Tre kartëpostale të vitit 1920 nga patrioti i Pavarësisë Spiridon Ilo

Nga Harilla Koçi/.Kjo kartëpostale eshtë botuara në vitin 1920, nga patrioti dhe një nga personazhet më të njohura të Pavarësisë Kombëtare, Spiridon Ilo, një nga 40 firmëtarët e këtij akti madhor në historinë e Shqipërisë.
Këto kartpostale, që i publikova dy vjet më parë për herë të parë përmes ATSH-së, dëshmojnë aktivitetin patriotik të Ilos, i cili ndonëse u largua në emigracion, nuk rreshti përpjekjet për mbajtjen gjallë të patriotizmit dhe të atdhedashurisë tek shqiptarët, kudo që ata ndodheshin.
Arkitekti dhe studiuesi i njohur vlonjat, Pirro Stefa, që e ka siguruar në rrugë private setin e kartëpostaleve, ku përfshihet edhe ajo që paraqet flamurin origjinal që u ngrit në Vlorë nga Ismail Qemali, në 28 Nëntor të vitit 1912 dhe që u publikua pak ditë më parë nga ATSH, thotë se, “Spiridon Ilo, lufton si një patriot intelektual e artist për vetëdijen kombëtare të shqiptarëve në Shqipëri, Bukuresht e Boston”. Sipas tij, ky patriot i vijës së parë të momentit të Shpalljes së Pavarësisë Kombëtare dhe konsolidimit të shtetit të ri shqiptar, është i ndërgjegjshëm për përpjekjet që duhen bërë në vazhdimësi për të mbajtur të ndezura idealet e 1912-ës.
Aktiviteti i Ilos, qoftë në Shqipëri, qoftë në emigracion, është mjaft intensiv. Kjo reflektohet edhe në botimin e këtij seti kartpostalesh dhe që u botuan në vitin 1920-të. Krahas funksionit të tyre të komunikimit mes njerëzve, brenda dhe jashtë Shqipërisë, ato përcjellin mesazhe të fuqishme të patriotizmit dhe vetëdijes kombëtare. Këtu qëndron në rradhë të parë, sipas Stefës, rëndësia kryesore e këtyre kartëpostaleve, që kanë një përmbajtje domethënse të konkretizuara nëpërmjet grafikave që janë realizuar nga vetë Ilo. Kështu, në aspektin figurativ, kartëpostalet paraqesin respektivisht një shqiptar të veriut, një tjetër të jugut dhe një femër që simbolizon vetë Shqipërinë. Në të tre figurat e realizuara spikasin elementët dhe simbolet kombëtare, të cilat mishërohen në veshjet, në ngjyrat e flamurit dhe në vetë flamurin, që në të tri rastet është ai që është ngritur në Vlorë në 28 Nëntor të vitit 1912. Sipas studiuesit Stefa, duket se ky flamur, që përbën pikën lidhëse të këtij seti kartëpostalesh, shërben edh si simboli bazë për idetë që përcjell botuesi i tyre. Autorësia e Ilos edhe në grafikat e këtyre botimeve, vërtetohet, sipas Stefës, me nënshkrimin e tij, në thellësi të tyre, ku spikasin fare qartë “SP. T. ILO”.
“Ilo, që njihet jo vetëm si edituesi i kartëpostaleve, por edhe i disqeve të para me këngë patriotike e popullore shqiptare, vulave e flamurëve, ishte i ndërgjegjshëm për rolin që kishin ato në forcimin e vetëdijes kombëtare”, shprehet Stefa. Për të, kjo veprimtari shumëdimensionale e Ilos, paraqitet me një rëndësi të madhe edhe në një aspekt tjetër, në atë të kontributit qytetar. Sipas tij, kjo dëshmohet me përmbajtjen e një vule që duket qartë në njerën prej kartëpostaleve ku lexohet “FOR THE BENEFIT OF THE ALBANIAN RED CROSS”, që do të thotë se ai kontribuon me kartëpostalet e botuara me paratë e veta, për të mbledhur ndihma financiare për Kryqin e Kuq Shqiptar. “Në këtë këndvështrim, autori i tyre është i ndërgjegjshëm për problemet që kalonte vendi dhe për kapërcimin e të cilave kërkohej kontributi i të gjithëve”, nënvizon Stefa. Ai shton se, mbrapa kartëpostaleve shkruhet COPYRIGHT( një numër serial ) BY S. T. ILO 1920, gjë që provon që janë botuar nga ILO në vitin 1920 dhe numrat janë 143858, 143860, 143861…Stefa thotë se, për momentin nuk e ka të qartë se sa është numri i këtyre kartëpostaleve, por, për të minimalisht mungon një në këtë set, që vërtetohet edhe nga mungesa e numrit identifikues 143859. Gjithesi, pavarësisht kësaj, publikimi i këtij seti përcjell një aspekt të rëndësishëm të aktivitetit të patriotit Spiridon Ilo, por edhe të përpjekjeve që janë bërë nga elita e kohës për të mbajtur të gjallë frymën dhe vetëdijen kombëtare.
Seti i karteposteleve te edituara nga patrioti i Pavaresise Spiridon T. Ilo ne vitin 1920 Foto Harilla Koçi (2)Spiridon T. Ilo, është një nga 40 firmëtarët e Aktit të Shpalljes së Pavarësisë Kombëtare dhe pjesëmarrës në Kuvendin Kombëtar të Vlorës, si përfaqësues i Korçës. Duke qenë një nga drejtuesit e komunitetit shqiptar në Bukuresht, ai mori pjesë në mbledhjen e zhvilluar në 5 nëntor të vitit 1912 në Hotel “Kontinental” në kryeqytetin rumun, ku Ismail Qemali hodhi për herë të parë idenë e shpalljes së Pavarësisë Kombëtare. Më tej, ai shoqëroi Ismail Qemalin gjatë rrugëtimit të tij për në Vlorë. Pas emigrimit të tij në SHBA, Ilo themeloi shoqërinë e parë diskografike “Albanian Phonograph Records” përmes të cilës luajti një rol të rëndësishëm për zhvillimin e kulturës kombëtare shqiptare. Ai realizoi rregjistrimin e parë të himnit kombëtar, i cili u këndua nga vetë Ilo dhe tenori arbëresh Giuseppe Mauro