• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Intelligence in Public Literature- “Donovan’s Devils”by Albert Lulushi

September 26, 2016 by dgreca

Intelligence in Public Literature/

Studies in Intelligence; “Donovan’s Devils”by Albert Lulushi is a well-documented, superbly written account of how OSS established the model for today’s Special Forces.

By Hayden Peake/

Donovan’s Devils: OSS Commandos Behind Enemy Lines—Europe, World War II, by Albert Lulushi (Arcade Publishing, 2016) 367, endnotes bibliography, photos, index.The exploits of the OSS have been the subject of numerous histories, memoirs, and movies. The best-known tell stories of espionage behind enemy lines, Jedburgh teams in France, and counterintelligence operations in Europe. Less frequently mentioned are the OSS special operations groups commonly called OGs. Donovan’s Devils gives them long overdue attention.

The concept of a special operations capability was part of Donovan’s vision for US intelligence even before the creation of OSS in 1942. But it was not as readily accepted by his military masters as were the analysis and espionage functions of the OSS mission. Initial opposition to OGs came from military traditionalists who had no experience with elite units staffed with uniformed personnel and part of a civilian organization operating behind enemy lines, even when subject to the approval of theater commanders.

After reviewing the historical precedents for special operation-type units, intelligence historian Albert Lulushi recounts how Donovan overcame significant bureaucratic obstacles from senior war department generals, during wartime, to create the OGs. Donovan’s main argument was that the ad hoc OG he had created—on his own authority—to support Operation TORCH—the invasion of Northern Africa—proved valuable, and General Marshall said so in writing. (34)

In December 1942, the Joint Chiefs of Staff issued directive 155/4/D that, among other things, authorized the OGs. A typical OG unit contained four officers and 30 enlisted men. In addition to basic military skills, OG members needed language abilities for the target area, commando training (parachute, hand-to-hand combat), and signal communications proficiency. They were trained at the Congressional Country Club outside Washington, DC, and at various military facilities. The first group was ready for deployment in mid-1943 to support Operation HUSKY, the invasion of Sicily. Results were modest but encouraging.

Lulushi describes OG operations, problems, and successes, in Italy, Corsica, France, and the Balkan states. In each country this included rescuing POWs from behind enemy lines. He devotes particularly detailed attention to Operation GINNY, an ill-fated mission involving an OG unit assigned to blow up a railway tunnel on the Genoa-La Spezia line. After several failed attempts, they tried again in March 1944, which was another failure, but on this attempt 15 members were captured. When the German commander in the area invoked Hitler’s directive to execute all captured saboteurs without trial, they were shot and buried in common graves. After the war, the Germans involved were tried and convicted—the commander was hanged—in the first war crimes trial, setting an important precedent for the subsequent Nuremberg Trials.

Donovan’s Devils is a well-documented, superbly written account of how OSS established the model for today’s Special Forces. As Jack Devine notes in his back-cover comments, it is a “must-read book for any student of OSS and the general public.”

Filed Under: Histori Tagged With: Albert Lulushi, Donovan’s Devils

“Djajtë e Donovanit”- AUTORI SHQIPTARO-AMERIKAN ALBERT LULUSHI ME NJË LIBËR TË RI

April 2, 2016 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

Shqiptaro-Amerikani Albert Lulushi njihet si autor tepër i suksesshëm këtu në Shtetet e Bashkuara i disa librave në fushën e Teknologjisë së Informacionit dhe jo vetëm në këtë fushë. Ai konsiderohet si njëri ndër ekspertët më të dalluar në këtë fushë gjatë 20-viteve të kaluara këtu në Amerikë, ndërkohë që ekspërtizën e tij në fushën e Teknologjisë së Informacionit, ai e ka përdorur me mjeshtëri duke punuar për ente të ndryshme të qeverisë federale të SHBA-së dhe për disa nga kompanitë më të njohura dhe më të suksesshme amerikane dhe ndërkombëtare .Përveç librave të botuar mbi Teknologjinë e Informacionit gjatë dy dekadave të fundit,në verën e viti 2014 ai vendosi të dilte krejtësisht nga fusha e tij e veprimtarisë së Teknologjisë së Informacionit në të cilën, me punë të rëndë dhe përkushtim të vendosur kishte bërë emër.  Atë vit ai botoi librin mbi historinë e misionit të parë të Agjencisë Qendrore të Zbulimit Amerikan, CIA me titullin, “Operation Valuable Fiend” ose në shqip, “Operacioni Kundërshtari i Dobishëm.”   Është ky një libër në të cilin përshkruhen në hollësi — bazuar në gjurmimet shkencore të autorit Lulushi dhe në dokumentat arkivore të dorës së parë të asaj kohe si dhe në një bibliografi të pasur — përpjekjet e Shteteve të Bashkuara për të përmbysur regjimin komunist të Enver Hoxhës në Shqipëri, përpjekje këto që kishin filluar në në vitin 1949.

Libri më i ri i autorit Albert Lulushi, i posa botuar nga shtëpia botuese Arcade Publishing e New Yorkut mban titullin, “Donovan’s Devils” ose “Djajtë e Donovanit”, sipas komandantit të parë të Forcave Speciale OSS, William Donovan, një avokat republikan nga New Yorku i emëruar në atë detyrë nga Presidenti i atëhershëm amerikan Franklin Delano Roosevelt, ndërsa Shtetet e Bashkuara po përgatiteshin për luftë me Gjermaninë dhe me Japoninë.  Është kjo një histori për të cilën është shkruar edhe më parë nga autorë të tjerë amerikanë, por megjithkëtë mbetet një histori shumë pak e njohur e këtyre Forcave Speciale para-ardhëse e atyre që sot njihen si, “Forcat Speciale Amerikane” dhe para-ardhëse gjithashtu të CIA-s së sotëme.   Subjekti i librit të ri të Albert Lulushit është pra krijimi dhe veprimtaria e zyrës sëparë moderne amerikane të shërbimit të fshehtë,të quajtur Zyra e Shërbimeve Strategjike të Shteteve të Bashkuara,që njihej shkurtimisht me germat OSS. Libri i ri “Donovan’s Devils” i Albert Lulushit, plotëson boshllëkun që ekzistonte në njohurinë dhe historinë e veprimtarive të OSS-it, libër ky i cili është vlerësuar nga kryehistoriani i CIA-s, Z. David Robarge, i cili është shprehur se “Më në fund, në sajë të Albert Lulushit, OSS-it i jepet vendi i duhur në histori.”

Ndryshe nga librat e autorëve tjerë mbi këtë subjekt — të cilët sipas autorit janë përqëndruar në antarësimin në këto grupe të pjesëtarëve të elitës amerikane të asaj kohe –Lulushi thekson se qëllimi i tij me botimin e këtij libri ishte që të portretizonte dhe të dokumentontemë tepër historinë e “njerëzve të thjeshtë që ishin rekrutuar nga radhët e brezave të parë dhe brezave të dytë të emigrantëve në këtë vend”. Lulushi shkruan se këta imigrantë, njerëz të thjeshtë e të rëndomtë, të cilët iu përgjigjen thirrjes për të shërbyer –u vendosën prapa vijave të armikut për të luftuar gjermanët dhe italianët. Ata, shton autori,u paraqitën vullnetarë për të marrë pjesë në akcione tepër të rrezikshme duke rrezikuar jetën e vet me veprimtaritë e tyreprapa vijave të armikut,kryesisht në Europë, përfshirë Francën, Italinë, por edhe vendet e Ballkanit. Lulushi është shprehur se me këtë libër ai është përpjekur të paraqesë një pasqyrë të gjithanshme dhe sa më afër realitetit që ishte e mundur”.

Albert Lulushi shkruan se ishte e pamundur që në librin e tij të përfshiheshin aktivitetet e shumta të OSS-it anë e mbanë botës, andaj ai vendosi të përqëndrohej mbi veprimtarinë dhe misionet e Komandës të Grupeve Operative në zonën e Mesdheut dhe në teatrin e operacioneve të luftës në Europë. Ndërsa pjesëmarrësit në këto operacione hidheshin si parashutistë nga ajri apo deti për të infiltruar në territorin e kontrolluar nga armiku nën fshehtësinë absolute të territ të natës, misioni i fshehtë i këtyre grupeve operative, sipas autorit, ishte që t’ishkaktonin  armikutshkatërrim dhe konfuzion duke kryer sabotime, por edhe duke organizuar rezistencën vendase kundër armikut.  Pjesë e rëndësishme e operacioneve të këtyre grupeve operative të OSS-it ishte ndër të tjera edhe shpëtimi i ushtarakëve dhe personelit amerikanë, të robërve të luftës, evakuimi siç ishte rasti i shpëtimittë infermiereve amerikane nga territori i Shqipërisë.

Zyra e OSS-it që mbulonte Shqipërinë dhe Ballkanin ishte e vendosur në Bari të Italisë dhe kishte zhvilluar një përvojë të konsiderueshme për shpëtimin e personelit amerikan prapa vijave të armikut. Lulushi konsideron se njëra prej operacioneve të para dhe më të suksesshme e këtij grupi ishte shpëtimi i 13 infermiereve, 13 teknikëve mjekësorë amerikanëdhe ekipazhit prej katër antarësh, pasi aeroplani i tyre në udhtim e sipër nga Katania e Sicilisë përnë Bari, më 8 nëntor 1943, për arsye të kohës së keqe mbi Mesdhe kishte humbur drejtimin duke e detyruar të fluturonte gabimisht mbi territorin e Shqipërisë. Aeroplani amerikan me pasagjerët brenda u qëllua nga armiku me top kundërajror duke e detyruar të ulej në një fushë të Shqipërisë qëndrore.  Ndërkohë që aeroplani u shkatërrua nga sulmi, fatbardhësisht pasagjerët dhe ekipazhi i shpëtuan përplasjes së aeroplanit. Një grup partizanësh shqiptarë, shkruan Lulushi, i transportoi ata në një zonë malore në jug të Shqipërisë që kontrollohej nga ata.Sidoqoftë, megjithë rreziqet me të cilat përballeshin amerikanët në një territortë panjohur për ta — të kontrolluar nga partizanët dhe nga forcat nacionaliste — ishte oficeri i Forcave Speciale Amerikane, OSS, Lloyd G. Smith, ai i cili me ndihmën e një oficeri britanik, i atashuar pranë grupeve partizane, pothuaj dy muaj pas sulmit dhe përplasjes së aeroplanit amerikan në Shqipërinë e Mesme, evakuoi me fshehtësinë më të madhe nga territori shqiptargrupin mjekësor amerikan.  Ishte data 9 janar, 1944 kur në Bari të Italisë nga bregdeti shqiptar arrijti anija në të cilën gjëndeshin 10-infermiere amerikane, 13 teknikë mjekësorë dhe katër antarë të ekipazhit, të shoqëruar nga oficeri i Forcave Speciale amerikane OSS, i cili me aftësinë dhe prëvojën e tij i shpëtoi ata duke i larguar ata nga territori shqiptar. Lulushi citon oficerin britanik i cili shoqëronte grupin e infermiereve dhe teknikëve shëndetsorë amerikanë, të ketë thënë se atij, “i kishte lënë përshtypje të madhe mikpritja e banorëve të fshatrave shqiptare nepër të cilat ata kaluan fshehurazi, madje edhe përball reprezaljeve të forcave gjermane.”

Megjithëse evakuimi i amerikanëve nag Shqipëria doli me sukses, ky nuk ishte një mision i kryer, pasi 3 infermiere amerikane, shkruan autori, ishin ndarë nga grupi si përfundim i një sulmi gjerman, ndërkohë qëeprorët e Oficerit Smith të OSS-it i kërkuanatij që të këthehej përsëri në Shqipëri për të gjetur dhe për të tërhequr së andejmi 3 infermieret amerikane të mbetura pas.Ndërsa ai kishte pranuar të këthehej për një operacion tjetër shpëtimi në Shqipëri,oficeri Smith ishte informuar nga grupe nacionaliste shqiptare se 3 infermieret amerikane ishin gjallë dhe se po strehoheshin nga një familje shqiptare në Berat, zonë që në atë kohë kontrollohej nga forcat nacionaliste.Me ndihmën e forcave nacionaliste, shkruan Lulushi, Oficeri i Forcave Speciale Amerikane OSS Lloyd Smith, mundësoi që 3 infermieret amerikane të arrinin më në fund nga strehimi i tyre në Berat në bregdetin shqiptar, ku me 19 mars takojnë oficerin Smith i cili me përpjekjet e tija bëri të mundur trasportimin e tyre nga bregdeti shqiptar në Itali, ndërkohë që heret në mengjesin e 22 marsit, 1944 ata arrijnë shëndosh e mirë në Bari të Italisë, pas një periudhe prej 5 muajsh të fshehur në Shqipëri, ndërkohë që gjatë gjithë kësaj kohe nuk dihej fati i tyre, pasi kishin mbetur prapa vijave të armikut në Shqipëri dhe larg forcave aleate, shkruan Lulushi. Ishte ky një operacion i sukseshëm evakuimi nga Shqipëria i Forcave Speciale Amerikane.

 Botimii librit të ri të Albert Lulushit ka siguruar vlerësime të shumëta javët dhe ditët e fundit nga ekspertë, pjesëmarrës në ato aktivitete dhe njohës të historisë së asaj periudhe. Njëri prej tyre, miku i shqiptarëve, Frank Wisner është shprehur se libri,“Donovan’s Devils më la gojëhapur. Albert Lulushi na ka dhënë sfondin thelbësor të forcave special”, ka thënëIsh-ambasadori, Nën Sekretari i Mbrojtjes për Politika, dhe Nënsekretari i Shtetit për Çështje Ndërkombëtare të Sigurisë, Frank Wisner.

Vlerësime të tjera të librit të Lulushit përfshijnë pohimin e Jack Devine, ish zëvendës drejtor i CIA-s dhe president aktual i Grupit Arkin, i cili ka vlerësuar librin e ri duke pohuar se, “Lulushi ka prodhuar një libër që duhet lexuar nga çdo nxënës i OSS-it dhe nga publiku i gjerë në përgjithësi. Libri është mbushur me detaje interesante në lidhje me pak sprova të njohura dhe vështirësi të operacioneve të OSS-it gjatë Luftës së Dytë Botërore.”Ndërsa enti i librave “Publishers Weekly”, vlerëson se leximi i librit të Lulushit,Donovan Devils është,“Me interes të veçantë për ata që janë sidomos të interesuar në përvojën amerikane të emigranteve dhe në historinë e operacioneve speciale.”   Natyrisht se njohuria e gjuhëve dhe e kulturave të ndryshme të  emigrantëve pjesëtarë të Forcave Speciale, si OSS, e bënte më të lehtë komunkimin e tyre me popullësinë vendase.

Në përgjithësi, vlerësimet nga ekspertë, ish pjesëmarrës në Forcat Speciale dhe njohës të historisë së asaj periudhe janë të shumta dhe tepër pozitive për librin më të ri të autorit shqiptaro-amerikan Albert Lulushi, ashtu siç ishin edhe për librin e tij të parafundit, botuar më 2014 mbi historinë e misionit të parë të Agjencisë Qendrore të Zbulimit Amerikan, CIA në Shqipëri me titullin, “Operation Valuable Fiend”,në të cilin dokumentohen përpjekjet e pasukseshme të Shteteve të Bashkuara për të përmbysur regjimin komunist të Enver Hoxhës, në mbarim të ‘40-ave dhe në fillim të ‘50-ave.

Me këtë libër dhe me veprat e tjera para kësaj–si në fushën e historisë ashtu edhe të teknologjisë së informacionit — Albert Lulushi, gjithnjë sipas pohimeve të ekspertëve më të njohur amerikanë në këto fushë, është duke dhënë një kontribut tepër të rëndësishëm dhe të veçantë mbi operacionet e fshehta dhe heroike, por shpeshëherë të keqkuptuara – mbi sukseset por dhe mbi dështimete asaj periudhe të Luftës së Dytë Botërore në të cilën vepronin Forcave Speciale — tëenteve amerikane siç ishte OSS dhe më vonë CIA-s, pasardhëse e saj. Libri, përveç dokumentimit të veprimtarive të asaj periudhe, ofron njëkohsisht edhe mësime nga ajo histori–ashtu me sukseset dhe dështimet e saj — edhe për operacionet e sotëme të Forcave Speciale moderne amerikane, të cilat mund të nxjerrin mësime nga ajo histori që përmblidhet në librin e Lulushit, Donovan’s Devils.

Natyrishtse veprat e shumëta të këtij autori në fushën e Teknologjisë së Informacionit dhe në fushën e inteligjencës ushtarake dhe të Luftës së Ftohtë,   janë rezultat i talentit të dalluar por edhe i shembull i punës së rëndë dhe serioze të tij në këto fushë. Si i tillë, Albert Lulushi nderon veten si ekspert në këto fushë, ndërkohë që konkuron me më mirët e këtij vendi.  Por,me kontributin e tij të shquar në fushën e botimeve me subjekte të ndryshme si edhe me angazhimin e tij në marrëdhënjet e Shteteve të Bashkuara me Shqipërinë dhe Kosovën gjatë viteve të kaluara –autori tashmë i njohur për publikun amerikan dhe jo vetëm, Albert Lulushi, me veprimtarinë e tij dhe me punën e palodhur, nderon njëkohsisht edhe mbarë komunitetin shqiptaro-amerikan.

Albert Lulushi, i lindur në Shqipëri, iku në Perëndim në vitin 1990 dhe u zhvendos në SHBA në vitin 1991. Ai ka ndërtuar një karrierë të suksesshme si sipërmarrës i teknologjisë së informacionit duke punuar me agjencitë qeveritare amerikane dhe kompanitë Fortune 500. Lulushi ka ndihmuar Shtetet e Bashkuara në kryerjen e marrëdhënieve me Shqipërinë dhe Kosovën. Albert Lulushi është autor i librit Operation Valuabe Fiend, nje përzgjedhje e History Book Club dhe Military History Book Club. Ai jeton në Oakton, të shtetitVirginia, afër Washingtonit.

 

 

 

 

 

 

Filed Under: Histori Tagged With: Albert Lulushi, Donovan’s Devils, Frank shkreli

Donovan’s Devils

February 3, 2016 by dgreca

Libri Donovan’s Devils (amazon.com) është histori e pararendëses pak të njohur të Forcave të sotme Speciale amerikane, OSS ose Zyra e Shërbimeve Strategjike – e krijuar nën komandën e William Donovan – e njohur për operacionet e saj të zbulimit dhe sabotimit gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe si pararendëse e CIA-s.
OSS eshte portretizuar si një klub për njerzit me lidhje të mira para, gjatë dhe pas luftës. Por Donovan’s Devils i Albert Lulushit tregon historinë e një OSS tjetër, atë të njerezve të zakonshëm, të rekrutuar nga radhët e para dhe të dyta të gjeneratës së emigrantëve, që dolën vullnetarë për detyra të rrezikshme prapa vijave të armikut dhe rrezikuan jetën e tyre në Itali, Francë, Ballkan, dhe në vende të tjera në Evropë.
Organizuar në Grupet Operative, ata infiltruan në territorin e armikut nga ajri apo deti dhe operuan për ditë, javë ose muaj qindra kilometra larg aleatëve më të afërt. Ata kryen sabotime, organizuan rezistencën dhe shpëtuan ushtarakë, infermiere (ne Shqiperi), dhe të burgosurit e luftës; armiku u tregoi atyre mëshirë, dhe nganjëherë miqtë e tyre më të afërt i tradhtuan. Ata ishin pararendësit e forcave speciale të sotme.
Bazuar në të dhënat e deklasifikuara të OSS, koleksione personale dhe histori gojore të pjesëmarrësve nga të dyja anët e konfliktit, Donovan’s Devils i Albert Lulushit jep llogarinë më të plotë të aktiviteteve operative të Grupit, duke përfshirë edhe tregime të detajuara si ai i misionit fatkeq Ginny, që rezultoi në një nga humbjet më të rënda OSS-së gjatë luftës.

Për librin kanë thënë:
“Më në fund, në sajë të Albert Lulushit, OSS i jepet vendi i duhur në histori.” – David Robarge, kryehistorian i CIA-s
“Donovan’s Devils më la gojëhapur. Albert Lulushi na ka dhënë sfondin thelbësor të forcave speciale.” – Frank Wisner, ish-ambasador, Nën Sekretari i Mbrojtjes për Politika, dhe Nënsekretari i Shtetit për Çështje Ndërkombëtare të Sigurisë
“Lulushi ka prodhuar një libër që duhet lexuar nga çdo nxënës i OSS dhe publiku i gjerë në përgjithësi. Libri është mbushur me detaje interesante në lidhje me pak sprova të njohura dhe vështirësite e operacioneve të OSS gjatë Luftës së Dytë Botërore. Është patjetër me vlerë për ta shtuar në Bibliotekë.” – Jack Devine, ish zëvendës drejtor për operacione, CIA-n, dhe presidenti aktual, Grupi Arkin.
“Ky libër është një kontribut i rëndësishëm për njohurite tona rreth OSS – dhe duhet lexuar nga të gjithë të interesuarit për të mësuar në lidhje me një nga aspektet më interesante dhe pak të njohura të luftës.” – Charles Pinck, president, OSS Society.
“Leximi i librit të Lulushit do të jetë me interes të veçantë për ata të interesuar në përvojën amerikane të emigranteve dhe historinë e operacioneve speciale.” – Publishers Weekly
“Një trajtim i shquar i heroizmit vendosmërisë, dhe rrezikut të kohës së luftës. Detajet e përfshira në Donovan’s Devils thuajse e fusin lexuesin në vetë keto operacione.” – David Cohen, ish zëvendës drejtor për operacione, CIA, dhe ish komisioner për inteligjencën, NYPD.
Rreth Autorit
Albert Lulushi, i lindur në Shqipëri, iku në Perëndim në vitin 1990 dhe u zhvendos në SHBA në vitin 1991. Ai ka ndërtuar një karrierë të suksesshme si sipërmarrës i teknologjisë së informacionit duke punuar me agjencitë qeveritare amerikane dhe kompanitë Fortune 500. Lulushi ka ndihmuar Shtetet e Bashkuara në kryerjen e marrëdhënieve me Shqipërinë dhe Kosovën. Albert Lulushi është autor i librit Operation Valiuabe Fiend, nje përzgjedhje e History Book Club dhe Military History Book Club. Ai jeton në Oakton, Virginia.

Filed Under: Histori Tagged With: Albert Lulushi, Donovan’s Devils

Operation Valuable Fiend: The CIA’s First Paramilitary Strike Against the Iron Curtain

December 7, 2014 by dgreca

Book Review/
Reviewed by Mithat Gashi/
After I escaped from Albania in the eighties, I had the opportunity to meet a number of Albanian personalities in the diaspora who had worked in different capacities with the Americans and the British during the late forties and early fifties to remove the communist regime in Albania. I also read Nicolas Bethel’s Great Betrayal published in 1984, and among others, I read Covert Action in the Cold War: US Policy, Intelligence, and CIA Opera¬tions by James Callanan (New York: I.B. Tauris & Co. Ltd, 2010), 268 pp., which devotes a chapter to “Albania OPC Intervention in Albania: An Experiment in Offensive Covert Action.” I also remember reading that Frank Wisner, the first director of covert CIA operations, referred to the Albanian case as, “a clinical experiment to see whether larger rollback operations would be feasible elsewhere.” A few months ago, Dalip Greca, the editor of Dielli, gave me Operation Valuable Fiend: The CIA’s First Paramilitary Strike Against the Iron Curtain by Albert Lulushi with a request to write a review.
Lulushi has given us a comprehensive interpretation of the CIA declassified documents on the failed covert activities by the Americans and the British to remove the communist government in Albania between 1949-1954. Lulushi’s interpretation of thousands of pages of documents and his review of hundreds of other primary and secondary sources increases our understanding of the events and adds to the body of knowledge on covert operations.
The context of the book about the need for “a broader spectrum of [American] covert actions” against the Soviet threat is provided in the first chapter (p. 7). According to Lulushi, the National Security Council (NSC) directive of June 18, 1948 sets the ground for such operations. NSC supported, “covert activities related to: propaganda; economic warfare; preventive direct action, including sabotage, anti-sabotage, demolition and evacuation measures; subversion against hostile states, including assistance to underground resistance movements, guerrillas and refugee liberation groups, and support of indigenous anti-Communist elements in threatened countries of the world” (p. 7).
The timing of the NSC directive perfectly matched with the efforts of King Zog, exiled in Egypt, to gain support from the Americans to topple the communist regime in Albania. King Zog was persistent in developing lines of communication with the United States.
Lulushi does not directly say it, but if the British, who had established Operation Valuable, had nothing to do in convincing the Americans to support a covert operation in Albania, Zog could be viewed as the ideologue that triggered the creation of Operation Fiend. King Zog presented convincing arguments that overthrowing the communist regime in Albania was in the interest of the west and in particular, the United States. The Americans agreed. But as it turned out, the United States did not have a well-designed strategy in establishing a Cold-War foreign policy. It took too much time to mobilize Albanian leaders in exile, to recruit and train volunteers, and then to send missions to Albania. The Soviets with expertise on counterintelligence helped the Albanian regime maintain control of the country.
The shifting relations between the Yugoslavs, Albanians, and Soviet communist leaders provided an opportunity for intervention. In January of 1948, Stalin urged the Yugoslavs to “swallow Albania” (p. 34). However, within six months, the Tito-Stalin split resulted in favor of the Hoxha regime. In June of that same year, Stalin expelled Yugoslavia from the Cominform. Five months later, December 23, 1948, King Zog expressed to the Americans that the timing was exceptional for a covert operation in Albania (p. 41).
In 1947, the Americans did not accept Zog’s proposal. Two years later, the Americans were ready, but not logistically prepared to help launch a swift operation. It took too long to develop and launch what would later be called the three-phase plan. The first phase was to create an Albanian Committee that wanted to remove the Hoxha regime. The Committee would take the responsibility for all activities against the communist regime in Albania.
Lulushi dedicates a full chapter on National Committee for Free Albania. It took many negotiations between the Albanian leaders in exile and the Americans to reach an agreement. Balli Kombëtar, Legaliteti, and Bloku Kombëtar Independent, the three major political parties in exile, wanted to liberate Albania from the communists. However, the leaders of Balli Kombëtar remained an obstacle; they did not want King Zog to reclaim the Albanian throne if the communist regime was removed, and they considered members of the Bloku Kombëtar “traitors”. Zog reassured both the Americans and the Albanian leaders in exile that after the overthrow of the Hoxha regime, a referendum would decide the form of government in Albania.
The second phase included propaganda activities and the training of Albanians to get them ready to enter in different parts of Albania. The third phase was the infiltration through “various means, including airdrops, beach landings, and overland border crossings” (p. 50).
However, time was running out. Lulushi points out that by July of 1949, the Soviets moved about three thousand advisers from Yugoslavia into Albania after the Tito-Stalin split. The Soviets practically ran every sector of the Albanian government. The Soviets had the expertise for counter-intelligence.
Making sense of all the de-classified documents, the author follows the progression of all events and sequences the facts in a story line. The book provides a detailed description of the creation of the National Committee for Free Albania (NCFA) and how the Committee functioned; it describes how, where and who trained the Albanian recruits; it provides itineraries and maps of the infiltration teams and their outcome; it dedicates two chapters on Kim Philby, and enough biographical information about the major parties involved in the operation; it shows the evolution of Project Fiend, the infiltration of Sigurimi agents in NCFA, and the involvement of the Yugoslav, Greek, and Italian intelligence services.
Contrary to Nicolas Bethel, Lulushi believes that Kim Philby was not the reason that Operation Valuable/Fiend failed. According to Lulushi, Philby was aware of the objectives and the strategy, but did not have the specific knowledge of the infiltration plans because the details of the operations were not shared between CIA and SIS.
However, referring to Kim Philby, Yuri Modin, the KGB controller for the “Cambridge Five” states, “He gave us vital information about the number of men involved, the day and the time of the landing, the weapons they were bringing and the precise programme of action… The Soviets duly passed on Philby’s information to Albanians who set up ambushes” (See Modin, Yuri. 1994. My Five Cambridge Friends, p. 123).

Lulushi argues that the majority of the “agents” infiltrated to Albania were captured after Philby was relocated to London, where ultimately he was forced to resign.
At the same time, in a new biography, journalist Ben Macintyre provides the following quote from Philby: “The agents we sent into Albania were armed men intent on murder, sabotage and assassination … They knew the risks they were running. I was serving the interests of the Soviet Union and those interests required that these men were defeated. To the extent that I helped defeat them, even if it caused their deaths, I have no regrets” (see Macintyre, Ben. 2014. A Spy Among Friends: Kim Philby and the Great Betrayal. London: Bloomsbury. Publishing. ISBN 978-1408851722.)
Macintyre believes that “James Angleton gave Philby over drinks the precise coordinates for every drop zone of the CIA in Albania.” A similar claim appears on Tim Weiner’s Legacy of Ashes: The History of the CIA, 2007, Doubleday. Weiner write, “Angleton gave Philby the precise coordinates for the drop zone for every agent the CIA parachuted into Albania” (p. 46).
Lulushi is in agreement with James McCargar who worked with Philby on Operation Valuable. McCargar argues that Philby would have not been able to provide the details of the operation in a timely fashion to lead to the immediate capture.
Throughout the book, the author discusses how the operation evolved over time. For example, how the OPC priorities shifted after [a] Greece was no longer a threat to be taken over by the communists, [b] Tito broke relations with Stalin; [3] the Soviet agents moved into Albania, etc. A more in-depth analysis of whether the operation was “a clinical experiment to see whether larger rollback operations would be feasible elsewhere,” would have added more to the book.
The book’s historical background on Albania between 1912 and 1949 could be improved. For example, the author points out that Zog’s agents assassinated Avni Rustemi to avenge his uncle’s death, Esat Pashë Toptani. There is speculation, but no hard evidence to conclude that Zog ordered the assassination of Rustemi. At the same time, the book does not mention that Zog was shot two times by Beqir Valteri as he was entering the parliament in February of 1924 and as a result Zog resigned his position as prime minister. Lulushi writes that Noli became the prime minister of a democratic liberal government. We may conclude that philosophically Noli believed in some form of liberal democracy, but he did not come to power through free, fair, and competitive elections. In another section, Lulushi writes that when the Italians invaded Albania, King Zog “took the gold reserves of the Albanian National Bank, estimated at three million gold coins, and the crown jewels, which were part of the national treasurer….” The communist authorities in Albania have also accused Zog of stealing the gold from Albania’s national treasury. Did King Zog steal from the national treasury? The author quotes a BGFIEND document as a source, which makes the claim questionable.
Lulushi refers to the Albanians who collaborated with the British and the Americans to topple the Hoxha regime as secret agents. However, the Albanians saw themselves as volunteers who collaborated with the Americans, the British, or the Italians for a common goal: to remove the communist regime in Albania.
The book is worth reading. Students of covert operations may find the descriptive details to be lengthy, but the facts are narrated well, and the last chapter on the lessons and the legacy of Project Fiend puts the information in a greater context. The book is organized into 18 chapters, a prologue, an epilogue, and an introduction. References are provided as endnotes, organized by chapter. The bibliography contains two parts. The CIA BGFIEND documents are listed on pages 297-308 both by volume and alphabetically. Pages 308-317 provide a list of books, articles, online sources showing the date that the sources were accessed, and interviews that the author references. There are 16 pages of photos with captions. A list of maps, acronyms, cryptonyms, and pseudonyms, and a note on the pronunciation of Albanian names is also provided.
Readers interested in the primary source documents now have an opportunity to access some of the BGFIEND documents online at http://www.foia.cia.gov/
The implications for future research would be to examine Sigurimi archives in Albania and the archives of Albania’s neighbors, particularly Greece, Serbia, and Italy (including the Vatican). An examination of all the documents would provide a much better picture for the reader on operation efforts to remove the communist regime in Albania.
*. Operation Valuable Fiend: The CIA’s First Paramilitary Strike Against the Iron Curtain By Albert Lulushi. Arcade Publishing, 2014, 326 pp., endnotes, bibliography, maps, illustrations, pictures, index. $24.95.
Publikoi,Dielli, 28 Nentor 2014

Filed Under: Kulture Tagged With: Albert Lulushi, Fiend: The CIA’s First Paramilitary Strike Against, Mithat Gashi, Operation Valuable, the Iron Curtain

OPERACIONI I PARË I CIA-S KUNDËR KOMUNIZMIT

May 29, 2014 by dgreca

Nga Frank Shkreli/
Me 3 qershor del nga shtypi në Shtetet e Bashkuara dhe në Shqipëri libri i autorit shqiptaro-amerikan, Albert Lulushi mbi historinë e misionit të parë të Agjencisë Qendrore të Zbulimit Amerikan, CIA. Libri e ka titullin, “Operation Valuable Fiend” ose në shqip, “Operacioni Kundërshtari i Dobishëm.” Është ky një libër që përshkruan në hollësi përpjekjet amerikane për të përmbysur regjimin komunist të Shqipërisë, duke filluar nga viti 1949. Por më parë se të flasim për librin, pak informacion mbi autorin, Albert Lulushi. Ai ka lindur në Shqipëri dhe është larguar nga ai vend më 1990 dhe tani jeton në shtetin Virxhinia afër Washingtonit. Z. Lulushi ka bërë një karierë jashtzakonisht të suksesshme në fushën e teknologjisë së informacionit, duke punuar me ente të ndryshme të Qeverisë Federale dhe me firmat amerikane më të njohura të grupit të kompanive shumëkombëshme, që njihen si Fortune 500. Përveç librit, “Operacioni Kundërshtari i Dobishëm”, Albert Lulushi është autor i njohur i disa librave në fushën e teknologjisë së sistemeve të informacionit të cilat janë botuar nga shtëpitë botuese më të njohura në Amerikë. Më duhet të rrëfej se unë e kam njohur Albert Lulushin — për të cilin ruaj një respekt të posaçëm — pothuaj ç’prej ardhjes së tij në Amerikë në fillim të 90-ave, fillimisht në kapacitetin e tij si përkëthyes për zyrtarët më të lartë të Shteteve të Bashkuara, për pothuaj 20-vjetë. Si i tillë Albert Lulushi ka qenë dëshmitar i zhvillimit të marrëdhënjeve të Shteteve të Bashkuara me Shqipërinë dhe me Kosovën. Andaj, si pjesëmarrrës në zhvillimin e këtyre marrëdhënjeve gjatë 20-viteve të fundit, interesimi i tij për historinë e marrëdhënjeve midis vendit të tij të adoptuar, Amerikës dhe vendlindjes së tij, Shqipërisë, është krejtësisht i natyrshëm dhe tepër i dobishëm, gjë që pasqyrohet në secilin kapitull të librit.
Libri me titull, “Operacioni Kundërshtari i Dobishëm” i autorit Albert Lulushi, në thelb përshkruan historinë e një operacioni qëllim mirë, por me plot probleme logjistike dhe personeli, mosmarrveshsesh e intrigash, i ndërmarrë nga Shtetet e Bashkuara në përpjekje për të përmbysur regjimin komunist në Shqipëri, por fatkeqsisht një mision ky i cili në fakt dështoi keq dhe në mënyrë të mjerueshme, sidomos për shumë prej atyre shqiptarëve që morën pjesë në planifikimin dhe në zbatimin e tij, duke e paguar edhe me jetën e vet dhe me një kosto të lartë për familjet e tyre.
Megjithëse me vite dhe dekada është debatuar dhe janë hedhur teza se si dhe pse dështoi operacioni i CIA-s në fillim të 1950-ave për rrëximin e regjimit komunist në Shqipëri – përfshirë këtu edhe versionin e propagandës së regjimit komunist shqiptar — studiuesi Albert Lulushi më në fund përmbledh të gjithë faktorët e shumtë, që sipas tij mund të kenë kontribuar në dështimin tragjik eventual të misionit. Një ndër faktorët që në të kaluarën i atribohej dështimit të misionit, ka qenë roli që thuhej se ka luajtur Kim Filbi, agjent i dyfishtë anglo-sovjetik. Një ndër mbështetsit e kësaj teze ka qenë edhe autori anglez Nicholas Bethel, i cili ka shkruar më 1984 se misionin amerikan që kishte për qëllim rrëximin komunist të Enver Hoxhës, e kishte sabotuar agjenti i dyfishtë Kim Filbi, me pretendimin se Filbi duke qenë në dijeni të planeve amerikane të operacionit, i kalonte informacionin Moskës dhe Moska nga ana tjetër informonte Tiranën. Albert Lulushi nuk hedhë poshtë krejtësisht këtë tezë, por minimizon rolin që mund të ketë luajtur Kim Filbi në dështimin e operacionit, duke thënë se agjenti Filbi ishte zbuluar tanimë si agjent sovjetik dhe si përfundim u detyrua të largohej nga Washingtoni në vitin 1951. Kështuqë autori argumenton, bazuar në dokumentacionin e deklasifikuar të CIA-s për operacionin e koduar “BGFIEND”, se dështimet më të mëdha të operacionit amerikan u shënuan pas largimit të Filbit nga detyra e tij në ambasadën britanike në Washington, dmth nga viti 1952 deri në vitin 1954, kur u ndalua operacioni, e për të cilin merret me mend se Filbi nuk kishte dijeni as informacion mbi hollësitë e planit dhe përgatitjet për infiltrim në Shqipëri, gjatë asaj periudhe.
Historia e këtij operacioni filloi pas prishjes së Stalinit me diktatorin komunist Tito të Jugosllavisë në vitin 1948. CIA, e cila posa ishte themeluar, kishte marrë përsipër detyrën për të zmbrapsur komunizmin në Europn Lindore dhe në bashkpunim me shërbimin sekret britanik vendosën të bëjnë planet për operacionin e parë para-ushtarak në historinë e kësaj agjencie, në Shqipëri. Si përfundim i prishjes jugosllave–sovjetike, Shqipëria komuniste ishte në një qorrsokak dhe konsiderohej si një vend i përshtatëshëm për të bërë përpjekjet e para për të minuar komunizmin, duke filluar kështu me regjimin e Enver Hoxhës, ndoshta edhe duke pasë parasyshë Shqipërinë si një vend jo sllav në sferën komuniste sllave, që ndoshta mund të shkëputej nga sfera komuniste dhe të bëhej si shëmbull se regjimet komuniste mund të përmbyseshin në Europë. Agjencia CIA e filloi këtë mision para-ushtarak me rekrutimin e imigrantëve vullnetarë shqiptarë të arratisur nga komunizmi, të cilët ishin vendosur në kampe refugjatësh në Europë. Pasi rekrutoheshin, ata dërgoheshin për trajnim dhe pas disa javë përgatitjesh, grupe të vogëla hidheshin si parashutistë në Shqipëri me qëllim për të minuar regjimin e Enver Hoxhës. Sipas Z. Lulushi, në teori plani ishte i përgatitur mirë, por kur erdhi puna tek zbatimi i tij logjistik, megjithë qëllimet e mira të planifiukuesve si Z. Frank Wisner, operacioni lente shumë për tu dëshiruar, gjë që më në fund çoi në dështimin e kësaj nisme.
Autori Lulushi, në librin e parë mbi këtë subjekt të rëndësishëm si për publikun amerikan ashtu edhe për publikun shqiptar, por njëkohësisht mund të thuhet edhe për historinë e marrëdhënjeve shqiptaro-amerikane, i paraqet lexuesit të vërtetën në të cilën ai ka patur mundësi të arrijë mbi operacionin e CIA-s në Shqipëri, duke u bazuar në qindra dokumenta të CIA-s që janë deklasifikuar deri tani, memoare, si dhe në kujtimet e pjesëmarrsve dhe protagonistëve kryesorë të operacionit, siç është Z. Frank Wisner, i cili mbetet ende shumë i interesuar në çështjet shqiptare. Albert Lulushi paraqet pikëpamjet e ndryshme dhe faktorë që kanë luajtur rol mbi këtë operacion si dhe ofron për lexuesin faktet që ai i ka zbuluar nga vet pjesëmarrsit, si dhe nga burimet amerikane mbi këtë operacion, burime të cilat nuk përputhen gjithmonë me propagandën komuniste të kohës që e trumpetonte dështimin e këtij operacioni si fitore të saj.
Autori radhitë një numër faktorësh që ai thotë se kontribuan në dështimin e operacionit për të përmbysur regjimin brutal të Enver Hoxhës. Ndër të tjera ai fajëson edhe degë të ndryshme të CIA-s dhe shërbimet e tjera mike, siç ishte shërbimi i fshehtë britanik, për mungesë bashkpunimi midis tyre. Por, përveç kësaj, dhe mbi të gjitha, Lulushi shkruan se një pjesë e madhe e dështimit të operacionit mund t’i kushtohet konflikteve dhe mosmarrveshjeve midis fraksioneve anti-komuniste shqiptare të pas Luftës së Dytë Botërore, të cilat sipas autorit, nuk kishin asgjë të përbashkët midis tyre, përveç urrejtjes që kishin për Enver Hoxhën. Libri i Albert Lulushit, “Operation Valuable Fiend” ose në shqip, “Operacioni Kundërshtari i Dobishëm”, është një përmbledhje e re faktesh e dokumentacioni dhe si e tillë bindëse për hir të fakteve që paraqet për operacionin e parë anti-komunist të CIA-s në Shqipëri. Z. Lulushi paraqet dilemat e ndërlikuara të zhvillimeve dhe planeve politike dhe ushtarake me të cilat përballeshin planifikuesit e këtij operacioni dhe ve në dukje ndasitë, përçarjet dhe mosmarrveshjet në radhët e grupeve kryesore anti-komuniste të kohës në lidhje me operacionin si dhe mbi të ardhmen e Shqipërisë dhe të shqiptarëve.
Andaj, duke marrë parasyshë edhe gjëndjen e sotëme politike kudo në trojet shqiptare, libri i Albert Lulushit, përveç rëndësisë historike të tij, përmban një mesazh të rëndësishëm edhe për politikën e sotëme shqiptare. Në një intervistë me Zërin e Amerikës, duke iu përgjigjur pyetjes se përveç vlerave historike që ka libri, cili është mesazhi për shoqërinë dhe politikën e sotëme shqiptare tashmë demokratike, autori Lulushi ka thënë: “Një aspekt që mendoj se libri ka vlerë është se e tregon historinë në mënyrë faktike duke u bazuar në dokumente pa influenca subjektive të pikëpamjeve të ndryshme. Por edhe një mësim tjetër që mund ta shikojmë në një shkallë më të lartë është se, për mendimin tim, një nga arsyet pse operacioni dështoj ishte se forcat antikomuniste shqiptare nuk arritën të bashkoheshin në një front unik ashtu siç nuk u bashkuan gjatë luftës edhe pas luftës ata vazhduan që të ishin të përçarë dhe të luftonin me njëri-tjetrit. Po të shikosh për shembull në vitin 1999 kur kishim konfliktin në Kosovë, edhe pse kishin divergjenca midis tyre, forcat politike shqiptare paraqitën një front të bashkuar, dhe patën sukses. Si një mësim, për shembull, për palët në politikë sot, si në Kosovë edhe në Shqipëri, sidoqë mund të ketë divergjenca brenda për brenda, për sa i përket aspektit ndërkombëtar, aspektit të avancimit të çështjes së kombit shqiptar në bashkësinë ndërkombëtare, duhet të ekzistojë në front i bashkuar,” ka thënë studiuesi Albert Lulushi, për Zërin e Amerikës.
Është ky një mesazh domethënës i një libri me rëndësi pra për të kuptuar më mirë të kaluarën por edhe një mësim për të ardhmen. “Është një libër i mirë-dokumentuar mbi njërën prej operacioneve më pak të njohura dhe më të keq-kuptuara të Luftës së Ftohtë. Është një tregim interesant dhe i shkruar shumë mirë, megjithëse është një tregim shkurajues dhe demoralizues”, kur merr parasyshë mos-realizimin e objektivave të caktuara të operacionit, ka vlerësuar librin e Albert Lulushit, Ambasadori Frank Wisner njëri prej protagonistëve dhe planifikeusve kryesorë të operacionit.
“Operation Valuable Fiend” ose në shqip, “Operacioni Kundërshtari i Dobishëm”, i autorit Lulushi, përshkruan një operacion që u ndërmor për arsye dhe qëllime të drejta, por ndoshta një mision që u ndërmor nën rrethana të papërshtatshme dhe me mënyra të gabuara, të cilat përfunduan në dsëhtimin e tij. Zoti Lulushi i sjellë lexuesit amerikan dhe atij shqiptar një vepër të rëndësishme, mbi një ngjarje me rëndësi historike, që deri më tani nuk ka tërhequr ndonjë vëmëndje të madhe nga studiues seriozë, duke kontribuar në këtë mënyrë në një kuptim më të mirë të operacionit dhe të qëllimeve të tija dhe duke hedhur dritë mbi një periudhë të historisë së marrëdhënjeve amerikano-shqiptare, për të cilën deri më tani nuk dihet shumë.

Filed Under: Histori Tagged With: Albert Lulushi, Frank shkreli, OPERACIONI I PARË I CIA-S KUNDËR KOMUNIZMIT

  • 1
  • 2
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • “Dialogu Kosovë–Serbi”, një interpretim politik
  • At Zef Valentini, ndër emrat më të ndritur të albanologjisë dhe historiografisë shqiptare
  • QË DRITA E DITURISË PËRPARA TË NA SHPJERË…
  • Në 44 vjetorin e rënies se Tahir e Nebih Mehës
  • Çfarë përmban projektligji i madh i Trump? Triliona në ulje taksash, ndryshime në Medicaid…
  • Në Philadelphia u organizua panairi shqiptar
  • “Ukshin Hoti ishte filozofi i rezistencës”
  • 63 vjet Orkestra Simfonike e RTSH
  • Samiti i KPE në Tiranë – Liderët ndajnë vizionin për Europën, luftën në Ukrainë dhe integrimin në BE: “Së bashku në rendin e ri botëror”
  • “Le të ulërijmë”
  • SHËNIMI NDËRKOMBËTAR I 80 VJETORIT TË ÇLIRIMIT TË MAUTHAUSENIT
  • EVROPIANËT NË TIRANË: FESTË TË MADHE KA SOT SHQIPËRIA—HANI E PINI DHE RRËMBENI…
  • Anëtarë të Komitetit Shtetëror për Kultet në Shqipëri vizituan Vatrën
  • FEDERATA “VATRA” DHE GAZETA “DIELLI” PËRKUJTOJNË EDITORIN DALIP GRECA NË 3 VJETORIN E KALIMIT NË AMSHIM
  • Epopeja e lavdishme e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës e Jasharajve në Prekaz

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT