Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

ELIDA BUÇPAPAJ – VETËVETJA NË POEZI E NË PËRJETËSI

by

Shënime nga Ramiz Lushaj, për veprën poetike.“Unë jam e përjetshme” e poetes Elida Bucpapaj”/
1.
Si astenji shembullim tjetër bashkëkohor shqiptar, zonja mediatike Elida Buçpapaj, ka një shtatrritje të trefishtë në vite dhe në personalitet poetik: Vajzë e poetit historik, lirik, atdhetar – Vehbi Skënderi, i dekoruem nga Presidenca e Shqipërisë së tij me titullin e lartë të nderit “Mjeshtër i Madh” dhe i cilësuem me të drejtë nga kryeministri aktual prof. dr. Sali Berisha si “personalitet i letrave shqipe dhe i mendimit intelektual shqiptar”. Nuse e poetit emblematik – Skënder Buçpapaj, një “Uollt Uitman shqiptar”, një kreshnik i fjalës poetike në Alpet shqiptare e zviceriane. Vet Elida poete, në udhaecjen e saj në këtë truall poetik familjar, në hapakrahë të këtyne dy majemaleve poetike, në pengesat e lartësitë e kohës, ujëvaron me rrjedhën e vet krijuese dhe në fjalahapa të pandalun shtatmatet me gen e penë me këta dy emra të mëdhenj që asnjani të mos i bajnë eklips opinional tek të tjerët dhe të mos mbetet në hijen e tyne.
Në përditje e stade kohore, veçmas në dy vëllimet poetike të njipasnjishme në muajt e fundit, ia ka mbrri të ketë universin e vet poetik, diellin e vet poetik, individualitetin e vet poetik. Përndryshe, Elida Buçpapaj në jetë e përtej jete, në gene gjaku e pragu – si bijë e nanë, në adhurim e me mirënjohje iu përket të dyve (të atit dhe bashkëshortit të saj), veçse në vekin e vet poetik, në pajën e saj poetike për lexuesit, është Vetvetja.
Kësisoj, në një farë mënyre të drejtpërdrejt, Elida – kjo poete e njohur, qyshse me librin e parë “Vij” trokonte e heponte me ngulmim, ravijëzime e nivelime për të qënë e mbet Vetëvetja. Në hulmet e gurrat poetike të vëllimit tjetër, i dyti i rradhës, rivjen me unin e vet poetik, me frymëmarrjen e vet poetike, si për t’i prapëthënë muzës së saj, vargut të saj, lexuesit të saj: “Unë nuk jam e përjetshme”, por Vetëvetja.
Treshes poetike: Skënder Buçpapaj, Vehbi Skënderi, Elida Buçpapaj, dikund e dikah në hapaecje të demokracisë iu diellet rruga e vendlindjes dhe e mërgimit, ashtu sikurse dikushi e askushi nuk mungon e nuk priton me iu mbrapshtue me gurna e ngrica. 18 vite jetë në tranzionionin shqiptar dhe në azilin zviceran ia shtynë librin e tretë: “Rapsodi e Golgotës së Tranzicionit” (2012). Realisht tek ky vëllim poetik është krejtësisht Vetvetja. Ndoshta dhe kjo pritje kaq e gjatë do të përforconte vetëm një fjalë: Vetvetja.
Kjo vërtetësi e identitetit poetik të saj e merr natyrshëm vulën e kohës bio-poetike tek vargvepra ma e fundit: “Unë jam e përjetshme”.
Tashti Elida Buçpapaj është më shumë se Vetvetja në krijimtarinë poetike. Kjo poete po vjen e motivueme dhe e pozicionueme, e vlerësueme dhe e kërkueme, si një avangardë në krijimtarinë poetike të kohës sonë, jo veç në vrellalumin e poeteve femna.
Poetja Elida Buçpapaj është një princeshë e poezisë moderne shqipe.
2.
Tek vëllimi “Unë jam e përjetshme” poetja Elida Buçpapaj me letërnjoftimin e vet poetik ndjehet e tillë – e përjetshme: për vet udhëtimin e saj të veçantë në jetë e në letërsi, për vet progresin e shenjuem të shekullit të ri.
Tashma e ka dëshmuar me artin e vet se bota planetare është e saj, sepse nuk ka forcë politiko-ideologjike si në diktaturën e kuqe komuniste që të ndalte të drejtën e botimit, të kufizonte liritë e fjalës poetike, t’i çonte librat e ndaluem për karton. Tek poezia “Ky perëndim dielli” na flet për Adriatikun e Jonin, malin e Dajtit e liqenin e Pogradecit, por edhe për “diellin brazilian, haitjan…”, “liqenin Miçigan në Amerikë”, etj. (fq.113-114), ndërsa tek poezia “Jam duke pritur shiun” flet për konfliktet në Kosovë, Irak, Afganistan, Bosnje, për Pranverën Arabe (fq. 127-128), etj.
Poetja e përveçme Elida Buçpapaj me atributet e kontributet e saj të derisotme i jep të drejtë vetes dhe koha i jep të drejtë asaj të jetë e përjetshme, sepse në fillimet e demokracisë së re shqiptare ishte korrespondente e radios “Zëri i Amerikës” duke shpërndarë në eterin e globit fjala-zërin e saj për ecuritë e vështira dhe arritjet e mira demokratike në Shqipërinë postkomuniste, një nga vendet më të izolueme, më të varfëra, më diktatoriale të botës.
Kjo poete emigrante, prej vitit 1998, jo pak, po një dekadë kohë, ishte redaktore-koluministe tek gazeta kombëtare – ma e madhja media shqiptare: “Bota Sot” në Zvicër, që shpërndahej shpejt e pandalun në Kosovën e Lirë, në Europën Perëndimore (Zvicër, Gjermani, Belgjikë, Austri, Itali, Hollandë, etj.), në Tempullin e Demokracisë, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Prapë fjala e saj e shkrueme dritëron në kombëtaren “Bota Sot” tue pasqyrue kohën e sotme e kombin e përjetshëm shqiptar.
Elida Buçpapaj është e përjetshme. Ndoshat ndokush don argumente. Nuk mungojnë. Aq ma mirë – nuk janë të pakët. Kjo është një përkthyese aktive, produktive,cilësore. Në shtypin shqiptar të letrës dhe elektronikës si në ato të Tiranës, Prishtinës, Shkupit, Podgoricës, në ato të Diasporës shqiptare në Zvicër, Amerikë, Athinë, Itali, Australi, Kanada, Belgjikë, Suedi… vijnë majemalet e poezisë botërore, si: Thomas Stearns Eliot, Carlsandburg, Rabindranath, Tagore, Ëislaëa Szymborska, Uilliam Blake, Edgar A. Poe, Guillaume Apollinaire, Arthur Schnitzler, Jorge Luiz Borges, Cesare Pavese, Jacques Marqucz, etj., etj.
Gjithsesi nuk po due me e heshtnue edhe një tjetër argument, që gjithsesi nuk është i fundit: Gazeta elektronike “Voal Online – Zëri i Shqiptarëve”, elitare në llojin e vet, që ta jep botën në pëllëmbë të dorës, që ta sjell para syve Shqipërinë Londineze, Kosovën sovrane, Luginën e Preshevës (Kosova Lindore) me krahinën e Sanxhakut të okupuem nga Serbia, Malësinë nga Ulqin në Plavë-Guci të okupuem nga Mali i Zi, Çamërinë me rrethina shqiptare të okupueme nga Greqia. Aty shqiptarët e botës pikapjekën me njani-tjetrin. E kjo gazetë e përminutshme, përcjellëse e lajmit më të shpejtë shqiptar e (ndër)kontinental, drejtohet me profesionalizëm nga dyshja që janë një e përbashkët: Elida e Skënder Buçpapaj.

3.
Diçka duhet të kemi të kthjelltë: Elida Buçpapaj nuk është e përjetshme se iu ka mbushur mendja asaj ta deklamoj botnisht në titullin e varglibrit të rradhës. Ajo është e mbetet e tillë nga vet-mbushjet e mëdha shpirtërore, intelektuale, poetike…të saj, nga vet-përmbushjet misionare të saj si qytetare, si nanë, si krijuese, si veprimtare e letrave shqipe, si përcjellëse e vlerave (ndër)kombëtare letrare.
Në magjen e saj krijuese brumapjeket mirësisht poezia engjëllore “Magjia” (fq. 77-79) teksa artnon vargjet e bardha: ”Me “Labeatin”/ notojmë/ përgjatë rrjedhës/ së Drinit/ nëpër Dardani/ dhe në frymëzimin e saj mirëkrahason “anija luhatet si djep”. Mrekullisht i portretizon shumëdimensionet e saj: “jam Zana/ Tanusha/ apo një dhi e egër/ e pakapshme/ shkrepëtimë/” dhe “jam Orë/ në gji kam qumësht/ të trashë/ të bardhë/ real”. Kjo poete tue udhaec krenarisht me anije përmes liqenit të Komanit, bash në trevën gjimbajtëse të Eposit të Kreshnikëve, na e paraqet vetëveten sa tokësore edhe qiellore, sa mitologjike edhe reale.
Kjo, poetja Elidë, jo se don të paraqitet si frymëzim çasti në këtë poezi të saj, po ndjehet prej hejcekuri përjetim real i Tanushës të Eposit legjendar të Kreshnikëve. Ajo është Tanusha e mirë e kohëve moderne. Njejtësisht e denjësisht është vajza e një “krajli poet lirik”- Vehbi Skënderit, nga një familje korçare me tradita atdhetare e fetare. Babain e saj, poet i rrallë, partizanin me dy plagë në trup, me disa vepra poetike të mbrrime, nuk e deshti të tillë koha e komunizmit enverian, ndaj çuen për dënim politik në veprën ndërtimtare energjitike të Fierzës – aty ku Drini bigohet me Valbonën. Për koinçidencë: pak kilometra ma andej shtrihet në një rrafshinë të plantë Tplani – vendlindja e “Dinastisë poetike Buçpapaj”.
Poetja Elida Buçpapaj, kjo Tanushë shqiptare kërkon Kreshnikun e saj në një histori tjetër moderne. Dhe ai vjen: erdhi nga Toka, zbriti nga Qielli, e solli Dielli. Nuk e di. Diçka e kam të sigurtë: Ai ishte kreshniku poetik, jo veç nga shtati tipik malësor dhe nga artfjala e veçantë poetike, po edhe i lindun dhe i rritun në trevën e Eposit të Kreshnikëve, në Malësinë e Gjakovës, përndryshe: Malësinë e Mirë. Ai ishte Skënder Buçpapaj, një kreshnik i kohës moderne, një nga lisat poetikë rrënjadegë në kohëna; që e deshën larg të gjitha rregjimet kuq e blu, një mal që e ban vendin e vet në rritje, që i lumturohet idealisht vetësakrifikimit shpirtëror, poetik…biblik për të Tjerët, që ata të mos vuajnë nga dhimbja dhe krenaria.
Kjo Tanushë shqiptare, në një epokë moderne, në një kohë me frymëtime demokratike, në një jetë më vuajtje e shpresa, vjen si Nanë në një trevë me histori e kulturë të përjetshme. Edhe vetë është e përjetshme edhe për këtë fakt hyjnor: Nana Elidë i jep jetës jetë me të dy djemtë e saj: Prizrenin dhe Endritin, si dy yje me kulturë bashkëkohore, të dhanun pas ditunisë, përkthimeve, vendlindjes së prindërve. Nana Elidë, poetja Elidë, në poezinë “Magjia” ndjehet jetësore e hyjnore teksa “nxjerr gjirin dhe mënd” ushqen Prizrenin e paksa rritun dhe “Endritin / ende të palindur”/ dhe për ma tepër legjendarizon realen: “pik-pik / pikon qumështi / në bashin e anijes / dardane / me emrin “Labeat’’’/. Si në Eposin e Kreshnikëve kur Zanat i jepnin fuqi Mujit me qumështin e dhive të egra, kur iu prinin Orët në beteja… edhe Elida, nana “me gjirin plot qumësht / të bardhë / të bukur / dhe poetja me fantazi të ndezun reale të rrugës së qumështit deri tek Kashta e Kumtrit dhe tek “Theqafja e Drinit” na dijenon se “jam Nëna / Ora / Zana / dhija e egër / probatesha e tyre / dhe kreshnikët e eposit të lashtë, siç artnon nëna-poete “kanë dalë / e më presin /në “Theqafje të Drinit”/ kërshe më kërshe /(duhet ma shqip – shkëmb më shkëmb, shënim nga R.L.)/dhe më presin / me nderim”/. Dhe patjetër kreshnikët e rinj të bjeshkëve të Eposit të Kreshnikëve, të Etnosit Shqiptar, do të jenë edhe dy djemtë e saj, nipat e mbesat e saj.
Elida Skëndëri si talent u shfaq shumë herët në amzën poetike familjare. Rruga poetike e Elida Buçpapajt (Skënderi) mbetet tepër e gjatë, e përjetshme. Kjo poete nuk ka veç një poezi “Magjia”, po vet krijimtaria e saj është magjike kur buron si krijim hyjnor, si hymn jetësor, si yllsim i realiteteve. Në krijimtarinë e saj poetike e publicistike ka fuqi ajzberige magjike për të shpreh dhimbje e krenari, ka një fuqi ullake magjike për t’iu kundërvënë deri në rebelim rrjedhave të padrejta të jetës, ka një fuqi flakadane magjike ndaj mbrapshtinave që i vetarsyeton në segmente apo klane të politikës së ditës e të kohës.
Kjo që po e ceki në përmbyllje nuk është aspak e tepërt: Nëse poetja Elida Buçpapaj është shumëdimensionale në legjendarizim të vargjeve në poezinë – hymn i jetës “Magjia”, ku ndjehet si Nanë, si Zanë, si Orë.., ajo duket se ndjehet e tillë, realisht shumëdimensionale, edhe në jetën e prejardhun, të sotme dhe të përtejme të saj. Edhe në vargveprën e saj poetike: “Unë jam e përjetshme”.
Ajo është shumëdimensionale, se është poete, është përkthyese, është publiciste, është botuese, është kulturologe, është veprimtare e shoqërisë civile, është… Padyshim është një nga simbolet e kohës që rrezaton vlera e visare për brezat. Padyshim është një nga femnat model që dëshmojnë fuqi e lartësi për kohën e sotme. Sigurisht është dhe mbetet Vetëvetja në poezi e në jetë, në Atdhe e në Mërgim, në lodhjet e në lumturinë e saj, në dhimbjet e në krenarinë e saj.
Poetja Elida Buçpapaj – kjo vajzë korçare, nuse tropojane, qytetare e Shqipërisë e Zvicrës, emigrante politike e Tiranës zyrtare dhe e Europës së Bashkuar – është poete e botës, me zërin e saj tokësor e qiellor, me individualitetin e saj jetësor e poetik, me fondin e saj fletëhapun e vrellarrjedhë kristaltë, me vargveprat e saj poetike, tek ma e para e deri tek kjo e sotmja “Unë jam e përjetshme”. E thonë latinët: “Heronjtë vdesin një ditë, po shkrimtarët, poetët e historianët nuk vdesin kurrë”. Ata janë të përjetshëm në breza. Ata janë përjetësia e kohnave.

Qeverisje me njerëz të pastër!

by

Nga Faik KRASNIQI/
Nëse si popull fëmijët nuk i edukojmë që punën ta bëjë ai/ajo që e meriton dhe jo ai/ajo që njohim apo duam ne sepse është nga familja ime, partia ime, fshati im, lagjja ime, krahina ime, feja ime, shoqëria ime, gjërat nuk do të ndryshojnë për më mirë. Është urgjentisht i rëndësishëm të luftohet korrupsioni, kanceri më i rrezikshëm në jetën e popullit shqiptar. Jemi ndër vendet, në mos vendi me korrupsionin më të madh në Evropë. Por nëse korrupsioni dhe nepotizmi luftohet me sukses, çdo gjë shkon në vend të vet. Shqipërisë dhe Kosovës nuk i mungon talenti aspak, por është korrupsioni ai që e mbyt atë. Nuk është rastësi që talenti shqiptar lulëzon në vendet e huaja e jo në vendin e lindjes. Është korrupsioni dhe nepotizmi ai që e ka mbytur dhe ende e mbyt pa mëshirë talentin në Kosovë dhe Shqipëri. Korrupsioni dhe nepotizmi po i hap rrugën hajdutit, kriminelit, injorantit, analfabetit dhe shushunjave (që sa po vijnë e po shtohen)… të vijnë në pushtet, të abuzojnë me pushtetin dhe të vjedhin çdo gjë. Na ka pushtuar injoranca dhe për atë ky popull si i (pa)vetëdijshëm i duartroket kriminelëve, hajdutëve, injorantëve dhe analfabetëve, si njerëz të fuqishëm, të zotë, me pushtet, njerëz me shumë lekë, me makina superluksoze, kurse intelektualin e vërtetë, njeriun e ndershëm, të sinqertë, të respektueshëm tek njerëzit, por të shkretët pa lekë, pa makinë superluksoze, e përbuzin, e nënçmojnë, e anashkalojnë, e shajnë etj. E kam thënë me dhjetëra herë dhe po e përsëris prapë, nëse qeveria dhe parlamenti i ardhshëm që do krijohet pas zgjedhjeve të përgjithshme në Kosovë, nuk përbëhet nga figura të pastra, intelektualë të mirëfilltë që janë të respektueshëm tek njerëzit, njerëz parimorë dhe të ndershëm, me energji të reja, atëherë vetëm do të gënjehet elektorati që ajo qeveri dhe parlament do t’i jap fund keqqeverisjes në Kosovë, korrupsionit, krimit të organizuar, injorancës, nepotizmit etj……dhe vetëm kështu politikanët e ardhshëm do të jenë alternativë për qytetarët e Kosovës. Klasa politike në Kosovë tash e 15 vite e ka frikësuar këtë popull. Ky popull e ka humbur besimin tek institucionet e saj në të gjitha sferat dhe vetëm me figura të pastra, intelektualë të mirëfilltë, të ndershëm, njerëz parimorë dhe energji të reja mund ta kthejmë besimin e humbur të qytetarëve ndaj institucioneve të Kosovës.
(Autori është publicist nga Prishtina dhe anëtar i ”Nismës për Kosovën”)

Bashkëkombësit e mi të vonuar

by

Që serbët mund të ulën këmbëkryq në Tiranë apo në Durrës, punë e madhe, Shqipëria është vend i hapur e demokratik, mund t’i bie kush të do trup e tërthore, s’ më bënë asnjë përshtypje. Por që serbët janë ulur këmbëkryq në trurin e bashkëkombësve të mi e s’u shqiten, as pas dyzetë e pesë vjetësh diktaturë e njëzetë vjet demokraci, kjo është brengosëse./
Nga Gani MEHMETAJ/
Kohë më parë u bë rrëmujë në medie, kur bashkëkombësit e mi përtej Alpeve ftuan këngëtarin serb në Tiranë. Nuk është hera e parë që serbët e pushtojnë kryeqytetin e Shqipërisë. Por kësaj here nuk ia dhuruan çelësin e kryeqytetit mysafirit nga Beogradi, nuk e kishte kthyer ende serbi i mëparshëm që e mori para disa vjetësh nga Edi Rama.
Nuk me brengos paraqitja e një këngëtari serb në Tiranë, nuk më brengos as përgjërimi i bashkëkombësve të mi ndaj këtij këngëtari e serbëve në përgjithësi, sa më brengos vonesa e tyre dyzetvjeçare dhe mos gatishmëria të ecin para. Vendnumërimi është gjë e frikshme.
Ata nuk e duan Çoliqin, Bregoviçin e viçet e tjerë, vetëm sepse janë serbë, ata i duan sepse ua kujtojnë kohën e egër të izolimit total, kohën kur të vetmin model e kishin televizionin jugosllav dhe ndonjë këngëtar serb. Ata as që donin të mendonin se ka parajsë tjetër pos Jugosllavisë e kryeqytet pos Beogradit! Kompleksin e inferioritetit ndaj serbit e pati edhe diktatori Enver Hoxha. Këtë qëndrim prej skllavi të robëruar në mendje ua barti edhe një pjese të shtetasve të vet, madje edhe atyre që e urrenin diktatorin.
“Ata na adhurojnë, nuk janë sikurse ju shqiptarët e Kosovës, që na urreni”, me thoshte një producent filmi nga Beogradi në Paris gjatë një takimi profesional. Ai ishte i entuziazmuar nga pritja që iu bë Bregoviçit në Tiranë, madje entuziazmi i tij kalonte në habi. “Si është e mundur të mos na urrejnë, nuk e kuptoj” ma shtroi jo një herë mëdyshjen e pasqaruar. Nuk i ktheva përgjigje, qesha thartë, sepse nuk kisha përgjigje.
Nga ky kompleks kukuvajke shtresa të caktuara të bashkëkombësve të mi nuk po lirohen as sot e kësaj dite, megjithëse serbët e Serbia asnjëherë nuk mund të merreshin model i jetesës së mirë as demokracisë shembullore. Përkundrazi.
Izolimi shqiptar i takon së kaluarës, por bashkëkombësit e bashkëmoshatarët e mi në Tiranë (shpresoj të rinjtë nuk e kanë këtë adhurim patologjik ndaj serbëve) edhe më tutje nuk duan të ecin përtej viteve të shtatëdhjetë, nuk duan të mësojnë se pos këngëtarëve “jugosllavë” në botën e madhe ka edhe këngëtarë të tjerë: italianë, francezë, gjermanë, besa amerikanë e anglezë që e kanë pushtuar botën me muzikën e tyre të rrjedhave bashkëkohore.
Në Prishtinë ka kohë që i kemi zëvendësuar këngëtarët serbë me këngëtarë amerikanë e anglezë. Fushat e futbollit në kryeqytet gjatë mbajtjes së koncerteve të tilla mbushën përplot të rinj që vallëzojnë nën tinguj e muzikës perëndimore. Por për këtë zëvendësim fatlum u derdh shumë gjak në Kosovë e kaluam nëpër Kalvarin biblik.
Prandaj nuk me shqetësoi as reagimi i një grupi lexuesish nëpër portalet shqiptare (mund të jenë të porositur nga dreqi e i biri), të cilët flisnin me përgjërim prej skllavi për këngëtarin “jugosllav”, sikurse e quajnë Çoliqin ( a e dinë ata se Jugosllavia ka vdekur para më shumë se dy dhjetëvjetësheve), ndërsa në të njëjtën kohë, në të njëjtin portal shkruanin me tërbim e me urrejtje ndaj bashkëkombësve të tyre ‘kosovarë”, sepse po ua prishin idilin me serbin e dashur.

Nga Pandi Laço kërkoja njerëzi e jo patriotizëm

Me shqetësoi Pandi Laço, paraqitjen e të cilit në ekran e kam çmuar- në shije, në informacionin për muzikën dhe për dhuntitë e tjera me të cilat rrezatonte. Ai me zhgënjeu, sepse nisa të dyshoj në shijen time, pra edhe në shijen e tij muzikore. Ku e zgjodhi pikërisht atë këngëtar e jo një tjetër, meqë paskan vendosur ta kenë patjetër një serb në televizion. Serbi i tij i preferuar asnjëherë nuk është çmuar nga elita muzikore në ish-Jugosllavi, shpesh herë është vënë në dyshim origjinaliteti i tij muzikor e vokal, sidomos i kanë shpërvjelur buzët elita intelektuale e muzikore serbe. Këngëtari i preferuar i Pandi Laços i takon vulgut, pra lumpen proletariatit, njerëzve të shijes bastarde. Athua edhe shija e Laços, është shije e vulgut, bastarde? Apo pati një zor tjetër?
Asnjëherë nuk e pata të çartë pse bashkëkombësit e mi në Tiranë ftojnë serbë e nuk ftojnë kroatë, bie fjala, ndërsa profesionalisht këngëtarët kroatë janë më të çmuar në rajon, po edhe në Evropën Perëndimore. Këngëtarët kroatë ishin solidarë me luftën në Kosovë dhe më pavarësinë tonë, këngëtarët serbë ishin solidarë më vrasësit e “kosovarëve”, madje Bregoviçi i dashur i kryeqytetasve shqiptar, i këndoi himn kallashit serb që vriste fëmijë shqiptarë. Sikur të kishte gjyq të Nynbergut, Bregoviqi i Edi Ramës do të gjykohej për krime lufte e nxitje të gjenocidit ndaj shqiptarëve të Kosovës. Haga ishte vendi i tij e jo të këndonte në Tiranë.
Patriotizëm nga Pandi Laço e bashkëkombësit e mi përtej Alpeve nuk kam kërkuar asnjëherë, nuk kërkoj as tash. Patriotizmin në Shqipëri e luftoi mizorisht diktatura e Hoxhës, e luftoi mizorisht edhe demokracia nën kinse luftën kundër nacionalizmit, i zhveshi nga dinjiteti kombëtar shtresa të tëra, duke u dhënë hapësirë çakejve që t’ua fyejnë heronjtë kombëtar për t’u çel rrugë serbëve e beduinëve. Ndryshe ata do ta kuptonin se Serbia nuk qe mizore vetëm ndaj “kosovarëve’, por ndaj të gjithë shqiptarëve, nëse funksionojmë si komb. Në mungesë të patriotizmit, nga Pandi Laço me shokë kërkoja njerëzi, mbase edhe pak përpjekje të bashkëjetojnë me dhimbjen tonë të madhe. Mbi njëzetë mijë të vrarë e mijëra të zhdukur, mbi 15 mijë gra të përdhunuara, shpërngulje në përmasa biblike. Të vrarët, të zhdukurit e të përdhunuarat nuk janë numra, të gjithë ata e ato kishin nënë e baba, apo ishin vet nënë e babë, motra e vëllezër, ishin pjesë e qenies sonë, pjesë e qenies së bashkëkombësve përtej Alpeve shqiptare, mbase edhe pjesë e qenies së Pandi Laços. Të vrarët ishin pjesë e qenies së njerëzimit. Të vrarët nuk i ngjallim dot, por pse duhet të na i lëndojnë plagët këngëtarët serb në Tiranë? Që të na largojmë më shumë nga njëri-tjetri? Që të dëshmoj dikush se jemi dy kombe e jo një? Që të thonë serbët se shqiptarët e Shqipërisë janë më të mirë se sa shqiptarët e Kosovës?
Ne ende po i mëkojmë plagët tona, po e kapërdijmë dhembjen tonë, Pandi Laço e te tjerët shkrihen nga kënaqësia me këngët e mysafirit nga Beogradi!

Kur shqiptarët harrojnë si peshku!

Kam pritur më shumë dinjitet njerëzor e integritet kombëtar nga bashkëkombësit e mi, pra edhe nga Pandi me shokë, sepse nuk ma merr mendja që e ftuan “jugosllavin’ e tyre, vetëm sepse janë të zhveshur nga shija e mirë, apo nga kultura muzikore, sa kam përshtypje të pakëndshme që me ka ndjekur tash njëzetë vjet: një hije e frikshme e lobit serb e errëson qiellin shqiptar. Asnjëherë nuk jam pajtuar botërisht me kolegun tim nga Prishtina, ithtar i teorive të konspiracionit se, serbët janë të fuqishëm në kryeqytetin shqiptar. Por asnjëherë nuk kisha argumente t’ia dëshmoja të kundërtën.
Që serbët mund të ulën këmbëkryq në Tiranë apo në Durrës, punë e madhe, Shqipëria është vend i hapur e demokratik, mund t’i bie kush të do trup e tërthore, s’ më bënë asnjë përshtypje. Por që serbët janë ulur këmbëkryq në trurin e bashkëkombësve të mi e s’u shqiten, as pas dyzetë e pesë vjetësh diktature e njëzetë vjet demokraci, kjo është brengosëse. Dhe kur “kosovarët” në situata të këtilla reagojnë me emocione, dalin ca internacionalistë proletar përtej Alpeve shqiptare, duke u hakërryer: ç’keni ju turkoshakë, erdoganistë, talibanistë, islamistë? Pse na e prishni idilin me serbë? Muzika e tyre është më e mira në botë. Plasni! Dhe gazeta e mikut tim në Tiranë i botoi këto reagime dhe ca hakërrime në stilin: rrofshin serbët, poshtë kosovarët! Këtë frymë komunikimi e kultivon edhe një televizion nga Tirana me filialin e Prishtinës, kur nxjerrë një opinionist “të gjithëdijshëm”, që mua më duket sharlatan i çmendur, kur thotë: “pse shqiptarët e Maqedonisë nuk i nënshtrohen pushtetit sllavë, por na nxjerrin andralla e s’mund të takohemi qetas me kolegët tonë në Shkup e në Beograd?”
Prandaj kanë nis sërish të na pushtojnë dervishët e beduinët këmbëzbathur dhe serbët e Shumadisë me gjysmë opinge, të prodhuar në ish qytetin bullgar, Pirot.
Së fundi, nuk dua të merrem as me psikologjinë e “kosovarëve” të mi, të cilët gjithë jetën kanë menduar e vepruar si krahinë shqiptare, pra pjesë përbërëse e Shqipërisë, kurse qendra e tyre e gjakuar, Tirana vepron si satelitë i fqinjëve. Por do ta them shembullin e këngëtarit, i cili bie ndesh me shembullin e Pandi Laços me shokë. Kur këngëtarin e famshëm kroat, Oliver Dragojeviq e ftuan të këndonte në Beograd, ai tha në mënyrë të prerë: ”Këmba ime kurrë nuk do të shkel në Serbi”. Ai tha edhe se nuk mund t’i harronte krimet serbe ndaj popullit të tij kroatë. Pandi Laço as që i shkoi nëpër mend krimet serbe ndaj popullit shqiptarë.
Ndërkaq, shqiptarët pësuan dhjetëfish më shumë nga Serbia që nga viti 1912, kur ky shtet mujshar depërtoi deri në Elbasan e Durrës, duke vrarë e masakruar mijëra shqiptarë edhe përtej Alpeve. Por një pjesë e shqiptarëve harrojnë si ta kishin në kokë trurin e peshkut në vend të trurit të njeriut.

P.S. Porosi lexuesve: ju lutëm mos me mbështetni duke fyer bashkëkombësit. Grupet e fuqishme pro serbe dhe individët me ndikim nuk përbëjnë kombin. Nuk duhet të bëjmë garë kush e hedh pështymën më larg.

Ra ky mort (Zdravko Çoliç-i) dhe u pamë!

by

-Është herët të na këndojnë qyqet në shtëpitë tona!/
Nga Fahri XHARRA/
Me u pa po shihemi shpesh , po shihemi ashtu si po e duam por edhe ashtu si nuk po na e ka ëndja. Nuk dij . Më shkroi një mik me plot të drejtë :”Ta duash atdheun nuk do të thot t´i urrejsh të tjerët ” Por… ” Kundërshtarët e historisë, kundërshtarët e gjuhës, ithtarët e kombit kosovar, nuk marrin parasysh pasojat e kësaj përçarje, por destruksionin e tyre e cilësojnë si akt patriotik. Për të ndërtuar një ndjesi kombëtare me vlera tërësore, të përbashkëta, një identitet kolektiv, nevojiten disa dekada, ose shekuj, për ta rrënuar, më pak se një dhjetëvjeçar. Çdo komb ka kodet e veta dhe një tërësi vlerash, që konsiderohen si të shenjta. Ato mund të rrahen nga të gjitha anët nga specialistë të fushave përkatëse: analizohen, bëhet debat, polemizojnë në mes vete derisa të kristalizohen mendimet në dobi të një etnie, që pastaj në trajta të ngurtësuara, na shfaqen në librat shkollorë.”( Lis Bukuroca ) …por ”shyqyr”që ra Zdravkoja dhe u pamë ashu si nuk e kisha dëshiruar e as mënduar. ” Vet fakti se marrin guximin të kërkojmë ndryshimin e emrit të kombit, vet fakti se kërkojnë rrënimin e gjuhës, vet fakti se kërkojmë të ndryshojmë historinë duke u bazuar në gjykimet e sotshme, flet se ne jemi të dominuar nga mendësia fisnore dhe për këtë, shumë herë nuk jemi të vetëdijshëm, përndryshe nuk do të shpërndanim leksione se si duhet të ndjehen, çfarë duhet të besojnë dhe si duhet të flasin miliona shqiptarë. ”
Nuk di , por prap qëndroj në mëndimin që na duhet patjetër e sa më parë një qendër e vendosjes mbarëshqiptare ,pra një qendër e rëndesës gjithëkombëtare.

“Të nderuar miqtë e mi kosovarë.E kuptoj indinjatën tuaj për ftesën që i bëmë këngëtarit Zdravko Çoliç, ftesë e cila përkoi me eksodin e kosovarëve në Shqipëri 15 vjet më parë.
Ju siguroj se gjithçka ishte e pafajshme. (gazetatema.net/web/2014/04/16/sandri-leter-ndjese-kosovareve-per-zdravko-colic/)Ishte kjo një letër , një tallje, në shikim të parë e pafajshme por plotë sarkazëm , ironi dhe mospërfillje as kombëtare e as njerëzore . Ishte në stilin e zakonshëm e të tutorizuarëve , të cilët edhe frymë kur marrin duhet te janë të kujdesshëm se mos po e teprojnë.

Por , sidoqoftë ! Po shoh papjekuri kombëtare të cila po na habisin , na vejnë në dyshim, dhe padashtas ia bëjmë pyetjen vetit : A jam mirë ?

Deri sa :” Grupi “Druzhina” nga Odese e Ukrainës dërgon mesazhe kërcënuese për Kosovën.Ata thonë se nuk i harrojnë krimet e NATO-s kundër serbëve në Kosovë, dhe se për çdo ukrainas dhe rus kudo në botë, Kosova është tokë serbe, raporton Reporteri.
Anëtarët lëvizjes “Antimajdan”, grupi “Druzhina”, që po luftojnë në qytetin jugor të Ukrainës, përmes një video kanë dërguar një mesazh për popullin serb, duke thënë se serbët, rusët dhe ukrainasit, janë një popull, sllav ortodoks, raportojnë mediat serbe.
Forcave separatiste ruse në Ukrainë u janë bashkuar edhe shumë qytetarë nga Serbia. (Gazetaexpress ) “ , atëherë e shoh bukur si herët dhe hap të papjekur ardhjen e Çoliçit në Shqipëri ; nëse nuk është bër me qëllim të keq!
Mos pjekuria e sjellë edhe këtë reagim , i cili është lexuar me x herë: “KUSH JANE KOSOVARET QE KERKON FALJE TI MORE SANDRI…….????????????? PO KUJT I PLASI PER KOSOVARET MORE SE DUAN APO NUK E DUAN LEGJENDEN ZDRAVKO COLIC…????????????????????? KENGA JUGOSLAVE KA QENE ME KOHE E DESHIRUAR NE SHQIPERI DHE KENGETARET JUGOSLAVE JANE TE MIREPRITUR SA HERE NE SHQIPERI. Kosovaret TE SHIKOJNE PUNET E TYRE DHE TE MOS I FUTIN HUNDET SHUME KETEJ NGA SHQIPERIA..Kosovaret TE FTOJNE KENGETARE TURQ DHE ARABE NE KOSOVE SE NE NUK NA PLAS SHUME PRE TURKOSHAKET ISLAMIKE KOSOVARE: BRAVO PANDI LACO PER FTESEN QE I KE BERE LEGJENDES SE KENGES YUGOSLAVE ZDRAVKO COLIC: DHE BENI AKOMA FTESA TE TJERA QE TE VIJE LEPA BRENA DRAGANE MIRKOVIC INDIRA RADIC etj.
(Miro — 17 Prill, 2014 në 1:59 pm, Gazeta Tema).” E shifni sa largë që shkon puna , e pastaj habitemi pse na ndodhi! Fjala e qet fjalën dhe lindin kundërshtitë : ”Veç shqiptarët dalldisen, kalojnë në delirium e karikaturohen para pjesëtarit të një populli që i urrenë deri në asgjësim, siç bënë atë natë publiku (madje edhe burra pleq) para Coliqit. Dolën të kompleksuarit nga ndjenja e inferioritetit dhe shpërthyen e vunë në pah gjithë obsesionin dhe lakminë ndaj gjithçkaje që s’është si vetja e tyre, ndaj dikujt që i urren për çka janë. Rast i vecantë psikopatie kolektive e një popullate që nençmon vetveten. Kjo shihet edhe te emrat e huaj qesharakë që u vënë fëmijëve. Prandaj ishin te fundit që fituan lirinë, që bënë shtet dhe të parët që do ta humbasin identitetin.( Leter nga Kosova — 17 Prill, 2014 në 10:15 am .Po aty!)

E keqja është që pak ndëgjohet zëri rikujtues i mediumeve për të ligat nga Serbët . Të ligat historike , me pasoja po ashtu historike.

Nacionalizmi i një kombi shprehet ne dy mënyra; duke e ngritur moralin dhe kujdesin ndaj identitetit të tij dhe mënyra e dytë duke u angazhuar në arritjen e qëllimeve për vetëqeverisje -Pavarësi. ( Gellner, E., 1983, Nations and Nationalism, Oxford: Blackwell.) Në rastin e Shqipërisë dhe të Kosovës, çdo lëvizje për nacionalizëm është vetëm se ngritja e asaj ndjenje e cila me “kujdesin” e elementeve të caktuar lufton me të madhe për zbehjen e tij. Nëse nuk kemi nacionalizëm shqiptar e i cili po shihet me sy të keq nga vetë shqiptarët atëherë do të na mundin -izmat tjerë. Mu atëherë fillon katrahura kombëtare. (Fahri Xharra)
Të mos jesh nacionalist, “nuk merresh me këto probleme të vockla, por vetëm më çështje të mëdha. Çdo pushtues do ta kishte dëshiruar një elitë të tillë politike, si ajo shqiptare në Luginë, si ajo shqiptare në Maqedoni, që firmosi diskriminimin e shqiptarëve dhe të gjuhës shqipe.(L.B.). “ Pra , ç`të keqe ka nga nacionalizmi shqiptar?
Nacionalizmi shqiptar është kur “nderimi dhe respektimi i përkasin veprës nacionaliste, si një ndihmesë me shumë vlerë në njohjen e qytetërimit shqiptar dhe rolin e faktorit shqiptar në periudhën e zhvillimeve globalizuese në mjedisin ballkanik, për mbijetesën e shqiptarizmit në mes të nacionalizmave agresivë e kriminalë serb dhe grek dhe nacionalizmit agresiv turk. (N. Loka). Po ne, duhet të jemi nacionalist sepse jemi të rrethuar nga kombet nacionaliste me qëllime hitleriane, me qëllime pansllaviste dhe megalogreke. Europa nuk i frigohet nacionalizmit tonë, sepse ai nacionalizëm gjithmonë ka qenë duke e ngritur moralin dhe kujdesin ndaj identitetit te tyre Thjesht e thënë të mbijetojmë.

Është herët të na këndojnë qyqet në shtëpitë tona!

Ikona të thyera, si imazh poetik dhe risi për poezinë e sotme bashkohore

by

Nga Agron SHELE/
Shpesh herë kur vizitoj bibliotekën time nuk e di pse dora më shkon tek vëllimi poetik « Ikona të thyera » të autorit Gentjan Banaj. I kam rilexuar disa herë poezitë dhe sërish më duket sikur diçka ka mbetur ende për tu riparë, ose duket sikur diçka ka mbetur pezull në hamendsionet dhe parafytyrimet e mia, për mënyrën dhe këndvështrimin artistik rreth këtij libri. Në poezinë e tij takon dhimbjen dhe mallin, takon dramën jetë dhe përvuajtjen, takon rrebelimin dhe pasthirrmat dhe në pamje të parë duket sikur mbart shumë trishtim ose shumë shtjella gri që përfshijnë qiejt e muzës poetike të autorit, por këto nuk janë mestastaza që prodhohen nga kreativiteti individual, por krahët e errët të përjetimit të një shoqërie, e cila në misionin dhe gjykimin profarm të poetit , identifikohen si vlera të krisura, ose ikona të thyera. Sintetizimi metafizik poetik gërshetuar me hermetizmin përbëjnë stilistikën që e veçon këtë zë poetik tashmë të njohur, qoftë në formë, qoftë në hapësirë, por edhe në mënyrën konceptuale, si idol të përcjelljeve dhe mesazheve tejet ndjesore . Që në fillim ndeshemi me një titullim sa grishës, por dhe kaq befasues. Diçka ka ndodhur. Imazhi është shprishur. Ikonat janë rrëzuar dhe thyer .
« E sërish në drita krismash
Zeusi na ndiqte në harresë,
Të ikur, të anuar, vajtueshëm
diku midis humbjes dhe rënies. «
Kapërcimi i shpejtë i fateve ( ikje, anuar, përvuajtur), ringrihet dhe përndiqet deri nga krypersonazhi mitik (Zeusi), njëlloj si në lashtësinë e mjegulluar, por që çuditërisht përsëriten e ripërsëriten njëlloj edhe sot në kohët më moderne . Në paratezë të ravijëzimit të këtij mendimi ndeshim sindromën e dritës, e cila në këtë rast nuk shfaqet si bardhësi surreale, por si flakë krismash, po e njëjtë me flakën e rrufeve kur perënditë përndiqnin njëri tjetrin, dhe në përmbyllje dozohet rënia, përhumbja apo thyerja e ikonës .
Eshtë domethënëse por dhe karakterizuese për të kuptuar strukturën e këtij vëllimi poetik, boshtin që e përshkron atë, kolonat në të cilat ringrihet kjo vepër dhe jo pa qëllim skematizimi saj ndahet në katër nën tituj, që thjesht mund ta përkufizojë +1 mbi tredimesionalin e zakonshëm artistik.
1- Laku i karafiltë

Kapitulli hapet me poezinë « Pa titull », dedikuar birit, e cila në formë grafike krejt tjetër nga ato që jemi mësuar të shikojmë shpesh , por e sjellë në mënyrën postmoderne, me vendosje fjalësh figurativisht dhe estetikisht, shpreh ndërvarjen dhe intuitivitetin e gjallimit të jetës.

« …në çengelin e përmbysur
gjalloj për ty
i varur atje »
Sigurisht që shtrishmëria e dashurisë për njerëzit më të shtrenjtë padyshim që do qendërzojë edhe figurën e nënës, figurë që nëpërmjet tespijeve lakonizon ditët , pastaj ylberet psherëtimë, rrudhat dhe thinjat dhe sikurse thotë autori : dhemb / sa dhimbje ndjen një nënë ?

« Nën bekimin tënd u gjunjëzua çdo burrë
I mbrojtur nga mëshira që ty ta vodhën hyjnitë. »
Këto vargje janë një tjetër dedikim për nënën, një kapërcim që shkon përtej perëndive, e ringre atë në piedestale hyjnish, për të përunjur forcën dhe karakterin e çdo burri.
Vlen të theksohet se në këtë lloj poezie ka një sendërtim prefekt vargjesh, ka dhe një subkoshiencë që depërton magjishëm dhe kjo mënyrë e të bërit poezi shpreh natyrshëm, forcë vargu, mendim, dhe filozofi.

2- Absurd mbijetese
Poezitë e përfshira në këtë kapitull absorgojnë drejt mendimit filozofik dhe ideve të thella dhe në mënyrë krejt instiktive të çojnë në vizonialitetin por dhe iluzionalitetin e fjalës, metaforikën dhe simbolikën e saj, deshifron kontrastet bardhë e zi, (ditë-natë ) kontraste jetësore dhe menopauza të përditshmërisë, ose objeksioni i kontrastit (perëndim -agim), që më së shumti përqas tablotë e beftësisë ikje dhe atë të rilindjes shpresë .
« Ag,
zbulohet pak nga pak trupi i ditës »
E bardha dritë zbret dhe përhap magjinë jete, vjen ashtu në vagullim por e sigurtë dhe dal ngadale zbardh besimin për rifillimin e një dite të re.
Dhe në vazhdim :
« Jeta të kryqëzon
Pas ngjarjeve të mëdha »
Përditshmëria rrëmben në kuptimin fizik dhe shtyn përherë e më tepër drejt dëshirës, qëllimit, sfidave të përballjes dhe jo pa shkas autori i quan kryqëzimet e jetës, sepse instiktivisht të gjithë jemi skllevër të iluzioneve dhe pasioneve të ngritura.
Dhe së fundi :
« Vdesim nga pak
duke i ikur agimit »
A ka rënë poeti në nota pesimiste ?
Të gjithë vdesim nga pak, të gjithë shuhemi ngadalë, të gjithë i largohemi agimit dhe shkojmë drejt kujt ? Hiçit apo asgjësë. Këtë e deshifron vetë titulli poezisë, « Muzg ».
Në të njëjtin bosht vërtitet edhe poezia « Bardhë e Zi », të cilën për trajtesë koshiente nëse do përgjithësohej në kuptimin panoramik do impononte analitikë të drejtëpërdrejtë si : poezi e iluzionit të trishtë, e veshur me ereminë e përbrendshme të gjendjes fillestare kur është shkruar, përshkohet nga nota të thella pesimiste (ëndrra tymi , mesnatë e errët, agim i trishtë ) etj etj.
« Në sfondin e zi shquhen mirë
ëngjëlli e djalli tek uni »
Duke u nisur nga analogjia e këtyre termave por në depërtimin psiko-analitik do shikojmë se edhe përbrenda kësaj errëtie ka një fokus drite, ka diçka egzistenciale, ka qënësinë që edhe në momente të errëta e shquan dhe e drejton.
3-Maria e kaltër
Vëllimi poetik i autorit Banaj përshkohet edhe nga boshti i fuqishëm lirik, ku metaforat , simbolika, kompzicioni, tablotë ngjyra shumë, percepetimet e fluidizuara, ndjesitë më të thella, brishtësia e fjalëve si dhe elokuenca e përdorur e bën tejçues të inspirimeve dhe emocioneve të forta . Në kontrast me kapitujt e parë këtu ndeshemi me ndjesi të pazakontë dhe befasi, me temperament dhe shpirt estetik .

« Maria
Avitet në një mug
Rizgjon një shenjt të përgjumur
ikën e kaltër, qielli rrugë…
Ave ylber në mug…
Maria »
Përbrenda këtyre vargjeve ndjenjëa sinkronizohet e kaltër, rend nëpër qiej rrugë, rizgjon ëndrrat më të bukura gati deri në shenjt dhe mbetet ashtu, e kristaltë, e bukur, magjepëse, e përjetshme .Në vazhdimësi ndeshemi edhe me nota të tjera pateizmi, me dlirësinë dhe pafajësinë e ndjenjës, ndeshemi me zjarrminë dhe përjetimet teje ndjesore, gati në shpërthime eseniane :
« Një ditë në vdeksha
dhe në varr të zi
Tek një fije bari
shpirti do t’ më rrijë »
Ky është amaneti i dashurisë, i këtij sublimi deri në flijim, por që endet me shpirtin, përtej kufijve të jetësisë .

Bibël Urie
Pjesa e fundit e vëllimit poetik shpreh botëkuptimin dhe këndvështrimin e plotë të autorit rreth problematikës shoqërore dhe vetë fatit të njeriut, ngre zërin ndaj fenomeneve dhe paranojës që bren çdo ditë vendin, merr atributet e misionit që përfaqëson dhe lufton, si Krisht për shpëtimin e botës nga errëtia, nga demonët, nga e keqja, nga ligësia dhe nga absurdi. Nëpërmjet zbërthimit ideo-artistik të vargjeve kuptojmë edhe dimesionalitetin dhe formimin e plotë të autorit, i cili si qytetar, si intelektual, si poet, si njeri i shqetësuar tregon të patreguarën, dhe këtë jo në mënyrë spontane ose të ndërvarur nga çasti, por me koshiencë të plotë, me ndjenjë dhe mjeshtëri ringre fjalën në varg dhe vargun në art.
« Fjalë
si ushtarë medalje keni hak
Por, sa u shpreh me ju, ndjenja
Zemra ?
Ajo …vulos me gjak… ! «
Njeriu , si individ dhe qënie, jepet në konceptim universal, si trup dhe shpirt , si ndërgjegjie dhe memorie.
« I nëmuri me padashuri »
Pse kjo pjesë e errët rishfaqëse ?
Për të vazhduar :
« Myket për zërin
Ku s’ ka tingull shpirti. »
Ndoshta qënia njeri është shkëputur nga qënia shpirt dhe mendimi më i parë filozofik të çon në proçesione të tjera, ato të kuptimeve primare tashmë të shkëputura ngë kuptimet sensuale.
« Shpirti uritur
Përtyp mjegulla ere »
Shpirti mbetet shpirt, dhe përherë mbetet në kërkim të ndjenjës, vlerës dhe ashtu i përhumbur pas vesit apo përjetimeve momentale endet në zbrazëtinë haluçionale. Mesazhi poetik është më se i qartë :
Njeriu është në rrezik ! Poeti i bën thirrje që të ringrihet mbi unin dhe të sendërtojë vlerat shoqërore dhe humane.
I gjithë vëllimi poetik megjithëse ndahet në katër pjesë është unik, universal, ngre telajo ngjyrimesh dhe për më tepër farfurin muzën më të thellë krjuese.
« Ikona të thyera « vjen si pjesë e fonetekës poetike të përzgjedhur, mbart esencën e mendimit të sotëm letrar postmodern , ka gjithë hapësirën dhe përmbajtjen e një vepre letrare të mirfilltë dhe si e tillë ajo shënon një pikëkthese për poezinë bashkohore shqiptare sot.