• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

ESHTRAT E MITHAT FRASHERIT DHE KOKA E ALI PASHE TEPELENES DO TE KTHEHEN NE SHQIPERI

December 24, 2012 by dgreca

FOTO: Homazhe prane varrit te Mithat Frasherit me rastin e 133 vjetorit te lindjes ne NY.(Foto Beqir Sina)/

TIRANË- Gjatë mbledhjes të Komitetit ndërshtetëror për 100-vjetorin e Pavarësisë, kryeministri Berisha propozoi zgjatjen e afateve të punimeve edhe për 3 muaj të tjerë, për të realizuar projekte të rëndësishme, siç tha ai.
Kryeministri Berisha deklaroi gjatë kësaj mbledhje se historia duhet të vendoset në vend, prandaj propozoi që në Atdhe të kthehet koka e Ali Pashë Tepelenës një ndër personalitetet më të rëndësishme të historisë siç tha ai. Kthimi në Atdhe i eshtrave të njeriut të letrave, Mit’hat Frashërit, ishte gjithashtu një propozim i bërë gjatë kësaj mbledhjeje. Kreu i qeverisë kërkoi që në Shqipëri të prehen edhe eshtrat e gruas së Ismail Qemalit, si dhe të ngrihet muzeu i Spacit, në homazh të shtypjes njerëzore që u bë në atë burg, siç tha ai.
“Kërkoj të zgjatet afati i këtij aktiviteti edhe për 3 muaj, më pas vendi hyn në fushatë elektrale. Kjo për t’u dhënë përgjigje disa projekteve që kemi rënë darkord. Të ndërtohet muzeu i Spacit në homazh të shtypjes më çnjerëzore që përjertuan shqiptarët, në njërin prej kampeve më të egra të Shqipërisë dhe Europës”, tha Berisha.
“Duhet të marrim masat që edhe bashkëshortja e Ismail Qemalit të prehet bashkë me të shoqin e saj. Nëna e 10 fëmijëve duhet të kthehet, të ndajë jetën e ardhshme me bashkëshortin që e deshi dhe ju përkushtua aq shumë. Fati e degdisi në Spanjë, por duhet parë çdo mundësi që të kthehet”, u shpreh ai më tej.
Në lidhje me kthimin në Atdhe të kokës së Ali Pashë Tepelenës, Berisha tha se ende nuk dihet se ku mund të vendoset, por nënvizoi se do zgjidhet mes Tepelenës e Muzeut Kombëtar.
“Duhet të bëjmë gjithçka që të kthejmë nga Stambolli kokën e Ali Pashë Tepelenës. Është ndër personalitetet më të rëndësishme. Ai i dëshmoi botës se shqiptarët nuk kanë vdekur, se janë një komb i pamposhtur. Jo rastësisht më i fuqishmi i asaj kohe Bonaparti do tregonte interes të madh për Pashain e Janainës, madje filluan ta shpallin si Bonapartin e Ballkanit. Me gjithë përpjekjen e tij ky strateg i madh i tha botës se ky komb është i pamposhtur. Kaq e vërtetë është sa Sulltani i kërkoi kokën për të vërtetuar që ishte vrarë. Ne duhet të bëjmë gjithçka që ta kthejmë. Midis Tepelenës dhe Muzeut Kombëtar kjo do zgjidhet, ai ka një vend të merituar në histori”, tha ai.
Për Mit’hat Frashërin kryeministri propozoi të prehet pranë varrit të të atit Abdyl Frashëri.
“Është e domosdoshme të sillen eshtrat e Mit’hat Frashërit, një publicist më mendjendrituri i letrave dhe kulturës sonë. I biri i Abdyl Frashërit ka një kontribut shumë të madh në historinë tonë. Ai mbetet simbol i atdhetarit të flaktë, i një gjeniu, i një politikani për të cilin ideologjia sunduese duhet të ishte ideologjia kombëtare. Lidhur me varrimin e eshtrave të tij, propozoj të prehet afër të atit”, shtoi Berisha.

NË KETE 100 VJETOR PËRCOLLËM MESAZHE PAQEJE E BASHKËPUNIMI
Gjatë kësaj mbledhje kreu i ekzekutivit komentoi edhe njëherë festimet e 100-vjetorit të Pavarësisë. Sipas tij, ‘Ky 100-vjetor u kremtua me dinjitet të madh në të gjitha trojet etnike dhe në mbarë botën ku ndodhen shqiptarë”, tha ai.
Por siç nënvizoi Berisha, “aspekti më madhështor, më spektakolar, më historik i kësaj feste është ai i qytetarëve shqiptarë. Frymëzues të festimeve ishin qytetarët e thjeshtë që vërshuan nga të katër anët e vendit por edhe nga i gjithë planeti”, shtoi ai.
Kryeministri deklaroi se gjatë këtyre festimeve janë përcjellë mesazhe paqeje e bashkëpunimi.
“Ideali i bashkimit kombëtar ishte lideri i vërtetë i festës së madhe dhe i lëvizjes mbarëshqiptare. Ndjehemi të lumtur që përjetuam këtë lëvizje festive paqësore mbarëkombëtare që përcolli mesazhe paqeje, bashkëpunimi, harmonije dhe integrimi. Energjia e saj do të mbetet një burim i pashtetshëm në mbështetjen e shqiptarëve për të realizuar idealet e tyre më fisnike”, komentoi Berisha.
“Kërkoj të zgjatet afati i këtij aktiviteti edhe për 3 muaj, më pas vendi hyn në fushatë elektrale. Kjo për t’i dhënë përgjigje disa projekteve që kemi rënë darkord. Të ndërtohet Muzeu i Spaçit në homazh të shtypjes më çnjerëzore që përjetuan shqiptarët, në njërin prej kampeve më të egra të Shqipërisë dhe Europës”, tha Berisha.

KRONIKA E PLOTE DHE FJALA E KRYEMINISTRIT

Lëvizja festive paqësore mbarë kombëtare përcolli mesazhet më të fuqishme të paqes bashkëpunimit, harmonisë, bashkimit, integrimit

“Tirana, Vlora dhe mbarë Shqipëria nuk kanë përjetuar kurrë në histori më parë një lëvizje mbarëkombëtare, kaq masive, saç përjetuan në 28 nëntor.” Kështu u shpreh kryeministri Berisha në mbledhjen e radhës së Komitetit shtetëror për 100 vjetorin e pavarësisë, i cili u mblodh sot për të diskutuar lidhur me disa projekte të rëndësishme, të cilat duhet të bëhen realitet në muajt që vijnë.

Kryeministri tha se aspekti më madhështor, më spektakolar dhe më historik i këtij 100 vjetori është ai i qytetarëve shqiptarë. Duke e cilësuar 28 nëntorin si ditën e lëvizjes kombëtare mbarë popullore, më të fuqishme në historinë e këtij kombi, kryeministri u shpreh se “në këtë lëvizje, zotër, organizatorë, frymëzues të saj ishin qytetaret e thjeshtë, të cilët vërshuan nga të katër anët e trojeve shqiptare, por edhe nga Alaska dhe Afrika e Jugut, nga të gjitha skajet e planetit dhe u bashkuan në sheshet e Tiranës dhe të Vlorës si qytetarë të lirë për të kremtuar festën e shekullit, festën e 100 vjetorit të pavarësisë.”

Pasi bëri një bilanc të aktiviteteve të zhvilluara me shumë sukses, anembanë vendit, kryeministri konstatoi se megjithë përpjekjet për të përmbushur plotësisht detyrimet, sërish mbetet punë për të bërë. Në këtë kontekst, Kryeministri kërkoi që me miratimin e të gjithë anëtarëve të zgjatet afati i këtij komiteti edhe për tre muajt në vijim.

Kryeministri parashtroi disa projekte për të cilat është rënë dakord nga ky komitet se do të realizohen, siç është ndërtimi i Muzeut të Spaçit, Obelisku i martirëve të fjalës së lirë dhe besimit tek Zoti, memorizimi i Lëvizjes studentore, të dhjetorit ’90, rikthimi i eshtrave të Sami Frashërit dhe të Mithat Frashërit në Shqipëri, rikthimi i kokës së Ali Pashë Tepelenës, etj.

Kryeministri shprehu ndër të tjera, mirënjohjen më të thellë ndaj të gjithë atyre që kontribuuan në të gjitha mënyrat për ta ngritur këtë vit jubilar në lartësitë e tij. “U shpreh mirënjohje më të thellë qytetarëve, artistëve, piktorëve, skulptorëve, këngëtarëve, qeveritarëve vendorë, qeveritarëve qendrorë, të rejave, të rinjve, studiuesve, mediave të gjithëve pa përjashtim atyre që e shndërruan vitin e 100 vjetorit të pavarësisë në një vit të ndjerë të qenies së tyre kombëtare.” tha kryeministri.

Fjala e kryeministrit Berisha në mbledhjen e Komitetit shtetëror të kremtimeve për 100 vjetorin e pavarësisë:

Të nderuar anëtarë të Komitetit shtetëror të kremtimit të 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë,

Së pari, dua të falënderoj secilin prej jush për ndihmesën, kontributin shumë të çmuar që ju dhe bashkëpunëtorët tuaj dhanë në kremtimin në festën e shekullit për kombin shqiptar që ishte dhe kremtimi i 100 vjetorit te pavarësisë së Shqipërisë. Ajo çka mund të themi është kjo: Ky 100 vjetor u kremtua me dinjitet të madh në Shqipëri dhe të gjitha trojet etnike, por e vërteta është në mbarë botën, aty ku kishte shqiptarë.

Ky 100 vjetor u shoqërua nga qindra dhe mijëra aktivitete të organizuara anë Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, diasporë për të nderuar shekullin e pavarësisë së Shqipërisë. Ky 100 vjetor u shoqërua nga botimi i monografive, traktateve, librave historike për Shqipërinë dhe shqiptarët të 100 viteve të fundit, ndër më të shkëlqyerat. Bënë të mundur që shqiptarët të kenë sipas dëshirës së tyre, bibliotekën e tyre historike të 100 viteve të fundit. Ky 100 vjetor u shoqërua nga mbajtja, paraqitja, botimi i dhjetëra dhe qindra kumtesave dhe studimeve të të vërtetave të 100 vjeçarit të fundit të Shqipërisë dhe shqiptareve.

100 vjetori ishte një rast për të paraqitur përpjekjet titanike të shqiptarëve për shtetin e tyre, për liri dhe dinjitet kudo që ata ndodhen.

100 vjetori u dekorua nga rikthimi në tokën e Arbrit pas 500 vitesh të armëve të princit të përjetshëm të shqiptarëve, Skënderbeut, të “Mesharit” të Gjon buzukut që është edhe në një farë mënyrë dokumenti më serioz i gjuhës shqipe.

Viti i 100 vjetorit ishte viti i një debati të madh të paprecedent, të shëndoshë dhe pozitiv ,do ta quaja unë, për të vërtetat shqiptare të 100 viteve në media, studiues, opinionistë, historianë. Në këtë 100 vjetor u bënë përpjekjet më serioze për të memorizuar në monedha, në një treshe, por veçanërisht monedha e argjendit që ka deklaratën e pavarësisë, do tu mbetet të gjitha kohërave, ku në njërën anë ëhstë përzgjedhur deklarata e pavarësisë, në shtatoret e burrave të shquar të kombit, etj.

Por duhet të them se monumentet kushtuar direkt 100 vjetorit janë ndër më të bukurat dhe sa herë që unë personalisht i vështroj ato, aq më shumë i pëlqej. Për ne nuk është e vështirë të pëlqejmë Shqiponjën se jemi rritur me kultin e saj, por shumë e goditur, shumë tërheqëse, shumë e bukur dhe domethënëse është edhe monumenti i pavarësisë, vepër e dy të rinjve, njëri shqiptar dhe tjetri gjerman. Sa herë që ndalesh para tij dhe e shikon, të vjen në mendje vetëm një gjë, gjërat më të mira vijnë nga të rinjtë. Nuk duhet të na mbetet hatri ne të tjerëve. Ne duhet ti duartrokasim, ti përshëndesim, të gëzohemi.

Por këto dhe shumë e shumë gjëra të tjera, të cilat unë nuk u ndala, janë njëri aspekt. Aspekti më madhështor, më spektakolar, më historik i këtij 100 vjetori është ai i qytetarëve shqiptarë. E vërteta është të dashur miq, të dashur qytetarë dhe qytetare shqiptarë se 28 nëntori do të mbetet në histori, jo vetëm si data e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë, por dhe si dita e lëvizjes kombëtare mbarë popullore më të fuqishme në historinë e këtij kombi.

Tirana dhe Vlora dhe mbarë Shqipëria nuk kanë përjetuar kurrë në histori më parë një lëvizje mbarëkombëtare, kaq masive, saç përjetuan në 28 nëntor. Këtë lëvizje nuk e organizuam ne, të nderuar anëtar të komitetit shtetëror, nuk e organizoi qeveria shqiptare, nuk e organizoi qeveria e Kosovës, nuk e organizuan forcat politike shqiptare të Malit të Zi apo të Maqedonisë, nuk e organizoi bashkia e Vlorës apo ajo e Tiranës. Në këtë lëvizje, zotër, organizatorë, frymëzues të saj ishin qytetaret e thjeshtë, të cilët vërshuan nga të katër anët e trojeve shqiptare, por edhe nga Alaska dhe Afrika e Jugut, nga të gjitha skajet e planetit dhe u bashkuan në sheshet e Tiranës dhe të Vlorës, si qytetarë të lirë për të kremtuar festën e shekullit, festën e 100 vjetorit të pavarësisë. Kombi shqiptar, shqiptarët kudo që janë, kurrë më nuk do të jenë ata që ishin 1 vit më parë. Vetëdija e tyre si shqiptarë të lirë, dashuria e tyre për Shqipërinë kulmoi sa kurrë ndonjëherë tjetër nga thellësitë e qenies të tyre, buroi fuqishëm dashuria për njëri tjetrin, dashuria për vendin. Ideali i bashkimit kombëtar ishte lider i vërtetë i festës së madhe dhe i lëvizjes mbarë popullore të shqiptarëve. Patëm fat, ne jemi të lumtur si qytetarë të këtij vendi që përjetuam këtë lëvizje festive paqësore mbarë kombëtare, e cila përcolli mesazhet më të fuqishme të paqes bashkëpunimit, harmonisë, bashkimit, integrimit. Energjia e saj do të mbetet një burim i pashtershëm në mbështetje të shqiptarëve për të realizuar idealet e tyre më fisnike.

Të nderuar anëtarë të komitetit ndërshtetëror të kremtimeve të 100 vjetorit të pavarësisë,

Megjithë përpjekjet tona për të përmbushur plotësisht detyrimet, sërish mbetet punë për të bërë. Dhe unë me miratimin tuaj dua ti kërkoj qeverisë të zgjasë afatin e këtij komiteti edhe për tre muajt që vijnë. Më pas vendi hyn në fushatë elektorale. Janë për tu dhënë përgjigje disa problemeve, të cilat në komitet kemi rënë dakord.

Muzeu i Spaçit duhet detyrimisht të ndërtohet, në homazh të pjesës më të dhimbshme të historisë sonë, të shtypjes çnjerëzorë, të barbarisë së luftës së klasave, qe përjetuan shqiptarët në atë burg, si njëri prej kampeve më të egra të Shqipërisë dhe Evropës. Ndaj dhe është e domosdoshme që të shpejtohen të gjitha proceset. Këtu, zoti Bumçi do të krijohet një komision me të përndjekurit politikë, disa prej tyre kanë kaluar jetën e tyre në këtë kamp të tmerrshëm përqendrimi. Le të japin edhe ata idetë e tyre, të punohet në mënyrë që projekti të jetë mbi bazën e ideve dhe mendimeve te tyre.

Së dyti, Obelisku i martirëve të fjalës së lirë, së besimit tek Zoti, që janë me mijëra e mijëra në Tiranë.

Së treti, lëvizja studentore e dhjetorit’ 90 duhet të ketë hapësirën e vet. Kjo lëvizje ka për mendimin tim, dy kontribute madhore për kombin, së pari betejën mbi një diktaturë dhe përmbysjen e saj dhe së dyti do të thosha po kaq të rëndësishme, është lëvizje në tërësi rinore, pra me një energji të fuqishme të brendshme, por lëvizje që bëri gjithçka për të shmangur konfliktualitetin. Kur shohim sot këto vende të tjera, të cilat po çlirohen nga diktatura me rrugët më të dhimbshme, në Shqipëri ishte nuk them se qe revolucion i kedifenjtë, si ai i Çekisë, por ishte revolucion tërësisht paqësor. Dhe kjo në meritën më të madh te pjesëmarrësve të saj. Bëmë shumë mirë që shtatoren e prijësit të kësaj lëvizje e vendosëm në djepin e saj, por një shqyrtim, në zgjerim të nderimit të saj, a duhet bërë në atë shesh, a duhet bërë në Muzeun Kombëtar, këtë jua lëmë historianë, specialistëve. Por mendoj se është e domosdoshme një paraqitje, asnjë glorifikim, ne nuk ndjekim glorifikimet, por një memorizim i saj do të ishte i domosdoshëm.

Mendoj se duhet të bëjmë një përpjekje shumë të madhe për rikthimin e eshtrave të Sami Frashërit në Shqipëri. Sami Frashëri ishte një gjeni i doktrinës së shqiptarësisë si doktrinë perëndimore. Libri i tij është dokumenti themelor i të sotmes dhe të ardhmes shqiptare. Pas shkrimit të këtij libri, politikanë shqiptarë kanë ndarë mendime të ndryshme për Shqipërinë, shqiptarët dhe për të ardhmen. Por kjo ka qenë çështje e tyre. Sami Frashëri ka përcaktuar me gjenialitet rrugën më të mirë të mëvetësisë, të zhvillimit ,të orientimit perëndimor të kombit shqiptar. Problemi është pak i komplikuar se ka familjarë dhe prej tyre mjaft të suksesshëm në fushat ku ata punojnë dhe së dyti është personalitet shumë i rëndësishëm edhe për vendin mik, për Turqinë, pasi ka dy vepra themelore të një rëndësie shumë të veçantë për gjuhën e tyre dhe sidoqoftë duhet të bëjmë përpjekjet më serioze për rikthimin e tij në Shqipëri. Duhet të bëjmë gjithçka të bindim familjarët, se ai vërtet aty është krenaria më e madhe për familjarët, por ai është gjithashtu krenari për një komb.

Së dyti, zoti Bumci ne duhet të marrim të gjitha masat që edhe bashkëshortja e Ismail Qemalit të prehet së bashku me bashkëshortin e saj. Ajo, nëna e dhjetë fëmijëve duhet bërë çdo gjë që të kthehet nga varrezat në Spanjë ku e degdisi fati dhe të ndajë jetën e ashpër me bashkëshortin që e deshi aq shumë dhe që ju përkushtua aq shumë. Duhen parë të gjitha problemet si duhet të zgjidhen, po bëhet studimi dhe ajo duhet të sillet aty.

Së treti, mund tu duket pak si e veçantë dhe është e tillë, por duhet të bëjmë çdo gjë që të kthejmë nga Stambolli kokën e Ali Pashë Tepelenës. Është një nga figurat dhe personalitet me karakter dhe peshë më të veçantë. Në qoftë se marrim historinë tonë pas vdekjes së Skënderbeut, historia jonë u transferua në tërësinë e saj në banesën e harresës si komb. Ali Pasha me të gjithë veprimtarinë e tij u dëshmoi botës se shqiptarët nuk kanë vdekur, se janë një komb i pamposhtur. Jo rastësisht më i fuqishmi i asaj kohe dhe asaj bote, Napolon Bonaparti do të tregonte interes shumë të madh për Pashain e Janinës, që në fakt filluan edhe ta shpallin si Bonaoparti i Ballkanit. Pra me të gjithë përpjekjet e tij luftërat, ky strateg i madh i tha botës se ky komb ëhstë i pamposhtur. E vërteta ëhsët që gjithçka bëri përpiqej që në mënyrë apo në një tjetër që ta shkëpuste kombin shqiptar nga Porta e Lartë. Dhe kaq e vertetë është sa që sulltani kërkoi pasi coi në ushtri shumë të madhe dhe pas 18 muaj betejash ne kushtet më të pabarabarta, ai kërkoi që tja conin kokën në tepsi, në Stamboll. Dhe kjo ndodhi, nuk ëhstë një legjendë, është e vërtetë. E bëri që të sigurohej se ishte vrarë, e bëri për qëllime krejt të tjera, por ne kokën e tij do ta kthejmë në Shqipëri. A do të varroset në Tepelene apo në Muzeun Kombëtar , kjo do të jetë çështje diskutimi.

Mund të na thotë kush se duke u bazuar dhe në libra të ndryshëm se ka kryer këto apo ato krime, bashkëkohës e tij që nuk kanë kryer këto apo ato krime, nuk gjenden. Ajo ishte koha kur historia bëhej me gjak dhe hekur, nuk bëhej me votë. Kjo është koha jonë dhe ne jemi fatlumë. Asokohe historinë e bënte siç e pat shprehur më vonë Bismarku me gjak e hekur. Kjo është e vërteta. Ai pati një nga oborret më brilante që frymëzuan dijetarë, shkencëtarë, artistë më të mëdhenj të kohërave, Lordi Bajron e përjetësoi Pashain, por dhe shqiptarët e asaj kohe ndër poemat më të bukura, për mua të paktën, të “Çajld Harold”-it, atij dhe kushtuar shqiptarëve. Ndaj dhe duhet të bëjmë çdo gjë që koka e tij të kthehet në dheun e tij. E thashë edhe njëherë që midis Tepelenës, që i dhuroi kombit një burrë të tillë të madh dhe Muzeut kombëtar kjo do të zgjidhet. Nuk mund ta them saktësisht, por ai ka një vend që duhet t5ë meritojë në histori.

Në këtë kontekst ëhtë e domosdoshme që në kuadrin e 100 vjetorit të sillen në Shqipëri eshtrat e Mit’hat Frashërit, një iluminist, një shkrimtar, një publicist, një nga njerëzit më mendjendritur të historisë sonë, të letrave dhe kulturës sonë. I biri i Abdyl Frashërit ka një kontribut shumë të madh në 50 vite në historinë tonë. Ai mbetet simbol i atdhetarit të flaktë, i një gjeniu në kulturën dhe letrat tona, i një politikani për të cilin ideologjia sunduese për shqiptarët duhet të ishte ideologjia kombëtare. Në atë testament, çfarë pati ia dhuroi bibliotekës dhe ia dhuroi Shqipërisë. E la me dëshirë që të varrosej në oborrin e Institutit albanologjik dhe dhuroi bibliotekën më të pasur të kohës. Unë gjykoj se ne duhet ta sjellim. Lidhur me varrimin ndofta pranë të atit do të ndihej më i lumtur. Pra një gjë është që ne duhet ti riatdhesojmë eshtrat e tij , pra duhet ti sjellin në Shqipëri eshtrat e tij.

Kemi detyra të tjera për të zgjidhur. Duhet ti shqyrtojmë me përgjegjësi, veçanërisht lidhur me Obeliskun në Tiranë. Unë po e quaj Obelisk, por duhet të kenë një fjalë kryesore vetë të përndjekurit, ku prej tyre sot ka artistë, shkrimtarë, arkitektë, publicistë të shquar, të cilat mund të japin mendime të vyera dhe së bashku me Bashkinë e Tiranës, e cila ka një angazhim, duhet të ecin së bashku.

Unë do ta mbyll këtë ekspoze, duke shprehur serish shpreh mirënjohjen më të thellë ndaj të gjithë atyre që kontribuuan në të gjitha mënyrat që e kishin të mundur për ta bërë këtë vit jubilar, për ta ngritur këtë vit jubilar në lartësitë e tij. U shpreh mirënjohje më të thellë qytetarëve, artistëve, piktorëve, skulptorëve, këngëtarëve, qeveritarëve vendorë, qeveritarëve qendrorë, të rejave, të rinjve, studiuesve, mediave të gjithëve pa përjashtim atyre që e shndërruan vitin e 100 vjetorit të pavarësisë në një vit të ndjerë të qënies së tyre kombëtare.

 

Filed Under: Featured Tagged With: Ali pashe Tepelena, Kryeministri Berisha, Mit'hat Frasheri

YLLI I BETLEHEMIT NJË KOMETË,NJË UFO NJË SUPERNOVA …

December 24, 2012 by dgreca

APO ISHTE AJO ÇFARË SHUMË NJERËZ BESNIKË KANË BESUAR ,QË AJO TË JETË PËR SHEKUJ ME RADHË: NJË MREKULLI?

 NGA GËZIM LLOJDIA/

Çfarë ishte ylli i Betlehemit një ngjarje natyrore apo qiellore ose vetëm një trillim? Apo ishte ajo çfarë shumë njerëz besnikë kanë besuar që ajo të jetë për shekuj me radhë: një mrekulli?

Stephen Wagner, duke analizuar fenomenin qiellor që u shfaq në lindje të Jezu Krishtit shkruan se pasi Jezusi lindi në Bethlehem të Judesë në kohën e mbretit Herod, Magët nga lindja arritën në Jeruzalem, duke thënë: “Ku është Ai, që ka lindur mbreti i Judenjve? Sepse ne pamë yllin e tij në lindje, dhe kemi ardhur për ta adhuruar Atë. ” (Mateu 2:1-1).

Dhiata e Re e paraqet “yllin e Betlehemit”- një nga simbolet e qëndrueshëm të sezonit , të Krishtlindjeve thotë ai.Por natyra e tij e vërtetë është gjithashtu dhe ka qenë fokusi i debatit. Duke bërë pyetjet e zakonshme Ëagner shprehet :Ishte ylli i Betlehemit një ngjarje – një mrekulli në shpalljen e lindjes së Mesias? Apo ishte e natyrshme, mëse spektakolare, ngjarje qiellore që ka ndodhur të zhvillohet në të njëjtën kohë, që disa historianë mendojnë se Jezusi ka lindur?

Ungjilli Sipas Mateut është i vetmi libër i Dhiatës së Re, që përmend yllin misterioze.Sipas tregimit të Mateut “ylli” nuk sillet në një mënyrë të mbinatyrshme.

Dhe pasi e dëgjuan mbretin, ata [Magët] shkuan në rrugën e tyre, dhe ja, ylli që kishin parë në lindje u shkonte përpara atyre derisa u ndal përmbi vendin ku ndodhej fëmija. Dhe kur ata e panë yllin, u gëzuan me gëzim jashtëzakonisht të madh. (Mateu 2:9-10).

Ylli – apo çfarëdo qoftë ajo ishte duke lëvizur. Yjet, në lidhjet e tyre të dukshme me yje të tjera në qiell natën, nuk duken të lëvizur. Ata duken për të lëvizur vetëm në përparimin e tyre – nga lindja në perëndim – nëpër qiellin e natës, si Toka rrotullohet. Ata gjithashtu duken të përparojnë nëpër qiell, përsëri nga lindja në perëndim, gjatë javëve dhe muajve si Toka në orbitën e diellit. Magët e panë yllin në lindje dhe e ndjekën atë, duket si ai lëvizi në drejtim të perëndimit. Tani kjo është e gjitha mirë rë nëse ne jemi për të thënë se ata ndjekan ecurinë e tij në të gjithë qiellin mbi një numër të ditëve apo javëve… por pastaj ky objekt qiellor bënë diçka të pazakonshme ,ai u ndal dhe “ndal përmbi vendin ku ndodhej fëmija.” Pra, çfarëdo ky objekt u ndal në progresion e tij në qiell, sipas Mateut, kështu Magët do të dinë ku fëmija ishte për të gjetur. Nuk përmendet nëse është bërë që të gjithë yjet e mundshëm të ndalen. Pra, çfarë ishte ky “yll”?

Përveç vëzhgimit që ai u ndal, Mateu s’jep asnjë atribut tjetër të veçantë. Llogaria thotë se kjo ishte një ngjarje jashtëzakonisht e ndritshme, ngjyra, apo ndonjë gjë tjetër e pazakontë. Tradita e pikturon atë si një yll jashtëzakonisht të ndritshme, sepse ai disi mori vëmendjen e Magëve. Por disa hulumtime tregojnë se Magët ishin astrologët nga Persia. Pra, ky yll – i cili mund të ketë qenë mjaft i zakonshëm në dukje ka mbajtur disa domethënie astrologjie për ta. Por, që ende nuk shpjegon se si ai ishte në gjendje për të ndaluar në qiell.

Një Supernova ka ndodhur në pranverën e shek 5 p. e.s në konstelacionin e Bricjapit

Një supernova është një yll që, duke hyrë në një fazë të re të jetës së saj, shpërthen dhe jep jashtë sasi të mëdha të dritës. Në këtë rast, ylli mund të ketë qenë ai, që kishte qenë shumë ti zbehtë për të parë me sy të lirë, dhe në këtë madhështi të re ishte e re dhe e rëndësishme për astrologët. Astronomi britanik David H. Clark dhe dy bashkëpunëtorët e raportuar në The Journal Tremujor i Royal Astronomical Society se një shpërthim supernova ka ndodhur në pranverën e shek 5 p. e.s në konstelacionin e Bricjapit.

Një Comet u shfaq në prill të vitit 4 para Krishtit pranë Altair ne konstelacionin Aquila.

Një kometë gjithashtu do të janë vënë re nga astrologët dhe do të kenë parë lëvizje të veçantë të dukshme në qiellnë lidhje me yjet. Dhe, në varësi trajektoren e ssaj , ajo mund të ketë qëndruar ende për kohën në qiell. Siç rezulton, Halley ‘s kometë kaluar në sh 12 p.e,s (Askush nuk e di me siguri se kur Jezusi u lind. Pse kalendari ynë është i bazuar në lindjen e tij si në vitin 0, supozime tyë tjera sot tregojnë vendin e saj diku rreth 2-7 pes) Vlen të përmendet, gjithashtu, se kometat janë konsideruar shenja paralajmëruese të ndryshimit por zakonisht në një kuptim tjetër. Të dhënat e lashta kineze për astronomin tregojnë se dy objekte janë parë në mënyrë të papritur në qiej rreth asaj kohe. Një nga këto ishte një kometë, që u shfaq në afërsi të Alfa dhe Beta në konstelacionin e Bricjapit në muajin mars e sh 5 p.e.s. Pastaj një tjetër kometë u shfaq në prill të vitit 4 para Krishtit pranë Altair ne konstelacionin Aquila.

Një ufo një anije kozmike – që udhëhoqi magët nëBetlehem.

Shumica e atyre që besojnë se zoti apo perëndia e traditës ishin në fakt vizitorët aliene kanë avancuar idenë se “ylli” mund të ketë qenë një UFO – një anije kozmike – që udhëhoqi Magët në Betlehem. Si qesharake si ide është, i vetmi që shpjegon se si objekti mund të jetë shfaqur papritur, u zhvendos, dhe u ndal për qëllim përcaktimin e dukshme e vendlindjen së Jezusit.

Te Mateu .Historia e yllit të mrekullueshme duke qenë një dukuri e mahnitshme, ajo është shquar si asnjë nga tre shkrimtarë të tjerë të ungjijve. Në fakt, të Lukës është i vetmi ungjill tjetër që lidhet me lindjen e Jezusit, por Luka nuk bën asnjë përmendje e yllit.

Pra, është historia e yllit vetëm një mit krijuar për të vërtetuar hyjninë e Jezusit?

Martin Gardner shkruan në Inquirer skeptik: “Sipas mendimit tim jo a-të përulur, historia e Yllit është mit i pastër, shumë i ngjashëm me legjendat e lashta në lidhje me pamjen e mrekullueshme të një ylli që shënojë një ngjarje të madhe, si e lindjes së Cezari, Pitagoraës, Krishna (shpëtimtari hindu), dhe personat e tjerë të famshëm dhe hyjnive. “Ëagner sjell disa teori që lidhen me këtë rast:Teoritë e dhëna më sot janë se ylli i Betlehemit ishte një planet apo bashkim i planetëve.

Astronom Johannes Kepler propozoi në shekullin e 17 se ylli i Betlehemit mund të ketë qenë lidhje e planeteve Jupiteri dhe Saturni. Të tilla një lidhje e rrallë ka ndodhur në shek 7 para Krishtit Peshqit në konstelacion, me shenjë zodiakal është e lidhur me Hebrenjët. Kepler këtë fakt e ka shpjeguar me supernova.

John Mosley, mbikëqyrësi i programeve për Observatori Griffith në Los Anxhelos beson se ylli i Krishtlindjeve ishte një seri e rrallë e lidhjeve planetare që ndodhën në vitet e 3 P.e.s dhe 2 p.e.s para Krishtit.

“Shfaqja filloi në mëngjesin e 12 qershor në sh 3 p.e.s, kur Venusi do të mund të kthjellët shumë afër Saturnit në qiellin lindore”, thotë një artikull në lidhje me gjetjet Mosley. “Pastaj ka pasur një shfaqje spektakolare e Venusit dhe Jupiterit në 12 gusht në Leo plejadë, e cila astrologët e lashtë e lidhën me fatin e hebrenjve. Midis shtatorit të sh.3 p.e.s dhe qershorit të sh 2 pes, Jupiteri përmbys veten dhe ia kaloi atë përsëri, pastaj u kthye përsëri dhe kaloi një yll për herë të tretë. Kjo ishte një ngjarje e shënuar, pasi për astrologët konsiderohet Jupiteri planeti kryesor dhe Regulus konsiderohet si ‘yll mbretit “. Kontakti në formë e kurore erdhi më 17 qershor, kur Jupiteri dukej për qasje në mënyrë të ngushtë për Venusin që, edhe pa dylbi, ata do të dukeshin si një yll i vetëm.”

Dr Mike Molnar, si astrofizikani, beson se ai ka gjetur prova se yll i Betlehemi mund të ketë qenë Jupiteri në formën e një monedhe të lashtë. Monedha romake përshkruan shenja astrologjie për (shenja e çifutëve) dhe të një objekti të ndritshme qiellore. Molnar beson se ky objekt është Jupiteri: “Jupiteri iu nënshtruan dy (eklipset) nga hëna në shenjën e bricjapit në sh 6 p.e.s Jupiterit ishte ‘ylli’ i dhënë Regal – një fuqi që u përforcohet kur Jupiteri ishte në lidhje të ngushta me hënën. Në veçanti …, nuk ka konfirmim nga një astrolog romak se në kushtet e 17 prillit ,të she 6 p.e.s u besohet të lajmëroj lindjen e një personi hyjnor, dhe i gjithëfuqishëm lindur nën shenjën e hebrenjve,të cilat ne tani e dimë “.

Çfarë ishte ylli i Betlehemit një ngjarje natyrore apo qiellore ose vetëm një trillim? Apo ishte ajo çfarë shumë njerëz besnikë kanë besuar që ajo të jetë për shekuj me radhë: një mrekulli?Duhet ta besojmë se ajo ka qenë një mrekulli.

Filed Under: Kulture Tagged With: Gezim Llojdia, Ylli i Betelhemit

Gjuha shqipe është një xeherore e artë për shpëtimin e kombit

December 24, 2012 by dgreca

(Intervistë me idealistin e Bukureshtit)/

 Të jesh shkrimtar i mirë don të thotë të jesh fabrikë mendimesh për furnizimin e popullit me dritën e diturisë. Gjuha amtare është një vlerë absolute. Të shkruash sot në toskërishte apo gegërishte, është njësoj sikur ta ndash gruan nga burri, duke i dhënë secilit nga një shtrat të veçantë. Gazetari është qeni më besnik për mbrojtjen e demokracisë, kurse gjuha shqipe është e vetmja pasuri e gjallë që na ka mbetur. Rumunëve u ka mbetur poezia dhe gocat e bukura, kurse neve na kanë mbetur dëshmorët dhe shqipja si një xeherore e artë për shpëtimin e kombit.

Ramiz Dërmaku

Titulli paraprak i këtij shkrimi (Intervistë me bujkun e Bukureshtit, siç e preferonte B. Y.), dikujt mund t’i dukej qesharak, por neve jo, sepse të jesh bujk, bari, katundar apo malësor, nuk është turp. Turp është të jesh bari i fjalëve që s’din t’i kullosë si duhet fjalët, apo bujk që në vend të farës së mirë e hedh farën e keqe. Para nesh kemi një vlerë të veçantë, kombëtare e ndërkombëtare, një krijues profesionist që i ka tejkaluar kufinjtë e arave të tij e të fshatit të tij, duke u bërë i njohur dhe admiruar, deri tejmatanë brigjeve të Amerikës, Skandinavisë dhe Australisë. Ka momente kur protagonist i kësaj bisede ka humbur disa miq, por ata janë të paktë, më të paktë se gishtërinjtë e dorës, njërin duke e dekoruar me epitetin Ujk. Ujku dhe bujku. Ujku është një kafshë politike apo konfesionale që i ngatërron gjërat, që tenton ta hedhë bujkun e Bukureshtit në gjyq pse e paska kritikuar librin e keq të gruas së një përkthyesi të mirë, ndërsa bujku është një lavërtar i mirë që kultivon arat, duke mbjellur farën e mirësisë dhe duke vjelur fryte e fjalë të ëmbla për të ushqyer gjuhën shqipe dhe shpirtin shqiptar.
Gazetari është qeni më besnik për mbrojtjen e demokracisë
Ramiz Dërmaku: Kush është Baki Ymeri?
Baki Ymeri: Një poet i famshëm theksonte se jam një pikë gjaku që flet. Unë s’desha të flas me këtë rast, për hirë të modestisë, sepse kam folur më parë në kuadrin e disa intervistave dhe nuk dua t’i përsëris ato që i kam thënë më parë, ndaj mo ma zeni për të madhe po qe se këtë bisedë e dekorojmë edhe me pak humor! Pse? Sepse shkrimtari po qe se e braktis humorin, duhet ta thejë penën. Siqeriteti i ekzagjeruar është i dëmshëm (?), siç është e dëmshme një jetë banale dhe pa shkëlqim.
R. D.: Pse u larguat nga Vendlindja dhe kur?
B. Y.: Po ju pse u larguat nga vendlindja dhe kur? Po ju pyes unë juve pse u larguat ju nga Kosova, apo pse u larguan nga Shqipëria Naum Veqilharxhi, Nikolla Naço, Viktor Eftimiu, Asdreni etj. Disa u larguan për të shpëtuar nga kthetrat e invazionit osman, disa tjerë nga zullumi komunist, disa për arësye politike, ekonomike, apo, madje, për të shpëtuar nga ahmarrja. Unë nuk u largova nga vendlindja, por erdha në vendlindjen e mamasë sime të ndjerë. Të them se isha i ndjekur për motive politike në kohën e Titos, mos po e teproj! Apo të them se e braktisa përkohësisht një fshat me tradita anadollake për të kaluar jetën në gjirin e bukurosheve të Bukureshtit, poashtu e teproj dhe bëhem qesharak, sidomos para bashkëfshatarëve të mi që digjen përkulturë, për komb e atdhe.
R. D.: Çfarë është gjuha amtare?
B. Y.: Gjuha amtare është një vlerë absolute. Gjuha shqipe është e vetmja pasuri e gjallë që na ka mbetur. Rumunëve u ka mbetur poezia dhe gocat e bukura, kurse neve na ka mbetur shqipja si një xeherore e artë për shpëtimin e kombit. Nga të gjitha objektivat e propozuara, idealizmi qëndron mbi gjithëçka. Po qe se unë e braktisa vendlindjen përkohësisht për kultivimin dhe afirmimin e kulturës shqiptare në gjirin e sivëllezërve tanë rumunë, nuk bëhem as qesharak dhe as cinik.
R.D.: Ju jeni një ambasador i shkëlyqer i Gjuhës dhe Kulturës shqiptare në Bukuresht. Disa ju kanë quajtur Bubullima e Bukureshtit, ndërsa unë po ju quaj Shqiponja e Kosovës dhe e tërë kombit shqiptar. Ju jeni një rilindës i njohur i kulturës dhe mërgatës shqiptare. Cili është roli i shkollës shqipe në diasporë në njohjen e një gjuhe letrare te brezat më të rinj?
B. Y.: Faleminderit për komplimente! Roli dhe rëndësia e gjuhës letrare është tejet e madhe, sepse kultivimi dhe njohja e saj na shpëton nga asimilimi, ndaj këtë pyetje preferoj t’ia bëni motrës sonë në Gjermani, Miradije Gashi (arsimtare), dhe vëllajt tonë në Suedi, Sadulla Zendeli Daja (botues fjaloresh). Ajo që desha të them në këtë kontekst ka të bëjë me kontributin modest, simbolik por tejet të rëndësishëm që është duke e dhënë Ministria e Diasporës (falë ministrit Ibrahim Makolli dhe stafit të tij), për ta mbajtur gjallë dritën e diturisë në shkollat shqipe të diasporës shqiptare. Si konkretizohet kjo? Kjo konkretizohet me furnizimin e shkollave shqipe me literaturë përkatëse, duke shpresuar se bëjnë apo do të bëjnë diç edhe për sponsorizimin e arsimtarëve tanë në mërgim.
R. D.: Sa mirë e njohin shkrimtarët e sotëm gjuhën shqipe?
B. Y.: Situata ka qenë e atillë në Kosovë që disa krijues nuk kanë patur kohë dhe paqë që të frekuentojnë ligjëratat në katedrën e Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe pranë Universitetit të Kosovës, ndaj duhet t’i kuptojmë dhe ta pranojmë të vërtetën se disa e njohin fare mirë, kurse disa tjerë më pak. Respekti ynë, edhe ndaj njërës, edhe ndaj tjetrës pale, është i madh, sepse të jesh shkrimtar i mirë don të thotë të jesh fabrikë mendimesh për furnizimin e popullit me dritën e diturisë. E lansova edhe unë një mendim të përngutshem dhe të (pa)pjekur për shkrimtarin dhe misionin e tij, sa për të thënë diç, duke i dhënë shansin lexuesit për të qeshur, për të qarë apo për ta demantuar një mendim të këtillë.
R. D.: Si e mendoni ju zgjidhjen e harmonizimit të gjuhës sonë në trojet shqipfolëse dhe cili është mendimi juaj për realizimin në praktikë të një gjuhe standarte në të gjithë trojet shqiptare?
B. Y.: Fati i gjuhës standarde është vendosur në Tiranë, para 40 vitesh, në bashkëveprim me gjuhëtarët tanë edhe nga Kosova. Gjuha standarde ekziston si një monument i gjallë në të gjitha trojet shqiptare, kurse zbatimi i saj në praktikë varet prej nesh, po qe se i zëvendësojmë krahinarizmat me gjuhën letrare, jo vetëm në Parlament, institucione, shkolla, shoqata, letërkëmbim apo internet, por edhe në gjirin familiar. Çdo respect ndaj do bijve të shqipes që e kultivojnë gjuhën amtare edhe në diasporë (Vitore Leka, Artan Fili, Kozeta Zylo, botuesit e Zemrës Shqiptare, Eduard Dilo, Neki Lulaj, Hasan Qyqalla, Ilia M. Dilo, Liman Zogaj, Xhevat Muqaku, Sadik Krasniqi etj.) Numri i tyre është i madh ndaj le të mos preken të tejrët për ekonomizimin e hapsirës tipografike lidhur me këtë subject!
R. D.: A Ju ka goditur kush dhe a e ka goditur globalizimi gjuhën shqipe?
B. Y.: Askush nuk guxon ta godasë poetin, sepse të jesh poet don të thotë të jesh mbret. Nuk e kam ndërmend më të qortohem me askend, sepse nuk kam kohë për t’u pajtuar. Sa i përket gjuhës, varet kush dhe si e kupton këtë pyetje. Në çik e ka goditur me sintagma si “Ok”, “on line” etj. Globalizmi ka anët negative kur dikush bënë orvatje të komunikosh vetëm rusisht apo serbokroatisht (si dikurë), apo anglisht (si sot), dhe anët pozitive kur gjermanët, anglezët, amerikanët e të tjerët, krijojnë admirim edhe ndaj gjuhës sate, duke të ofruar kushte për afirmim dhe admirim.
R. D.: Ju jeni kritik, eseist, historian i letërsisë, publicist , përkthyes, dhe poet.
B. Y.: Një këngë labe thot: Po more po, e jo more jo! Për ata që flasin për vetëveten, shqiptarët e Kosovës e kanë një fjalë: “T’u ritë men(d)ja!” Më mirë është të jesh bari, bujk apo shkrimtar, se sa kafshë politike që nuk merr masa për identifikimin dhe arrestimin e korbave të kombit që na i vranë bijtë më të mirë të Kosovës kreshnike, siç ishin Ahmet Krasniqi etj.
R. D.: Keni filluar të merreni me letërsinë si kritik apo si poet?
B. Y.: Fillimisht si poet, pastaj si përkthyhes dhe në fund si autor reçensionesh e parathëniesh, ngase kritikët e mirëfilltë janë të paktë dhe të mirënjohur, siç ishin Rugova, Qosja, Hyni Hoxha etj. në kohën e tyre, apo siç janë sot Sabri Hamiti, Sali Bashota, Ramadan Musliu, Basri Çapriqi, Prend Buzhala, Nexhat Rexha, Halil Haxhosaj, Namik Selmani etj.
R. D.: E doni më shumë poezinë, studimin e letërsisë apo njësoj edhe poezinë, edhe studimin e saj?
B. Y.: Të gjitha nga pakë, dhe jo vetëm nga pakë, por edhe nga shumë. Më mirë pak e për merak, se sa shumë e për lumë! Më mirë është të jesh poet apo kritik letrar se sa kafshë konfesionale që ia zhvat 30 milionë euro buxhetit të Prishtinës për ngritjen e një xhamie, për t-ia prishur qetësinë qendrës universitare me zërin e telallit islamik. Kush s’e do poezinë dhe femrën, nuk është patriot.
R. D.: Ku keni kontribuar më shumë në letërsinë shqipe: me poezinë apo me studimin e kësaj letërsie?
B. Y.: As me njërën dhe as me tjetrën, por me përkthimin e vlerave letrare shqiptare në gjuhën rumune. Po i rikthehem sintagmës “kafshë konfesionale”. Më mirë ishte të ngresh një fabrikë për inkuadrimin e njerëzve të pa punë, se sa të ngresh një xhami në një vend të mbushur me rreth një mijë faltore islamike.
R. D.: A zhvillohet sot letërsia shqipe në trojet etnike e diasporë natyrshëm, si një letërsi kombëtare, si një e tërë, apo ende vërehen në të disa dallime, të cilat ishin kushtëzuara nga ndarjet që kishin sjellë kufijtë politikë të 1912-it?
B. Y.: Si gazetar, po e shoh se keni bërë një kërcim të madh kohëve të fundit, sa i përket përvetësimit të gjuhës letrare, madje pse jo, edhe formulimit të pyetjeve për intervistë. Shqipen letrare e keni njohur edhe më parë, por po shoh se ka kodra e kodra mes jush dhe disa krijuesve që i përsërisin të njëjtat sintagma apo të njëjtin mendim 2-3 herë brenda një fjalie apo periudhe. Dallime ka patur si pasojë e kufinjve të mbyllur apo artificialë, por tani këto ndasi janë duke u shembur, sepse pas dimrit vjen pranvera, dhe pas ndarjes vjen bashkimi.
R. D.: A mund të themi se sot i kemi tejkaluar plotësisht të gjitha shabllonet e realizmit socialist? A i smadhojnë apo i fshehin studiuesit e letërsisë shqipe pasojat që pashmangshëm ka lënë teoria e realizmit socialist në këtë letërsi në të dy anët e kufirit?
B. Y.: Për fat të mirë, disa krijues i kanë tejkaluar, dhe për fat të keq, një numër i parëndësishëm ende vërtitet në kotaret e shablonit respektiv. Sa i përket pyetjes së dytë, vlen të potencojmë se ekzistojnë dy kategori studiuesish. Derisa njëra palë merret me smadhime e fshehje, pala tjetër (më e mençura), merret me kultivimin e një letërsie dhe kritike të mirëfilltë që e ka qitur në harresë realizmin socialist.
R. D.: E ka zënë poezia shqipe ritmin e zhvillimit të poezisë europiane apo ende mbetet pas saj për sa u përket përvojave aktuale dhe moderne krijuese?
B. Y.: Po na mahnitni me pyetje të këtilla që i përkasin një kalibri të lartë, e jo një gazetari të rëndomtë siç jeni jua apo ne! Poezia shqipe, sidomos ajo që krijohej dhe krijohet në Kosovë, shkon paralelisht me ritmin e poezisë europiane, kurse ajo që krijohej në Shqipëri, si pasojë e sistemit, ishte larg rrjedhave moderne krijuese të Perëndimit. Tani punët kanë marrë nga e mbara edhe në Mini-Albani.
R. D.: Ju jeni marrë edhe me përkthime dhe keni vizituar shumë biblioteka të Bukureshtit. Çka ju shtyri dhe si e vlerësoni punën e gazetarit?
B. Y.: Çka më shtyri? Nevoja për afirmimin e vlerave tona në gjuhë të huaja, dhe kjo don të thotë shumë, sepse vetëm brenda 7 vitesh autorët rumunë kanë botuar 7 përmbledhje me vështrime kritike kushtuar shkrimtarëve shqiptarë që i kemi rikënduar në gjuhën rumune, dhe ato janë vepra voluminoze si “Me shpirtin në buzë” (dy vëllime) të Marius Qelarut, “Kosova letrare” (dy vëllime) të Monika Mureshanit, “Dardania e zemrave tona” të Mihai Antoneskut dhe “Sali Bashota i vlerësuar nga shkrimtarët rumunë”. Përndryshe, në Bukuresht i kemi edhe disa krijues tjerë që merren me afirmimin e letërsisë shqipe, si Luan Topçiu, Kopi&Ardian Kyçyku dhe Marius Dobrescu. Sa i përket pyetjes së dytë, vlen të theksojmë se gazetari është qeni më besnik për mbrojtjen e demokracisë.
R. D.: A janë aktuale betejat intelektuale për lirinë e krijimtarisë dhe për përvojat moderne në letërsinë shqipe sot?
B. Y.: Liria e krijimtarisë është një e drejtë legjitime e çdo krijuesi. Ku ta di unë, ka po nuk ka beteja intelektuale për një liri të këtillë. Gazetarit të mirëfilltë nuk i ka hije të shkruajë për një ngjarje pa qenë në vendin e ngjarjes, dhe as mua të flas për beteja respektive pa jetuar në Prishtinë apo Tiranë. Ajo që di unë ndërlidhet me krijimtarinë e veteranëve të gazetarisë shqiptare të Bukureshtit, apo të titanëve të lirikës sonë gjatë kohës së Mbretërisë, Asdreni, Lasgushi, Kuteli etj. E përmendëm Mbretërinë sa për sy e faqe, sepse pot ë ishte mbreti mbret, Shqipëria sot do të ishte e bashkuar dhe jo e ndarë në pesë shtete e vilajete.
R. D.: Ç’do të thotë për Ju të jesh intelektual, gazetar, analist, shkrimtar modern, poet modern, përkthyes modern,eseist, etj?
B. Y.: Nuk më pëlqejnë lavdëratat, sepse këto epitete përmenden edhe më lart. Të jesh poet modern apo klasik, don të thotë të krijosh familje, fëmijë, inkuadrim, rrogë, automobil, para në bankë, pension dhe një jetë normale. Kurse ne në vend të një jete normale çojmë një jetë të çuditshme, duke përkthyer, shkruar e botuar, duke redaktuar, afirmuar dhe komunikuar, gjë që na mjafton, siç i mjaftonte edhe Adrenit në kohën e tij një jetë e këtillë.

R. D.: Çka do të thotë për Ju të shkruash sot në gjuhën dialektore?
B. Y.: Është një pyetje e lehtë që kërkon një përgjigje të rëndë, ndaj marr guximin mos t’i përgjigjem, sepse po qe se përgjigjem do të më rihidhërohen ca “miq” që e kultivojnë gegërishten në vend të gjuhës së unjësuar letrare. Është e drejtë e tyre, siç është e drejtë jona të themi se bashkimi i madh këmbëtar krijohet edhe përmes bashkimit të dialekteve, dhe një bashkim i këtillë në plan gjuhësor ka filluar të krijohet që nga viti 1972 e këndej. Të shkruash sot në toskërishte apo gegërishte është njësoj sikur ta ndash gruan nga burri, duke i dhënë secilit nga një shtrat të veçantë.
R. D.: Ju, më sa dimë, nuk jeni anëtar i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës. Mendoni se duke pasur parasysh krijimtarinë tuaj poetike, në radhë të parë si cilësi, por edhe si vëllim, mendoni se ndaj jush është bërë padrejtësi?
B. Y.: Për një anëtarësim të tillë duhet të jesh shkencëtar dhe artist, kurse mua më mjafton fakti që jam anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, i Lidhjes së Shkrimtarëve të Rumanisë, dhe, sa për t’u vetëlavdëruar një çik, Anëtar i Nderi i lidhjes shqiptare, jo vetëm me lexuesit e Zemrës Shqiptare, por edhe me ata të Botës sot, Gazeta Kritika etj. Për momentin i përmenda vetëm tre gazeta të famshme që i shfletoj rregullisht, sepse kanë sens për seleksionim dhe botim vlerash të mirëfillta letrare, politike dhe publicistike.
R. D.: Gushti i këtij viti ishte përvjetori i 63-të i datëlindjes suaj. A mund të tregoni për lexuesin e revistës sonë disa nga planet e afërta dhe të largëta të krijimtarisë suaj?
B. Y: Nuk janë me rëndësi vitet, sa janë me rëndësi shpirti, ndërgjegja, idealiymi dhe vullneti për punë. Projektet janë të panumërta. Kam grumbulluar material dokumentar për disa libra me rëndësi të madhe për kulturën dhe historinë tonë. Kam trashëguar një turmë vlerash dokumentare nga arkivi i babait dhe nga arkive tjera; kam zbuluar, gjetur e blerë vlera të vjetra, gazeta, revista, dokumente, letra e fotografi të vjetra për disa vëllime kushtuar shqiptarëve të këtij vendi dhe diasporës shqiptare, por, meqë mungon financimi institucional, për momentin jam duke e siguruar ekzistencën me përkthime letrare, dhe për këtë iu jam mirënjohës atyre që na angazhojnë dhe ndihmojnë. Ju falënderojmë edhe Juve dhe Ju urojmë nga zemra: Gëzuar Krishtlindjet dhe Vitin e Ri!

R. D.: Përse i duam Krishtlindjet?

B. Y.: I duam Krishtlindjet sepse e ndjemë veten më afër nënës, babait dhe Zotit.

R. D.: Gëzuar qofshi edhe Ju, dhe Ju lumtë e Ju priftë e mbara!

 

***

Baki Ymeri është i njohur si atdhetar, intelektual, poet, përkthyes, eseist, publicist dhe botues. U lind në Shipkovicë të Tetovës më 1 gusht të vitit 1949, duke qenë produkt i një familjeje të thjeshtë dhe atdhetare, e zhirritur për liri dhe mbarësi sociale dhe patriotike. Ka kryer Gjuhën dhe Letërsinë Shqipe pranë Fakultetit Filozofik të Universitetit të Kosovës në Prishtinë (1969/73). Babai i tij ishte një patriot i lindur e i devotshëm, i cili tek djali i tij trashëgoi patriotizmin, krenarinë e të qenit shqiptar dhe ndjenjën e humanizmit. Duke qenë i ndjekur nga pushteti komunist i ish-Jugosllavisë, arratiset në Rumani (1973), ku i vazhdon studimet e specializimit në Vjenë (1973/74) dhe në Bukuresht (1975). Në ndërkohë përhap literaturë shqipe në relacionin Bukuresht-Shipkovicë-Prishtinë, si pasojë e së cilës shpifet, ndiqet, arrestohet në Pançevë (8 dhjetor 1975) dhe pas 6 muaj hetimesh e anketimesh, dënohet nga Gjykata komuniste e Qarkut të Shkupit me gjashtë vjet burg të rëndë (qershor 1976). Arsyetimi i procesit të montuar politik ishte: “Bashkim për veprimtari armiqësore kundër bashkësisë sonë socialiste”.

I apasionuar pas publicistikës, karakterizohet nga këmbëngulja për hulumitime historike dhe politike, duke evidentuar vlerat më të mira të atdheut e të njeriut. Ngjarjet e përjetuara, poezia, proza, përkthimet dhe dashuria, janë pasione të kahershme e të përhershme të tij. Organizon në Bukuresht tryezën e miqësisë së Kosovës me krijuesit rumunë dhe aktivitete tjera me taban kombëtar, letrar e artistik. Ndërkohë shkruan, përkthen dhe boton artikuj e studime mbi lidhjet farefisnore rumuno-shqiptare. Atdhetari, intelektuali dhe poeti Baki Ymeri është një figurë e respektuar dhe e admiruar, që rrezaton intelektualitet, atdhetarizëm, mençuri, urtësi, tolerancë dhe unitet, si në mërgatë poashtu edhe trojet tona etnike. Që nga viti 1971 përkthen letërsinë shqipe në gjuhën rumune dhe anasjelltas, jep provimet e doktoratës në Universitetin e Bukureshtit, polemizon, afirmon dhe mbron çështjen shqiptare të Kosovës në shtypin rumun dhe atë shqiptar, merr pjesë në simpoziume ndërkombëtare për mbrojtjen e të drejtave të njeriut, afirmon diasporën shqiptare, bashkëpunon me një varg revistash e gazetash në veri dhe jug të Danubit, vepron në kuadrin e Këshillit Udhëheqës të Bashkësinë Kulturore të Shqiptarëve të Rumanisë, themelon Shoqatën e Miqësisë Rumuno-Shqiptare, afirmon dhe përkrah bijtë dhe bijat e rilindësve tanë, të gjitha aktivitetet i kryen vullnetarisht, pa kurrfarë të ardhurash.

Gjatë viteve të fundit ka përkthyer dhe botuar mbi 50 poetë nga Kosova në gjuhën rumune (Ali Podrimja, Sali Bashota, Miradije Ramiqi, Basri Çapriqi, Ibrahim Kadriu, Sabile Keçmezi-Basha, Ibrahim Berisha, Halil Haxhosaj, Nexhat Rexha, Lulzim Basha, Sabit Rrustemi, Adem Zaplluzha, Dedë Preqi, Edi Shukriu, Engjëll Koliqi, Brahim Avdyli, Skënder Zogaj, Fatmir F. Salihu, Ramadan Mehmeti, Vezir Ukaj, Remzi Limani, Liman Zogaj, Mazllum Saneja, Sarë Gjergji, Hysen Këqiku, Albina Idrizi, Pal Sokoli, Hamdi Tasholli, Jeton Kelmendi, Skënder Sherifi etj.). Pason ta përkthejë Idriz Ulajn, Ali M. Lajçin etj. Për kontributin e tij në fushë të internacionalizimit të kauzës kombëtare, si dhe për merita letrare, u nderua me shumë mirënjohje, si nga komuniteti shqiptar poashtu edhe ai rumun. Gjithashtu është pjesëmarrës në shumë lista, website dhe forume bashkëatdhetarësh në internet, ku jep kontributin e tij me shkrime publicistike, opinion, reçensione përkthime letrare dhe reportazhe kushtuar diasporës shqiptare. Baki Ymeri është veprimtar i shquar i diasporës shqiptare dhe bashkautor i disa monografive mbi sivëllezërit tanë në veri të Danubit: Shqiptarët e Rumanisë (1994), Emigracioni nga Maqedonia Perëndimore në Rumani (2004). Ai është njëherësh njohës i një numri të konsideruar gjuhësh të huaja, autor i qindra artikujshe mbi diasporën shqiptare, zbulues thesaresh të shoqërisë Drita, anëtar i disa shoqatave shkrimtarësh, prezent në disa antologji poetike, laureat mirënjohjesh të ndryshme, i nominalizuar nga Instituti Biografik Amerikan (ABI): Njeriu i Vitit 2001.

Bakiu jeton dhe krijon në Bukuresht, ku jep kontribut për afirmimin e vlerave letrare të Kosovës në gjuhën rumune, duke botuar dhe shpërndarë revistat Shqiptari dhe Kosova. Në fushë Ky veteran i mërgatës sonë bashkëvepron me Ambasadën e Shqipërisë dhe diplomatë rumunë e miq të Shqipërisë në Bukuresht, organizon lansime librash të krijuesve shqiptarë dhe rumunë që i ka përkthyer, bashkëvepron me komunitetin shqiptar dhe dashamirët e Shqipërisë. Ja vetëm 3 nga 300 letrat e nënshkruara nga dashamirët e tij: “Baki Ymeri duhet të ndihmohet ngase është në rrjedhë të çështjes kombëtare. Puna e tij është e çmuar dhe si e tillë duhet të vlerësohet, prandaj çdo ndihmë ndaj zotit Baki është ndihmë ndaj çështjes sonë. (Ali Podrimja). “Baki Ymeri është zjarri i shqiptarizmit në diasporë”. (Sali Bashota). Bakiu është një penë e ngrohtë dhe e pastër shqiptare. (Agim Shehu). (Ramiz Dërmaku, Gjermani, 20.12.2012)

 

Filed Under: Interviste Tagged With: Baki Ymeri, Ramiz Dermaku

Duke festuar Krishtlindjet ne Bronx

December 24, 2012 by dgreca

Nga Mimoza Dajçi/

21 dhjetor 2012, City Island, New York. Çdo banor apo vizitor në Bronx patjetër nuk ka kaluar pa venë re vendosjen e bredhave të rinj e stolisjen e tyre me drita fosforeshente, si dhe vendosjen e ndriçimin e Menorah – ve, për festën Hanukkah të komunitetit Hebre nëpër parqet e Bronx-it. Sipas Drejtorit Ekzekutiv për Bisnesin në Distriktin Bronx, Joseph A. Thompson, mësuam se të gjitha simbolet tradicionale përfshirë edhe zbukurimet e tyre dekorative janë sponsorizim i Assemblymen Mark Gjonaj, i cili njëherësh organizoi për Festën e Krishtlindjeve edhe një pritje madhështore në Restoranit “The Light House” në City Island.

Për Z. Gjonaj e familjen e Tij,  por edhe për ne shqiptarët Krishtlindjet e këtij fundviti shënuan fitoren e jashtëzakonshme me zgjedhjen e Tij në Asamblenë Amerikane. Të gjithë ne shqiptarët aty ku punojmë e jetojmë ndihemi krenar e mburemi se; Assemblymen Mark Gjonaj është me origjinë shqiptare, e ne jemi motrat e vëllezërit e Tij të një gjaku. Zgjedhja e Tij në këtë post të rëndësishëm përbën një arritje të madhe edhe për ne shqiptaret. Z. Gjonaj e familja e Tij këtë sukses e fitore nuk mund ta gëzonin pa praninë e komunitetit tonë, amerikan, afrikano – amerikan, hebrew, italian, spanjoll, irish, e kështu me rradhë, të cilët i dhanë votën e mbështetjen e duhur gjatë fushatës së Tij elektorale.

Afmosfera shëndritëse e Krishtlindjeve për tek Restoranti i bukur “The Light House” pranë bregut Long Island Sound, kishte filluar që në hyrje të City Island, ku makina e njerëz të ardhur nga të katër anët e SHBA kishin shfaqur dëshirën për të qenë pjesë e këtyre festimeve e gëzimeve njëherësh. Rradha e gjatë e makinave, e ndriçimi i dritave të tyre për në destinacionin e Restorantit shënonte orë të tëra, gjë që tregonte jo vetëm respektin e dashamirësinë e njerëzve për Z. Gjonaj e familjen e Tij, por edhe konsideratën reciproke që vetë Marku ka treguar prej kohësh për cilindo individ të pranishëm në këto festime tradicionale.

Ceremonia e Krishtlindjeve pranë këtij Restoranti luksoz buzë Oqeanit Atllantik, u hap me fjalën përshëndetëse të Assemblymen Z. Mark Gjonaj, i cili pasi i uroi mirëseardhjen të pranishmëve, i ftoi të gjithë të shijonin darkën e shtruar me ushqime, pije të ndryshme e ëmbëlsira të shumëllojshme. Përshëndetën festën gjithashtu personalitete të politikës e dipllomacisë shqiptare, kosovare dhe amerikane, si dhe të afërm të familjes apo miq e kolegë të njohur të Z. Gjonaj.

Nuk mund të le pa përmendur në këtë kronikë feste edhe pjesëmarjen e heroinës e humanistes shqitare nga trevat e Kosovës martire Znj. Rita Saliu e bashkëshortit të saj – inxhinierin nuklear Z. Adem Saliu, të cilët edhe pse jetojnë në Rhode Island, disa orë larg prej këtej përsëri bëjnë përpjekjet maksimale për të vlerësuar gëzimet e ndryshme të komunitetit. Gjithashtu nderoi me pjesëmarjen e Tij edhe Famulltari i Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës në Harsdelle Dom Pjetër Popaj.

Pema e gjelbërt i Krishtlindjeve vendosur në hyrje të Restorantit ftonte pranë saj si gjithmonë vogëlushët, të cilët veshur bukur e gjithë hare silleshin e vraponin të gëzuar rreth saj. Ndërsa Santa Claus u dhuronte atyre fruta e biskota të ndryshme. Pasi kjo natë simbolizon ndarjen e dhuratave e mirësinë mes njëri tjetrit. Simbolizim i prosperitetit që duhet të vazhdojë gjatë gjithë vitit.

Edhe pak ditë e në këtë periudhë kohe dita fillon e zgjatet deri më 22 mars. Dimri ka 90 ditë, ku 45 prej tyre janë me mot të keq, shi dëborë e acar, ndërsa 45 ditët e tjera janë të ftohta, më të paqëndrueshme por jo shumë të ashpra sa të parat. Kohë me mot te keq që vazhdon gjatë gjithë dimrit do të kemi deri më 22 mars në fillimin e pranverës.

Tradita e kremtimit të lindjes së Krishtit më datë 25 dhjetor ka ndikuar edhe në etimologjinë e fjalës shqipe “Krishtlindje” ndërsa në anglishten e sotme “Christmas”vjen nga anglishtja e vjetër që do të thotë Mesha e Krishtit. Këtë datë e kremton bota mbarë dhe shënon ditën e paqes, shpresës, e dashurisë njerëzore.

Edhe në Shqipëri mbas viteve “90 kur u lejua besimi fetar, u krijua kjo traditë duke u shënuar në kalendarin vjetor krahas festave të tjera tradicionale dhe Festa e Krishtlindjeve. Fjala Kshnella ka kuptimin e fjalës Knelje, freskim, rilindje, fillim i një epoke të re për njerëzmin. Dita e Krishtlindjeve na kujton se sa të domosdoshme janë falja, pajtimi, mëshira, gëzimi, paqja, e dashuria njerëzore.

Gjatë periudhës së rregjimit komunist festimi i kësaj feste në Shqipëri ishte totalisht e ndaluar, e dënohej me ligj. Qindra besmitarë katolikë, krishterë apo muslimanë kaluan në gijonetën e asaj diktature të egër, vetëm e vetëm për besimin e tyre të lirë tek Zoti. Veçanerisht Kleri katolik në zonat në veri të vendit ka përjetuar kalvarin më të madh e më të rëndë të atij persekucioni, ku përveç burrave e grave edhe fëmijët kanë vuajtur pa drejtësisht nëpër burgje e kampe përqëndrimi.

Festa e Krishtlindjeve pranë “The Light House” në City Island kaloi gëzueshëm me këngë, valle e muzikë, si dhe duke shpërndarë mesazhin e urimin e mirë që njerëzit të bëhen më të dashur me njëri tjetrin, të dinë të japin respektin e duhur për njëri tjerin, e të bëhen më te arsyeshëm e më njerëzor. Të pranishëm në këto festime ishin gjithashtu personalitete të politikës amerikane, dipllomatë,   bisnesmenë, gazetarë, përfaqësues të organizatave jo qeveritare shqiptaro – amerikane, piktorë, artistë dhe aktivistë të njohur në komunitet.

Filed Under: Kronike Tagged With: Krishtlindjet, Mimoza Dajci

Tërbaçi i Vlorës dhe kënga labe

December 24, 2012 by dgreca

-fragment nga studimi etnofolklorik- maket-/

Nga  Albert HABAZAJ/studiues/

 

–         Janë mbi 400 këngë të kënduara nga grupi i Madh i Tërbaçit, ku përveç teksteve të Dragoit të këngës Kujtim Mici- Mjeshtër i Madh, këndohen këngët e bardëve të traditës edhe të autorëve të njohur jotërbaçiotë.

-Grupi i parë që bëri emër doli në skenë në vitin 1967, si vijim i grupit të vjetër të Riza Beqirit, Sefer Bilbilit, Tahir Lilos me shokë

-Grupi i valleve qe një meteor që shndriti me Mujo Gjondedën, Mejdi Skëndon, Kujtim Micin, Rexhep Abazin, Abaz Abazin, Qazim Çelon, Ago Rustemin (Beqiri), Qazim Abazin, Asllan Nikën dhe Izet Skëndon e Rrapush Mehmetin që mbyllin Harkun e Vetëtimave me 11 valltarë sa 11 male, që mbetën të paharrueshëm, të papërsëritshëm, të paarritshëm!

-Kur flasim për këngën polifonike, në qoftë se është një Tërbaç (për këngën), gjysma është një Nebi Xhakë.

-Syrja Hodo është pasuri kombëtare.

-Sinan Hoxha është themeli i këngës së re të Tërbaçit.

-Endri S.Hodo duket si filiz i gjelbër i këngës labe.

***

E di që këto rreshta që po shkruaj për Tërbaçin dhe këngën e tij janë më të thjeshta se sa e ndiej unë brenda shpirtit polifoninë labe të vendlindjes time.

Nisa një ndërmarrje të vështirë, por duke qenë i bindur se një punim sado modest për këngën e madhe Tërbaçiote është kurdoherë më i dobishëm se heshtja nuk ngurrova  t’i përvishem një diskutimi të tillë nëpërmjet këtij studimi në maket, i cili shpresoj të ngjallë interesim.

Kënga si transmetuese gojore, zanore e traditave, zakoneve, e vlerave njerëzore, e mënyrës së jetesës bëhet zëdhënëse në breza, duke realizuar një mision të lartë fisnik sa që mund të përdoret seriozisht si një dëshmi historike me ngjarje, data, personazhe, periudha e bëma të të parëve tanë. Vini re sa qartë, në pak fjalë na kthjellon origjinën tonë kënga e Tërbaçit të Kujtim Micit (është fjala për këngën “Lindi luania luanë” kënduar në Festivalin Folklorik Kombëtar të Gjirokastrës më 1973, me tekst të Kujtim Micit, kënduar nga grupi i burrave me marrës Sinan Hoxhën e papërsëritshëm, kthyes Rexhep Abazin me famë, sepse futi për herë të parë të kthyerit me grykë në Tërbaç, me hedhës Bilbil Xhakën e mrekullueshëm, që çeli një periudhë të artë të hedhjes së këngës së Tërbaçit sikurse Sinan Hoxha, duke kujtuar e ngritur në një stad të ri hedhjen hyjnore himarjote të incizuar në pllakat disqet “Pathe” të Parisit, qysh në vitet 1929 dhe 1930 me Koço Çakallin, Neço Muko (H.Marjoti), Tula Paleologu, Tefta Tashko, Llambi Turtulli, Kleo Georga, Dhimitri Rumbo, P. Kokaveshi, A. Bala*, që u dritëroftë shpirti atje ku prehen të qetë si fisnikë të trëndafiltë të këngës së shkëlqyeshme lirike që bënë!

Të rikthehemi tek kënga e Tërbaçit të Kujtim Micit që thotë:

Nëna shqipëtare,

Mbes’e ilireshës,

Ke lind’ e ke rritur

Trima dhe të besës.

Ja si bëhet kënga e popullit e respektuar dhe e vlerësuar jo vetëm nga komuniteti qytetar, por e përfillur, edhe nga elita intelektuale, studiues, historianë e gjuhëtarë, sepse ka peshën e vërtetë të një burimi autentik. Nëna shqiptare është mbesë e ilireshës. E thotë qartë, saktë dhe e sigurt kënga faktin historik, prejardhjen tonë ilirjane.

Gjuha u mbrujt bashkë me këngën dhe të dyja mbajtën njëra-tjetrën. Kur plagosej gjuha luftonte kënga, dhe, atje ku kënga mundohej të vritej, gjuha lëshonte ilaçin e shërimit e të mbijetesës. Për fat kënga “Lindi luania luanë” është e regjistruar edhe nga Instituti i Kulturës Popullore: Bob. 982/6. Po e japim për lexuesin tonë dhe dashamirësit e polifonisë si buqetë këtë këngë të transkriptuar nga specialistët e folklorit shqiptar:

  • Shih: Neço Muko (H)Marjoti: Zemra kërkon miqësinë: Vepra letrare, përgatitur prej Andrea Varfit;Tiranë:Toena.1996

 

Në guidën folklorike “Vlora nëpër festivale” –Festivali Folklorik Kombëtar Gjirokastër, 2004 bëhet edhe një paraqitje e shkurtër e grupeve pjesëmarrëse të qarkut të Vlorës. Në këtë festival, gjë që plotëson historikun e këngës popullore të trevës. Ndër të tjerë, patjetër që jep profilin edhe të grupit tonë. Në këtë manual shkruhet “Grupi i Tërbaçit është një nga grupet më të hershme të polifonisë labe të trevës së Vlorës. Kënga për ta ka qenë si ushqim i shpirtit. Rapsodët e mirënjohur të këtij grupi që nga Xhebro Gjika, Arshi Xhelili, Hyso Salati, Sinan Mullahu, Izet Skëndo e deri tek i mirënjohuri Kujtim Mici kanë qenë furnizuesit kryesorë me tekste po në këtë grup. Grupi është pjesëmarrës pothuajse në të gjithë Festivalet Folklorike Kombëtare dhe në disa prej tyre dhe është vlerësuar me çmime e medalje. Vlen të përmendet marrësi kryesor i këtij grupi Syrja Hodo, i cili me zërin e tij kumbues dhe mjaft melodioz di të transmetojë emocionet e këtij repertori të shumtë që ruan ky grup” (Shih”Vlora nëpër festivale”, Vlorë: Triptik; 2004, f.18)

Kuptohet që ndryshimet e sistemit pas viteve ’90 shkaktuan edhe çorientime deri në prishjen e traditës së organizimit të Festivaleve që bëheshin në kalanë e Gjirokastrës një herë në pesë vjet, ku tundej kalaja e gjëmonte Mali i Gjerë. Përveç një harrese të plote 7 vjeçare për visaret e folklorit, edhe sofra e festivalit u zhvendos nga kalaja e Gjirokastrës në atë të Beratit. Edhe pse Vlora nuk u vlerësua (nuk po merremi me arsyet e ditura apo të paditura) por Vlora polifonike e shfaqi përsëri gjallërinë, freskinë dhe origjinalitetin e folklorit të trevave të saj, saqë në koncertin përfundimtar në Tiranë, në Pallatin e Kongreseve, nga grupi i Vlorës u muarën shtatë materiale muzikore, nga më të mirat kur rrethet e tjera kishin vetëm nga një apo fare asnjë.

Viti 2000 na gjen përsëri në kalanë e Gjirokastrës, por në bazë Prefekture këtë radhë, ku Vlorës i shtohen Saranda, Delvina dhe rrethinat e tyre. Në guidën që cituam përmendet një fakt interesant, që të bën të ndihesh mirë e krenar për vlerat e pashtershme të gurrës sonë popullore. “Nëse Vlora çoi në festivalin Folklorik të Gjirokastrës një sasi vlerash të spikatura, shkruhet në këtë historik –në Vlorë mbetën po aq vlera të tjera”.

(Shih: vepër e cituar më lart, f.13). Ky fakt na kujton një thënie lapidare të enciklopedistit Sami Frashëri:…”Banorët e Labërisë, kanë prirje dhe aftësi natyrore për poezi dhe këngë…” Grupit polifonik të Tërbaçit i ra shorti të hap tiparin për grupin e prefekturës së Vlorës. Kënga “O shokë do zëmë një këngë” vjen si një oshtimë nga malet e Labërisë si një shpalosje e fustanellës labe, me zërin plot kumbim të këngëtarit të mirënjohur e poetit Syrja Hodo” shkruhet në këtë historik të Vlorës së Festivaleve Kombëtare të Folklorit. (Shih, po aty, f.13)

Janë kuptim plotë vargjet e kësaj kënge që ka bërë Sinan Mullahu:

O shokë, do zëmë një këngë

Do ma mbani a ta lëmë!

Medet ne për mëndjen tënë

Mbetëm shamata e grënjë.

 

Nga e gjithë puna që bëjmë

Një metër vend do zëmë

Dhe ajo gur e shkëmbënjë

O baltë e kuqe këlkënjë

Këngët-o, dertet-o

Këngë e derte pambarim…

Kjo është bëra para një gjysmë shekulli e më shumë, që më 1945, pra 65 vjet më parë. E këndoi grupi polifonik i Tërbaçit në Festivalin Folklorik Kombëtar të Gjirokastrës. Sa aktuale, ç’mesazhe të qarta që na përcjell. As ke ç’u shton, as ke ç’tu heqësh edhe pse 65 vjet s’janë pak. Lum kush ka fat të gdhendë vargje të tilla. Faleminderit, xha Sinan! (Shih: gazeta “Labëria”. Albert Habazaj: “Një tufë me lule”, data 15 gusht 2002 f.7, 11)

Edhe në FFK Gjirokastër 2004, së bashku me grupet e tjera pjesëmarrëse të Qarkut të Vlorës, Tërbaçi u paraqit siç i ka hije. Ja çfarë shkruan studiuesi e poeti Kozma Billa: “Me mjeshtëri të pazakontë vjen tema e atdhetarisë, e cila përcillet bukur me vargjet e Çajupit të madh “Mëmëdheu”, nga grupi i mirënjohur i Tërbaçit. Ajo ka një vlerë të madhe dhe aktuale edhe sot ku një pjesë e madhe e popullsisë ka emigruar. Dihet që historia përsëritet dhe si e tillë kjo këngë është një grishje, një thirrje e fortë popullore, ku në refren të çdo strofe ajo të ngjeth dhe të krijon një emocion të thellë për ta dashur dhe për të mos e harruar mëmëdheun” (Shih:guida e situar, f.21).

Sipas prof. dr. Bardhosh Gaçes- Mjeshtër i Madh: “Vlora dhe Shkodra janë dy qytete shqiptare të kënduara më shumë nga bardët popullorë dhe kjo edhe nga ndikimi i vjershërimit të Ali Asllanit e të Gjergj Fishtës….Në vitet 1990-2000, vargjet poetike të Ali Asllanit kanë marrë një përhapje edhe më të gjerë në jetën folklorike labe…Edhe kënga: “Më lejon ta puth njëherë” është kënduar nga grupi polifonik i Tërbaçit, sipas vargjeve të poezisë me të njëjtin titull…Shih B.Gaçe: “Përkime poetike midis poezisë popullore dhe poezisë së shkruar shqipe; Vlorë: Triptik, 2010.

Përveç teksteve të Pelivan Bajramit, që është tërbaçiot me rrënjë, grupi i Tërbaçit ndër vite ka kënduar tekste të autorëve të njohur, por jo tërbaçiotë.

Fjala vjen kënga “O ju nëna tërbaçiote” është e Lefter Çipës-Mjeshtë I Madh dhe e këndon si shenjë mirënjohjeje grupi i Tërbaçit. Kjo tregon që përveçse këto këngë janë futur natyrshëm në Tërbaç dhe kanë fituar autoktonicitet në të tëra përmasat, Kujtim Mici si udhëheqës vizionar i grupit e si autor i fuqishëm e i pazëvendësueshëm për këngën e madhe të grupit të tij tekstet mbresëlënëse që i kanë dhuruar miqtë e mëdhenj të këngës si Lefteri etj. Kjo tregon botën e begatë shpirtërore, frymën e hapur përfshirëse që ka tërbaçioti dhe Tërbaçi ynë. Kënga “Dy vajza, të dyja labe” kushtuar heroinave Persefoni Kokëdhima e Bule Naipi është tekst i Kujtim Micit, që e mirëpriti dhe e këndoi me grupin e Himarës bilbili Dhimitër Varfi  në Festivalin Kombëtar të Gjirokastrës në vitin 1973, vit kur Vlora fitoi çmimin e parë për folklorin. Shumë këngë të tij janë interpretuar nëpër skena lokale e kombëtare edhe nga grupi i Bratit, Bolenës e janë transmetuar mbarë Labërisë…

Filed Under: Kulture Tagged With: Albert Habazaj, Kenga labe, Terbaci

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 5648
  • 5649
  • 5650
  • 5651
  • 5652
  • …
  • 5724
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • MORGENAVISEN (1931) / RRËFIMI I PIKTORIT HUNGAREZ MÁRTON HOSSZÚ : “GJASHTË JAVË NË OBORRIN MBRETËROR TË SHQIPËRISË PËR TË REALIZUAR PORTRETIN E MBRETIT ZOG I…”
  • “Histori e vajzës rebele”
  • Festat e fundvitit u mbyllën me këngë e valle shqiptare nga Shkollat Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit, New York
  • Pjeter Logoreci: “Jeta dhe vepra e Aleksandër Moisiut asht nji shëmbëlltyrë pune, kulture, vullneti e karakteri”
  • “Metamorfoza”
  • Trifon Xhagjika (20 prill 1932 – 23 dhjetor 1963)
  • POETIKA E MUNGESËS DHE KUJTESËS APO ËNDRRA SI METAFORË E IDENTITETIT LIRIK
  • Umberto Eco për librin si nevojë, jo si konsum, për bibliotekën si kabinet i mjekësisë së shpirtit
  • QERIM VRIONI DHE FOTOGRAFËT QË SHKRUAN HISTORINË
  • Çamëria, kur e vërteta kërkon shkrim, përgjegjës dhe afat!
  • Dhurata, buzëqeshje dhe urime në shkollën shqipe “Skenderbej”
  • ROLI I PRESIDENTES OSMANI NË RIKTHIMIN E BESIMIT DHE BASHKËPUNIMIT TË KOSOVËS ME SHBA-NË DHE BE-NË
  • WHEN KOSOVA WORKS, AMERICA SPEAKS
  • Shkolla shqipe “Gjergj Fishta” – Long Island, New York festoi festat e fundvitit
  • Fotografia e Gjon Milit dhe CHARTRES CATHEDRAL -Një monument i entuziazmit Kristian

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT