By Llazar Semini/
DERVEN, Albania (AP) — The one-room, stone church of St. Nicholas has sat on the top of a hill here since the 16th century, destroyed three times and rebuilt in a testament to the Catholic presence in this region that dates to St. Paul. Its latest incarnation, however, is particularly poignant: 15 Muslim families chipped in to help rebuild it in a sign of the remarkable coexistence that exists in Albania between Christians and Muslims.
Pope Francis will highlight this interfaith harmony when he makes a one-day trip to the Balkan nation on Sunday, holding it up as a model for the Middle East and other parts of the world where Christians are being targeted by Islamic militants.
Albania’s experience is particularly remarkable given the brutal persecution people of all faiths endured under communism, when all religious practice was banned.
The cottage-like church in Derven, known as Shen Koll in Albanian, sits next to the hilltop cemetery of the Cypi family, a large Catholic one that has lived in the region for generations.
The church was first destroyed a century ago, rebuilt and destroyed again in 1957 by the communists. The Cypi family (pronounced Tchypee) rebuilt it, and the communists used it as a storage depot until 1978, when the regime had it destroyed after learning that people still prayed there, said Pashk Cypi, the family’s 70-year-old patriarch.
The family decided to rebuild it for the third time last year.
Father Carmine Leuzzi talks of the upcoming visit from Pope Francis, in the church of Shen Koll (Sai …
Relatives managed to raise 1.7 million leks (12,000 euros; $15,000) — not enough to rebuild. But word spread among 3,500 residents of the Derven commune, which is about 30 kilometers (20 miles) north of Tirana, the capital.
“Everybody came and left 1,000 leks (7 euro; $9) or more,” Cypi said, standing in front of a statue of the Madonna outside the chapel. “Others brought bricks, cement, or came to work alongside us. A businessman offered assistance with tiles and money.”
“They were all Muslims, our neighbors,” he said.
The renovation was completed on schedule Dec. 5, in time for thousands of Catholics and Muslims to celebrate the feast of St. Nicholas — together.
Kujtim Balluku, 40, a Muslim who moved to Derven more than 20 years ago, considered it “our duty of honor” to assist in the rebuilding of a saint’s holy site.
Father Carmine Leuzzi talks to a group of people ahead of the upcoming visit from Pope Francis, in t …
“We were warmly welcomed by the other farmers. Later we learned that most people in Derven were Catholics, but it didn’t matter,” he said. “Helping each other helps us cope with poverty and life’s difficulties.”
Albania is a predominantly Muslim nation, with smaller Catholic and Orthodox communities. All of them suffered gravely under Stalinist dictator Enver Hoxha, who declared Albania the world’s first atheist state in 1967. Religious authorities of all faiths were killed, tortured, imprisoned or sent to labor camps.
But even during the 23 years that religion was banned, “we always celebrated each others’ religious festivities with visits and small hidden celebrations,” said Cypi, adding that there are mixed marriages and close family ties among Muslims and Catholics today.
The Rev. Carmine Leuzzi, a 63-year-old Italian who is the parish priest for Shen Koll, said Francis’ visit to Albania would show the world what religious harmony can look like. It’s the second papal visit to Albania after St. John Paul II visited in 1993, three years after the communist regime fell.
“This small Catholic praying site has been destroyed three times and rebuilt three times,” Leuzzi said, sitting inside the small chapel, neat rows of chairs extending down the aisle in pairs. “This time it will be the strongest, as all the people living around, including Muslims, have contributed.”
Balluku, the Muslim, said Francis’ visit would be yet another way to stress the need for religious harmony in Albania and beyond. He said he had been invited on Sunday to a nearby town to commemorate World War II events in which his own family members were killed.
“Instead, I will be in Tirana to see him,” he said.
RADIO VATIKANI-Programi i Shtegtimit Apostolik të Papa Françesku në Shqipëri
Shtegtimi Apostolik i Papës Françesku në Tiranë, është i dyti i një pape në vend. I pari ishte ai i Gjon Palit II (25 prill 1993), dy vjet pas rënies së diktaturës dhe vendosjes së marrëdhënieve diplomatike ndërmjet Selisë së Shenjtë dhe Republikës së Shqipërisë. Shtegtimi, që zgjati 14 orë, arriti kulmin në Shkodër. Në Katedralen e Qytetit të martirizuar të Veriut, kthyer nga regjimi komunist në pallat sporti (1967), kushtuar vetëm pak kohë para Shtegtimit Apostolik, Papa Vojtila kremtoi Meshën, bekoi gurin e parë të themelit, mbi të cilin do të lartohej, për të tretën herë, Shenjtërorja kombëtare e Zojës së Këshillit të Mirë”(ndërtuar në shekullin XV, rrënuar nga turqit më 1479, rindërtuar më 1895, rrënuar përsëri më 1967) dhe shuguroi katër ipeshkvijtë e parë, ndërmjet të cilëve, imzot Rrok Mirdita, kryeipeshkëv i sotëm i Tiranë-Durrësit,
Sipas programit
Papa do të niset me avion në orën 07.30, nga aeroporti romak i Fiumicino-s për në Tiranë.
09.00 Mbërritja në aeroportin ndërkombëtar “Nënë Tereza” të Tiranës. Pritja zyrtare nga ana e kryeministrit Edi Rama.
09.30 CEREMONIA E MIRËSEARDHJES në oborrin e Pallatit Presidencial.
VIZITË MIRËSJELLJEJE PRESIDENTIT TË REPUBLIKËS në Studion e Gjelbërt të Pallatit Presidencial
10.00 TAKIMI ME AUTORITETET në Sallonin e pritjes së Pallatit Presidencial. Fjala e Atit të Shenjtë.
11.00 MESHA E SHENJTË në sheshin Nënë Tereza. Homelia e Atit të Shenjtë.
LUTJA E ENGJËLLIT TË TËNZOT. Fjala e Atit të Shenjtë.
13.30 Takim e drekë me ipeshkvijtë shqiptarë dhe me shpurën papnore në Nunciaturën Apostolike.
16.00 TAKIM ME KRERËT E FEVE TË TJERA DHE TË BASHKËSIVE TË TJERA TË KRISHTERA në Universitetin Katolik “Zoja e Këshillit të Mirë”. Fjala e Atit të Shenjtë.
17.00 KREMTIMI I MBRËMËSORES, me MESHTARË, RREGULLTARE, RREGULLTARË, SEMINARISTË dhe me LËVIZJET E LAIKËVE në Katerdalen e Tiranës. Fjala e Atit të Shenjtë.
18.30 TAKIM ME FËMIJËT E QENDRËS BETANIA dhe me një përfaqësi njerëzish të ndihmuar nga qendrat e tjera bamirëse të Shqipërisë në kishën e Qendrës Betania. Fjala e Atit të Shenjtë.
19.45 CEREMONIA E LAMTUMIRËS në aeroportin ndërkombëtar “Nënë Tereza” të Tiranës.
20.00 Nisja me avion nga Tirana për në aeroportin Roma-Ciampino.
21.30 Mbërritja në aeroportin romak të Ciampino-s.
Imzot Mirdita për gazetën “Osservatore Romano”: Papa Françesku gjen një vend që dëshiron të dalë nga tranzicioni i gjatë
“Besoj se vuajtjet dhe aspiratat e njerëzve tanë janë në themel të vendimit të Papës për të vizituar vendin tonë”. Kështu shprehet Imzot Rrok Mirdita, kryeipeshkvi metropolit i Tiranës, që përgatitet të pretë nesër Atin e Shenjtë në kryeqytetin e Shqipërisë, në një intervistë dhënë gazetës së Selisë së Shenjtë “Osservatore Romano”. Në këtë intervistë të gjatë, kryeipeshkvi kujton vizitën e Gjon Palit II 21 vjet më parë dhe flet për zhvillimet e jetës kishtare e shoqërore në vend. Thekson se Papa Françesku gëzon simpatinë dhe respektin e shqiptarëve, të cilët “admirojnë thjeshtësinë dhe koherencën” e tij, si dhe vlerësojnë vendosmërinë me të cilën ai denoncon korrupsionin, temë që prek një pikë të ndjeshme në jetën e njerëzve në rrethanat shqiptare.
Duke folur për bashkëjetesen ndërfetare si karakteristikë fatlume të shqiptarëve, Imzot Mirdita thekson se “të krishterët janë (katolikë, ortodoksë e protestantë) janë qytetarë të një Atdheu pa fe zyrtare, siç janë myslimanët dhe jobesimtarët”, prandaj, edhe pse komuniteti mysliman është më i madhe në vend, “asnjë fe nuk ndjehet pakicë”.
Vizita e Atit të Shenjtë pritet me interes si nga Kisha, ashtu edhe nga opinioni publik. “Shoqëria qytetare – thotë kryeipeshkvi – pret që Papa t’i japë zemër” dhe që fjalët e tij të kenë ndikim edhe në mjediset politike dhe të tërheqë vëmendjen e bashkësisë ndërkombëtare drejt Shqipërisë, “vend që ka dalë nga një ndër diktaturat më mizore të Evropës”. Kisha, nga ana e saj, pret nga Françesku vetëm një gjë: “ta përforcojë në fe, që të mund të jetë e sigurtë për mbështetjen e Papës”.
Për rolin e Kishës në shoqërinë e sotme shqiptare, Imzot Mirdita thotë se ajo duhet të dijë t’u qëndrojë pranë njerëzve, të cilët kërkojnë të përmirësojnë kushtet e jetesës. “Në Shqipëri ka shumë varfëri e varfëria është fryti i hidhur i padrejtësisë. Kisha duhet të kujdeset për të varfrit, por edhe të edukojë njerëzit me mirëqenie me ndjenjën e bamirësisë e të drejtësisë”. Ajo “duhet të mbajë në dorë Ungjillin” ku gjen të njerëzit që ndesh në shoqëri dhe Jezusin mes tyre, si mësues e shpëtimtar.
I pyetur nëse modeli politik shqiptar është i eksportueshëm, kryeipeshkvi përgjigjet se “është e vështirë të thuhet cili është modeli politik shqiptar, meqë këto 23 vite liri kanë shërbyer si shkollë e demokracisë dhe politikanët tanë janë ende studentë në këtë lëndë. Nganjëherë i kalojnë provimet, por shpesh nglin në klasë”. Megjithatë thekson se “nëse nënkuptojmë me model politik marrëdhëniet e politikës me fenë në vendet me fe të ndryshme” atëherë “Shqipëria mund të jetë një shembull i mirë”.
Kardinali i Papës: Selia e Shenjtë i jep zemër dhe e mbështet integrimin e Shqipërisë
Intervistë e Kardinalit Pietro Parolin në prag të vizitës së Atit të Shenjtë në Shqipëri-/
TIRANË, 20 Shtator/ATSH/- Në prag të vizitës së Papa Françeskut në Shqipëri, Sekretari i Shtetit të Vatikanit, Kardinali Pietro Parolin, në një intervistë për Televizionin e Vatikanit tregon se përse Ati i Shenjtë preferoi Shqipërinë.Në intervistëm e publikuar edhe ne faqen e Radio Vatikanit”, kardinali Parolin thotë se “besoj se vendimi i Papës Françesku për të shkuar në Shqipëri nënvizon pikërisht këtë: pavarësisht nga vështirësitë ekonomike – që i njohim të gjithë e që nuk janë aspak të vogla – ky vend zgjodhi rrugën për të mos e përdorur kurrë fenë si shkak për konflikte”.
I pyetur se çfarë ndihmese ka dhënë Selia e Shenjtë për rindërtimin e Shqipërisë, Sekretarit të Shtetit të Vatikanit shprehet se Selia e Shenjtë ka qenë shumë e pranishme në rindërtimin e Shqipërisë. “Mund të nisemi nga kohët e fundit, edhe pse marrëdhëniet me Shqipërinë fillojnë shumë më parë e kanë qenë gjithnjë plot gjallëri: që nga viti 1991, kur u vendosën marrëdhëniet pas rënies së regjimit komunist, duke i krijuar Kishës kushtet të rifillonte jetën e edhe të hynte përsëri në radhët e shoqërisë shqiptare. Pasoi, pastaj, shtegtimi i Gjon Palit II, që e konsolidoi këtë rol, e fuqizoi praninë dhe kontributin, që i jep Kisha vendit. E akoma, ndërmjet çasteve më themelore, mund të kujtojmë nënshkrimin e dy marrëveshjeve, më 2002 e 2007, për marrëdhëniet reciproke, në përgjithësi, e edhe për çështjet ekonomike e financiare, në veçanti. Falë këtyre hapave, Selia e Shenjtë i shoqëroi çastet e rindërtimit e të përtërijes së vendit. Natyrisht Papa Françesku, me këtë vizitë, ecën në këtë vazhdë, për të dhënë një ndihmesë të mëtejshme”, deklaron Kardinali i Papës.
Ai thotë se Selia e Shenjtë i jep zemër dhe e mbështet në integrimin evropian të Shqipërisë duke kujtuar gjithashtu ndihmesën e veçantë që sjell në këtë integrim; mund të kujtojmë trashëgiminë e saj shpirtërore, të ruajtur pavarësisht nga shtypja fetare, nga persekutimi fetar, prandaj duhet kujdesur e duhet mbajtur gjallë.
“Mund të nënvizojmë, për shembull, edhe ndjenjën e thellë të familjes, që karakterizon shoqërinë shqiptare. Pikërisht me nënvizimin, që i pëlqen aq shumë Papës: me vlerësimin e rolit të të rinjve, që janë ardhmëria; e të të moshuarve, nga ana tjetër, që janë kujtesa, që kanë një pasuri të vërtetë urtie e përvoje, e cila meriton të vlerësohet. Prej këndej themi se vetëm duke sjellë këto pasuri e këto veçori karakteristike, Shqipëria mund të ndihmojë në mënyrë të frytshme në projektin e integrimit evropian”, shprehet Kardinali Pietro Parolin.
Ai kujtoi edhe disa fjalë, që i pati thënë Gjon Pali II në Asamblenë parlamentare të Këshillit të Evropës, më 1988, me vlerë për të gjitha vendet e, posaçërisht, për Shqipërinë, me që po flasim për të: “Nëse Evropa dëshiron të jetë besnike ndaj vetvetes, duhet të dijë t’i mbledhë në një të gjitha forcat e gjalla të këtij Kontinenti, duke respektuar karakterin e veçantë të çdo vendi” (Strasburg, 8 tetor). Më duket se pikërisht në këtë kuadër e shikon dhe e vlerëson Selia e Shenjtë integrimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian”.
Ndërsa i pyetur se cilët shpreson se mund te jenë frytet e këtij udhëtimi të Papës Françesku në Tiranë, Sekretari i Shtetit të Vatikanit thotë se “Frytet i di Zoti. Mendoj se mund të përmblidhen në moton e caktuar: “Së bashku me Hyjin, drejt shpresës që nuk zhgënjen”. Pra Papa do të vijë për të përforcuar punën e bërë gjatë këtyre viteve e për t’i dhënë hov të ri, si për shpalljen e Ungjillit, për fenë, ashtu edhe për bashkëjetesën paqësore e të frytshme ndërmjet realiteteve të ndryshme fetare në vend”./a.gegvataj/
EKSPOZITA “Besimi”, në vigjilje të vizitës së Papa Françeskut
TIRANË,20 Shtator/ Kryeministri Edi Rama, duke vlerësuar harmoninë e besimit fetar si një pasuri të çmuar, u shpreh sot, se “Shqipëria është shembull i shkëlqyer i tolerancës fetare për mbarë botën” .
I pranishëm të shtunën në mbrëmje, në ambientet e Muzeut Historik Kombëtar në Tiranë, ku u çel ekspozita që mban logon “Besimi” , në vigjilje të vizitës së Papa Françeskut në Tiranë, Kryeministri Rama tha se “ardhja në Shqipëri e një lideri shpirtëror është një mrekulli e rrallë për vendin tonë” .
Gjatë fjalës së tij në këtë event kushtuar besimit, kryeministri Rama theksoi se shqiptarët, myslimanë e të krishterë, besojnë tek e ardhmja evropiane dhe duhen respektuar për paqen që kanë dhënë në rajon.
“Mes shqiptarëve nuk ka sherr e as ndasi fetare. Shqiptarët janë myslimanë dhe të krishterë. Shqipëria nuk është një vend mysliman, por një vend evropian me myslimanë e të krishterë” u shpreh Rama.
Duke u ndalur te ajo çka e bëri Papën të vizitojë Shqipërinë, Kryeministri Rama u shpreh se, është harmonia fetare, ajo që duhet ta ruajmë si dritën e syve, pavarësisht këndvështrimeve të ndryshme për thellësinë e besimit në vendin tonë.
“Koha e bashkëjetesës së paqes në Shqipëri ishte shtysa drejt kësaj ekspozite. Ka këndvështrime të ndryshme për thellësinë e besimit fetar ndër shqiptarët dhe për shkallën e tolerancës fetare. Nuk duhet të na pengojnë ta çmojmë dhe ta ruajmë si dritën e syve bashkëjetesën harmonike mes feve dhe komuniteteve fetare, marrëdhëniet sociale mes myslimanësh që thonë “betohem pasha 4 ungjij” dhe të krishterët që thonë “vallahi”, u shpreh Rama.