dgreca – Page 1211 – Dielli

TË MOHUAR NGA REGJIMI

November 3, 2018 by dgreca

BURGJET, SISTEMI I INTERNIM-DËBIMEVE DHE PUNA E DETYRUAR NË SHQIPËRI 1945-1990/

Nga Frank Shkreli/

Për ata që mund t’u ketë shpëtuar lajmi, ose për ata që nuk kanë mësuar nga mediet e përditëshme shqiptare, të cilat siç duket nuk e mbuluan siç duhej dhe sa duhej, më 30-31 Tetor, 2018, në Tiranë u mbajtë Konferenca Ndërkombëtare Shkencore me temë: “Të Mohuar nga Regjimi: Burgjet, Sistemi i Internim-Dëbimeve dhe Puna e Detyruar në Shqipëri 1945-1990”. Për nga përmbajtja e programit si dhe për nga lista e pjesëmarrësve, vendas dhe ndërkombëtarë, duket se duhet të ketë qenë një konferencë tepër interesante, me një rëndësi të veçantë historike dhe shoqërore, kur të merret parasyshë se Shqipëria zyrtare ka qenë shumë e ngadalshme, për të mos thënë aspak active dhe as e gatëshme, këto 28-vjetë komunizëm, për tu përballur me të kaluarën e saj komuniste. Me sa vura re, mungesa e pjesëmarrjes së përfaqsuesve të qeverisë dhe e opozitës në këtë konferencë është një shenjë e mëtejshme treguese për një mos interesim të vazhdueshëm të tyre në këtë subjekt, tepër me rëndësi, për historinë kombëtare, për të tashmen dhe për të ardhmen e Kombit. Siç u shpreh në fjalën e saj të hapjes së Konferencës edhe Kryetarja e Autoritetit Për Informim Mbi Dokumentet e Ish-Sigurimit të Shtetit, (AIDSSH) Zonja Gnetiana Sula, “A është normale që ende sot të mbetemi kaq të përçarë? Kaq të pandjeshëm për vuajtjet e bashkëqytetarëve tanë? Kaq pak të interesuar për të vërtetat?”

Megjithëkëtë, kjo konferencë ndërkombëtare — e organizuar nga AIDSSH në bashkëpunim me Institutin e Historisë pranë Akademisë së Studimeve Albanologjike, me Institutin për Studimin e Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit dhe me Institutin për Integrimin e ish-të Përndjekurve Politikë — duhet të konsiderohet si një hap përpara, jo vetëm drejt përballimit të shoqërisë shqiptare me të kaluarën e saj të hidhur komuniste, por edhe si një hap drejt zbulimit të së vërtetës historike, me qëllim të zbulimit të krimeve të komunizmit në Shqipëri. Për këtë kontribut, merita i shkon pikësëpari, “Autoritetit për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit”, ashtu si edhe sponsorizuesve dhe mbështetësve të tjerë, vendas dhe ndërkombëtarë ndër të cilët, sipas Autoritetit ishin: zyra e OKB-ës, PNUD në Shqipëri, Qeveria e Italisë, në kuadër të projektit, “Përkujtojmë për të shëruar dhe parandaluar”, Fondacioni Konrad-Adenauer (KAS), Rrjeti Europian i Kujtesës dhe Solidaritetit (ENRS) dhe Muzeu Historik Kombëtar. Siç mund të shihet edhe nga programi ishte kjo një konferencë, e parë e këtij lloji, në nivel shkencor, akademik dhe historik, ku u paraqitën punime të studiuesve vendas dhe të huaj, të organizuar në panele të punës shkencore dhe kujtesës. Kryetarja e AIDSSH, Zonja Sula, deklaroi në hapjen e konferencës se enti që ajo kryeson, “Me partnerë shumë të çmuar ia ka dalë ta gjejë veten duke luajtur një rol të rëndësishëm, mes një procesi të hulumtimit që synon rishqyrtimin e historisë bashkëkohore, ’44 -‘90””, ndërkohë që gjithsejt, “36 studiues, nga brenda dhe jashtë vendit, kanë vënë mundin e djersën e tyre, plus intelektin dhe formimin, me qëllim që të ndihmojnë shoqërinë tonë t’u përgjigjet pyetjeve “Pse?” dhe “Si ndodhi?”, që në një kohë aspak të largët, shqiptarët u “vunë kundër njëri-tjetrit”, siç e thotë bukur një rrëfyes”, ka thënë ajo. Znj. Gentiana Sula, u shpreh në hapje të takimit, se “Ne e kemi provuar në lëkurë që studimi i historisë bashkëkohore ka sfida të mëdha. Protagonistët ende jetojnë, faktet akoma nuk kanë dalë të gjitha në dritë; kujtimet dhe ditarët janë ende pa mbledhur e pa botuar; arkivat, përveçse janë masive, janë ende të pashfrytëzueshme, plotësisht. Vetëm një studim korrekt dhe një dialog i bazuar në dokumente e fakte mund të bëjë të mundur që historia bashkëkohore ’45 – ‘90 e periudhës që kemi në dorë, të mund të kuptohet më mirë”, ka theksuar ajo në fjalën e saj me rastin e hapjes së punimeve të konferencës.

Autoriteti për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit njofton në faqen e tij të internetit se të ftuar shqiptarë e të huaj dhe personalitete të kërkimit shkencor e institucioneve të kujtesës, hapën siparin e kësaj konference të parë që trajton, përmes studimesh cilësore, periudhën e diktaturës komuniste në Shqipëri. Perspektivës studimore të profesorëve dhe akademikëve vendas e të Kosovës, u është shtuar kontributi i ndjeshëm i studiuesve të huaj dhe pjesëmarrja aktive e Rrjetit Europian të Kujtesës (ENRS) e BsTu, Autoritetit gjerman të Hapjes së Dosjeve, thuhet në njoftimin e AIDSSH-it, ku jepet një përmbeldhje e shkurtër e disa prej folësve vendas dhe të huaj.

Ndër ta Z. Beqir Meta, drejtor i Institutit të Historisë dhe anëtar i këshillit shkencor të konferencës, veç kënaqësisë për realizimin e një aktiviteti shkencor të përmasave të tilla, e vuri theksin te diskutimet e shumta që pritet të hapen pas trajtimit të temave të përzgjedhura. Ndërsa, Z. Brian Williams, përfaqësues i OKB në Shqipëri, mbështetës i veprimtarive të Autoritetit, nënvizoi rëndësinë e objektivave të Kombeve të Bashkuara, mes të cilëve është përmbushja e detyrimeve të shoqërisë për të drejtat e njeriut, sidomos për të dënuarit dhe të ndëshkuarit në diktaturë. Z. Bernd Borschardt, ambasador i OSBE-së në Shqipëri u tha të pranishëmve se, “Është e domosdoshme të krijohet një narrativë për të shkuarën, të qëmtohen faktet dhe të arrihet tek e vërteta. Ne e mbështesim fuqimisht këtë proces”, është shprehur ambasadori i OSBE-së në Shqipëri.
Ndërkaq, në vijim të konferencës, Znja. Rafaella Campanati, përfaqësuese e Ambasadës Italiane, shpjegoi rëndësinë e posaçme që ka projekti “Përkujtojmë për të shëruar dhe parandaluar”, në kuadër të të cilit organizohet konferenca. Sipas saj, “Duke e analizuar të shkuarën dhe duke u dhënë zë viktimave, do të mund ta projektojmë më mirë të ardhmen”. Znj. Vasilika Hysi, deputete e Kuvendit të Shqipërisë, anëtare e Komisionit të Ligjeve, vuri në dukje bashkëpunimin në organizimin e konferencës, mes të gjitha institucioneve zyrtare të kujtesës, në respekt të rekomandimeve të rezolutës së Kuvendit për ta. Sipas Hysit, “përkujtimi është detyrë e shoqërisë së sotme, e cila duhet të marrë përgjegjësitë që i takon”.
Në emër të Institutit për Studimin e Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit, z. Çelo Hoxha, se veç entuziazmit për përfshirjen e shumë aktorëve në organizimin e konferencës, nënvizoi se “tek e shkuara nuk duhet të përqendrohemi te dhimbja, duhet të fokusohemi te padrejtësia, kush e shkaktoi dhe përgjegjësitë që rrjedhin prej kësaj”.
Në të njëjtën linjë, drejtori i Institutit të të Përndjekurve Politikë, z. Bilal Kola, e vuri theksin te koncepti juridik i ndëshkimit sa i përket punës së detyruar, jo dënimit si të tillë. Fëmijë i lindur, rritur dhe burrëruar në internim, i ndëshkuar që në lindje, z. Kola bëri thirrje që “të dëgjohet zëri i kësaj shtrese, e cila e rrëfen me fakte jetën e saj, përvojën e mundimshme dhe mbijetesën, përballë dokumentacionit të makinës së pushtetit”.
Drejtori i Muzeut Historik Kombëtar, z. Dorian Koçi, bëri një paraqitje të bashkëpunimeve institucionale në kuadër të kujtesës, të cilat prej më shumë se një viti kanë synuar të ndërtojnë një paradigmë studimore, ku me konferencën shkencore arrijnë të projektojnë njëherazi kujtesën dhe lirinë.
Në emër të Fondacionit Konrad Adenauer, znj. Klaudia Zerva kërkoi që pas përvojave përkatëse të secilit institucion a organizatë në trajtimin e së shkuarës, të arrihet në ndërtimin e strategjive të përbashkëta për të pasur rezultate të qenësishme dhe kontribute të ndjeshme në të sotmen, me punën profesionale të të gjithëve.
Në vijim u shfaq filmi “Dyert memece të Ferrit”, një rrugëtim nëpër burgjet dhe kampet e punës së detyruar në Shqipëri, i realizuar nga bashkëpunimi i Institutit të Studimit të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit dhe Fondacionit Konrad Adenauer. (Burimi: Autoriteti për Informim mbi Dokumentet e Ish-Sigurimit të Shtetit 1944-1991)

Siç u shpreh edhe Profesori i Filozofisë Gjergj Sinani, njëri nga pjesëmarrsit në atë konferencë se, “Pa të Vërtetën nuk ka Liri”. Prandaj, sot pothuaj 30-vjetë post-komunizëm — siç tha edhe Kryetarja e AIDSSH-ës, Zonja Gentiana Sula, “Mungesa e një procesi të mirëfilltë shkencor për studimin e historisë ka bërë që empatia dhe mirëkuptimi të mungojë sot e kësaj dite për këto privime. Nga njëra anë është zemërimi, trishtimi, ankthi, humbja dhe të ndjerët i përjashtuar nga grupet e prekura, kurse nga ana tjetër është mohimi i krimeve, mungesa e ndjeshmërisë për vuajtjet dhe viktimat, si dhe nostalgjia për arritjet e diktaturës, siç u bë e qartë në studimin që OSBE kreu mbi perceptimet për diktaturën në vitin 2016”, ka thënë ajo.

Është konstatuar gjatë këtyre 30-vjet post-komunizëm, nga ekspertë dhe historianë nga Evropa dhe më gjërë, se shumë prej krimeve të regjimeve komuniste – bazuar në ligjet ndërkombëtare ç’prej vitit 1945 – mund të cilësohen si krime kundër njerëzimit. Le të shpresojmë se konferenca me temën: “Të Mohuar nga Regjimi: Burgjet, Sistemi i Internim-Dëbimeve dhe Puna e Detyruar në Shqipëri 1945-1991”, që u mbajtë javën që kaloi në Tiranë, të frymëzojë zbulimin e mëtejshëm të së vërtetës dhe të çojë në zbardhjen e plotë të krimeve të komunizmit në Shqipëri: në hapjen e të gjitha dosjeve dhe arkivave si dhe në njohjen e vuajtjeve dhe në kujtimin e të gjitha viktimave të komunizmit në atë vend, me shpresën që totatilitarizmi të mos rikëthet më, në asnjë formë të veten.

VATRA, KRENARIA, BRERORJA E SHENJTË E SHQIPTARISË

November 3, 2018 by dgreca

– SHKRIMTARI AGRON TUFA VIZITOI VATRËN-/*

Drejtori Ekzekutiv i Institutit të Studimeve për Krimet dhe Pasojat e Komunizmit denoncoi instalimin e strukturave të trashëgimisë së diktaturës komuniste, fshehjen e krimeve të diktaturës, riciklimin e elitave të vjetra akademike dhe riprodhimin e elitave të reja me lidhje me trashëgiminë e diktaturës; rikthimin e ish sigurimsave në institucionet e shtetit etj.-

Shkrimtari AgronTufa, njëkohësisht drejtor Ekzekutiv i Institutit të Studimeve të Krimeve dhe Pasojat e Komunizmit ishte mysafir në Vatër të premten me 2 nëntor. Gjatë vizitës së tij ai shoqërohej nga shkrimtari Ramiz Gjini.

Shkrimtari Tufa u prit nga Zef Balaj, anëtar i Kryesisë së Vatrës, nga ish gazetari i Zërit të Amerikës, studiuesi Idriz Lamaj, njëkohësisht anëtar i Këshillit të Vatrës, dhe nga ish zv. Kryetari i Vatrës Asllan Bushati.

Editori i Diellit Dalip Greca e njohu mysafirin me pikat kulmore të historisë 106 vjeçare të Vatrës, me vatranët që lanë Amerikën për ti shërbyer Shqipërisë , por ranë në kurthin e diktaturës, shumë prej tyre u burgosën, u pushkatuan dhe u persekutuan. Ish nënkryetari i Vatrës Asllan Bushati i prezantoi mysafirit veprimtaritë e kohës së sotme të Vatrës në qendër dhe degët e saj nëpër shtete të ndryshme të Amerikës dhe Kanada.

Zef Balaj dhe Idriz Lamaj i uruan mirëseardhjen mysafirit dhe e uruan për kontributin e tij të veçantë në luftën pa kompromis për të zbardhur krimet e komunizmit, luftën

pa kompromis të tij për të denoncuar instalimin e elementëve të diktaturës në tranzicionin shqiptar.

Drejtori Ekzekutiv i Institutit të Studimeve për Krimet dhe Pasojat e Komunizmit, Z. Tufa, pasi falenderoi për mikpritjen shpalosi tablon e sotme të tranzicionin Shqiptar, duke u ndalur veçanërisht tek instalimi i strukturave të trashëgimisë së diktaturës komuniste si dhe rikthimin e ish sigurimsave në institucionet shtetërore. Në Shqipëri vazhdojnë të riciklohen elitat e vjetra komuniste, përfshi dhe ato akademike, që riprodhojnë elitat e reja pasardhëse. Linja komuniste vazhdon të jetë dominante. Realiteti është i dhimbshëm: Shqipëria nuk po dekomunistizohet realisht, tha z.Tufa.

Eshtë e dhimbshme që shqiptarët të shkojnë deri atje sa të mohojnë ekzistencën e ish kampeve të internimit dhe vdekjen e femijeve ne ato kampe, siç ishte rasti i Tepelenës, tha z. Tufa. E keqja është e instaluar që në programet dhe tekstet mësimore ndër shkolla, ku periudha komuniste , diktatura, krimet, nuk përmendet drejtëpërdrejtë, por kanë filluar të krjojnë terma që fshehin krimet e diktaturës , duke përdorur terma si “lufta e ftohtë” etj, tha ai.

Tufa tregoi përpjekjet që bën Instituti i Studimeve për Krimet dhe Pasojat e Komunizmit për të qenë në ballë të luftës për sjelljen në optikën e sotme të krimeve të komunizmit. Ai tregoi për botimet e shumta të Institutit siç ishte dhe rasti i promovimit para pak ditësh i Vellimit të VII të Fjalorit Enciklopedik të Viktimave të Terrorit Komunist në Shqipëri.

Po ashtu ai prezantoi dhe veprimtari të Institutit siç ishte ajo e fundtetorit e konceptuar si Konferencë Ndërkombëtare Shkencore: “Të mohuar nga regjimi”: burgjet, sistemi i internim-dёbimeve dhe puna e detyruar në Shqipëri 1945-1990”, ku morën pjesë studiues vendas dhe te huaj.

Gjatë takimit u fol edhe për një bashkëpunim të ndërsjelltë mes Institutit të Studimeve për Krimet dhe Pasojat e Komunizmit e Vatres.

Në fund të takimit shkrimtari Agron Tufa dhuroi për bibliotekën e Vatrës librat e tij:”Gurit të varrit ia Rrëfej”, “Elegji për Dritën- Elegy on Light”(anglisht), si dhe “Avec Des Abimes Au Milieu”(frëngjisht). Edhe shkrimtari Ramiz Gjini i dhuroi bibliotekës së Vatrës librin e tij“Pëllumbat e Rrugës”.

Shkrimtari Agron Tufa shkroi në librin e vizitorëve:

Pata kënaqësinë të vizitoj “Vatrën Shqiptare” të Amerikës; më pritën si në Shtëpinë e Atdheut të zotët e shtëpisë. Më rrëfyen historikun e Vatrës, përpjekjet e atdhetarëve për lirinë e dinjitetit të Kombit tonë.Vatra dhe vatranët janë krenaria, brerorja e shenjtë e Shqiptarisë.

Biseduam përzemërsisht me z. Idriz Lamaj,Zef Balaj, Asllan Bushati, dhe gazetarin/ciceronin-Editorin e Diellit, Dalip Greca. Gjeta në Vatër një pasqyrë të shqetësimeve tona kombëtare e shoqërore.

Jam shumë i kënaqur që isha këtu, në Shtëpinë e Vatrës së bashku me shkrimtarin Ramiz Gjini. Faleminderit Vatranë!

Jepni gjithcka për Vatrën!

Agron Tufa

Shkrimtar

(Korresp i Diellit)

per me shume fotografi shihni ne Facebook(dielli vatra)

JO UÇK-JA, SERBIA ËSHTË TERRORISTE !

November 1, 2018 by dgreca

Prof. Dr. Mehdi HYSENI/

Dalja në skenën politike dhe pjesëmarrja e drejtpërdrejtë e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës në luftën kryengritëse kundër okupatorit të egër serb, i tronditi në themel jo vetëm konceptet e startegjisë dhe të taktikës pushtuese të Serbisë militariste, por edhe filozofinë doktrinare të koekzistencës pasive paqësore(1990-1998).

Fatkeqësisht, si rrjedhim i një politike të tillë status quo, Serbia kolonialiste e Slobodan Milosheviqit problemin e Kosovës e mbajti të “konservuar” në kontekstin e politikës dhe të diplomacisë ndërkombëtare, duke e cilësuar vetëm si “çështje të brendshme” të Serbisë.

Mirëpo, pas përfundimit të dy agresioneve të Serbisë në Kfroaci dhe në Bosnjë (1990-1995) pas nënshkrimit të Marrëveshjes së Dejtonit (1995), Serbia tërë forcën e vet ushtarake, policore dhe paramilitare e vendosi në Kosovë, që pati për pasojë radikalizmin e terrorizmit shtetëror serb ndaj shqiptarëve, ky terrorizm krijoi domosdonë e lindjes së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), e cila sidomos pas vitit 1996 intensifikoi veprimtarinë e saj luftarake në mbrojtjen e popullit të pambrojtur shqiptar në Kosovë. Këmbëngulësinë dhe heroizmin e saj të paepur UÇK-ja është duke e dëshmuar në rajonet e tashme të krizës – në Drenicë dhe në Dukagjin (Deçani e Gjakova me rrethinë, ku si rrjedhim i ndërhyrjes ushtarako-policore serbe, u vranë 300 shqiptarë, dhjetra u plahosën, ndërsa qindra të tjerë morën rrugën e eksodit në Shqipëri dhe në shtetet e tjera të Evropës), me ç’rast okupatorit okuptarit serb I shkaktoi humbje në njerëz (disa policë të vrarë) dhe dëmtime në armatimet ushtarake, siç bëjnë të ditur masmediat e huaja.

Ia vlen të theksojmë faktin se Serbia konfliktin e drejtpërdrejtë luftarak me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, u oravt ta murkullojë dhe ta minimizojë si para opinionit të vet, ashtu edhe para atij ndërkombëtar, duke e quajtur atë vetëm si një “incident kufitar” me Shqipërinë. Qëllimi ishte krejtësisht i qartë, që vëmendja e bashkësisë ndërkombëtare të përqëndrihej kinse në “përzierjen” e Shqipërisë në çështje të brendshme të Serbisë, ngase andej po hynin “terroristë” shqiptarë?! Këto akuza të paqëndrueshme dhe të fabrikuar në kuzhinat e shërbimeve secrete të zbulimit dhe të kundërzbulimit në Beigrad, bëhen me të njëjta “rekuizita” sikurse nga fillimi i vitit 1912 e deri në fund të vitit 1915, kur hordhitë ushtarake serbo-malazeze depërtonin në territorin e Shqipërisë për të vrarë dhe për të plaçkitur shqiptarët (sikurse sot në Kosovë), ku terrorizmin e tyre ua atribuonin çetave kryengritëse shqiptare.

Mirëpo, sot (1997) lidershipi i Serbisë, duhet ta mbajë parasysh faktin se Shqipëria dhe shqiptarët në Kosovë, ashtu edhe në diasporë kanë një strategji të përbashkët, kur është fjala për mbrojtjen e të gjithë shqiptarëve dhe të trojeve të tyre etnike. Këtë e provon edhe Himni Historik, Kombëtar, Luftarak dhe Atdhetar i UÇK-së : “Si pjesëtar i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, betohem se do të luftoj për çlirimin e tokave të pushtuara të Shqipërisë dhe për bashkimin ne tyre, do të jem përherë besnik, luftëtar i denjë i lirisë, vigjilent, guximtar dhe i disiplinuar, i gatshëm që në çdo kohë , pa kursyer as jetën, të luftoj për t’imbrojtur interest e shenjta të Atdheut. Nëse shkel këtë betim, le të ndëshkohem me ligjet më të ashpra të luftës dhe nëse tradhtoj, qoftë i humbur gjaku im. Betohem!” (gazeta “Bujku”, 15 korrik 1998, f.1).

Prandaj është fiksion juridik mbrojtja me çdo kusht e parimit të sovranitetit kolonial serb se “Kosova është pjesë e patjetërsueshme e territorit të Serbisë”, duke nënvizuar se nuk mund të bëhet fjalë për shkëputjen e saj nga Serbia. Dhe, prandaj as për njohjen e së drejtës së vetëvendosjes popullit shqiptar në Kosovë, ngase sipas kuazishkencës historiko-juridike e politike serbe, “shqiptarët nuk janë komb”, por minoritet, që në të vërtetë, është e kundërta, shqiptarët janë komb, kurse serbë mbetje koloniale minoritare. Kështu e thotë historia.

Mirëpo, përderisa serbomëdhenjtë pushtues të mos lirohen nga paragjykimet dhe nga mitomania histerike, në bazë të të cilave e kanë falsifikuar historinë kombëtare, gjeopolitike dhe shtetërore të shiqptarëve, dialog me shqiptarët në Kosovë, Slobodan Milosheviqi nuk do të mund të bëjë dot, pavarësisht nga gjuha e diktatit dhe nga përdorimi i focës ushtarako-policore.

Distorcioni i parimit të sovranitetit

Në frymën e shtrembërimit të këtij parimi, Serbia (përmes referendumit të datëes 23 prill 1998, ku elektorati serb votoi 95% kundër ndërmjetësimit ndërkombëtar për zgjidhjen e problemit të Kosovës) në formë të prerë i mbron pikëpamjet dhe qëndrimete e veta, se me pjesëmarrjen e palës së tretë ndërmjetësuese në zhvillimin e negociatave me përfaqësuesit e “G-15” të Ibrahim Rugovës, do të sillej në pikëpyetje shkelja e sovranitetit të Serbisë, përkatësisht do të vinte në shprehje përzierja e bashkësisë ndërkombëtare në çështjet e brendshme të saj.

Pavarësisht nga krrokatjet dhe nga arroganca e propagandës nacionalshoviniste e zëdhënësve të kamarilës së Slobodan Milosheviqit, i cili mbështete drejtpërdrejt nga ultranacioalisti fashist (nënkryetari i qeverisë së Serbisë) dr. Vojislav Sheshel, se “Kosova është çështje e brendshme” e Serbisë, kjo, shprehur në gjuhën juridike ndërkombëtare (sidomos nga masakra e Drenicës (Prekaz, Qirez e Likoshan etj. dhe nga vrasjet barbare, shkatërrimet dhe djegiet në fshatrat e rajonit të Dukagjinit –Gjllogjan, Gramaçel, Baballoç, Dubravë, Dushkajë, POnoshec, Morinë etj., është bërë object shqyrtimi i së drejtës dhe i bashkësisë ndërkombëtare. Këtë e provojnë edhe: Dokumenti i përbashkët i Grupit të Kontaktit të BE-së(9 mares 1998) në Londër, Rezoluta 1160 e Këshillit të Sigurimit të OKB-së (1 prill 19980), Dokumenti i Këshillit të Parlamentit të Evropës etj.

Miratimi i të gjitha këtyre dokumenteve është në përputhje me normat dhe me parimet e së drfejtës ndërkombëtare, me Kartën e Kombeve të Bashkuar, me Dokumentin Përfundimtar të Helsinkit të KSBE-së (1975), me Kartën e Parisiti për Evropën e Lirë (Document of the Paris CSCE Summit, November 1990). Mirëpo, pavarësisht nga parashikimi i masave, që dalin nga mbledhjet e anëtarëve të Grupit të Kontaktit, të bëra, njëra në Londër e tjetra në Romë), si dhe nga Rezoluta e theksuar e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, Slobodan Milosheviqi nuk ka bërë asnjë hap drejt shmangies së sanksioneve ekonomike ndërkombëtare, edhe pse për këtë i ka kaluar afati njëmujor. Mosbindja dhe mosdisplinimi i këtillë i kryekriminelit Slobodan Milosheviq ndaj bashkësisë ndërkombëtare vë në dukje riaktivizimin e lojërave të pakufijshme të vieteve të tetëdhejtë, kur në saje të tyre ai ngriti në këmbë ultranacionalistët fashistë serbë në Fushë-Kosovë, të cilët i përdori si instrument për shkatërrimin-shembjen e RSFJ-së, përkatësisht për okupimin e Kosovës.

S. Milosheviqi,edhe pse është i vetëdijshëm se Kosova është bërë çështje ndërkombëtare (pikësëpari falë luftës së rezistencës heroike të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës), S. Milosheviqi (në stilin mazohist) orvtet që të ndezë popullin serb, sërish mbi bazën ultrancionalsite dhe fashistoide kundër shqiptarëve në Kosovë dhe kundër faktorit ndërkombëtar. Mirëpo, nëse S. Milosheviqi llogarit se ky referendum (duke përfillur me konsekuencë parimin e sovranitetit kolonial, përkatësisht duke e përdorur atë si instrument të përshtatshëm për t’i shtypur edhe më tej shqiptarët në Kosovë), do ta shpëtojë nga vdekja politike , atëherë, do të gabohe dyfish, ngase papërgjegjësinë dhe racizmin e tij, do ta paguajë me një çmim të lartë edhe vetë populli serb në emër të mbrojtjes së “djepit” nacioteokratik dhe të “shenjtë” serb – Kosovës!? S’ka dyshim se logjika absurd e referendumit të arkitektit të Pashallëkut të Beogradit, alias të Slobodan Milosheviqit, e ka legalizuar përsëri nacionalshovinizmin dhe hegjemonizmin serbomadh ndaj aspiratave legjitime të shqiptarëve për liri dhe për pavarësi të Kosovës. Kjo edhe po ndodh në terrenin luftarak, ku Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK), e përkrahur nga forcat e rezistencës gjithëpopullore shqiptare po përballet me agresionin e vazhdueshëm të të “AJ-së”, të paramilitarëve dhe të policies. Këtë konstatim tonin e provon edhe KUMTESA E Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së (27 prill 1998), të cilën e botoi gazeta e përditshme “Bujku”, më 29 prill 1998, kur ndër të tjera thuhej: “JEMI NË GJENDJE LUFTE”. Përmbajtja e kësaj Deklarate politike të UÇK-së ka karakter APELI HISTORIK për të gjithë shqiptarët, që t’i bashkohen kësaj USHTRIE POPULLORE SHQIPTARE, e cila dita-ditës po fuqizohet dhe po masivizohet me pjesëtarë të rinj, dhe po bëhet KËSHTJELLË E PAMPOSHTUR kundër armikut pushtues serb.

Pra, filozofia e strategjisë së organizimit, e veprimit politko-ushtarak e UÇK-së është në përputhje me të drejtën e luftës , me të drejtën humanitare ndërkombëtare dhe me të gjitha marrëveshjet e tarktatet ndërkombëtare, që burojnë nga e drejta ndërkombëtare publike. Nga kjo shihet se UÇK-ja NUK ËSHTË KURRFARË ORGANIZATE TERRORISTE, siç po e akuzojnë politika dhe propaganda terrosite e regjimit të Serbisë së Slobodan Milosheviqit.

Pa marrë parasyh kreyeneçësinë dhe gënjeshtrat e pushtetit shtypës të Beogradit, përshkallëzimi i agresionit serb në Kosovë brenda këtyre muajve (1998) është tejet e vështirë të mbrohet dhe të justifikohet në dritën e fakteve dhe të argumenteve, që konflikti i armatosur me shqiptarët të karakteriziohet vetëm si “çështje e brendshme” e Serbisë. Në pajtim me konceptet e tilla, Serbia si shtet sovran ka kërkuar nga jajshtë, që të ndëshkohet “terrorizmi shqiptar” në Kosovë, sipas kritereve kundër terrorizmit ndërkombëtar. Mirëpo, një kërkesë e këtillë e saj nuk gjeti mbështetje në asnjë institucioan a forum ndërkombëtar ngase e vërteta është në anën e kundërt – subjekt i terrorizmit të organizuar shtetëror, individual dhe grupor në Kosovë, është vetëm Serbia, jo USHTRIA ÇLIRIMTARE E KOSOVËS ( UÇK), misioni historik i së cilës është që t’i çlirojë dhe t’i mbrojë shqiptarët nga sundimi tiranik, hegjemonist, kolonial dhe gjenocidal i Serbisë.

Agresioni serb në Kosovë nuk mund të justifikohet me mbrojtjen e parimit të sovranitetit dhe të së drejtës ndërkombëtare

Për të diskredituar dhe izoluar në planin ndërkombëtar Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), Serbia agresore dhe kolonialiste mbështetet kryesisht mbi parimin e sovranitetit dhe të mosndërhyrjes sipas së drejtës ndërkombëtare dhe Kartës së Kombeve të Bashkuara.

Vërtet, sipas këtryre parimeve të së drejtës ndërkombëtare dhe të Kartës së OKB-së, shtetet anëtare të saj rezervojnë të drejtën që në mënyrë të mëvetësishme t’i zgjidhin problemet e tyre të brendshme, pa ndërhryjen e shteteve të tjera. Në çështjen e zhvillimit të brendshëm bën pjesë edhe çështja e ruajtjes së rendit dhe qetësisë, dhe në përputhje me këtë marrja e masave për vendosjen e paqes, po qe se kjo për shaqe të ndryshme është çrregulluar. Nga ky parim buron një parim tjetër themelor, parimi i mosndërhyrjes , sipas të cilit shteti gëzon të drejtën e pezullimit të çdo ndërhyrjeje të ndonjë shteti tjetër, si dhe të faktorëve të tjerë të jashtëm. Prandaj, e gjithë ajo që bën pjesë në sfondin e kompetencës së brendshme të një shteti, është e mbrojtur juridikisht nga ndërhyrja e jashtme. Mirëpo, këto dy parime në rastin konkret janë të papranueshme, ngase Serbia ka bërë aggression në Kosovë, domethënë ndaj republikës së Kosovës, duke e okupuar me force ushtarake dhe policore, që nga viti 1989. Prandaj, këtu nuk kemi të bëjmë me kurrfarë territory a shtetasë të Serbisë, por me një shtet dhe me shtetas të huaj-Republikën e Kosovës dhe me shqiptarët, të shteti kolonial serb me dhunë, me meterror dhe me terrorizëm, është në sundimin e saj të egër shekullor (1912-1998). Kjo formë e sundimit kolonial serb ndaj shqiptarëve dhe ndaj Kosovës ligjërisht nuk mund të jusitifkohet, duke u thirrur në aplikimin e parimit të sovranitet dhe të parimit të mosndërhyrjes ndërkombëtare, sepse nuk ka kurrfarë baze juridike, sepse është në kundërshtim të plotë me normat dhe me praktikëne rendit të ri juridik pozitiv ndërkombëtar.

Nga kjo del se Serbia si shtet aggressor ka shkelur në mënyrë flagrante si parimin e sovranitetit, ashtu edhe parimin e mosndërhyrjes në punë të brendshme të Republikës së Kosovës. Pra, në këtë rast, nuk mund të pranohet ndërrimi i tezës se, ndërkombëtarizimi i çështjes së Kosovës juridikisht cenon të drejtën e sovranitetit të Serbisë. Përkundrazi, ndërkombëtarizimi i çështjes së Kosovës e aktualizon domosdoshmërinë e interpretimit të drejtë të parimit të sovranitetit, për shkak se agresori serb thirret në të, duke i rezervuar vetes (si fuqi koloniale) të drejtën se mund të veprojë si të dojë, dhe se në bazë të këtoj parimi gjoja ka të drejtën ta parandalojë ndërhyrjen e jashtme ndërkombëtare në territorin e Kosovës, që është duke e mbajtur nën sundimin e egër kolonial. Aplikimi me konsekuencë i parimit të mosndërhyrjes së jashtme , nuk nuk do të thotë edhe zbatimin e së drejtës pa kurrfarë kufizimesh. Sipas së drejtës ndërkombëtare, ekzistojnë një varg kufizimesh të sovranitet (sidomos pas krijimit të rendit të ri botëror më 1988, ku sovraniteti nuk është më kategori absolute juridike), që janë manifestuar gjatë zhvillimit të së drejtës ndërkombëtare dhe të marrëdhënieve politike ndërkombëtare. Kufizimet e këtilla i ndeshim edhe në nenin 2 të Kartës së Kombeve të Bashkuara, ku janë të sanksionuara parimet dhe objektivat parësore, që duhet t’i respektojnë shtetet anëtare të kësaj Organizate universale botërore. Veprimi në kundërshtim me këto parime dhe synime është në shpërputhje me rendin juridik pozitiv ndërkombëtar, të përcaktuar nga Karta e OKB-së. Në nenin 2 të kësaj Karte, janë përfshirë disa parime, të cilat, patjetër, duhet respektuar kundrejt respekrtimit të raportit të caktuar, të cilin sistemi juridik i kësaj Karte e ka vënë mes tyre dhe pafrimeve të tjera themelore të së drejtës ndërkombëtare.

Pavarësisht se në ç’shkallë dhe për çfarë qëllimesh tendencioze, ekspertët dhe projektuesit e politikës strategjike serbe, e keqinterprewtojnë nocionin e sovranitetit, të drejtat që rezultojnë nga ky parim nuk janë të pakufizueshme, për më tepër, në rastin tone konkret, Serbia kolonialiste mbështetet në parimin e sovranitetit , me të vetmin qëllim që të mënjanojë ndërhyrjen ndërkombëtare për zgjidhjen e çështjes koloniale të Kosovës, duke e konsideruar këtë si “përzierje në punë të brendshme” të saj. Mirëpo, në këtë frast nuk është fjala për kurrfarë përzierjeje faktike të faktorit ndërkombëtar në çështje të brendshme të Serbisë, por për faktin se praktika krijon rregullat se shteti gjakatar agresiv i Slobodan Milosheviqit nuk mund të shekelë ( pa u ndëshkuar nga bashkësia ndërkombëtare) të drejtën e vetëvendosjes dhe parimet e tjera që janë në funksion të mbrojtjes së drejtave të njeriurt dhe lirive themelore, sepse një shkelje e këtillë është e lidhur ngushtë me sistemin e mbizotërimit kolonial serb në Kosovë, gjë që kjo nënkupton ndërhyrjen e ligjshme ndërkombëtare të shteteve të huaja, përkatësisht të bashkësisë ndërkombëtare. ( Dr. Mehdi Hyseni, “UÇK-ja faktor vendimtar për zgjidhjen e çështjes së Kosovës”. Shih: “Dituria Islame”, viti XIII, nr. 102-103 Maj-Qershor, Prishtinë, 1998. f. 22, 23, 24)

ZONJA ROSE KARAGJOZI, NJË JETË NË SHERBIM TË FAMILJES DHE TË “VATRËS”

November 1, 2018 by dgreca

NGA IDRIZ LAMAJ/

Në fund të shtatorit ndrroi jetë në Long Island të New Yorkut, zonja Rose Peshkëpia – Karagjozi. Ajo lindi në mars të vitit 1940-të, në fshatin Visoka, rrethi i Fierit. Lindi në kohën e pushtimit të Shqipërisë; në kohën kur shumë patriotë të shquar intelektualë, si Mithat Frashëri, Ali Këlcyra, Hasan Dosti, Nexhat Peshkëpia, Abas Ermenji, etj. po organizonin në Shqipërinë e Jugut një levizje të armatosur nacionaliste kundër pushtuesit të atdheut. Babai i Rose-t, Eqrem Peshkëpia ishte atdhetar i njohur dhe një prej themeluesëve të “Ballit Kombëtar”. Eqremi ishte komandant i forcave të “Ballit” në Fier dhe në Mallakastër. Jeta dhe veprimtaria e tij gjatë Luftës së Dytë Botërore në atdhe dhe në mërgim është një histori e gjatë vuajtjesh, sakrificash dhe përpjekjesh që lidhen ngushtë me zhvillimet historike të kohës. Nga fundi i vitit 1944, Eqremi me familje i la lamtumirën atdheut – largohet nga Shqipëria në një anije me Mitat Frashërin dhe shumë atdhetarë të tjerë të njohur të nacionalizmit shqiptar. Emigrojnë në Itali dhe vendosën në kampet e refugjatëve.

Pas afër pes vjet vuajtjesh nëpër kampet e refugjatëve në Itali, Eqrem Peshkëpia bashkë me familje emigroi më 1949 në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Babain dhe nënën e Rose-it, Nekije-n i njoha për herë të parë me 1969, kur shkova në shtëpinë e tyre në Detroit së bashkut me Prof. Nexhat Peshkëpinë. Në atë kohë Prof. Peshkëpia nuk ndihej mirë nga shendeti dhe ishte në fazen e fundit të jetës së tij. Si person kam qenë njeri me fat; jamë njoftë me Prof. Nexhat Peshkëpinë ditët e para të ardhjes time në New York. Me të më ka lidhur një miqësi e ngushtë. Në kohën e rënies së tij shendetësore kam dhënë ndihmesën time në përgaditjen dhe botimin e gazetës, “Shqiptari i Lirë”, të cilën ai e drejtoi për afër një çerek shekulli, 1956-1970-të. Për jetën dhe veprimtarinë e Prof. Peshkëpisë kanë shkruar miqët dhe kolegët e tij të njohur, Rexhep Krasniqi, Hasan Dosti, Vasil Gërmeni, e të tjerë.

Nëna e e zonjës Rose – Nekije ( Koprenska ) Peshkëpia ishte një zonjë fisnike shqiptare e papërulur nga vështirësitë e jetës. Kujtesa ime për zonjën Nekije mbetet e pashlyer gjatë ditëve të përcjelljes për në banesën e fundit të Prof. Nexhat Peshkëpisë; Eqremi dhe Nekija ishin pranë tij kur ai i mbylli sytë përgjithmonë.

Pas vdekjes së Nexhatit dhe angazhimit tim të plotë në përgatitjen e gazetës “Shqiptari i Lirë”, me Eqremin dhe Nekijen mbajta kontakte të shpeshta – letër kembime dhe telefonata. Në bibliotekën time ruej një shkrim të Eqremit afër 30-të faqesh lidhur me organizimin dhe drejtimin e forcave luftarake të “Ballit Kombëtar” në Shqipëri.Në paragrafin e fundit të atij shkrimi i cili ende nuk e ka pa dritën e botimit, Eqrem Peshkëpia iu drejtohet lexuesëve:

“…Lexonjësve u lutem me shpirt të besojnë se përshkrimi im nuk duhet n’asnjë mënyrë të merret e të gjykohet në lidhje me ndonjë person ose parti politike të mërgimit. Që në muajin Nëntor 1954, vullnetarisht unë me gjithë familjen u bëmë nënështetas amerikanë, dhe që atëherë jemi bërë pjesë të VATRËS dhe të asnjë tjetër organizate. N’emrin edhe të shoqes së jetës, Nekijesë, u bëjë të ditur gjithë shqiptarëve, pa asnjë dallim, se shtëpia t’onë mbetet e hapët, ashtu sikurse ka qenë e hapët në Shqipëri dhe në kampet e refugjatëve të Italisë…”.

Rose Peshkëpia Karagjozi, u rritë dhe edukue në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ajo lidhi fatin e jetës me Agim Karagjozin, u martua në vitin 1959. Gjithë jetën mbeti e brumosur me idealet e larta të prindëve të saj. Në bisedime me të, shpesh ankohej dhe e thonte troç: – Agimi nuk po i kushton kohë familjes. Por, menjëherë e kthente biseden rreth zhvillimeve më të fundit në Shqipëri dhe në Kosovë. Aty-përaty, na kritikonte të gjithëve: “Ju nuk po bëni përpjekje të duhura kundër komunizmit në Shqipëri; nuk po i delni zot sa duhet çështjes së Kosovës”.

Kur i dëgjoje me vemendje kritkaët e saj, shihje se Rose kishte njohuri të thella rreth zhvillimeve të kohës. Ajo lexonte shkrimet më serioze lidhur me atdheun e saj etnik.

Nderin, karakterin e hekurt, besën, mikëpritjen dhe përpjekjet për të ndihmuar në çdo rast veprimtarinë kombëtare në mërgim, Rose iu la trashegim tre fëmijëve të saj – Zuhdiut, Shpetimit dhe Angel-s

Shokëve të mij të ngushtë dhe fëmijëve të Rose-it iu kam thënë herë pas here:

– Agim Kragjozi i kushtoi tërë jetën çështjes kombëtare dhe Federatës Panshqiptare “Vatra” në saje të mbështetjes, shtytjes dhe angazhimit të bashkëshortes së tij, Rose-it. Ajo mbajti mbi shpatullat e veta familjen, rriti dhe edukoi fëmijtë, dhe inkurajoi e mbështeti Agimin në secilin sherbim të tij kombëtar. Ajo e adhuroi “Vatrën” dhe e shoqëroi Agimin në veprimtaritë më të dukshme të “Vatrës”. Ajo ishte shtyllë e hekurtë e Agim Karagjozit në veprimtaritë e tij kombëtare.

Rose (Peshkëpia) Karagjozi qe një zonjë mërgimtare e motit, e dashur, mikpritëse, serioze, e buzëqeshur, dhe plotë kujtime të rrjedhëshme e të qarta të jetës të cilat nuk kthehen më. Kur Rose hynte atyre tregimeve, sidoemos për ata që i kishte njohur dhe ato që kishte përjetuar e dëgjuar, të dukej se ishte këthye në kohën e fëminisë, rinisë, pjekurisë dhe pleqërisë, në jetën e mërgimit të pafund. Me ikjen e Rose Karagjozit zhduket një thesar kujtimesh të jetuara, të cilat nuk janë mbledhur, si nuk janë mbledhur kujtimet e shumë e shumë të tjerëvet, për dëm të madh të njohurive të vërteta mbi jetën dhe veprimtarinë e shumë atdhetarëve tonë në mërgim, të cilët moren me vete një pjesë të historisë tonë kombëtare.

Piktura të shekullit XVI ne kishat e jugut

November 1, 2018 by dgreca

Nga Gëzim Llojdia/

Cilët piktorë kanë punuar në kishat e Dhërmiut?Për të mos mbetur mister diku nga viti 1966 ,një artikull i historianes së artit Dhorka Dhamos në vitin 1966 i titulluar :”Vepra të reja të piktorëve të shekullit të XVI,trajton pikërisht këtë temë.1966 Dhorka Dhamo boton: Mbi disa ikona të panjohura të piktor Nikollës dhe Onufer Kipriotit me 124 faqe.Në vitin 1974,Dhorka Dhamo boton në gjinin e ikonografisë :Piktura murale e mesjetës në Shqipëri,një botim të Shtëpisë botuese «8 Nëntori(La Peinture Murale du Moyen âge en Albanie).Te artikulli i gazetës autorja Dh.Dhamo sjell detaje të reja rrreth pikturës dhe autorit siç ishte Nikolla në shekullin e XVI dhe kryesisht për kishat e jugut.

2.Pikturat e shumta dhe me vlere artistike të Dhërmiut deri vonë të pa studiuara ose të shqyrtuara vetëm kalimthi kanë mbetur disi të veçuara nga rruga e zhvillimit të artit vendas,thotë autorja D.Dhamo. Ndonjëherë ato janë cilësuar si të shekullit XII si ndodhi me pikturat murale të kishës së Shën Stefanit, por, siç do të shohim më vonë kjo nuk i përgjigjet se vërtetës. Një hije dyshimi i hedh datimit të mësipërm në radhë të parë afria e ngushte stilistike që kanë ndërmjet tyre fragmentet e Shën Stefanit me pikturat murale të padatuara të kishës së Ipapandisë, që ndodhet pranë saj. Shumica e pikturave në këtë te fundit ruhen në një gjendje fare të mirë. Ky grup me tipare stilistike krejt të përbashkëta ë ‘asnjë mënyrë nuk mund të lidhet, pikësëpari për nga mënyra e punimit dhe për nga fryma e përgjithshme që e përshkon, me një periudhë kaq të largët siç është shek. XII. Në asnjë moment të periudhës para pushtimit otoman nuk gjejmë gjëkundi përfytyrimin e Spiridhonit. Kulti i tij nis të përhapet tek ne më vonë. Një tjetër arsye me rëndësi është ikonografia e figurave. Para shekullit XVI në pikturën tonë, as Shën Gjergji me Shën Mitrin, as edhe ndonjë strateg tjetër nuk përfytyrohen si kalores mbi kuaj, por qëndrojnë drejt e në këmbë. Këto ndryshime të rëndësishme ikonografike nxjerrin krye veçanërisht te vepra e Onufrit. Ato nuk linden si të shkëputura nga historia jonë, nuk janë huajtur në mënyrë të verbët, por janë një materi] me interes, sepse tërthorazi kane buruar prej ndryshimeve që solli vet rrjedha e ngjarjeve të fundit të shek. XV dhe fillimit të shek. XVI. Lëvizjet në ikonografinë e artit gjithmonë kane ndihmuar për ta përcaktuar në kohë monumentin. Rasti i dy kishave të mësipërme jep edhe diçka më tepër që çon përfundimisht datëlindjen e tyre në shek. XVI: që të dy monumentet janë pikturuar nga dora e mjeshtrit të njohur të kësaj periudhe. Nikollës së Onufrit. Një krahasim sado i shpejtë i figurave me ato që ka pikturuar Nikolla me 1578 në Kishën Vllaherne të Beratit e dëshmon fare qartë këtë identifikim. Figurat kanë po ato përpjesëtime të zgjatura, gjymtyrë tepër të zhvilluara, koka të vogla,qafa elegante dhe fytyra ovale të bukura. Pleqtë diferencohen nga të rinjtë nga një punim me grafik ,një linjë e rrumbullakuar shënon mollëzat e fanove, pjesën e mbivetullave. Më zbehtë tingëllon ne fytyrat e pleqve gama e ngjyrave, me e kursyer është te roza dhe e kuqja tone, që ngrohin veçanërisht fytyrat e grave. Që të gjitha portretet pa dallim mbulohen me vija të panumurta në ngjyrë të bardhe, si në një rrjetë njolle, nga larg të pashquar. Në këtë mënyrë piktori ndriçon pjesët më me reliev, modelon dritën. Theksimet e bardha i shtojnë një notë të re disi të ftohtë koloritit origjinal e të pasur të Nikolles, që e shquan aq fort dhe nga Onufri që ka qen ati dhe mësuesi i tij. Të gjitha këto tipare dalin të qartë si në fragmentet e Shën Stefanit ashtu dhe në figurat e Ipapandise. Dimë se Nikolla ka punuar në Kurjan të Fierit dhe më 1578 në Kala të Beratit. Në ç’periudhë të aktivitetit të tij janë dekoruar muret e dy kishave të Dhërmiut?

Pa u futur në supozime një gjë është e sigurte: ato janë pikturuar pas Kurjanit, ku Nikolla përmendet pas një mjeshtri tjetër. Joanit. Në Dhërmi ai është krejt i formuar si mjeshtër i pavarur, me një individualitet artistik të përcaktuar mirë dhe dorë të sigurtë, duke përjashtuar disa pjesë e detaje që janë punë e padyshimtë e ndihmësve dhe nxënësve të tij, fakt që edhe ky dëshmon se në Dhërmi ai ka punuar si mjeshtër i dëgjuar, që kryeson një atelie të organizuar Ndër punët më interesante, për nga ritmi i linjave dhe harmonia e ngjyrave, mund të cilësohen portretet e Kostandinit dhe të Elenës dhe sidomos paltitera – Shën Meria me foshnjën, që ka qenë një temë shumë e preferuar në mesjetë. A jo vazhdoi të këndohet e të lartësohet në himne edhe në artin e rilindjes italiane, por duke humbur thuajse gjithshka mistike e fetare. Te Nikolla, e përgjithësisht në artin tonë mesjetar, kjo nuk ndodh. Deri në këtë shkallë arti i mjeshtreve tanë nuk u ngrit as në shek. XVII, për arsye që dihen.

Pra, përveç traditës fetare që u trashëgua në tematike, edhe përmbajtja e stili i vjetër nuk u thyen dot. Por artistet më të talentuar, ndër të cilët dhe Nikolla, duke qenë të lidhur me kohën, futën nuanca të shqetësimeve të saj në një sfond të largët, të përgjithshëm, edhe duke qenë të mbërthyer nga tradita e kanunet rigoroze të kishës. Aktualiteti zuri vend në artin e tyre në një mënyrë sa të tërthortë aq edhe spontane. Kështu Nikolla, përmes artit të tij konvencional e fetar, nuk percon deri tek ne veçse ndjenjën e një dëshpërimi te përgjithshëm, një ankth shpirtëror që duhet kuptuar, ne radhe te pare si një krize e orientim që pushton tejembanë fenë kristiane dhe pastaj në fund fare, si një jehone e largët e këtij kërcënimi që solli për lirin e pavarësinë e vendit pushtimi otoman.

Përtëritja e forcave krijuese dhe ngritja në cilësi e pikturës së shek. XVI tek ne, kur në shume vende të Ballkanit arti është në zbritje dhe nuk krijon veçse vepra të dobëta nga ana profesionale që cilësohen më tepër për karakterin e tyre zejtar ose imitues, dëshmon dhe për një ane tjetër të rezistencës se popullit tonë, për rezistencën kulturale. Krijimet e Nikolles në Dhërmi sëbashku me ato të piktorit Onufër Qipriotit,që tani së fundi zbulohet edhe si dekorues i mureve të Shën Kollit po në Berat,dëshmojnë për vazhdimësinë e lidhjeve shpirtërore ,që ishin krijuar si jehonë e atij bashkimi 25 vjeçar të vendit nën Skënderbeun,për të përballuar së bashku armikun me armë dhe vërtetojnë edhe një herë se Berati i cilësuar nga Onufri si një qytet i shkëlqyer,vazhdoi të jetë një qendër e rëndësishme kulturave duke tërhequr pranë vetes së tij,nga njëra anë krahinën e Elbasanit dhe nga ana tjetër,Shqipërinë e Jugut.