dgreca – Page 493 – Dielli

Për një nacionalizëm modern shqiptar

July 6, 2020 by dgreca

Nga Marjana Bulku/Nacionalizmi modern, një shkencë e munguar por gjithmonë prezente në jetën tonë ku dominimi i politikës i ka eklipsuar ngjyrat e nacionalizmit kaq të nevojshëm për ruajtjen e autenticitetit në kushtet e globalizimit kulturor.

Ndërkohë që valët e emigrimit bënë që pjesa më e madhe e shqiptarëve të jetojnë jashtë trojeve të tyre etnike nacionalizmi mbetet një bazë e fuqishme për edukimin e vlerave identitare.

Po a i ka pasur Shqipëria kushtet për ta forcuar dhe pasur prezent nacionalizmin etnik, romantik, gjuhësor, fetar apo kulturor?!

Edhe pse shumë prej tyre interferojnë njëri-tjetrin edukimi me këto ndjesi nacionaliste në trojet tona ka munguar edhe pse pa frikë duhet pohuar që territorit shqiptar nuk i kanë munguar kalatë shekullore, kullat e lashta, veshjet tradicionale plot kolorite lokale, histori të pa shkruara, folklor i pasur, objekte kulti, artistë, nobelistë madje edhe shenjtorë. Pra Shqipëria e ka pasur plotësisht terrenin e duhur për ta ngritur nacionalizmin në nivelet e modernes.

Specifikisht nacionalizmi romantik që pikturohet nga vargjet e Bajronit, i cili i bëri përmendore natyrës, cilësive, heroit, duke tipizuar vendin tonë si: “Shqipëri, vendi ku lindi Iskanderi, o nënë e rreptë burrash të ashpër e fisnikë”, një natyralizëm kaq organik i cili e ka të shtruar terrenin folklorik, historik dhe kulturor”.

Kur ndjek komunitetin irlandez në USA duket sikur prek me dorë kulturën e tyre, veshjet e tyre, stilin e tyre të jetesës deri në ngjyra e arredim. Edukimi me vlerat kombëtare bëhet përmes nxitjes së ndjesive nacionaliste, pa zhurmë e bujë, bëhet përmes njohjes së historisë dhe folklorit pse jo edhe fesë si rruga më e mirë e zhvillimit të virtyteve. Shembulli i përkryer i nacionalizmit diasporik është komuniteti jezuit në USA por kudo ato janë nëpër botë, një nacionalizëm fetar që edukon të gjitha elementet (etnik, gjuhësor, ideologjik, kulturor), njē model i pa të dytë por nga ku kupton se emigrimi masiv, shpërndarja e shqiptarëve kudo në botë e bën të domosdoshëm një sjellje të re në jetesën e re, në tokën e re, eksportimin e nacionalizmit që mbase mund të quhet nacionalizëm diasporik.

Eksportimi i tipareve rrënjësore, ruajtja e tyre, transmetimi i tyre në mjedisin e ri jo vetëm që identifikon kombësi por edukon vlera historike e kulturore. Tetorin e kaluar një komunitet italo-arbëresh në Nju Jork e shfrytëzoi Kolumbus Day Parade, traditën 73 -vjeçare nju jorkeze, për të shpalosur kulturën arbëreshe, ku veshjet, këngët, flamuj edhe shqiptarë, bënë paradë avenjuve më të famshme të metropolit amerikan ku performonin 100 grupe dhe mbi 35 mijë artistë të cilët nderonin identitetin e tyre, e ku arbëreshët tanë parakaluan me dy flamuj atë shqiptar dhe italjan por me gjuhën e gjallë arbëreshe që i bën ende krenarë ata por edhe ne. Nacionalizmi diasporik dhe edukimi i brezave me të duket si një mundësi e re të ardhmes si një qasje ndaj kulturës tonë ku jo vetëm simbolet dhe flamuri janë identitet përbashkues, por edhe folklori, historia dhe mbi të gjitha kultura jonë e cila ka në themele vlera , emra, vepra me të cilat mund të nxitet një e ardhme më e mirë.

Skandal-Skuqet Superiorja …

July 6, 2020 by dgreca

…50% e klubeve te Kategorise Superiore marin karton te kuq../

“Ku e lam’ e ku na mbeti, Ne Europe dot nuk vemi”/

Nga Albano Kolonjari/

Pese ekipe te Kategorise Superiore kane deshtuar ne marrjen e licences per te luajtur ne Kupat e Europes. Bylisi, Vllaznia, Flamurtari, Luftetari dhe Skenderbeu ( i denuar nga UEFA), nuk mund te marrin pjese ne kompeticionet europiane pavareshit rezultateve qe mund te arrijne kete sezon futbollistik. Partizani, Tirana, Kukesi, Teuta dhe Laci jane licensuar duke patur te drejten e pjesmarjes ne kompeticionet europiane. Po te shikosh me kujdes listen i bie qe 50% e klubeve e Ketegorise Superiore deshtojne ne licensimin europian, dhe kjo perben nje skandal me vete per futbollin shqiptar. Por je vetem kaq. Bylsi mund te ndikoje negativisht ne mbarevatjen e gares. Skuadra bllashiote synon Kupen e Shqiperise. Ne rast triumfi ballshiotet nuk mund te luajne ne kompeticionet europiane, dhe vendin e tyre do ta merrte skuadra qe renditet ne vendin e katert ne kampionatin shqiptar te futbollit. Luftetari dhe Flamurtari i kane thene mirupafshim futbollit elitar dhe nje nga shkaqet kane qene financat dhe problemet ekonomike qe keto klube kane pas mosmarreveshjeve brenda klubit por edhe midis klubit dhe bashkive perkatese. Ne te njejtat ujra eshte edhe nje emer tjeter i futbollit shqiptar Vllaznia e Shkodres. Klubet kane nje liste te gjate borxhes te ish futbollisteve apo edhe rroga te prapambetura te stafeve aktuale. Pamja behet edhe me e zymte kur shikon qe keto skuadra me histori te paperseriteshme jo vetem ne futbollin shqiptar por edhe ne perfaqesimet e tyre ne kompeticionet europiane do te luajne ne ligat me te ulta te futbollist shqiptar dhe askush nuk e vendos ujin ne zjarr. Vllaznia vazhdon te jete nje skuader bashkie dhe privatizimi e saj ngelet nje mision i pamundur, per shkak te problemeve midis atyre qe kane qene ne krye te Vllaznise, atyre qe kerkojne te privatizojne, Bashkise Shkoder dhe borxheve te shumta qe ka klubi shkodran. “Turqit e Flamurtarit”, jo vetem qe nuk arriten te krijojne nje skuader elitare por e “zhyten” Flamurtarin ne ujra te turbullta dhe ne Vlore askush nuk mund te thote se cila eshte e ardhmja e kubit qe realizoi nje histori brilante ne kupat e europes. Luftetari. Duket sikur klubi gjirokastrit ka falimentuar. Ne qytetin e gurte, zgjidhja e problemeve dhe borxheve qe skuadra ka trasheguar do te jete e veshrite te zgjidhen. Gjirokatritet jane perballur dhe do te perballen me zyren e zgjidhjes se konflikteve prane FSHF por edhe atyre prane UEFA-s dhe FIFA-s per likudimin eplote te kontratave qe kane me ish futbolliste apo edhe kontratve aktuale. Vtem kur te kene sheshuar te gjitha keto mosmareveshje keto klube, por edhe probleme te tjera keto klube mund te kene driten jeshile per te mare pjese ne kompeticionet europiane. Te ardhurat nga pjesmarja ne kompeticionet europiane jane edhe te ardhurat kryesore qe kane klubet shqiptare. Per pjesmarjen ne turin e pare te skuadrat shpreblehen 280 mije euro, per turin e dyte 380 mije euro, plus te drejten televisive reklamave etj.

Kryeministri Hoti në Paris, nesër takon Presidentin Macron

July 6, 2020 by dgreca

KRYEMINISTRI I REPUBLIKES SE KOSOVES Z. AVDULLA HOTI/

Në 10 Korrik “samit virtual” mes Kosovës dhe Serbisë. Në 12 Korrik në Bruksel takohen kryeministri i Kosovës, Avdullah Hoti, dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç/

PRISHTINË, 6 Korrik 2020-Gazeta DIELLI/ Kryeministri i Qeverisë së Republikës së Kosovës, Avdullah Hoti do të udhëtojë sot për në Paris, ku nesër, në 7 Korrik 2020, do të takohet me Presidentin e Republikës së Francës, Emmanuel Macron.

“Pritja zyrtare që bëhet enkas për kryeministrin e Republikës së Kosovës në Pallatin Elize (Palais de l’Elysée) në Paris, Pallati presidencial i Francës, tregon kujdesin dhe përkushtimin e Presidentit Macron ndaj Kosovës dhe të ardhmes së saj euroatlantike.”, thekson njoftimi i dërguar nga Zyra e Kryeministrit kosovar.

Ndërsa media në Prishtinë sot njoftoi se, me “lehtësimin” e presidentit të Francës, Emmanuel Macron, dhe kancelares gjermane, Angela Merkel, të premten, më 10 korrik, do të zhvillohet një “samit virtual” mes Kosovës dhe Serbisë.

Dy ditë më vonë në Bruksel do të takohen kryeministri i Kosovës, Avdullah Hoti, dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, që, sipas BE-së, do të shënojë edhe rifillimin e dialogut për normalizimin gjithpërfshirës të raporteve.

“Siç kemi premtuar se do të komunikojmë kur të kemi lajme, tani ka ardhur koha që ta konfirmojmë takimin e rinisjes së dialogut. Unë mund të konsideroj se më 12 korrik në Bruksel takohen kryeministri i Kosovës, Avdullah Hoti, dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç. Nikoqir i këtij takimi do të jetë përfaqësuesi i lartë i BE-së, Joseph Borrell, e i pranishëm është edhe i dërguari i posaçëm për dialog, Miroslav Lajçak”, ka thënë zëdhënësi i Komisionit Evropian, Peter Stano, citon Koha në raportimin e korrespondentit të saj.I pyetur se kush do të jetë nga ana e Kosovës në “samitin virtual” të Parisit, Stano ka thënë se për këtë duhet të pyeten organizatorët, e ajo është Zyra e Presidentit të Francës.

TIRANA NËN KTHETRAT E COVID-19, KU PO SHKON SHQIPËRIA?

July 6, 2020 by dgreca

Dr. Gëzim Xhepa, anatomist dhe kirurg plastik, profesor në Universitetin e Mjeksisë Tiranë, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, betejën që po zhvillon Shqipëria ndaj Covid-19, analizon përhapjen e virusit veçanarisht në Tiranë, ku shifrat aktuale të ritmit të infektimit të shfaqura në komunikatat zyrtare, jo vetëm nuk dëshmojnë realisht shpërndarjen e virusit, por përkundrazi, po shndërrohen nga instrumenta sensibilizimi, në instrumenta paniku dhe frenues të imunizimit natyral. Me PhD Gëzim Xhepën bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

SHQIPËRIA PËRBALLË COVID-19

Shqipëria përjetoi dhe përjeton një situatë të zbutur COVID-19, të ngjashme me fqinjin tonë jugor Greqinë, si dhe Italinë e Jugut, larg dramës dhe panikut të vendeve të zhvilluara të Evropës Perëndimore. Sipas mendimit të shumë mjekëve në Shqipëri, sidomos mjekëve të familjes, pikun e vet epidemia e ka pasur në fund të janarit dhe fillimit të shkurtit, duke u përzierë me gripin stinor AH1N1, i cili në këtë vit rezultoi me komplikacione më të shumta pulmonare, me simptoma të ngjashme me Covidin. Në favor të kësaj ideje janë dhe pamje skanerografike të mushkërive gjatë kësaj periudhë, të ngjashme me ato që cilësohen sot me specifitet të lartë për COVID-19, të evidentuara nga Dr. Renato Osmenaj, në Spitalin Infektiv, ku të sëmurët nuk shtroheshin për sëmundje pulmonare, por për gjendje temperaturash të larta të padominuara gripale. Nga ana tjetër, testet për gripin AH1N1 në këtë periudhë rezultojnë me pozitivitet 22% për të sëmurët e shtruar, në ndryshim nga vitet e tjera kur pozitivieti varion nga 55 – 60%, duke sugjeruar se një pjesë e mirë e të sëmurëve me simptomatologji gripale, i përkisnin një virusi që ende nuk ish në protokoll gjurmimi. Në mendimin tim, kjo analizë ka vlera praktike, pasi dëshmon që epidemi të tilla përballohen shumë mirë nga mjeku i familjes, i cili trajtonte dhe menaxhonte në këtë periudhë të sëmurët jashtë panikut që kishte të bënte me gripin COVID-19. Strategjia e gabuar e vënies në kontakt të të sëmurit vetëm të një numri unik (për Shqipërinë 127), duke lënë jashtë loje mjekun e familjes vetëm rëndon rastet dhe nxjerr jashtë kontrollit sëmundjen. Lombardia vërtetoi se viktimat e kësaj sëmundjeje prodhohen nga një sistem shëndetësor i rënë në kolaps nga kaosi dhe paniku, ku bie forca selektive dhe trajtuese e mjekut të familjes, dhe një fluks i papërballueshëm të sëmurësh përplaset në spitale.

KLIMA DHE VAKSINA E GRIPIT FAVORIZON EPIDEMITË GRIPALE

Shqipëria u ballafaqua me panikun e sëmundjes në fund të shkurtit dhe fillim të marsit, gjatë krizës Lombarde, e cila jo vetëm për dramatizmin e saj, por edhe për hyrjet dhe daljet e shumta me veriun e Italisë, prodhoi në këtë periudhë një valë të dytë epidemike, e cila u dominua me vendosjen e një sistemi drastik izolimi, i pashembullt në vendet fqinjë. Megjithatë dokumentimi dhe gjurmimi i rasteve tregoi se sëmundja kishte filluar të protokollohej në periudhën rënëse të valës dhe ishte e paaftë të prodhonte viktimat që konstatoheshin në vendet e Evropës. Në këtë periudhë u konstatua nga Instituti i Studimeve Gjenetike të Londrës, që ora biologjike e virusit, fliste për ekzistencën e tij në të gjithë kontinentet që në muajt e fundit të 2019. Pra sëmundja nuk po shkaktohej nga prezenca e virusit, por nga situata klimatike që favorizon epidemitë gripale. Kjo u konstatua dhe me avancimin e sëmundjes drejt veriut muaj pas muaji. Nga ana tjetër prezenca e viktimave më të shumta në vendet e zhvilluara, në raport me vendet më të prapambetura, për mendimin tim ka të bëjë edhe me aplikimin në rutinë dhe të protokolluar të vaksinave të gripit. Në Lombardi këto vaksina aplikoheshin në mënyrë të rregullt në popullatën e moshuar dy herë në vit, pasi imuniteti ndaj virusit të gripit është i përkohshëm për shkak të mutacioneve të shpeshta të tij. Kjo bëri që organizmi i përgatitur në luftë virtuale me viruse të zbutur, cedoi në ballafaqimin me një virus pa vaksinë të gatshme. Këto moshat në Shqipëri dhe Italinë e Jugut nuk aplikojnë rregullisht këtë vaksinë, duke shfaqur një rezistencë natyrale. Nga ana tjetër, sipas virologëve francezë, aplikimi i shpeshtë i vaksinave prodhon situata alergjike në organizëm, për shkak të veshjes proteinike të virusit, ku ballafaqimi me një virus natyral, shkakton dëmtime të organizmit, jo më, për shkak të agresivitetit të virusit, por për shkak të reaksioneve agresive imunitare në organizëm. Pra për një arsye apo tjetër, Shqipëria dhe ballkani dëshmuan se shfaqën një rezistencë natyrale ndaj sëmundjes.

KEQMENAXHIMI I MASAVE BLLOKUESE

Ndonëse Shqipëria, përfitoi nga vendosja e masave bllokuese, keqmenaxhimi i tyre prodhoi efekte të kundërta. Qeveria shqiptare në kulmin e panikut, nga një sistem shëndetësor i kolapsuar dhe destruktuar në 30 vite nën agresivitetin e një korrupsioni, ndonëse brenda 4 javësh evidentoi një trend të rënies të shkallës së infeksionit në popullatë të targetuar (në kontakt të drejtpërdrejtë me virusin) në 5%, nuk morri kurajën e zhbllokimit gradual të masave shtrënguese për 10 javë, duke frenuar vijimin e imunizimit gradual natyral të popullsisë nga kontakti me virusin. Kjo periudhë paniku qeveritar me tejzgjatje izolimi, prodhoi efekte të kundërta reagimi me shkeljen dhe neglizhimin e gjithë normave të distancimit. Fjaskoja e suksesit që trumbetonte qeveria shqiptare të prezencës së vetëm 11 viktimave/ 1mln. banorë në fund të periudhës së izolimit, në raport me Greqinë e masave më të moderuara bllokuese që shfaqte 14 viktima/ 1mln, ju desh vetëm 1 muaj të shuhej, ku Shqipëria aktualisht prezantohet me 23 viktima/ 1mln banorë, përkundrejt 18 viktimave/ 1mln banorë të Greqisë. Kjo dëshmon se ballafaqimi me virusin është i pashmangshëm dhe përfitues në këtë periudhë për shkak të uljes së dozës së ekspozimit së virusit, që çon në imunizim dhe jo në sëmundje. Izolimi nuk eliminon virusin, ai vetëm zbut fluksin në spitale, duke shmangur viktimat nga mbipopullimi i tyre.

SHIFRAT AKTUALE SI INSTRUMENTA PANIKU E FRIKE

Shifrat aktuale të ritmit të infektimit të shfaqura në komunikatat zyrtare, jo vetëm nuk dëshmojnë realisht shpërndarjen e virusit, por përkundrazi, po shndërrohen nga instrumenta sensibilizimi, në instrumenta paniku dhe frenues të imunizimit natyral. Kjo dëshmohet dhe nga mospërputhja e ëorldmeter-it që flet për 11mln. të infektuar në rang global, kur studimi gjenetik anglez, duke u nisur nga ora biologjike e virusit (numrit të mutacioneve) fliste para 2 muajsh për kontakte me virusin në 10% të popullsisë globale (700mln të infektuar). Atëhere e gjej me vend tezën e kryepidemiologut të Maqedonisë, i cili kërkon të standardizohet vlerësimin e agresivitetit të sëmundjes nga numri i të sëmurëve dhe viktimave. Në këtë këndvështrim, me heqjen e masave bllokuese në Shqipëri, pas një dyndjeje larg çdo mase distancimi nga një popullsi e revoltuar, shifra e të shtruarve nuk kaloi asnjëherë 80 të sëmurë dhe numri i vdekjeve mbeti në të njëjtën frekuencë me atë të periudhës së izolimit, në kushte shpesh ku të viktimat vuajnë nga sëmundje të rënda të papajtueshme me jetën. Pra aktualisht, kjo periudhë nuk favorizon sëmundjen, virusi duket se i ka rënë agresiviteti, dhe me keqardhje them se shumë kolegë të panikosur, që shohin ëndrra me kriza epidemike, janë plotësisht të gabuar dhe me panikun që përhapin po frenojnë jetën normale të popullatës dhe imunizimin natyral të saj. Po kështu, sipas mendimit tim, nuk është e qëndrueshme edhe ideja e pritjes së një vale të dytë pandemike në vjeshtë nga virusi, pasi ky virus kaq i dobët me sëmundshmëri vetëm në 10% dhe vdekshmëri në 1% të të infektuarve, ky virus që në goditjen e tij të parë prodhoi vetëm 500mijë viktima përkundrejt 1.5mln. të një gripi të zakonshëm, me mutacionet e tij do të jetë i aftë të prodhojë një pandemi botërore, vetëm nëse kjo krijohet në mënyrë artificiale nga politika paniku propagandistik mediatik dhe reflektimesh në rrjetet sociale.

PANIKU COVID-19, DOMINOI MBI KANCERIN, SËMUNDJET KARDIOVASKULARE E CEREBRALE

Është në rastet e rralla, për të mos thënë unike të periudhës moderne të mjekësisë, kur kurba epidemiologjike e një sëmundje dominon mbi dhjetra sëmundje shumë më vdekjeprurës dhe me frekuencë shumë më të lartë prezence. Paniku i vdekjes nga COVID-19, dominoi mbi kancerin, sëmundjet kardiovaskulare, cerebrale, si dhe sëmundje të tjera, duke prodhuar viktima të heshtura shumë më të shumta në numër se sa viktimat e deklaruara të Covidit. Nga ana tjetër, mosha e tretë nën stresin psikologjik për gogolin që e pret te dera në kushte izolimi fizik në shtëpi, nën presionin e një paniku të prodhuar nga një angazhim i ethshëm politiko-mediatik global, jo vetëm po përjeton agravimin sëmundjeve që ka, por po avancon në komplikacione trombotike, skleroza senile, plakje dhe shkurtim jete, ku roli i stresit agresiv është dominant. Të gjithë kësaj tabloje botërore, në Shqipëri i shtohet dhe vendimi i Qeverisë shqiptare për ta pozicionuar Institucionin Covid – 1 në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”, duke nxjerrë jashtë loje të vetmin institucion akademik dhe shkencor mjekësor, që mbulon problemet serioze shëndetësore, jo vetëm në popullsinë shqiptare, por edhe për gjithë trevat shqipfolëse. Nën presionin e panikut nga prania e një qendre trajtimi Covidi në këtë institucion, pacientë me sëmundje serioze që nuk u jepet dot zgjidhje në spitalet rajonale, pranojnë të rëndohen në shtëpi, por vetëm t’i shpëtojnë këtij infeksioni. Ndërkohë që pozicioni më i përshtatshëm për qendrën e trajtimit të Covidit, do ishte Sanatoriumi i përqendruar në zonën e Saukut, mes gjelbërimit, i specializuar për patologjitë pulmonare, dhe që aktualisht, me statusin e spitalit rajonal, inkorporon në vete të gjithë specialitetet, për trajtimin e komplikacioneve të mundshme në të sëmurë me Covid. Ky spital është vetëm 20 minuta nga QSU “Nënë Tereza”, gjë që lejon ndihmën në kohë reale nga specialistët e kësaj qendre, për çdo problem tepër të specializuar në të sëmurët në trajtim. Kjo do të zhbllokonte QSUNT, dhe do të lejonte ndjekjen normale të të sëmurëve me sëmundje të tjera.

MASKA ËSHTË MJET KUFIZUES, POR JO FRENUES I SHPËRNDARJES SË VIRUSIT

Parimi i përdorimit të maskës është i thjeshtë. Ajo duhet të përdoret aty ku është i pamundur aplikimi i distancimit social. Maska është mjet kufizues, por jo frenues i shpërndarjes së virusit, në mjedise të mbyllura dhe me kontakt të afërt mes individëve. Por përdorimi i saj është paradoksal në mjedis të hapur dhe për periudha të gjata kohore. Duhet të kuptojmë se një ndër format e menaxhimit të një epidemie gripale dhe trajtimit të saj është ajrosja dhe oksigjenimi. Njerëzit duhen të ndërgjegjësohen për pasojat e maskave nga përdorimi i tejzgjatur dhe në mjedise të hapura sidomos në moshën e tretë, pasoja që variojnë nga kufizimi i oksigjenimit të organizmit (nga thithja e dyoksidit të karbonit brenda maskës), alergjizimi i rrugëve respiratore, zhvillimi i mikozave (myqeve) në rrugët respiratore, e deri në mbivendosjen e florës patogjene mikrobiale (nga kontaminimi i maskave). Kudo theksohet se armiku numër një i virusit është oksigjeni dhe rrezatimi i diellit, dhe nga ana tjetër i detyrojmë njerëzit të marrin frymë brenda një maske, duke dhënë e marrë dyoksid karboni, duke dhënë e marrë mikrobe dhe viruse, duke rritur dozën dhe kohën e infektimit prej tyre. I këshilloj moshës së tretë, mbajtja e maskës në mjedis të hapur jo vetëm nuk ndihmon në mbrojtjen nga virusi, por përkundrazi rëndon gjendjen e rrugëve të tyre të frymëmarrjes, duke lehtësuar vendosjen e viruseve dhe mikrobeve në to.

KUR DO ZHDUKET VIRUSI COVID-19?

Viruset, ashtu si edhe mikrobet nuk zhduken, ato bashkëjetojnë me ne dhe, duke qenë më të dobëta transformohen, për të mbijejtuar. Viruset e familjes Corona, kanë qënë dhe do të vazhdojnë të jenë, ato vetëm transformohen duke prodhuar nëntipa dhe tipa të rinj, që në momente të caktuara bëhen agresivë. E vetmja mbrojtje ndaj tyre është përgatitja e organizmit në përballje sa më natyrale me ta. Çdo deformim i imunitetit natyral të organizmit nëpërmjet vaksinave, në viruse që lënë imunitet të përkohshëm, siç është gripi, jo vetëm nuk është dobiprurës, por shpesh është dëmtues për organizmin. Duhet të kthejmë sytë nga imunologjia klasike, kur prodhimi i vaksinave për sëmundje me imunitet të përkohshëm ishte nonsens. Asnjëherë lufta e strukturave biologjike të tilla të thjeshta, sa nuk mund të quhen as mikroorganizma, nuk mund të jetë shkatërruese për specien humane të organizuar dhe konsoliduar si një perandori dominante e jetës biologjike, në evolucionin e saj miliona vjeçar.

PANIKU QEVERITAR DHE MJEKËSOR PRODHUAN KATASTROFA SOCIALE, EKONOMIKE DHE POLITIKE

Detyra e mjekësisë është të dominojë sëmundjet në emër të mbrojtjes së jetës dhe jo shkatërrimit të saj. Strategjia gjithëbotërore e menaxhimit të kësaj situate, në rastin më të mirë dëshmoi për shkarjen nga e mjekësisë moderne nga parimet klasike dhe lapsus në strategjinë e trajtimit e një gripi, ndërsa në rastin më të keq, flet për një agresivitet dhe mungesë kontrolli në botën e zvogëluar nga rrjetet sociale dhe informacioni i pakontrolluar, të cilat krijojnë presione, duke futur në panik qeveri dhe mjekësi dhe prodhuar katastrofa sociale, ekonomike dhe politike, ekuivalente me bomba atomike dhe luftëra botërore. Paniku i prodhuar dhe nga mjekë dhe grupe mjekësore, që në mënyrë jo profesionale, deklamonin kataklizmonë botërore dhe i jepnin ngjyrat e kuçedrës këtij virusi, duke marrë rolin e Kasandrës, duhet të kuptojnë që paniku nuk prodhon reagim pozitiv te pacienti apo popullata dhe nuk ka të bëjë me ndërgjegjësimin që prodhon bindja e të sëmurit dhe optimizmi i tij. Ku janë ata mjekë dhe hulumtime shkencore, që parashikonin apokalipsin, aktualisht në fundin e kësaj vale epidemike, me ⅓ e viktimave të një gripi të zakonshëm, por me një bilanc apokaliptik destruksioni psikologjik, social, ekonomik, arsimor, etj., ku peshën e shkaktarit dhe provokatorit kryesor e mban mjeksia botërore, e futur në vorbullën e një paniku të pajustifikuar, ku misioni i përmirësimit, mbrojtjes dhe konsolidimit të jetesës, u transformua në misionin shmangies të domosdoshme së vdekjes me çdo kosto.

ARMIKU MË I MADH I JETËS ËSHTË PANIKU DHE STRESI

Së fundi mund të them se armiku më i madh i jetës është paniku dhe stresi. Çdo organizëm solid dhe i pa terrorizuar është i aftë të ndeshet me sëmundjen dhe të triumfojë. Për dominimin e kësaj situate, ju bëj thirrjen e një mjeku të shquar francez: “…I sëmurë, unë (si mjek) dhe sëmundja jemi në anë të ndryshme të barrikadës, varet me kë bashkohesh ti, të përcaktojmë triumfatorin…!”. Të gjithë e dini që herpesi bashkëjeton me ju, ai qëndron brenda organizmit pa ju shqetësuar dhe merr krah dhe shpërthen në buzët tuaja, në periudha stresi, lodhjeje dhe sëmundjeje. Vetë worldmeteri Covid flet për kurbë në rritje të të infektuarve dhe kurbë në rënie të vdekjeve. Qetësia dhe trajtimi i sëmundjes me parimet e gripit të zakonshëm, jo vetëm nuk do të prodhojë viktima, por dhe do kthejë vitalitetin në planetin e rënë në kaos dhe kolaps.

4 KORRIK 1923 VATRANET ME KONICEN REGJISOR SHFAQEN “OTHELLON”

July 5, 2020 by dgreca

ME 4 KORRIK 1923- FAIK KONICA VURI NË SKENE TRAGJEDINË ”OTHELLO” TË SHQIPËRUAR NGA NOLI/

– OTHELLO- Shfaqja pati sukses të plotë. Faik Konica e njoftonte përkthyesin e tragjedisë Nolin, që atë kohë ndodhej në Vjenë, me telegram: Arlington Theatre, 4 July, Wonderful performance of Othello in Albanian. (Performancë e mrekullueshme e Othellos në shqip)…/

-Noli përgjigjej po nga Vjena me telegram: “Përhirimet e mija zonjave dhe zotërinjëve që lojtë Othellon”!
-Dielli i datës 7 Korrik 1923 e përshkruan suksesin në vend të dukshëm, në faqen e dytë, në vend të editorialit, me vijim në faqen 5. Është vetë Faik Konica, regjisor i shfaqjes, që përshkruan suksesin e trupës së teatrit të Vatrës.

KUR FAIK KONICA VINTE NË SKENË TRAGJEDINE “OTHELLO” DHE INTERPRETONTE ROLIN E DUKËS SË VENEDIKUT

NGA DALIP GRECA

104 vite te shkuara, Gazeta “Dielli” e numrit 25 Maj 1916 përcillte me entuziazëm njoftimin: U mbarua së shtypuri tragjedia e Othellos e shkruar prej dramatistit më të madh të botës, pas Krishtit, William Shakspear, e shqipëruar prej Inglishtes në vjershë prej At Fan Nolit. Kjo është e para vepër klasike që kthehet nga Inglishtja në Shqip. Shqiptarët e Amerikës duhet të jenë kryelartë që kjo vepër me rëndësi u shtyp prej Vatrës, e cila nuk dëshiron që të jetë e para vetëm në fushën e politikës, por edhe në fushën e letrave të bukura. Përkthimi mbanë në faqen e pare dedikimin kushtuar Federatës Panshqiptare të Amerikës”VATRA”
Faik Konica, që ishte rikthyer në Amerikë me 22 shtator 1921, pas një qëndrimi për më shumë se një dekade në Europë, i zgjedhur në krye të Vatrës në mungesë, kishte marrë mbi vete barrë të mëdha për të nxjerrë në dritë kombin shqiptar. Krahas gazetës Dielli, ku ai ishte realisht kryeredaktor i saj, duke e përdorur si tribunë të mendimit të lirë, ai përdori edhe forma të tjera të zgjimit kombëtar, veçanërisht teatrin për zgjimin kulturor. Konica krijoi grupin e teatrit të Vatrës, dhe përzgjodhi për ta vënë në skenë tragjedinë Othello, të shqipëruar prej Imzot Nolit.
Tragjedia “Othello” u shfaq për herë të parë me 4 Korrik 1923 në Arlington Theatre, Boston, (skenë ku pesë vite më vonë do të shkëlqente edhe më i shquari i kohës prej racës shqiptare Aleksandër Moisiu gjatë një turneu në SHBA). U zgjodh Dita e Pavarësisë së Amerikës për të dhënë shfaqjen e parë në kuptimin simbolik, si Atdheu i dytë i shqiptarëve. Gazeta Dielli ruan gjurmët e përgatitjes dhe vështirësitë që u hasën për ta vënë në skenë një nga kryeveprat e Shkespirit. Problemi më i madh ishte gjetja e aktoreve femra në rolet e Desdemonës, të Emilisë dhe të Biankës. Disa herë editori i Diellit Andon Frashëri publikoi thirrje në faqet e gazetës, duke u lutur zonajve dhe zonjusheve që të paraqiteshin për të marrë rolet e tragjedisë. Përgjatë vitit 1922, kur nisën përgatitjet, thirrje të tilla u publikuan në disa numra. Më në fund u gjetën tri zonja që pranuan të merrni rolet.
Përgatitjet në tavolinë bëheshin në zyrën e Vatrës. Përgjegjësi për organizimin e përgatitjeve ishte Andon Frashëri, por ndihmuan edhe George Prifti e Aqile Tasi, ndërsa regjisor ishte vetë Faik Konica, i cili në atë kohë ishte Kryetar i Vatrës dhe Menaxher i Diellit.
Para se të jepej shfaqja Dielli udhëzonte shqiptarët e Amerikës të lexonin tragjedinë e pvrkthyer nga Noli se ashtu do ta kuptonin më mirë dhe më lehtë shfaqjen.
Shfaqja pati sukses të plotë. Faik Konica e njoftonte përkthyesin e tragjedisë Nolin, që atë kohë ndodhej në Vjenë, me telegram: Arlington Theatre, 4 July, Wonderful performance of Othello in Albanian. (Performancë e mrekullueshme e Othellos në shqip)…
Noli përgjigjej po nga Vjena me telegram: “Përhirimet e mija zonjave dhe zotërinjëve që lojtë Othellon”!
Dielli i datës 7 Korrik 1923 e përshkruan suksesin në vend të dukshëm, në faqen e dytë, në vend të editorialit, me vijim në faqen 5. Është vetë Faik Konica, regjisor i shfaqjes, që përshkruan suksesin e trupës së teatrit të Vatrës.
Faiku nuk e fsheh gëzimin e madh si regjisor e aktor, por mbi të gjitha e sheh arritjen e suksesit si vepër të Vatrës. Në artikullin e tij hasen elementët profesionistë të kritikës letrare dhe skenike. Ai analizon vlerat e tragjedisë dhe lojën e personazheve amatorë. Jo vetëm kaq, por ai e quan shfaqjen në gjuhën shqipe si hapin e parë drejt themelimit të Teatrit Shqiptar, pavarësisht se ngjarja ndodhte në diasporën e largët, përtej oqeanit, në SHBA.
Konica e trajton vënien në skenë të tragjedisë si histori të mundimeve për të përhapur kulturën ndër shqiptarët e Amerikës. Ai shkruan se 4 korriku 1923, do të mbetet si një datë e paharruar në historinë tonë. Atë ditë u luajt në Arlington Theater të Bostonit për të parën herë në gjuhën shqipe një vepër dramatike e vërtetë, tragjedia e pavdekshme e Shekspirit ”OTHELLO” dhe u luajt si duhet, me zonja në rol të zonjave, që në atë kohë dukej gjë e pamundur, kur merr në sy trurin e pagdhendur dhe shpirtin e pa t’holluar të shumicës së shqiptarëve. Faiku Konstatonte se suksesi qëndronte në vullnetin e bashkuar me të kuptuarit të thelbit të problemit. Vetëm kështu u kapërcyen të gjitha pengesat. Konica shkruante: ” Kuptimi dhe vullneti i tri zonjave dhe i të afërmëve të tyre bënë të mundur vendosjen e gurit të parë në themelet e Tatrit shqiptar. “
Konica e konsideron këtë moment si themelimin e Teatrit shqiptar. Regjisori Konica e vlerëson shumë angazhimin e atyre zonjave të nderuara që për të realizuar këtë shfaqje u duhej të udhëtonin nga larg, prej Usteri e Hudsoni në Boston dhe jo vetëm një e dy herë, por për katër muaj radhazi sa vazhdoi përgatitja dhe vënia në skenë e tragjedisë. Ato prishën rehatinë e tyre pa asnjë interes, pa asnjë përfitim. Gjithçka ishte vullnetare.
Dhe pema, i dha frutet, mundimi nuk shkoi kot; Othellua u luajt në një mënyrë çuditërisht të bukur, do të konstatonte Konica pas shfaqjes. Për shembullin që dhanë, veçanërisht zonjat, çdo shqiptar çdo mik i kulturës dhe i përparimit do t’u jetë përherë mirënjohës zonjave Henrietta V. Miller, Antigoni V. Kosta dhe Virginia T. Miller.
Analiza e Konicës: Rolin e Desdemonës e luajti me shumë talent zonja Henrietta Miller- Fisnikëria e bashkuar me vuajtjet, dëshpërimi i përulur që s’ngre krye kundër padrejtësisë më të madhe, besnikëria dhe dashuria deri në fund, të gjitha këto ndjenja gjetën aktore me shfaqje të hollë e të mënçur tek zonja Henrietta Miller, e cila edhe nga pamja fizike kishte dukjen e Desdemonës. Vjershëtori anglez Milton, e përshkruante heroinën Shekspiriane me këto fjalë:” Grace was in all her steps, heaven in her eyes, In every gesture dignity and love.”( Hiri ishte në të gjitha hapat e saj, qielli në sytë e saj, në çdo gjest, dinjitet dhe dashuri. “)…
Pa fjalë konstatonte Konica, zonja Henrietta Miller i afrohej këtij përshkrimi më tepër se shumë aktore profesioniste, që kemi parë në rolin e Desdemonës.
Rolin e Emilisë e luante zonja Antogoni V. Kosta, e cila shfaqi në skenë një rol dramatik me të vërtetë të çuditshëm. Tek analizonte lojën aktoreske të Antigonit, Konica konstatonte:” Pa dalë përpara si amatoret axhaminj që duan kurdoherë të duken, e hequr si mënjanë, me një zë aq natyral, sa na dukej se s’ishim përapara një lodre skenike, por përpara ngjarjesh të vërteta dramatike. Zonja Antigoni në akt të fundit, ku e kërkonte roli, tregoi një fuqi e një gjallësi me aq tragjicitet e pathos, sa s’gjejmë fjalë që ta lëvdojmë.”
Zonja e tretë aktore, Virginia T. Miller, provoi se në një vepër Shekspiriane, nuk ka rol të vogël. Zëri i kulluar i saj, mënyra e bukur me të cilin e shqiptoi dhe gjallësia çupërisht me të cilën e interpretoi pjesën e saj, i dhanë rëndësi të madhe rolit të shkurtër të Biankës.
Rolin kryesor, peshën e tragjedisë e kishte marrë përsipër Zoti Vançi I. Miller. Në provat e para që ishin bërë në muajin mars, regjisori Konica, ishte treguar skeptik dhe ishte trembur ngaqë nuk ishte i sigurtë nëse Vançi Miller do t’ia dilte që të përcillte me realizëm e tragjizëm rolin e Arapit të Venedikut. Por pas çdo prove, skepticizmi paksohej dhe Vançi tregohej me vullnet të madh dhe ia arriti që të skaliste figurën tragjike të Arapit. Kur u ngrit perdja e skënës së Arlingtonit me 4 Korrik, loja aktoreskte e Arapit të Venedikut, interpretuar nga Vançi, ishte e përkryer. Zoti Miller hyri thellësisht në shpirit të tekstit shekspirian dhe u dha spektatorëve një fytyrë tragjike me plot forcë, me zjarr, e me dukje vërtetësie.
Faiku analizon rolin e Miller: ”Për ne që ndodheshim prapa skenës, aktrimi i përkryer i zotit Miller na dha një kënaqësi artistike të plotë, po mendimi i shikuesëve në sallë pas shfaqjes, ndryshon:Këta lëvduan lodrën skenike, lëvizjet dhe tonin e z. Miller si shumë të mira, por kishin një ankesë; fjalët e tij s’dëgjoheshin çkoqur dhe s’merreshin vesh lehtë.”
Por Faiku thotë se ai kishte shkuar gjatë provave, një ditë para shfaqjes me spektatorë, në fund të sallës dhe e kishte dëgjuar qartë dhe shkoqur zërin e Millerit. Ndoshta emocionet kishin ndikuar.
Gjithësesi Konica arrin në konluzionin se: “Si do që të jetë, z. Miller na dha një Othello të paharrueshëm, të besueshëm.”
Tek analizonte rolet e aktorëve të tjerë” gjatë shfaqjes së 4 korrikut, Faiku shkruante:”Mendimet e kritikëve ndryshojnë në është më i madh e më i rëndë roli i Othellos apo i Iagos. Ka që thonë se Othello është më i rëndë, ka të tjerë që të atillë vlerësojnë rolin Iagos, më të rëndë. Një gjë është e sigurtë, shkruan Konica, roli i Iagos është shumë më i gjatë: në tekst anglisht të Shekspirit, Othellua ka 888 vija për të folur, ndërsa Iago ka 1,117.Pas Hamletit dhe Richardit të III-të, roli i Iagos është më i gjati i tërë repertorit Shekspirian.Por pengimi i gjatësisë , konstatonte Konica, nuk është aq i madhe pranë mundimeve të lojtjes aktoriale. Roli i Iagos kërkon hollësi, ndjenjë, do thellësi mendimi e loje aktoriale, do gjallësi dhe shpejtim, do ndryshim lëvizjesh edhe në zë dhe në fytyrë, edhe në sjellje. Të gjitha këto kondita Z. Andon Frashëri , që luajti rolin e Iagos, i përmbushi me një talent që meriton më të mëdhatë lëvdata.
Rolin e Kasit, e kishte marrë mbi vete zoti Harry T. Ratsey, i cili u shfaq në skenë si një aktor me zotësi të rralla. Me sa bukuri i deklamoi këto radhë nga skena e parë e aktit të dytë , kur Desdemona arrin në Qipro:

Furtuna vete, det’ i egër, er’ r rreptë,
Shkëmbinjt’ e prerë edhe rëra e përmbledhur,
Të fshehur tradhëtore që përpijn’ anijet,
E njohnë’ bukurin’ e s’deshën që t’a ngasin,
Dhe lanë pa rrezik të shkojë pranë tyre
E perëndishmja Desdemone….

Konica analizon detajet: Në skenën e tretë të aktit të dytë , me ç’ndenjë dramatike të vërtetë i tha fjalët e famshme:
– Nderin, nderin, nderin…!
Ah, e humba nderin! …
Humba pjesën e pavdekshme të vetes sime dhe ajo që më mbetet është kafshërishte.
Nderin, Iago, nderin!…..
Regjisori Konica në analizën e tij ua bën qejfin të gjithë aktorëve:”- po në mes aq talentesh të lindura prej natyre dhe të papritura që na shfaqi të lojturit e Othellos, ndofta më i çuditshmi ishte ai i zotit Sotir Pepivani, i cili si Roderigu, shfaqi para nesh një zotësi që mund të barazohet me zotësinë e një aktori profesionist. Z. Pepivani sikur ish i lindur për rolin e Roderigut me aq bukuri natyrale hyri në lëkurën e fisnikut Venecian.”
Zoti Xhevat Harxhi e mbajti mirë rolin e Montani-t, dhe si në skenë të pirjes, si në atë duelit, e të plagosjes, diti ta ndryshojë zërin dhe fytyrën,siç e kërkonin rastet e rolit.
Zoti Sotir Mborja u tregua i shkathët, përcolli zemrimin dhe forcën e duhur. Roli i tij, sado i shkurtër, shërben si një pe’ që lidh tërë aktin e parë, dhe një gabim interpretimi nga ai, sado i vogël mund të çqepte tërë aktin.Loja e tij në skenë ishte nga më të mirët. Në të dy rolet e tij, si të Kasnecit të aktit të parë, dhe si Gratiani, i ungji i Desdemonës në akt të fundit, z. Thomas Anastas doli dy herë faqebardhë. Fjalët përpara Desdemonës së vdekur:
– E mjerë Desdemone, ç’fat të priste!….-I tha me një ndjenjë tragjike të matur, që bëri efekt të madh në skenë.
Z. George Prifti, si senator i parë, z. Vasil Petro, në të dy rolet si gastor dhe si oficer, z. Llambi Dishnica si Zot i parë, z. Stefan Theodhor, si Zot i dytë, z. Ilo Moni si lajmëtar, i luajtën mirë rolete tyre.
Z. George Prifti dhe i nënshkruari(Faik Konica) muarën nga një pjesë të vogël për t’u dhënë kuarajë aktorëve të tjerë, por puna jonë e rëndë ishte mbrapa skenës, komenton Konica.
Ai e vlerësonte se kontributi i George Priftit(që më vonë, pasi vetë u emërua amabasaador në Uashington, Priftin do ta emëronte Konsull të Shqipërisë), ishte pjesë e suksesit, pranë të cilit radhiste edhe kontributin e editorit pasues të Diellit, Aqile Tasi.
Një numër i konsiderueshëm të rinjësh shqiptarë kishin ndihmuar duke luajtë rolet e oficerëve, ushtarëve, trimave, qytetarëve të Qipros, që me sjelljen e tyre fisnike i kishin dhënë lojës skenike bukuri. Përfundimi i Faikut ishte ky: “Të lojurit e Othellos në Arlington Theater të Bostonit me 4 korrik 1923 ka qenë shumë më tepër se një lojë aktorësh amatorë; ka qenë për të parën herë në gjuhën shqipe, përfaqësim i fortë dhe i bukur i një kryevepre tragjike.”
Faik Konica shkruante se për ta parë shfaqjen kishin ardhur jo vetëm nga Bostoni e rrethinat por edhe nga Pensilvania, nga Detroiti, nga Nju Jorku etj.
Pas shfaqjes në gazetën Dielli pati shkrime vlerësues nga Refat Gurrazezi dhe nga vatranë të thjeshtë që përgëzonin trupën e teatrit dhe regjisorin Konica. Por edhe para se të shfaqej tragjedia Dielli i përcolli me shkrime kurajuse provat. Bie në sy artikulli i shkruar nga Haki Blloshmi që botohej në Diellin e 9 Qershorit 1923. Blloshmi shkruante dhe lëvdonte kryetarin e Vatrës: Një shfaqje e shkëlqyer. Merr pjesë edhe kryetari ynë Faik Konica si regjisor, por edhe aktor duke lojtur rolin e Dukës së Venedikut. Ja një veprim i duhur në moshën e shkuar të tij për të inspiruar djemtë e rinj në këtë art kaq të bukur.Pjestarët e trupës teatrore që luajnë Othellon duhet të punojnë me energji dhe të mos dëshpërohen shpejt po të kenë durim. Emri i tyre do të zerë një vend të çquar në radhën e parë të meritës në tetatrin theatral në botën shqiptare.Edhe veprimi i tyre do të quhet një shembull atdhesie për stërvitjen e popullit injorant.
Nëse shfaqja në gjuhën shqipe e tragjedisë Othello në Tatrin më të njohur të asaj kohe-Arlington, konsiderohet si gur themeli për tatrin e ardhshëm shqiptar, analiza e shfaqjes prej Faik Konicës, mendoj se shënon hapat e parë të analizës së kualifikuar të një shfaqjeje.
Gjatë një pikniku të Vatrës në vjeshtë 1923, grupi teatror vatran shfaqi edhe komedinë “Mustaqet” të shkruar prej vetë Faik Konicës. Është folur pak për këtë komedi nga studuesit.