Pamflet nga Rafael Floqi /

Në një ngjarje absurde të botës së politikës shqiptare, Kryeministri Rama ka triumfuar në “Kampionatin e Korrupsionit”, duke shkëlqyer në çdo garë. Në një ceremoni e cila do të kujtohet për gjenerata, ai është koronuar si kampioni i pafundësisë së vjedhjeve dhe manipulimeve të fushatës. 

Trajnuesit, të cilët ishin më shumë një ekip krye që morën kredi për suksesin e tij, u shfaqën të humbur për fjalë dhe me një pamje të ngrysur. Ata thjesht morën pjesë në ceremoninë e ndarjes së medaljeve, duke shpresuar që ndonjë ditë të arrijnë nivelin e përparuar të pandershmërive të tyre të korrupsionit. Për të, kjo ishte një tjetër fitore e madhe për “Sportin e Politikës”, ku athletët janë të përfshirë në lojën e shkatërrimit të moralit dhe integritetit publik.

Dy mijë vjet më parë filozofi i madh romak Taciti shkruante “Korrupsioni është një fije e brishtë, e cila shkakton dëm të madh në tkurrjen e të gjithë varreve të shoqërisë.”

Në një ngjarje të ngjashme me ndeshjen finale të Kupës Botërore të Korrupsionit, Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim (IDM) prezantoi në Tiranë “Raportin e Vlerësimit të Sistemit Kombëtar të Integritetit për Shqipërinë”. Kjo ngjarje solli emocione të përziera, siç pritet nga një kampionat botëror i korruptimit.

“Korrupsioni është si një llahtar që rritet në hije, duke ushqyer veten nga humnera e interesave të errëta dhe egoizmit të shfrenuar”, shkuante dikur Mahatma Gandhi

Raporti, i quajtur gjithashtu “Kuku… karshiu i Korrupsionit”, ishte një përplasje e fuqishme midis IDM-së dhe Organizatës Transparency International për titullin më të mjerë të lojës së korrupsionit. Si çdo turne i madh, edhe ky kishte sponsorizime të fuqishme, duke përfshirë Bashkimit Europian, që dukej se kishte vendosur t’i japë një ndihmë të vogël “kampionatit të dështuar të integritetit”.

Mjafton të shikosh raportin për të ndier një përmbysje emocionale! Aty ku të gjithë mendojnë se integriteti është i mirënjohur, raporti na tregon një histori tjetër – një histori më të bukur, ku korruptimi e ka kthyer veten në një sport kombëtar. Si mund të mos e gëzosh këtë lajm? Në fund të fundit, kush nuk do të donte të shijonte një ndeshje të mrekullueshme të korrupsionit, me lojtarët tanë të preferuar të pasurisë së paligjshme, duke luftuar për një vend në podiumin e të pasurve? Dhe trajneri Rama, thotë “unë s’mbaj përgjegjësi, përgjegjësia është individuale , por penalltinë e gjuaj vetë ”.

Në rrahjen e zemrës së korrupsionit, Ligji i Korrupsionit u përball me Ligjin e Reformës së Drejtësisë në një duel epik të fragmentimit ligjor. Ndërsa korrupsioni marshoi përpara si një lojtar i fuqishëm, kuadri ligjor i Shqipërisë mbeti i shkëputur dhe shumë institucione publike do t’i thonë, “Ne nuk jemi në listën e startimit”.

Në një intervistë të emocionuar, zonja Lidija Prokiç, drejtuese e Transparency International për Europën Lindore dhe Juglindore, përshkroi reformën në drejtësi si një shpërthim të suksesshëm, ndërsa për korrupsionin tha, “Ai është si mace me 7 shpirt, por gjithmonë lë gjurmë”.

Por, ndërsa këngëtarët e reformës kërcenin në podium, realiteti ishte tjetër: Parlamenti, që duket se u largua nga fusha e lojës për një pije freskuese, lëshoi të shkëlqyerit e korrupsionit që të shkëlqejnë më shumë.

Raporti zbuloi se shoqëria civile kishte humbur në shkëndijë, duke u përballur me një kundërshtar të rrezikshëm: “Përmirësimi i korrupsionit”. Në të njëjtën kohë, mediat kishin një rol të vështirë: të bënin raportime të drejta në një fushë të mbushur plot topa korruptivë.

Ndërsa në fushën e ekonomisë, korrupsioni ishte në një stërvitje intensive. Ndërtimi, shëndetësia, dhe turizmi ishin sportet më të rrezikshme, ku futbollistët e korrupsionit ishin në një grindje të pandërprerë për të shënuar gola të vërteta të harrimit të parave.    Prej tij, reforma shkëputet nga dëshira për të krijuar një sektor publik të përgjegjshëm, duke shkaktuar shkarkime të padrejta që i bëjnë ballë vetëm një dëshpërimi të brendshëm të thellë.

    “Raporti i IDM-së na bën të ndjehemi sikur të qenët në një udhëtim emocional nëpër luginat e korrupsionit, duke na rikujtuar çdo hap të shtrembër dhe zhvillime të dyshimta.”

    “Në Shqipëri, korrupsioni është si ndeshja më e rëndësishme e botës së korrupsionit, ku gjithçka duket të jetë në lojë për një vend në podiumin e të pasurve.”

    “Kur bëhet fjalë për kapjen e shtetit dhe pastrimin e parave, është sikur të shikosh një film aksioni, ku protagonizmin e marrin politikanët dhe grupet e organizuara kriminale, ndërsa shoqëria civile duket sikur po lufton për të mbijetuar në rolin e një spektatori të mjerueshëm.” Vaj medet…

Korrupsioni është si një kancer që shkakton degradimin gradual të integritetit institucional dhe moral të një shoqërie.” shkruante Frank Serpico. Ai është si një qeli i errët që rrethon shoqërinë, duke i mbytur shpresën për drejtësi dhe progres. Kjo dihet por…

    “Duke folur për transparencën, institucionet publike duket sikur po luajnë një lojë të fshehtë ku të dhënat dhe informacionet janë si shkëlqimi i një kristali në errësirë – shumë të vështira për t’u dalluar.”

    “Ndërkohë, proceset e konsultimit publik duken si një farë formaliteti ku vendimmarrja është e vendosur përpara se diskutimet të fillojnë, duke lënë përshtypjen se populli ka një rol më shumë dekorativ se substancial në këtë lojë të zhvilluar prej korrupsionit.”

    “KLSH, ILDKPKI dhe Avokati i Popullit shfaqen si disa heronj të vegjël në një histori plot korrupsion, duke u përpjekur të përmbysin një diktaturë të korruptuar me presionin e tyre të butë dhe të kontrolluar.”

    “Procedurat e prokurimit publik janë si një labirint i cili çon drejt një halle të errët, ku oferta fiktive dhe mungesa e mbikëqyrjes janë si humnera që po presin për të gllabëruar fondet publike.”

Në një moment të rëndësishëm të raportit, ai shpalli fitues “Kampionatin e Shpëlarjes së Parave”. Ndërsa sulmet e pasura të kapjes së shtetit dhe pastrimit të parave vazhdonin, kishte një ndeshje të fuqishme midis lojtarëve që dëshironin ta shndërronin shtetin në një fushë sportive.

Ndërsa raporti nxjerr në pah se linjat editoriale të mediave janë të diktuar nga interesat ekonomike të pronarëve, duket si një “dëshmi e zbuluar” që nuk i duhet një investigim për ta kuptuar. “Kushdo që shikon televizionin për më shumë se një orë mund të bëjë një vlerësim të ngjashëm, por mjafton të shikoni lajmet për të kuptuar se kush po udhëheq orkestrën e raportimit”.

Ndërsa raporti përshkruan “rrjetet e klientelizmit të plota thelbësore për korrupsionin e madh”, ndërsa kërkohet që ndonjë herë në një qindarkë të shpenzohet për trajtimin e çështjeve të tilla, është si të pyesësh nëse dielli është nxehtë. “Në lajme të tjera, uji është i lagësht.” 

Mediat luajnë rol të rëndësishëm në raportimin dhe zbulimin e rasteve të korrupsionit. Ata kanë potencialin për të ndikuar në ndërgjegjësimin e publikut dhe për të detyruar autoritetet dhe institucionet të merren me këto çështje. Përveç kësaj, mediat mund të zbulojnë dhe raportojnë raste të korrupsionit që mund të mos ishin të njohura në publik. Kjo transparencë dhe monitorimi publik mund të ndikojnë në përgjegjësinë dhe llogaridhënie të institucioneve dhe zyrtarëve.

Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se mediat duhet të jenë të pavarura dhe të kryejnë punën e tyre profesionale me integritet. Nëse mediat janë të lidhura me interesa politike ose biznesi, ata mund të shpërdorojnë fuqinë e tyre për të fshehur raste të korrupsionit ose për të sulmuar padrejtësisht persona ose institucione. Në këtë mënyrë, korrupsioni mund të përforcohet në vend të zbuluar dhe dënimi.

Përshkrimi i lirisë se medias në Shqipëri është si të flasësh për trendin e zbutjes së tigrit në shtëpi duke pretenduar se është një kafshë shumë e butë dhe e sjellshme. “Po, po, tigri është shumë miqësor dhe e zbutur, veçse mungesa e qymyrit është vetëm për shkak të nevojës për një ndryshim të pamjes.”

Në përgjithësi, një medie e lirë dhe e pavarur është një instrument kyç për luftën kundër korrupsionit. Përmes raportimit të drejtë dhe të sinqertë, mediat mund të ndihmojnë në kultivimin e shoqërive të përgjegjshme dhe të drejtë.

Korrupsioni është si një urë e thyer, që përshkon hapësirën midis drejtësisë dhe padrejtësisë, duke favorizuar ata që janë në krye dhe duke ndëshkuar ata që janë të pafuqishëm.”Korrupsioni është si një vrull i vazhdueshëm që përfshin të gjitha sferat e shoqërisë, duke shkatërruar besimin dhe integritetin.” shkuante i madhi Nelson Mandela.

Dhe kur raporti vlerëson reformën në drejtësi duke e krahasuar me një fitore sportive, ndërsa qytetarët vazhdojnë të përballen me shkelje të drejtave të tyre, është si të shpallet se një lojë e futbollit fiton, ndërsa fusha e lojës është shndërruar në një parkingu për makinat e zyrtarëve të korruptuar. “Nuk ka çmim më të madh se kur e vërtetuarin mund ta shohësh me sy të hapur, madje edhe në një ekran të brishtë televiziv.

Ndërsa lëvizjet e fundit të lojës ishin në zhvillim, zonja Prokiç nga Transparency International u ngul në fushën e lojës dhe tha, “Shoqëria civile ka nevojë për një trajner të ri dhe për disa rregulla të reja të lojës. Nëse nuk ndryshojmë, do të jemi të dënuar për të luajtur gjithmonë në Ligën  e korrupsionit”.

Ndërkohë, spektatorët pritën në ankth për të parë se cilat lëvizje do të vinte ndërhyrja e fundit e lojës: A do të ketë një epokë e re për integritetin në Shqipëri, apo do të vazhdojmë të shikojmë këtë lojë të pandalshme të korruptuar? Përgjigjen e dini dhe për ta mbyllur mbyllur me shaka:

”- Pse patronazhisti solli një shkallë në punë? 

-Sepse ai dëgjoi se kishte mundësi “të madhe” për korrupsion aty në majë!