dgreca – Page 2380 – Dielli

TË MOS NËNÇMOHET LIRIA E VOTËS SË AMERIKANËVE

November 15, 2016 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

“Duhet të bëjmë një punë më të mirë për të shpjeguar se Amerika do të thotë liri — liri e fjalës, liri e fesë, liri e iniciativës. Dhe se liria është diçka e veçantë dhe e rrallë.” Ronald Reagan…

Kështu ka thënë, ish-presidenti i Shteteve të Bashkuara, Ronald Reagan. Ishte periudha e luftës së ftohtë dhe politika që kishin ndjekur deri atëherë presidentët amerikanë, përfshirë Riçard Nixon Xherald Ford dhe Xhimi Karter — quhej “détente”, sidomos në marrëdhëniet midis Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Sovjetik. Ishte një politikë që kënaqte vetëm mbështetsit e saj që mendonin, gabimisht, se ajo sillte një “bashkjetesë paqësore” midis lindjes dhe perëndimit. Por kritikët e detantës, konsideronin se vazhdimi i kësaj politike nuk përmirsonte lirinë, as nuk njihte të drejtat e njeriut për popujt e vendeve të ish-perandorisë komuniste. Për më tepër, thonin ata, kjo politikë jo vetëm që nuk pengonte përhapjen e dominimit komunist sovjetik anë e mbanë botës, por detanta në në të vërtetë inkurajonte përhapjen e komunizmit. Njëri prej këtyre kritikëve të politikës së deri atëhershme amerikane karshi Bashkimit Sovjetik dhe komunizmit, ishte Presidenti Ronald Reagan i cili artikuloi për popullin amerikan se politika e detantes me komunizmin botëror kishte dështuar dhe si e tillë duhej ndryshuar, pasi ajo nuk kishte sjellur as paqë as bashkjetesë midis lindjes dhe perendimit, siç pretendonin mbështetsit e saj. Për më tepër, Ronald Reagan besonte se politika e “detentes” nuk do të sillte as një përfundim të kënaqshëm të luftës së ftohtë dhe as nuk ndalonte ish-Bashkimin Sovjetik që të zgjëronte dhe të përhapte influencën e tij komuniste anë e mbanë botës. Sipas presidentit Reagan, sovjetikët e konsideronin politikën dhe diplomacinë amerikane të “detentës”, si të brishtë dhe si një dobësi e diplomacisë amerikane në botë nga e cila mund të përfitonte vetëm komunizmi ndërkombëtar, në kurriz të politikës së mbrendshme dhe ndërkombëtare së Shteteve të Bashkuara. Ishte kjo një politikë që vzahdonte të mohonte lirinë dhe të drejtat e njeriut të popujve, sidomos në vendet e sferës komuniste në Europë por edhe anë e mbanë botës, mendonte ish-Presidenti Reagan. Ronald Reagan ishte bindur se po të gëzonin lirinë e vërtetë, popujt nën zgjedhën komuniste do të zgjidhnin demokracinë si alternativë dhe jo të jetonin nën regjimet diktatoriale komuniste.

Mbrenda vendit, Amerika e fundit të 1970-ave gjëndej gjithashtu në një situatë përkeqsimi eknomik, të rritjes së inflacionit dhe të papunësisë, çmimeve të larta të naftës, e tjera. Shtoja kësaj situate edhe turpërimin me të cilin përballej Amerika në atë kohë, si përfundim i mbajtjes peng të diplomatëve amerikanë nga regjimi islamik në Iran. Si president, Reagan i kishte deklaruar luftë gjithashtu edhe terrorizmit ndërkombëtar. Pas provave se regjimi i Kadafit në Libi kishte pasur gisht në një sulm kundër ushtarëve amerikanë në një klub të Berlinit perëndimir – ai urdhëroi sulm ajror kundër Libisë, gjë që ia mbylli gojën Kadafit për disa dekada.

Në këtë atmosferë të tensionuar politiko-ekonomike, mbrenda dhe jashtë vendit, u zgjodh dhe veproi presidenti Ronald Reagan. Falë artikulimit të besimit të tij në lirinë e shënjtë dhe në sigurimin e të drejtave të njeriut për çdo person anë e mbanë botës, në vitin 1980, populli amerikan e zgjodhi president të Shteteve të Bashkuara si një alternativë për t’iu kundërvenë kësaj situate të mbrendshme dhe botërore. E gjithë politika dhe programi i tij është cilësuar nga historianët si “Revolucioni i Ronald Reagan”, që përfshinë rivendosjen e begatisë dhe të zhvillimit ekonomik mbrenda vendit dhe sigurimin e paqës në botë, duke përmirsuar kapacitetet e forcave ushtarake të Shteteve të Bashkuara.

Mbrenda vendit dhe sidomos në Europë, me përjashtim të ish-kryeministres britanike Margareth Thatcher, ishin të shumtë skeptikët dhe kundërshtarët e programit të Ronald Reagan. Më duhet t’i kujtoj lexuesit se si rrjedhim i zbatimit fillimisht të politikave të mbrendshme dhe të jashtme të Presidentit Reagan, në atë kohë u zhvilluan protesta të mëdha këtu në Shtetet e Bashkuara ndërkohë që Europa perëndimore ishte çuar në këmbë, ndërsa miliona protestues anë e mbanë kontinentit bënin demostrata dhe protesta të shpeshta madje edhe me dhunë, kundër “kaubojcit” amerikan i cili me politikat e tija arrogante kundër komunizmit, do të shkaktonte luftën e tretë botërore. Politika e mbrendshme dhe e jashtme e dy mandateve të ish-presidentit Reagan është vlerësuar nga historianët dhe vet presidenti Reagan konsiderohet tani si njëri prej presidentëve më të suksesshëm në historinë e Shteteve të Bashkuara.

Deshta që këtë histori ta lidhi disi – ndoshta jo me aq sukses — me gjëndjen aktuale politike këtu në Shtetet e Bashkuara dhe në botë, si rrjedhim i zgjedhjes së republikanit Donald Trump për president, pasi ka disa ngjashmëri, ndoshta jo midis këtyre dy personaliteteve, por ka krahasime të situatës së atëhershme me të sotëmen, qoftë në marrëdhëniet e mbrendshme qoftë në punët e jashtme me të cilat përballet sot Amerika. Me këtë nuk dua të them se Donald Trump është Ronald Reagan. Këtë nuk e besoj. Unë kam patur fatin, si shumë bashk-moshatarë të brezit tim që të ishim dëshmitarë, nga afër dhe nga larg, të suksesit të veprimtarisë politike të Ronald Reagan si presdient i Amerikës, si në arenën ndërkombëtare ashtu edhe në punët e mbrendshme të vendit. E them me bindje të plotë se nuk besoj se Donald Trump është Ronald Reagan. Respekti im për Ronald Reagan është tepër i lartë dhe nuk lejon krahasim. Por ajo që dua të them është se të gjithë ne, para se të bëjmë deklarata paragjykuese dhe të pa baza, megjith kundërshtimet ndaj Donald Trump, duhet të ndalemi dhe të marrim frymë qetësisht, ashtuqë të pakën të tregojmë respekt të drejtën dhe lirinë e votës të popullit amerikan, të shprehur në zgjedhjen e Donald Trump. Donald Trump mund të bëhet president i mirë, i keq ose disi mesatar. Këtë gjykim nuk mund ta bëjmë tani, këtë vetëm koha do ta tregojë. E vërteta është se nuk e di askush tani se çfarë presdienti do të jetë Trump, sepse ai ka edhe dy muaj që të fillojë nga detyra. Duhet marrë parasyshë se historikisht, premtimet dhe deklaratat e fushatave politike, ndryshohen, disa zbatohen e shumë të tjera injorohen, varsisht edhe nga gjëndja dhe zhvillimet e pa-parashikueshme në të ardhmen në Amerikë dhe në botë.

Ronald Reagan kishte të drejtë kur thonte se një pjesë e madhe e botës nuk e kuptojnë ende se Amerika do të thotë liri, se liria është diçka e veçantë dhe çmueshme për amerikanët. Prandaj, kritikët e Donald Trump, sidomos ata jashtë vendit, para se të hedhin gjykimet dhe paragjykimet e tyre ideologjike kundër vendimit të votës së amerikanëve, bëjnë mirë që pikëspari të vlerësojnë lirinë dhe të drejtën e votuesve amerikanë për të zgjedhur presidentin e vet, i cili sipas vlersimit të tyre, i kupton sfidat dhe problemet me të cilat përballet vendi dhe bota dhe cilit kandidat dhe cilës parti ia japin votën e lirë dhe ia besojnë qeverinë për katër vitet e ardhëshme. Donald Trump ishte vetëm njëri prej fituese, pa dyshim më fituesi kryesor në këto zgjedhje. Nuk duhet harruar se përveç zgjedhjes së Ronald Trump për president, populli amerikan votoi gjithashtu republikanët me shumicë në të dy Dhomat e Kongresit, në Senat dhe në Dhomën e Përfaqsuesve. Dhe jo vetëm kaq. Shumica e shteteve amerikane, bazuar në votën e lirë të amerikanëve në zgjedhjet e fundit, Partia Republikane ka siguruar fitoren e shumicës së governatorëve si dhe asambleve të shteteve anë e mbanë vendit. Nga ky kënd vështrim, Presidenti i zgjedhur Trump dhe Partia Republikane, kanë një mandat jo vetëm në nivel federal por edhe shtetëror dhe vendas. Shpresojmë se republikanët do të dinë ta përdorin pushtetin që u kanë dorëzuar amerikanët me votën e tyre të lirë. Zgjedhjet, natyrisht kanë pasoja dhe duan ose nuk duan kritikët e Donald Trump, sidomos kritikët e jashtëm, se populli amerikan, shumica e të cilëve mendojnë se vendi është tani në rrugë të gabuar – me zgjedhjen e Donald Trump dhe të republikanëve në përgjithsi – kanë votuar për t’i dhënë këtij vendi një drejtim tjetër në të gjitha fushat, përfshirë sigurinë dhe marrëdhëniet ndëkombëtare.

Kjo natyrisht mbetet për tu parë, por në këtë ndërkohë duhet të kemi durim dhe të presim. Kritikët e Donald Trump, përfshirë edhe disa udhëheqës të lartë qeveritarë, sidomos në Europë, të mos humbasin besimin tek populli amerikan dhe të kenë besim tek Amerika si vendi i lirisë dhe të kuptojnë, siç është shprehur ish-presdienti Reagan – se liria, sidomos vota e lirë, është diçka e veçantë për amerikanët. Të jeni të sigurt se me zgjedhjen e Donald Trump, amerikanët nuk kanë humbur as arsyen as gjykimin. Fatkeqsisht, kritikët e rezultatit të zgjedhjeve të fundit në Shtetet, jo vetëm që nuk njohin mirë Amerikën, por as nuk vlerësojnë të drejtën e votës së lirë të amerikanëve, ndërkohë që e tregojnë veten edhe injorantë ndaj mënyrës se si, historikisht, funksionon sistemi politik në Amerikë. Tri degët e qeverisë amerikane janë krijuar nga baballarët e këtij kombi me qëllim që as njëra prej këtyre degëve, përfshirë degën ekzektuive të presidentit, të mos mbizotërojnë njëra mbi tjetrën, por të kontrollojnë dhe të balancojnë njëra tjetrën. Ata që besojnë në këtë parim, nuk kanë nevojë të shqetësohen se për cilin kandidat ose për cilën parti hidhet vota e lirë e amerikanëve. Unë nuk pretendoj të them se presidenti i zgjedhur Donald Trump dhe shumica republikane në Kongres do të jenë aq të suksesshëm sa ishte ish-Presidenti Reagan. Kjo mbetet për tu pa në muajt dhe vitet e ardhëshme, por besimi im në sistemin amerikan dhe në lirinë e Amerikës në përgjithësi dhe tek vota e lirë e amerikanëve në veçanti, më bëjnë të flejë rehat natën.

Një nga Tre Objektivat e SHBA-ve për Shqipërinë

November 14, 2016 by dgreca

Ambasadori LU: Forcat e Armatosura Shqiptare,{FA}, një nga tre objektivat e bashkëpunimit SHBA-Shqipëri./

Ne Foto: Ambasadori amerikan ne Tirane z. Donald Lu gjate bashkebisedimit me qytetaret./

Javën e kaluar, Ambasadori i SHBA-ve në Tiranë, Donald Lu, në një komunikim online nëpërmjet rrjetit Facebook, ju përgjigj pyetjeve të shumta të qytetarëve lidhur me situatën në vend, reformën në drejtësi, marrdhëniet me SHBA-në, etj. Pyetjes së një qytetari për Ushtrinë Shqiptare, se a kanë SHBA-të, nonjë plan për të forcuar dhe modernizuar Forcat e Armatosura Shqiptare, ambasadori Lu ju përgjigj se, “Është një nga tre objektivat e qeverisë së SHBA në Shqipëri që ta ndihmojmë Shqipërinë të jetë një aleate më e fortë e NATO-s. Jemi duke realizuar një numur projektesh për të ndihmuar Forcat ushtarake. Së pari, i kemi dhënë Shqipërisë mundësinë të arsimojë e përgatisë oficerë dhe ushtarë të cdo rangu në SHBA. Së dyti, kemi zhvilluar trajnime me specialistë amerikanë këtu në Shqipëri, trajnime intensive që kanë rritur cilësinë e Forcat Speciale Shqiptare. Së treti, kemi krijuar kapacitete të një niveli të klasit botëror për identifikimin dhe carmatimin e eksplozivëve, brenda Forcave të Armatosura Shqiptare. Gjithashtu, po mbështesim me para, teknologji dhe pajisje për modernizimin e FA dhe po i ndihmojmë ato që të sigurojnë standartet e NATO-s. E fundit, por do të thoja më e rëndësishmja, ne po punojmë me Ministren e Mbrojtjes dhe Forcat e saj të Armatosura, për tu siguruar që të flitet për të drejtat e njeriut në Forcat e saj të Armatosura dhe për korrupsionin, sepse ne besojmë që në fund të fundit, NATO nuk është vetëm një forcë ushtarake, por dhe një aleancë vlerash”. {Sh.K}

Diaspora-Murati: Me projekte konkrete të shfrytëzohen anët pozitive të migrimit

November 14, 2016 by dgreca

-Konferencë shkencore për vlerat dhe rolin e shqiptarëve në luftën për liri të Kroacisë/

-Konferenca “Shkëmbimi gjermano-kosovar nëpërmjet migrimit qarkor”, organizuar nga shoqëria e akademikëve shqiptarë “Dija”/

-Takimi i Lidhjes së Krijuesve Shqiptarë në Mërgatë “Nëntori poetik”/

PRISHTINË, 14 Nëntor 2016-Gazeta DIELLI-B.Jashari/ Gjatë vizitës në Kroaci, ministri i Diasporës në qeverinë e Kosovës, Valon Murati, në kuadër të aktiviteteve të organizuara nën patronazhin e presidentes së Kroacisë, Kolinda Grabar Kitaroviq, mori pjesë edhe në konferencën shkencore të organizuar nga Shoqata Shqiptare e Mbrojtësve të Kroacisë në Luftën Atdhetare, në të cilën, nga historianë, gazetarë e politikanë kroatë u shpërfaqën vlerat dhe roli i shqiptarëve në luftën për liri të Kroacisë.Gjithashtu, i shoqëruar nga ambasadorja e Kosovës në Kroaci, Shkëndije Geci Sherifi, ministri Murati e vizitoi deputeten shqiptare në Kuvendin e Kroacisë, Ermina Lekaj Përlaskaj, e cila në këtë institucion përfaqëson edhe komunitetin boshnjak, maqedonas, slloven dhe atë malazias. Në këtë takim u diskutuan mundësitë për fuqizimin e raporteve mes Kosovës dhe Kroacisë, si dhe puna e përbashkët që duhet të bëhet për fuqizimin e pozitës së komunitetit shqiptar në Kroaci. Ministri Murati shprehu gatishmërinë të qëndrojë afër komunitetit tonë për çdo çështje që kërkon mbështetjen e institucioneve të Republikës së Kosovës.

Për të marrë pjesë në konferencën “Shkëmbimi gjermano-kosovar nëpërmjet migrimit qarkor”, i organizuar nga shoqëria e akademikëve shqiptarë “Dija”, ministri Murati ishte për vizitë edhe në Gjermani. Në fjalën e tij, në këtë konferencë, Murati, ndër të tjera, theksoi: “Migrimin qarkor nuk duhet ta trajtojmë vetëm si një mundësi për punë të përkohshme në vendet perëndimore, por edhe si mundësi që përmes projekteve të ndryshme t’i angazhojmë potencialet intelektuale, profesionale dhe biznesore të diasporës sonë për të ardhur dhe për t’u angazhuar në Kosovë, në baza të përkohshme në fushën akademike, në biznes, në fushën e ofrimit të këshillave profesionale etj”.Duke folur për projektet aktuale të Ministrisë së Diasporës, siç është puna praktike në institucionet shtetërore për studentët nga diaspora, pastaj projekti i përbashkët me GIZ-n për angazhimin afatshkurtër të ekspertëve nga diaspora jonë në Gjermani etj., ministri Murati theksoi se përqendrimi në këtë lloj të migrimit do të ndikojë në përfitime të dyanshme.

Gjatë qëndrimit në Munih, i shoqëruar nga konsulli i përgjithshëm i Republikës së Kosovës në Munih, Naser Idrizi, ministri Murati mori pjesë edhe në takimin e Lidhjes së Krijuesve Shqiptarë në Mërgatë “Nëntori poetik”, si dhe në takimin përgatitor të mësuesve dhe të prindërve nga Bavaria për themelimin e këshillit të prindërve dhe arsimtarëve, në mënyrë që të fillojë puna për riorganizimin e mësimit shqip në këtë republikë.

Murati i njoftoi ata për përmbajtjen e marrëveshjes së përbashkët midis Qeverisë së Republikës së Kosovës dhe asaj të Shqipërisë për mësimin shqip në diasporë, përgjegjësitë dhe shërbimet që i ofron Ministria e Diasporës në këtë drejtim.

Ai i inkurajoi për nismën, duke i siguruar që do ta kenë përkrahjen e vazhdueshme nga institucionet shtetërore.

Oda Ekonomike Amerikane në Kosovë…

November 14, 2016 by dgreca

…Fillon Javën Globale të Ndërmarrësisë/

-Ambasadori i SHBA-ve në Kosovë Greg Delawie: Forumi “Ekosistemi i Ndërmarrësisë” është një ngjarje e organizuar në kohën më të mirë për Kosovën, pikërisht pas vlerësimit pozitiv të Bankës Botërore mbi Lehtësinë e të Bërit Biznes në indikatorët e fillimit të biznesit/

PRISHTINË, 14 Nëntor 2016-Gazeta DIELLI-B.Jashari/ Oda Ekonomike Amerikane në Kosovë dhe Qendra e Inovacionit në Kosovë, në kuadër të javës së globale të ndërmarrësisë organizuan forumin “Ekosistemi i Ndërmarrësisë” ku u diskutura rreth zhvillimit potencial të ndërmarrësisë në Kosovë.

Uranik Begu Drejtor Ekzekutiv i Qendrës së Inovacionit në Kosovë tha se është e një kënaqësie të veçantë prezenca e përfaqësuesve të qeverisë dhe partnerëve ndërkombëtare për t’u informuar rreth mangësive të ekosistemit të ndërmarrësisë dhe si ti përmirësohen kushtet e të bërit biznes në Kosovë.Begu theksoi ndërmarrësit e rinj ballafaqohen me sfida në kuptim të zhvillimit të ideve të tyre dhe sfidës per t’i mbijetuar tregut. Sipas tij, në fokus të veçantë duhet të jetë angazhimi i gruas në biznes dhe i pjesës më të ndjeshme të shoqërisë, rinisë së Kosovës, tek e cila papunësia mbetet në nivel shumë të lartë. Begu shtoi se shenja më pozitive dhe optimiste është se të rinjtë e Kosovës kanë vullnet për të zhvilluar bizneset e tyre dhe për të krijuar vende të reja të punës, një model ky i cili i duhet zhvillimit ekonomik dhe Kosovës në përgjithësi.Arian Zeka Drejtor Ekzekutiv i Odës Amerikane tha se është i pashembullt partneriteti ndërmjet organizatave, të cilat përmes aktiviteteve promovojnë vlera në shoqërinë tonë të cilat do të ishin më nxitëse në zhvillimin e ndërmarrësisë në Kosovë. Zeka theksoi se të gjithë, përfshirë edhe mediet kanë përgjegjësinë e promovimit të storieve të suksesit të ndërmarrësve të rinj ashtu që të rinjtë e tjerë të cilat janë para dilemës nëse ndërmarrësia është rruga që ata duhen zgjedhur ta kenë më të lehtë vendimmarrjen.

Zeka u bëri thirrje institucioneve arsimore të zhvillojnë dhe promovojnë trajnime specifike të ndërmarrësisë, të nevojshme në këtë epokë të zhvillimit të hovshëm të ekonomisë dixhitale, duke ditur se sipas raportit të zhvillimit njerëzor të UNDP për vitin 2016, papunësia e të rinjve, e posaqërisht e femrave, është më e larta në Evropë. Ai shtoi se institucioneve të shtetit u mbetet ende shumë për të bërë në aspekt të politikave fiskale të cilat do të ishin nxitëse për zgjerimin e bazës së ndërmarrësisë. Kjo ngjarje, sipas Zekës duhet të shërbejë si një platformë e mirë jo vetëm për diskutim por edhe për dhënie të zotimeve për veprimet të cilat secili duhet ndërmarrë për një ekosistem plotësisht funksional të ndërmarrësisë si dhe për zhvillimin e produkteve perkrahëse për ndërmarrjet e reja nga ana e institucioneve financiare.Ambasadori i SHBA-ve në Kosovë Greg Delawie deklaroi se Forumi “Ekosistemi i Ndërmarrësisë” është një ngjarje e organizuar në kohën më të mirë për Kosovën, pikërisht pas vlerësimit pozitiv të Bankës Botërore mbi Lehtësinë e të Bërit Biznes në indikatorët e fillimit të biznesit. Delawie theksoi se kompanitë inovative në Kosovë janë përkufizim i shkathtësive dhe etikës në punë. Sidoqoftë, sipas tij shkathtësitë nuk janë të mjaftueshme; duhet guxim për të ndërmar riskun e fillimit të një biznesi, duke pasur parasysh që ai biznes do të jetë vend i punës për dikë tjetër.

Ambasadori Delawie inkurajoi të gjithë të vazhdojnë të promovojnë dhe mbrojnë sektorin privat, si dhe të luftojnë korrupsionin. Kosova ka nevojë për ndërmarrës, të cilët krijojnë ambientin më të mirë të të bërit biznes. Kjo, sipas Delawie është mënyra më e mirë për të për të arritur rritje të qëndrueshme ekonomike dhe për të krijuar vende të punës.Delawie theksoi se që nga pavarësia, Kosova ka arritur progres në ofrimin e demokracisë së lirë të tregut dhe përmirësimin e pakos fiskale për të rritur zhvillimin ekonomik dhe për të tërhequr investime të huaja. Ai tha se ndërmarrësia është shprehje e optimizmit dhe njëkohësisht inkurajoi të gjithë të ndërtojnë kompanitë e tyre, duke shtuar se këto përpjekje do të vazhdojnë të mbështeten çdo ditë.Zëvendëskryeministri i Republikës së Kosovës, Ramiz Kelmendi theksoi se java globale e ndërmarrësisë është një mundësi posaqërisht për të rinjtë, të cilët duan t’i realizojne idetë e tyre ndërmarrëse. Ai shtoi se qeveria do të angazhohet të gjej forma të përshtatshme për të situmuluar idetë e reja dhe do të vazhdojë të ndërmarrë një sërë masash në këtë drejtim.Poashtu, Kelmendi tha se qeveria po vazhdon të punojë në reformimin e pakos fiskale, e cila do të mbështes edhe më tej investitorët dhe ndërmarrësit e rinjë. Indikatorët e klimës së të bërit biznes janë stimuj shtesë për krijimin e një klime për investiorët e rinjë të cilët do të bëhen pjesë e përmirësimit të ambientit te biznesit.

PA DASHURI NUK DO KISH AS NJERI, AS PEMË AS BAR DHE AS GURË

November 14, 2016 by dgreca

Rreth prozës dhe poezisë së Jakov Solomonit/

Nga Enver Memishaj/

Njerës si Jakov Solomoni, që nga një cep i Izraelit shkruan me dashuri për Shqipërinë, duhen nderuar e respektuar. Me këtë dashuri përshkohen fund e krye dy librat e tij botuar në Tiranë: “Mirënjohja e maceve”, në vitin 2014, tregime, dhe poezi “Dhe në shkretëtirë çelin lule”, në vitin 2016. Këta njerës nuk duhen lënë në harresë.Jakovi lindi në Vlorë, dhe që nga viti 1991, jeton në Izrael, por si ata mërgimtarët e moçëm shqiptar, mendjen dhe zemrën e ka lënë këtu në Shqipëri, në Vlorën e tij të dashur.

* * *

Tregimet dhe poezitë e tij, përshkohen nga malli dhe dashuria për Vlorën dhe Shqipërinë, pasqyrojnë mallin, për vatrat, si dhe për njerëzit e tij, të ndarë për së gjalli nga diktatura naziste dhe komuniste, kështu që tregimet dhe poezitë e Jakov Solomonit të prekin në thellësi të shpirtit.Kryesisht tregimet e tij, herë drejtpërdrejt e herë me elegancë janë akuza për sitemin shoqëror ku ai lindi e ku jetoi deri në vitin 1990. Ai akuzon atë sistem shoqëror se liria, liria për të lëvizur, paqja dhe mirëqënia ishin drejtuar në dekadencë.Akuzon se ishte një diktaturë, ishte e huaj për shqiptarët, ishte mohuar nacionalizmi dhe kishte shkatërruar frymën e bashkëpunimit midis shqiptarëve .

Në atë sistem mungonte demokracia, liria dhe shansi. Ato i caktonte Partia, e veshuar me hekuar, e gatshme të të shtinta prangat në çdo moment. Kjo gjendje kishte asfikësuar një popull të tërë dhe ashtu i asfikësuar nuk mund të kalonte barierat që i vinte përpara Partia. Shumë vonë, e ndoshta jo për faj të tij, populli e kuptoi tragjedinë që e kishte prekur, tragjedi që i ktheu në rrënoja arritjet më të mira shqiptare. Por është për t’u vënë re se Jakov Solomoni nuk ngatërron sistemin shoqëror me atdheun e dytë të tij Shqipërinë të cilën e do pa kufi.Në tregimet dhe poezitë e tij ai zotron një perceptim të thellë të misterit të realitetit të kohës ku ai jetoi, deri kur sitemi filloi të tronditej për t’u përmbysur. Autori kap fijet e jetës së përditëshme, për të arritur në përgjithësime dhe emocione të fuqishme që zotrojnë mëndjen dhe zemrën e lexuesit.

Tema e tregimeve, ashtu si edhe poezia e tij, janë të jetuara, pra janë autbiografia e autorit.Teatri, ngjarjeve me përjashtim të “Mirënjohja e maceve” zhvillohen në Shqipëri, në Vlorë ku autori kaloi vitet më të bukura të jetës.Asgje s’ka ndryshuar në zemrën e tij: shokët dhe shoqet, zakonet shqiptare, shtëpitë e vjetra, rrugët dhe rrugicat, kodrat e Budakut dhe Kuzumbabasë, deti, gurët e Ujit të Ftohtë, Sazani dhe Karaburuni, çdo gjë… Bashkëjetesa e vëllazërore me vlonjatët dhe shqiptarët, ka lënë gjurmë në jetën e tij, çka gjen pasqyrim në veprën e tij.

Tregimi tij mbështetet në të dhënat reale, por në tregimin “Mirënjohja e maceve” autori me një gjuhë të thjeshtë e kalon lexuesin në arsyetime filozofike. Ai përshkruan një njeri që ashtu si ai, është kthyer në atdheun e të parëve të tij dhe punë tjetër s’bën veç grumbullon mbeturina dhe ushqen macet e qytetit. Një shpirt i madh njerëzor që siç thotë populli i vjen keq dhe për mizat e dheut. Një ditë ky njeri gjendet i vdekur në një rrugicë të qytetit. Rreth tij ishin mbledhur macet dhe filluan të majullinë me klithma rrënqethëse, qanin me mirënjohje, atë njeri që i kishte ushqyer. Kështu pra autori ka ndërthurur bukur idenë e të qenit njeri me arsyetime filozofike.Tregimi “Kush ma vrau gjyshin”, është shembulli i dashurisë së autorit për paraardhësit dhe urrejtja për padrejtësinë. Gjyshi që ai përshkruan me një dashuri të pa kufishme, është një njeri i ndreshëm, një tregëtar i vogël manifakture, që shteti ia grabit burimin e vetëm të jetesës, sepse ai “kishte pirë”, gjakun e popullit!!! Nga ai moment gjyshi nuk u ngrit më nga krevati dhe e dorëzoi shpirtin e tij të bardhë, në një spital të Beogradit, pa njeri pranë dhe që u varros nga një shoqëri bamirëse.

Tregëtia e lirë e basmave mund të mos jetë shkak për ndëshkim në botën e lirë, por jo në një sistem komunist, vetëm kaq mjafton për të grabitur një njeri për ta çmënduar atë dhe për ta hedhur tej e për të vdekur në një spial të huaj.Nëpërmjet gjyshit të tij autori shpegon mizorinë e atij sistemi, ndëshkimi i gjyshit të Jakov Solomonit është ndëshkimi i një populli të tërë.Në tregimin “Vrasës me duar të pastra”, autori kritikon plagët e shoqërisë dhe ngre akt-akuzën se si shoqëria nga indiferenca vret një njeri. Një vajzë gjimnazi hidhet nga taraca.“Atë e vrau kolektivi i klasës bashkë me mësuesit që nuk morën një herë mundimin ta pyesnin se çfarë e mundonte atë krijesë njerëzorë?”, përfundon akuzën e tij autori.Në tregimin “Leksion alla shqiptarçe”, duket se ai është njohës i mirë i historisë dhe mentaliteteve shqiptare. Këtu përshkruhet ndarja e dhimbshme, që izraelitët bënë me shqiptarët në vitin 1991, por pa i harrur kurrë shqiptarët me të cilët kishin kaluar një pjesë të jetës tyre. Xhaxhai i autorit atje në Izrael, përsëriste shpesh: “më ka marrë malli për rrugët dhe rrugicat e Vlorës…”Në tregimin “Malli që çan gurët”, autori, përshkruan me nota nostalgjie mallin e pa shuar për shokët e të tij shqiptar, mall që çan edhe gurët.Tregimin “Miq për kokë”, autori ia dedikon kujtimit të ndritur të prindërve të tij. Me nota emocionuese autori tregon bashkjetesën e shqiptarëve me izraelitët, nëpërmjet një ngjarje reale. Kur një oficer nazist i kërkon Ibrahimit, shokut të tij të shkollës, t’i bëjë një listë me izraelitët e qytetit, në numurin një të listës Ibrahimi shënon emrin e tij, pët t’i thënë nazistit se më parë duhet të merrete jetën e tij dhe pastaj atë të miqve të tij, izraelitë. “ Unë nuk jam jehudi, i thot Ibrahimi oficerit nazist, por mik i tyre. Ne shqiptarët… miqtë nuk i lëmë kurrë vetëm në fatkeqësi, nuk i shesim ata dhe t’i lëmë në baltë kur kanë nevojë”. Në tregimin “Il conte d’Albania”, që autori ia dedikon gjyshes së tij, përshkruan historinë e izraelitëve të ndërthurur me historinë e shqiptarëve në një mirëkuptim të plotë, përshkruan zakone e tradita, duke na dhënë një enciklopedi të vogël të jetës shqiptaro – izraelite.

* * *

Poezinë e tij autori e ka përmbledhur në librin me titullin poetik “Dhe në shkretëttirë çelin lule”, çka do të thotë se në çdo dallëgë e furtunë të jetës së njeriut, shpirti njerzor, ndjenjat nuk shuhen, ato çelin edhe në shkretëtirë.

Poezia e tij është kaq larg dhe kaq pranë me Vlorës tij të dashur dhe të pa harruar:

Ëndërrimet flakërojnë nga Izraeli në Vlorë,

Mali dhe deti madhështor dhe hijshëm,

Deti është aty në përjetësi.

Atje poshtë, diku, autorit i kujtohet një syzezë, apo sykaltër si deti, një shoqe e rinisë që kishte pushtuar shpirtin e tij: Se dashuria moshë nuk ka, kur shpirti ndizet flakada,

Një shkrepse mund të bëjë aq zjarr, sa edhe dhjetra vetëtima,

Një zjarr që s’mund ta shuanin, as mijëra shira e suferina.

Poezia e Jakov Solomonit është pasqyra e shpirtit të tij, pasqyrimi i jetës e tij plot ngritje e ulje. Ngado shkon shpirti i autorit gjen qetësi e prehje vetëm në Vlorën e tij, te gjyshi e gjyshja, te vera e vaji ullirit. Tema dhe ngjarja e poezisë zhvillohen në Vlorë dhe të duket sikur autori kërkon rrënjët e fënijërisë dhe rinisë së humbur. Poezia ndjek linjat e poezisë moderne, e zhveshur nga figuracionet e tepërta për të shkuar në thelb të problemeve dhe idesë që ai trajton. Vargu tij të bën përshtypje dhe të shtyn për të menduar për kohën e kaluar duke mbajtur sytë nga e ardhmja. Autori vëzhgon, kujton e mediton.Por, thirrja e gjakut, e stërgjushërve, kushtrimi të parëve e larguan atë nga Vlora.

* * *

Rëndësia e veprës letrare të Jakov Solomonit, qëndron në faktin se ai i bie këmbanës së kujtesës, pra bën deyrën e tij për të mos harruar. Me një porzë të thjeshtë, autori është munduar jo pa sukses, të na sjellë me sy kritik, botën e djeshme shqiptare ku ne jetuam e vuajtëm.Tregimet e tij lexohen edhe si një reagim ndaj mungesës së lirisë që instaluan komunistët në Shqipëri që mbyllën në burg një popull të tërë.Tregimet dhe popezia e tij shquhen për kthelltësinë e mesazheve që jep me një gjuhë të thjeshtë.Kuptohet lehtë edhe dashuria ndaj kulturës së vendit ku ai lindi dhe u burrërua.Autori ndien detyrimin që të shkruaj për atë sistem që nuk i solli tragjedi vetëm familjes së tij, por një populli të tërë, prandaj tregimet e tij mund të lexohen edhe si një thirrje për të shkruar për atë që hoqën shqiptarët nën diktaturën komuniste.Naracioni historike politik është gërshetuar përmes gjuhës artistike. Historik sepse me penën e tij ai kujton ngjarje tronditëse të atij sistemi, politik sepse ai i ngre akuzë sistemitPërfundimisht do të thonim se librat e tij me vulën e sinqeritetit janë një firmë e hedhur në peticionin kundër diktaturës komuniste.

***

Popullsia hebre, izraelite, u shpërnda qysh në antikitetin e vonë në trevat e Perandorisë Romake. Në mesjetë dokumentohen të paktën që nga shek.XIII në qytetet shqiptare, si në Durrës, Vlorë. Në fund të shek. XV grupe hebrenjsh të degës mesdhetare sefardine të ndjekur nga inkuizicioni spanjoll dhe portugez, u strehuan në Shqipëri, kryesisht në kohën e sulltan Bajazitit II. Ata krijuan në Vlorë, Artë dhe Prevezë bashkësitë e para e më vonë edhe në Berat, Janinë, Elbasan, Shkup, Prizren, Manastir etj. Hebrenjtë merreshin kryesisht me tregti dhe me dhënie faizi. Bashkësitë hebreje në Shqipëri krijuan si kudo institucionet fetare e administrative-gjyqësore të veta. Në qytete jetonin në lagje të veçanta. Në shtetin shqiptar nuk ka pasur diskriminim ndaj tyre, si ka ndodhur në shumë shtete të tjera të Ballkanit dhe të Evropës Perëndimore.