dgreca – Page 1839 – Dielli

SOS PËR KRIJIMIN E INSTITUCIONEVE TË KOSOVËS !

August 22, 2017 by dgreca

islam-lauka-300x225

Shkruan: Dr. Islam LAUKA*/

SOS është sinjali standard i emergjencës, sipas kodit të Morsit. Përdoret, sidomos, gjatë komunikimit për t’u ardhur në ndihmë anijeve që rrezikohen të mbyten. Për fat të keq, në një situatë të tillë emergjence, është sot edhe Kosova.
Kemi hyrë në muajin e tretë që nga zhvillimi i zgjedhjeve parlamentare të 11 qershorit dhe ajo vazhdon të jetë e gojueme në ngërç politik, pa qeveri dhe pa parlament. Klasa politike kosovare po shpërdoron në mënyrë të papërgjegjshme dhe të pafalshme besimin dhe durimin e popullit të vet, duke krijuar kosto politike, ekonomike dhe financiare për vendin dhe të ardhmen e tij euro-atlantike.

Në shtator, pritet votimi i dytë për anëtarësimin e Kosovës në UNESCO, por në qoftë se nuk miratohen edhe dy ligjet e fundit që kanë mbetur, rrezikojmë seriozisht që edhe këtë radhë të dështojmë, ashtu siç dështuam para dy vjetësh. Por si mund të miratohen ligjet, kur nuk kemi parlament?

Në mungesë të institucioineve, nuk mund të bëhet as rishikimi i buxhetit të vitit 2017, që do të thotë, nuk mund të fillojë zbatimi i disa projekteve të reja, ndërkohë që rrezikohet ndërprerja e disa të tjerave, që aktualisht, janë në proces.

Pasojat negative në fushën ekonomike-financiare mund të ndjehen edhe në vitin e ardhshëm. Pa folur për boshëllëqet e mëdha që krijohen në çështjen e lobimit për njohjen e pavarësisë së Kosovës.

Këto ditë, një mik i imi që njihet si “Daja”, më kujtoi disa vargje të kohëve të kaluara që më ndonjë ndryshim të vogël, i shkojnë shumë për shtat situatës së sotme:

“Moj Kosovë, moj zojë e randë,
Krejt partitë po t’thrrasin nanë’,
Tana duen n’krye me kanë,
Krejt s’po i nxan e nja s’po e lanë!”

Ndërkohë, sinjali SOS po bie fort e më fort. Partitë politike duhet, më së fundi, të heqin dorë nga interesat e tyre të ngushta partiake e klanore dhe t’iu hapin rrugë krijimit të qeverisë dhe parlamentit. Java e ardhshme duhet të konceptohet prej tyre si vija e kuqe që kurrsesi nuk bën të shkelet.
SOS!

• Dr. Islam LAUKA, ish ambasador i parë i Shqipërisë në Kosovë

DY FJALE PER RAPSODIN TIRANAS ZENEL BASTARI

August 21, 2017 by dgreca

Nga Gezim Llojdia/

Ibrahim Hasnaj të paktën deri më sot ka sjellë të dhëna të hollësishme si dhe divanin e përbërë prej 145 odesh. Kush është Ibrahim Hasnaj ? Atje në kryegjyshatën Botërore në periferi të kryeqendrës shqiptare, janë ca varre shenjtorësh si observator kozmik. Pranë kësaj varreze shenjtorësh është edhe varri i Ibrahim Hasnaj. Ka të shkruar :Dervish nderi bektashi. Ibrahim Hasnaj ishte një eruditë e besimtar. Gjurmues dhe kërkues për bektashinjtë dhe kulturën popullore shqiptare në tërësi. Zenel Bastari dhe vepra e tij është më së paku një ndriçim për atë kohë terri. Veprën e Zenel Bastarit e kam dorëzue pranë Universitetit shtetëror,sektori histori-gjuhësi e cila u botue në buletinin e shkencave shoqërore, viti i XV Nr 1 ,viti 1961 ,shkruan Hima. Kontaktet me veprën e Zenel Bastarit, ai thotë se i ka marrë qysh kur ishte nxanës i klasave të ulta të shkollës fillore ,ku prej të moshuarve flitej për një bejtexhi që paska jetuar në qytetin e Tiranës, me emrin e Zenel Bastarit. Duke plotësuar me hollësi të tjera Hima shkruan :”në çdo gosti apo dasmë që bante në Tiranë ishte thuhesh e pamundur të mos bisedonin për këtë emër shumim popullor i cili paskish qenë i dallueshëm më gisht në krejt qytetin për bejtet e tij thumbuese dhe plot humor të hollë. Ata, që i dinin përmendësh strofat e Zenelit, nisnin plot qejf ti recitonin e ti deklaronin duke sjellë ndër të pranishmit nji atmosferë gazi dhe hareje. Lidhur me gjurmimin e veprës së Zenel Bastarit, Hima thotë tekstualisht,duke qenë kështu vepra e Zenel Bastarit në këtë vëllim asht ma e plotësueme mbasi shoqërohet edhe me një jetëshkrim të shkurtër të vjeshtorit që e ruaj prej kohësh në shënimet dhe që e pata tërhequn së bashku me një sasi strofnash nga biblioteka personale e hafëz Ibrahim Dalliut në vitin 1937. Si gjurmues i veprës së Zenel Bastarit ,materialet ia dorëzua në vitin 1961 pranë universitetit shtetëror në sektorin përkatës ,ndërkaq që vepra e plotë me shënimet përkatëse e ka selektuar dhe bërë gati diku nga vitet ‘70. Të dhënat për jetën e Zenel Bastarit, Hima thotë se një jetëshkrim të shkurtër e pati tërhequre Ibrahim Dalliut në vitin 1937. Sipas këtyre shënimeve, pikëzohet se Zenel Bastari si origjinë ashtë nga një fshatë i malësisë së Tiranës që quhet Bastar. I ati zbriti nga malësia për në Tiranë ende i pamartuem dhe e quante Ram Hyka, por me që ishte i shpërngulën nga Bastari,vendasit më kohë ia zhdukën mbiemrin Hyka duke e thirrur me atë të fshatit. Sipas këtyre shënimeve ,Ram Hyka(Bastari) është marr më punë krahu dhe kryesisht bahecenvallëk. Është martuar me një vajzë tiranase familja Kollçijve dhe pati dy djem, Zenelin dhe Rexhepin.
Jetëshkrimi i kohës së vegjëlisë për Zenel Bastarin, thotë se: Zeneli ka mësuar në një mejtep. Thuhet se i ati Rama ishte aderues i fesë islame prandaj e ka zgjedhur Zenelin për shkollën e mesëm fetare të kohës, ky lloj arsimi kryhej në medrese. Djali i dytë e bëri bahçevanë. Mirëpo ka një pikëpyetje të vogël ndoshta Zeneli ka shfaqur aftësi dhe mençuri, që i është lexuar në sy dhe në dritën e shpirtit. Përndryshe lumi do të kishte marrë xhevahiret,që i mbante brenda hepimi i shpirtit. Kur ishte nxënës të dhënat na shpien tek Zeneli se ndërsa shkollohej për hoxhë, ai nuk e ushtroj kurrë këtë profesion për të cilin u arsimua, çuditërisht sipas rrëfimit të Himës, kohën e kalonte jo ndër xhami por tek mjeshtërit gajtanxhi. Fuqia e këtyre të fundit fshinte diçka mister, përndryshe kohën do ta kalonte veçse me lutje. Tek gajtanxhinjtë zbuloi misterin e tij. Ky ishte profesioni i tij, që e përdori në gjithë jetën e tij. Zeneli ,thuhet në këto shënime ,u vesh me uniformën e hoxhës për të nderuar shkollën por këtë mision fetar nuk ushtroi kurrë dhe as që e ngarkuan me një mision të këtillë. I vdes i ati por i merr nën kujdestari familja Kollçijve dhe e ema më vonë ikën nga ëndrrat e dy djemve të Ramë Hykës. Veshja e tij është e përshkruar një çallmë,veshje hoxhe dhe një pallto të shkurtër. Zanati është artizan qepje, qëndisje sumbulla ferexhe e xhamadan. Mërgimi i Zenel Bastarit nga bota jonë thuhet se ka ngjarë rreth moshës 75 vjeç. Koha e mërgimit të madh ka qenë koha e luftës ruso-turke pra viti 1878. Iku në këtë mërgim i pamartuar si edhe i vëllai. “Nuse “pati “divanët e tij” poetik të përbërë nga 145 ode, në të vërtetë burimet citojnë mbi 200 strofa, ndërsa kostumi i tij dhëndëror ishte i përbërë nga mijëra gajtanë e xhamadanë, që ai qëndisi ndër jetën e tij. Divani është një grumbullim poezish me një renditje të veçantë sipas germave te alfabetit.
Vepra e Zenel Bastarit
Po të shqyrtosh krijimet e Zenel Bastarit vrenë se ky krijues ka pasur aftësi shpirtërore të cilat lindin nga ndijime të holla. Ndërkaq është ndihur në këtë prohi edhe nga shkollimi e cila mund të quhet mrekulli për atë kohë si dhe e lidhur pazgjidhmërisht me fatin e njeriut .Nga të dy djemtë Ram Hyka, vetëm Zenelin e dërgon për shkollim. Ky bëhet poet i dëgjuar i kohës. Bejtet e tij shëtisnin Tiranën atë fshatë të vogël të kohës, shëtisnin nëpër njerëzit e Shqipërisë së mesme si dituri ,si mençuri e dalë nga një botë. Shkollimi atë botë i përkiste veçse një pjese të vogël që shquante aftësi ose shpërthime shpirtërore qysh në vegjëli. Zenel Bastari u bë mjeshtër gajtanxhi por ai ushtroi një mjeshtëri tjetër shpirtërore e cila e radhiti ndër bejtexhinjtë e kohës, që i bënte nder letërsisë shqiptare të bejtexhinjve. Si lindi kjo letërsi që u quajt e bejtexhinjve? Studiuesit se letërsisë shkruajnë kështu:”Në shekullin XVIII në Shqipëri lindi dhe u zhvillua një rrymë letrare me tipare tepër origjinale për vendin tonë, rryma e bejtexhinjve (nga fjala turke “bejte” – vjershë. Ajo u bë dukuri e rëndësishme dhe pati përhapje shumë të gjerë në qytete të ndryshme të Shqipërisë, në Kosovë, por edhe ne qendra më të vogla fetare e më pak në fshat. Këtë udhë dhe këta sokakë i përshkoi edhe Zenel Bastari. Frymëzimi i tij edhe sipas studiuesve është ai i tarikateve mistik. Përmenden bektashinjtë , si udhëheqës shpirtëror kishin Haxhi Bektash Velinë, një dervishë nga Horosani që shërbeu në Anadoll i pajisur me fuqi mistike, që frymëzoi edhe Emren dhe poetë të tjerë. Ka të dhëna që tek ky tarikat letërsia pra poezia i ka shoqëruar ata gjatë gjithë misionit të tyre shpirtëror. Po të lexosh poezitë e një zonje mistike Rabije për Zotin e saj janë të hatashme apo divanet e shumë dervishëve. Mansevit e Rumihut janë ndër më të pëlqyerat tek lexuesi amerikanë, edhe ky dervish i tarikatit mevlani por banoi në Konjë të Turqisë ku edhe ka tyrben e tij . Këta të gjithë u frymëzuan për të derdhur në letër gjithë çka brenda shpirtit të tyre u përvëlonte. Ka edhe një arsyetim. Duke qenë se poezia është bija e parë e bukurisë hyjnore, frymëzimi i tyre shkon pikërisht në këtë kah. Bukuria e Perëndisë dhe nuri, që u hedh krijesave të saj. Ka edhe një arsyetim tjetër. Aso kohe ajo që lëvrohej ishte ky soj letërsie e bejtexhinjve e cila pëlqehej sepse cekte ato probleme, ku vuante populli ,poeti dhe gjuha e përdorur ishte e vet popullit. Ndër temat, që ka prekur Zenel Bastari janë tema sociale, fetare, e dashurisë. Me këtë lloj letërsia, krijuesit bejtexhinj godisnin shpejt në kohë, shkruanin thjeshtë duke përdorur vetëm gjuhën e popullit. Është gjithashtu e habitshme se si këto krijime përthitheshin në kohën më të shpejtë Ndërtimi i poezive të tilla me gjatësi poeme deri në 30 faqe, i është përshtatur edhe kohës. Krijuesit bejtexhinj i krijonin ato thesare ndër popull dhe aty hë për hë apo me nge dhe i mbetej popullit që e përhapte atë flakë nëpër krejt errësirën e kohës të sundimit otoman. Këto diamante të vyera nuk humbisnin. Nuk binin as në vesh të shurdhër. Këta krijues, që i quanin shkurt bejtexhi dhe krijimtarinë e tyre në poezi ,bejte ishin kronika më transparente e një qytetit, gazeta e qytetit në mungesë të kësaj të fundit. Gjuha popullore, që vlonte aso kohe ishte edhe epiqendra e krijimeve të bejtexhinjve. Këto krijime thitheshin si dielli. Mjeshtëria e gatimit të tyre tregonte për një nivel të lartë si dhe , për një kulturë të gjerë që ata dispononin.
“Kundër sundimtarëve dhe klerikëve”. Një krijim i gjatë i ndarë vetëm me numra për çdo strofë pra nga numri 1 deri në 108 strofa, që zë një madhësi shtrirje deri në 30 faqe. Aty shqyrton mundësinë se është e vërtetë , pasqyra e viteve 1800 në një qendër të vogël siç ishte Tirana. Pasqyra ku mund të shqyrtosh deri në detaje shqetësimet, përditshmërinë, vuajtjen, mbizotërimin fetar në përgjithësi të kohës otomane, gjithçka si në sira jepet me një gjuhë të thjeshtë tiranase dhe me plotë lëngë jete dhe me një stil të kuptueshëm. Ka ndër to një përpjekje që për të kuptuar gjërat siç ndodhin në realitete dhe sundimin e huaj si një rrezik të keq për sovranitetin e vendit.
“Tirana jonë si mësojë/fort e zuni insiqari/ kush e hypi e teprojë/ nuk pat frykë nga xhebbari/ po pate pare je njeri/tjetërsoj të zë bulluri/fukarenjtë i kanë bezdi/veç kërbaç kallankusuri….thotë Z.Bastari. Është gati e thjeshtë për të kuptuar se si këtë vend, që quhet Tiranë i kanë rënë fatkeqësitë si kresë e rëndë aq sa frikë nuk kanë edhe nga perënditë. Paraja mallkohet por ajo shkëlqen ndër kohëra dhe të ndritë faqen. Po pate pare je njeri,thotë Zenel Bastari. Kjo aksiomë është kaq reale në këtë periudhë të tranzicionit shqiptar. Shkëlqimi i parasë si mbulesa e smogut, përmbi qytete. Në të gjithë këtë krijimtari prej 108 strofa Zenel Bastari sjell realitete kohe. Është një dokument historik, për sundimin otoman. Zenel Bastari me veshje hoxhe dhe zanat artizani e sjell kohën e tij si në një gazetë ditore. Aty asgjë nuk mungon. Aty takon fakirë fukarenjtë. Të pasurit dhe sundimtarët. Sunduesit e fesë, që rrëndojnë barrën e popullit. Aty është jeta e një katundi të tërë. Kohët në të cilën u lind dhe jetoi Bastari i përket sundimit otoman. Në atë kohë gjejmë lëvrimin e disa lloje të letërsisë. Nëse bejtexhinjtë do ti vendosje në sira të parët, ngase krijimtaria e tyre ishte e gjithëpërfshirëse, të dytët ishin krijuesit që u përkisnin religjioneve fetare. Tarikatet mistike janë të pasur në literaturë. Kishin edhe një traditë që zbret nga mjegullinat e kohës. Këta u strehuan nëpër vakëfe, ndër vende të shenjta dhe krijimtarinë e tyre ua kushtuan Zotit, profetit, imamëve, shenjtorëve, dëshmorëve te fesë. Të parët bejtexhinjtë ishin kronike dite, faqja e sotme e një ëebi. Ishin njëqind për qind poet. Të dytët edhe këta ishin njëqind për qind poet. Mirëpo krijimtaria e tyre shkoi në atë drejtimin të fesë, që ishte letërsi religjioze, ajo i kushtohet Zotit në tërësi.
Zenel Bastarin e klasifikojnë tek kategoria e bejtexhinjve bektashinj. Në të vërtetë, ai ka shkruar edhe vjersha me frymëzim bektashianë kushtuar dervishëve të bërë dëshmorë .Ky frymëzim për kohën ka qenë i pranueshëm. Mistika në atë kohë ka qenë tepër e lëvruar ndër krijues. Dhe mistika bektashiane zinte vendin edhe për shkak të ndikimeve dhe përhapjes së këtij tarikati mistik në Shqipërinë e Mesme dhe të jugut. Megjithatë nuk kemi të dhëna, që ai ka qenë një besimtarë bektashi. Letërsia e tij ka qenë e frymëzuar prej tyre dhe për këtë udhëheqësit shpirtëror të kësaj udhe të vlerësojnë ashtu si Naimin, poetin kombëtar që i kanë dhënë titull nderi:” Baba nderi “të Teqesë së Frashërit. Edhe Zenel Bastari duke qenë se ka trajtuar vjersha me frymëzime mistike bektashiane është vlerësuar prej tyre. Besoj se edhe frymëzimi i tij të mos ketë qenë spontan por mund të jetë vulë e ndonjë shenjtori të këtij tarikati. Ajo që mbetet mister është se nuk kemi të dhëna, ndërkaq nëse do të dispononin, asnjëherë nuk mësohet se kur ka ngjarë frymëzimi dhe si. Megjithatë Zenel Bastari mbetet një emër me popullaritet. Zenel Bastari “pikturon” mjerimin e kohës, si një mjeshtër i vërtetë i satirës. Gjatanxahiu me gjilpërë në dorë dhe shpirt të pasur , Z. Bastari ka shkruar historinë e një katundi shqiptarë në vitet 1800. Në këtë krijim ndërthuret mirë vargu i thjeshtë, finë për nga ndërtim. Duke lexuar vetëm vargjet fundit :“ Çdo fe duhet të bashkohemi/qi t’na lirohet vatani/hall të madh duhet të kemi/qi t’ na hyqet sysh dushmani…
Kuptimi i këtij vargu është i ngjashëm me aksiomën e Vaso shkodranit :” Feja e shqiptarit, shqiptaria”. Mesazhi i tij qartazi bënë thirrje për largimin e sunduesit otoman. Një pjesë tjetër e krijimtarisë së Zenel Bastarit janë portret. Kushtuar vllahut të tij. Në krijime të ndryshme strofa të ndryshme dhe humoristike Zenel Bastari përdor një stil i këndshëm .Vargje plot me humor e sarkazëm. Kështu në krijimet “Ali bej Qorri”,Hysen ag Jellës, usta Likë Calit, Kryeusta Adem Syllit, Selim pashë Toptanit, Disa tregtarëve të vegjël, disa mullixhinjve në breg të lumit etj. Krijimtaria e Zenel Bastrait është njohur ndër tiranësit e vjetër. Ata i përdornin bejtet e tij në gëzimet dhe zijafetet apo hidhërimet. Emri i Zenel Bastarit ka qarkulluar me kohë në Tiranë. Bejtet e tij plot mençuri kanë gjetur vend nëpër ahengjet e shtëpive të vjetra të Tiranës së dikurshme. Emri i tij përmendet edhe ndër ata krijues humoristë, që kanë pasur talent të padiskutueshëm .Fakti, që këto krijime edhe sot gjejnë vend tregojnë se forcën talentit të Zenel Bastarit. E gjithë kjo krijimtari do të kishte humbur nëse nuk do të kishte bota njerëz të përkushtuar si hafëz Ibrahim Dalliu, Ibrahim Hasnaj apo Zyber Bakiu që kanë ruajtur apo publikuar të dhëna e krijimtari nga puna kolosale e Zenel Bastarit. Botimet për këtë figurë sipas të dhënave që ka ruajtur Hima janë në vitet 1961, buletini i shkencave shoqërore. 1972 ,revista “Nëntori’ me autor Zyber Bakiun. Bihiku: Histoire de la littérature albanaise. Tiranë: 8 Nëntori. 1980.Robert Elsie: Historik të letërsisë shqiptare. Pejë: Dukagjin. 1997. Zenel Bastari humori therës i Tiranës Dita 2002. Botimi i vitit 2003 me autorë Ibrahim Hasnaj, nga shtëpia Argeta LMB,Tiranë.
Trajtimi. Në shumë prej botimeve Zenel Bastari është trajtuar si poet bektashi. Në fakt në veprën e tij shquhet frymëzimi panteist i cili në atë kohë ishte më i adhuruari. I këtij frymëzimi është Naim Frashëri që siç e shqyrtuan më sipër ata kandilin ndiznin tek tarikati bektashi, një tarikat mistik, që pati përhapje të gjerë në vendin tonë sidomos në Shqipërinë mesme dhe në jug të saj,nëpërmjet dervishëve . Shumë prej tyre kur binin në ekstazë me Zotin thurnin këngë e gazele të shkëlqyera që ua kalonin edhe poetëve më të mëdhenj. Prej kësaj grimce mistike është frymëzimi i Zenel Bastarit. Madje kemi edhe grumbulluesin e veprës se tij është Ibrahim Hasnaj është dervish nderi bektashi. I kësaj grimce është Naimi, Baba Ali Tomori dhe një varg dervishësh, myhibësh,që shkruanin, përkthenin letërsi kryesisht nga autorët orientalë.
Lirikat e Bastarit janë të ngopura me frymëzim mistik që zhvillohet , studiohet më tepër te udhët shpirtërore. Zenel Bastari përmendet ndër bejtexhinjtë të shquar citojmë nga letërsia e bejtexhinjve këto radhë:”Ndër bejtexhinjtë, më kryesorë po përmendim Nezim Frakullën, Sulejman Naibin, Dalip e Shahin Frashrin, autorë të dy historive fetare të vjershëruara, Hasan Zyko Kamberin, Zenel Bastarin, Tahir Gjakovën etj. Shumë i njohur u bë edhe Murat Kyçyku (Cami)…
“Poezisë së Hasan Zyko Kamberit e madje asaj të Nezim Frakullës nuk i mungon kritika sociale, sikundër e pamë, por duhet të vijmë te poeti bektashi Zenel Bastari që të gjejmë shprehjen e parë të vërtetë ideologjike të vetëdijes sociale në letërsinë e bejtexhinjve”. Pjesë nga libri: histori e letërsisë shqiptare, Autor Robert Elsie.Përkthyer nga origjinali anglisht “History of Albanian Literature (1995)” nga Abdurrahim Myftiu, Botuar, Tiranë (1997).

Metaforë që vallëzon me erën nëpërmjet valëve të shpirtit

August 21, 2017 by dgreca

1 Mos e Prek Kaltrina

Një vështrim mbi librin më të ri të Kaltrina VB Hoti “Mos e prek”/

Shkruan Safet Hyseni/

Duke lexuar librin më të ri të shkrimtares, Kaltrina Hoti s’ke si të mos nxitohesh e të thuash, se arti dhe mendimi mund të bëhen bashkudhëtar të denjë në një ide hyjnore, siç është atdhedashuria. Në këtë libër të ri, ku avancon stilin e të shkruarit, shpirti i pastër e zemra që rreh për atdhe kanë futur në valle prozën dhe poezinë me aq mjeshtëri dhe art ku lexuesi përveç kënaqësisë, merr dhe përgjegjësinë për të hyjnizuar dashurinë ndaj atdheut. “Porta jonë sot është lehtë të ndërtohet, është aty para syve tonë, vetëm duhet t’i mbledhim fjalët e para dhe t’i bashkojmë me dëshirën e vjetër, me duart e sotme që nuk kërkojnë shpatë as mbrojtëse”, thotë ajo në Porta Etnike.

Paraqitja e tillë, me sa duket, është edhe qëllimi i hedhjes së kësaj proze për ndërgjegjësim dhe përgjegjësi ndaj dritës dhe frymës, ndaj natyrës dhe atdheut, ndaj gjuhës dhe dashurisë… Duke lexuar prozën e autores përveç kënaqësisë që përjeton nga arti, lehtë e kupton se të shkruash nuk është hapi i parë i një shkrimtari, as të meditosh.., por së pari duhet ta mundësh të keqen brenda vetes që të ndërgjegjësosh, kënaqësh e mrekullosh lexuesin dhe me këtë të ndihesh i dobishëm në vazhdimësi. Jo vetëm kjo, por edhe mënyra se si autorja e shkruan prozën dëshmon se; poezinë dhe prozën i ndan një qime floku kur thjeshtësia e burimit; shpirti, që me këtë rast është tejet i bardhë, zemra ajo që rreh shpejt për të ruajt rrugët e dashurisë si dhe qendra e përpunimit të idesë truri, bashkërendisin ndjenjën dhe çiltërsinë në letër të bardhë. “Sot, dua të të them, o miku im. Dashuria është fuqi më vete. Është e butë e të grith. E nxehtë, mund të digjesh!” Citat nga proza “Dashuria është fuqi me vete që mund ta marrësh edhe si poezi.

Libri i titulluar “Mos e prek” është vazhdimësia e pesë librave të tjerë në gjuhën shqipe, që autorja na i ka sjell, por që dallon për cilësinë e prozës së shkurtër, idenë e kësaj proze, veshjen me art, gjetjen e fjalës me peshë dhe metaforës popullore. Për dallim nga librat tjerë, kësaj radhe ajo na befason me cilësinë e prozës së shkurtër, shtjellimin e saj dhe ruajtjen e temës së dashurisë në 27 titujt, që japin dhe marrin nga njëra-tjetra për të na mrekulluar ideja atdhetare, kuvendi i fjalës, tryeza e fisnikërisë, dashuria si madhështi e tokës ku ka lindur, si dhe shkëlqimi i artit në brendësi. Në këto tregime të shkurtra filozofike shkrimtarja ka depërtuar në thellësi të mendimit popullor, mendim i emancipuar në shekuj, për të na bindur për vlerat e trashëguara nga lashtësia të bartura me shumë kujdes në kuvende që nga Teuta e deri në ditët e sotme. Këto vlera, ajo na i radhit me shumë kujdes e dashuri për të na bindur se janë dritë në udhën tonë, udhë e përbashkët. Me këtë rast më duhet të them se gurra e pashterur popullore ka hasur në një mendje atdhetare me një profil të veçantë krijues që na bënë ta lexojmë e rilexojmë për botëkuptimin e ri për të ardhmen që mbështetet vetëm tek dituria, kultura dhe arti. Se, Atdheu dhe dashuria për vendin, gjuhën, kulturën traditën janë edhe tek shpirti i shqiptarit të mërguar e hasim nëpër prozat e saja; “Një gjuhë flasim”, “Sa bukur tingëllon gjuha ime” nga të cilat lexuesi përmbush mungesën si pjesë e jetës në mërgim. Duke filluar më prozën “Porta etnike” që është një mendim tejet i lartësuar, ku në mënyrë simbolike autorja na fton që me dashuri, sinqeritet e shpirt të pastër, çdo ditë të vendojmë nga një gur për të ngrit atë “portë” që do jetë liri e përgjithshme e një populli të kufizuar nga të gjitha anët me vetveten. Prozat; “Sa e njohim veten?”, “Fjala e gjallë”, “Pritja”, Heshtja”, “Miku im” por jo vetëm këto, janë që shquhen për metaforën dhe fuqinë e fjalës.

Për autoren e librit “Mos e prek” mund të thuhet shumë, por më e mira është se po të fillosh ta lexosh ajo të nënshtron dhe të bënë ta ndjekësh në çdo fjalë e varg për të thithë më të mirën e njerëzores. Qëllimi i saj si duket është të krijoj te çdonjëri ndjenjën e qytetërimin e të dashurisë ndaj njeriut, rrethit, natyrës, kombit. Është aftësia e saj që të bënë ta shikosh ndryshe botën, të gjesh rrugë për ta ndryshuar në të mirë të njerëzimit. Dihet se shkrimtari kur shkruan ka një shkak, ai gjithsesi me lojën e fjalëve dhe arsyetimin a vargut donë të emancipojë mendimin, shoqërinë, gjuhën, kombin. Qëllimi i tij është që egërsia që ekziston tek çdo njëri të zbutet për një ardhmëri më të mirë, e me këtë rast, ajo thirret në tryezën e lashtë, kullën, besën, fjalën që t’i gdhendim me laps e t’iu japim ngjyrën me brushë, se kjo është mënyra më ë mirë për të zënë diturin. Një popull i ditur rrugën e bashkimit e gjen vetë, pa asnjë plumb shprehet autorja.

Poezia në këtë libër është e ndarë në tre cikle. Për dallim nga veprat tjera, ku ajo ka arrit të krijojë stilin e vetë të lirë dhe ku luan magjishëm me bukurin e fjalës dhe fuqinë e saj në këtë vepër që është një kombinim i prozës dhe poezisë dëshmon për talentin e pakufishëm në pushtimin e hapësirave të shumta. Ajo me fjalën e bukur dhe mënyrën se si e përcjellë bënë joshjen e lexuesit deri në thellësi të shpirtit, kthjellim dhe përvetësim të të mirave që ofron atdheu, për ndërtimin e identitetit dhe ushqimin që duhet të ketë në tryezën e madhe të dashurisë njerëzore. Të shkruash poezinë si Kaltrina nuk është lehtë, duhet të kesh përjetuar dashurinë, mërgimin, vuajtjen, robërinë…

Poezitë janë të ndara në tre cikle por që komunikojnë bukur dhe pandalshëm me njëra tjetrën nëpërmes dashurisë, fuqisë së fjalës, ngjyrës… ku ajo me shumë kujdes i ruan, kështu që kapërcimi nga njëri cikël në tjetrin as që hetohet. Stili i ri i lehtë, i thellë në mendim të le përshtypjen se krijohet në një univers tjetër sa joshës aq dhe i dobishëm bardhësi shpirti, dashuri zemre dhe kthjellim mendimi. Poezitë rrjedhin si një ujëvarë ku vetëm me shikim shkuma e saj të freskon edhe në largësi. E gjitha kjo valëzon nëpër tre ciklet ku sërish kemi atë lojën e fjalës me mendimin atdhe, dashuri, identitet, lojë në kërkim të lirisë së plot. Trinom që bëjnë jetë së bashku në tryezën e jetës, por që ia bëjnë më sy përjetësisë. Në këtë vepër, autorja ka avancuar mendimin rreth atdheut si shtrat i jetës, dashurisë si sublime e shpirtit dhe identitetit si domosdoshmëri për të përjetësuar e plotësuar detyrimet ndaj së parës dhe për të jetuar të dytën. E para jeta e dyta përjetësia.

Kaltrina në këtë vepër është duke përjetësuar origjinalin me mesazhin se të shkruash sot, do të thotë të lexosh nesër, origjinaliteti i saj është ruajt nga veprat e para por tani udhëton drejt një stili që unë do e quaj “kaltrinizëm”. Këtë e them në kombinimin e prozës me poezinë, mënyrën e komunikimit poet me poet, ku ajo ruan kulturën por duke u thirr në vlerat e lashta të një populli të lashtë. Në këtë komunikim ajo nuk i frikohet konkurrencës në art, arti s’ka korniza, përparësi e saj është përvetësimi i kulturave të ndryshme, brusha, ngjyrat që shumë lehtë i bart tek vargu. Mesazhi është autokton, i marr nga tryeza e kuvendit te Arbrit, i kuptueshëm, por veçantia është se ajo në mënyrën tejet të kulturuar thotë larg, larg kopshtit të huaj kur ju keni një kopsht që edhe dy jetë me pas nuk mund t’ia vjelni të mirat, do mahnitej nga ngjyrat dhe do dehej me aromën. Është kjo simbolikë e rrallë e një mundimtareje të madhe, kur dihet se poetët janë paraprijës të asaj që do vije më vonë, apo të asaj që ne duhet ta sjellim si hyjnore. Hyjnorja e saj në këtë vepër është atdheu dhe dashuria, por siç thotë autorja; së pari kërkojnë një identitet të ndërtuar bukur. Identitet që të respektosh e ngritësh “Portën etnike” që është në ciklin e parë të titulluar; “Nesër është sot”. Do mjaftonin vetëm pak vargje nga kjo poezi që të detyrojnë t’i rilexosh disa herë. “Neve na bashkon kënga dhe zëri i lahutës/vargu i poetit/nderi dhe lutja për Dodonën/piktura dhe loti i fëmijës”; goditje malli, dashurie për ta bërë Lirin nuse.

Ky cikël, sa abstrakt i emëruar ka një qëllim dhe një nxitim që nuk lejon e sotmja të mungoj, por e nesërmja të na detyrojë në drejtim të së ardhmes. Mes fjalës në varg ajo komunikon me bujarin, fisnikërinë, fjalën si peng, besën dhe simbolet e atdheut për të ndërtuar atë Portë e cila neve na mungon. E gjithë kjo ka një lidhshmëria në fuqinë e fjalës, besën, shpirtin e pastër dhe zemrën që rreh për dashuri në ciklin e dytë “Kur nata palohet”. Në këtë cikël autorja i jep dimensionin shpirtëror dashurisë si ne imagjinatë, ashtu dhe në përjetim. Dashuria është një emër që rrjedh nga shpirti e komunikon me zemër, ajo nuk ka mbiemër. “vjen pa pritur/troket pa tingull/të bënë frymë të lehtë/që kërkon pran melodisë së zemrës të pushon,/nuk e din kur fillon,/nuk e din a ka fund,/derdhesh nëpër valët e saj/dhe pret të bëhesh puthje e kërkuar/dashuria… /nuk ka mbiemër”, vargje të poezisë “Pa mbiemër”. Në ciklin e tretë “Mos e prek” kemi disa perla që dëshmojnë për talentin e saj dhe ajo çka është dhe do mbetet vlerë identiteti i artit dhe ai i trashëguari i një populli të lashtë siç janë shqiptarët. Mjaftojnë vetëm vargjet e pozisë “Unë jam jetë” për t’u futur në atë kopshtë që të shijosh e vjelësh gjithë frutat e jetës. Unë jam jetë! /po…/jam lodhë nga kjo hije /largohu o fjalë e kalbur /derisa bota rrotullohet /ne i shkelim leckat e fjalëve të dhunuara /nuk jam femër e mbuluar /as popull i vuajtur /nuk jam i shkelur /jam ujë /që rrjedhe nga muret e kullave/dritë/që e shndërit të pa parën /natë /që ruan legjendën e përsëritur /baltë /që krijojë skulpturën e të ardhmes /gjethe /që jep jetë /qiell/që hapet me dorën e të bukurës /lot /që sjellë shpresë/buzëqeshje /që kërkon amsh /dashuri /që flenë në retë e bardha /jam shqiptar, bëhem botë/jam shqiptare, dashuroj botën/unë jam jetë!

Poezia është art që flet me ndjenjën dhe atë që të mungon. Poezia lexohet për ta shijuar, por kur ajo të jep frymë e shkëlqim në sy, dita rrjedh me buzëqeshje.

Poezia është fjala e bukur e një ndjenje që ka humbur turpin. Ajo është metaforë e menduar në qetësinë e mendjes dhe dallgët e shpirtit. Vargu i Kaltrinës të bënë të ndihesh i lehtë dhe i lumtur.

Impotenca mendore linguistike

August 21, 2017 by dgreca

Nga Blerta Haxhiaj/

Eksplorimi i përfaqësimit të gjinisë dhe eksperiencës fetare paraqesin një zhvillim të diskursit teologjik të emfazuar nga prespektiva e identitetit gjinor. Ndoshta gjuha e përdorur nga Foucault verbon dhe operon mbi modelet e normativave të trupit duke u referuar seksualitetit mashkullor mbi baza të modelit teologjik mashkullor. Izolimi i prespektivës mashkullore nga bazat gjinore minon subjektin universal, sidoqoftë puna e Foucault mund të lexohet në kontekstin gjinor. Subjekti universal tenton të ekspandohet në dy seksualitetet, te ai femëror dhe ai mashkullor. Të trupi jo-seksual dhe gjeneralizimi i idesë se seksualitetit shtrembëron pozicionin e ‘mashkullit’ nga specifikat e vendosura më përpara. Foucault në punën e tij specifike në temat e caktuara nuk jep një kah të determinuar mbi normat mashkullore apo nga pozicioni i prespektives kulturore mashkullore të padiferencuar. Feministet janë të interesuar për shkrimet e de Sade për të promovuar paralajmërimin e krimeve ndaj femrave ku de Sade konsiderohet shumë i vlefshëm dhe ‘lakuriq’ sepse seksualiteti tendosë rendin social. Shqetësimi që paraqitet është se shkrimet e de Sade janë të fshehura dhe të mënjanuara ndoshta edhe të devijuara në pseudo-diskurset e letersise. Rikonstruksioni i mëvonshmëm gradual i de Sades përmes diskursit psikiatrik të ‘sadizmit’ në shkrimet e Richard von Krafft-Ebing de Sade në veçanti shikohet si një viktimë dhe revolucionar humanist kundër forcave të represionit, që atëherë de Sade ‘gjymtohet’ nga pasardhësit e tij. Ndërkohë që Foucault përzemërsisht nuk i pranon interpretimet avan-garde religjoze të de Sade, këto duhet të kishin tronditur modelin e tij teologjik dhe verbërisht përforcuar prespektiven e tij gjinore. Tema e teologjise dhe e trupit në punën e de Sade-s fillimisht është zhvilluar nga Pierre Klossowski. Foucault ishte impresionuar nga puna e Klossowski-t dhe tonet teologjike ishin infiltruar në modelin e të menduarit religjoz të Foucault-së. Zhytja në botën e errësirës, krijuesi mund ta rivendosë qënien njerëzore në një vend paqësor dhe me të drejta të barabarta me Zotin. Shpirti është në pritje për madheshtinë e tij hyjnore dhe imortalitetin. Duke u dakorduar me Klossowskin veprat e de Sade kanë një prespektive teologjike të përbashkët me të sepse ateizmi libertinez nuk është mohim i Zotit por një pritshmëri zemërake që të detyrojë Zotin të manifestoje vetëveten. Më vonë Klossowski humbet tonin e tij gnostik duke i dhënë ngjyrim proçesit paradoksal të shpengimit të vazhdueshëm në idene e ‘përbindëshi integral’ e cila është e bazuar mbi integritetin e nëpërkëmbjes mashkullore kundër arsyes normative dhe Zotit. Sistemi i vlerave kthehet kokëposhtë në sytë e Klossowski-t në atë që ai e sheh si monoteizëm i invertuar. Veprat përverse shndërrohen në imperative morale kundër normalizimit autoritativ. Mendimi kyç përmes këtyre akteve të sodomise, homoseksualitetit apo heteroseksualitetit është se këto thyejnë kontrollin institucional mbi trupin e cila propagandon ruajtjen e species dhe bëhet një dëshmitar moral i vdekjes së Zotit.

Klossowki shikon perverti sadist si një sulm simultan duke u sulur mbi kontrollet që impostohen mbi trupin dhe dallohen në sajë të identitetit egoist. Trupi i trajtuar në shkrimet e Foucault shfaqet në studimet e tij mbi burgun. Ekzamini i Klossowski-t mbi de Sade vendos ndërlidhjen e gjuhës së trupit dhe ekzistencen e Zotit. Përmbledhja e tij jep referencat e trupit apo të seksualitetit duke ndërthurur mashkulloren dhe femëroren. Leximet dhe puna e Klossowski-t mbi de Sade duke thyer binarët tradicional mashkullor kundërshtarë mes trupit dhe shpirtit vaxhdohen nga Bataille ku ai manifestoi dhe ofroi influencen më të madhe ndaj leximeve të de Sade në France (periudha e pasluftës) Gallop shpjegon se një lexues i de Sade i ekspozuar ndaj atmosferes të mendimit modern frances nuk mund ti ikë ‘infeksionit’ të Georges Bataille. Ai ndërlidh eksperiencen e religjonit të krishtertë me impulset erotike përmes ankthit të vdekjes dhe diskontinuitetit. Vdekja është aspekti i vazhdueshmërisë së qenies. ‘Ne jemi’ sipas Bataille – jemi qenie diskontinuitive që zhdukemi në izolimin e një aventure të pakuptueshme por të etur për vazhdueshmërinë që e kemi humbur. Dëshira në erotizëm është që të gjendet vazhdueshmëria përballë diskontinuitetit dhe në një aktivitet erotik është një shpërbërje, një lakuriqësi ku orgazma është një vdekje e vogël. Kur Foucault sjell argumentin e Bataille-s dramatikisht rrëshqet në kontekstin e diskutimit të Bataille-s dhe prezanton idenë e vdekjes së Zotit me idenë e transgresionit dhe të limitit. Modeli teologjik i Foucault parimisht është ndërtuar mbi komentet i tij mbi punën e Bataille-s por ri-angazhimi i ideve të tij prodhon një tingull ndryshe nga ajo e fillimit. Aty mund të gjejmë një tej-tjetërsim dhe zhdukje të femrës duke tentuar të shpëtojmë trupin mashkullor në shkrimet e Foucault. Në tentative për të shpëtuar trupin shpirtëror mashkullor duke u dakorduar me konstruksione specifike Foucault angazhon de Sade ku në këtë sens operon në një paradigmë sadiste mashkullore avangarde të mirëndërtuar kulturalisht duke e ri-institucionalizuar trupin mashkullor në një diskurs teologjik. Kosntruksioni seksual mashkullor ndërtohet mbi terma negative të vdekjes, dominimit, sodomise, dhimbjes dhe zemërimit teologjik. Edhe pse modeli teologjik i Foucault shikohet si një metafizike maskiliste nuk do të thotë që duhet të refuzojmë ta lexojmë dhe ta kuptojmë modelin teologjik te Foucault brenda kontekstit mashkullor. De Sade ishte guri themelues (i dhunshëm) i sfidës avangarde ndaj religjonit dhe vlerave teologjike ku Foucault e rivendos punën e tij duke u dakorduar me intereset e tij bashkohore linguistike, tematikat Nietzchean-e të vdekjes së Zotit/vdekja e njeriut dhe seksualiteti. Ndoshta rëndësia e seksualitetit në kulturën tonë derivon nga asgjëja deri te lidhja e saj me vdekjen e Zotit. Modeli teologjik i Foucault i bazuar mbi paradigmat mashkullore tregon mundësinë se si koordinatat e diskutimeve të tij reflektohen mbi problematikat e identiteti mashkullor. Foucault është i pavetëdijshëm për specifikën gjinore në shkrimet e tij duke reklamuar prespektiven mashkullore e cila përceptohet në diskutimet e tij mbi linguistiken, vdekjen e njeriut, vdekjen e Zotit dhe seksualitetin duke reflektuar ankthet e identitetit mashkullor. Foucault ndërton teologjinë e tij të gjuhës për nga natyra e gjuhësisë e cila është e determinuar nga ekzistenca e Zotit dhe zhdukja e ndërgjegjes perëndimore. Te rendi i gjërave ekzaminohet idea pasuese e epistemes (lidhjet diskursive që japin forma të ndryshme të dijes gjatë historisë) dhe evolucionin e gjuhës pa e marrë në konsiderim se sa të varur janë nga koncepti i Zotit. Kudo janë shenjat dhe simbolet e Zotit. Linguistika është shikuar si një pjesë e ngjashmërive dhe nënshkrimeve të natyrës që duhen studiuar dhe eksploruar. Foucault rikrijon një atmosfere mitike të Rilindes në vend që ta përfaqësojë atë, në rend që mbajë një portretizim të botës së përmbledhur ku fjalët (fjalët e Zotit) dhe gjërat janë e njëjta gjë, ai drejtohet në konstruksionin e tij mitik duke përdorur Babelin nga Testament i Vjetër për të treguar se si transparenca mes fjalëve dhe gjërave mund të arrijnë të një fund duke thyer korrespondencen mes Zotit dhe njerëzve të tij. Në momentin kur krijohet hapësira mes fjalëve dhe gjërave përmes proçesit të përfaqësimit qëniet njerëzore fillojnë të lexojnë dhe të interpretojnë fjalët pa Zotin. Në epokën klasike, koha kur mungesa e Zotit ndikon dhe qëniet njerezore fillojnë të emërtojnë atë, klasifikojnë dhe gjërat i vënë në rend siç e kanë vepruar Galileo, Descartes-i dhe Darwin-i. Përshkrimi tranzicionin e final mes periudhës moderne ku de Sade është një figurë prominente ekziston nga pikëpamja tranzicionale klasike te periudha modene, aty linguistika është e ekspozuar ndaj tensionit mes përfaqësimit të thjeshtë të aktit seksual dhe limiteve të përfaqësimit të asaj që portretizon dëshirën. Rrëshqitja e de Sade-s mes dy poleve të mendimit aty rendi është në mënyre të betonizuar dhe ligji qëndron pak çdo akti seksual. Pas dhunës sadiste, jeta dhe vdekja, dëshira dhe seksualiteti do të ekspandohen edhe më shumë në nivelin e përfaqësimit në diskurset tona, në liritë tona, në mendimet tona. Por mendimi është kaq i shkurtë, liria është kaq e skllavëruar, diskursi është kaq përsëritës i cili duhet të përballet me faktin se ekspanzioni është në majë të saj. Hapësira e pasigurtë mes fjalëve në frazat e reja ku fjalët rimarrin densitetin antik enigmatik aty ku gjuha mund të ngreje për vete një siguri në aktin e shkrimit ku pasqyron asgjë tjetër veç veten. Linguistika synon të bjerë në thjeshtësinë e përfaqësimit të mendimeve dhe përgjithëson pothuajse një funksion gati religjoz duke mbajtur veten brenda misterit dhe enigmës së vet. Blanchot-i arkivon afërsinë subjektivizuese dhe historike në literature e renditjen në fushën e gjatë të meditimit dhe jetës përgjatë kufijve të filozofisë dhe religjonit. E kuptueshme për Foucault te modeli teologjik është centraliteti i zhdukjes së Zotit apo vdekjes së Zotit në pozivitetin e linguistikës dhe kurioziteti i de Sades që zë këtu. Ku gjuha humbet në referenca fetare, gjuha e dëshirave merr një force të pakufishme, të fuqishme e cila e shkeputë vetë gjuhen. Gjuha teologjike dhe seksuale e de Sades janë të shkrira më njëra tjetrën, aty ku gjuha del jashtë shtrëngesave të teologjisë e cila nuk gjen vetëm enigma por force, passion dhe dëshirë ta pakufishme.

Foucault tregon së pamjaftueshmëria e gjuhës për të mbajtur dhe shprehur dëshirën referon së është diçka e cila e tejkalon atë kur njeriu është i përballur me deshirën jashtë kategorisë së vlerave racionale. Gjuha, duke u dakorduar me teorinë avangardë të francezve është e përballur më vetëreferimin dhe kapacitetin e limituar. Tensioni i dëshirës mashkullore sadiste për sundim dhe nënshtrim sugjeron në pozicionimin radikal të trupit kur aty gjithmonë ka diçka që e tejkalon në diskursin filozofik e cila nuk gjindet në kategoritë racionale. Impotenca mendore linguistike prek fuksionet e dëshirës mashkullore për rend dhe kontroll. Unifikimi mes seksualitetit mashkullor dhe teologjise përmes ontologjisë linguistike është e zgjeruar nga Foucault në diskutimet e tij mbi vdekjen e njeriut dhe vdekjen e Zotit. Siç e vë në pah Descombes vdekja e Zotit/njeriut është e rikonfiguruar nga Alexandre Kojeve në leksionet mbi Hegelin gjatë vitit 1930. Aty Sartre jep formë konstruksionit të humanizmit ateist ku njeriu zëvendëson Zotin në krijimin e teologjisë së invertuar. Ky teologjizim i njeriut vihet ne duart e Foucault si përgjigje ndaj vdekjes së Zotit. Vdekja e Zotit merr forma të ndryshme në literaturën anti-humaniste, sulmi ndaj Zotit ishte sulmi ndaj njeriut duke hapur një hapësirë të re të të menduarit ku vdekja e Zotit dhe njeriu i fundit janë të angazhuar ne një kompeticion më shumë së një raund. Përgjatë kësaj lufte e cila lexohet me terma gjinor në diskurset specifike vërehet se si mungesa e autoritetit mashkullor teologjik prezanton dhe shkatërron diskursin dominant mbi subjektin mashkullor dhe ankthin për identitetin mashkullor. Pas vdekjes së Zotit dhe vdekjes së njeriut trupi dhe seksualiteti marrin apriori, e cila destabilizon identitetin mashkullor. Dy dimensionet e diskutimeve të Foucault mbi vdekjen e Zotit së pari duke eksploruar lidhjen të seksualiteti me termat e de Sades dhe Bataille dhe së dyti duke përdorur temat Nietzschean-ë te rendi i gjërave që jep lidhjen mes vdekjes së Zotit/njeriut. Kombinimi i de Sades dhe Nietzsche ndikojnë në formulimin e pyetjes teologjike të Foucault, Zoti i vdekur të de Sade është bashkuar më Zotin e vdekur të Nietzsche për të krijuar një territor teologjik i konstruktuar mbi seksualitetin mashkullor. Ndërkohë që të Hegeli dhe Feuerbach arsyeja dhe koshienca e zëvendësojnë Zotin ndërsa te Nietzsche vdekja e Zotit ka kuptimin e fundit të metafizikës por kjo nuk duhej të ishte shqetësimi i njeriut që të zërë vendin e Zotit por hapja e një hapësire boshe. Kulminacioni i këtij kuptimi është së si interpretimi i Foucault të tekstet e Nietzsche-s e lidh vdekjen e Zotit me vdekjen e njeriut. Vdekja e njeriut ka hapësirën e vet dhe traditën e vet filozofike të vënë përpara teorisë strukturaliste. Te rendi i gjërave periudha moderne siç definohet nga krijimi i njeriut apo ndryshe që Foucault e quan në analitikat e tij dyshja empiriko-transcedentale. Këtu njeriu bëhet subjekt dhe objekt i dijes së tij. Përdorimi i termit ‘njeri’ duhet shikuar dhe lexuar në terma teknik për të referuar në mënyrë të qartë përmbledhjen kantiane të tërë dijes nën pyetjen ‘Çfarë është njeriu?’. Foucault ashtu si Schrift shkon drejt demonstrimit që lidh këtë të Nietzsche duke treguar se si vdekja e njeriut është vdekja e njeriut të fundit dhe që mbinjeriu është qënia e re e cila nuk është i definuar me terme antropologjikë dhe subjektiv Kantian. Te linguistika e njeriut kjo shuan çështjen gjinore dhe përqendrohet të çështjet më të vështira si përshembull: cili është identiteti i mashkullit pas vdekjes së Zotit dhe vdekjes së njeriut? Ndër-lidhja mes vdekjes së Zotit, vdekjes së njeriut dhe trupit është kulminant në modelin teologjik të Foucault. Kur Zoti është këtu atehere ka një humbje të autoritetit dhe si gjë e ngjashme është te nocioni i njeriut kur ai kërkohet atëherë ka një humbje të stabilitetit ontologjik. Kur teologjia dhe antropologjia kanë siguruar një matriks konceptuale për ti shërbyer pushtetit dhe dominimit të njeriut, kolapsi i strukturave kërcënon tërë identitetin mashkullor dhe kthen njeriun prapa në realitetin e trupit të tij. Modeli teologjik i Foucault të vdekjes së Zotit është e çiftuar më një eksplozion dëshirash duke u dakorduar më paradigmën sadiane mashkullore, diskontinuitetin dhe izolimin. Metafizika maskiliste sjell në refleksion ankthin e identitetit mashkullor përballë fytyrës së vdekjes së Zotit dhe atë të njeriut. Si çështje fondamentale në konstruksionin social kjo vlen për vazhdueshmërinë e identitetit mashkullor, pushteti dhe zhdukja e tij. Vdekja e Zotit të Foucault sjell religjonin prapa në hapësirën e çuditshmë të trupit. Gjuha, vdekja e Zotit dhe seksualiteti jane kërcënime të vogla, gjuha nuk është vetëm një referente e Zotit, idea e Zotit dhe idea e njeriut zhduken, aty shfaqet një krizë dhe ankth mbi natyrën e ekzistencës. Idea e një teologjie të trupëzuar në kontestime të shumta Foucault e shikon transgresionin në sensin negativ por si diçka që afirmon limitet e qenies. Koncepti i ‘limitit’ është i rëndësishëm në mënyrën së si Foucault bashkon duke përdorur de Sade idenë e vdekjes së Zotit dhe seksualitetin. Ai argumenton së ekzistenca e Zotit jep një limit të natyrës së pakufishme të qenies. Kur Zoti vritet, limitet e ekzistencës janë thyer dhe individi është çliruar por individi gjithashtu është rikthyer në limitet e ekzistencës përballë asaj çka është e pamundshme. Pra autori synon të tregojë që vdekja e Zotit nuk është një qëndrim i jo-ekzistencës së Zotit por një hapësirë kosntante e eksperiences sonë ku përballemi më limitet e ekzistences sonë. Duke ndjekur idenë e Bataille ku religjoni dhe erotizmi seksual kanë të njëjten eksperiencë Foucault beson se ai limit i Zotit është siguruar dhe mund të gjindet në seksualitet. Seksualiteti posaçërisht që nga de Sade është i demarkuar nga limitet, limitet e ndërgjegjies përballë dëshirave të subkoshiencës, limiti i ligjeve të dritës të tabuve universal dhe limitet gjuhësore në vetë paaftësinë për të shprehur dëshirat e tij. Seksualiteti bëhet një akt ku abstinenca e Zotit manifestohet, gjuha e seksualitetit mashkullor del jashtë vdekjes së Zotit. “Gjuha e seksualitet na ngre neve në errësiren e natës ku Zoti mungon dhe të gjitha aktet tona jane të adresuara nga kjo mungese”. Seksualiteti dhe vdekja e Zotit në mënyrë intriguese janë të lidhura mes veti, të shtrënguara sëbashku në limitet e mendimit njerëzor. Duke u pajtuar me Foucault në seksualitetin mashkullor ne nuk ballafaqohemi vetëm më mungesen e Zotit por edhe me vdekjen tonë. Trupi jonë dhe Zoti janë të shkrira sëbashku në realizimin e madhësisë së caktuar të jetës njerëzore. Ekzistenca merret në kontekste të ndryshme ku shihet në krijimin modern të figurës se njeriut të lindur jashtë realizimit të madhësisë së caktuar të ekzistencës. Trupi, dëshira dhe gjuha janë të zbuluara në limitet e ekzistencës pra në vdekje. Ndërkohë që puna e de Sades është e tej-jashtëzakonshme dhe ekstreme, ajo nga jep një përgatitje jo shumë komforte që të kuptojmë mizoritë në mendimin dhe veprimin kundër femrave dhe meshkujve ku seksualiteti mashkullor i formuar paraqet lidhjen e tij me Zotin dhe vdekjen e Zotit. Limitet dhe përmbajtjet ekspozojnë diskursin e gjinisë mashkullore e cila nuk është e zhvilluar mirë dhe laku i shqëtësimit për femrat paraqitet në analiza të tilla, modeli teologjik i Foucault ndaj trupit ne teoritë e veprave të tij asnjëherë nuk ndjek përmes implikimeve të ideve destructive. Trupi shpirtëror qëndron si fragment i hapësirës shpirtërore. Jane Gallop në punën e saj argumenton se filozofët european (meshkuj) kanë dështuar kundrejtë disa meritave, të lejojnë trupin të jetë një vend i dijes. Ata kanë vazhduar që trupin ta përdorin si skeme racionale të rendin dhe kontrollit mashkullor. Paradigma mashkullore sadiane e Foucault sillet në teologji përmes dhomës së gjumit por është e rrethuar nga dështime që duhet eksploruar edhe ankthi i fshehur dhe pasiguritë e mashkullit në rend që të propagandohet për të. Trupi është prezantuar të F. pa asnjë rinjohje të çeshtjes themelore të identiteti gjinor e cila indikon se si shpirtërorja mund të lokalizohet në trup, se si trupat lakuriq e informojnë mendimin religjoz. Foucault paraqet hapësirën por nuk arrin të tregoje së si trupat mashkullore dhe femërorë mund të bëhen organe të besimit religjoz që vijnë me shpallje në sajë të mungesës së Zotit.

BETEJA PËR STRUGËN, BETEJË PËR ATDHEUN

August 21, 2017 by dgreca

* Pas grushteve të nokautit që morën me skenarët e organizuar, me ndarjen e Mitrovicës, ndarjen e Maqedonisë, në tentativën e grushtit të shtetit në Mal të Zi, e së fundmi skenarin e luftës civile në Shqipëri, ustallarët e vjetër kanë projektuar Strugën si gjah të radhës, ashtu siç e patën projektuar në vitin 2009, por patën dështuar me turp….

Struga

*Vota unike e shqiptarëve të Maqedonisë shërbim ndaj Kombit

1 azganok

Nga Azgan HAKLAJ/*

Shqiptarët kanë hyrë në Mijëvjeçarin e Tretë, si një komb, të cilit historia i ka caktuar një rol të dorës së parë, nē zhvillimet politike në rajon.Në ruajtjen e ekuilibrave politikë, etnik, e kulturorë, paqes e stabilitetit në Ballkan.Ruajtjen në këtë pjesë të trazuar të kontinentit të dy arritjeve më të qenësishme të civilizimit perëndimorë BE-së dhe NATO-s.Rikthimi i shqiptarëve si popull me një rol të dorës së parë në teatrin Ballkanik dhe Evropian të historisë nuk i befason aspak studiuesit e zellshëm të saj, diplomatët seriozë e vizionarë, aq më pak aleatët tanë të mëdhenj, SHBA e BE.Këta aleatë e shohin stabilitetin afatgjatë të Ballkanit me Integrimin e tij në NATO e BE, demokratizimin e tij të plotë, politika të fqinjësisë së mirë sëbashku.Respektimin e plotë e pa kushte të lirive dhe të drejtave të pakicave etnike i shohin si garancinë më të mirë, për sigurinë, mbrojtjen e përbashkët ndaj kërcenimit të ekspansionit politik dhe ushtarak të Perandorisë së Re Ruse dhe aleatëve të saj, të cilët kanë një peshë jo të vogël në zhvillimet e sotme ndërkombëtare.

Edhe përkundër faktit se shqipetarët janë të ndarë në pesë shtete, janë më të ndërgjegjësuar se asnjëherë më parë për identitetin autentik e të lashtë Evropian. Ata janë të vetëtijshëm se historia e tyre nuk është e ndërtuar me mite e gënjeshtra trashanike, si ajo e Greqisë dhe e Serbisë.
Historia jonë është me fakte të pakundërshtueshme, të qarta, kokëforta, aksiometrike.

Një histori e lashtë etniciteti, shtetformimi, kulture e civilizimi, nga i cili buron vetë Qytetrimi Greko-Romak. Ky binom u ba identiteti i Qytetrimit të sotëm Evropian, i demokracisë, së drejtës juridike, e më në fund i filozofisë së besimit dhe iluminizmit në Kontinentin tonë.

Sot, Shqiptarët, kudo që ndodhen në Preshevë, në Mitrovicë, Maqedoni, apo në Mal të Zi, nuk mund të vriten, të dhunohen e dëbohen si më parë me operacione të spastrimit etnik, e aq më pak të pranojnë statusin e qytetarëve të dorës së dytë.

Këto ëndrra të segmenteve të nacionalizmit shovinist, akoma prezente në politikat dhe qeveritë e Beogradit, të Maqedonisë, Malit të Zi apo Greqisë, tashmë janë shuar.

Të bindur se në fushë-betejë nuk përballen me 10 milionë shqiptarë, qarqet antishqiptare sllavo-greke, të dirigjuara nga Moska i janë rikthyer politikës së vjetër: “Përçaj e sundo”.

Pas grushteve të nokautit që morën me skenarët e organizuar, me ndarjen e Mitrovicës, ndarjen e Maqedonisë, në tentativën e grushtit të shtetit në Mal të Zi, e së fundmi skenarin e luftës civile në Shqipëri, ustallarët e vjetër kanë projektuar Strugën si gjah të radhës, ashtu siç e patën projektuar në vitin 2009, por patën dështuar me turp.
Nuk bëhet fjalë për ta sulmuar me avionë, tanke ,apo topa për të vrarë banorët e sajë.

Objektivi i atyre që i kanë bërë hesapet pa hanxhinë, siç thotë një fjalë e urtë popullore, është përçarja e partive politikë shqiptare, dhe e kandidatëve shqipëtarë në zgjedhjet lokale të 15 Tetorit. Me anë të kësaj përçarje dhe shpërndarjes së votave, mendjet diabolike ta shovinistëve maqedonë shpresojnë fitoren ëndrrimtare të tyre.

Kjo do të thotë qeverisja e Strugës shqiptare dhe e banorëve të sajë nga një kryetar sllav (guvernator), politika diskriminuese ndaj shqiptarëve, të cilët janë zotër shtëpie prej mijëra vjeçarësh.

Më në fund ndryshim i strukturës etnike, i emrit dhe i identitetit të këtij qyteti, të cilin për nga rëndësia që ka për kombin, për të sotmen dhe të ardhmen e tij, e emërtojnë “Strasburgu Shqiptar”, që do të çonte
në frenimin e projektit të bashkimit kombëtar.

Po përse eshtë kaq e rendësishme për shqiptarët dhe njëherësh kaq e lakmueshme nga shovinistët maqedonë Struga jonë.

Struga është kërthiza e trojeve etnike shqiptare.

Historia na tregon se këtu janē ndërthurur mbretëritë dhe qytetërimet tona të famshme Iliro-Epirito-Dardane, të cilat kanë shpërndarë dritën e lirisë, qytetërimit e zhvillimit ekonomok e kulturorë në të katër anēt e trojeve Pellazgo-Iliro-Arbërore.

Qytetrimi i Lynkasëve, stërgjyshërve tanë, ka populluar prej mijëra vjetësh Ohrin, Strugën dhe hapësira të gjëra të kësaj treve. Mbi themelet e këtij qytetrimi u krijua Mbretëria Ilire katër shekuj para Krishtit. Mbreti Bardhyl nē moshēn 90 vjeçare printe në ballë të kalorësisë së tij kundër falangave maqedonase .

Beteja për Strugën është aq e vjetēr sa vetë Historia.

Sruga ishte pjesë e Shtetit të Arbrit 800 vjet më parë krijuar nga Progoni me tē bijtë: Gjinin dhe Dhimitrin.

Nga Struga rrjedh Drini. Nga këtu fillon kilometri i autostradës më të gjatë, më të bukur ujore të trojeve shqipëtare, në të dy anët e të cilēs është ruajtur me fort se kudo geni shqipëtar.

Eshtē ruajtur gjuha,liria, gjurmët e qytetrimit Iliro-Arbërorë, e drejta zakonore e shqiptarëve, Eposi i Kreshnikëve, folku dhe mitologjia.
Këtë madhështi na e përshkruan bukur zëri brilant i Shkurte Fejzës:

“Rrugës time për Shqipëri

Më ka përcjellē ai Drini i Zi

E u nisa për me dalë,

Porsi vala e Drinit të Bardhë.

Xhamadani vija-vija

Eshtë Kosova, është Shqipëria.

Rreh si zemër çiftelia:

Sa e madhe është Shqipëria”.

Muaji gusht na kujton Betejën e Ohrit të 15 gushtit 1465, ku Heroi Kombëtar Gjergj Kastrioti (Skënderbeu) i shpartalloi ushtritë e bashkuara turko-maqedone.

Është gushti i Hasan Prishtinës, ideologut dhe prijësit të Kryengritjes së Pavarësisë , i cili nga Shkupi i çliruar nga luftëtarët e Tij,Bajram Currit, Isa Boletinit, nē gusht të vitit 1912 hartoj projektin e shtetit Komb: “Katër vilajetet në njē shtet, me kryeqytet Shkupin”.

Në përpjekjet për çlirim kombëtar e shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë, Struga dhe Ohri kanë kontribut të shquar.

Veçojmë nga Struga firmētarin e Aktit të Pavarsisë, Nuri Efendi Sejlliun.

Veprimtari i çështjes kombëtare, patrioti, atdhetari doktori i Medicinës, Ibrahim Temo, drejtues i gazetës ” Hereket” – Bruksel (viti 1896), drejtues i gazetës “Sada” (Rumani, viti 1898). Ai ngriti në këmbë Revolucionin Xhonturk për kufizimin e pushtetit absolut të Sulltanit dhe kontriboi për shpalljen e Pavarësisë. Dha kontribut të madh për hapjen e shkollave shqipe dhe mbështeti Alfabetin Latin në Kongresin e Manastirit.

Në Ohër lindi atdhetari e publicisti i Rilindjes Kombëtare, Dervish Hima. Ai është autor i manifesteve radikale për luftë mbarëkombëtare kundër Turqisë, i cili u burgosë dy herë. Kontribuoi jashtëzakonisht në njësimin e Gjuhës Shqipe në Kongresin e Manastirit. Nënshkroi Dekleratën e Pavarësisë, mori pjesë në Kuvendin e Vlorës dhe u zgjodh antar i Pleqësisë.

Rilindja Kombëtare ka luajtur një rol të jashtëzakonshëm për Çështjen Kombëtare që nga Lidhja Shqiptare e Prizrenit. Vëllezrit Frashëri janë truri i pregatitjes të Platformës, ku shqiptarët për herë të parë startuan me program të qartë politik, i cili u ba frymëzim për Etërit e Pavarsisë të Shqipërisë. Ismail Qemali, Hasan Prishtina, Isa Boletini, Bajram Curri, Dedë Gjo Luli, Mehmet Pashë Deralla, Luigj Gurakuqi, Vehbi Dibra, Dom Nikollë Kaçorri.

Kontributin e Vëllezërve Frashëri e ka gdhendur në vargje poeti jonë Koçi Petriti:

” Tre Vëllezërit Frashëri

Sa për tre Tomorë.

Në tre kontinente

Shkelin për një Vlorë.

Tomori është Mali Zot i Dodonës Pellazgjike, i Heroit të Betejës së Qerbelasë, Abaz Aliut, të cilin e vizitojnë mijëra peligrinë nga e gjithë bota më dt 20 -25 gusht të çdo viti.

Tomori është Fron i Perëndive.

Aty Zoti flet Shqip me atë gjuhë që ka folë Aleksandri i Madh, Pirroja, mbretërit Bardhyli, Genti e Teuta.

Me këtë gjuhë ka folë shpata e Skënderbeut, pena e Rilindasëve të mëdhenj, gjoksi shkëmb i Mic Sokolit, diplomacia e Ibrahim Rugovës, pushka liberatore e Adem Jasharit, Ramush Haradinajt, Ali Ahmetit.

Është Gjuha Shqipe që po bëhet gjuhē zyrtare në Maqedoni.

Koha kërkon që shqipëtarët të jenē unikë rreth Gjuhēs dhe Flamurit me devizën” “Një komb, një Atdhe, një Shtet”.

Dalja me shumë kandidatë e partive shqiptare nē Strugē dhe në tē gjitha rajonet ku ata janë, e dëmtojnë njëri-tjetrin, është e pafalshme fatale, vetēvrasje politike, dhe një tradhëti ndaj interesave kombëtare.

Unioni Artistik i Kombit Shqiptar u ban thirrje Shqiptarëve atje, partive dhe kandidatëve të tyre, të jenë të bashkuar dhe të vendosur për një kandidaturë konsensuale të provuar që meriton votëbesimin nën Emblemën e Shenjtë, Flamurin Kuqezi.

Ky betim solemn djeg skenarin maqedonas të përçarjes e ndarjes së Strugës nga Veleshta i provuar edhe në vitin 2009, por që dështoj me turp atëherë dhe do tē dështojë dhe tani.

Unioni Artistik i Kombit Shqiptar, i vetëdijshëm për rëndësinë jetike që ka Struga për historinë e sotme e të ardhme të Atdheut tonë u propozoi dhe e finalizuan Trinjakëzimin e Strugës, Sarandës dhe Tropojës.
Ky trinjakëzim është trinom Iliro-Epirito-Dardan, është Trini e Shenjtë, trekëndësh historiko-kulturorë.

Lidhjet e Strugës, të Tropojës Dardane dhe të Epirit të Pirros së Madh kanë ekzistuar nē kordinim prefekt, në bashkëveprim të sinkronizuar sa herë është venë në pikëpyetje liria dhe identiteti ynë.

Mjafton të kujtojmë Besëlidhjen e Lezhës apo vatrat më të shquara kundër Tanzimatit ishin Vilajeti i Shkupit, nën udhëheqjen e Dervish Carës, Vilajeti i Janinēs, nën udhëheqjen e Zenel Gjolekës dhe Rrapo Hekalit, Malësia e Gjakovēs, Tropoja e Dardanisë, nën udhëheqjen e Binak Alisë. Këto kryengritje kishin shpërthyer kur mbarë Evropa shkundej nga Revolucioni kapitalist i vitit 1848.

Shqipëtarët kur të votojnë me dt. 15 tetorë 2017 duhet të kujtojnë vargjet e shenjta tē Hymnit Kombëtar.

“Rreth Flamurit të përbashkuar,

Me një dëshirë e njē qëllim.

Të gjithë atje duke u betuar,

Ta lidhim besën për shpëtim.