Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Serbia, Kosovo Leaders’ First Meeting Marred by Disagreement

by

Serbian President Aleksandar Vucic and Kosovo Prime Minister Albin Kurti held their first, EU-mediated meeting in Brussels, but could not even agree on whether the talks went well or not./

By Sasa Dragojlo-Beligrad/BalkanInsight/*

The long-awaited resumption of dialogue between Serbia and Kosovo took place on Tuesday in Brussels, where Aleksandar Vucic and Albin Kurti had their first official meeting, but their rival interpretations of what happened highlighted the differences between the two leaders.

While the Serbian president claimed that Pristina was not open to any compromise and said that Kurti was unwilling to take responsibility or face reality, Kosovo’s prime minister said that the meeting was constructive and that it made him optimistic.

“The Albanian delegation does not want to fulfil agreements [made at earlier meetings], they do not want to talk about the Union of Serbian Municipalities [to represent Serbs’ interests in Kosovo], they insistently and instantly demanded when will we recognise an independent Kosovo, and they described the fact that Serbs want to attend liturgies in their churches [in Kosovo] as incidents and provocations,” Vucic told reporters in Brussels.

“[Kurti] told me: ‘I came to ask you when you will recognize an independent Kosovo.’ My answer was ‘Never!’ Then he blew up,” he said.

However, he added that he will not give up on the EU-mediated dialogue, which is aimed at normalising relations between Serbia and Kosovo, said that it was agreed that they will talk again at the highest level before the end of July.

Kurti however offered a different view of the meeting, saying that he gave four proposals to the Serbian delegation and that the first received no response and the other three were rejected.

“From my point of view, this first meeting was constructive. It will be hard, but I am an optimist. We now have an honest approach to the problems,” Kurti said.

“The essence of our conflict is the lack of mutual recognition. US President Biden said loud and clear that we need that,” he added.

He said that his first proposal was for six Western Balkan states to form a new South-East European Free Trade Agreement.

His second proposal was for Kosovo and Serbia to immediately sign a joint peace agreement, vowing not to attack each other.

The third proposal was for bilateral reciprocity to be established between the two states following mutual recognition, including on the issue of minority communities.

Kurti said that Serbs in Kosovo could have a National Council, as Albanians and Bosniaks do in Serbia.

The Kosovo prime minister also said that he requested the dismissal of Veljko Odalovic, the head of Serbia’s Commission for Missing Persons because he was the administrative chief of Yugoslavia’s Kosovo region during the 1998-99 war, and that the remaining mass graves of Kosovo Albanians in Serbia be found.

Asked about Vucic’s claim that the atmosphere at the meeting was bad, Kurti responded that this was “subjective”’.

“There were no incidents, nor was the situation on the verge of any incidents,” he said.

The EU envoy for dialogue between Belgrade and Pristina, Miroslav Lajcak, said that the meeting was not easy, but it was important that it happened.

“Both leaders were very open and honest about what they want in the dialogue, that is important for the EU, there is no other way forward than the normalisation of relations and both are committed to working on normalisation through dialogue,” Lajcak said.

Kosovo proclaimed independence from Serbia in 2008. The negotiations between the two sides started in 2011, while the so-called ‘Brussels Agreement’ – the first document on the principles of normalization of relations between Serbia and its former province – was signed in 2013.

Since then the two sides have continued to regard each other with distrust.

Serbia and Kosovo’s leaders signed separate agreements with the US on mainly economic issues relating to each other at the White House during President Trump’s time in office, but neither appears ready for major compromises.

*Caption: Kosovo Prime Minister Albin Kurti (second left) and Serbian President Aleksandar Vucic (right) meet for the first time in Brussels on Tuesday. Photo: Josep Borrell/Twitter.

GJUHA SHQIPE DHE PROBLEME TË SHKRIMIT NË MEDIA

by

Gjuhëtari Dr. Xhafer Beqiraj sjell para lexuesit përmbledhjen e tij studimore “Studime për shqipen I”, një botim që përmban punime shkencore të shkruara përgjatë një dekade për gjuhën shqipe dhe probleme të zbatimit të normës së saj në institucione dhe në media. Në një rrëfim për “Dielli”-n e “Vatrës” – New York, dhënë gazetarit Sokol Paja, gjuhëtari Dr. Xhafer Beqiraj deklaron se gjuha standard shqipe do një kujdes të veçantë e sistematik edhe në ditët e sotme, për sa i përket zbatimit të përpikëtë të normës standarde: normës drejtshkrimore, morfologjike, sintaksore etj., si në shkolla e në media elektronike e të shkruara, ashtu edhe në institucione shoqërore e shtetërore. Zbatimi i përpiktë i normës së shqipes standarde në shkolla dhe në të gjitha mediet do të kishte ndikim sistematik në të gjithë truallin e shqipes. Por për fat të keq, shqipja jonë e bukur ende ka probleme për sa i takon zbatmit të standardit në të gjitha sferat e jetës institucionale e shoqërore. Këto shkarje nga norma vijnë, sipas nesh, për shkak se mungon kujdesi i mjaftueshëm institucional, mungon kujdesi i mjaftueshëm i shqipfolësve, jo për ndonjë arsye tjetër. Pra, derisa ne shqiptarët jemi të aftë të zotërojmë gjuhë të huaja, si ështe e mundur të dalin probleme të zotërimit të shqipes standard në truallin e vet?!

STUDIME PËR SHQIPEN I

Përmbledhja studimore “Studime për shqipen I”, përmban artikuj shkencorë të shkruar përgjatë një dekade për gjuhën e sotme shqipe në rrafshe të ndryshme të strukturës së saj. Në këtë vëllim   autori ka përmbledhur një numër artikujsh shkencorë, si dhe disa vëzhgime për gjendjen e zbatimit të shqipes standarde për diskutimet rreth saj si edhe recensione për veprat e kolegëve. Këta artikuj janë botuar nga autori në Shqipëri, Kosovë, Gjermani, Itali etj. 

Kjo përmbledhje përfshin trajtesa për çështje të morfologjisë, si: “Formimi i mbiemrave në dritën e morfologjisë gjenerative, “Mbiemrat si klasë fjalësh me tipare emërore dhe foljore”, “Çështje të trajtimit semantik të mbiemrave në gramatikat e shqipes”, “Valenca e mbiemrit”, “Një vështrim i shkurtër për valencën dhe rolet tematike të foljes” etj. 

Në shkrime të  tjera të kësaj përmbledhjeje trajtohen edhe probleme të qëndrimeve mohuese ndaj gjuhës standarde, autori ngre problemin e përvetësimit të standardit në shkollë, flet për shkeljet e normës së gjuhës shqipe në mediet e shkruara dhe elektronike dhe në portalet informative që përbëjnë dritaren kryesore informative në ditët e sotme.

Siç thotë prof. Rami Memushaj në parathënien e këtij vëllimi, “… botimi i kësaj përmbledhjeje përbën një kontribut të dr. Xhafer Beqirajt në gjuhësinë shqiptare, sidomos në Kosovë, ku gramatikës po i kushtohet shumë pak vëmendje, ndërkohë që duhet të ishte sistemi më i studiuar, edhe për shkak të problemeve të shumta që po shfaqen në ligjërimin e folur e të shkruar në fushën e morfologjisë e të sintaksës si rrjedhim i ndikimeve të anglishtes dhe serbishtes dhe i punës së dobët të shkollës për zotërimin e gjuhës amtare.”   

Në vijim po i japim disa fragmente të çështjeve të trajtuara nga gjuhëtari Dr. Xhafer Beqiraj. 

DISA SHKARJE MORFOSINTAKSORE NË MEDIET E SHKRUARA

Mjetet e komunikimit masiv, veçanërisht mediet e shkruara, kanë një rol të gjerë shoqëror dhe një forcë të madhe ndikuese në komunikimin publik. Që nga Kongresi i Drejtshkrimit në mediet tona të shkruara, në të gjitha trojet shqiptare, përdoret gjuha standarde. Ndonëse mediet e shkruara dhe radiotelevizionet patën ndikim të rëndësishëm mbi dyzet vjet me radhë në dinamizmin e zhvillimit tonë gjuhësor, në to, edhe sot e kësaj dite hetohen shkarje në rrafshe të ndryshme gjuhësore. Në këtë kumtesë kemi trajtuar disa shkarje nga fusha e morfologjisë dhe e sintaksës. Kur rrihen probleme nga këto dy fusha gjuhësore, nuk mund të lihet anash as rrafshi semantik. Në gjuhën e shtypit, në radio dhe në televizione kemi veçuar këto probleme të normës morfologjike dhe sintaksore: 1) Po edhe sot, kur dygjinishmëria është pranuar si normë, ndeshim shpesh përshtatje të gabuara në gjini. Gjatë hulumtimit të kësaj dukurie nëpër gazeta (madje edhe në shkrime dhe tekste të ndryshme) përshtatja në gjini e emrave joambigjenë (dhe ambigjenë) me përcaktorë del si problem çdo ditë e më i shpeshtë për shkak të gabimeve në lidhjen e fjalës së përcaktuar me përcaktuesit, pra thyhet parimi i teorisë së lidhjes. Një dukuri tjetër në gjuhën e medieve të shkruara dhe në radiotelevizione është përdorimi i gabuar i parafjalës në disa struktura të fjalisë. Një problem tjetër që thyen rregullat e drejtshkrimit paraqesin edhe lidhëzat e paqena “pasi që”, “mbasi që”, të cilat, me sa kemi mundur t’i hulumtojmë, dalin të përdorura shpesh në shkrimet e shtypit ditor dhe në radiotelevizione. Lidhëzat e mirëfillta nënrenditëse kohore janë “pasi” dhe “mbasi” pa shoqërim të që-së, pra lidhëza pasi që është një lokucion lidhëzor i paqenë, por përdoret pandërgjegjshëm në shkrimet e shtypit të përditshëm, radioteleviozione, tekste dhe në ligjërime nga shqipfolës edhe me formim të lartë. 4) Në mjetet e komunikimit masiv ndeshim gabimisht të përdorur, sipas nesh, edhe mbiemrat “i dyfishtë”, “i trefishtë”, “i katërfishtë”, të cilët semantikisht nuk emërtojnë tiparin e një sendi a dukurie si sasi (numër), por emërtojnë tiparin si karakteristikë të një sendi të përbërë nga disa shtresa; një send a dukuri që ka dy lidhje; diçka që bëhet në dy-tri mënyra; diçka që shfaqet në dy-tri mënyra etj. Këto shkarje nga norma standarde paraqesin probleme në drejtshkrimin e shqipes. Kurse shqipfolësve e në veçanti atyre që merren me gjuhën e shkruar e të folur në mediet e ndryshme, u duhet një ndërgjegjësim më i madh për sa i përket zbatueshmërisë së normës standarde shqipe. Pra, në gjuhën e medieve është e nevojshme një kujdes më i shtuar në përdorimin e gjuhës standarde, sepse mediet kanë një ndikim jo të vogël në masën e gjerë popullore… 

(Fragment nga punimi me titull “Disa shkarje morfosintaksore në mediet e shkruara”)

STANDARDI DHE DEBATET E SOTME RRETH TIJ

Debatet për gjuhën standarde shqipe janë të nevojshme dhe të mirëseardhura për zhvillimin e mëtutjeshëm të sistemit dhe të nënsistemeve të saj dhe do t’i shpien përpara kërkimet shkencore, ashtu si ndodh edhe me gjuhët e tjera europiane e më gjerë. Standardi nuk është një kod i mbyllur, sepse së bashku me zhvillimin e shoqërisë shtrohet nevoja edhe për zhvillimin e mëtejshëm të tij dhe ndryshimet duhet të vijnë natyrshëm, me tolerancë dhe pa politizime. Gjuha standarde është njësia më e shenjtë mbarëkombëtare me të cilën identifikohemi në botë. Mirëpo debatet e zhvilluara deri më sot për gjuhën standarde nxjerrin në pah qëndrime ndër më të ndryshme për të. Në debatet televizive dhe në mediet e tjera të shkruara kudo ndër ne, është vënë në dukje tendenca e disa prej debatuesve kundër standardit të shqipes. Kush më shumë e kush më pak i veshin standardit ngjyrime politike, duke thënë se është pjellë e periudhës komuniste, dikush fajëson standardin me pretekstin se kosovarët e kanë të vështirë të zotërojnë atë në praktikë, disa të tjerë marrin guximin të kërkojnë një standard për Kosovën dhe kështu të krijohet një identitet i ri, ka debatues, të cilët kërkojnë ngritjen e një standardi me bazë gegërishten. Po ashtu janë shprehur mendime, duke e fajësuar standardin e shqipes, se fëmijët të cilët flasin gegërishten në familje e kanë të vështirë ta zotërojnë shqipen e njësuar, kurse fëmijët, të cilët e flasin toskërishten në familje e kanë më të lehtë ta zotërojnë atë, sepse është më afër këtij dialekti të shqipes etj. Në këtë pikë, një dukuri e tillë është e vërtetë, por kjo ndodh edhe në gjuhë të tjera e megjithatë standardet e tyre vazhdojnë me hov të zhvillohen. Idetë e dala nga këto debate, na duken sa të habitshme, po aq edhe të papritura për gjuhën e njësuar shqipe, e cila qe ëndërr dhe dëshirë e shumë patriotëve dhe dijetarëve ndër shekuj, të cilët luftuan që kombi shqiptar ta ketë një gjuhë të njësuar. Qëndrimet e tilla për gjuhën standarde sot janë ogurzeza për mbarë kombin shqiptar dhe, nëse nisemi nga kjo logjikë, do të krijohet një hendek i thellë brendapërbrenda tij. Mirëpo shqipja e njësuar ka shuar shtat dekadat e fundit dhe qëllimet për ta zvetënuar atë do të jenë dështake, sepse mendjet e ndritura ndër shqiptarë, qenë çdoherë pararojë e gjuhës, e kulturës shqiptare dhe faktorë unifikues. Një gjë të tillë e bënë edhe kosovarët në vitin 1968 në Prishtinë, kur u mbajt Konsulta Gjuhësore e Prishtinës, të cilët në shenjë përkrahjeje të gjuhës së njësuar shqipe dolën me qëndrimin “një komb – një gjuhë” dhe kështu i paraprinë zhvillimit historik të Kongresit të Drejtshkrimit më 1972. Për t’i kontestuar të gjitha këto qëndrime destruktive dhe hipoteza të pabaza kundër gjuhës standarde shqipe, do të tërheqim një paralele në mes të shqipes dhe gjermanishtes. Gjermanishtja, siç dihet, është një gjuhë me shumë dialekte dhe dallimet në mes të dialekteve dhe nëndialekteve të saj, janë shumë më të mëdha, sesa dallimet që ekzistojnë në mes dy dialekteve të shqipes. Gjuhën gjermane e flasin mbi 100 milionë gjermanishtfolës në disa shtete. Nëse shikojmë historinë e zhvillimit të gjermanishtes ndër shekuj, do të vërejmë se gjatë formimit të standardit të saj ka pasur mjaft vështirësi, si edhe në shqipet, duke filluar që nga Martin Luteri, Bismarku e këndej. Natyrisht se pati mospajtime dhe pakënaqësi ndër gjermanishtfolës për krijimin e standardit, mirëpo të gjitha i tejkaluan dhe gjuha gjermane vazhdoi rrugëtimin e saj të zhvillimit. Ne mendojmë se nuk kemi kohë për të humbur, pra nuk mund të kthehemi në vitin 1972, sepse ashtu-ashtu qemë të fundit në Europë që bëmë standardizimin e gjuhës. Jemi një popull i vogël dhe nuk duhet të ndahemi furka-furka për shkak të tekave të dikujt që vjellin helm e vrer kundër gjuhës së përbashkët, të cilën e ngritëm me shumë mund dhe sakrificë. As nuk duhet veshur me ngjyrime politike standardin e sotëm, sepse të gjitha gjuhët e standardizuara janë krijuar (nga dijetarët) në epoka dhe rrethana të caktuara politike, sociale e administrative. Standardi nuk është i paprekshëm, ai mund të pësojë ndryshime në nënsisteme, por duke pasur kujdes gjithnjë e përherë në moslëndimin e tij.

KUSH ËSHTË DR. XHAFER H. BEQIRAJ

Xhafer H. Beqiraj ka lindur në fshatin Kosavë të komunës së Sharrit më 28. 04. 1970. Shkollën fillore e kreu pjesërisht në vendlindje dhe pjesën tjetër në qytetin e Prizrenit. Shkollën e mesme dhe më pastaj Shkollën e Lartë Pedagogjike “Xhevdet Doda” e përfundoi në Prizren (1995) në Degën e Gjuhës dhe të Letërsisë Shqipe. Në vitin 2002 përfundoi studimet 4-vjeçare në Degën e Gjuhës dhe të Letërsisë Shqipe në Fakultetin Filologjik të Universitetit të Prishtinë. Me të përfunduar fakultetin, po në këtë vit dhe në këtë fakultet, regjistroi studimet e magjistraturës në Degën e Gjuhësisë. Përfundoi katër semestra të këtyre studimeve pasdiplomike, i dha provimet e parapara, por nuk mbrojti mikrotezën e magjistraturës. Në vitin 2007 shkoi në Vjenë për t’i vijuar studimet. Fillimisht regjistroi kursin universitar të gjuhës gjermane në Universitetin e Vjenës, të cilin e përfundoi në shkurt 2009, kurse në mars po të këtij viti regjistroi studimet e doktoraturës në fushën e gjuhësisë në Universitetin e Vjenës. Mirëpo për arsye financiare detyrohet të kthehet në Kosovë dhe t’i ndërpret studimet (tetor 2009). Në vitin 2010 i njihet niveli i studimeve të masterit (DNDI) në Ministrinë e Arsimit të Tiranës, që i hapi rrugë për studimet e mëtutjeshme. Në vitin 2011 regjistroi studimet e doktoraturës, të cilat i përfundoi në vitin 2016 në fushën e gjuhësisë në Fakultetin e Historisë dhe të Filologjisë të Universitetit Shtetëror të Tiranës. Mbrojti tezën e doktoraturës me titull “Sintagma mbiemërore në gjuhën shqipe”, udhëheqës shkencor pati prof. dr. Rami Memushajn. Beqiraj ka një përvojë të gjatë në mësimdhënie. Që nga viti 1995 filloi të punojë arsimtar i gjuhës shqipe. Në vitin 1995 punoi vullnetarisht disa muaj arsimtar në shkollën fillore “Abdyl Frashëri” dhe “Lekë Dukagjini” në Prizren, duke i zëvendësuar kolegët e vet me qëllim që të fitojë përvojë në mësimdhënie. Kurse në vitin 1996 filloi punën me marrëdhënie të rregullt në shkollën fillore “Emin Duraku” në Prizren (arsimtar i gjuhës shqipe) dhe vijoi deri në vitin 2003. Në vitin 2003 merr thirrjen akademike “Asistent” i rregullt në Fakultetin e Edukimit të Universitetit të Prishtinës – Qendra në Prizren (në vitin 2004–2005 ligjëroi edhe në Fakultetin e Edukimit – Qendra në Gjakovë), ku punoi deri në vitin 2007. Nga viti 2009–2016 ishte profesor i gjuhës shqipe në gjimnazin “Loyola-Gymnasium” të Prizrenit dhe njëkohësisht ligjërues i angazhuar i disa lëndëve të gjuhësisë në Degën e Gjuhës dhe të Letërsisë Shqipe të Fakultetit të Edukimit të Universitetit të Prishtinës – Qendra në Prizren. Në vitin 2017 merr thirrjen akademike “Profesor Asistent” në Fakultetin e Filologjisë të Universitetit “Ukshin Hoti” të Prizrenit ku vijon të ligjërojë disa lëndë nga fusha e gjuhësisë. Xhafer Beqiraj ka marrë pjesë në konferenca, kongrese e seminare kombëtare e ndërkombëtare. Që nga viti 2015 është anëtar i Shoqatës së Gjuhësisë Shqiptare “Lingua Albanica” me seli në Tiranë. Beqiraj deri më sot (2009–2021) ka botuar një tufë artikujsh shkencorë brenda e jashtë vendit. Ai ka botuar një monografi me titull “Funksionet semantiko-sintaksore të mbiemrit në gjuhën shqipe” (Tiranë, 2016, f. 344), kurse përmbledhja me punime me titull “Studime për shqipen I” (2021) është vepra e tij e dytë. Xhafer Beqiraj jeton dhe vepron  në qytetin e Prizrenit.

KRYEMINISTRI KURTI PËR MEDIA NË BRUKSEL: TAKIMI ISHTE KONSTRUKTIV NGA ANA JONË…

by

BRUKSEL, 15 Qershor 2021- Gazeta DIELLI/ Zyra për Komunikim Publik -Zyra e Kryeministrit dërgoi deklarimin për media të Kryeministrit të Republikës së Kosovës, Albin Kurti në Bruksel pas takimit me Presidentin e Serbisë Aleksandar Vuçiç, ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian:

Sot u zhvillua takimi i parë në Bruksel me delegacionin nga Serbia. Unë isha bashkë me zëvendësin tim Besnik Bislimi i cili është përgjegjës për Integrime Evropiane, Zhvillim dhe Dialog dhe kjo u bë më ndërmjetësimin e zotërinjve Borel dhe Lajçak.Takimi ishte konstruktiv nga ana jonë. Ne do të marrim pjesë në këtë proces i cili është i vështirë, përderisa pala tjetër po fliste për ide të vjetra, ne dhamë katër propozime të reja. Propozimi i parë ishte që ta avancojmë marrëveshjen CEFTA të Ballkanit Perëndimor në marrëveshje SEFTA me ç’rast do ta përdorim modelin e shteteve  si Islanda, Lintenshtajni dhe Norvegjia, që kanë me Bashkimin Evropian pra EFTA- EEA. 

Propozimi i dytë ishte një ditë pas samitit të djeshëm të NATO-s, ku u dhanë porosi shumë të qarta dhe unanime, Kosova dhe Serbia ta nënshkruajnë një deklaratë të paqes, ku ne zotohemi si shtete që nuk do ta sulmojmë njëra-tjetrën  dhe në këtë mënyrë t’i kontribuojmë paqes, sigurisë në rajonin tonë dhe më gjerë.Propozimi ynë tjetër që e bëmë ishte që te çështja e të pagjeturve, të atyre që u zhdukën me dhunë,  duhet të largohet nga delegacioni serb zotëri Velko Odaloviq i cili përndryshe ka qenë udhëheqës famëkeq në vitet 1997-99 dhe bashkë me Angjelkoviqin e kanë udhëhequr Kosovën e okupuar, siç e kanë quajtur atëherë ‘qarkun e Kosovës’. 

Pra, vetë zotëri Nenad Çanak ka pohuar që ekzistojnë 16 varreza masive në Serbi, por vetëm 5 prej tyre janë hapur. Janë zhvarrosur mbi 1000 shqiptarë, prej tyre 744 vetëm në Batajnicë, por janë edhe 11 varreza të tjera masive dhe nuk kemi pse e komplikojmë çështjen, kur zotërinjtë Odaloviq e Angjelkoviq e dinë se cilat janë ato varreza të tjera, ndërsa Nedad Çanak pati thënë se këtë e ka dëgjuar nga ish-ministri i brendshëm në kohën e kryeministrit të vrarë, Zoran Gjingjiq, z.Dushan Mihajloviq. 

Propozimi ynë i katërt, sa i përket çështjes së pakicave, ishte reciprociteti bilateral, i cili është parim i përgjithshëm, por në veçanti në Kosovë, për serbët e Kosovës, ne do të mund të kishim një Këshill nacional, ashtu siç është në Serbi për shqiptarët dhe boshnjakët. 

Tri propozimet tona të fundit u refuzuan. Propozimi ynë i parë për SEFTA-n, nuk dhanë përgjigje, por unë sinqerisht shpresoj që do ta konsiderojnë seriozisht këtë propozimin tonë, që e bëmë sot, kur të kthehen ata në Beograd. 

Ndërkaq, takimi i radhës do të jetë para pushimit të verës, që nëse nuk gaboj i bie më 25 korrik. 

Pra, ne do të jemi të gatshëm për pjesëmarrje në proces, mirëpo nuk ka ende dakordim sa i përket agjendës për dialogun e ardhshëm në këtë takim, të parin, që u zhvillua sot. 

Press:Përse u ngrit çështja e të zhdukurve, duke marrë parasysh që në shtatorin e vitit të kaluar vetë Lajçak ka thënë se palët janë dakorduar për këtë çështje. Keni informacion se për çfarë janë pajtuar palët, në dialogun, i cili është stopuar në shtator të vitit të kaluar, kur zyrtarisht është përmbyllur kjo temë? Pse tani del përsëri në sipërfaqe? 

Përgjigje:Ne dialogun e shohin si dialog për njohje të ndërsjellë. Këtë e ka thënë edhe Presidenti Biden dhe ne plotësisht pajtohemi me këtë formulim, pra njohje e ndërsjellë. Serbia duhet ta njohë Kosovën dhe një Serbi që e njeh Kosovën, e njeh edhe Kosova më pas. Kështu, dy republikat tona krijojnë marrëdhënie të mira fqinjësore, sipas modelit evropian. 

Mirëpo, nga marrëveshjet e mëhershme, të cilat janë zhvilluar, duhet ta keni parasysh që janë bërë nga një qeveri, e cila doli të ketë qenë jo vetëm jolegjitime, por edhe kundërkushtetuese. 

Në anën tjetër, asnjëra prej dakordimeve të mëhershme, nuk vlen, përderisa nuk ka dakordim të përgjithshëm për të gjithë. 

Rrjedhimisht nuk mund të thuhet që ka pasur marrëveshje në të kaluarën, mirëpo është zotimi ynë si Qeveri e Republikës së Kosovës, që nëse ka një gjë që nuk pret, është çështja e të pagjeturve, të atyre që u zhdukën me dhunë, meqenëse familjet nuk jetojnë në dhembje, pikëllim, por edhe në ankth. Dhe, nëse në rastet tjera, ndoshta, koha edhe i zbut ca plagët, e kundërta vlen për të pagjeturit, për ata që u zhdukën me dhunë. 

Prandaj, edhe ne, e trajtuam këtë çështje, mirëpo nuk duket që ka gatishmëri për t’u marrë me njerëzit përgjegjës të asaj kohe, të cilët fatkeqësisht janë ende në pozitat e rëndësishme shtetërore. Pra, nuk bëhet fjalë për njerëz që janë bërë deputet me votat e qytetarëve, por për njerëz të emëruar nga pushteti i atjeshëm në ato pozita që i kanë. 

Press: Z. Kryeministër, thatë që nga pala tjetër nuk ekziston gatishmëria. Edhe Presidenti serb Vuçiq e tha që ka qenë një prej takimeve më të vështira që ka pasur deri tani, këtë radhë. Nga takimi i parë që keni pasur, keni shpresë, që megjithatë mund të arrihet një marrëveshje e shpejtë me palën serbe apo procesi do të zgjatet sikur prej vitit 2011 e deri më tani? 

Press: Unë kam shpresë se nëse i diskutojmë qysh në fillim, pa ekuivoke, sinqerisht e seriozisht, çështjet kryesore në krye të herës, atëherë me siguri që nuk ka vend për skepticizëm, meqenëse qasja është e duhur. A do të jetë vështirë? Vështirë do të jetë. Mirëpo, unë nuk do të thosha se jam pesimist, meqenëse tash po i trajtojmë gjërat në thelbin e tyre, e nuk po përpiqemi ta evitojmë elefantin në dhomë, e kjo është se Presidenti Biden ka kërkuar njohje të ndërsjellë, meqë aktualisht kemi mosnjohje të ndërsjellë. 

Serbia nuk e pranon Republikën e Kosovës, Kosova nuk e pranon Republikën e Serbisë dhe kjo duhet të ndryshojë. 

Press:  Z.Kurti, si ka qenë atmosfera, sepse presidenti i Serbisë tha se pala shqiptare, siç tha ai, ka ardhur për të dëshmuar se nuk do asnjë marrëveshje, nuk e zbaton asnjë marrëveshje dhe se ai nuk sheh absolutisht asnjë çështje, rreth së cilave palët janë pajtuar. Po ashtu, rreth të zhdukurve, ai përsëriti atë që shpesh e thonë, le të tregojnë shqiptarët se ku mendojnë se ka varreza, e ne do të shkojmë e ti kërkojmë, ndërsa nga pala e Kosovës nuk ka gatishmëri për hulumtime aty ku ata kërkojnë. 

Përgjigje: Po, ky ishte një takim, në të cilin u ruajt distanca fizike, pra ishim më shumë se dy metra larg njëri-tjetrit dhe mund të them që për bindjen time nuk kishte shumë befasi, por unë prezantoj interesat e Republikës së Kosovës, të drejtat e popullit të Kosovës dhe në veçanti përpiqem që procesi të ketë parime, sepse vetëm në atë mënyrë është i qëndrueshëm. Nuk mund t’i pyesim shqiptarët çerek informacionin që kanë se ku ka varreza masive në Serbi, kur mundemi shumë kollaj ta pyesim Velko Odaloviqin, Zoran Angjelkoviqin, Dushan Mihaloviqin. Ata e dinë. Ndërkohë që Presidenti i Serbisë po thotë që nuk di gjë, por edhe nëse ky nuk di gjë, ka të tjerë që dinë aty dhe le t’i pyesin, sepse nëse në Bosnjë dhe Kroaci ka qenë ndoshta e mundur të thuhet që serbët e atjeshëm janë përfshirë në konflikt, ndonëse Serbia nuk ka qenë neutrale, padyshim, në çdo aspekt, në Kosovë askund nuk kanë qenë krimet joshtetërore. Prandaj, e vërteta për krimet e Serbisë e Millosheviqit në Kosovë, ndodhet sërish në Serbi, pra në Beograd. 

Andaj, ne bëjmë thirrje, që këta persona që janë gjallë, e kanë qenë në pushtet në atë kohë, të hiqen nga pozitat që i kanë sot në Serbi dhe të merren në pyetje për të vërtetën kriminale të Serbisë së Millosheviqit në fund të shekullit të kaluar. 

Press: Z. Kryeministër, a keni dëgjuar ju nga përfaqësuesit e BE-së, të thonë që finalizimi i dialogut, është njohja e ndërsjellë dhe se anëtarësimi i Serbisë, kalon përmes njohjes së pavarësisë së Kosovës? 

Përgjigje: Ndoshta nuk e thonë kështu në mënyrë eksplicite, mirëpo unë besoj që kjo është e qartë. Kosova dhe Serbia nuk do të mund të integrohen në Bashkimin Evropian pa njohje të ndërsjellë dhe sa më parë që realizohet ajo, aq më mirë. 

Unë theksova, që në kuadër të mandatit të Përfaqësuesit të Lartë të Bashkimit Evropian për Politikën e Jashtme dhe Siguri, z.Borel dhe në kuadër të mandatit të Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Anerikës, z.Biden, do të duhej të bëhet marrëveshja, mirëpo, sa më herët që bëhet, aq më ‘kollaj’ është, përveçse më mirë. Meqenëse, sa më shumë kohë kalon dhe nuk bëhet marrëveshja, aq më vështirë do të jetë të bëhet ajo. Prandaj, duhet ta shfrytëzojmë fillimin e mandatit edhe të Qeverisë sonë, edhe të Presidentit Biden, në mënyrë që ta realizojmë këtë marrëveshje. Pra, brenda kësaj kohe sa zgjat mandati i zotërinjve Biden dhe Borel. 

Press:  Ju e thatë, që disa prej politikanëve që kanë aso kohe në pushtet janë edhe tani. E keni përmend edhe mundësinë e aktakuzës për gjenocid. Do të ketë diçka në këtë drejtim? Do ta akuzoni Serbinë për gjenocid? 

Përgjigje: Ne kemi filluar me përgatitjet e para të padisë për gjenocid ndaj Serbisë mirëpo çdo herë kur ne e përmendim këtë gjë, jemi duke u bërë thirrje edhe institucioneve të Kosovës, edhe qytetarëve të Republikës edhe partnerëve ndërkombëtarë, që të na ndihmojnë në dokumentim e në përgatitje, pra ka punë përgatitja e kësaj padie për gjenocid, mirëpo meqenëse ka ndodhur gjenocidi në Kosovë, duhet të ndodhë edhe padia për këtë gjenocid.

Sa kohë do të marrë është më shumë çështje e ekipeve punuese dhe ekspertëve dhe shpejtësisë së dokumentimit dhe përgatitjeve që do t’i bëjmë. 

Press: Z. Kurti, rreth zbatimit të marrëveshjes për Asociacionin, edhe pala serbe por edhe BE-ja insiston që kjo duhet të zbatohet? 

Përgjigje: Asociacioni i komunave me shumicë serbe si një entitet një-etnik është rrëzuar nga Gjykata Kushtetuese, meqenëse nuk është në përputhje me plot 23 nene. Gjithashtu qytetarët e Republikës kanë realizuar peticion masiv dhe opozita ka bërë edhe veprime radikale në kundërshtim të Asociacionit. Asociacioni nuk është për serbët por kundër Kosovës ashtu siç është dizejnuar, pra ne dëshirojmë që qytetarët e Republikës së Kosovës që janë të përkatësisë kombëtare serbe t’i kenë të gjitha të drejtat sikur të gjithë të tjerët, pra ne nuk duam që shumica të jetë e privilegjuar karshi pakicës, por në të njëjtën kohë nuk mund të lejojmë përsëritjen e skenarit të Bosnje dhe Hercegovinës.Ne e dimë shumë mirë që atje më 26 prill 1991, 14 komuna me shumicë serbe u patën bërë bashkë, të cilët më 9 janar 1992 e shpallën pavarësinë. Më 28 shkurt 1992 e aprovuan kushtetutën e tyre dhe më 14 tetor 1995 në Dejton të Ohajos e fituan njohjen ndërkombëtare të asaj që njihet si Republika Srspka. Pra ne jemi për të drejtat e qytetarëve për t’ua plotësuar atyre nevojat mirëpo jo për t’ia territorializuar  brenda Kosovës ambiciet Serbisë, e cila vuan për humbjen që ia ka shkaktuar regjimi i Millosheviqit. Unë besoj që pushteti në Beograd sot, do të duhej që ta fajësonte fajtorin. Serbia e ka pasur të okupuar Kosovën dhe e ka humbur në shekullin e kaluar nga regjimi i Millosheviqit. E nuk do duhej tash të vajtojnë për humbjet e Serbisë si shtet por do duhet të bashkëpunojnë me neve për marrëdhënie të mira në Ballkan e të karakterit Evropian. 

Kosovë-Serbi, në Bruksel rinisën takimet për dialogun

by

-Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti: Treguam qëndrimin tonë kritik për procesin dhe marrëveshjet e deritanishme. Shprehëm gatishmërinë tonë për dialog konstruktiv për njohje të ndërsjelltë. Takimi i radhës do të mbahet para pushimit të verës që nis me 25 Korrik. Nuk u pajtuam për axhendën e dialogut të ardhshëm. Unë bëra katër propozime…/

-Pas takimit me delegcionet e Kosovës e Serbisë, Përfaqësuesi i Lartë i Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme dhe Siguri,  Josep  Borrell, sot pasdite takohet me Presidentin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Joe Biden/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

PRISHTINË, 15 Qershor 2021/  Kosova dhe Serbia rinisën takimet për dialogun në Bruksel. Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti bashkë me zëvendësin e tij Besnik Bislimi, e me ndërmjetësimin e Përfaqësuesit të Lartë të Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme dhe Siguri,  Josep  Borrell dhe emisarit të tij Miroslav Lajçak, sot në Bruksel u takuam me delegacionin nga Serbia të përbërë nga Presidenti Aleksandar Vuçiç dhe Ministri i Jashtëm Nikola Selakoviç.

Pas takimit, Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti bëri të ditur:

Treguam qëndrimin tonë kritik për procesin dhe marrëveshjet e deritanishme. Shprehëm gatishmërinë tonë për dialog konstruktiv për njohje të ndërsjelltë. Takimi i radhës do të mbahet para pushimit të verës që nis me 25 Korrik.

Nuk u pajtuam për axhendën e dialogut të ardhshëm. Unë bëra katër propozime në këtë takim:

1. Gjashtë shtetet e Ballkanit Perëndimor e avansojnë CEFTA-n në SEFTA (South-East European Free Trade Agreement) sipas modelit të EFTA-EEA, pra marrëveshje çfarë Lihtenshtajni, Norvegjia dhe Islanda kanë me BE-në.

2. Kosova dhe Serbia menjëherë nënshkruajnë një marrëveshje të përbashkët të paqes duke u zotuar se nuk do ta sulmojnë njëra-tjetrën. Kjo është e rëndësishme tani si asnjëherë më parë, një ditë pas Samitit të NATO-s në Bruksel dhe porosive unanime që u dhanë aty.

3. Pas njohjes së ndërsjelltë midis Republikës së Kosovës dhe Republikës së Serbisë, në të dy vendet tona do të kemi reciprocitet bilateral, përfshirë çështjen e pakicave këtu. Pra, serbët në Kosovë mund të kenë Këshillin e tyre Nacional siç e kanë shqiptarët dhe boshnjakët në Serbi.

4. Për çështjen e të pagjeturve, të të zhdukurve me dhunë, duhet larguar nga pozita që ka dhe duhet marrë në pyetje kreun e delegacionit serb, Veljko Odaloviç, i cili në vitet 1997-1999, ishte “naçelnik i qarkut të Kosovës”, dhe udhëhiqte me Kosovën e okupuar bashkë me Zoran Angjelkoviç.

Për propozimin tim të parë nuk u përgjigjën, ndërsa tre propozimet e tjera i refuzuan. Shpresoj që kur të kthehen në Beograd, Vuçiç dhe Selakoviç, të mendojnë më shumë dhe ta konsiderojnë seriozisht pranimin e këtyre propozimeve, theksoi Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti.

Ai bëri të ditur edhe se, sot pasdite Përfaqësuesi i Lartë i Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme dhe Siguri,  Josep  Borrell, takohet me Presidentin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Joe Biden.

Para 10 viteve fillimi me takim dyditësh 8-9 Mars 2011 në Bruksel i dialogut Kosovë-Serbi me ndërmjetësim të Bashkimit Evropian e me mbështetje të Shteteve të Bashkuara të Amerikës pasonte një zhvillim shumë të rëndësishëm dhe historik për Kosovën: Në 22 Korrik 2010 Kosova doli fituese në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë pas një ankese që Serbia kishte dërguar kundër shpalljes së Pavarësisë në 17 Shkurtin historik 2008.

Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë ka konkluduar se miratimi i Deklaratës  së Pavrësisë së Kosovës  në 17 Shkurt 2008  “nuk e ka shkelur të drejtën e përgjithshme ndërkombëtare, as rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit e as Kornizën Kushtetuese”.

“Prandaj, miratimi i kësaj deklarate nuk e ka shkelur asnjë rregull të aplikushme të së drejtës ndërkombëtare”, theksohej më tej.

Menjëherë pas këtij zhvillimi me rëndësi historike, në një deklaratë të anëtarëve të Grupit Drejtues Ndërkombëtar për mendimin këshillues të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë rikonfirmohej mbështetja e palëkundur për pavarësinë e pakthyeshme të Kosovës dhe bëhej thirrje për njohje.

“Grupi Drejtues Ndërkombëtar rikonfirmon mbështetjen e palëkundur të tij për pavarësinë e pakthyeshme të Kosovës demokratike dhe shumetnike në kufijtë e saj të tanishëm dhe i bën thirrje shteteve tjera që të njohin Kosovën. Ai po ashtu përshëndet përkushtimin e vazhdueshëm të Kosovës dhe progresin e konsiderueshëm në zbatimin e Propozimit Gjithëpërfshirës për Statusin dhe do të vazhdojë të mbështesë Kosovën në punën për realizimin e perspektivës së saj evropiane”, theksohej në deklaratë.

Grupi Drejtues Ndërkombëtar (ISG) për Kosovën, i cili përbëhej nga vendet që e kanë njohur Pavarësinë, ishte formuar në 28 Shkurt të vitit 2008 dhe synonte të orientojë dhe mbikëqyrë zhvillimin demokratik të Kosovës, të nxisë qeverisjen e mirë dhe shumetnicitetin, bazuar në Propozimin Gjithëpërfshirës të emisarit të posaçëm të OKB-së, kryenegociatorit për statusin, Martti Ahtisaari.

*** 

NGA RAPORTIMET E MEDIAS:

Lajçaku: Takimi Kurti-Vuçiq s’ishte i lehtë, por me rëndësi ndodhi

Emisari i posaçëm i Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Miroslav Lajçak, pas takimit që patën të martën kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, dhe president serb, Aleksandar Vuçiq, në Bruksel, ka deklaruar se takimi s’ka qenë i lehtë.Ai ka thënë se nga dialogu, BE-ja dhe popujt e dy vendeve kanë pritje të mëdha.

“Nuk ishte takim i lehtë, por i rëndësishëm që ndodhi. Të dy liderët patën diskutim të hapur secili se çka do nga dialog. E rëndësishme nga BE-ja është që të dy liderët konfirmuan se s’ka rrugë tjetër pos normalizim raportesh. Të dy u zotuan për punë për arritjen e marrëveshjes së përgjithshme, nëpërmjet dialogut. Do të vazhdojë në fund të korrikut. BE-ja ka pritje të mëdha për të tejkaluar trashëgiminë e kaluar dhe që Serbia e Kosova të drejtohen kah e ardhmja evropiane nëpërmjet marrëveshjes gjithëpërfshirëse obliguese”, ka thënë ai. 

Vuçiqi: Kosova s’donte të fliste për Asociacionin, por për të pagjeturit

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, pas takimit me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti, ka thënë se në takimin në Bruksel ka pasur “provokime” nga ana e Kosovës.

Ai ka thënë se nuk janë përdorur fyerje në takim, por “përgjigje të rrepta”.

“Ai erdhi duke mos u pajtuar për asgjë. Erdhi e më pyeti se kur do ta njohim Kosovën. I kam thënë kurrë. Ka shpërthyer”, ka thënë Vuçiq pas takimit.

“Delegacioni i Kosovës nuk dëshiron t’i zbatojë marrëveshjet e nënshkruara, pra nuk do fare të flasin për Asociacionin, ndërsa në anën tjetër kanë kërkuar ugjentisht të dijë se kur do ta njohim Kosovën dhe janë thirr në incidentet që kanë ndodh atje, që serbët po dëshirojnë përmes liturgjive dhe kishave në kohën kur këto kisha janë ndërtuar në kohën e Milloshevqit. Kemi fol për personat e zhdukur dhe nuk do të besoni, unë kam folur sipas principeve, kam folur për atë se sa është e rëndësishme të zbulojmë vendet ku gjendet trupi i çdo shqiptari dhe serbi. Unë kam kërkuar që të ketë kërkime në nëntë lokacione, dy në Klinë një në Istog, një në Llapushnikë, Mejë të Gjakovë dhe Suharekë. Kemi kërkuar që ne t’i zhvillojmë zhvarrimin pasi dyshojmë se në këto lokacione ka trupa të serbëve, por ata kanë refuzuar”, ka thënë më tej Vuçiqi.Sipas Vuçiqit, është arritur pajtimi për vazhdim të dialogut deri në korrik. (Koha.net)

Lulzim Basha rimerr zyrtarisht kreun e Partisë Demokratike

by

Nga Ilirian AGOLLI-Zeri i Amerikes/

Në Shqipëri, Partia Demokratike njoftoi sot edhe zyrtarisht rizgjedhjen për herë të tretë të zotit Lulzim Basha në detyrën e kryetarit të partisë më të madhe opozitare.

Ai fitoi me një diferencë të thellë përballë 3 konkurrentëve të tjerë, të cilët e akuzuan për garë të pabarabartë në parti dhe për humbjen e zgjedhjeve parlamentare më 25 prill.

Lulzim Basha u rizgjodh sot zyrtarisht kryetar për herë të tretë i Partisë Demokratike, 7 javë pas zgjedhjeve parlamentare të 25 prillit. 

Sipas të dhënave nga komisioni zgjedhor i partisë, zoti Basha mori nga anëtarët e partisë 5 herë më shumë se sa konkurrenti tjetër Agron Shehaj, 33 herë më shumë se konkurrentja Harxhi, dhe 42 herë më shumë se konkurrenti Kadilli. 

Zoti Basha mori afro 33 mijë vota, ndërsa zoti Kadilli mori afro 800 vota, megjithatë, ky i fundit shprehu shqetësim për garë të pandershme, shpesh e ngjashme me shkeljet që PD tha se i bënë socialistët më 25 prill.

Zoti Kadilli tha se “pjesë e manovrave të pabarazisë ishte edhe shkurtimi i listës së anëtarëve nga 100 mijë vetë në 70 mijë vet, madje shumë figura të njohura të opozitës nuk gjenin emrat në lista për të votuar”, po ashtu edhe shkelje të tjera, që dëmtuan besueshmërinë e votimeve.

Edhe kandidatët e tjerë renditën dje disa shkelje si koha e shkurtër e garës, listat e pasakta të votuesve, mungesa e vëzhguesve, votimi familjar, fotografimi i votës, dhe shfrytëzimi nga zoti Basha i burimeve të partisë për të zhvilluar garën. 

Lulzim Basha, u rikonfirmua me mbi 80 për qind të votave për një mandat të tretë në drejtimin e Partisë Demokratike, pas votimit të zhvilluar të dielën në 76 qendra votimi në të gjithë degët e kësaj force politike. 

Zoti Basha tha sot pas zyrtarizimit të fitores, se votat shprehën mbështetjen e jashtëzakonshme nga anëtarët. “Ajo është një shprehje e qartë e besimit në rrugën tonë drejt ndryshimit. Sëbashku do tëbëjmë gjithçka që Shqipëria të fitojë” – tha ai pasite në një mesazh përmes rrjeteve sociale.

Ndërsa dje tha se kjo ishte garë e vlerave të demokratëve. “Këto janë vlerat tona, janë vlerat e demokracisë, e shprehjes së lirë dhe vlerat e debatit. Me këto vlera e kemi nisur betejën për ndryshimin, për Shqipërinë dhe për shqiptarët. Me këto vlera do ta çojmë deri në fund, deri në përmbysjen e regjimit Rama-Doshi” – tha zoti Basha.

Disa zëra kritikë në PD, si zoti Kadilli etj. kërkuan dorëheqjen e zotit Basha nga drejtimi i Partisë për shkak të humbjes së zgjedhjeve parlamentare më 25 prill, kur socialistët morën një mandat të tretë qeverisës, ndërsa demokratët edhe një tjetër 4-vjecar në opozitë. 

Mirëpo kjo përkoi me afatin e zgjedhjeve të rregullta për kryetar në parti dhe këto zgjedhje partiake u zhvilluan brenda më pak se një muaji.

PD ka deklaruar se zgjedhjet e 25 prillit ishin një masakër elektorale dhe zoti Basha ka folur për një vazhdim të betejës, sipas tij, ndaj regjimit të kryeministrit Rama, që po kontrollon me forcë gjithë pushtetet në bashkëpunim me botën e krimit të organizuar. 

Pasi janë rrëzuar gjithë pretendimet e saj për manipulime të zgjedhjeve më 25 prill,hapi tjetër i opozitës mbetet të shihet në shtator me qëndrimin e saj ndaj parlamentit të ri të mbizotëruar nga socialistët.