dgreca – Page 60 – Dielli

Dukuritë neofashiste në Mal të Zi, dëshmi e një mjedisi të pakonsoliduar

June 3, 2021 by dgreca

Si para e pas zgjedhjeve parlamentare të mbajtura me 30 gusht 2020, në Mal të Zi kemi paraqitje të dukurive të neofashizmit, të inspiruara nga ideologjia serbomadhe të përfaqësuara nga partitë serbe, duke dëshmuar se kemi të bëjmë me mjedis të pakonsoliduar, që të përkujton vitët 90-ta të shekullit të kaluar, përkatësisht fillimin e shkatërrimit të ish-Jugosllavisë me pasoja shoqërore edhe pas tridhjetë viteve në pluralizëm

Shkruan: Nail Draga

Rasti i nismës nga ana e Ministrisë së arsimit për të marrë masa ndëshkuese ndaj një mësimdhënëse në një shkollë fillore në Cetinë, se nuk i ka ndaluar nxënësit të mos shkojnë në një takim përkujtimor me rastin e 9 majit Ditës së fitorës mbi fashizmin, që është organizuar nga Organizata e Luftëtarëve të LNÇ dhe mbeshtetur nga qytetarë të ndryshëm, ka kriuar reagime nga subjekte të ndryshme politike në Mal të Zi. Dhe nuk ka si të jetë ndryshe sepse pothuaj gjatë tërë vitit 2020, para e pas zgjedhjeve parlamentare të mbajtuara me 30 gusht 2020, dukuritë neofashiste me parulla e ikonografi ishin bërë pjesë e retorikës në skenën politike në Mal të Zi. Madje të tillët qellim kanë të rehabilitojnë kriminelet e bashkëpunëtorët e fashizmit, duke zhvlerësuar luftën antifashiste si vlerë çlirimtare e europiane.

Me rastin e rotacionit të pushtetit në Mal të Zi, opozita aktuale e përfaqësuar nga DPS-i është duke dëshmuar se janë mbrojtësit e antifashizmit, përkatësisht të shtetësisë dhe të kombit malazez, sepse ai është i kërcënuar nga ideologjia serbomadhe, duke akuzuar pushtetin aktual se qëndron pas paraqitjeve të tilla neofashiste.

Opinioni është i njohur se dukuria e tillë më së shpeshti është duke u paraqitur në mjediset ku jetojnë popujt pakicë, ku si rast tipik kemi boshnjakët në qytetin e Plevlës, ku para një muaji në qytet kishte grumbullime të qytetarëve serb, të cilët defiluan me parulla e këngë shoviniste kundër boshnjakëve, ku si shkas ishte emërimi i kryeshefit boshnjak të policisë në këtë qytet, i cili sipas tyre është person i papërshtashëm(!?).

Arsimi si vakcinë kundër neofashizmit

Ndonëse po bëhën dy vite që jemi të ballafaquar me pandeminë Corona-19, në Mal të Zi dukuritë e neofashizmit nuk janë të panjohura, por janë bërë pothuaj të zakonshme. Dhe nuk ka si të jetë ndryshe se kemi të bëjmë me një mjedis heterogjen në aspektin nacional e të ndarë politikisht, që ka marrë përmasa shqetësuese edhe pas ndryshimit demokratik të pushtetit me 30 gusht 2020.

Pasi në këtë aspekt nuk kemi ndonjë hulumtim të opinionit të kohës së fundit, me këtë rast po cekim hulumtimin e realizuar nga subjekti joqeveritar Qendra për edukim qytetar(CGO) të para një viti, që janë të dhëna me interes edhe për momentin për të kuptuar realitetin shoqëror në Mal të Zi, ne lidhje me dukuritë e neofashizmit në këtë mjedis.

Kështu sipas të dhënave të publikuara del se 77.5% e studentëve nuk dijnë të numërojnë tre personalitete antifashiste nga Mali i Zi, vetëm 43.6% dijnë të numërojnë tre shtete të lëvizjës antifashiste, ndërsa 23% nga ata nuk dijnë se pse festohet 13 korriku në Mal të Zi(!?).

Të dhënat e tilla janë dëshmi e nivelit dhe zhvlerësimit të arsimit që është bërë monopol i partisë në pushtet për tridhjetë vite, duke e trajtuar këtë veprimtari shoqërore pa vlerën e merituar me kuadra e drejtues partiak. Duke marrë parasysh këtë strukturë qeverisëse te ata nuk ka ekzistuar shqetësimi se me çfarë programesh mësojnë nxënësit dhe kush i inspekton ato për të përfituar njohuri optimale për tu ballafaquar me të shkuarën jo vetëm nga Lufta e Dytë Botërore.

Andaj, nuk duhet të na befasojnë paraqitja e dukurive neofashiste si në Plevle, Tivar, Berane e gjetiu në Mal të Zi. Pa dilemë këto të rinjë nuk janë vetëm prodhim i mjedisit arsimor, apo mediatik të infektuar dhe të skenës politike nga vitet 90-ta të shekullit të kaluar, por edhe të një trashëgemie nga koha e monizmit.

Si do të përgjigjëshin nxënësit shqiptarë?

Në lidhje me këtë çështje do të ishte me interes të realizohej një hulumtim i tillë edhe me nxënësit shqiptarë në shkollat me mësim në gjuhën shqipe në Mal të Zi. Pa pasur ndonjë paragjyikim në këtë aspekt, dyshoj se do të kemi ndonjë rezultat të një niveli të kënaqshëm, sepse kemi programe unike arsimore e me këtë edhe përgjigjët pothuaj do të jenë identike.

Por, po të bëhëj hulumtimi për ngjarje nga historia shqiptare, dyshoj se do të kishim përgjigje pozitive, sepse nuk kanë nga të mësojnë për çështje të tilla, sepse kemi të bëjmë me program mësimor e tekste shkollore të imponuara, ku është e përjashtuar historia e popullit shqiptar.

Duke marrë parasysh se fitimtarët shkruajnë historinë, duhet cekur se historia nuk fillon me Luftën e Dytë Botërore, dhe me vendosjën e pushtetit të komunistëve, ku parësore ishte qasja ideologjike që ishte praktikë në të gjitha vendet e ish kampit socialist.

Por, me këtë rast duhet të cekim se vazhdojmë të kemi koncepte të kundërta të trajtimit të ngjarjeve historike në mes ne shqiptarëve e malazezëve, sepse rrethimin e Shkodrës në Luftën Ballkanike malazezët e mësojnë si çlirimtare, ndërsa për ne ajo është luftë pushtuese për zgjerim territorial të Malit të Zi. Andaj është kërkesë e kohës rishkrimi i historisë, duke eliminuar qasjen ideologjike dhe konceptët hegjemoniste e ekspansioniste.

Në tekstet shkollore duhet të mësohet e vërteta

Nëse në librat e historisë duhet mësuar për kohën me të re në Mal të Zi, sidomos për ngjarjet e vitëve 1988 e më pas që ka të bëjë me të ashtuquajturin revolucion antibyrokratik, si dhe luftën në Dubrovnik, ku kanë marrë pjesë edhe malazezet, atëher duhet cekur udhëheqësit e Malit të Zi të kohës, që janë ende në pozita të tilla. Nëse atëherë ishin në, mbeshtetje të politikës serbomadhe, ndërsa nga viti 1997, u distancuan nga ajo, faktët janë të arkivuara. Sepse kemi të bëjmë me ngjarje që i kemi përjetuar të gjithë si qytetarë në këtë vend. Çështjet e tilla duhet të prezantohen ashtu siç kanë qenë, me të gjithë kompleksitetin e tyre, sepse nxënësit duhet të dijnë të vërtetën, e jo të kamufluara sipas interesit të politikës si në kohën e monizmit(!).

Andaj, dukuritë e neofashizmit në Mal të Zi nuk janë befasi, sepse „çka ke mbjellur do të korresh“, ku pushteti malazez, ishte pjesë e të kaluarës jo të lavdishme në të kaluarën e afërt. Këtu qendron problemi në sistemin arsimor, sepse është punuar pak apo aspak në këtë drejtim, kur është në pyetje edukimi dhe arsimimi i brezit të ri. Sepse, nëse shkolla nuk ka bërë detyrën e vet, në rastin konkret te popullsia ortodokse ate e ka kryer KOS-i. Sepse, ky subjekt vazhdon më tepër të merret me politikë se sa më çështje teologjike, andaj nuk është befasi mbeshtetja nga qytetarët ortodoks në Mal të Zi, duke dëshmuar forcën e vet jo vetëm teologjike por edhe politike kundër ish pushtetit, që u dëshmu edhe në zgjedhjet parlamentare të mbajtura me 30 gusht 2020.

Përfundim

Dukuritë fashiste në Mal të Zi janë prodhim i ambientit neofashist që është i pranishëm në këtë mjedis, si rezultat i veprimit të partive politike serbe, që tani janë pjesë e pushtetit e në veçanti të Kishës Ortodokse Serbe, e cila vazhdon të veprojë si shteti në në shtet, sipas ideologjisë serbomadhe.

Por, në këtë aspekt nuk mund të amnistohet pushteti tridhjetveçar nga ana e DPS-it, të cilët kësaj çështjeje nuk i kanë kushtuar vemendjën e duhur, sepse nuk janë ballafaquar me të shkuarën, duke dëshmuar drejtësi e barazi që ka ndikuar në forcimin e neofashizmit. Sepse gjatë kësaj kohe ata kanë qenë të preokupuar për përfitime personale e klaneve të ndryshme, duke e trajtuar shtetin si pronë private që në mënyrë përfide e ka shfrytëzuar KOS-i për të realizuar objektivat e saja jo vetëm klerikale.

Nuk ka dilemë se askush nuk mund të jetë i qetë dhe indiferentë në Mal të Zi me paraqitjen e neofashizmit. Ndonëse është menduar se një dukuri e tillë i takon të kaluarës, del se jemi mashtruar, sepse dukuritë neofashiste në praktikë na demantojnë në vazhdimësi, që është në kundërshtim me konceptin e antifashizmit, barazisë qytetare e nacionale të një mjedisi multinacional dhe multikulturor.

(Qershor 2021)

LIGA: DIALOGU KOSOVË SERBI DUHET TË OFROJË ZGJIDHJE TË QËNDRUSHME PËR SHQIPTARËT NË LUGINËN E PRESHEVËS

June 3, 2021 by dgreca

-LIGA QYTETARE SHQIPTARE AMERIKANE SHPRESON SE KRYEMINISTRI KURTI DO TA BËJË FUNKSIONALE ZYRËN NË LUGINËN E PRESHEVËS-ë

Lidhjes Qytetare Shqiptare Amerikane i erdhi mirë kur ka marr vesh se me 24 maj Kryeministri i Kosovës Albin Kurti ka pasur një takim me përfaqësuesit e Luginës së Preshevës për shkak të shqetësimit se Serbia ka intensifikuar përpjekjen që të bëj të padukshëm shqiptarët në Preshevë, Medvegjës dhe Bujanocit duke i fshirë adresat e tyre.

Lidhja Qytetare beson se Serbia duhet të ballafaqohet me mungesën e të drejtave të njeriut ndaj shqiptarëve të Luginës së Preshevës që është në kontrast të mprehtë me të drejtat e plota të njeriut dhe qytetare të serbëve në veriun e Kosovës.

Shumë shqiptarë etnikë nga Lugina e Preshevës kanë dhënë jetët në luftën e Kosovës dhe më vonë, sidomos si anëtarë të UÇPMB në konfliktin e Preshevës të viteve 2000-2001. Prandaj, ne besojmë se udhëheqja politike e Luginës së Preshevës duhet të tejkalojë dallimet partiake dhe rivalitetin me qëllim që të punojnë së bashku për ta çuar përpara luftën e shqiptarëve në rajon për barazi, funksionimin e demokracisë dhe lirinë qytetare.

Lidhja Shqiptaro Amerikane ka punuar vazhdimisht me përfaqësuesit e shqiptarëve etnik të Luginës së Preshevës që nga fundi i viteve 1990-ta. Joe DioGuardi, President, dhe Shirley Cloyes DioGuardi, Këshilltare e Çështjeve të Ballkanit, janë takuar me udhëheqësit e Luginës së Preshevës gati çdo herë kur ata kanë vizituar Kosovën prej vitit 1999 deri në 2008. (Këto takime zakonisht janë mbajtur në Gjilan.)

Në mars të vitit 2001, DioGuardi dhe Cloyes kanë kaluar kufirin dhe kanë shkuar në Serbi Jugore për të u takuar me udhëheqësit e UÇPMB—Shefket Musliun, Sami Azemin, dhe Jonuz Musliun—në shtabin e tyre në Konçul për ta diskutuar planin e tyre të paqes. Pas pesë muajve, në gusht të vitit 2001, Lidhja Qytetare ka sjellë Kryetarin e Komunës së Preshevës Riza Halimin, Kryetarin e Tërnocit Galip Beqirin, dhe Shaip Kamberin, Kreun e Qendrës për të Drejtat e Njeriut në Bujanoc, që të takohen me Kongresistin Ben Gilman, Kryetarin e Dhomës së Komitetit për Marrëdhënie Ndërkombëtare, për një diskutim tre orësh mbi abuzimet e të drejtave të njeriut që ishin duke ndodhur nga ana e autoriteteve serbe në Luginën e Preshevës dhe mbi përkeqësimin e procesit të zbatimit të procesit të paqes.

Cloyes DioGuardi ngriti vetëdijen ndërkombëtare mbi shtypjen e shqiptarëve në Serbi jugore në janar 2009, kur ajo dokumentoi torturën, arrestimin dhe burgosjen e dhjetë shqiptarëve në Serbin jugore me shkrimin e saj “Kriza e shpalosur në Luginën e Preshevës.”

Në tetor të vitit 2015, Lidhja Qytetare organizoi që Ragmi Mustafa dhe Nagip Arifi, në atë kohë Kryetarë të Komunës së Preshevës dhe Bujanocit, të shoqëruar nga Anëtari i Bordit Ekzekutiv të LQShA Faton Bislimi, që të udhëtojnë në Uashington, DC, për të ekspozuar politikën diskriminuese anti-shqiptare të Beogradit para Anëtarëve të Kongresit, Komisionit të Kongresit për të Drejtat e Njeriut me Tom Lantos, dhe Departamentit të Shtetit (ku ata ishin mysafirë të Zëvendës Ndihmësit të Sekretarit të Shtetit për Çështjet e Evropës me Thomas Yazdgerdi). Në fund të këtij udhëtimi të suksesshëm, delegacioni i Luginës së Preshevës u intervistua nga Shërbimi Shqiptar i Zërit të Amerikës.

Këto përpjekje vazhduan me takimet në Strasburg në shkurt të vitit 2016 në zyrat kryesore të Këshillit të Evropës, duke përfshirë Zyrën e Komisionarit të Lartë për të Drejtat e Njeriut. Përfaqësuesit shqiptarë të Luginës së Preshevës—Ragmi Mustafa, Nagip Arifi, dhe Jonuz Musliu (I cili fatkeqësisht vdiq dy vjet më vonë)—dhe Faton Bislimi i LQShA kanë ofruar prova mbi politikën institucionale të Serbisë dhe të sponzoruar-nga-shteti për de-popullimin e rajonit duke fshirë nga regjistri civil çdo shqiptar që nuk është në shtëpi kur zyrtarët e shtetit vizituan shtëpitë pa paralajmërim me “qëllim të verifikimit të vendbanimit.” Pasi të fshihen nga regjistri civil, shqiptarët nuk mund të pajisen me ID, pasaporta, ose çfarëdo dokument tjetër zyrtar të shtetit, dhe kështu humbin statusin e vendbanimit dhe të nënshtetësisë në Serbi.

Në maj të viti 2019, Joe dhe Shirley DioGuardi organizuan që një delegacion i përfaqësueseve të shqiptarëve etnikë nga Lugina e Preshevës të vijnë në Uashington, DC, të marrin pjesë në konferencën vjetore të Ish – Anëtarëve të Kongresit të mbajtur në Capitol Hill. Gjatë kësaj vizite, Ardita Sinani, Ragmi Mustafa, Shaip Kamberi, dhe Faton Bislimi i LQShA u takuan me stafin e lartë të Anëtarëve të Komitetit të Punëve të Jashtme në Dhomën e Përfaqësuesve të ShBA, drejtorët e Komisionit të Drejtave të Njeriut të Kongresi të Tom Lantos, dhe Këshilltaret e Punëve të Jashtme të Senatorëve Joni Ernst dhe Gary Peters, bashkë-kryesuesit e Grupit Parlamentar për Çështjet e Shqiptarëve. Delegacioni gjithashtu u takua me zyrtarët e Departamentit të Shtetit, dhe vizitën e tyre e përfunduan me intervistë për Zërin e Amerikës Shërbimi në shqip.

Prej atëherë, me kërkesë të Lidhjes Qytetare, Faton Bislimi ka mbajtur kontaktin dhe ka pasur takimet me përfaqësuesit Shqiptarët nga Lugina e Preshevës. Në shtator të vitit 2020, si një Anëtar i Kuvendit të Kosovës, Bislimi ka luajtur një rol qenësor në hartimin e programit punues të Zyrës së sapo themeluar për Luginën e Preshevës pranë Qeverisë së Kosovës dhe nën udhëheqjen e Kryeministrit të atëhershëm Avdullah Hoti.

Shpresojmë se Qeveria e Kosovës do ta bëj funksionale Zyrën për Luginën e Preshevës sa më shpejt që është e mundur dhe të punojë me udhëheqësit e atij rajoni për të adresuar çështjet e tyre të ngutshme në mënyrë sistematike dhe tërësishme.

Ne pastaj besojmë se një dialog Kosova-Serbi nën përkujdesjen e Bashkësisë Evropiane nuk mund të rezultojë me një marrëveshje të suksesshme gjithëpërfshirëse dhe legalisht obliguese në mes të dy shteteve pa ofruar një zgjidhje të qëndrueshme ndaj pabarazive në Luginën e Preshevës.

Lidhja Qytetare gjithashtu duartrokit për lajmin e bërë rishtazi që klubet shqiptare, shoqatat dhe asociacionet tjera në tërë Zvicrën, anëtarët e të cilave vijnë nga Lugina e Preshevës, janë duke i bashkuar përpjekjet e tyre për mbështetje e atdheut të tyre.

Në fund, ne fuqimisht besojmë se çështjet e shqiptarëve etnikë në Luginën e Preshevës mund të zgjidhen me sukses vetëm me përfshirjen aktive të Qeverisë së ShBA. Për këtë arsye, Lidhja Qytetare Shqiptare Amerikane është duke vazhduar angazhimin e vet të gjatë dy-dekada ne Luginën e Preshevës për të ndihmuar formësimin e politikës së jashtme të ShBA për të sjell paqe, barazi, liri dhe prosperitet në rajon.

Çdo të mirë,

Shirley Cloyes DioGuardi Joe DioGuardi
Këshilltare për Çështjet e Ballkanit Presidenti

***.

The Albanian American Civic League was heartened to learn that Kosova Prime Minister Albin Kurti held a meeting on May 24 with Presheva Valley representatives out of concern for Serbia’s intensified effort to render Albanians in Presheva, Medvegje, and Bujanoc invisible by deleting their addresses.

The Civic League believes that Serbia must be confronted with the lack of human rights for Albanians in the Presheva Valley in sharp contrast with the full human and civil rights given to Serbs in northern Kosova.

Many ethnic Albanians from the Presheva Valley gave their lives in the Kosova war and, later, especially as members of the UCPMB in the Presheva conflict of 2000-2001. Therefore, we believe that today’s political leadership in the Presheva Valley should overcome party differences and rivalry in order to work together to advance the struggle of Albanians in the region for equality, functioning democracy, and civic liberty.

The Albanian American Civic League has worked continuously with representatives of ethnic Albanians in the Presheva Valley since the late 1990s. Joe DioGuardi, President, and Shirley Cloyes DioGuardi, Balkan Affairs Adviser, have met with leaders from the Presheva Valley almost every time that they visited Kosova from 1999 to 2008. (These meetings usually took place in Gjilan.)

In March 2001, DioGuardi and Cloyes crossed the border into Southern Serbia to meet with leaders of the UCPMB—Shefket Musliu, Sami Azemi, and Jonuz Musliu—at their headquarters in Koncul to discuss their peace plan. Five months later, in August 2001, the Civic League brought Presheva Mayor Riza Halimi, Ternoc Mayor Galip Beqiri, and Shaip Kamberi, head of the Center for Human Rights in Bujanoc, to meet with Congressman Ben Gilman, Chair of the House International Relations Committee, for a three-hour discussion of ongoing human rights abuses by Serbian authorities in the Presheva Valley and the deterioration of the peace implementation process.

Cloyes DioGuardi raised international awareness of the oppression of Albanians in Southern Serbia in January 2009, when she documented the torture, arrest, and imprisonment of ten Albanians in Southern Serbia in “The Unfolding Crisis in the Presheva Valley.”

In October 2015, the Civic League arranged for Ragmi Mustafa and Nagip Arifi, then Mayors of Presheva and Bujanoc, accompanied by AACL Executive Board Member Faton Bislimi, to travel to Washington, DC, to expose Belgrade’s anti-Albanian discriminatory policy to Members of Congress, to the Tom Lantos Congressional Human Rights Commission, and to the State Department (where they were hosted by Deputy Assistant Secretary of State for European Affairs Thomas Yazdgerdi). At the end of this successful trip, the Presheva Valley delegation was interviewed by the Albanian Service of Voice of America.

These efforts continued with meetings in Strasbourg in February 2016 at key Council of Europe offices, including the Office of the High Commissioner for Human Rights. Albanian representatives from the Presheva Valley—Ragmi Mustafa, Nagip Arifi, and Jonuz Musliu (who unfortunately passed away two years later)—and the AACL’s Faton Bislimi provided evidence of Serbia’s institutional and state-sponsored policy of depopulating the region by striking off the civil registry any Albanian who was not at home when state officials visited their households unannounced for “residency verification purposes.” Once removed from the civil registry, Albanians cannot obtain IDs, passports, or any other official state document, thereby losing their residency and citizenship status in Serbia.

In May 2019, Joe and Shirley DioGuardi arranged for a delegation of ethnic Albanian representatives from the Presheva Valley to come to Washington, DC, to join them at the annual Former Members of Congress conference held on Capitol Hill. During this visit, Ardita Sinani, Ragmi Mustafa, Shaip Kamberi, and AACL’s Faton Bislimi met with senior staffers for Members of the Committee on Foreign Affairs in the U.S. House of Representatives, directors of the Tom Lantos Congressional Human Rights Commission, and foreign policy advisers to Senators Joni Ernst and Gary Peters, co-chairs of the Albanian Issues Caucus. The delegation also met with State Department officials, and concluded its visit by interviewing at the Voice of America Albanian Service.

Since then, at the request of the Civic League, Faton Bislimi has maintained contact and held meetings with the Albanian representatives from the Presheva Valley. In September 2020, as a Member of Kosova’s Parliament, Bislimi played an essential role in drafting the work program for the newly established Office for the Presheva Valley within the Government of Kosova under the leadership of then-Prime Minister Avdullah Hoti.

We hope that the Government of Kosova will functionalize the Office for the Presheva Valley as soon as possible and work with leaders from that region to address their pressing issues systematically and thoroughly.

We further believe that a Kosova-Serbia dialogue under the auspices of the European Union cannot result in a successful comprehensive and legally binding agreement between the two countries without offering a sustainable solution to the inequities in the Presheva Valley.

The Civic League also applauds the recent news that those Albanian clubs, societies, and other associations throughout Switzerland whose members hail from the Presheva Valley are uniting their efforts to support their homeland.

Finally, we strongly believe that the ethnic Albanian issues in the Presheva Valley can be successfully resolved only with the US government’s active involvement. For this reason, the Albanian American Civic League is continuing its two-decades-long engagement with the Presheva Valley to help shape U.S. foreign policy to bring peace, equality, liberty, and prosperity to the region.

All the best,

Shirley Cloyes DioGuardi Joe DioGuardi
Balkan Affairs Adviser President

LETËRSIA E BURGUT, SI LETËRSI KUJTESE, MORALI DHE QËNDRESE,

June 2, 2021 by dgreca

Hasan Bajo, i përndjekur, i persekutuar dhe i burgosur prej regjimit komunist shqiptar për 10 vite me radhë në burgjet e Spaçit dhe Qafë Barit për agjitacion dhe propagandë kundër sistemit monist, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli – Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra, New York heronjtë e rezistencës antikomuniste në burgjet më të tmerrshme të diktaturës komuniste, torturat në burgjet dhe kampe, ekzekutimet, ridënimet e njerëzve të pafajshëm, letërsinë e burgut si letërsi kujtese, morali dhe qëndrese, dhe letërsinë e të burgosurvë politikë të regjimit diktatorial si një letërsi memuaristike për vuajtjet në diktaturë dhe dëshmitë e krimeve çnjerëzore të komunizmit në Shqipëri. Z.Bajo rrëfen me detaje histori me bashkëvuajtësit e tij si: Visar Zhiti, Trifon Xhagjika, Zyhdi Morava, Gëzim Metolli, Pëllumb Lamaj, Maks Rakipaj, Qemal Dema etj. Me Hasan Bajon bashkëbisedoi gazetari i Diellit, Sokol Paja.

LETËRSIA E BURGUT SI LETËRSI KUJTESE, MORALI DHE QËNDRESE

Do të doja të theksoja se unë nuk kam shkruar qoftë edhe një rresht të vetëm atje, në burg, por jo pa krenari pohoj që i kam njohur ata që kishin guximin të bënin një gjë të tillë dhe do të kem lexuar ndoshta gjithçka që është shkruar prej tyre. Ishin miqtë e mi. Të shkruaje në burg ishte shumë më shumë se sa thjeshtë të shkruash. Më e pakta, nëse do të ishte me të vërtetë me fat, do të qenë dhjetë vjet dënim që do ti shtohej atij të mëparshmit po qe se do të pikasej apo për më keq në duart e operativit do të binin qoftë edhe dy vargje. Për më tepër, dënimit të marrë do të duhet t’i shtosh hetuesinë e gjatë, të ftohtit therës të qelive, urinë dhe torturat e pësuara, të bëra nga ata që qenë mjeshtër të vërtetë në llojin e tyre dhe për më shumë, mendoj se kjo qe më e gjëmshmja, ishte vrasja e shpresës përgjithmonë për të qenë një ditë përtej telave me gjemba. Fatkeqësisht fati jonë varej nga ai i perandorisë së lindjes. Kremlini rrëzëllente mënxyrshëm në pamposhtmërinë e tij. Dhe atje në burg ishin disa të “marrë” që sfidonin gjithçka. Ja disa prej tyre: Zyhdi Morava, Gëzim Metolli, Pëllumb Lamaj, Visar Zhiti, Maks Rakipaj etj.

KUJTIMET ME VISAR ZHITIN NË BURG

Me Visarin isha njohur në Institut, në Shkodër dhe megjithëse koha e njohjes qe e shkurtër, më ndërmendet se atje, në Spaç, e kam kujtuar jo rrallë pa ndonjë shkak për të qenë, madje edhe tani habitem se përse kisha parandjenjën se edhe atë do ta sillnin atje ku isha edhe unë, në Spaç. Dhe parandjenja nuk më pati gënjyer. Isha kthyer nga galeria dhe pasi pata ngrënë drekë, po laja tasin, kur një prej të njohurve më tha se autoburgu pati sjellë të rinj dhe njëri prej tyre që quhej Visar, më kërkonte. Dola me të shpejtë në shesh dhe atje në mes të mizërisë së të burgosurve, e gjeta. Në mes shumë gjërave të thëna njëri – tjetrit, unë bëra budallallëkun t’i uroja mirëseardhjen. Më ndërmendet vështrimi i tij që shprehte habi dhe keqardhje njëherësh. Pati menduar se kisha lajthitur dhe natyrisht, kishte plotësisht të drejtë. E si mund të urohet mirëseardhja në burg? Por ja që mua në atë kohë më qe mbushur mëndja keq. Të qënurit në Spaç ishte nder. Mbas disa ditësh kur kuptoi apo më saktë ndjeu se jo vetëm nuk isha i lajthitur por ato pak mënd që kisha i pata shtuar disi, më besoi të fshehtën e tij. -Vetëm ti e di. Askush tjetër, më tha. Patëm ndaluar së ecuri dhe unë vura re hijen e një mëdyshje përpëlitëse. – Jam në dorën tënde, dhe me të shpejtë shtoi. – Në hetuesi kam bërë poezi. Ishte radha ime të mendoja se ai nuk kishte lajthitur, e pati pësuar më keq, qe çmëndur, ndërkohë që pyesja veten. – E si mund të thuren poezi në hetuesi? Sikur e ndjeu se ç’mendoja. – Mundja të ftohtin. Në qelitë e Kukësit është tmerrësisht ftohtë. Harroja urinë, përballoja të keqen e mënxyrshme që më pati pllakosur, shkurt, ndjenja se jetoja. – Por si? Arrita ta pyes. – Ndërtoja dy vargje, pastaj dy të tjerë. I përsërisja dhe i përsërisja gjersa bindesha se nuk do ti harroja dhe kështu vazhdoja. – Ecim, i thashë duke kontrolluar i kujdesshëm përreth. – Dua ti dëgjoj. Dhe ai pa humbur kohë filloi të citojë. Dhe sa më shumë kohë kalonte, nga poezia në poezi, unë ngjisja qiejt. Do të kem qenë në të shtatin kur i mrekulluar nga fakti se Visari i pati bërë ato në hetuesi ( në Spaç pata gjetur poezi me të vërtetë të bukura siç ishte: “Dy hapa larg” e Jorgo Bllacit ), i thashë se ndoshta ne do të mbesnim përgjithnjë atje, se ekzistonin një mijë mënyra për të ikur nga kjo botë lehtësisht, por poezitë nuk duhej të humbnin. Do të duhet ti mësojmë, ti shkruajmë në copa fletësh dhe ti fshehim. E rëndësishme është që ato të mos vdesin, një ditë të dalin nga këtu. Dhe tani dua të dëgjoj sërish atë për diktatorin. Dhe ndërsa ai recitonte me zë të mbytur, të ulët, saqë më duhej të anoja kokën për ta dëgjuar, mendova se Visari kishte pasur arsye të më thoshte: -Në dorën tënde. Çmimi që do të duhej të paguaje për një poezi të tillë, ishte i lartë, jashtëzakonisht i lartë. Visari vazhdoi të thurte poezi dhe ne shokët e tij i lexuam, i shkruajtëm në copa fletësh dhe sigurisht i fshehëm. Arrij të kujtoj se të parit që ia dhashë poezitë për ti lexuar ishte Zyhdi Morava.

ZYHDI MORAVA NË KUJTIMET E MIA

Zyhdiu nuk shkruante vetëm poezi por edhe tregime, hera herës edhe ndonjë novelë. Dhe prej njërës prej këtyre të fundit që rrëfente se si komisari i çetës partizane për të shtënë në dorë një vajzë shtatëmbëdhjetë vjeçare, edhe kjo partizane e së njëjtës çetë, vret pabesisht të vëllain e saj, thuajse e pësuam. Novelën, e shkruar në një fletore gjashtëmbëdhjetë lekëshe me katrore, polici roje arriti ta gjejë në mes dy batanijeve ku e kisha fshehur ndërsa ne ishim në galeri në turnin e tretë. Kështu na tha dikush për të cilin kishim dyshime se ishte i komandës. Ndoshta ishte vetë ai që kishte denoncuar. U përgatitëm për më të keqen. Pritja qe e ankthshme, e gjatë, me muaj. Çuditërisht arrestimi që prisnim nuk ndodhi. Për fatin e novelës nuk mësuam kurrë, asgjë…

GËZIM METOLLI NË KUJTIMET E MIA TË SPAÇIT

Gëzimin e kujtoj shpesh, ndoshta më shumë nga të gjithë miqtë e atjeshëm që nuk janë më në këtë botë. Dhe shkak është një poezi, më saktë, përkthimi i një poezie. Inviktus. I pamposhturi i shkruar dikur, diku, me qindra kilometra larg nga Spaçi, ndoshta më shumë se njëqind vjet më parë, qe thurrur enkas për ne. Jo vetëm atje por edhe tani, sado që kanë kaluar thuajse dyzet vjet, jo rrallë e gjej veten duke e cituar.

Në kthetrat e rrethanës keqas mbërthyer,

unë su përkula, as me zë s’bërtita,

nën të përgjakurit hekura kokën shtrënguar,

unë su përkula, por më lart u ngrita.

Dhe gjithnjë dy vargje të saj,

-as kërcënimi i viteve që kalojnë,

shpirtin e pamposhtur të ma përkulin smbërrijnë, do të më sjellin ndërmend mikun tim Islam Spahiun e hijshëm edhe kur qe tetëdhjetë vjeç. Fisnik, i ashpër, kokëfortë, mik besnik, antikomunist i xhindosur, stoik, i stërlexuar që do të më fliste për Dostojevskin, Kamyn, Bugovskin etj (të jem i sinqertë, për herë të parë atje në Spaç mësova se ekzistonin) sikur e shoh të qëndrojë gjatë në rradhë përpara berberhanes. Priste të ulej në vendin ku pasqyra mungonte. -Trishtohem, më tha kur e pyeta. -Trishtohem të shoh veten në pasqyrë. Gëzimi pati fatin e keq të arrestohej dhe të ridënohej disa herë. Nga hetuesitë kthehej i tjetërsuar fizikisht, i nxirosur nga të ftohtit, i pakësuar nga të pangrënët, thuajse i përgjysmuar. Vetëm flakëza që lodronte në sytë e tij mbetej gjithnjë e njëjtë, gjithnjë e pa shuar. Dhe ajo që më dhëmb është se vdiq në kohën e pluralizmit, në një mjerim të skajshëm duke lënë gruan e shumëvuajtur si vetë ai dhe vajzën. Në bibliotekën time gjëndet edhe libri i tij me poezi.

TË BURGOSURIT POLITIKË, NJË LETËRSI MEMUARISTIKE PËR VUAJTJET NË DIKTATURË

Të shkruarit e konsideroj mjeshtërinë më të vështirë. Natyrisht, nuk pres që kujtimet memoristike të kenë elegancën dhe fjalorin e Kutelit apo thellësinë e mendimit të Konicës. Jo rrallë duke ndjerë keqardhje dhe zhgënjim njëherësh, i kam premtuar vetes se nuk do të lexoja më prej tyre por kjo ka zgjatur pak kohë, pasi sërish i kam kërkuar dhe sërish i kam lexuar. Që një shkrim të botohet, mendoj, se duhet të jetë të paktën në nivelin mesatar të letërsisë së sotme. Dhe meqë jam i sigurtë se të gjithë ne që kaluam nëpër ato dyer të mallkuara duam mbi të gjitha Shqipërinë, është e pafalshme të cungojmë, thjeshtëzojmë në sensin e keq të fjalës, e për më tepër të dëmtojmë njërën prej atyre pak gjërave të bukura që i kanë mbetur ende tokës sonë të përbashkët. -Shqipja është gjuha e perëndive, thotë Naimi. Dhe jam i bindur se faji nuk është tek autorët e shkrimeve të tilla, ata aq ditën dhe aq bënë, por qëndron tek ndonjëri nga ne, që kur i është dhënë dorëshkrimi e ka emërtuar të jashtëzakonshëm, të shkëlqyer, madje kryevepër. Dhe kur ka ndodhur të njoh autorin e cilësimeve të tilla, jo rrallë kam menduar se tek unë është dobësuar, në mos ka vdekur shija e së bukurës, gjetja e saj sado e mezikapshme qoftë. Do të doja sinqerisht të qe kështu. Mendoj se një poezi, tregim, novelë, për më shumë roman me të vërtetë i arrirë, është më i vlefshëm se dhjetra kujtime memoristike. Ndoshta edhe në këtë jam i gabuar. Fola për shkrime të dobëta, pa vlerë, por kjo nuk do të thotë se nga shpirtrat dhe duart tona nuk është shkruar edhe prozë e vlefshme, madje me zë të lartë do të thoja shumë e vlefshme. I druhem cilësimit kryevepër. Dhe për mendimin tim, në krye të tyre do të vendosja pa mëdyshje Ridënimin e Fatos Lubonjës. Nëse do të njohësh Spaçin, të jetosh kohët e lemerishme që kemi përjetuar, asokohe Ridënimi duhet lexuar medoemos. I shkruar në një shqipe të pastër, i thatë, pa lule e lajle, i pamëshirshëm në atë që rrëfen, më ka rrënqethur edhe mua, që jo vetëm i kam njohur personazhet e tij, por kam ditur edhe fundin e tyre. Ridënimi është Spaçi, është absurdi, është vetë diktatura. E lashë për në fund, heroin, disidentin, poetin që e shihte atdheun lakuriq, që në fjalën e fundit kërkoi një top për të goditur Komitetin Qëndror. Trifon Xhagjika dergjet diku nën baltën e tokës që e deshi aq shumë, i harrur, do të thoja i ri-ekzekutuar. Është shpagimi i harrimit të tij dhe i shumë e shumë të tjerëve që kjo toka jonë ishte ashtu si ishte dhe është kështu si është.

LETËRSIA E REALIZMIT SOCIALIST

Pushteti, forca e artit është ndjerë që në kohët më të hershme, më parë se qenia njerëzore të njihte shkrimin. Në mitologjinë Greke është një ishull i vendosur në Mesdhe, me shpate shkëmbore që rrrëzohen në det, mbi të cilat thahen nën diell pirgje eshtrash njerëzore. Lundërtarët e njohin. Është ishulli i sirenave që me këngët e tyre i ndjellin dhe këndojnë aq bukur sa ata verbohen, nuk duan t’ia dinë për fatin që i pret, nuk duan t’ia dinë për pirgjet e eshtrave njerëzore që do tu shtohen edhe të tyret. Shkojnë drejt vdekjes duke ndjekur këngën…si ne. Qysh prej rinisë së hershme më është ngulitur një thënie e Latinëve të cilën Hygoi e vendos si titull të një kapitulli tek Viti 93. – Fjala është urdhëri i perëndisë. Po kështu do të doja të citoja njërin prej klasikëve qe kam përshtypjen se do të ketë qenë Lenini. -Arti, thotë ai, është i barazvlefshëm me artilierinë e rëndë në luftë, kur kundërshtari nuk e posedon atë. Rrallë, shumë rrallë, por ama ndodh, e gjej veten duke cituar ndonjë poezi apo nëpër subkoshiencë vërtitet motivi i ndonjë kënge për partinë apo më keq akoma, për Enver H. Kur vij në vete, i këpus një të sharë vetes. Enverizmi mbahej në dy kollona, propaganda dhe dhuna, ndaj mendimi se realizmi Socialist i ka shërbyer të keqes, diktaturës, po aq sa çizmja e policit, detashmentet e ushtrisë, sigurimi i shtetit, i ngjizur dikur në Spaç, më ka mbetur pa ndryshuar, madje më është përforcuar edhe më. E megjithatë për hir të së vërtetës më duhet të pohoj se lideri i kësaj të keqe të madhe më ka mësuar të flas më bukur shqip.

TORTURAT NË HETUESI, RIDËNIMI, PRITJA E TEJMUNDIMSHME

Zoti Shpend Sollaku, radhit mbi tridhjetë lloje torturash fizike të ushtruara mbi të burgosurit politikë. Nuk do të merrem me ato mbasi në fund të fundit ishin të përkohshme, pjesën më të madhe të tyre e pësoje përgjatë hetuesisë. Mbi ne ushtrohej edhe një lloj tjetër torture, më djallëzore se vetë djalli, më mizore se vetë vdekja, Ridënimi. Pritja e tejmundimshme, e tejgjatë, me vite, 10, 15 , 25, madje më shumë, të ishe përtej telave me gjemba, të shihje në sy fëmijët, gruan, babain, nënën në buzë të varrit, apo për gjëra më të thjeshta si është pirja e ujit në një gotë të xhamtë, të jesh i vetëm në një dhomë e të flasësh me vete pa u shqetësuar nga vështrimet e të tjerëve etj, rrënohej në një çast të vetëm. Dhe për ti pasur edhe njëherë këto, ia pate dalë të përballoje urinë ulëritëse, flakërimin e syve të vdekjes, poshtërimin, punën çnjerëzore në galeri. Jo rrallë, atë ditë që do ti prekje, ishe më afër se kurrë, në vënd të fletës së lirimit, dëgjoje të të drejtoheshin. – Në emër të popullit je i arrestuar. Dhe akuza për të gjithë ishte e njëjtë. Agjitacion dhe propogandë kundër pushtetit popullor. Thuhet se njeriu është më i fortë se guri. E besoj, është e vërtetë. Qenë me dhjetra që patën një mallkim të tillë, por çuditërisht asnjërin prej tyre nuk e la mëndja, nuk u çmënd. E rifillonin nga e para dhe sërish ëndërronin. Atje, në burg, nuk lodhesh kurrë së ëndërruari. Një tjetër torturë qe tejdhimbja e përhershme, e ndjerë në çdo rrahje të pulsit për ata që kishe lënë pas. E ndjej veten me fat, të përkëdhelurin e perëndisë, mbasi kur u arrestova nuk kisha fëmijë. Ndoshta është mospasja e tyre që isha ai që isha atje.

FUNDI I TRISHTË I QEMAL DEMËS

Heronjtë e vërtetë ishin ata që përballonin dhimbjen, mposhtnin makthin për fëmijët e lënë pas dhe mbeteshin të patundur në idealin e tyre, nuk jepeshin. E si mund të krahasohen vuajtjet-torturë të Qemal Demës me të miat, të cilin kur e arrestuan për herë të dytë pati lënë nënën plakë, gruan e sëmurë dhe katër vajza, më e rritura prej tyre dymbëdhjetë vjeçe, në atë gradishtën ku mjerimi të drithëronte, të zinte frymën. E megjithatë do ti uroja vetes një fund si i tij. I rrethuar nga e shoqja , katër vajzat, nga nipërit e mbesat, ai iku nga kjo botë i qetë, pa brengë, plotësisht i përmbushur duke mbetur gjer në fund njeri. Në shtratin e vdekjes, pesë ditë përpara fundit kërkoi ta linin vetëm. Shkroi letrat e lamtumirës për të shoqen, vajzat, nipërit, mbesat dhe për mikun e tij Lekë Mirakaj, bashkëudhëtar në kalvarin e gjatë të vuajtjeve. Isha i pranishëm, kur disa orë përpara fundit i tha të nipit, birit tim, me shaka. – Baba po ikën nga kjo botë i mundur. Kohë më parë, im bir, kishte fituar në shah. Pastaj i kërkoi së bijës, vajzës së dytë, të shkonte tek varri i të atit për ti thënë që ora për tu bashkuar kishte ardhur. Ishin ndarë përgjithnjë kur qe vetëm tetë vjeç. I ati ia kishte dalë ti shpëtonte ekzekutimit pa gjyq duke u arratisur nga qelia. Ishte i dëshiruar, i kishte munguar, kishte qenë mbiëndërr e pa realizuar përkëdhelja e kokës, përqafimi i babait, e pse jo edhe qortimi i tij. Ky qe fundi i Qemal Demës, por fatkeqësisht jo i shumë të tjerëve, shokëve dhe miqve të tij të prangave. Ikën nga kjo botë pa pasur ndokënd pranë për ti dhënë pakëz ujë, për tu mërmëritur një fjalë të ngrohtë. Ikën nëpër qiell me brengën cfilitëse për fatin e tyre që linin pas. Sa herë që marr gjëmën e ndonjë të njohuri atje, në burg, njëherësh me atë dëgjoj të dobët, jashtëzakonisht të dobët zërin që vinte nga dhoma ngjitur në pavionin për të dënuar ku isha shtruar. Përpiqesha të kuptoja se çkërkonte me aq ngulm, me aq dhimbje. Ndonjëherë, mbas mesnatës zëri vinte pakëz më i fortë, dhe unë me vështirësi arrita të kuptoj se ai kërkonte dikë. E pashë një herë të vetme, rastësisht, në korridor, të shtrirë në shtratin portativ duke e kthyer për në dhomë, ndërsa mua po më shpinin për në vizitë tek mjeku. Ishte i bardhë, tërësisht i bardhë, thuajse i tejdukshëm, tashmë i përkiste qiellit. Vetëm sytë e dhimbshëm ishin ende tokësor, lëviznin mundimshëm, dhe vazhdonin të kërkonin. Atëherë mendova se do të qe vëllai, motra, e shoqja, ndoshta ndonjë mik që kishte më pak të ngjarë. Por tani jam i sigurte se do të ketë qenë vajza, djali, ndonjëri prej fëmijëve, mbasi mendoj se dashuria për pjellën është nga ato pak gjëra të pa ndryshueshme të kësaj bote, ashtu si është jeta dhe vdekja, e pa të cilën ky rruzull do të pushonte së ekzistuari. Vdiq një natë në të zbardhur me atë emrin në gojë që nuk arrita ta mësoj kurrë.

ZGJEDHJET PARLAMENTARE NË SHQIPËRI NJË ZHGËNJIM I MADH

Zgjedhjet Parlamentare në Shqipëri ishin një zhgënjim i madh. Ndjehem i indinjuar, i zhgënjyer, më shumë akoma, i zemëruar aq sa ëndrrën e madhe, të kahershme, bashkimin me Kosovën e kam braktisur. Nuk do ta kërkoj, nuk do ta dua më nga ndruajtja se do ta ndyejmë, do ta infektojmë edhe atë me virusin e nënshtrimit, me virusin që vret rebelimin ndaj së keqes, së padrejtës, me virusin e dashurisë së verbër ndaj prijësit të partisë sa do hajdut, i pabesë, i etur për pushtet të jetë. Le të jetë Kosova copëza e truallit tim me të cilën bijtë, si edhe bijtë e bijve të mijë të mund të krenohen. Më pëlqen të shpresoj se ajo do të dijë të jetë e tillë.

TË ZHDUKURIT E PERIUDHËS KOMUNISTE NË SHQIPËRI KËRKOJNË DREJTËSI!

June 2, 2021 by dgreca

TURP PËR QEVERINË SHQIPTARE DHE PËR DIPLOMATËT PERËNDIMORË NË TIRANË QË HESHTIN! /

Nga Frank Shkreli/ “Që nga viti 1991, qasja e të gjitha qeverive — socialiste dhe demokrate– “është kalibruar të mos shqetësojë gardën e vjetër”, tha një diplomat që e ndjekë këtë çështje nga afër. (Fred Abrahams)/

Nga rrjetët sociale mësova se javën që kaloi, Autoriteti për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit, AIDSSH 1944-1991 dhe Komisioni Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur (ICMP) organizuan në Shkodër një aktivitet në kuadër të projektit: “Rritja e ndërgjegjësimit të publikut për drejtësinë tranzicionale dhe të pajtimit: Të zhdukurit në komunizëm”, i mbështetur nga Bashkimi Europian.

Sipas njoftimit të AIDSSH, ekipi i Autoritetit dhe bashkëpunëtorëve të tij, së bashku me Shoqatën e ish-të Përndjekurve të Shkodrës dhe të ish-të Përndjekurve të Malësisë së Madhe zhvilluan një udhëtim në terren, në zonën e Mbishkodrës, atje ku është organizuar kryengritja e parë antikomuniste në 1945 dhe ku Sigurimi i Shtetit ishte angazhuar fuqimisht, që vitet e para të vendosjes së regjimit komunist deri në perëndim të tij, thuhet në njoftimin për aktivitetin e javës së kaluar, kushtuar të zhdukurve në kohën e komunizmit. Është shumë me vend që u mbajt një aktivitet i tillë – sidomos në Shkodër the rrethinë — me temën siç u tha “për rritjen e ndërgjegjësimit të publikut për drejtësinë tranzitore dhe pajtuese”. Më la përshtypje gjithashtu edhe pjesëmarrja e Ambasadorit të OSBE-së në Tiranë, Z. Del Monaco, pasi përfaqsuesit diplomatikë perëndimorë në Tiranë, gjatë këtyre tre dekadave post-komunizëm, nuk kanë treguar ndonjë interesim të madh për të kaluarën komuniste as për fatin e mijëra të zhdukurve gjatë komunizmit në Shqipëri, — me përjashtim të Ambasadës së Gjermanisë në Tiranë. Ndonëse më ra mirë që Ambasadori Del Monaco mori pjesë në këtë aktivitet, u zhgnjeva menjëherë pasi lexova deklaratën e tijë për median me këtë rast. Është një deklaratë e diplomatit evropian, që në të vërtetë, në vend që të “rritet ndërgjëgjësimi për drejtësinë” dhe për “të zhdukurit në komunizëm” për të publikun shqiptar, që siç thuhet ishte edhe tema e atij aktiviteti në Shkodër — duhet që urgjentisht, për të kaluarën dhe krimet komuniste në Shqipëri — të ndërgjegjësohen diplomatët perëndimorë në Tiranë, por edhe më me rëndësi është që autoritetet e larta politike shqiptare të ndërgjegjësohen gjithashtu due të mbahen përgjegjëse, pasi sot ata udhëheqin atë shtet. Unë nuk kam shpresë as ndonjë iluzion se autoritet shqiptare do të bëjnë një gjë të tillë, por prisnim që përfaqasuesit diplomatikë perëndimorë të ishin pak më mirë të informuar.

Kur Ambasadori Del Monaco u pyet mbi aktivitetin kushtuar viktimave të komunizmit në Shqipëri, pas pjesëmarrjes në veprimtarinë e organizuar, ai u përgjigj se, “Si qenie njerëzore që jemi nuk mund t’i justifikojmë në asnjë mënyrë këto shkelje madhore ndaj qenieve të tjera njerëzore duke i mohuar atyre emrin apo një varrim të denjë. Realisht, e vlerësoj shumë veprimtarinë e mëngjesit të sotëm, sepse për mendimin tim në të u shpreh shumë qartë gatishmëria e përbashkët e autoriteteve shqiptare dhe shoqërisë civile për ta trajtuar seriozisht dhe konkretisht çështjen në fjalë. Mund të dëshmoj se, edhe nga ana jonë, në bisedat që zhvillojmë vazhdimisht me autoritetet qendrore në Tiranë marrim të njëjtin mesazh serioziteti, vullneti dhe konkretësie.” Seriozisht e ka ky, zotëria?!

“Gatishmërinë e përbashkët të autoriteteve shqiptare për ta trajtuar këtë çeshtje”, tha përfaqsuesi i lartë i OSBE-së! Për cilat “autoritete shqiptare” e ke fjalën Z. Ambasador? Më lejoni Z. Ambasador që tu sjellë reagimet më të fundit mbi të atë që ju e cilësoni si, “gatishmërinë e autoriteteve shqiptare për të trajtuar këtë çeshtje”, gjatë tre dekadave të kaluara. Jo nga unë – por nga ente dhe organizata ndërkombëtare që merren me fatin e të zhdukurëve në botë, përfshirë periudhën komuniste në Shqipëri. Fatbardhësisht, ka individë dhe organizata ndërkombëtare që i shohin punët ndryshe në Shqipëri nga ç’i shohin diplomatët perëndimorë. Prej të gjithë juve – diplomatë evropianë dhe amerikanë në Tiranë – presim pak më shumë shumë – në të vërtetë presim shumë më shumë prej jush – presim që për viktimat e komunizmit dhe për perridhën komuniste në Shqipëri të thoni të VËRTETËN dhe mos HESHTNI, siç bëni ju aktualisht dhe siç kanë bërë para-ardhësit tuaj në atë vend, për tre dekada tani.

Ndryshe nga diplomatët perëndimorë në Tiranë të cilët mbrojnë dhe mbështesin “vijën e partisë”, ja çfarë thonë media si “Le Figaro” për skandalin e patronazhistëve: PS fitoi me metodat e sigurimit | Gazeta Telegraf, organizatat ndërkombëtare (qeveritare dhe jo-qeveritare) si dhe individë të njohur që merren me të drejtat e njeriut në përgjithësi, mbi gjoja “gatishmërinë e autoriteteve shqiptare”, siç u shpreh zyrtari i lartë i OSBE-së në Tiranë, për tu përballur me historinë dhe fatin e të zhdukurve të komunizmit në Shqipëri. Në një raport të Komisionit Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur ICMP [ALBANIAN LANGUAGE] Raporti i ri i ICMP paraqet rekomandime për të përmirësuar përpjekjet e Shqipërisë për të dhënë llogari për personat e zhdukur nga periudha komuniste, i kërkohet Shqipërisë që të bëjë më shumë për çeshtjen e personave të zhdukur nga periudha komuniste në Shqipëri: “Rekomandimet e raportit kërkojnë të sigurojnë që rastet e personave të zhdukur të hetohen në mënyrë efektive dhe të drejtat e familjeve të të zhdukurve për të vërtetën, drejtësinë dhe dëmshpërblimet janë mbështetur,” tha Matthew Holliday, Shefi i Programit të Ballkanit Perëndimor të ICMP, gjatë mjë takimi në internet ku morën pjesë përfaqësues të autoriteteve shqiptare dhe komunitetit ndërkombëtar. “Autoritetet shqiptare kanë një detyrim ligjor për të dhënë llogari për personat e zhdukur nga periudha komuniste – përgjegjësia e shtetit dhe veprimi i shtetit janë thelbësore. Puna e ICMP në të gjithë botën demonstron se personat e zhdukur mund të identifikohen me saktësi në përputhje me sundimin e ligjit, madje edhe dekada pas zhdukjeve”, u shpreh Shefi i Programit të Ballkanit Perëndimor të ICMP.

Vitet e fundit, Komisioni Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur, (ICMP) e ka ndjekur nga afër çeshtjen e të zhdukurve gjatë diktaturës komuniste në Shqipëri, por nuk ka qenë e vetmja organizatë që ka bërë një gjë të tillë. Edhe Organizata e Kombeve të Bashkuara, nepërmjet “Grupit të Punës të Kombeve të Bashkuara për Zhdukjet e Detyruara ose të Pavullnetshme”, ka vizituar Shqipërinë në dhjetor 2016 për tu informuara mbi fatin e të zhdukurve në periudhën komuniste në Shqipëri. Të pakënaqur me ato që kishin parë e dëgjuar nga autoritetet e vendit për këtë çeshtje, një vit më vonë botoi një raport tepër kritik ndaj qeverive shqiptare të tre dekadave të kaluara duke deklaruar, ndër të tjera se, “Shqipëria ende nuk është marrë në mënyrë adekuate me shkeljet e të drejtave të njeriut, të kryera midis vitit 1944 dhe 1991”, kjo sipas OKB-ës.

Komisioni Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur, (ICMP) vlerëson se lartë nga 6,000 persona u zhdukën nën regjimin komunist në Shqipëri në periudhën midis 1944 dhe 1991, ndërsa burime të tjera thonë se numri është shumë më i madh. Trupat e tyre nuk u kthyen më në familjet e tyre, ndërkohë që vendndodhja e mbetjeve të tyre mortore është e panjohur për të afërmit e mbijetuar, sipas ICMP.

Në një artikull kushtuar këtij subjekti të dhimbshëm për familjet e të zhdukurve gjatë regjimit komunist në Shqipëri – botuar dy muaj më parë në Balkan Insight — aktivisti i njohur i të drejtave të njeriut dhe Drejtor i organizatës së njohur për mbrojtjen e të drejtave të njeriut në botë, Human Rights Watch, Communist-Era Disappearances Still Haunt Albania (hrw.org) Z. Fred Abrahams shkruan se, “Mijëra familjeve, të dashurit e të cilëve u zhdukën nën sundimin komunist në Shqipëri, u është bërë përsëri padrejtësi nga dështimi i autoriteteve (shqiptare) për të gjetur eshtrat e tyre”. Zoti Abrahams vazhdon duke shtuar se detyrimet e Shqipërisë — ndaj të zhdukurve nën diktaturën komuniste në Shqipëri dhe ndaj familjarëve të tyre që ende sot kërkojnë eshtrat e tyre – janë më se të qarta. “Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut, në të cilën Shqipëria është palë, mbulon të drejtën e jetës dhe shteti ka një detyrim procedural kur kjo e drejtë abuzohet. Shqipëria është gjithashtu palë në Konventën Ndërkombëtare për Mbrojtjen e të gjithë Personave nga Zhdukja me Forcë e cila kërkon hetime dhe ndjekje penale kur njerëzit zhduken ndërsa janë nën kujdesin e shtetit”, thekson Z. Abrahams i Human Rights Watch, ndërsa nënvijon se, “Në maj 2018, Komiteti i Kombeve të Bashkuara për Zhdukjet me Forcë inkurajoi Shqipërinë, “të dyfishojë përpjekjet e saj për të hedhur dritë në mënyrë efikase mbi zhdukjet e imponuara që ndodhën gjatë regjimit komunist”. Shqipëria duhet të hetojë këto krime, të ndjekë penalisht ata që janë përgjegjës dhe të sigurojë dëmshpërblime për viktimat dhe familjet e tyre, thuhet në raportin e komitetit të OKB-së. Ky duhet të jetë sot edhe mesazhi i diplomatëve amerikanë dhe evropianë në Tiranë. Prandaj, mos heshtni! Qindra mijëra familjarë të të zhdukurve nga regjimi komunist i Enver Hoxhës – brenda dhe jashtë Shqipërisë, përfshir Shtetet e Bashkuara – presin prej jush, në minimum — një qëndrim moral dhe thrirje për drejtësi ndaj kësaj çeshtjeje.

Autoritetet shqiptare të gjitha ngjyrave politike gjatë këtyre 30-viteve tranzicion — i njohin mirë detyrimet e tyre dhe të shtetit shqiptar si dhe obligimet ndërkombëtare që kanë marrë përsipër si përfaqsues të shtetit shqiptar në lidhje me të zhdukurit gjatë regjimit komunist të Enver Hoxhës si dhe për nevojën për të hapur, më në fund, dosjet e ish-Sigurimit kriminal të regjimit komunist, me qëllim që të identifikohen edhe qindra vendndodhjet e eshtrave të tyre, anë e mbanë Shqipërisë. Por, kjo nuk ka gjasë të ndodhë, sipas Z. Fred Abrahams i cili në artikullin e tij citon një diplomat të huaj që ka ndjekur këtë çeshtje në Tiranë se, “Që nga viti 1991, qasja e të gjitha qeverive, socialiste dhe demokrate, “është kalibruar të mos shqetësojë gardën e vjetër”.

Nëqoftse politika shqiptare, përfshir edhe politikanët aktualë — socialistë dhe demokratë e të tjerë — të këtyre tre dekadave të fundit nuk dëshiron të “shqetësojë gardën e vjetër” komuniste, çfarë arsyeje kini ju të nderuar diplomatë perendimorë që heshtni për një çeshtje kaq të rëndësishme morale. Edhe ata ishin shqiptarë, shumë prej tyre përfaqësues të ajkës së kulturës, gjuhës, historisë dhe politikës së asaj kohe, të pafajshëm, përfshir gra, pleq e fëmij — ndonëse si të huaj në vendin e vet — janë trajtuar dhe vrarë dhe ekzekutuar në mënyrën më brutale, vetëm e vetëm, se kundërshtonin regjimin komunist të Enver Hoxhës.

Dua ta përfundoj këtë shënim, megjithëse pak si i gjatë, me lajmin që posa më ra në dorë se javën që kaloi, Kosova përmbylli procesin e gërmimeve në njërën prej varrezave masive në Kizhevak të Serbisë ku u bë zhvarrosja e të gjithë eshtrave të viktimave të luftës (shqiptarë) që kanë qenë në këtë lokacion. Ndonëse dy shtete por një Komb, ndryshe nga trajtimi i të zhdukurve të komunizmit në Shqipëri, në Kosovë çështja e të zhdukurve gjatë luftës së fundit trajtohet me përgjegjësinë dhe me seriozitetin më të madh moral e kombëtar, por edhe ndërkombëtar. Trajtohet ndryshe sepse në Kosovë ekziston vërtetë ndërgjegjësimi human dhe nevoja për zbardhjen e këtyre rasteve, jo vetëm nga publiku por edhe nga autoritetet më të larta qeveritare si dhe nga përfaqësuesit ndërkombëtarë në Prishtinë. Fatkeqësisht, ky ndërgjegjësim, për një çeshtje me kaq rëndësi morale dhe drejtësie, mungon në Shqipëri, qoftë në radhët e autoriteteve të Tiranës, qoftë edhe në mjedisin e diplomatëve perëndimorë në kryeqytetin shqiptar, siç duket nga frika që të mos “shqetësohet garda e vjetër” komuniste e cila ushtron gjithnjë një influencë vendimarrëse në vend, pre e së cilës duket se kanë renë edhe përfaqësuesit perendimdorë në Tiranë. Si rrjedhim, në Shqipëri mungon një angazhim dhe përkushtim serioz në krahasim me zotimin e qeverisë së Kosovës javën që kaloi, “Për të vazhduar punën duke i dhënë prioritet ndriçimit të fatit dhe vendndodhjes së të pagjeturve, trajtimit më të mirë ligjor dhe institucional familjeve të tyre dhe vendosjen e drejtësisë”. Nuk kërkohet asgjë më pak as më shumë se vendosjes së drejtësisë edhe për të zhdukurit e periudhës së komunizmit në Shqipëri dhe për familjarët e tyre që presin për tre dekada tani për të zbuluar vendndodhjen e eshtrave të dashurve të tyre!

Përfaqësues të SHBA e BE në Prishtinë, përgatitje për dialogun Kosovë-Serbi

June 2, 2021 by dgreca

PRISHTINË, 2 Qershor 2021- Gazeta DIELLI/ Zëvendës ndihmës sekretari i SHBA-së, Matthew Palmer dhe i dërguari i Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Miroslav Lajčák, kanë qëndruar në Kosovë. Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë, sot – 2 Qershor 2021, ka dërguar këtë komunikatë:

Përfaqësuesi i Posaçëm i BE-së, Lajçak, u takua me udhëheqësit e Kosovës për të bërë përgatitjet për takimin e parë të nivelit të lartë të Dialogut Beograd-Prishtinë

1 qershor 2021 – Përfaqësuesi i Posaçëm i BE-së për Dialogun Beograd-Prishtinë dhe për çështje të tjera rajonale të Ballkanit Perëndimor, Miroslav Lajçak, përmbylli vizitën e tij 2-ditore në Kosovë.

Ambasadori Lajçak vizitoi Kosovën si pjesë e përgatitjeve të nevojshme për takimin e nivelit të lartë të Dialogut Beograd-Prishtinë të planifikuar për në fund të këtij muaji.

Ky ishte fokusi i konsultimeve të tij me Presidenten Osmani, Kryeministrin Kurti, Zëvendës Kryeministrin e Parë për Integrimin Evropian, Zhvillimin dhe Dialogun Bislimi, Zëvendës Kryeministren e Dytë, Ministren e Punëve të Jashtme dhe të Diasporës Gërvalla.

“Vizita ime në Kosovë ishte një vizitë produktive me qëllimin kryesor për të siguruar përgatitjen sa më të mirë të takimit të liderëve në Bruksel më vonë gjatë qershorit”, tha z. Lajçak.

Në Kosovë, Ambasadorit Lajçak iu bashkua Matthew A. Palmer, Zëvendës Ndihmës Sekretari i Shtetit i SHBA-së në Byronë e Çështjeve Evropiane dhe Euroaziatike, përgjegjës për Ballkanin Perëndimor dhe Egjeun dhe Përfaqësues i Posaçëm për Ballkanin Perëndimor. “Sot jam këtu me mikun tim të mirë Matt Palmer, gjë që është një shenjë e bashkëpunimit tonë të ngushtë transatlantik”, përfundoi Përfaqësuesi i Posaçëm i BE-së.

Z. Lajçak gjithashtu u takua me përfaqësues të bashkësisë ndërkombëtare dhe krerë të shteteve anëtare të BE-së në Kosovë.

Më vonë gjatë kësaj jave, Përfaqësuesi i Posaçëm i BE-së, Lajçak, do të vizitojë Beogradin për të vazhduar përgatitjet për takimin e nivelit të lartë.

PRESS RELEASE

EU Special Representative Lajčák met with Kosovo leadership to prepare the High-level meeting of the Belgrade-Pristina Dialogue

1 June 2021 – Today, the EU Special Representative for the Belgrade-Pristina Dialogue and other Western Balkan regional issues, Miroslav Lajčák, wrapped up his 2-day working visit to Kosovo.

Ambassador Lajčák visited Kosovo as part of the necessary preparations for the High-level meeting of the Belgrade-Pristina Dialogue scheduled for later this month.

This was the focus of his consultations with President Osmani, Prime Minister Kurti, First Deputy Prime Minister for European Integration, Development and the Dialogue Bislimi, Second Deputy Prime Minister and Minister of Foreign Affairs and Diaspora Gervalla.

“My visit to Kosovo has been a productive one with the primary aim to ensure the best possible preparation for the leaders’ meeting in Brussels later in June”, Mr. Lajčák stated.

In Kosovo, Ambassador Lajčák was joined by Matthew A. Palmer, US Deputy Assistant Secretary of State in the Bureau of European and Eurasian Affairs with responsibility for the Western Balkans and the Aegean and Special Representative for the Western Balkans. “Being here today with my good friend Matt Palmer is a sign of our close transatlantic cooperation”, the EU Special Representative concluded.

Mr Lajčák also met with representatives of the international community and heads of EU member states in Kosovo.

Later this week, EU Special Representative Lajčák will visit Belgrade to continue preparations for the high-level meeting.