dgreca – Page 4644 – Dielli

KONTAKTET E JOSIF BAGERIT ME PATRIOTËT SHQIPTARË

May 7, 2014 by dgreca

Nga Avzi Mustafa/
Josif Bageri tërë jetën e kaloi në varfëri familjare, në mërgim si bari, shegert, punëtor e udhëheqës i gazetarëve “Shqypeja e Shqypnisë” dhe “Ushtima e Krujës”,autor librash.(Kondo,1982). Megjithatë, kjo jetë plot brenga e halle nuk e demoralizoi Josif Bagerin, por përkundrazi i dha kurajë që të shquhet si patriot. Atë sot e njohim jo vetëm si luftëtar të çështjes kombëtare, por edhe si poet e publicist, si njeri që dinte të vë kontaktet me qarqet përparimtare të kohës.
Edhe pse autodidakt, falë zgjuarsisë që ia kishte falur ajri i pastër i Rekës, punës së palodhur dhe kontakteve të drejtpërdrejta me personalitete të shquara politike e shoqërore, ai u bë personalitet i shquar. Kontaktet e para me patriotët shqiptar, edhe pse ishin verbale, i pati që në fëmijëri kur shkonte te gjyshi në Dibër. Në shtëpinë e gjyshit vërente shumë njerëz që hynin e dilnin, bile ndonjëherë edhe dëgjonte biseda ose bënte kujdestari para portës së shtëpisë. Pati këso kontaktesh edhe kur i ruante delet nëpër malet e Kabashit dhe Vërbjanit, ku kalonin patriotët shqiptarë për të shkuar ose për t’u kthyer nga Prizreni. Aty Josifi ua tregonte rrugën ose burimin e ujit të ftohtë.
Kontaktet e drejtpërdrejta me shqiptarë nga të gjitha viset e Shqipërisë u dendësuan veçmas pas vitit 1887, kur ai emigroi në Bullgari. Ai nuk e kishte vështirë që nëpër rrugët e Sofjes, Varnës, Rilës, Plovdivit etj. të takojë edhe shqiptarë. Por, foleja e shqiptarëve të mërguar në Bullgari ishte kafeneja e Adham Shkabës dhe Spiro Garos, që mbante emrin “Albanija”, aty ku shumica e shqiptarëve pas kohës së punës e kalonin kohën duke biseduar dhe duke pirë kafe. Në këtë kafene çdo i ri që vinte binte në sy. Kështu edhe Josifi me kushëririn e tij, Berboshin, shpesh shkonin në këtë çerdhe mërgimtarësh. Aty bisedohej për ngjarjet që ndodhnin në Shqipëri, të cilat i komentonin ashtu siç i kishin dëgjuar ose siç ua kishte thënë dikush, sepse shumica e tyre ishin analfabetë.
Josifi ishte një njeri me temperament të vrullshëm, njeri i gojës dhe me aftësi të jashtëzakonshme për t’u shoqëruar. Prandaj që në takimin të parë i la përshtypje Spiro Garos si njeri që di të gjykojë mirë. Kështu filloi shoqëria e tyre vëllazërore.
Me ardhjen e nxënësve që kishin kryer shkollën normale të Nikolla Naços në Bukuresht, e sidomos të patriotit të shquar korçar Dhimitar Mole, që kishte ardhur me qëllim të caktuar – që shqiptarëve t’ua mësoj shkrim leximin shqip, Josifi regullisht i ndiqte kurset e këtilla. Mata,1982). Dhimitar Mole hapi edhe një han, në të cilën një dhomë e adaptoi për bibliotekë, ku shqiptarët mësonin dhe lexonin. Një vit më pas, po nga Bukureshti, erdhën Kristo Luarasi, Kostë Jani, Trebicka dhe Ligor Borova, që kishin për qëllim të themelojnë një shtypshkronjë me emrin ’Mbrothësia’. Meqë Josifi dinte pak nga mjeshtëria e shtypit, nuk u kursye që të ndihmonte.
Simpatinë më të madhe nga patriotët shqiptarë Josif Bageri e fitoi në vitin 1886, kur shoqëria “Dëshira” organizoi një ekskursion në Bali Efendi (disa kilometra larg Sofjes), kur Josifi e recitoi poemën bukolike të Naim Frashërit “Bagëti e Bujqësi” duke qenë i veshur si bari, me shkop në dorë dhe me kambana të improvizuara që shprehnin gjallërinë e bagëtisë. Ky ishte edhe një rast për ata që nuk e njihnin ose që nuk kishin pasur kontakt me të, që të pyesin: kush është ky?; nga është? etj. Në fund të gjithë i uruan me: “Të lumtë”
Pas mbarimit të orës letrare, Bagerit iu afrua Poliksen Luarasi, me të cilin ata zhvilluan një bisedë miqësore. Në këtë të ngjarë morën pjesë edhe një numër i madh shqiptarësh të besimit musliman, në mesin e të cilëve edhe dibrani Said Islam Najdeni, i cili kishte ardhur për ta botuar ’Ferrefejzën” dhe “ Abetarin gengisht”. Meqenëse të dy ishin të një vendi, shoqërimi i tyre vazhdoi derisa Saidi (Hoxhë Vogli) u kthye në Dibër, ndërsa Josifi vazhdoi të interesohej për gjithçka, sidomos për Dibrën dhe Rekën.
Në Bali Efendi ekzistonte edhe një teqe, ku shqiptarët kishin vendosur të punojnë për “komb e jo për fe”. Por, ishte e domosdoshme që betimin ta kryenin në teqe. Ky betim ishte shumë me rëndësi, kështu që edhe Josifi hyri në teqe për t’u betuar. Ky ishte shkas që më vonë filluan akuzat ndaj Josifit se është protestant dhe “mason”. Për shkak të kësaj Bagerin do ta quajnë edhe me atributin “Josif turku”.Najdeni,1903). Megjithatë, Josif Bagerit nuk i pengonin akuzat. Ai me të dëgjuar se në Sofje ka ardhur Katerina Cilka për të marrë libra, që shtypeshin në Sofje për zhvillimin e arsimit dhe të gjuhës shqipe, u takua me të dhe kjo më tepër i dha zemër që t’i përkushtohet çështjes kombëtare.
Josifi e adhuronte Naim Frashërin. Madje, ai i dinte të gjitha poezitë e tij, të cilat në çastet më të rënda e kishin mbajtur gjallë. Josifi kishte dëgjuar për shëndetin e ligë të këtij poeti, të cilin Josifi e quante “Mendja e Shqipërisë”. Prandaj më 1899 bashkë me një shok u nisën për Stamboll, që t’i bëjnë një vizitë. Edhe pse Naimi ishte i shtrirë në shtrat, e pranoi Josifin, ndërsa pas përshëndetjeve dhe bisedës së ngrohtë, Josifn ia recitoi disa nga poezitë. Kjo bisedë me Naimin e bëri Josifin edhe më aktiv ndaj vetvetes dhe ndaj ardhmërisë kombëtare.
Kontaktet me patriotët shqiptarë jashtë dhe brenda atdheut Josifi i zgjeroi pas vitit 1899, veçmas pas takimit me Naim Frashërin. Autori i monografisë Ruzhdi Mata thotë se: “Josif Bageri ishte ndër shqiptarët më të informuar në Sofje”Mata.1982). Tani e tutje ai, përveç kontakteve të drejtpërdrejta, vuri kontakte edhe me anë të letërkëmbimit: informonte dhe informohej; dërgon letra në të gjitha krahinat e Shqipërisë, e informon Shahin Kolonjën, e pastaj u dërgon letër vëllezërve kosovarë në Pejë etj.
Josifi kishte simpati të madhe ndaj revolucionarit dhe demokratit shqiptar Bajram Curri. Prandaj në vitin 1902 u takua me të dhe shkëmbeu mendime për tejkalimin e gjendjes së rëndë të shqiptarëve. Nga Kosova Josifi e kishte ndër mend të udhëtojë në Shqipëri, por Bajram Curri e porositi për rreziqet e udhëtimit, duke i thënë se “qentë nuk kanë besë”. Prandaj ia dha një shoqërues për ta dërguar në Shkup e Manastir, që pastaj të dalë në Shqipëri, normalisht duke e udhëzuar që të shkojë edhe te miqtë e patriotët shqiptarë.
Prej vitit 1902-1914, Josif Bageri mban korrespodencë me shumë patriotë dhe me shoqatat e ndryshme. Në bazë të dokumentaciot arkivor pranë AQSH, fondi 44 gjejmë shumë letra dërguar Shahin Kolonjës, Nikolla Ivanajt dërguar në Raguzë e në Shkup, Luigj Gurakuqit në Elbasan, Jani Vretos në Egjipt. Po ashtu në fondin 22 në dosjen nr. 7 gjejme edhe letrat të ndryshme dërguar patriotët shqiptar Josif Bagerit . Me interes është letra e Asdrenit dërguar Bagerit në tetor të 1910. (AQSh f. 65).
Në vitin 1904 Josifi përsëri kthehet në Sofje. Aty një grup shqiptarësh nga Bukureshti dhe Sofja kishin gjetur një princ spanjoll, që ishte martuar me një vajzë me prejardhje shqiptare me Emrin Don Gjin ALADRO – “Kastrioti”, i cili dëshironte të vë në pah gjoja pavarësinë shqiptare, duke përkrahur njëkohësisht elementin arumun në Shqipëri dhe Maqedoni(Dermaku,1987). Josifi, edhe pse u konsultua drejtpërsëdrejti me Aladon dhe suitën e tij, qëndroi indiferent ndaj kësaj çështjeje.
Në vitin 1907 në Sofje erdhën luftëtarët patriotë Bajo e Çerçiz Topulli, Mihail Grameno dhe Zenan Mashkullori. Josifi pati biseda të gjata dhe frytdhënëse me ata. Madje, ata e frymëzuan Josifin me idenë e lirisë së Shqipërisë dhe kështu atij iu mbush mendja që t’u bashkohet këtyre patriotëve. Prandaj e organizoi një çetë të këtillë me shqiptarë të Rekës. Por, për arsye të rreziqeve të mundshme, ata nuk e morën me vete deri sa të krijoheshin kushtet.
Po në këtë vit u takua edhe me Hil Mosin me të cilin biseduan për shumë gjëra për luftën e drejtë të shqiptarëve, por edhe për poezitë e të dyve.
Gjatë viteve 1908-1909 Josifi do të bëjë një udhëtim për në Dibër e në Shkup. Në Shkup qëndron 12 ditë, duke u takuar me patriotë të ndryshëm, si me Bedri Pejanin, Nexhip Dragën, Sali Gjukë Dugagjinin, Jashar Erebarën, Jashar dhe Emin Beun e shumë të tjerë.Mustafa, 1995) . Preokupim kryesor i tij ishte autonomia dhe pavarësia e tërësia tokësore e Shqipërisë, shkolla dhe alfabeti. Por, Perandoria dhe fanatikët myslimanë nuk hiqnin dorë verbëria e tyre.
Për këtë qëllim në Shkup para “Kullës së Sahatit” u organizua një miting, ku Josifi foli dhe recitoi poezi dhe mori fjalën, duke mbajtur një fjalim të zjarrtë, që nuk la pa prekur zemrat e secilit. Diskutimi dhe poezia e Josif Bagerit i mllefosi fanatikët fetarë myslimanë, si dhe agjentët serbë. Prandaj konsulli serb Restiq e vuri Bagerin në shënjestër.Dibra etnokulturore,1995).
Pas kësaj Josifi me të vëllain dhe dy bashkëvendës u nis për Nistrovë. Me të arritur atje, i organizoi fshatarët për të hapur një shkollë në gjuhën amtare. Por, agjentët serbë e përcillnin aktivitetin e tij. Për misionin e këtij patrioti ata e njoftuan dhespotin serb në Dibër dhe priftin serb Varnava. Pas pak ditësh Josifi u ftua në bisedë te kryepeshkopi i eparhisë Dibër-Kërçovë, Varnava, ku pas shumë kërcënimeve u kap fyta-fyt me të, sepse Varnava i tha se Dibra bën pjesë në tokat e Serbisë dhe se Josifi ishte serb. Më vonë këtë Josifi e argumenton, kur thotë “se nuk kishte ofendim më të madh se dikujt t’i mohosh gjuhën dhe kombin”. (Mustafa,1995)..
Ndërkohë atij i vërsulen edhe Arif Hiqmeti dhe Mulla Shaban Idrizi, këto merimanga turke, që e detyruan edhe Abdurahman beun që mos t’i ndihmojë këtij “kaurri”, siç e quanin agjentët turq. Më 1909 ai kthehet në Sofje dhe bën letërkëmbime me shumë patriotë letrarë e gazetarë. Atje mban korrespondencë me Luigj Gurakuqin, me të cilin ishin takuar në Shkup, me Jani Vreton, Nikollë Ivanajn etj.
Në dimrin e vitit 1910-1911, duke ecur rrugëve të Sofjes për ta takuar Jusuf Ali beun e Kërçovës dhe Stojan Vezenkovin, rastësisht në një rrugicë shikon 7 djem të frikësuar, të cilëve u drejtohet në gjuhën bullgare, por ata nuk e kuptuan dhe vazhduan të flasin shqip. Këtë më vonë edhe Josifi e pohon “se kta djem nuk dinë asnjë gjuhë, përveç gjuhës shqipe, por janë të zotët e pushkës”.Dermaku, 1987).. I merr në shtëpi dhe i mban disa ditë, derisa nuk u siguron të holla për të shkuar në shtëpitë e tyre. Këta djem ishin nga Gjakova, të fesë katolike – dezertorë të ushtrisë osmane. (Dermaku,1987)..
Në korrik-shtator të vitit 1911 Josifi niset për Rumani dhe Rusi. Me të arritur në Bukuresht së pari takohet me mësuesin e mësuesve shqiptarë, Nikolla Naçon. Në Bukuresht qëndron 10 ditë. Aty realizon takime me Asdrenin, Poradecin, Milto Sotir Gurën, Loni Ligorin, e viziton edhe bashkëvendësin e vet, Matej Danillin,(Ymeri,Kamberui,1995). por qëndron edhe në disa qytete të tjera, si Jashin, Kluzhin, Konstancë Ploeshtin etj.
Me rëndësi është të përmendet edhe takimi me shqiptarët e Kërçovës dhe biseda me Rexhep Novosellën, Rexhep Greshnicën, Hysen Zajazin etj. Nga këta kërkon që të ndërmarrin masa ndaj të ashtuquajturve “kaçakë të Zajazit”, që ata të mos bëjnë dëme në Rekë.( Shenim kujtimesh).
Në fillim të vitit 1914 Josif Bageri niset për Shqipëri. Vendoset në hotel “Adriatiku” në Durrës, ku u takua me personalitetet më të shquara shqiptare, si me Asdrenin, Hil Mosin, Fan Nolin, Dërvish Himën, Isa Boletinin, Ibrahim Shutin, e shumë e shumë të tjerë. Madje, aty Josifi hipi në një tarracë të një shtëpie dhe mbajti një fjalim. (Mata,1982).
Josif Bagerin e shqetësonte politika e huaj, sidomos ardhja e Princ Vidit në Shqipëri. Ai i urrente tradhtarët, që ai i quante “halldupë” ose “faqezinj” e “të zgjebosur, Si Hazis pashë Vrionin, Qazim bej Tiranasin, Selim Demën, Ethem bej Starovën, Esat pashë Toptanin etj. (Mata, 1982).
Nga gjithë kjo veprimtari mund të themi se edhe Josif Bageri nga Nistrova e Rekës radhitet krah për krah me personalitetet më të shquara të qarqeve patriotike shqiptare. Ai tërë veprimtarinë dhe pasurinë e tij e shkriu në lidhjen me njëri-tjetrin, pa e humbur besimin në njerëzit që aq fort i deshi. Për këtë ai tërë jetën mbajti lidhje të ngrohta me shumë fytyra të ndritura të kohës së tij, si me ata të kolonive të mërgimit, ashtu edhe me bashkatdhetarët e tjerë, me të vetmin qëllim – për një Shqipëri të tërë e të pandarë.

Referencat:
Ahmet Kondo, Çështja Kombëtare në faqe të shtypit të Rilindjes, Tiranë 1982,199,
Ruzhi Mata, Josif Bageri, Tiranë, 1982, 22.
Said Islam Najdeni cit,sipas R.Mata, faqe 39. Këtë më së shumti e sulmonte Lazër Silani.
Ruzhi Mata vepër e cituar, 52.
AQSH, fondi 65, dosja 41, dok. 1
Dr Ismet Dërmaku, Rilindja kombëtare shqiptare dhe kolonitë shqiptare të mërgimit, në Rumani dhe në Bullgari, Enti i teksteve dhe mjeteve mësimore, Prishtinë, 1987, fq. 305.
Avzi Mustafa, Figura mësuesish shqiptarë I, BKSH, Tetrove 1995, 74
Dibra dhe etnokultura e saj, vëllimi I dhe II, Dibra 1995.
Avzi Mustafa, Josif Bageri mbi gjuhën dhe shkollën shqipe, kumtesë e mbajtur në USHT, 2004
Dr. Ismet Dërmaku, vepër e cituar, 374.
Dr. Ismet Dërmaku, po aty.
Baki Ymeri dhe Alush Kamberi, Shqiptarët e Rumanisë, BKSH, Tetovë 1995, 122-124.
Letra e Rexhep Greshnicës gjendet te Faik Mustafa)
Ruzhdi Mata, vepra e cituar 186,
Ruzhdi Mata, vepër e cituar 196

Shkrimtarja Sabije Dervishi Veseli promovoi 5 librat e saj në New Jersey

May 7, 2014 by dgreca

Sabije Dervishi Veseli, zëri krijues, intelektual, femëror – që i përket Letërsisë Postkomuniste të Diasporës, dhe e njohur tashmë edhe si autore bilinguale , mjeshtre e rrëfimit në gjininë e thrillerit/
Nga BEQIR SINA, New Jersey/
NEW JERSEY : Vitet e fundit shkrimtarët shqiptarë në Amerikë, janë shtuar si bletët. Ka një “prodhimtari” të madhe, nga autorë të ndryshëm. Librat e rinjë, të autorve shqiptarë, po promovohen gati çdo muaj në komunitetin tonë, ku më së shumëti janë të përqendruar shqiptarët, në qytet ku jetojnë, por ndonjeri prej tyre zgjedh edhe në vendlindjen të promovojë ndonjë libër të ri.. Për shembull vetëm këtë javë dy autorë(Halit Nezaj dhe Sabije Dervishi Veseli) promovuan 8 libra – ndërsa një tjetër shkrimtar nga Amerika, Ilir Ikonomi, zgjodhi Tiranën të promovojë librin e ri “Pushtimi” në Panairin e Librit 2014 në Tiranë.
Prej kohës së kolonive të para shqiptare në diasporë, dhe izolimit komunist të Shqipërisë, ka një histori të pasur shkrimtarësh të ndryshëm shqiptarë, që emigruan në Shtetet e Bashkuara. Shumica e librave të autorve shqiptaro amerikan, natyrisht, që ishin shumë më pak, atëhere, por ishin nga autor që kan lënë gjurmë. Autorë nga ata që kan shkruar libra cilësor dhe me nivel, libra që zenë vend kryesorë edhe sot në biblotekat e kombëtare dhe ndërkombëtare, dhe atyre të lexuesve të shumtë, si në Shqipëri, Kosovë dhe viset shqiptare e diasporë.
Ndërsa, tani duket se raportet në dy dekadat e fundit kan ndryshuar në mënyrë drastike, në komunitet. Mbasi tani kemi shumë autorë, dhe një “prodhimtari” të madhe me libra të autorëve nga diaspora – promovimi i të cilëve në SHBA po përjeton një “bum” të vërtet.
Sabije Dervishi Veseli promovojë 5 librat e saj në komunitetin shqiptar të Patersonit

Promovimi më i fundit, i saj ishte një takim i konceptuar si një masdite-artistike, nën organizim të prof. Esat Ahmetit dhe përkujdesjen e Fondit të Përbashkët Shqiptarët të Patersonit, me Xhaminë Shqiptare, të dielën më 4 maj në kantonin Paterson, të Nju Xhersit (New Jersey). 5 librat në gjuhën Shqipe dhe Anglisht librat me titull : “?” – ” Why Did You Fall in Love With Me” – “Mysterious secret (After dhe death), “Interpretation of dreams” “Dangerous Road”,, të shkrimtares dhe poetes shqiptare nga Struga, Sabije Dervishi-Veseli, patën një interesim të madh në këtë komunitet.
Ky aktivitet kulturor e artistik, paksa i veçantë i këtij lloji mblodhi së bashku dhjetra shqiptarë, si dhe udhëheqësit e lart të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro – Amerikanë, presidentin e saj Adnan Mehmeti dhe kryetaren Raimonda Moisiu, Akademinë Shqiptaro Amerikane të Shkencave, Institutin Gjergjë Kastrioti Skëndërbeu, Organizatën e Gruas Shqiptaro Amerikane “Motrat Qiriazi”, përfaqësuesit e shtetit të Kosovës, autor librash, artist, krtik, studiues, veprimtar, studentë, gazetar dhe dashamirë të fjalës së shkruar shqipe të gjithë, nga zona e ashtuquajtur e Tri-Shtetshit.
Drejtuesi i këtij aktiviteti në fillim të fjalës së tij, tha se: “Sabije Dervishi Veseli, është autore që ngadalë por sigurt ecën drejt sukseseve në artin letrar. Për më tepër, tha professor Ahmeti, ajo këtë arrin ta bëjë në një terren të vështirë, siç është lloji i romanit, i njohur pak në letërsinë tonë, romani horror, por edhe në një vend, ku nuk mund të çash përpara nëse nuk ke talent dhe cilësi, siç është Amerika,”
Hymni Kombëtarë, i të, të dy vendeve SHBA dhe Shqipërisë, hapi aktivitetin në qendrën kulturore shqiptare, sallën e figurave historike Shqiptare.
Mbas fjalës së organizatorit të kësaj veprimtarie, professor Esat Ahmeti , ai lexoi letrat përshendetëse drejtuar autores, prej atyre që nuk morën pjesë, për arsye të ndryshme , ndërsa vazhdoi programi i pasur me një preformim të shkëlqyer prej muzikanteve nga vendorigjina Ergin Brahimaj – Bariton dhe Lule Ballata në Viole. Me të cilët u ndërthur ky aktivitet, i cili ishte shëmbullor për komunitetin dhe u ndoq me shumë vemendje nga dhjetra të pranishmën.
Në emër të përfaqësisë së shtetit të Kosovës, e përshëndeti veprimtarinë diplomati kosovar Korab Mushkolaj , Konsulli i Kosovës në Nju Jork, kurse Zulfi Alla përshëndeti në emër të Fondit të Përbashkët Shqiptar të Patersonit, si kryetar i saj. Fadil Curri, autor i 10 librave, kritik letrar, nëpermjet sistemit elektronik Skypit, do të përshëndeste autoren dhe të pranishmit e këtij promovimi.Ndërsa, Xhevat Limani, aktor, regjisor i njohur, përshëndetjen e tij – si gjithënjë zgjodhi ta bëjë me interpretimin e tij artistik, duke imrpovizuar nëpërmjet vargjeve të bukuar të rilindasve tanë, Naim Frashërit dhe Çajupit, skena tërheqëse.
Raimonda Mojsiu, poete, shkrimtare dhe publiciste, autore e disa librave, e quajti kolegen e saj Sabije Dervishi Veseli- një zë krejt i veçantë në letërsinë amerikane dhe shqiptaro-amerikane dhe aktivitetin si një promovim i vlerave të letrave shqipe, në diasporë.
“Sabije Dervishi Veseli, është romanciere bilinguale në dy gjuhë; shqip e anglisht, tha Moisiu, duke shtuar se me përpjekje e sakrifica, ngarkesë emocionale, ajo është lumë atdhedashurie për Shqipërinë e vendlindjen. Me dhimbjen e mergimtares, por me sytë nga atdheu, me pasionin dhe talentin për letërsinë, ajo hodhi ne letër nëpërmjet komunikimit anglisht, përvojat jetësore, kalvarin e dhimbjeve e sakrificave, dhimbjen e dashurinë, të mirën e të keqen, mallin dhe kujtesën, groteskën dhe paradoksen, dallgët e jetës që na rrahin çdo ditë, vuajtjet e mbijetesën, jetën e vdekjen”.
Autorja, për shkrimtaren Moisiu, shpreh shpirtin fenomenologjik me qartësinë e mendimit filozofik e artistik, ide shprehëse dhe emocionale këto, krejt të veçanta nën efektin e njerëzores.
Ajo e cilësoi shkrimtaren Sabije Dervishi Veseli, si zërin krijues, intelektual, femëror – që i përket Letërsisë Postkomuniste të Diasporës, dhe e njohur tashmë edhe si autore bilinguale , mjeshtre e rrëfimit në gjininë e thrillerit, e cila tha Moisu “ka zgjedhur të shkruajë në gjuhën angleze nën aureolën e kauzës së lirisë e shpirtit të lirë në tokën e lirë, çka ka bërë që këto ngarkesat emocionale të jetës , t’i ndaje edhe me “bashkëqytetarët e saj amerikanë”, t’i bëjë pjesë të dhimbjes e gëzimit të saj, në Amerikën multi-kulturore, si një metaforë dhe best seller për letërsinë bashkëkohore, zë krejt i veçantë në letërsinë amerikane, shqiptaro-amerikane dhe promovim i vlerave te letrave shqipe.”
Ndërsa, duke iu referuar promovimit të librave të koleges së saj, kryetaria e shoqatës së shkrimtarëve shqiptaro amerikan, tha se kishte lexuar librin e saj “Dangerous road”- një libër mbrësëlënës, që Moisiun e kishte tërhoqur, për vetë subjektin dhe idetë që autorja, ka shpalosur aty në libër.
Adnan Mehmeti poet dhe shkrimtarë nga Presheva në SHBA, President i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikan, e vlersojë shumë autoren dhe librat e saj e cila ështnëtare e kryesisës së kësaj shoqate, duke shtuar se ajo është mjaft aktive edhe në Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, e cila tubon shkrimtarë shqiptarë nga e gjithë hapësira shqiptare që jetojnë dhe veprojnë në SHBA, duke u zgjedhur së fundmi atë anëtare e kryesisë së kësaj shoqate.
Shqipe Biba, aktiviste e dalluar dhe e njohur e komunitetit, shprehu respekt dhe dashuri për autoren duke vënë në pah veprën e shoqes së saj nga Struga në SHBA.
Dr. Skender Kodra, kryetar i Akademisë së Shkencave Shqiptaro-Amerikane, gjithashtu përgëzojë autoren dhe vuri në dukje vlerat e mëdha të këtij komuniteti, ku si tha professor Kodra, në shqiptarët tani kemi “tre armët kryesore në dorë, kemi diturinë, institucionet tona që na përfaqësojnë, penën e shkrimtarve dhe poetëve, dhe atdhedashurinë e patriotizmin që na karakterizonë të gjithëve” .
Rock stari strugan në SHBA, Haxhi Dauti, përshëndeti autoren, duke iu rikthyer edhe një herë rinisë së tyre të hershme. Ai ashtu si edhe autoria , ishin nga ata që ëndërronin të bëheshin të suksessshëm. “Prishtina, si kryeqyteti shqiptar nën ish Jugosllavi, tha Dauti, për rininë shqiptare ishte vatra e realizimit të ëndërrave tona – ndërsa, rruga e jonë për në Kosovë, ishte gjuha e bukur dhe e ëmbël shqipe, që na mbajti gjallë, dhe na frymëzojë të gjithëve dhe gjithë jetën, ne si këngëtar, artistë, poet dhe shkrimtarë”
Marija Dushi, një aktivste e komunitetit, nëna e aktorit të hollivudit Mike Dusi, tha se :”Katër veprat e saj të botuara në anglisht nga “ New Age Publishing”, ndërkaq e kanë bërë të njohur Sabije Dervishi Veselin tek lexuesi dhe kritika në SHBA. Kritika dhe kompania që merret me botimin dhe shpërndarjen e librave të saj atë e prezantojnë si autoren e parë shqiptare që ka paraqitur interes për të shkruar rrëfime horror”.
Fjala përshëndetëse e shkrimtares dhe poetes Sabije Dervishi- Veselit në përurimin e librave të saj në nisi me faleminderimet . Më pasë ajo ceku fatin se suksesi i krijimtarisë, është një rrugëtim i gjatë dhe i lodhshëm, kur krijuesi shpesh-herë edhe mund të dorëzohet, por shpresa ishte teper e madhe. Vetëm shpresa më dha kurajo të vazhdoja ëndrrën time të madhe, tha ajo.
“Shtëpia botuese “ New Age World Publishing”, m’i hapi dyert tha autoria, për botim me një vlerësim tepër të rrallë :” se edhe pas 100 viteve subjekti im eshte actual dhe original. Nuk humb si vlerë as tema, as karakteri, prandaj jeni e mirëseardhur dhe çdo veper e juaja do te botohet”. Kjo porosi për mua ishte më tepër se një nxitje dhe motivim. Lejomëni të shpreh falenderimin dhe respektin tim për këtë gjigand të madh amerikanetë botimeve”.
Dhe kështu filluan botimet e saj të njëpasnjëshme.

Por ajo “rrëfehet” se përseri shpirti i saj nuk rrinte qetë ,mbasi ajo ëndërronte edhe më larg. Mesazhi që po e pranonte ishte filmi dhe Hollivudi. Në gjithë këtë kalvar, apo në të gjitha këto udhetime dhe perpjekje Sabija nuk isha e vetme. Sepse, përkrah saj tha ajo ishte njeriu më i besuar, njeriu që i jepte kurajo , njeriu që si u shpreh ajo i hapte rrugët e shpresës.
“Ishte pra, tha Sabija bashkëshorti im njeriu që më shoqëroi në çdo hap. Pa ndihmën e tij nuk do ta kisha suksesin qe dalëngadalë po troket në dyert tona. Lejomëni të them se pa ndihmën e burrit tim I cili ka meritën më të madhe nuk do t’isha kjoqë jam. Andaj, kam dashrui dhe respekt për bashkshortin tim. Ai meriton gjithçka ndaj unë jam krenare që jam në krahët e tij “.
Ndërkohë gjatë fjalës së saj ajo nuk “fsheheu” atë se dëshira dhe qëllimi i ëndrrës së saj ishte tepër konkret: libri im i parë të behet film me subjekt shqip dhe me personazhe shqiptar duke dëshmuar para të tjerëve se edhe ne shqiptarët dimë dhe kemi talent të depërtojm në dyert e mëdha të qytetërimit dhe kulturës botërore. “Edhe ne meritojmë të jemi prezent në kinematografinë Hollivudiane, shtoi autoria, unë isha këmbëngulese deri sa t’ia arrij qëllimit tim. Pas gjithë këtyre përpjekjeve më në fund të rrugës u hap një dritë e gjelbër. Mrekullia po afrohej. Jemi në proces me shtëpin filmike hollivudiane “Gold Rush Pictures INC” me producentin shqiptaro- Amerikan Mike Dusi me qendër në Kaliforni”.
Promovimi e konceptuar si një masdite-artistike, nën organizim të prof. Esat Ahmetit, u përshëndetën edhe, nga kandidati demokrat për në kongresin amerikan Emin Eddie Egriu, poeti dhe prozatori Mëhill Velaj, si edhe veprimtarë, actor, poet dhe artistë të ndryshëm . Kurse, me interpretimet e tyre, përshëndetën edhe aktori i njohur i diasporës Shaban Lajçi me rapsodin Tom Gjergji.
Në fund u shtrua një koktel i përgatitur nga organizatori, ndërkohë që çifiti Ergin Brahimaj – Bariton dhe Lule Ballata në Viole, kënduan këngën “Lule bore”, ku si në korë së bashku me ta kënduan të gjithë pjesë-marrësit.

Sabije Dervishi Veseli :

Sabie Dervishi ka lindur në vitin 1967 në Livadhi të Strugës, ndërsa shkollimin e mesëm e kreu në Prishtinë në vitin 1987. Për shkak të gjendjes së krijuar në Kosovë, në ato vite e ndërpret shkollimin dhe së bashku me bashkëshortin e saj dhe dy fëmijët shpërngulet për në SHBA.
Libri i parë i saj është botuar në gjuhën shqipe në vitin 2003 dhe titullohet “Pse u dashurove tek unë?“, por ëndrrën e saj që krijimet t’i botohen edhe në anglisht, e bëri realitet marrëveshja me New Age World Publishing, e cila bëri të mundur për përkthimin e veprës së saj të parë në anglisht dhe më pas edhe të librave të tjerë. Vepra e parë e saj e përkthyer në anglisht mban titullin Why Did You Fall in Love With Me. Libri i dytë i autores është botuar në vitin 2006 dhe mban titullin Mysterious secret (After dhe death), kurse i treti “Interpretation of dreams”.
Libri më i ri i Sabije Veslit mban titullin “Rrugë e rrezikshme”, në të cilin ajo i qaset në mënyrë artistike, tragjedive të ndodhura në një rrugë të vendlindjes së saj. Në këtë libër ajo përsëri eksploron lidhjet e errëta ndërmjet ëndrrave dhe fateve njerëzore; ëndrrat që mund t’i bëjnë të rinjtë të vuajnë; ëndrra të mund të provokojnë katastrofa, ëndrra që mundtë shkatërrojnë dashuri. Duke udhëtuar e shoqëruar nga një vajzë e re, e mbushur plot shpresë për jetë dhe dashuri, atë e ndjekin nga pas ëndrrat e trishta të dhunës e të vdekjes.

Operation Valuable Fiend:The CIA’s First Paramilitary Operation against the Iron Curtain

May 7, 2014 by dgreca

By Albert Lulushi/
Synopsis/
In 1949 a newly-minted branch of the CIA, flush with money and burning with determination to roll back the Iron Curtain, embarked on the first paramilitary operation in the history of the Agency. Theirs was an elaborate plan, coordinated with the British Secret Intelligence Service, aimed at detaching Albania, the weakest of the Soviet satellites in Europe, from Moscow’s orbit. The operation suffered a dismal failure and was substantially shut down by 1954.
Operation Valuable Fiend: CIA’s First Paramilitary Operation against the Iron Curtain uncovers the true story behind CIA’s Albanian operation – beyond the simplistic view often taken on the subject that assigns the blame for the failure of the operation to Kim Philby, the most famous Soviet mole inside the British SIS.
Operation Valuable Fiend is the first book to offer a full accounting of the operation based on hundreds of declassified CIA documents, memoirs, and recollections of key participants in the operation. The book is unique not only for its extensive use of primary sources, but also because it presents a multi-faceted view of the story, correlating and juxtaposing facts and elements of the operation reported by participants on the American side against those recounted by their opponents on the Communist side.
Valuable Fiend reveals the true factors that contributed to the ultimate failure of the operation, including: An atmosphere of competition and jealousy, rather than cooperation, between branches of the CIA and between the CIA and other friendly intelligence services.
Distracted and inexperienced CIA case officers outsmarted by operatives of a ruthless Stalinist regime determined to consolidate its power with no mercy for their opponents.
Conflicts and rivalries among the anti-Communist factions, exacerbated by the intrigues of King Zog, CIA’s colorful ally who was Europe’s only Muslim monarch, married to a Hungarian-American countess, and a member of Egypt’s Muslim Brotherhood, all at the same time.
In addition, and perhaps most importantly, the book shows the imprint that the operation left on the planning and execution of other Cold War paramilitary actions that followed, including CIA’s coup d’états in Iran and Guatemala, and the Bay of Pigs invasion in Cuba.
***
[Operation Valuable Fiend: The CIA’s First Paramilitary Strike Against the Iron Curtain]
[front flap]
History US $24.95
In 1949, a newly minted branch of the CIA, flush with money and determined to roll back the Iron Curtain, embarked on the first paramilitary operation in the history of the agency. They hatched an elaborate plan, coordinated with the British Secret Intelligence Service, to spark an uprising and detach Albania, the weakest of the Soviet satellites in Europe, from Moscow’s orbit. The operation, called Valuable Fiend, resulted in dismal failure and was shut down by 1954.
In this groundbreaking book, Albert Lulushi gives the first full accounting of this CIA action, based on hundreds of declassified documents, memoirs, and recollections of key participants, including Albanian exiles recruited for missions and their Communist opponents. Up till now, the story of the operation has been obfuscated and even distorted. Some blamed the Soviet mole Kim Philby for sabotaging it, and CIA memoirs were heavily sanitized.
Narrating the early days of the operation, Lulushi recaptures its heady promise, the zeal of the men in charge, and the courage of the Albanian patriots who risked and often gave their lives in paramilitary actions. He also documents the range of factors that led to its failure, from inexperienced CIA case officers outsmarted in spy-vs.-spy games by their ruthless Stalinist opponents to inter-branch rivalries within the CIA and conflicts and lax security among anti-Communist exile groups. Yet Operation Valuable Fiend was also the proving ground for techniques used in later CIA paramilitary actions—involving some of the same agency operatives—including the successful coups d’état in Iran and Guatemala and the disastrous Bay of Pigs invasion of Cuba.

[back flap]
[insert author photo] [And list the author photo credit if any]
Albert Lulushi, a native of Albania, fled to the West in 1990. He moved to the United States in 1991 and built a successful career as an information technology entrepreneur working with US government agencies and Fortune 500 companies. He has assisted US government officials at the highest levels in establishing and conducting relations between the United States, Albania, and Kosovo since the fall of Communism. He lives in Oakton, Virginia.

[Arcade Publishing logo]
Arcade Publishing, and imprint of
Skyhorse Publishing, Inc.
New York, New York
www.skyhorsepublishing.com

Jacket design by TK
Jacket[/Front cover/Author] photograph [or illustration] by TK [if this line applies to your book]
Printed in TK [fill in if you know any of these TKs]
[back panel]
“Albert Lulushi has told a fascinating story well and made excellent use of untapped archival resources.”
— David Robarge, chief historian, Central Intelligence Agency
“An important and well-researched account of one of the Cold War’s less known and often misunderstood clandestine operations . . . The book tells a lively and well-written, if discouraging, story. The reader has a treat in store, and any student of the history of America’s role in the Cold War will find the book indispensable.”
—Ambassador Frank G. Wisner, former ambassador, Under Secretary of Defense for Policy, and Under Secretary of State for International Security Affairs
“In Operation Valuable Fiend, Albert Lulushi has done a splendid job in updating our knowledge of the clandestine activities that CIA and its partners conducted in Albania in the late 1940s and early 1950s.”
—Nicholas C. Pano, professor emeritus of history, Western Illinois University
[Barcode with ISBN: 978-1-62872-322-9 and price: $24.95]

Poeti që bën “gjymytyrë” për mjegullat

May 6, 2014 by dgreca

Nëpër gjymtyrët e mjegullva të Adem Zaplluzhës/
Nga Përparim Hysi/
Të fundit po e them që në fillim: kam njohur një Poet të një shkalle të epërme. E kam fjalën për Poetin Adem Zaplluzha. Jo vetëm e kam njohur, por jam befasuar. Kjo befasi imja është shumë domethënëse. Shkruaj dhe vet poezi, po jam i një “lloji” tjetër: unë kurrë nuk heq dorë nga poezia me rimë dhe kjo ndodh për një arsye të fortë: nuk jam i zoti të ligjëroj në poezi me vargje të lira apo të bardha. Sado që jam i një “mizure” tjetër (ata që nuk më njohin mos më marrin për ndonjë poet kushedi?!!!), e çoj gojën vesh më vesh kur lexoj poetë që të çudisin me poezitë që s’kanë rimë. Po si mos qeshja kur lexoja Majakovskin me ” Re me pantollona”. Në vizionin tim më dukej sikur Poeti e kish kapur renë prej veshësh dhe po ia “vishte” pantollonat me zor. Dhe ashtu si oreksi që vjen duke ngrënë, zura t ‘i doja poetë të tillë. Kjo dashuri imja kish filluar që me Migjenin e Qemal Stafën apo dhe ndonjë poet tjetër, por thashë dikur-dikur se si Janis Ricos zor se do këndonte dikush më bukur. Këtë mendim e pata për “Mëhallat e botës”. Mirëpo, dalngadalë, poezia me rimë sikur po asfiksohej dhe po dilnin poetë që, me të vërtetë,që të vinin në mendime. Në letërsinë botërore kjo kish ndodhur me kohë, por vërshimi i bukur filoi dhe në letërsinë shqiptare. As pretendoj që njihja Martin Camën ( ky as njihej në letërsinë tonë të realizmit socilaist), por kur ndodhi “hopi” i bukur letrar me Kadarenë,Agollin, Arapin, Shehun e të tjerë, natyrisht zura ta doja edhe këtë lloj poezie: por duhet theksuar që Kadareja dhe Arapi xhëku e “thyen” atë poezinë me rimë.

* * *
NJeriu plaket duke nxënë,- thotë populli. Dhe unë lexoja dhe ngazëllehesha dhe me këta poetë që “dolën nga rruga e Zotit”. Po si ishe e mundur që mos ngazëlleheshe
nga poetë që e rritën cilësisht poezinë e tyre. Tek i lexoja, më dukej se po ua “zhvishja pantollonat reve” të Majakovskit,se kisha parë Moikom Zeqon që i “vishte syze dielli Menduzës së dashuruar”; shihja Dhimitër Pojanakun ( theksoj poetin Dhimitër Pojanaku!!!) që i zinte “xhindët prej veshi dhe i bënte të kërcenin polka”; shihja princin e lirikave ( mbret i lirikës në vizionin tim është Lasgushi), bohemiin e bukur, Frederik RReshpja që më bënte gati të nisesha fluturim dhe t’ia puthja ballin e vuajtur tek këndonte: “… qante dreri në korie dhe lotët bëheshin shi” apo “… po bien ëndrrat e pyjeve një nga një… ose “… mjegulla e hollë ndan dritares sime qan me lot shiu. Poeti tjetër i bukur, Faslli Haliti këndonte për pranverën: ” sythi shkrin dëborën në zjarrin e lules… Poezia e Faslliut të bënte për vete me mesazhet që jepte: “Njerëz” Ruani njerëzit nga njerëzit! Apo dhe më bukur: ” Turmat i ngrenë/ populli ngrihet vet!. Epo daullet bien për ata që kanë veshë dhe jo për ata që veshët i kanë zënë me dyllë. Kjo lloj poezie me kaq mesazhe, pak e nga pak, sikur po merte domenin edhe në letërsinë tonë. P.sh. Petraq Risto “hipën në një karuselë, që për bosht ka një ylber”. Fatmir Teziu “ëndrrat i qep në çarçaf” apo”ishte koha që kafenë për qokë e pinte Atdheu”.
Në një përmbledhje, me pak fjalë, kjo lloj poezie po lëvrohet çdo ditë e më shumë në mbarë letërsinë shqiptare.

* * *
Çdo njeri që njeh sadopak letërsinë apo historinë e letërsisë shqiptare, është i ndërgjegjshëm që letërsia me vargje të lira apo të bardha, pothuajëse, tërësisht është lëvruar në Kosovë. Në Kosovë ka një aradhë poetësh që shkruajnë një letërsi të tillë ku mesazhet, shpesh, fshihen mes kodeve të autorëve që i krijonin këto poezi. Që shkruanin një poezi të tillë, kuptohet që ishin të shtrënguar nga kondicioni historiik i kohës. Natyrisht, nuk është objekt i kësaj esseje vështrimi dhe analiza e një poezie të tillë, por kjo “esse” modeste ime është për të sjellë para jush një Poet që ka bërë emër me poezi të tillla cilësore. Cilësore nga ana artistike dhe, ca më shumë, me mesazhet që përcjell për lexuesit. E kam fjalën për Poetin Adem Zaplluzha! Nuk pretendoj se e njoh mirëfilli poezinë e tij. Por, në iu futa kësaj pune, e bëra veç nga një befasim. U futa në “Google” dhe, kur lexova, se ç’ka bërë ai gjatë gjithë jetës, jo vetëm që u inspirova, por ndjeva që t’më skuqeshin faqet prej turpit. Pashë që, Adem Zaplluzha, qenka sa unë: 71-vjeç! 71-vjeç dhe ka botuar deri tani 110 ( po e shkruaj me shkrim:njëqind e dhjetë) libra. Më gjeni gjëkund të gjashmin?! Me aq sa kam lexuar dhe di unë: një bum të tillë ka patur Lope de Vega në Spanjë! Që të bindeni se shifra që çitoj nuk është shpikja ime, sa për një “mbrojtje të vogël nga ç’shkruaj”, po ju citoj atë që ka shkruar, Profesor Murat Gecaj: “… Adem Zaplluzha më dhuroi 37 (tridhjetë e shtatë libra!!!). Këto shifra janë shumë kokëforte: janë si një fshat që duket,që nuk don kallauz. Ka dhe diçka tjetër: libri që ka botuar, së fundi, “Nëpër gjymtyrët e mjegullave” është shkruar brënda muajit mars- prill 2014.
* * *
“Nëpër gjymtyrët e mjegullave” është një libër me gati 90 poezi. Të gjitha shkruar me një gjuhë artistike që ta mbushë trupin me morrnica. Figurat artistike (dominojnë metaforat deri hiperbolike) mënd hedhin valle. Ato jo vetëm dominojnë gjithë poezitë por të përdorur me dorë mjeshtri (Poeti ka një poezi të kultivuar që zor se tretet nga çdo stomak lexuesish) dhe ajo që duhet theksuar është fakti shumë domethënës: asnjeherë, në asnjë prej poezive, Poeti nuk harron të jap mesazhin. Nuk shkruan “mbill e mos korr”, por me një qëllim të caktuar. Unë, për fat të keq, nuk e kam librin e tij, por s’kam si mos ndalem në vargje” …babai im urrente njerëzit që binin në dy gjunjë/… dhe vdiq “vertikalisht”./ ose, kur flet për masakrat në Kosovë” 7 vetë varrosen në një metër katror” Dhe mund të vazhdoj e mund të vzahdoj me citime pa fund. Unë ju siguroj vetëm për një gjë: në do kini fat e ta lexoni librin e fundit të Poetit Adem Zaplluzha, kini për t’u bindur se keni njohur me një Poet që, në se nuk e ka marrë deri tani dafinën e lavdisë , kjo ka ndodhur se ende kritika letrare po bën gjumin e saj letargjik. Kritika, në një farë mënyre, për mua është si ai farmacisti i mirë,që korregjon doktorin në lëshimin e një recete. Pse fle gjumë kritika, ka dhe inflacion vlerash. Ka ardhur koha që një Poet si Adem Zaplluzha të renditet në Fronin e bukur të Poetëve cilësorë të Shqipes. Jo se ka shkruar kaq shumë, por se ka shkruar dhe shkruan aq bukur. Se poezia e tij ka art. Se poezia e tij ka mesazhe. Se poezia e tij është cilësore.
Hierarkia e vlerave ka nevojë për t’u riparë. Të marrë Cezari atë që i takon. E quaj të vonuar, shumë të vonuar që të lihet në “hije” (vetëm me një çmim karriere e një përkthim në rumanishte) një poet i tillë. Ai e ka bërë dhe vazhdon ta bëj aq bukur punën e tij krijuese dhe ka përse ta mbaj kokën lart. Unë ( s’jam vetëm unë) pres që Poeti Adem Zaplluzha të marrë atë që meriton.

Trianë, 6 maj 214

NE TRYEZE ME POETET

May 6, 2014 by dgreca

Mendime rreth antologjisë poetike me përkthime të Ligor Priftit: “Në tryezë me poetët”/
Nga KRISTAQ TURTULLI/
Sa herë i rikthehesh një vepre të përkthyer me dinjitet dhe përkushtim, prej kolosëve të mëdhenj të letërsisë botërore. Si të ulesh në gjunjë pranë një burimi me ujë të kulluar, dhe të pish me etje pa ndërprerë freskinë, pastërtinë dhe mrekullinë. Përsëri dhe përsëri zbulon në to një minierë të re me xhevahire dhe diamante. Dhe përsëri, qëndron i hutuar, si një fëmijë adoleshent dhe magjepsesh prej tyre. Kjo gjë më ndodhi me librin e përkthyer nga talentuari Ligor Prifti: ‘NË TRYEZË ME POETËT.’ E mora përsëri në duar, fillova ta lexoja, ta përpija. Libër ky ku autori me çiltërsi dhe përgjithësi ka ftuar ti vijnë në tavolinë figurat më të shquara, të artit poetik, të ulen bashkë me të dhe të fillojnë një bisedë të gjatë, të hapur, si rrallë herë. Kjo ndodh për shkak se përkthyesi ynë Ligor Prifti ka derdhur pa kursim polemin e mrekullueshëm të tij. Pasi ai, në brendësi, është vetë poet i lindur.
Çdo krijues në fillimet e veta gjithnjë ka qenë i tunduar kur ka qëndruar i hutuar përpara shkallinave të mermerta ku ngrihej dera dy kanatesh me tokëza ari por e mbyllur hermetikisht e tempullit të letërsisë së madhe botërore. Është zgjatur, kacavarur, përpjekur të hapë derën dhe të hyjë brenda tempullit, shpesh herë ka shkarë dhe është rrëzuar, nuk ka mundur mësojë, të fisnikërohet, të mrekullohet për vlerat dhe madhështinë, sepse i ka munguar çelësi i domosdoshëm për të hapur atë derë dhe hyrë në tempull: ‘Gjuha’.
Rilindësit tanë të mëdhenj, Naim Frashëri, Asdreni, Çajupi , dhe më pas të tjerët, të cilët e ngritën në një stad më të lartë me vlera të pazëvendësueshme si: Fan Noli, Lasgush Poradeci , Mitrush Kuteli, Jusuf Vrioni, Vedad Kokana, Petro Zheji, Pertaq Kolevica më të rinjtë Aurel Plasari, Adrian Klosi, Vangjush Ziko etj e dinin mirë rëndësinë e thembrës së Akilit. Për të bërë një popull që të shtyhet të dojë artin dhe kulturën duhet ti japësh një ‘Peshqesh’ të kushtueshëm për ta joshur dhe shijuar dhe ata i u futën përkthimit të veprave më të shquara të letërsisë botërore. Personalitet e artit dhe kulturës me përkushtim me obligim të pa imagjinueshëm në kushtet në të cilat jetuan dhe punuan, bënë letërsi të rëndësishme dhe njëherësh hapën dritare të mrekullueshme për të njohur botën dhe dashuruar atë.
Ne kemi lexuar, përpirë vepra të përkthyera nga letërsia botërore dhe jemi ngazëllyer. Të marrësh përsipër të shqipërosh një letërsi të madhe nuk është e lehtë, është sakrificë, është punë e paçmuar dhe e papaguar dhe para së gjitha duhet njohje e thellë, pra është një rikrijim. Mbasi dihet historikisht në eksperiencën dhjetëra vjeçare të fatit të artistit dhe poetit, ata gjithnjë kanë dhënë nga vetja dhe nuk kanë marrë kurrgjë, shpesh herë pas tyre është mbjellë harrimi por fatmirësisht ka ngelur i pazëvendësueshëm vepra e sjellë e dhuruar, përkthimi.
Në këtë kuadër, në këtë vazhdimësi është edhe njeriu serioz dhe inteligjent, përkthyesi i talentuar Ligor Prifti i cili para do kohe botoi antologjinë poetike: ‘Në tryezë me poetët’. Përkthime nga poetë të shquar të letërsisë botërore, në shtypshkronjën e mirënjohur edhe shumë vite më parë në qytetin e Korçës: ‘Kotti’. Ligori duket sikur hyn me ndrojtje, disi me pasiguri, por në realitet përkthyesi ynë hyri me dinjitet në kurorën e përkthimeve me vlerë të letërsisë së huaj
Qysh në titull të librit ‘NË tryezë me poetët’:ndjehesh i joshur, i afruar me bujari të ulesh në tavolinë, të pish një gotë prej mushtit më të përzgjedhur të autorit nga poetët e mëdhenj. Ligori me bujari, sinqeritet dhe thjeshtësi, të jep të lagësh buzët dhe të shijosh bukurinë e paçmuar të mrekullisë poetike të mjeshtrave të mëdhenj. Përnjëherësh ndjehesh i çliruar prej trusnisë, je ulur dhe bashkëbisedon me gjenitë, të cilët kanë lënë gjurmë në zemrën e njerëzimit dhe në botën e madhe të artit e të kulturës. Ata janë fare pranë teje.
Pastaj autori me përkushtim, inteligjencë, dashuri dhe guxim na merr për dore dhe bashkërisht futemi në tempullin e shenjtë dhe përnjëherësh përpara syve tanë hapet një kopsht i mrekullueshëm ku të në harlisen lulet më të bukura dhe plot aromë të letërsisë botërore. Ligor Prifti çiltërsisht e thjeshtësisht dhe me përzgjedhje profesionale, na afron diamante të letërsisë botërore. Vizioni i tij në këtë libër ka një shtrirje gjeografike të gjerë në pjesën më të madhe të globit, nga Evropa e gjer në Amerikë, nga Izraeli e gjer në Japoninë e lindjes së largët. Vargu i ëmbël e lakonik i këtij përkthimi të tërheq fuqishëm. Ne ecim të hutuar prej magjisë së artit por ai na shkund dhe na fton të shijojmë sonetet e më të madhit e më të mëdhenjve, gjeniu i letrave Uilliam Shekspirin, më pas shijojmë Bajronin, Lermontovin, Edgar Allan Poe-n. Të mençurin Omar Khajanin me rubairat e tij të papërsëritshme, Emili Dickinson, Pjetër Pavlloviç Ershov. Bashkëkohësin e Shekspirit, i lindur vetëm dy muaj përpara tij, Kristofer Marlou. Odat e mrekullueshme japoneze etj. Janë shumë autorë që ka përzgjedhur përkthyesi i talentuar Ligor Prifti, i cili ecën me kujdes në një fushë të madhe me lule shumëngjyrëshe, na jep një panoramë të mrekullueshme. Ky libër që në dukje është shumë modest ka vlera të veçanta.
Qysh në bankat e shkollës kemi lexuar pjesë nga tragjeditë e Shekspirit, Hamletit, Makbethit dhe më pas libra të plotë të përkthyer me mjeshtëri prej Nolit të madh. Ligori matet me guxim dhe na sjell me mjeshtëri dhe profesionalizëm disa nga sonetet e mrekullueshme të Kolosit Shekspir si: ‘ Venera dhe Adonis’. ‘Ankohet një vajzë e dashuruar’. Sa bukur jepet në harmoni dhe mjeshtëri bota shpirtërore të dy të rinjve:
Ajo si prush në faqe flakëruar,
Ai në turp, në epsh i akulluar…
Ky hir u lodh e më tepër po mundohet
Të japë prova shumë, pa mbarim.
Kjo dashuri, që de e s’dashurohet
Një tjetër çmim e meriton shpërblim. ( Venera dhe Adonis)

Baluken kafe krelë përmbi vetull;
Puhis’ e lehtë kur vinte nga lumi
Në ato buz’ parcelën kishte gjetur,
Më e ëmbël ç’ ish e bënte më së shumti.
Kush sy e shihte zvjedheshe nga gjumi.
Në atë fytyr’ kur binte mbetej mbytur,
Aty parajs’ e tërë rrinte zhytur…( Ankohet një vajzë e dashuruar)
Ligor Prifti përpiqet japë vlera të mirëfillta duke e respektuar metrikën, ritmin dhe rimën, si një princip besnikërie ndaj origjinalit. Në rastin e poezisë angleze një handikap ku nuk mund të mposhtë densitetin 11- rrokësh. Në sajë të numrit të madh të fjalëve një- rrokëshe, veçanërisht në këtë poemë ku mund të përmbajë deri në gjashtë elemente kategori gramatikore emër, mbiemër, folje etj. Ligor Prifti na ka dhenë me sukses të plotë ndjelljen e magjishme të Shekspirit.
‘Krahasuar me tekstet e përfituara në gjuhët gjermanike- anglosaksone, forma e vargëzimit në këtë poemë shfaqet menjëherë si një formë që nuk nxë më shumë njësi të tilla gjatë përkthimit në shqip. Përkthyesi e kupton qartësisht se duke u nisur prej një kriteri poezia kthehet në një problem të fizikës së fjalëve, të shfrytëzimit sasior të hapësirës metrike të vargut. Ekzistojnë elemente karakteristike shekspiriane të cilët nuk mund të lihen pa u vëne re në asnjë mënyrë, i të thuash pa u tradhtuar e madje edhe struktura thellësisht, betimet patetike të poezisë trilli imagjinar, antitezat e forta, vargjet përmbyllëse proverbiale që japin kolorit dramatik, mesazh filozofik, timbër sugjestionues dhe nj imponim për tu ngulitur në kujtesë’, thotë autori në parathënien e librit.
Përkthyesi Ligor Prifti përkthen me art dhe bukuri poemën: ‘I burgosuri i Shilonit’ vepër prej ikonës së poezisë angleze dhe botërore Xhon Gordon Bajron. Shumë nga ne jemi njohur me poemën madhore: ‘Shtegtimet e Çajld Haroldit’. Kjo poemë është e ndjerë, e trishtueshme dhe e fuqishme. Shkruar me art dhe temp të madh.
Një dritë më llapsi brenda trurit-
Më bujti zogu perandor;
Këngën e pyllit ktu ma pruri
Tek hyn e del në kraharor.
Kalimi nga poezia klasike anglofone, e cila e ndërton poezinë mbi të tjera struktura mbi hapin lambik, mbi një tjetër temp të krahasuar me shqipen është kryer në mënyrën me të disiplinuar.
Ne i kemi lexuar dikur në fletë fletoreje të kaluara dorë më dorë ‘Rubairat’ e Omar Khajanit, të përkthyera me mjeshtëri të lartë nga i madh Fan Noli. Sipas specialistëve të kohës këto përkthime ishin të dorë së parë. Mund të jetë modeli i përkthimit të tyre në të gjitha gjuhët e botës, të reja e të vjetra, të gjalla dhe të vdekura. ‘O Zot, Ti e di, që unë të kam njohur Ty sipas kutit të mendësive të mia. Më fal, njohja që kam bërë është njohja drejt teje.’ Sipas një legjende besohet që këto janë fjalët e fundit të Omar Khajanit para vdekjes.
Tani na i sjell Rubairat e të madhit Omar Khajanit përkthyesi Ligor Prifti, me të njëjtën temp, intensitet, forcë dhe freski:
Ësht’ fushë shahu, bota, ja se si;
Një dit’,një natë, ushtarë un’ e ti.
Na lëvizin, rrethojnë e na vrasin,
Të prehemi, na venë në kuti.
Apo:
U shfletua libri i jetës. Sa keq!
Haretë, pranverat shkuan për dreq.
Rinia si zog s’ e kuptova si erdhi,
E si m’u zhduk, si nga dora një qelq?
Ligori Prifti na sjell me mjeshtëri Petrarkën, poetin e madh të rilindjes italiane me sonetin XLVII me një varg të shkathët dhe lakonit që i këndon me aq zjarr dhe dashuri ndjenjës së lartë:
Kur, i burgosur në syt’ e tu, një rreze më ndriti…
Ligori Prifti në antologjinë e tij : ‘Në tryezë me poetët’, na magjepsën nga faqja në faqe, për rrjedhshmërinë dhe origjinalitetin edhe pse janë krijues të ndryshëm, me karakteristika të veçanta dhe shumë të mëdhenj. Përkthyesi na befason dhe ngjan si kërkuesit e arit të cilët kërkojnë, punojnë pa u ndalur për të gjetur ar të pastër. Ai është i përkushtuar për të na dhenë me realizëm të gjithë vlerat dhe mrekullinë e artit botëror. Ai nuk ndalet por përpiqet dhe operon me kolosët e mëdhenj për të përftuar tek lexuesi emocion të fuqishme me një muzikalit habitës.
Ne e kemi njohur të madhin Edgar Allan Poe dhe poemën e tij të famshme: ‘Korbi’ të sjellë me aq art dhe mjeshtëri nga Noli ynë i madh. Jeta e Poes është më melodramatikja nga të gjithë shkrimtarët e gjeneratës së tij. Përkthyesi Ligor Prifti e qëmton figurën, fjalën e bukur, muzikalitetin, dhe na sjell me dinjitet një tjetër perlë të përkthyer me art prej tij poezinë: ‘Anabela Li’:
Dhe yje në qiell në mos pastë
Mjaftojnë syt’ e saj të zes.
Do shtrihem e do shoh nga deti
Mos del gjëkundi e do ta pres.
Hëna kallaj përsipër meje
Më ngjan me Anabela Li,
Por kjo e fundit poshtë dheut
Të bëhet nuse pret e ri…
A ka më të fuqishme dhe me figuracion të gjetur se kjo poezi kushtuar vajzës që dashuron. Sytë të së dashurës i krahason me yjet e qiellit por me një figuracion mahnitës. Apo hëna kallaj përsipër meje ri, më ngjan me Anabela Li, e cila në një mënyrë apo tjetër pret të bëhet nuse…!
Lexuesi kalon, lexon me kërshëri nga faqja në faqe të antologjisë poetike, nga një krijim në tjetrin. Përnjëherësh bindesh se përkthyesi di të përzgjedhë, të krijojë një larmi të këndshme, di të fokusojë dhe të krijojë emocione të fuqishme, në krijimet më të mira e më të rëndësishme të krijimtarisë të poetëve. Duke bashkëbiseduar me ta gjithnjë dhe përcjellë tek lexuesi emocione të mëdha.
Nuk mund të lihet mënjanë dhe pa përmendur poezia izraelite të Shaull Cernikocski me titull: ’Ninull’
Është një ninullë e veçantë gati epoke, i këndon me shpirt nëna birit të saj, i cili është shumë i vogël dhe që pret të ritet. Të rrëmben dhe të mallëngjen nga patosi, forca dhe dashuria e nënës për fëmijën, familjen, mëmëdheun, të cilat për të janë të gjitha të lidhura nyje në mënyrë të pazgjidhshme. Sa bukur e jep në përkthim Ligor Prifti:
Zogjtë heshtën, fli dhe ti,
Hijet kudo ranë.
Mos ki frik’ nga terr’ i zi,
Fli, se më ke pranë.

Je hebrej. Përmban kjo fjalë
Jet’ e hidhërim.
O filiz nga lashtësia,
Rritu bëhu trim..!
Përkthyesi Ligor Prifti përcjell tek lexuesi poezi nga lindja e largët, të panjohura deri më parë, ode të fuqishme japoneze, të cilat janë peizazhe për jetën dhe dashurinë. Këto ode janë shumë të njohura e të pranishme në çdo familje japoneze. Ato përbëjnë perlat antike të mençurisë dhe të shprehjes personale të jetës dhe dashurisë.
Ah! Dashuri, tu binda unë i tëri.
Livadheve jam bërë arrakat.
Këtë pranver, për ty jehoi zëri,
Në fushë lule mblodha e në shpat.
Mbi mëngët e mia, a se sheh?
Bora bie, gjurmët e saj le.
Duke parë dhe ndjekur një krijim nga një tjetër, një autor nga një tjetër, nga një anë e globit në tjetrin cep. Në tematikën e larmishme të kësaj antologjie poetike me vlerë dhe nuk mund të mos vihet re se tema që parapëlqen më shumë përthyesi ynë Ligor Prifti është tema e madhe dhe universale e dashurisë, sepse vetëm këtu shpërthen forca e artit dhe jep poezi brilante të pa arritshme në artin botëror. Në secilin autor tema e dashurisë zë një vend të merituar dhe të pazëvendësueshme. Përkthyesi e di mirë këtë ndaj e parapëlqen dhe na jep përkthime të bukura me musht poetik.
Një vend të rëndësishëm në këtë antologji poetike zë dhe krijimtaria e poetit të madh rus, Mihail Jurjeviç Lermontov. Ikonë e poezisë ruse e botërore. Prozator i ndritur. Shumë i njohur për lexuesin shqiptar me romanin:’Një hero i kohës sonë’, me ‘Lirikat’, përkthyer nga Lasgushi ynë i madh. Gjithashtu dhe poemën:’Demoni’ përkthyer me mjeshtërisht nga Petraq Kolevica. Lermotovi ka qenë dishepull i Pushkinit dhe vazhdues i veprës së tij. Lermontovi i ka kënduar dashurisë dhe të zgjedhurave të tij si asnjë tjetër.
Unë pres i përmalluar,
Veç me sy marr ushqim;
Kurse ti , e dëshëruar,
Më bën shenjë për afrim…( Çast i lumtur)
Apo një tjetër:
O shpirt! Që sot do jesh jetime!
S’do gjesh të afërm, as strehim,
As te një tjetër përqafim!
Të qeshur kurrë s’do ti kesh sytë,
Kush gjeti lumturi të dytë:! ( Engjëlli i vdekjes)
Në disa poezi të tjera shpirti i poetit të madh shpërthen dhe Përkthyesi na i jep me art në poezitë: ‘Kupa e jetës’,’Mërzi e trishtim’, ‘I burgosuri’ etj
Rusi e pistë, lamtumirë,
Vend skllevërish e me sundimtarë,
Ju uniforma blu me ngjyrë,
O popull, që të vënë samarë.
Po ta vëresh me kujdes përkthyesi i jep me intensitet dhe emocion, përcjell me mjeshtëri shqetësimin, brengën, revoltën e poetit të madh. Bukuria qëndron kudo , intonacionet e zërit shtjellohen në izofoni vertikale. Goditja nuk stonon gjatë gjithë idesë e cila është thellësisht e rrjedhshme. Përkthyesi ynë Ligor Prifti me elementet e shkathëta artistike që ka përdorur nuk e tejkalojnë dhe as e lënë pas origjinalin. Për këtë ia vlen ta respektosh dhe ta shijosh deri në fund kupën e mbushur buzë për buzë të artit të krijuesit të shquar dhe kjo shije e pazëvendësueshme është një meritë dhe rezultat i një pune të vazhdueshme dhe këmbëngulëse.
Ndërkohë nëpër faqet e internetit në shohim dhe lexojmë përkthime të reja prej përkthyesit të talentuar Ligor Prifti nga poetë të mëdhenj. Ai është gjithnjë, natë dhe ditë në tempull, mes sofrës së pasur të poetëve të mëdhenj. Edhe pse shëndeti shpesh herë nuk e ndihmon. I lexon të mëdhenjtë e ftuar në sofrën e pasur të tij, bisedon me ta, pastaj vendos se çfarë do të dhurojë lexuesit shqiptar.
Përkthyesi ynë i talentuar Ligor Prifti shpesh herë punon me lente, mbasi nuk e favorizon dhe aq drita e syve, por ai nuk e ndërpret studimin dhe përkthimin. Përpara se veprat, poemat dhe poezitë të marrin rrugën e shqipërimit, ai i lexon dhe i rilexon veprat e mjeshtret të mëdhenjtë. Më pas i përkthen me durim, i limon, u jep ëmbëlsi me shumë kujdes dhe dashuri. Na i dhuron neve me zemërgjerësi, ne i lexojmë i shijojmë dhe e përshëndesim..