dgreca – Page 5552 – Dielli

FLLADE TË NGROHTA ATDHEDASHURIE E MIQËSIE, SHQIPTARE-SUEDEZE..

February 26, 2013 by dgreca

Nga: VIRON KONA, shkrimtar e publicist/inspektor në Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës-Tiranë/

Vizitat në një vend mik, janë gjithnjë mbresëlënëse dhe cilido vizitor e ndjen detyrim që të shprehet për to, në mënyrën e tij, për gjithçka që sheh, për njerëzit që takon e për mjedisin. Ndërsa, më pas, si pa kuptuar, nis e “zhytet” në jetën dhe botën e atij vendi, më saktë të njerëzve që jetojnë, punojnë dhe e zhvillojnë veprimtarinë e tyre atje.

Prof. Murat Gecaj, duke qenë i ftuar nga Qendra Kulturore Shqiptare “Migjeni” në Boras të Suedisë, në festimet e 5-vjetorit të krijimit të revistës “Dituria” dhe të 4-vjetorit të radios “Dituria”, është nxitur të shprehet ndjeshëm, me respekt dhe me shumë dashuri, për ato festime dhe për aureolën, që i ka shoqëruar ato, në Shqipëri dhe në Suedi. Kur i lexon, varg njëri pas tjetrit, shkrimet e librit të krijojnë përshtypjen e një buqete me lule të shumëllojshme dhe të freskëta, të lidhura me “fjongon” e miqësisë shqiptare – suedeze. Ato u dhurohen dhjetëra mijëra bashkëkombësve shqiptarë me banim në Suedi, por dhe mikpritësve suedezë, këtij populli me ndjeshmëri të lartë njerëzore, që iu gjendën pranë vëllezërve tanë nga Kosova, në ditët e tyre më të vështira, kur mbi ta veproi me egërsinë më të madhe gjenocidi serb.

Në shkrimet e këtij libri, pasqyrohen dhe vlerësohen dukuri, episode dhe ngjarje, veprimtari miqësore shqiptare – suedeze dhe ndjenja atdhedashurie, për vendlindjen Kosovë dhe Shqipërinë. Por shprehen edhe meditime rreth asaj çfarë prof.Gecaj ka përjetuar e ka ndjerë në ato ditë të qëndrimit dhe të vizitave në Suedinë mike. Gjithçka është parë dhe shkruar nga këndvështrimi i një publicisti të sprovuar, që nuk lë t`i shpëtojë gjë; që vlerëson, studion, analizon, shprehet me fjalën e sinqertë dhe mendimin e pastër e të çiltër dhe, e plotëson këtë, më tej, me imagjinatën krijuese. Me këtë libër, mendoj se autori ia arrin t`i shprehë natyrshëm mbresat dhe emocionet, që provoi në ato ditë të shënuara, por edhe t`i përjetojë dukuritë dhe ngjarjet me ndjenjën e thellë të atdhetarizmit, t`i vlerësojë ato si ngjarje të rëndësishme historike dhe me theks njerëzor.

Me penën e artë të publicistit, autori gjen rastin të shprehet bindshëm, argumentues dhe bukur për Suedinë e zhvilluar dhe të përparuar, ndër shtetet dhe kombet europianë. Njëherazi, shkruan me një gjuhë zemre të ngrohtë edhe për ato vlera thellësisht njerëzore, që e shquajnë popullin suedez, dashurues të shpirtit të bukur e të lirë të njeriut.

Cilido lexues i vëmendshëm vëren se ngjarjet, episodet, shënimet, përshtypjet, skicat, reportazhet dhe e tërë ngrehina publicistike e paraqitur mjeshtërisht në faqet e librit, ka një bosht, rrezaton një subjekt: jetën e suedezëve dhe të shqiptarëve me banim në Suedi; jetën aktuale, marrëdhëniet e natyrshme dhe tepër njerëzore e miqësore të krijuara mes tyre, për një ardhmëri të sigurt, për fëmijët, familjet dhe vazhdimësinë e jetës. Libri pikëzon dhe veçon episode dhe ngjarje, portretizon tipa dhe karaktere njerëzish, shqiptarë dhe suedezë, të moshave dhe profesioneve të ndryshme; vë në dukje dhe vlerëson e gjithçka e bën në mënyrë tepër shprehëse, figurative dhe emocionuese. Libri nisë me lajmin e udhëtimit për në Suedi, nëpërmjet ftesës së veçantë të Qendrës Kulturore Shqiptare “Migjeni” në Boras; me udhëtimin ajror drejt Veriut të Europës, në vendin e dikurshëm të vikingëve, kurse sot të suedezëve të zhvilluar, të përparuar dhe shpirtmirë, me botë të pasur njerëzore. Vijon libri me shkrime për brendinë e festimeve të 5-vjetorit të revistës “Dituria” dhe të 4-vjetorit të radios “Dituria”; me përqafime të ngrohta dhe të përmallshme mes vëllezërish dhe miqësh; me bashkëbisedime mbresëlënëse dhe fjalë të zjarrta, të mbajtura në kuvendin e njerëzve të kulturës. Ndërsa shohim më tej fotografi të panumërta dhe autografe librash, me shprehje ndjenjash të respektit vëllazëror e miqësor…

E, në vazhdim, pasqyrohen vizitat në Borasin e njohur për tekstilin, për veçoritë dhe karakteristikat qytetare perëndimore të tij; për historinë dhe kulturën, për njerëzit e mirë, të dashur, të ditur dhe mikpritës; për bukuritë dhe pastërtinë e mjedisit; kujdesin ndaj kulturës, traditës, librit, veprave të artit; respektin për vlerat njerëzore kudo, ku ato shfaqen dhe plot shembuj të tjerë, që përfaqësojnë, konfigurojnë e paraqesin në mënyrë bindëse një qytet europian, me përmasa dhe parametra modernë.

Shkrimet e librit, shprehin ngrohtësisht e mjaft bukur edhe vizitën në Goteborg, qytet i dytë i Suedisë për nga madhësia, i quajtur ndryshe dhe “Londra e vogël” ose “Amsterdam i ri”; vijojnë me përshkrimet mbresëlënëse të vizitave dhe shëtitjeve në atë qytet-port, me histori dhe mjedise interesante e befasuese për cilindo vizitor. Libri ndalet në portretizimin e karaktereve njerëzorë, tregimin e ngjarjeve të llojllojshme, duke pasqyruar thellësinë e ndjenjave të atdhedashurisë së shqiptarëve, të cilët kanë gjetur strehë të ngrohtë dhe të sigurt në Suedinë mike, por që vazhdimisht mendjet dhe rrahjet e zemrave të tyre, përhapin në hapësirë fllade malli dhe dashurie të zjarrtë për vendlindjen e shtrenjtë, Kosovën dhe Shqipërinë.Prof. Murat Gecaj, si edhe në shkrime të tjerë të tij, zhvillon dhe vlerëson ngjarjet nisur nga ideja se, ajo që e bën të bukur dhe mbresëlënës një vend, një qytet, një shtet, një popull, është vlera shpirtërore e njeriut, sesi ai paraqitet në veprimtarinë e jetës së përditshme, çfarë qëndrimi mban ndaj të resë, përparimtares; sesi ai ndërton “urat” e bashkëpunimit me popuj të tjerë, si nderon dhe respekton civilizimin dhe qytetërimin. Dëshiroj të theksoj me bindje të plotë, si bashkudhëtar dhe dëshmitar i mjaft episodeve dhe ngjarjeve të përshkruara në këtë libër, që Suedia dhe banorët e saj, qofshin vendës, shqiptarë ose të ardhur nga kombe të tjerë, e manifestojnë cilësisht shkëlqyeshëm qytetarinë, mirësinë dhe dashurinë njerëzore.

Autori e respekton Suedinë dhe suedezët si komb, duke vënë në dukje se ata i kanë dhënë botës dhe njerëzimit personalitete të mëdhenj historikë dhe të të gjitha fushave: politikës, kulturës, shkencës, artit, letërsisë. Por, ndërkohë, ky vend dhe ky popull emeton stuhishëm dhe me rrezatim gjithëpërfshirës, energji të pamata njerëzore, ashtu si dielli jetëdhënës shpërndan kudo, pa kursim, pa hatër dhe anësi, rrezet e tija të ngrohta, kusht kryesor për ekzistencën e njeriut në planetin, ku ne jetojmë.

Nëpër faqet e librit kalojnë emra njerëzish të moshave e profesioneve të ndryshme, shqiptarë e suedezë, fëmijë, nxënës shkollash, mësues e mërgimtarë të thjeshtë, personalitete të artit e kulturës, miq dhe dashamirës të Shqipërisë e Kosovës, autoritete vendëse, gazetarë, shkrimtarë, artistë, studiues… Emrat e tyre bëhen të njohur nga autori me respekt e dashuri, ata portretizohen dhe paraqiten bukur me të veçantat e tyre, me vlerat dhe me mesazhet që përcjellin, nëpërmjet tregimeve, ndodhive, bashkëbisedave të ngrohta e të sinqerta. Nga njëra faqe në tjetrën, lexuesi miqësohet me ta, si me miq që ka mall e dëshirë t`i takojë e t`i njohë më nga afër.

E bënë tërheqës librin, fakti se ai është shkruar me një gjuhë të pastër letrare e drejtshkrimore, me larmi, ngjyrime e nuanca emocionale, me stil tërheqës e origjinal. Gjithashtu, e bën edhe më të plotë librin, pajisja me fotografi njerëzish, vendesh, peisazhesh dhe pamjesh, nga vizitat në Suedinë e bukur.

Kam bindjen se, cilido që do ta lexojë këtë libër, jo vetëm do të marrë një informacion të pasur dhe të plotë për popullin suedez dhe shqiptarët me banim në Suedi, por edhe do të krijojë përshtypje, të atij lloji, që të mbeten të ngulitura thellë në kujtesë dhe që pasohen me shfaqjen e emocioneve, për çdo faqe dhe shkrim të librit.

Një hyrje libri, ka për detyrë të japë natyrshëm një informacion, por edhe të nxisë dëshirën dhe kureshtjen e lexuesit për atë që, libri, përfaqëson, paraqet dhe trajton, për mesazhet që përcjell dhe mënyrën, sesi i shprehë ato. Gjithësesi, sado pasqyruese që të jetë një hyrje, ajo nuk mundet kurrsesi të bëhet zëdhënëse e plotë dhe shteruese e mesazheve, emocioneve dhe bukurive të një vepre të ndjerë publicistike. Do të jetë vetë lexuesi, ai që do ta bëjë vlerësimin. Por dëshiroj të nënvizoj me bindje se, te faqet e këtij libri, rrahin si krahë pëllumbash në fluturim, fllade të ngrohta atdhedashurie e miqësie, të çiltëra, transparente dhe të sinqerta, të atilla, që mund t`i krijojnë vetëm zemrat e bukura.

Caption: Boras-Suedi (14 prill 2012). Nga e majta(lart): V.Kona, B.Latifi, M.Gecaj, P.Ketissen, S.Demaku; (poshtë, nga e majta): K.Hoxha e K.Gurmani

Tiranë, shkurt 2013

KËMBANAT E ALARMIT PËR EUROPËN

February 26, 2013 by dgreca

Nga Arjan Th. Kallço/

Zgjedhjet më të fundit në Itali dhanë alarmin që mesa duket nuk pritej, por që kishte kohë që po përflitej. Asnjë prej partive qoftë edhe koalicion nuk arriti të fitojë bindshëm në këto zgjedhje, pavarësisht parashikimeve pro koalicionit të majtë. Shpresat e Europës për një qeveri bis të Mario Montit, kryeministri që dha dorëheqjen pak kohë më parë, nuk u realizuan. Kjo votë ishte vota e protestës së italianëve ndaj sakrificave të panumërta që u është dashur të bëjnë dhe që bënë edhe në dy vitet e fundit. Bindja se politika do të zgjidhë problemet e shoqërisë italiane ka shkuar gati në zero, pasi protesta i dha një bum të paparë partisë së re, 5 yjet, të një njeriu që kurrë nuk kishte aspiruar për poltikë, por që arriti t’i bindte rreth 25 % të italianëve që ta votonin. Fitorja e tij në dhomën e ulët, është partia e parë me përqindjen më të lartë, ishte një tërmet i vërtetë apo si e quajtën analistë të shumtë tsunami në politikën italiane. Dhe kjo pritej, pasi kostoja e lartë e krizës që shkaktoi qeverisja e djathtë i kaloi limitet e durimit, pasi shtresa e mesme dhe e varfër i pagoi të gjitha pasojat e saj. Por protesta ka edhe një aspekt tjetër, se poltika e vjetër duhet ndryshuar dhe zëvendësuar me një poltikë të re dhe më sociale, pra për të gjithë. Votimi i djeshëm në Itali vuri në provë vetë ekzistencën e Europës, sepse një tronditje e dytë pas tërmetit Greqi, nuk do ta dëshironte askush, aq më tepër beniaminia e Montit, Gjermania. Fakt është se edhe bursat pas këtij kolapsi poltik në Itali reaguan shumë keq duke djegur rrth 20 miliardë euro, e vetëm në një ditë. Cuila është perspektiva e qeverisjes në Itali? Një pyetje që merr dy përgjigje të mundshme: një qeveri me bazë të gjerë, gjë qa ka gjasa të mos ndodhë dhe e dyta një qeverisje e mundshme e majtë me faktorin Grillo, por që sipas deklaratve më të fundit të liderit nuk ka gjasa të ndodhë. Në një deklaratë pak kohë më parë ai profetizoi të ardhmen se do të ketë zgjedhje pas 6 muajsh që mesa duket e shton % e votive në favor të partisë së tij. Vakumi istitucional ka rrëezik që të shkaktojë një krizë në republikën e dytë dhe që do të sillte si pasojë zgjedhje të reja të shpejta sin ë Greqi. Aktualisht ka disa skadenca të cilat nëse do të binin dakord për një qeverisje të përkohëshme, do t’i jepte një farë zgjidhje situatës: votimi i një kryetari të Parlamentit dhe senatit, dy institucione që nuk shprehin drejtpërdrejt vullnetin e popullit dhe më e rëndësishmja votimi për një mandate të ri të garantit të kushtetutës, presidentit të ri të vendit, mandate që skadon në datën 15 mars. E ndodhur në këtë situatë të pamundësisë për qeversije edhe dietë për një dalje nga kriza apo dhe rritje ekonomike të fuqisë së tretë të Europës duket se hyjnë në një stanjacion për të cilin është shkaktar ligji elektoral i votuar nga qeveria e djathtë dhe mangësia e një ligji të rëndësihsëm që do ta largonte përfundimisht shtresën e biznesit nga poltika, konflikti i interesit. Një populli mund t’i kërkosh sakrifica në emër të kombit, por kjo nuk mund të jetë e përjetëshme. Leksioni Italian është tepër i rëndësishëm në këtë vit zgjedhjesh europiane dhe për shqiptarët kjo këmbanë bën mirë që të jetë ajo e zgjimit përfundimtar që dinjiteti i vet i votës të mos përdhoset nga karakteri i paskrupullt i një poltike që deri më tash ka qënë tepër konfliktuale dhe e pazonja për një drejtim demokratik të një vendi si Shqipëria. Njeriu nuk lind i përjetshëm në poltikë, por duhet ta kuptojë se interesat e një vendi janë më të larta se të një individi. Fatkeqësisht Europa vazhdon të ruajë një lloj konservatorizmi poltik me njerëz dhe figura me një kohëzgjatje të pashpjegueshme në poltikë, për më tepër në këto vite të fundit me disa ligje elektorale tepër të dëmshme për një demokraci të shëndetëshme. Ngjarjet e disa vendeve edhe përreth nesh, ishin dëshmia më e qartë e një kolapsi institucional të paparë. Shqipëria dhe shqiptarët duhet ta kuptojnë se asnjë zgjidhje e problemeve të shumta në të cilat është zhytur vendi nuk vjen si një deus ex machina, por vetëm me një ndërgjegje të lartë qytetare dhe një përgjegjësi të madhe për të ardhmen.

NJOFTIM I KRYETARIT TE VATRES

February 26, 2013 by dgreca

Të dashtun antarë të Këshillit te VATRES,/

këtë të shtunë me 2 mars 2012, n’orën 1:30 mbas dreke, do të mblidhet Këshilli Drejtues i Vatrës, për të fillue veprimtarinë pergatitore për Kuvendin e Përgjithshëm.

Tue marrë parasyshë randësinë e mbledhjes, lutem të mos mungoni. Ata që nuk mund të jenë prezent, duhet të lajmrojnë dhe mundfësisht të ngarkojnë nji antar që do të jetë prezent me i perfaqsue.

Kuptohet se kryetarët e degëve të largëta nuk mund të vijnë, por do të integrojmë në diskutime porositë e z. Kolec Ndoja, kryetar i degës së Floridës së Jugut, me të cilat bashkangjitet edhe znj. Merita B. McCormack, kryetare e degës Washington DC. Do të trajtojmë në të njejtën mënyrë edhe porosina të tjera që mund të na vijnë deri ditën e mbledhjes,qofshin nga Michigan-i ose Jacksonville-i.

Pres të shifemi ditën e shtun në m,bledhje.

Përzemërsisht,

Gjon Buçaj.

ZGJEDHJET NË ITALI DHE KRAHASIMI ME 23 QERSHORIN – NË SHQIPËRI MUNGON NJË GRILLO

February 26, 2013 by dgreca

Nga ELIDA BUÇPAPAJ/

Rezultati definitiv i zgjedhjeve në Itali tashmë ka dalë: Dhoma e deputetëve PD e Pier Luigi Berssanit 29.53% – Il Polo della Liberta e Silvio Berlusconit 29.13%, ndërkohë që me këtë përqindje ku avantazhi apo disavantazhi i humbjes apo fitores është vetëm 0.4%, Ligji Elektoral është i tillë sa “fituesit” i jep 200 vende më tepër në parlament!!! Pra me këtë difirencë 0.4% Berssani fiton 340 vende, ndërsa Berlusconi 124, kur si për PD dhe për Polo della Liberta kanë votuar nga 10 milionë votues. Dhe kanë mjaftuar vetëm rreth 75 mijë vota që rezultati, në bazë të Ligjit elektoral aktual italian, të pasqyrohet në mënyrë të tillë absurde. Sot në mëngjes dëgjova Francesco Rutelli-in tek RAI UNO, i cili e cilësoi këtë ligj diçka të përafërt me ligjin mesjetar “Porcellum”, pra që ligjëron padrejtësinë. Edhe unë ndaj të njëjtin mendim me Rutellin.

Ndërsa fituesi i vërtetë i këtyre zgjedhjeve ishte Beppe Grillo me 25.55 %, Movimento 5 Stelle (Lëvizja e 5 Yjeve), që ka marrë votbesimin e rreth 9 milionë italianëve, një revolucion i vërtetë. Grillo që përdori rrjetet online dhe sheshet e Italisë, sfidoi politikën aktuale. Analistët e krahasuan me Berluscon-in kur hyri në politikë më 1994. Jo tamam. Sepse Silvio Berlusconi fitoi mandat për kryeministër të Italisë, pra erdhi në atë kohë për të qeverisur Italinë. Ndërsa Beppe Grillo vjen për ta shkundur politikën italiane. Grillo me profesion aktor komik, aktivist, blogger, ndryshe nga Berlusconi, është përdorues i mirë i internetit. Që kur themeloi MoVimento 5 Stelle, më 2009, ai vendosi në qendër të vëmendjes, shqetësimet e jetës të përditëshme të qytetarit, që ka të bëjë me ujin, plehrat, gjelbërimin, mbështetjen e shtresës vulnerabile, pastaj vendosi në qendër të kritikave shpenzimet katastrofale të politikanëve, që gëlltisin miliarda, duke i parë ata edhe si shkaktarë të krizës.

Senatore a vita, senatori i përjeshtshëm dhe kryeministri i Italisë Mario Monti, nga ana e tij dështoi me 10,54% të votave, sepse u tregua në një farë mase si “djali plangprishës”. Pa marrë parasysh kreditin e tij si teknicien, ai humbi kreditin e moralit në politikë. Italianët nuk pëlqyen as raportin e përulur që krijoi ai me Gjermaninë, me zonjën Merkel. E cilësuan fyes, dhe u ndjenë të prekur në identitetin dhe sedrën e tyre kombëtare. Mjafton të kujtojmë spektaklin e showman-it më të famshëm që ka sot Italia Fiorellos “Il più grande spettacolo dopo il weekend”, që dha RAI UNO midis nëntorit dhe dhjetorit 2011.

Tani mbetet të shohim si do të reagojë Grillo! Sepse në Senat qendra e majtë ka një maxhorancë relative! Ndërkohë që Grillo ka fituar sepse iu kundërvu pikërisht stilit të gjithë politikës italiane, pra Grillo synon reformë të thellë, të paparë kurrë më parë! Që vështirë se e premton sot Italia me psikozën e krizës, ku objektiv kryesor është dalja prej saj. Por shtypi pranë qendrës të djathtë ka vënë re se bashkëshortja e dytë e Beppe Grillos, me origjinë iraniane, pëlqen jetën e lluksit, plazhet e shtrenjta në Kenia dhe peliçet e veshjet e rafinuara, “gjëra që i urrejnë militantët e pesë yjeve”.

Duke krahasuar me siatuatën në Shqipëri, mjerisht nuk kemi asnjë figurë që të krahasohet me Grillo-n e Italisë. Sepse po të bësh një analizë të hollë, aktorët e politikës shqiptare janë pjesë e së tërës, në kuptimin, se vijnë nga dy partitë kryesore, pasi kanë patur probleme me krerët e partisë.

Mesa po shohim, fushata në Shqipëri po fokusohet tek fitorja, si fitore personale, për të patur pushtet, për të mbajtur pushtetin, por jo në të mirë të shtetit të së drejtës, Shqipërisë dhe shqiptarëve. Fushata në Shqipëri është fokusuar në premtime, dhe shqiptarët deri më sot janë të ngopur me premtime boshe. Askush nuk flet për integritetin e klasës politike, pisllëku i së cilës rrezikon sistemin sepse kemi degjenerim të sistemit të drejtësisë, nepotizëm, uzurpim të pushtetit të katërt dhe kulmi arrin se politika po fut duart edhe në rrjetet sociale, sidomos në Facebook, duke ngushtuar gjithnjë e më tepër hapësirën e lirisë për t’u shprehur, një hapësirë që Beppe Grillo e përdori me shumë përparësi.

Të mos flasim pastaj për militantët që kanë fituar poste, të cilët sot janë kthyer në Cerberus-a, e keni parasysh atë qenin me shumë kokë të mitologjisë, sepse gjatë këtyre 22 viteve tranzicion është bërë luftë ndaj meritokracisë për të mbajtur si modus vivendi – e lulëzimin e jetës të klaneve brënda partive, si shprehje e tribalitetit të politikës.

Një diçka tjetër e rëndësishme kur krahasojmë pjesëmarrjen në votime. Në Itali në këto zgjedhje pati një pjesëmarrje rreth 75 %, që do të thotë se në 4 italianë vetëm një nuk ka votuar, ndërsa në Shqipëri, pjesëmarrja në votim le shumë për të dëshiruar, pasi mbizotëron abstenimi. Abstenimi vjen sepse populli nuk beson tek kjo klasë politike, por edhe sepse nuk ka gjeneratorë që ta venë në lëvizje, pasi shoqëria civile ka rol zero, gjithnjë si derivat i politikës. Nëse kemi parasysh se në Shqipëri nuk votojnë gjysma e shqiptarëve, atëhere llogaritet se rezultatet që marrin partitë, qoftë si fitues, në parim nuk e kanë maxhorancën e popullit.

Kjo situatë duket e pashpresë, por kur kemi parasysh thënien se “shpresa vdes e fundit”, le të shpresojmë në një zgjim të shqiptarëve.

KRYEMINISTRI ANGLEZ, DISRAEL: JAM KRENAR QE JAM NE JANINE, KRYEQYTETIN SHQIPTAR

February 26, 2013 by dgreca

Nga: ROBERT ELSIE/

Karizmatiku Benjamin Disraeli (1804-1881) kujtohet si një nga figurat më të gjalla të politikës britanike në shekullin XIX. Ai ka qenë dy herë kryeministër gjatë mbretërimit të mbretëreshës Viktoria. Robert Elsie, shkruan se ai njihet gjithashtu edhe si një autor i njohur dhe shumë i lexuar i prozës viktoriane. Në moshën djaloshare, Disraeli ndërmori një tur të madh në Mesdhe dhe në Lindjen e Mesme, gjoja për arsye shëndetësore. Udhëtimi i tij zgjati 17 muaj (nga muaji qershor 1830 deri në tetor 1831). Ai kaloi në Spanjë, Maltë, Shqipëri, Greqi dhe Lindjen e Mesme, e kjo ka rezultuar të jetë një nga përvojat më formuese të viteve të tij të hershme dhe një nga kujtimet më të bukura të jetës së tij në tërësi. Albanologu ka botuar në sajtin e vet një letër që Disraeli i shkruan të atit nga Preveza. Nga Korfuzi, Disraeli dhe dy shokët e tij që udhëtonin, shkuan në Artë dhe Janinë, atëherë kryeqyteti i Shqipërisë së jugut nën sundimin otoman, të cilin Lord Bajroni e kishte vizituar në ditët e Ali Pashë Tepelenës (1741-1822), të ashtuquajturit luani i Janinës. Preteksti zyrtar i Disraelit për udhëtim në malet e egra të Shqipërisë ishte për t’i çuar një letër nga veziri i madh, Frederick Adam, Guvernatorit britanik të ishujve jonianë. Nga Preveza, ai shkruante se “unë kurrë nuk do ta harroj efektin e muezinit, me zërin e tij të pasur, të lartë dhe solemn, duke bërë thirrje që ne të adhurojmë Zotin në mes të gjithë kësaj kërdie të njeriut. Ai qe mahnitur veçanërisht me kostumet shqiptare. Pjesa më e madhe e asaj që Disraeli pa e përjetoi në Shqipërinë jugore u përdorur në novelën për Skënderbeun “Ngritja e Iskander-it”, të cilën e shkroi në Bath dy vjet pas turneut shqiptar. Letra e tij nga Shqipëria, rrëfen magjinë e udhëtimit, pjesë të së cilës po botojmë më poshtë. Letra Ati im i dashur! I shkrova Ralph nga Malta, dhe për ju nga Korfuzi, dhe i lashë letrat që t’ju përcillen me pakon e tetorit. Megjithatë, pa dyshim ju i keni marrë letrat e mia nga burime të tjera. E kam përmendur në letrën që të dërgova, se ka mundësi t’i bëj një vizitë Vezirit të madh në lagjet e tij në Janinë, kryeqyteti i Shqipërisë. Ajo çfarë atëherë ishte e mundshme, tani është bërë e sigurt. Ne kemi lundruar nga Korfuzi për në Janinë, ku kemi gjetur një mik mikpritës dhe të këndshëm tek Konsulli i Përgjithshëm, Z.Meyer, për të cilin z.Frederick Adam më kishte dhënë një letër shumë të ngrohtë. Ai është një zotëri i shkollës së vjetër, i cili ka lëvizur në sfera të mira dhe ka përvojë të madhe diplomatike në Lindje. Insiston që ne të darkojmë me të çdo mbrëmje dhe ajo që është akoma edhe më e mrekullueshme, është se ka një kuzhinë shumë të mirë, në këtë tokë të egër anarkie. Meqë lëvizjet e Madhërisë së tij ishin shumë të pasigurta, ne nuk humbëm kohë në udhëtimin tonë për në Janinë. Lundruam deri në Salora (i përmend këto vende, sepse ju do të jeni në gjendje të gjeni rrugën time në hartat tuaja), dhe në mëngjes, me një kompani prej gjashtë kalorësish, të gjithë të armatosur, u vendosëm jashtë Artës, ku gjetëm strehim të përgatitur për ne, në një shtëpi që i përkiste konsullatës. Arta, dikur një qytet po aq i bukur sa edhe gjendja e saj, është kthyer në rrënoja, rrugët janë të gjitha të rrafshuara me tokën, dhe me përjashtim të shtëpisë së konsullatës, që është rindërtuar më pas, nuk ke asgjë tjetër. Këtu për herë të parë kam dëgjuar nga Myftiu i minares, që ka një zë të pasur dhe të fuqishëm. Të nesërmen në mëngjes i bëmë vizitë në Kalio Bejt, Guvernatorit, dikur një nga fisnikët shqiptarë më të pasur e tani, më i fuqishmi. Ai ishte një burrë i pashëm, njeri madhështor, por jo i rëndë apo i ‘shurdhër’. Përkundrazi, ishte i butë, siç është përshkruar nga miqtë e tij me të cilët ka qenë në burg në Rusi, ku gjithsesi është trajtuar me konsideratë të madhe, siç vetë ai na tha. Ishte jashtëzakonisht i sjellshëm dhe nuk donte të na linte të niseshim, duke këmbëngulur dhe duke na bërë një nder të pazakontë. Janina Me vështirësi ne ikëm, u zhvendosëm jashtë Artës, me truproja shqiptare që na mbronin me eskortë. Gjithsej ishin gjashtë e në krye dy shqiptarë që e drejtonin eskortën. Të gjithë këta shqiptarë janë të armatosur deri në dhëmbë, me pistoleta dhe armë, me zbukurime luksi dhe ndonjëherë krejtësisht të lara me argjend. … Mendoj se kam pirë shumë. Shihja zjarrin e druve që digjeshin dhe mendoja Bradenhamin, e ndërkaq pyesja veten nëse ishte e vërtetë se isha në mal me një shef shqiptar. Më tej, mblodha supet, shkova në shtrat dhe u zgjova pa dhimbje koke… Në fund të fushës, mbështetur menjëherë pas maleve të larta dhe afër një liqeni të bukur, ne papritmas iu vërsulëm qytetit të Janinës. Relievi na e kishte fshehur pamjen e tij për një kohë të gjatë. Në distancë prej aty ku ndodheshim, ky qytet, që dikur edhe pse jo më i madhi, ka qenë një nga më të begatat dhe të shkëlqyerat zotërime turke. Turqia duket ende dominuese, por kur hymë në qytet, pamë se shkatërrimin që kishim lënë pas, do e kishim edhe përpara. Vazhduam nëpër një rrugë dredha-dredha. Kishte shtëpi të rrënuara, xhami që në këmbë kishin vetëm minaren, rrugë krejtësisht të rrafshuara, – por këto s’ishin asgjë. Pamë milje të tëra zonash të shkatërruara; si të ishin një mori karkalecash, kishin fuqinë t’i shkrinin, si veprat e njeriut, edhe ato të Perëndisë. Zemra e madhe e qytetit ishte një det shkatërrimi. Harqe dhe shtylla, të izoluara dhe të shpartalluara. Pazari i madh, që vetë dukej si një qytet të vogël, ishte djegur vetëm pak muaj më herët. Është e kotë që unë të përpiqem të përcjell për ju të gjitha ato që kam parë dhe ndjerë gjatë këtyre javëve të mrekullueshme. Kur unë dilja të shëtisja, ndiqesha nga një turmë e madhe, kur ndaloja për të blerë ndonjë gjë, isha gjithnjë i rrethuar nga njerëz. Sado të përpiqem t’jua përcjell gjithë idenë që kam, mbi Pashatë, mbi agallarët, dhe të gjithë të tjerët që kam takuar, me të cilët kam tymosur cigare apo kam pirë kafe, është e vështirë t’ia dal. Por nuk mund të harrojmë një gjë shumë të rëndësishme: Pritjen që u bë në kalanë e Ali Pashës, që ishte restauruar nga dëmtimet që pësoi në rrethimet e njëpasnjëshme. Ajo është ende e banueshme dhe të krijon shumë idenë e një objekti të madh, të vjetër e shumë të vyer. Ndërsa kalonim portat e kalasë, e kemi gjetur veten në një numër të madh rrugësh të vogla, si ato të kullave apo ndonjë kështjellë tjetër të vjetër, të gjitha plot jetë. Pastaj kemi ardhur në një vend të madh, ku gjendet pallati. Ne nxituam nëpër gjykata dhe korridore, plot me roje dhe shefa. Pamë çdo lloj specieje të popullsisë turke, sepse në këto vende një kokë bën gjithçka, dhe ne me ndarjen tonë të punës, inteligjencën dhe deputetët përgjegjës, nuk e kemi idenë e punës së një kryeministri turk. Salla ishte e madhe, e ndërtuar nga Ali Pasha me qëllim që të nxinte tapetin më të madh të bërë ndonjëherë, që i takonte dhomës së shefit në Versajë, dhe iu shit atij gjatë kohës së Revolucionit… Ju lutem, më shkruani rregullisht, se herët ose vonë, unë do t’i marr të gjitha letrat tuaja dhe do ju shkruaj. Meqë nuk kam asnjë mënyrë të sigurt që ta nis këtë letër menjëherë për në Angli, mbase do ta mbaj në portofol derisa të shkoj në Napoli, dhe t’jua dërgoj nëpërmjet z. Dawkins. Me shumë dashuri për ju të gjithë, Më i dashuri juaj, B.D. Prevezë, 25 tetor, 1830 *Albanolog