NGA DALIP GRECA*
Eshtё zbuluar dhe njё ndёr amanetet e fundit tё presidentit tё ndjerё tё Kosvёs, Dr. Ibrahim Rugova.Ndёr kёrkesat e fundit tё tij ka qenё edhe sjellja e njё arkivoli nga Amerika pёr ta pёrcjellё nga kjo botё.Kjo kёrkesё ёshtё mёsuar nё çastet e pasvdekjes dhe ёshtё pёrcjellё nga presidenca e Kosovёs pёr nё Amerikё.Amaneti i dr. Rugovёs i ёshtё besuar miqёve tё tij kёtu nё Nju Jork, familjes te vellezёrve Lek dhe Pashk Gojçaj.Ka qene John Gojçaj, i biri Pashkut, qё ka marrё mesazhin prej Prishtinёs.Kёshilltari i Presidentit Rugova, Sali Cacaj, pёrmes telefonit, e ka njohur John Gojçajn me kёrkesёn e fundit tё presidentit, njё ditё pasi kishte ngjare morti, pra te dielёn mё 22 janar. Kёshilltari e ka lёnё amanetin e presidentit tek familja Gojçaj dhe ka mbyllur telefonin, i bindur se arkivoli-amanet do tё vinte nё Prishtinё nё kohёn e duhur.Djemtё e Gojçajve u morёn me plotёsimin e amanetit qё u pёrcolli Prishtina. Nuk ishte aq i lehtё plotёsimi i kёsaj kёrkese, po tё kemi parasysh se ajo mbёrriti nё Nju Jork tё dielёn, njё ditё pas vdekjes. Edhe John-i, thotё se ka qenё shumё vёshtirё qё tё realizohej ky amanet pёr arsye kohe, pasi u pёrcoll nё njё kohё tё vonё dhe se ishte shumё vёshtirё qё tё gjendej njё mundёsi transportimi pёr nё Prishtinё nё mёnyrё emergjente. Pёrfundimisht arkivoli ёshtё gjetur nё njё shёrbim funerali nё -Nju Jork.Pasi u realizua blerja nga Vincenti dhe Agustini, u bёnё pёrpjekje pёr tё gjetur njё linjё fluturimi drejt Tiranёs e mё pas tё kalonte nё Prishtinё.Kjo mundёsi nuk u realizua pasi nuk u gjёt asnjё fluturim i lirё nё atё linjё. U zgjodh rruga tjetёr, arkivoli u dёrgua nё Milano dhe qё andej pёr nё Prishtinё. Leka mё tregoi se arkivoli mbёrriti nё Prishtinё nё kohёn e duhur, falё pёrpjekjeve tё djemeve tё familjes, tё cilёt nuk e lanё amanetin nё rrugё.Ndёrkohё miqtё e Rugovёs, Leka dhe Pashku u nisёn pёr nё Prishtinё pёr tё marrё pjesё nё funeralin e presidentit sё bashku me njё delegacion tё madh tё LDK-sё me nё krye kryetarin Agim Rexha.Lek Gojçaj thotё pas kthimit nga varrimi se ishte detyrim moral qё amaneti i presidentit tё Kosovёs tё mos mbeste nё rrugё por tё plotesohej.Kur e pyes Lekёn se çfarё mendon pёr arsyen qё e ka shtyrё presindentin apo kёshilltarёt e tij tё pёrcillnin njё amanet tё tillё, ai m’u pergjigj:Presidenti Rugova iku nga kjo botё duke e lёshuar tё gjithё besimin e tij tek Amerika. Ai besoi se Amerika, vendi i lirisё dhe demokracisё do t(ia silltё pavarёsinё Kosovёs sё martirizuar, ashtu siç i hoqi nga shpina represionin serb.Ai pёr gjithaçka i besonte Amerikёs sё bekueme dhe sa herё kthehej pёr nё Kosovё pas vizitёs, ndjehej i lumturuar. Kjo mund tё jetё njё nga arsyet pse edhe arkivolin e kёrkoi nga Amerika. Unё mendoj se kjo ёshtё njё kёrkesё simbolike, aq edhe shpirtёrore., ёshtё mё shumё njё mesazh sa sa njё dvshirё. Ne na vjen mirё-, shton Leka, qё amaneti i presidentit na u adresua neve si familje. Ne jemi miq tё kahershёm tё tij dhe e ndjejmё tё lehtёsuar veten qё e plotёsuam njё nga amanetet e tij, ndryshe do tё na mbeste plagё nё shpirt.Shpesh nuk m’i kanё kuptuar mesazhet qё kam pёrcjellё pёr presidentin Rugova, edhe nё ato urimet qё kam bёrё nё gazetёn Illyria, me rasin e festive tё Flamurit, çdo 28 Nёntor. Unё kam thёnё shpesh se Dr. Ibrahim Rugova ёshtё nga ata qё perёndia ia kishte dhёnё kombit tonё, siç i kishte dhёnё nё njё kohё tё caktuar Nёnё Terezёn, shenjtoren shqiptare, siç i pat dhёnё nё kohёt mё tё hershme edhe Gjergj Kastriotin(Skenderbeun). Dr. Ibrahim Rugova erdhi tamam si shenjt dhe iku si i tillё. Ai besoi se njё ditё liria e Kosovёs do tё vinte dhe nuk e humbi kurrё shpresёn. Ai iku me pavarёsinё nё prag tё dyerve tё Kosovёs, ai iku por i la popullit tё vet njё vёmendje shumё tё madhe ndёrkombёtare.E pamё me sy se sa madhёshtore ishte ikja e tij. Edhe me vdekjen e vet dr. Rugova i shёrbeu kombit tё vet, ia rriti shpresat Kosovёs. Kurrё nuk na kanё parё sytё njё vёmendje aq tё madhe ndёrkombёtare nё raste tё tilla.Se si e ndjeva veten kur preka arkivolin e tij, arkivolin prej Amerike. Sikur ndjeva shpirtin e tij tё lehtёsuar.Mbaj mend se nё ato çaste pershperita me vete:Prehu i qetё nё dhe’un e Kosovёs sё lirё, i shtrenjti president! Ti e kreve detyrёn tende!Ti u sakrifikove pёr t’i shёrbyer popullit tёnd!Nuk mё harrohet shprehja e njё plaku qё takuam atje. Ai se ç’formuloi nje fjali qe mё mbeti nё mendje.Selim Spahiu ia thonin emrin. Ai,kur u takua me ne, tha:” Edhe strajcёn mё bajtё nё krah, mos iu ndani rrugёs sё dr. Ibrahim Rugovёs, vetёm ajo ёshtё rruga e drejtё, qё nuk humb nё pyll.Ndёrsa Pashku, kur shkroi nё Librine Zi tё vdekjes, i dridheshin duart, por ama fjalinё qё i tha shpirti, e shkroi:Ghandi i dytёYlli i dritёs. Shenjti shqiptarNёnё Terezёs i pёrngjan…Edhe unё,shton Leka- shёnova me dridhje dore fjalinё qё mё tha zemra ato çaste dhimbjeje. Tek shkruaja ato fjalё mё vinte nё mendje portreti i tij, miqёsia e tij e sinqertё, takimet e panumerta qё nga viti 1991.Mё pas Leka mё tregoi se ishte e pazёvendёsueshme miqёsia me dr. Rugovёn. Mbaj mend thotё ai se nё shumё intervista qё dhashё pёr radiot e televizionet e atjeshme,ia rrita nderёn, nё njerёn e krahasova Gjergj Kastriotin, nёnё Terezёn dhe Ibrahim Rugoven. E quajta te helmuar shekullin qe shkoi se na mori nёnё Terezёn, po kёshtu kёtё fillimshekulli se na la pa Rugovёn, por jemi krenarё se kemi fituar njё shenjtёreshё, siç ёshtё Nёnё Tereza dhe njё symbol Kombёtar, qё ёshtё Rugova…. Humbёm njё mik tё rrallё, ndёrsa Kosova dhe kombi shqiptar, humbёn njё udhёheqёs tё pazёvendesueshёm.Kush ishin vellezёrit Gojçaj?Lek & Pashko Gojçaj kanё emigruar nё Amerikё nga Malёsia, fshati Sukrugj ne mesin e viteve (70 tё shekullit tё kaluar. Jetuan pёr dekada sё bashku dy familja tё mёdha nё rrethinat e pasura tё Nju Jork-ut, nё njё shtёpi moderne, nё zonat mё tё pasura tё kёtij shteti. Sipas librit”Shqiptarёt e Amerikёs “ tё Vehbi Bajrami, nё vitin 1999 shtёpinё e vёllezёrve Gojçaj e kёrkuan pёr ish presidentin Klinton. Madje u bё dhe disa emisione televizive ne kanale prestigjioze te Nju Jork-ut. Gazetari komentonte:” Kjo ёshtё njё shtёpi ideale pёr presidentin Klinton.Ka shumё dhoma, ndodhet mes njё gjelbёrimi magjepёs, ka liqenin e vet, ka dhe pompёn e benzinёs nё oborr. Çfarё i mungon tjetёr kёsaj shtёpie”?Ato ditё u shkrua nё shtypin serb se shqiptarёt po ia falnin shtёpinё presidentit Klinton si dhuratё pёr bombardimin e Serbisё. Ndёrsa Leka sqaroi po ato dite median; nuk ёshtё e tamam e vёrteta ashtu:” Ne i thamё kompanisё qё u interesua se vёrtetё shtёpia ёshtё vlerёsuar me mё shumё se 4 milionё dollare, por pёr presidentin Klinton ne nuk i vёmё çmim, le ta marrё sa tё doje ai! Nё tё vёrtetё presidenti bleu nё tё njёjtёn zonё, por njё shtёpi nё pёrmasa mё tё vogla; ai ёshtё fqinjё me njё tjetёr familje shqiptare nga Kosova, me njerin prej vёllezёrve Osmani.Gojçajt, pёr tё qёndruar tё lidhur me rrёnjёt e vendlindjes, kanё rindёrtuar edhe njё shtёpi nё vendlindje, nё Malёsi. Shtёpia ёshtё e madhe, dykatёshe. Madje kur u pёrurua ajo u mblodhёn pёr ta festuar mё shumё se 100 tё ftuar, tё krishterё e myslimanё.Çdo vere familja shkonte atje pёr pushime.Familja Goçaj pёrmendet edhe pёr atdhetarizmin e saj ndaj çёshtjes kombёtare. Ata janё ideatorёt, realizuesit dhe sponsorёt e shtatoreve tё Nёnё Terezёs, tё ngritura nёpёr vendbanimet e shqiptarёve. Kjo shtatore , vepёr e tre skulptorёve nga tre besimet; katolik, orthodoks dhe musliman; Vasil Rakaj, Sadik Spahija dhe Vasiliev Nini nga Shqipёria, sё pari u pёrurua nё vendlindje, nё Tuz tё Malit tё Zi, nё tetor tё vitit 1997. Mё pas, mё 10 shtator 2000, shtatorja u vendos nё Nju Jork. Mё 2 korrik 2002 njё shtatore tjetёr u vendos nё Prishtinё. Kjo ishte njё perpjekje e vёllezёrve Gojçaj pёr t’i bashkuar shqiptarёt me anё tё simboleve kombёtare. Pёrpjekja nuk mbaron kёtu, njё shtatore e Nёnё Terezёs ёshtё vendosur nё qytetin problematik tё Mitrovicёs, njё tjetёr nё atё tё Strugёs, njё nё Michigan. Kёsisoj vёllezёrit Gojçaj u kthyen nё institucion kombetar. Atё qё nuk e ka bёrё njё shtet e kanё realizuar dy vёllezёrit atdhetar.Ata kanё tentuar qё shtatoren e Nёnё Terezёs ta vendosin edhe nё mjediset e Kombeve tё Bashkuara por nuk ia arriten pvr shkak te procedurave dhe rregullave burokratike.PS: Vellezerit Gojçaj nuk jetojne me. Pashko Gojaçaj u nda nga jeta me 9 Janar 2018, ndersa Lek Gojçaj u nda nga jeta me 4 Gusht 2020. Pushofshin ne Paqe!
*21 Janar 2006(Botoi Gazeta Illyria ne Nju Jork, Koha Jone ne Tirane.