Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Mesazhet e Sekretarit Blinken nga Tirana

by

Përgatiti Rafael Floqi/

Sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken, deklaroi në Tiranë se “partneriteti i SHBA-ve me Shqipërinë është më i fortë se ç’ka qenë ndonjëherë”. Këto komente ai i bëri në përfundim të takimit me kryeministrin Edi Rama, që shënoi dhe fundin e vizitës së tij 8 orëshe në Tiranë, ku u prit edhe nga Presidenti Bajram Begaj ndërsa pati një takim dhe me drejtues të katër institucioneve të rëndësishme të Drejtësisë, Kryetaren e Gjykatës së Lartë Holta Zaçaj, Kryetarin e Gjykatës së Lartë Sokol Sadushi, Inspektorin e Lartë të Drejtësisë Artur Metani dhe drejtuesin e Prokurorisë së Posaçme Altin Dumani, por jo me përfaqësues të opozitës.

Takimi me Ramën zgjati afro dy orë dhe në përfundim të tij u nënshkruan dy marrëveshje mirëkuptimi, e para për Programin e Shkëmbimit Akademik Fulbright dhe e dyta Kundër Manipulimit të Informacionit të Shtetit të Huaj, e cila do të ketë në fokus çështjet e disinformimit.

Avioni amerikan i Sekretarit të Shtetit, Antony Blinken prek tokën shqiptare

Ne Ora 11:10 minuta, ndërsa e shoqëronte zëvendës ndihmës sekretarja e Shtetit për Çështjet e Evropës dhe Euroazisë, ish ambasadorja e SHBA në vendin tonë, Yuri Kim Në pistën e aeroportit zyrtari i lartë i Shteteve të Bashkuara u prit nga ministri i Jashtëm Igli Hasani, i ngarkuari me punë i SHBA pranë ambasadës David Wisner si dhe ambasadori i Shqipërisë në SHBA, Ervin Bushati.

Pasi u takua me zyrtarët, eskorta e Blinken u nis drejt Tiranës, ndërsa të gjitha rrugët ishin të ‘blinduara’ nga policia dhe nuk do të lejohej qarkullimi i mjeteve.

Në ora 13:35 -Sekretari Blinken zhvillon një takim dhe përshëndet me punonjësit e Ambasadës Amerikane në Tiranë dhe anëtarët e familjes në Tiranë, Shqipëri.

Në Ora 14:15 -Sekretari Blinken takohet me aplikantët afganë për vizë emigruese speciale në Tiranë, Shqipëri. Ai po bisedoi me aplikantët afganë për vizë emigruese speciale, të cilët u strehuan në Shqipëri, pasi u larguan nga Afganistani, pas marrjes së tij nën kontroll nga talebanët në verën e vitit 2021. Nga afro 2500 afganë që mbërritën në Shqipëri, aktualisht vetëm një grup i vogël prej pak më shumë se 100 personash, janë ende në vend.

Në Ora 15:05 -Sekretari Blinken takohet me Presidentin shqiptar Bajram Begaj në Tiranë, Shqipëri.

Departamenti Amerikan i Shtetit ka zbardhur pjesë nga biseda që zhvilloi Sekretari Blinken me Presidentin e Republikës, Bajram Begaj. Është shumë mirë që ne mund të tregojmë se partneriteti ynë strategjik është më i fortë se kurrë.

Nuk mund të pajtohesha më shumë. Faleminderit. Këtë e shohim çdo ditë. Ky është një partneritet dhe ne jemi mirënjohës për të. Ne e dimë se kaq shumë nga sfidat që ka secili prej nesh, ne mund t’i përballojmë në mënyrë më efektive së bashku, jo vetëm. Dhe kështu që ne të kemi miqësinë, partneritetin – kanë qenë 101 vjet marrëdhënie diplomatike, por vitet e fundit veçanërisht ne kemi parë forcën e partneritetit në shumë fusha të ndryshme. Kështu që është një kënaqësi e madhe.

Festojmë të ardhmen e marrëdhënieve SHBA-Shqipëri

Nga aktiviteti te Piramida, Sekretari Amerikan i Shtetit Antony Blinken ka thënë se është i lumtur të jetë në Tiranë.

Mirëdita të gjithë dhe ju falënderoj për një mirëpritje të mrekullueshme në vendin e shqiponjave. E ndjej ngrohtësinë këtu dhe në do vend tjetër në Tiranë. Nuk mund të shpjegoj sa mirënjohës jam.

Që të jem sot me ju për të festuar arritje e këtyre programeve është i rëndësishme për të forcuar marrëdhëniet mes vendeve. Falënderoj Wisnerin dhe sidomos kryeministrin Rama, jam i lumtur që jam sot me ju në një qytet ku ju si ish-kryetar bashkie e keni energjizuar. Jam mirënjohëses dhe për partneritetin që kemi.

Këto 4 vitet e fundit që kemi punuar bashkë, çdo vështirësi që kemi pasur, kryeministri ka qenë pranë nesh. Tani kanë thënë njerëz se ky vend këtu, kjo ndërtesë, tregon rrugën e Shqipërisë që nga përfundimi i Luftës së Ftohtë, 35 vite më parë, ndërtesa iu kushtua një diktatori që i çoi shqiptarët në kampet e përqendrimit dhe përfaqësonte të kaluarën.

Në atë kohë e vetmja marrëdhënie me vendin tonë ishte Zëri i Amerikës. Po të shikoni rreth e rrotull, ky vend është i mbushur me dritë, ka kafe, salla, inkubatore teknike, është një simboli fuqishëm i të tashmes dhe të tanishmes, të marrëdhenive të SHBA me Shqipërinë dhe kjo ndërtesë u rindërtua me fondin shqiptaro-amerikan.

E pashë dhe sot në rrugën e Tiranës, energjinë dhe entuziazmin për të ardhmen. Për të ardhmen e integrimit në Europë dhe botë. Vitin e kaluar një numër rekord turistesh vizituan Shqipërinë.

Ekipi juaj u kualifikua në Europian për herë të dytë dhe herën e fundit në 2016 ishte hera e fundit ishte një sekretar shteti që vizitoi Shqipërinë. Nuk dua të them se ka ndonjë lidhje, por ndoshta do të vij në finalen e kupës europiane.

Po shikoni lidhjet e fuqishme midis vendeve tona në mënyra të tjera. Amerikanë të rinj po kërcejnë gjithë natën me Dua Lipën. Shefja e teknologjisë në Open Ai, një nga njerëzit që po lidh botën për inteligjencën artificiale, Mira Murati. Në New York është një restorant shqiptar. Kapërcimi i Shqipërisë në botën e re nuk ishte aq e thjeshtë sa të hapeshin dritat. Sekreti ishte tek të rinjtë si ju që bënë ndryshimin.

Këtu mes nesh kemi gazetarë që po ekspozojnë korrupsioni dhe gra ndërmarrëse që fillojnë bizneset e tyre, luftojnë kundër ekstremizmit dhe e bëjnë Shqipërinë akoma më të hapur.

Të rinjtë kanë rol thelbësor për të ndryshuar Shqipërinë. Disa prej jush keni mirëpritur familjet afgane, kjo tregon bujarinë e shqiptarëve. Isha në ambasadën tonë dhe u takova me disa familje afgane, që presin të shkojnë në SHBA, rrugëtimi i tyre nuk do ishte i mundur pa Shqipërinë.

Nuk është vetëm fakti që ju po i prisni me krahët hapur, por dhe mënyra sesi i mirëprisni, që është shumë e fuqishme., Ishte emocionuese për mua që mes refugjatëve afganë ishin dy prindër, burrë e grua, me 5 fëmijë dhe secili preh tyre ishin numër një në shkollë, por kur mbërritën talebanët vajzat nuk shkonin në shkollë. Por, sidoqoftë ata gjetën mënyrë për t’i dhënë mësim, dhe tashmë vajzat binjake kanë mësuar anglisht në mënyrë fluente dhe kanë ide të qarta për të ardhmen e tyre. Njëra do të jetë në fushën e modës, tjetra në biznes. Unë ju dhashë ide të punojnë në biznes të përbashkët për modën. Unë pashë shpresën e ringjallur të tyre në Shqipëri në rrugën e tyre për në Amerikë. Jam shumë mirënjohës për partneritetin tonë me Shqipërinë.

Asnjë vend nuk ka monopol për ide të mira. Ne mësojmë prej jush ashtu siç ju prej nesh. Marrëdhënia jonë është në thelb për krijimin e ideve. Për 30 vitet e fundit kam udhëtuar në shumë vende të botës dhe kudo është një person që ka një ide personale për të zgjidhur një problem. Dhe sa më shumë të këmbejmë idetë dhe përvojën, aq më të mirë do të jemi. Me Shqipërinë lidhëm marrëdhënie më shumë se 100 vjet më parë dhe sot jam i bindur se shekulli që vjen do ta bëjë botën më të sigurt dhe ju jeni ata që do ta bëni. Jam mirënjohës për rolin tuaj dhe shpresoj shumë për rolin dhe kontributin tuaj për këtë të ardhme. Ju falenderoj!

Në Ora 16:15 Sekretari Blinken takohet me kryeministrin shqiptar Edi Rama në Tiranë, Shqipëri.

Ora 17:55 pasdite Sekretari Blinken merr pjesë në një ceremoni nënshkrimi për një Memorandum Mirëkuptimi mbi Shkëmbimin Akademik Fulbright dhe një Memorandum Mirëkuptimi Kundër Manipulimit Informativ të Shtetit të Huaj në Tiranë, Shqipëri.

Ora 18:10 Sekretari Blinken dhe kryeministri shqiptar Edi Rama mbajnë një konferencë të përbashkët për shtyp në Tiranë, Shqipëri.

Partneriteti me Shqipërinë është më i fortë se kurrë

Sekretari Amerikan i Shtetit, Antony Blinken, në konferencën e përbashkët me kryeministrin Edi Rama, është shprehur se partneriteti me Shqipërinë është më i fortë se kurrë.

Blinken u shpreh gjithashtu se me Ramën kanë diskutuar dhe për sfidat e sigurisë me të cilat përballet bota sot, ndërsa shtoi se Shqipëria është një nga kontribuesit e parë të Ukrainës.

“Ju falënderoj shumë që na keni mikpritur sot. Do ta filloj me dy shprehje që kemi. “Nëse dikush nuk ka mundësi të përjetojë kënaqësinë, ne kemi mundësinë ta ftojmë sërish”. “Dhe kur dielli shkëlqen dhe kur nuk bie shi, është një mik i rëndësishëm”. Kjo është diçka që nuk mund t’ua shpreh sa duhet që është tribut. Jam në vizitën e parë sepse ky partneritet është më i fortë se çka qenë.

Është një rrugë me dy kalime dhe po bëjmë gjëra me njëri-tjetrin dhe për njëri-tjetrin Si alet kyc i NATO-s, zë i rëndësishëm në KS e OKB kemi partneritet të rëndësishëm. Kemi folur për gjëra të rëndësishme, për Ukrainën që është përballur me Rusinë.

Kemi patur mundësinë të diskutojmë për sfidat për po përballemi, për të nxitur sigurinë. Shqipëria ka qenë një nga mbështetëset e para të Ukrainës dhe ka dërguar ndihma ushtarake dhe është një nga 10 kontrinueset kryesore për të ardhurat për frymë. Muajin e ardhshëm Shqipëria do të përurojë bazën e Kuçovës”, tha Blinken.

Blinken për Kosovën

Nga ana e tij zoti Blinken në fjalën e tij nuk u ndal as në zhvillimet në rajon as për çështjen e Kosovës. Por në përgjigje të pyetjeve të gazetarëve ai theksoi se “dialogu mes Kosovës dhe Serbisë i lehtësuar nga Bashkimi Europian është shtegu i duhur dhe i vetmi nga palët duhet të kalojnë, dhe ne jemi të angazhuar që të bëjmë gjithçka që duhet për t’i mbështetur ndërsa ata e përshkojnë këtë shteg”. Sekretari Blinken tha se Shtetet e Bashkuara nuk duan të shohin përsëritjen e asaj çfarë ka ndodhur në vitet e 90-ta në rajonin e Ballkanit, fillimisht në Bosnjë e pastaj edhe në Kosovë.

“Për këtë arsye jemi të angazhuar t’i mbështesim të gjitha përpjekjet për të çuar përpara integrimin e gjithë Ballkanit Perëndimor me njëri-tjetrin dhe Evropën. Sa i takon Kosovës dhe Serbisë, bisedimet e ndërmjetësuara nga Bashkimi Evropian janë rruga e vetme e duhur dhe jemi të angazhuar të bëjmë gjithçka që duhet për të mbështetur të dyja vendet që të përshkojnë këtë rrugë”, tha zoti Blinken.

Roli i Shqipërisë për qëndrueshmërinë rajonale

“Ky është shtegu që qartazi i vë të gjithë drejt një të ardhmeje më të mirë. Ne e dimë se cila është alternativa pasi e kemi përjetuar, e kemi parë. Prandaj jemi të vendosur që të bëjmë gjithçka që mundemi për t’i mbështetur të gjitha vendet e rajonit që ta ndërmarrin këtë rrugë dhe t’i mbështesim bisedimet e lehtësuara nga BE-ja”, tha zoti Blinken.

Sekretari Blinken nuk komentoi mospajtimet ndërmjet qeverisë amerikane dhe qeverisë së Kosovës rreth vendimit të autoriteteve në Prishtinë për ndalimin e përdorimit të dinarit serb në zonat e banuara me shumicë serbe në Kosovë.

Në këtë kontekst ai vlerësoi rolin e Shqipërisë e cila, sipas tij, “ka qenë një forcë për stabilitet rajonal, për integrim rajonal dhe progres rajonal dhe ky është shtegu në fakt, që kaq qartazi i sjell të gjithë drejt një të ardhme më të mirë”. Zoti Blinken vlerësoi më tej rolin e Shqipërisë në NATO si “një aleat kyç”, mbështetjen për Ukrainën si dhe qëndrimin e saj në Këshillin e Sigurimit, ku në fund të dhjetorit të kaluar ajo përmbylli mandatin e saj dyvjeçar si anëtar jo i përhershëm.

Blinken për Reformën në drejtësi

Takimi i zotit Blinken me drejtues të institucioneve të Drejtësisë, disi i pazakontë për një shef diplomacie, ishte në fakt një konfirmim i mbështetjes së Shteteve të Bashkuara për reformën në Drejtësi. “Reforma në Drejtësi nuk ka qenë e thjeshtë, por kemi filluar të shohim rezultate. U takova me prokurorë dhe me gjyqtarë, të cilët janë duke drejtuar reforma kryesore. Anëtarë të rëndësishëm të botës së krimit janë duke përfunduar në procese gjyqësore dhe është e rëndësishme që me këtë proces të vazhdohet përpara. Ne do të vazhdojmë ta mbështesim Shqipërinë që të bëjë hapa përpara, proces që është i rëndësishëm edhe për anëtarësimin në BE, ku është vendi që Shqipëria e meriton”, u shpreh Sekretari Blinken. Në fakt, sekretari për shtetin Entoni Blinken nuk ndau të njëjtin entuziasëm me ta. Blinken foli për reformën në drejtësi si një procës, që madje nuk kishte qenë perfekt.

“Reforma në drejtësi nuk ka qenë e lehtë, perfekte, ose e shpejtë por po tregon rezultate, sikurse i përshkroi edhe kryeministri. Sot u takova edhe me prokurorë dhe me gjyqtarë. Po i ndihmojmë në përpjekjet e tyre për reformën. Zyrtarë të korruptuar po mbajnë përgjegjësi. Anëtarë të krimit të organizuar po shkojnë në burg dhe po humbin pasuritë e tyre. Ndaj ky është një proces i fuqishëm. Por është një proces. Dhe po ecën para” tha ai.

Ministri për Evropën dhe Punët e Jashtme, Igli Hasani ka reaguar me anë të një postimi në “facebook” në lidhje me nënshkrimin e dy Memorandumeve me Sekretarin Blinken.

Hasani e cilëson këtë si një hap përpara në partneritetin e Shqipërisë me SHBA.

Nënshkruam sot me Sekretarin Blinken, dy Memorandume Mirëkuptimi mbi Shkëmbimin Akademik Fulbright dhe Kundër Manipulimit të Informacionit të Shtetit të Huaj.

Një tjetër hap përpara në partneritetin tonë me Shtetet e Bashkuara, ndërsa punojmë së bashku për të nxitur bashkëpunimin akademik dhe shkëmbimin kulturor dhe për të adresuar kërcënimet në rritje nga aktorët e huaj në fushën digjitale.

Mesazhi i Blinken pas largimit nga Shqipëria

Blinken pas Vizitës shkroi në rrjetin social “ X”

“SHBA janë të përkushtuara për të mbështetur Shqipërinë në rrugën drejt BE dhe në luftën kundër korrupsionit”, kështu shkruan në rrjetin social “X” Sekretari Amerikan i Shtetit Anthony Blinken, pas mbylljes së vizitës në vendin tonë. Shtetet e Bashkuara janë të përkushtuara për të mbështetur Shqipërinë në rrugën e saj drejt anëtarësimit në BE dhe në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. Kryeministër @EdiRama dhe diskutova bashkëpunimin tonë për të avancuar stabilitetin rajonal, mbrojtjen kibernetike dhe reformën gjyqësore.

Epilog

Në epiqendër të vizitës është shqetësimi amerikan për situatën rajonale dhe çështje gjeostrategjike. Pyetjes për situatën në rajon dhe agresionin rus, tha se ne jemi shumë të shqetësuar dhe duhet të përgatitemi. Agjendat e brendshme politike në diplomaci janë të dytat si pjesë e diskutimit. Po pse nuk e takoi përfaqësuesin e opozitës mendoj se për shkak të pozitës formalizuese që ka opozita kryesore e vendit është evituar.

Partneriteti strategjik me SHBA-të ka rrënjë të thella dhe është në përputhje me vullnetin e mbi 85 për qind të shqiptarëve. Shqipëria ka vite që angazhohet si kontribuuese efektive, duke filluar nga zhvillimet në rajonin e trazuar të Ballkanit Perëndimorë. SHBA-të mund të luajnë një rol më ndikues dhe të harmonizuar me BE-në në zgjidhje të situatës së trazuar midis Serbisë dhe Kosovës, situatë që ndikon negativisht edhe te vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor. Avantazhet tona historike duhet të mbrohen me fanatizëm nga jo vetëm prej politikanëve, por sidomos duhet të mbrohen nga shoqëria civile dhe opinioni publik. Opinioni publik nuk vepron sipas instinktit të zgjedhjeve politike të radhës, por në bazë të krenarisë dhe dashurisë për vendin e tyre dhe për perspektivën euro-atlantike të fëmijëve të tyre. Avantazhe historike të vendit tonë përfshijnë: Shqipëria e shekullit të 20-të nuk ka pasur konflikte etnike; nuk ka pasur konflikte fetare dhe opinioni publik shqiptar është një mbështetës i qartë dhe i përkushtuar në orientimin dhe angazhimin e Shqipërisë drejt paqes dhe mirëqenies edhe për rajonin e Ballkanit Perëndimorë. Shqipëria është aleat i besueshëm dhe efektiv për NATO dhe SHBA në arritjen dhe ruajtjen e paqes dhe për rritjen e mirëqenies në rajonin tonë historikisht problematik.

Sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken reagoi në X, pas vizitës që zhvilloi në ambasadën amerikane. Ai veçon tre çështje si më të rëndësishme, ardhja e afganëve, reforma në drejtësi në Shqipëri si dhe forcimi i partneritetit ushtarak.

“Faleminderit Ambasadës së SHBA-së në Tiranë për punën tuaj të rëndësishme në prioritetet kyçe, nga ndihma për rivendosjen e mijëra aleatëve afganë deri te mbështetja e reformës në drejtësi në Shqipëri dhe forcimi i partneriteteve tona ushtarake”, shkruan Blinken në “X”.

Si përfundim në këtë vizitë nuk u fol për demokracinë dhe shtetin e së drejtës, pasi në mes ishin interesat gjeopolitike dhe ekonomike.

“Bisedim i hapur me të rinjtë shqiptarë” drejtuar nga Emina Çunmulaj Nazarian dhe Mark Gjonaj

by

Mary Camaj

Foto: Eleni Mazija/

Më 12 shkurt 2024, studentë dhe profesionistë të rinj shqiptarë nga New York, New Jersey, dhe Connecticut u mblodhën në Bronx për të diskutuar çështje që ata besojnë se janë të rëndësishme për komunitetin dhe të dobishme për zhvillimin e organizatave rinore shqiptare. Biseda u drejtua nga znj. Emina Çunmulaj Nazarian, filantropiste, aktiviste, modele, anëtare e Keshillit Koordinues të Diasporës dhe Konsull Nderi i Shqipërisë në Florida. Znj. Çunmulaj, krahas ish-anëtarit të Këshillit të Qytetit të Nju Jorkut, ish-deputetit të Shtetit të Nju Jorkut dhe Kryetarit të Keshillit Koordinues i Diasporës Z. Mark Gjonaj, u përpoqën të kapërcenin hendekun midis brezit të tyre dhe rinisë shqiptare në një përpjekje jo vetëm të nxisin bisedën, por edhe inkurajimin e bashkëpunimit mes dy palëve.

Znj. Çunmulaj kujtoi jetën e saj të hershme dhe vështirësitë me të cilat kishte hasur si vajzë e re që jetonte në Tuz të Malit të Zi. Ajo i bëri jehonë forcës që zotëronte nëna e saj dhe admirimit që kishte për njerëzit në fshatin e saj. Edhe sot znj. Çunmulaj theksoi se sa e veçantë është vendlindja për njeriun. Është vazhdimsia e lidhjes me atdheun tëndë arsyeja që vetja juaj e vërtetë qendron e fortë përballë veshtirësive. Ajo vuri në dukje se “për çdo gjë të vështirë ia vlen të luftosh”. Përballë diversitetit, është identiteti ynë shqiptar ai që përcakton dhe në fund na fuqizon të jemi versioni më i mirë i vetes.

Z. Gjonaj theksoi vlerën e të rinjve shqiptarë si në nivelin personal ashtu edhe në atë kombëtar, duke thënë: “Shpesh dëgjojmë se duhet të investojmë në brezin e ardhshëm. Ju jeni brezi i ardhshëm. Ju nuk duhet të mësoni nga gabimet tuaja kur të tjerët i kanë bërë ato gabime dhe ata mund t’ju ndihmojnë t’i shmangni ato.” Nëpërmjet mentorimit, mund të bëhet një shkëmbim idesh dhe mësimesh ndërmjet brezave. Duke vepruar kështu, ne përforcojmë kombin shqiptar dhe garantojmë suksesin dhe jetëgjatësinë e tij.

Gjatë gjithë diskutimit, asnjë pyetje nuk ishte tepër e vogël dhe asnjë ide nuk ishte tepër e madhe. Të rinjtë që ishin të pranishëm gjurmuan origjinën e tyre nga rajone të ndryshme të Shqiptarisë dhe përfaqësonin një sërë fushash profesionale, duke përfshirë drejtësinë, inxhinierinë, shkenca politike, mjekësinë, biznesin, etj. Ata kërkuan përmirësimin jo vetëm të të rinjve ku jetojnë aktualisht, por edhe të atyre që jetojnë në atdhe. Temat që u diskutuan përfshijnë: rëndësinë e ruajtjes së gjuhës shqipe, ndihmën ndaj fëmijëve me nevoja të veçanta në Shkodër, përfshirjen e identitetit shqiptar në projektet e tyre shkollore, nxitjen e të rinjve për të marrë pjesë në ngjarjet e komunitetit, aksesin ndaj mjekimeve në Shqipëri, dhe shumë të tjera. U ra dakord që të rinjtë t’i nënshtrohen një procesi vetë-realizimi për të forcuar lidhjen e tyre me identitetin e tyre shqiptar, sepse pikërisht ky forcim dhe mirëkuptim do të prodhojë motivimin e nevojshëm për t’iu përkushtuar çështjes të madhe kombëtare.

Në përgjithësi, ngjarja ishte një përvojë gjallëruese për të gjithë ata që moren pjesë. U krijuan lidhje mes atyre me interesa të përbashkëta, si znj. Çunmulaj dhe z. Gjonaj premtuan se do të jenë të disponueshëm për nevojat e të rinjve, dhe të pranishmit premtuan se do të organizojnë një takim të ngjashëm në të ardhmen e afërt.

Qoftë ky i pari nga shumë takime mes të rinjve tanë!

“KOSOVË, NE DO TË DALIM ZOT”

by

Ambasador Dr.Blerim Reka/

Zonja dhe Zotërinj, të nderuar bashkëatdhetare dhe të nderuar bashkëatdhetarë.

Duke ju falënderuar për praninë tuaj, më lejoni të evokoj shkurtimisht këtë datë të shënuar historike, më të rëndësishmen për shtetin e Kosovës.

Sivjet kremtojmë 16 vjetorin e pavarësisë dhe 25 vjetorin e çlirimit të Kosovës. Këto dy përvjetorë janë edhe një dëshmi e një rruge të gjatë dhe jo të lehtë, por njëkohësisht edhe provë se Republika e Kosovës, është rrëfim suksesi i shtete-ndërtimit demokratik pro-perëndimor, e cila lindi nga lufta çlirimtare e UÇK dhe mbështetja e SHBA-së dhe e NATO-s, kundër regjimit gjenocidal serb.

Lufta përfundoi para një çerek shekulli, por jo edhe kërcënimet nga fqiu verior, si ai i 24 shtatorit të vitit të kaluar. Agresionin e zbrapsëm me suskes, siç do zbrapsim edhe çdo tentim tjetër që sulmon tërësinë territoriale dhe sovranitetin, sepse siç mund ta lexoni edhe moton e këtij përvjetori: “KOSOVË, NE DO TË DALIM ZOT”.

Kosova mbetet pjesë e botës demokratike, përball kërcnimeve të botës autoritare, por gjithnjë në miqësi të përhershme dhe partneritet strategjik me SHBA-të.

Lavdi dëshmorëve të lirisë,

Përjetësisht Republika e Kosovës

QENTUNDËSI DHE TË TJERA KOMEDI POLITIKE TË ZEZA PARATHONË TË ARDHMEN

by

Rafaela Prifti, Ardian Murraj/

Ndarja midis skicave humoristike, subjekteve të trilluara dhe ‘skenarëve’ të vërtetë politikë po bëhet përherë e më “e hollë”. Duke qenë se arti ka dalë parashikues i realitetit në politikë mund t’ia vlejë të përqendrohemi tek disa momente nga të dyja kategoritë për të ndjerë prirjet e pranishme në Shqipëri. Ky shkrim kërkon përgjigjen e pyetjes se çfarë kanë të përbashkët Qendtundësi, çështja McGonigal, aferat e qeverisë shqiptare, kodi i mafias dhe rrobaqepësi. Sa për fillim, dy prej tyre janë tituj filmash të shfaqur ndërsa të tjerët intrigojnë për t’u bërë filma. Në shkallë të gjerë publiku reagon si ndaj komedisë së politikës ashtu dhe ndaj politikës në komedinë e zezë.

Njëzetepesë vjet më parë komedia e regjisorit amerikan Barry Levinson e pasuroi fjalorin e Anglishtes me shprehjen “të tundësh qenin” (wag the dog) modifikim i ‘tundjes së bishtit’. Fraza, që zuri vend shpejt në leksikun e shkencave politike dhe në atë të përditshmin, nënkupton krijimin e një realiteti fiktiv për të shmangur një problem aktual. Kur satira politike i kapërcen kufijtë e kohës së vet, ajo arrin te realiteti i hidhur i të ardhmes, i një të ardhme kur faktet nuk kanë epërsi mbi fshehjen e realitetit dhe vërtetësia është alternative. Rrjedhimisht marrëdhënia me realitetin dhe të vërtetën bëhet përherë e më relative.

Në komedinë Wag the Dog, lufta imagjinare, e cila ka si synim të zhvendosë vëmendjen nga një skandal i bujshëm presidencial në një vit zgjedhor, trajton me humor, por me mendjemprehtësi marrëdhënien e politikës me artin, më konkretisht Hollivudin. E para çon popujt në luftëra, e dyta i bën luftërat të besueshme në ekran. Në politikë zhvendosja e vëmendjes krijon hutim dhe zhgënjim te publiku, por e njëjta teknikë është zbavitje në komedi. Fabrikimi i një lufte në dobi të interesave politike ishte ideja frymëzuese nga libri me të njëjtin titull. Në vitin 1998 ideatorët e përshtatën skenarin e filmit dhe sa për kureshtje Klintoni ishte president kur filmi u shfaq në ekranet e kinemasë. Për ta bërë sa më të besueshme idenë se “vendi ka hyrë në luftë” thirret me urgjencë një ekip me kineastë dhe regjisorë të zotë. Por janë detajet historike që e pasurojnë ngjarjen, qoftë edhe vetëm për ekranin si p.sh. dhoma e vogël pas Zyrës Ovale që ishte një nga sugjerimet e diplomatit Richard Holbrook për mikun e tij De Niro, pasi aktori dhe producenti ia dha të lexonte skenarin. Nga aktorët, Xhim Belushi luan vetveten në film sepse Shqipëria është në qendër të ngjarjes. Për atë rol, ai ka thënë se përsëriti në shqip shprehjet a sharjet që mbante mend nga gjyshja e tij, dhe nga si film, origjina e tij shqiptare mori përmasa të papara deri në atë kohë. Historia u ndërtua e thjeshtë: një operativ i regjur i Uashingtonit vjen në kryeqytet me kërkesën urgjente të Këshilltares së Marrëdhënieve Publike të Presidentit në kohën kur kanë mbetur 11 ditë nga zgjedhjet presidenciale. Ata rekrutojnë një producent Hollivudi që të sajojë “një gjoja luftë me Shqipërinë” për ta larguar vëmendjen e opinionit nga skandali që ka dalë në media për ngatërresën e presidentit me një vajzë minore.

Premisa e komedive me temë politike nuk ngjall ndonjë entuziazëm ngaqë publiku ndjehet i ngopur me farsën e fakteve për të justifikuar politikën e elitës apo veprimet e ndërmarra në emër të saj, përfshirë madje edhe shpalljen e luftërave. Por në art edhe një përmbajtje traumatike mund të sjellë një përjetim sa zbavitës aq edhe reflektiv te shikuesit të cilët në fund të dhjetorit 1997 shkuan në kinematë e përzgjedhura për të parë filmin Wag the Dog. Një vit më pas Amerika vihet në krye të Aleancës EuroAtlantike në luftën e Kosovës dhe rasti me shqiptarët nga filmi në realitet doli profetik. Madje gazetarët amerikanë shkuan në shtëpinë e regjisorit Levinson pas shpërthimit të luftës për ta intervistuar atë: Çfarë kishte ditur ai një vit përpara? Boris Yeltsin, presidenti i Rusisë, në librin e tij shkruante se kineastët i kishin rënë pikës me atë film. (Kulmi i ironisë!) Në të vërtetë filmi Wag the Dog ishte i trilluar dhe nuk kishte të bënte as me Kosovën, as me Klintonin.

Media dhe Politika 25 vjet pas – Përfituesit e Mëdhenj të Realitetit Fiktiv

Pas njëzetepesë vjetëve të daljes së filmit manipulimet e ngjarjeve reale janë më në sipërfaqe se kurrë falë mediave sociale dhe teknologjisë së informacionit. Skandalet ndodhin para syve tanë dhe kufiri midis asaj që shohim jashtë dhe brenda ekraneve bëhet gjithmonë e më i padukshëm. Ku është kufiri i medias dhe politikës, sa përfitojnë të dyja nga koha e sotme dhe opinioni publik? Rreziku që paralajmëroi Wag the Dog nuk është se në politikë bëhen dhe ka manipulime sepse kjo dihet, por të dëmit që sjell falsiteti në besueshmërinë e çdo lloj informacioni. Humbja e besimit çon në përfundimin se çdo lajm është i rremë dhe prej këtej vihet në pyetje e vërteta, vihen në dyshim faktet, zbulohen dhe fshihen rrugët për tek e thelbi dhe pak nga pak arrin në konkluzionin se e vërteta nuk ekziston. Pyetja është se cilët janë përfituesit më të mëdhenj në një realitet që nuk ekziston?

Komedia e Politikës dhe Politika në Komedinë e Zezë

Në kinemanë amerikane filmat me subjekte Shqipërinë dhe shqiptarët kanë hyrë në zhanrin e komedisë së zezë, aksionit, krimit dhe trafikut njerëzor, prostitucionit, drogës, shitjes së armëve dhe pastrimimit të parave në produksione si Wag the Dog, Taken, Dogs of War, Run All Night, My Mom’s NewBoyfriend dhe në forma më tangente edhe në disa filma të tjerë si Inside Man, Jackie Brown, dhe seriale policore si The Blacklist, Law and Order etj.

Shqipëria në mbi tre dekada tranzicioni ushqen idetë e kineastëve, është një vend me një shoqëri ku ligjet zbatohen me dy dhe me më shumë standarte, ku demokracia është një fasadë që mezi mbahet në këmbë dhe vendi ku varfërimi i shtetasve pasuron një elitë në pushtet dhe korrupton ndërkombëtarët. Pushteti autokratik që ka si synim vetëm jetëgjatësinë prandaj bën zgjedhje dhe jetës politike zgjidhjen të njëjtat figura. Në përmbajtjen gjeografike Evropa Juglindore përkatësisht Ballkani është terreni i preferuar jo thjeshtë i skenave tërheqëse për xhirimet, por trualli i krimit ku fermentimi i kalbësirës-shtet kthehet në minierë ari dhe parajsë për lojtarët që pasurohen me shumë rritëm prej saj. Kur protagonistët e lartë përfundojnë përpara drejtësisë ndjekja e lidhjeve me krimin të shpie në portat e një shteti. Në këtë rast çelja e një lajmi do ishte “qeverisja dhe partia-shtet i kontrollon të gjitha pushtetet” ndërsa në filma tema do kishte trajtime subjekti të zhanrit kriminalistik-psikologjik si produksioni amerikan The Outfit (2022).

Edhe këtu krahasimi ka rëndësi për kuptimin leksikor meqë emërtimi i plotë i një bande krimi të organizuar ishte Chicago Outfit, referencë edhe për kodin e veshjes së gangsterëve të familjes italiano-amerikane në 1910. “I mbështetur në një ngjarje të vërtetë” ndodhia në Çikago e rrobaqepësit me klientët gangsterë mund t’i takojë Shqipërisë rreth viteve 2000 si kapërcimi i pragut mes dy shekujve deri në ditët tona. Ja si do ishte ideja për film Rrobaqepësi Shqiptar. Aktori kryesor që përfaqëson kryeministrin pak kohë para ditës së votimit mban një qëndrim modest kur gazetari në studio i bën një pyetje provë për të parashikuar reagimin në rast të humbjes. Politikani që synon kreun e qeverisë shprehet se; “do t’i kthehej pasionit të stilimit të veshjeve, pra të një rrobaqepësi në mbyllje të karrierës politike” duke nënkuptuar qetësinë familjare dhe riafrimin me artin e pikturës të cilin e ushtron dhe e trashëgon. Kaq mund t’i duhej gazetave apo portaleve që çdo gazetar dhe gazetare të shprehnin gatishmërinë për të rendur pas të resë dhe për të ndarë pak para zgjedhjeve ose për t’u marrë me një realitet absurd atëherë, por të rëndësishëm tani kur malli stok i copave është mbi dhjetëvjeçar. Një stok që barazohet me vitet e pushtetit si dhe me veshjen dhe ndryshimin e përshtatshmërisë që shpreh një gjallesë zvarranike si kameleoni. Primitiv për atë që kërkon zhvillimi, por efektiv në përshtatshmëri për të gjetur prehën, ushqimin dhe mbijetesën. Ideja e filmit mban intrigat dhe emocionin e një subjekti të jetuar dhe në proces para syve tanë. Në Shqipëri, aty ku gazetaria e përdor fjalën “skenar” për realitetin politik ose kontekstin e ngjarjeve politike ndjekja e fakteve sugjeron se si ky term u përshtat dhe vijon përdorimin gjatë përcjelljeve të lajmeve si dhe jo pak në dialogun e tryezave të studiove televizive ku flitet për rolin e drejtësisë dhe çështjet hetimore ku shpesh përmenden dosjet në proces si “të kopsitura”, “qepura”. Vetë kryeministri i sotëm thoshte se në “rast se ai do të dilte nga politika do të merrej me stilimin si një rrobaqepës”.

Sa Qentundës i Duhen një Politikani Rrobaqepës si Rama për Zgjedhjet e 2025?

Në pritje të vendimit final të datës 16 shkurt për dosjen shqiptare të Charles McGonigal, gjykatësja e kësaj çështje ka rënduar akoma më shumë pozitën e ish-agjentit të lartë të FBI, të akuzuar për korrupsion për llogari të Edi Ramës. Gjykatësja Colleen Kollar-Kotelly ka dhënë vendimin e saj të fundit përpara se të japë dënimin për pretencën e kërkuar nga prokuroria, e cila thotë se McGonigal duhet të vuajë edhe 30 muaj burg për dosjen shqiptare. Përveç kësaj, McGonigal duhet të paguajë edhe 95 mijë dollarë gjobë. “Rrobaqepësit” Rama i duhet që dalja i paprekur nga çështja McGonigal, ai të jetë një agjent i tre-katërfishtë falë mediokritetit qeverisës dhe i shpallur qëndrimit të pafajshëm nga drejtësia për një “happy ending” të stilit të Hollivudit. Personazhi që ka pranuar fajësinë, McGonigal ka bërë një jetë të dyfishtë familjare dhe profesionale prej më se 20 vitesh. Në qendër të vendimit të fundit të gjykatëses është fakti se akuza ndaj McGonigal është rënduar me tre nivele. McGonigal e ka pranuar fajin për akuzën e ‘fshehjes së fakteve materiale’ por avokatët e McGonigal thanë se niveli bazë i këtij krimi, përllogaritur në ligjet penale amerikane, është 6. Për shkak të rrethanave rënduese, prokuroria thotë se ky nivel ka shkuar në 16. Avokatët e McGonigal e kanë quajtur përllogaritjen të gabuar, dhe kanë kërkuar nga gjykatësja rrëzimin e kërkesës së prokurorisë. Megjithatë, gjykatësja thotë se përllogaritja është e saktë dhe se niveli total i krimit të McGonigal është 16 dhe jo 6 duke dhënë arsyetimet mbi baza ligjore të përgjegjësisë penale për aktet e shkeljeve përfshirë ndërhyrje në zbatimin e drejtësisë dhe shpenzime të panevojshme të burimeve të konsiderueshme qeveritare ku hyn edhe një rishikim i brendshëm për ‘të siguruar se nuk kishte komprometim në radhët e agjencisë FBI. Ndërkohë që pritet vendimi më 16 shkurt, prokuroria amerikane ka pranuar për herë të parë se qeveria shqiptare e Edi Ramës ka korruptuar një agjent të lartë të FBI për llogaritë e tij politike. Aq sa po zgjat gjyqi aq duket se po vazhdon edhe dëmi ndaj kundërshtarëve politik. Një qëllim i përkohshëm ku korrupsioni dhe frika nga dyshimet ka copëtuar opozitën shqiptare.

Në mediat shqiptare lajmi “i huq faktet” dhe çfokusohet, ndërsa në kinema faktet e ushqejnë trillimin madje edhe atë komik. Dosjet e drejtësisë mund të bëhen filma “mbështetur në ngjarje dhe karaktere të vërteta”. Njëzetepesë vjet më parë zhvendosja e problemeve për të mbuluar skandalet u quajt me një shprehje që hyri nga libri dhe u përshtat në filmin Qentundësi. Ashtu si në Outfit, kodi zbulohet aty ku financa depozitohet, pikërisht aty ku klientët shik vijnë për të dhënë ofertat. Rrobaqepësi ynë Kryeministër me VKM-t e tij, me një shkumës në dorë dhe me gërshërë pret copa nga Shqipëria për paguesit dhe klientët me xhepa të mëdhenj. Nëse fantazia e hetimit ashtu siç e shohim në filma kërkon provat, prokuroria dhe drejtësia shqiptare mund të ndërtojnë besimin te qytetarët se të pakorruptueshmit e kryejnë detyrën duke ndëshkuar të paprekshmit me para dhe me pushtet. Aferat korruptive politike dhe dosjet hetimore japin subjekte të gatshme për të kaluar drejt e në produksion filmi të zhanrit policor apo nëse trajtohen me humor në komedi të zezë të përditshmërisë ku, sipas gjasave, parathuhet e ardhmja.