Prof. Dr. Fejzulla BERISHA/
Një dashuri që nuk është vetëm strategji, por zemër
Në historinë e marrëdhënieve ndërkombëtare, rrallëherë gjejmë një popull që të jetë kaq thellësisht i lidhur me një shtet tjetër sa shqiptarët me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kjo lidhje nuk është fryt i interesave të përkohshme diplomatike apo kalkulimeve pragmatike politike. Ajo buron nga një ndjenjë e thellë mirënjohjeje, besimi dhe afrie historike. Populli shqiptar, në të gjitha trojet e tij, dhe veçanërisht në Kosovë, ka kultivuar një ndjenjë të sinqertë proamerikanizmi – jo si një taktikë gjeopolitike, por si një lidhje zemre me kombin që u bë zëri, mburoja dhe shpëtimtari i tij.
Intervenimi i NATO-s në 1999 – Kur Amerika Shpëtoi një Popull
Në pranverën e vitit 1999, ndërsa Evropa hezitonte dhe Kombet e Bashkuara ishin të bllokuara nga vetoja ruse, SHBA mori udhëheqjen historike të Aleancës së NATO-s për të ndalur fushatën gjenocidale të Serbisë ndaj shqiptarëve të Kosovës. Për 78 ditë, avionët e NATO-s, të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara, goditën objektivat ushtarake serbe duke sjellë fundin e një regjimi shtypës dhe fillimin e lirisë për popullin e Kosovës.
Sot, monumenti i Presidentit Bill Clinton në Prishtinë, përmendorja e Madeleine Albright, si dhe prania e flamujve amerikanë në çdo festë kombëtare e në shumë shtëpi shqiptare, janë dëshmi të kësaj ndërhyrjeje shpëtimtare që nuk do harrohet kurrë.
Shpallja e Pavarësisë dhe Njohja nga SHBA – Kur Liria Mori Emrin “Republika e Kosovës”
Më 17 shkurt 2008, Kosova shpalli pavarësinë e saj, dhe më 18 shkurt – vetëm një ditë më vonë – Shtetet e Bashkuara e njohën zyrtarisht si shtet të pavarur dhe sovran. Në një deklaratë që mbeti historike, Sekretarja e Shtetit Condoleezza Rice theksoi se “Kosova është rast unik”, një fjali që rezonoi thellë me çdo shqiptar. Për shqiptarët, Amerika nuk ishte më thjesht aleate, por një “nënë-shtet” që ndihmoi në lindjen e shtetësisë moderne shqiptare në Ballkan.
Rasti i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë – Ligjshmëri përmes Aleancës
Kur Serbia sfidoi ligjshmërinë e pavarësisë së Kosovës në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë, ishte mbështetja e fuqishme e SHBA-së, përmes ekspertëve juridikë dhe diplomatikë, ajo që peshoi rëndë në favor të Kosovës. Opinioni këshillues i GJND-së më 22 korrik 2010 se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk shkel të drejtën ndërkombëtare, ishte një fitore e madhe ligjore dhe morale – një tjetër gurthemel në shtetformimin e saj, ku ndikimi amerikan ishte vendimtar.
Diaspora Shqiptaro-Amerikane – Zëri Shqiptar që Jehoi në Kongresin Amerikan
Në historinë e marrëdhënieve shqiptaro-amerikane, diaspora shqiptare në SHBA ka qenë një forcë e jashtëzakonshme në formësimin e politikës amerikane ndaj çështjes shqiptare. Aktivistë të shquar si Harry Bajraktari, ish-kongresmeni Joe DioGuardi dhe bashkëshortja e tij, Shirley Cloyes DioGuardi, Frank Gashi dhe shumë të tjerë, janë bërë ambasadorë të palodhur të interesave shqiptare në Washington.
Vizita historike e senatorit Bob Dole në Kosovë më 1990 dhe deklaratat e tij në Senatin Amerikan, shënuan kthesën e parë serioze të politikës së jashtme amerikane ndaj krizës së Kosovës.
Marrëveshja e Uashingtonit – SHBA, Ndërmjetësi i Paqes në Ballkan
Në shtator të vitit 2020, Kosova dhe Serbia nënshkruan në Shtëpinë e Bardhë një marrëveshje për normalizim ekonomik, nën ndërmjetësimin personal të Presidentit amerikan. Megjithë sfidat politike që pasuan, ky akt mbeti një dëshmi e pazëvendësueshmërisë së SHBA-së në proceset paqeruajtëse në rajon.
Një rezultat i drejtpërdrejtë i kësaj marrëveshjeje ishte njohja zyrtare e Kosovës nga Izraeli – një akt i rëndësishëm për afirmimin ndërkombëtar të saj dhe një fitore tjetër në përpjekjet për njohje globale.
Flamuri Amerikan – Flamuri i Dytë Kombëtar në Kosovë
Në Kosovë, në çdo qytet dhe fshat, gjen dëshmi të dashurisë për Amerikën: rrugë dhe sheshe me emrat “Bill Clinton”, “George W. Bush”, “Hillary Clinton”, “Madeleine Albright”, “Bob Dole”; fëmijë me emra si “Clinton” apo “Donald”; flamuj amerikanë në ballkonet e shtëpive; dhe mbi të gjitha, zemra të hapura për miqtë amerikanë.
Sipas sondazheve të Gallup, mbi 90% e qytetarëve të Kosovës shprehin simpati dhe besim të lartë ndaj SHBA-së – përqindja më e lartë në botë.
Aleancë për të Ardhmen – Kur Kosova Ëndërron NATO-n nën Udhëheqjen Amerikane
Forca e Sigurisë së Kosovës (FSK) bashkëpunon ngushtë me Gardën Kombëtare të Iowa-s, duke ndërtuar kapacitete ushtarake të standardeve perëndimore. Kosova vazhdon të kërkojë një prani të përhershme ushtarake amerikane në territorin e saj – jo vetëm si garanci sigurie, por si shprehje e besimit se paqja në Ballkan kalon përmes Washingtonit.
Amerika në Zemrat Shqiptare – Një Aleancë përjetësisht e Shenjtë
Marrëdhënia mes shqiptarëve dhe SHBA-së nuk është një lidhje klasike shtet-mik. Ajo është një marrëdhënie historike, shpirtërore dhe shpëtuese. Një lidhje e ndërtuar mbi kujtesën e një shpëtimi nga gjenocidi, mbi ndihmën për shtetformim, dhe mbi shpresën për një të ardhme të përbashkët në paqe dhe demokraci.
Në një botë gjithnjë e më të polarizuar, Kosova mbetet një shembull unik: një shtet i vogël, me zemër të madhe, që i ka dhënë Amerikës jo vetëm besimin, por edhe dashurinë më të pastër që një komb mund të japë për një mik të vërtetë.
Foto: Gazeta Blic