• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

PSHERËTIMA E HUMBJES

August 18, 2023 by s p

BUJAR SKENDO/

Fragnent nga romani

Gjithçka ndodhi aq shpejt, sa nuk arrita të mbushem as me frymë, kujtonte Mondi ditë më pas. 60 sekonda për të vendosur për gjysmën tjetër të jetës. Greminën e kisha aq afër. Më ishte errur mendja, më ishin veshur sytë. Edhe një përpjekje të fundit që kisha bërë për të kuptuar përmasat e humbjes, nuk e kisha çuar dot deri në fund. Shtanga nga e papritura: e shoqja dhe vajzat që dolën me valixhe në duar dhe çanta në krahë. Dyert që u hapën dhe u mbyllën duke kërcitur. Nuk pata fuqi për të gjykuar, aq më pak për ta ndaluar tërë atë që po ndodhte përpara syve të mi. Isha zënë në befasi. Isha ndier i drobitur, i pazoti, i paqartë.

Në provën e parë, më të rëndën e jetës së tij, ai kishte rënë, ishte nënshtruar. Për herë të parë kishte kuptuar sa i paaftë kishte qenë për  të përballuar të papriturat e jetës. Turbull kishte kuptuar se sa kot e kishte harxhuar jetën deri në ato momente. Kishte qenë një kotësi vrasëse.

Më pas, ndërsa ngiste makinën mbi George Washington Bridge, drejt shtëpisë së vjehrrit në New Jersey, Mondit i shkoi mendja te prindërit e tij. Çfarë po bënin ata tani? Si nuk pata kohë t’u merrja një mendim? Po ç’mendim zeza, pëshpëriti dhe e hoqi shpejt mendjen nga këto. Hodhi shikimin majtas. Manhatani llamburiste atje tutje, si të qëndronte i varur diku lart në qiell. I ftohtë, i largët, nën shiun e imët vjeshtor që sapo kishte nisur. Çfarë i kishte kërcënuar prindërit e së shoqes? Çfarë rreziku i priste? Ai nuk kishte asnjë përgjigje, sepse thjesht nuk dinte çfarë kishte ngjarë brenda shtëpisë së prindërve të Klodit. As kush e kishte marrë vendimin që ai, e shoqja dhe fëmijët të linin shtëpinë e tyre dhe të shkonin të jetonin te shtëpia e Aristidhit. Ishte mbajtur jashtë atij plani që ishte kurdisur kundër tij.

Vendimi ishte marrë te shtëpia e vjehrrit të tij. Sigurisht, Klodi kishte qenë pjesë e atij vendimi. Atë pasdite ajo i kishte thënë diçka që lidhej me Marinin dhe prindërit, por Mondi nuk i kishte dhënë rëndësi. Ja tani vendimi i së shoqes, që i erdhi në formën e një ulërime dhe ngutjes për të marrë vajzat, disa plaçka dhe vrap te makina e ndezur që më parë. Nga dritarja kishte parë vajzat që, ndërsa Klodi i tërhiqte prej krahësh duke qarë, kthenin kokën pas për të parë të atin, d.m.th. atë vetë. Kishte ndier se ishte kapur në befasi të plotë. I ndodhur përpara këtij kurthi, me trurin të bllokuar e të lodhur, kuptoi se po pushtohej nga ideja e humbjes së madhe: e humbjes së vajzave, familjes së tij. Edhe pse Klodi nuk e kishte përmendur këtë gjë, por ngutja në veprimet e së shoqes këtë kuptim i kishte lënë. Humbjen. Hapi tjetër, ndarja, vinte vetiu më pas. Nga ajo dhe nga vajzat po ashtu nëse nuk…

Ai nuk kishte arritur të kërkonte shpjegime. Nuk kishte mundur ta ndalonte turravrapin e së shoqes. Madje, as nuk kishte provuar. Kishte qenë i pazoti të vepronte dhe thjesht ishte ngritur e ishte nisur drejt makinës. 

Trafiku ishte rënduar në Autostradën I-95, Veri-Jug. Edhe shiu tashmë binte më rrëmbyeshëm. Mondi përpiqej të përqendrohej te rruga përpara, por mendimet nuk e linin. Ndihej i poshtëruar deri në palcë, por si mund t’ua thoshte prindërve të tij tërë këto gjëra. Si mund t’ua tregonte dështimin që kishte pësuar? Pas një çasti, mendimet i vinin nga ana e kundërt: Si mund t’ua mbaj sekret? Si mund t’i anashkaloj? Si do t’u dal përpara? 

I ndodhur midis këtyre dilemave e mëdyshjeve, me duart të shtrënguara në timon, ndjeu të turpërohej në çdo qelizë të trupit, si kurrë ndonjëherë në jetën e vet. Një ndjenjë turpërimi që i krijonte zbrazëti torturuese brenda vetes. Turpërim nga turpërimi që i ishte bërë! Turpërim nga paaftësia e tij! Turpërim nga mungesa e kurajës për t’i bërë ballë asaj që i ndodhi!

Tamam në atë moment mendoi diçka tepër të rëndë. Monstruoze, deshi të thoshte, por e vetmja që i shkoi nëpër mend, e vetmja që mund ta nxirrte të gjallë nga pusi ku e kishin rrëzuar tinëz: të hakmerrem. Të hakmerrem sa më parë dhe kundër të gjithëve. E vendosa. Do të ndërpres menjëherë çdolloj marrëdhënieje me të gjithë. Pa shpjegime, pa diskutime. Menjëherë. Që tani, brenda kësaj kohe të pamjaftueshme që kam dhe gjendjes konfuze të trurit tim. Dhe këtij trafiku të rënduar, edhe më konfuz se mendja ime. Madje, edhe të rrebeshit që tashmë ishte bërë i furishëm. Ai nuk donte të humbiste asnjë sekondë. Në radhë të parë, të hakmerrej kundër së shkuarës së tij. Kundër jetës së tij të harxhuar më kot. Kundër gjithçkaje që e kishte rrethuar deri tani dhe që, dashur padashur, kishte një pjesë faji ndaj tij.

Kishte qenë vendimi i parë i jetës së tij. I mirë apo i keq, ishte vendimi i tij. Vonë dhe nën një presion të shumëfishtë vërtet, mendoi, por më mirë në këtë jetë, se pas vdekjes. Do të ruante vajzat, natyrisht. Ishin ndoshta gjëja e vetme e dëlirë e jetës së tij. Gjëja e vetme e vërtetë.

Vazhdonte të vlonte përbrenda. Ngutej të shkonte drejt fundit sa më shpejt. Nuk do të kishte më kthim pas. E dinte se disa njerëz do të vuanin më shumë e disa më pak, sikurse dikush tjetër do të gëzohej. E ëma dhe i ati do të ishin të parët që do të goditeshin fort. Do t’u dhembte zemra e ndoshta edhe do t’u plaste nga hidhërimi, por edhe ai vetë po vuante mbase më tepër se ata. Do të ndiheshin të braktisur, të mjerë prej mungesës së tij, por edhe ai vetë të njëjtën do të ndiente. I mjerë ishte që tani. Do të ishin të palumtur? Se mos ai vetë do të ishte i lumtur! E kush ndihet mirë në këtë botë të  pashpirt, mërmëriti i tejlodhur Mondi. Për Klodin dhe prindërit e saj do të mjaftojë si dënim ftohtësia, ngrica e shpirtit tim. Duke parë përçmimin në sytë e mi, ata do të ndihen ndoshta edhe më fatkëqij se ç’kanë qenë e ç’janë në të vërtetë.

Në nxitim e sipër, pa te monitori i shpejtësisë së makinës dhe kuptoi se ishte me gati dyfishin e shpejtësisë së lejuar. Sonte askujt nuk i mjaftuaka koha, mendoi. Gjithçka qenka përfshirë nga ngutja, nga padurimi. Gjithkush e çdo gjë nxituaka. Frenoi dhe pas pak kaloi në korsinë e majtë. 

Nuk kam tjetër ilaç, as për vete as për të tjerët, tha me zë. Secili të kuronte vetveten me dhembjen e tij. Ishte i sigurt se me disa humbje, gjithsesi të pazëvendësueshme, kishte fituar atë që i kishte munguar më së shumti jetës së tij: lirinë për të qenë i lirë. Lirinë për të vendosur vetë për jetën e tij. Dhe i regëtiu një lloj kënaqësie e panjohur, e paprovuar më herët për vetveten. Ishte i sigurt se nuk do të kishte frikë nga liria, edhe pse i erdhi shumë vonë. Mjaft më, tha me zë të lartë, ndoshta për ta fiksuar edhe më mirë në tru. Mjaft më, duke e gjetur gati çdo gjë. Në pjatën e argjendtë të babit e mamit apo edhe në kupën e helmit të Aristidhit dhe të Klodit, gjithashtu, shtoi tërë pezëm.

Le të më quajnë si të duan, mosmirënjohës, plëngprishës. Nuk kam çfarë t’u bëj. Le të më quajnë po deshën edhe të vdekur, sepse, në fakt, gjysmë të gjallë e ndiej veten. Lamtumirë prindërit e mi të çmuar, pëshpëriti dhembshëm. Nuk do ta merrni vesh kurrë të vërtetën e dështimit tim, paaftësinë time, frikërat e mia, por ndoshta as atë që kam fituar më në fund.

Më pas ai do të bindej edhe më shumë se tërë kjo intrigë që u krijua kishte qenë pikërisht për pagesat. Aristidhi nuk punonte. E shoqja fitonte pak. Marini kishte një pagë pak më të lartë se mesatare dhe me të ai paguante qiranë e taksa të tjera. Kuptohet se e tërë kjo nuk ishte e lehtë. Mendja e Aristidhit, e mprehtë dhe dinake siç kishte qenë gjithmonë, me sa duket, ishte marrë gjatë me çështjen e pagesave që, në fakt, ishte edhe çështje ekzistenciale për të. Ai i ruhej veçanërisht një rikthimi të detyruar në vendlindje, në Shqipëri, ku jetonte djali i madh. Më mirë të vdes, mendonte, se të shkoj sërish atje ku më është nxirë jeta për dekada të tëra.

Ndoshta ka arritur në përfundimin se dilema e pagesave do ta shoqëronte gjatë nëse nuk vepronte tani. Diçka duhet të ketë ndodhur në atë shtëpi. Klodi më tha diçka një herë, ndërsa përmendi edhe emrin e Marinit dhe shtetin e Floridës, por unë nuk i dhashë rëndësi. Ndoshta kjo ka qenë koha kur Aristidhi ka menduar të gjente një zgjidhje të shpejtë. Si ta gjente? Me kë ta gjente? Ndërsa pas derës priste pagesa e radhës. Ai nuk mund t’ia falte vetes të mbetej viktimë e faktit të kryer – të mendonte për zgjidhjen pas largimit të Marinit. Ka shumë të ngjarë, mendoi Mondi, që këto rrethana ta kenë turbulluar fort Aristidhin. Ai nuk mund të jetonte në pasiguri. Donte një zgjidhje përfundimtare dhe nga mendja e tij ka dalë pikërisht pakti me Klodin.

Nga këtu ai i ka tjerrë vetë tërë fijet e paktit. Vetëm me një pikësynim: jetën e mbetur ta jetonte me mendje të fjetur, pa asnjë shqetësim. Me siguri, mendonte Mondi, e ka ndier qysh në ato momente se do të ishte fitimtar në këtë operacion dhe do t’i gëzohej për një kohë të gjatë asaj fitoreje. Për herë të parë në jetën e tij do të shijonte në qetësi frytet e së vetmes fitore. Ajo që planifikonte të bënte ishte e paimagjinueshme: do të braktisej nga djali, por do të “skllavëronte” dhëndrin. Dhe ia kishte arritur. Natyrisht, me ndihmën e Klodit. Në aktin e fundit të jetës së tij do ta kishte mendjen të fjetur, njëherë e mirë. Vërtet tani po e kalonte kohën i qetë: përpara TV ose në kafenenë aty pranë. 

Në fshehtësi të plotë dhe me një gjakftohtësi të frikshme, Aristidhi nuk e kishte vrarë fare mendjen për dhembjet që do të shkaktonte. Për të nuk kishte rëndësi askush. Për më tepër, ai do të ndiente kënaqësi kur t’i shikonte viktimat e tij të shtangura nga e papritura. Me një plan të vetëm do të hakmerrej për një jetë të tërë përbuzje, fyerje, nëpërkëmbje.

“Rreziku” që u ishte kanosur prindërve të Klodit, më në fund, ishte kapërcyer, shfryu Mondi, por me një kosto të lartë: shitjen e shpirtit…

Mirëpo Klodi i shikonte ndryshe, madje në mënyrë të kundërt, veprimet e saj. 

Ajo e dinte se Mondi do të lëndohej më shumë se çdokush tjetër. Kishte menduar një herë t’ia sillte rrotull bisedën. Jo t’i merrte mendim, por thjesht ta parapërgatiste që, kur të vinte momenti, ai ta ndiqte më me lehtësi atë dhe vajzat për te shtëpia e prindërve të saj. Por i ishte kujtuar porosia e prerë e atë atit dhe e penduar, ishte tërhequr shpejt nga kjo ide. E bindur verbërisht ndaj tij, ajo kishte pritur telefonatën. Kishte shpresuar se duke e vënë para faktit të kryer e duke i lënë sa më pak kohë, Mondi ndoshta do të detyrohej t’i bashkohej familjes dhe për fat, mendoi ajo, kishte ndodhur pikërisht ashtu…

Unë dhe mamaja shpresën e kemi tek ti, i tha ai së bijës. Tek ti i kemi sytë. Përndryshe, kishte shtuar, rrezikojmë të mbetemi në mes të katër rrugëve dhe nuk do të dimë nga t’ia mbajmë. Prandaj të thirra. Sa më shpejt të veprojmë, i kishte thënë, aq më mirë. Pasi bëri një pauzë, ai i tha: Ka vetëm një zgjidhje kjo puna jonë. Vetëm një zgjidhje, përsëriti. Ti duhet të vish këtu bashkë me fëmijët. Shtëpia është e madhe. Ka dhoma për të gjithë. Do të jetojmë bashkë. Dakord? e kishte pyetur pa i lënë shumë kohë për të menduar dhe ishte kthyer sërish këmbëkryq. Sytë zhbirues ia kishte ngulur së bijës…

Kishin kaluar vetëm disa ditë nga ardhja e Klodit, vajzave dhe Mondit në shtëpinë e Aristidhit dhe çdo gjë kishte zënë, si të thuash, vendin e vet. Natyrisht, sipas paktit, mendonte Klodi. Kishte ndryshuar ritmi i jetës, oraret e nisjes dhe të ardhjes nga puna. Ndihej mirë apo keq, ngushtë apo lirshëm, i gëzuar apo i zymtë, secili nga ne kishte mënyrën e vet të përshtatjes tashmë në atë shtëpi. Ajo nuk e dinte dhe as nuk e ndiente se disa jetë të tjera pikërisht prej atij pakti ishin tronditur keqas. Goditja kishte qenë e papritur dhe ata nuk e kishin kuptuar nga kishte ardhur e keqja dhe ishin rrëzuar e ndoshta nuk do të ngriheshin dot më, por ajo vinte re se i ati ishte çelur dhe kënaqësia lexohej në tërë qenien e tij. Madje, nuk ishte një kënaqësi e thjeshtë. Ishte një kënaqësi e dyfishtë. Kënaqësi për fitoren e tij dhe gjithashtu, për rrënimin që kishin pësuar disa jetë të tjera. Pas një kohe të gjatë të jetuar me frikë dhe i fyer, më në fund, i kishte ardhur edhe atij ora e ngazëllimit. E kisha paralajmëruar krushkun tim se kjo do të ndodhte një ditë, kishte pëshpëritur me vete Aristidhi, por, me sa duket, nuk e paska kuptuar. Nuk e ha dot ai me Aristidhin, kishte thënë sërish ndërsa shtëpia gumëzhinte nga lojërat e mbesave.

Me një lloj trishtimi të shtirur, Klodi mendonte se nuk e ndihmonte dot më shumë të shoqin. Aq më pak tani kur ai nxinte i tëri dhe nuk ia hidhte sytë askujt. Prindërit e mi mezi i përshëndet. Me mua është edhe më i zymtë. Ajo ende nuk e kuptonte se veprimet e saj kishin, në fakt, edhe një anë aspak njerëzore. Kishte mbrojtur prindërit, por kishte rrënuar, në të njëjtën kohë, disa jetë të tjera, përfshirë edhe jetën e saj familjare. Vetëm kur kishte kuptuar goditjen që kishte marrë jeta e saj intime, ajo kishte shtangur dhe kishte nisur të pranonte tërë ankth se ajo jetë nuk ekzistonte më, kishte pushuar së qeni, ishte sakrifikuar e para. E kishte bërë kurban me duart e veta në themelet e paktit. Vetëm tani Klodit po i zgjoheshin dyshimet për atë që kishte bërë

Oh, ç’tmerr paskam bërë, kishte klithur ajo në vetmi një mbrëmje vonë, ende pa shkuar në dhomën e gjumit.

I shkoi mendja sërish tek i ati dhe gati sa nuk ia dha ulërimës. Mos jam bërë si ai? Mos bashkë me planin e tij kam marrë edhe ligësinë e tij? Mos ndoshta tani e tutje do të jetoj si ai? Një jetë pa gëzime, pa kënaqësi, pa dashuri, pa… pa… Një jetë pa njerëz të dashur përreth. Vetëm me të atin e të ëmën! Më mirë të mos jetoj më, tha me zë, që edhe t’i dëgjonte fjalët e saj.

E pikëlluar, Klodi po vërente se Mondi kishte vendosur të sillej me të sipas mënyrës së saj. A nuk kishte vepruar ajo në fshehtësi të plotë? Të njëjtën po bënte edhe ai, nuk më fliste fare. Asnjë bisedë, asnjë fjalë, asnjë shikim. Shpagimi i tij ishte i plotë. Midis të dyve, heshtje mizore, e padepërtueshme. E braktisur, ajo po shikonte çfarë kishte humbur. E mjerë, e mbledhur kruspull, po habitej se sa shpejt kishin nisur humbjet në jetën e saj. Dhe çfarë humbjesh! Ndiente një mundim të madh në shpirt. Këtë radhë jo se nuk dinte çfarë donte, por sepse nuk e kishte më atë që donte. Atë që kishte pasur për vite të tëra, por që, për fat të keq, nuk kishte ditur ta ruante.

Në ditët në vijim, sa herë e kishte të shoqin përballë, ndiente t’i priteshin fuqitë. E kapte kriza. Turpërohej deri në fijen e flokut, edhe pse ajo përballje zgjaste vetëm disa sekonda. Mondi nuk ia hidhte fare sytë. Me një shpërfillje të dukshme, gati-gati me neveri, i kthente kurrizin dhe merrej me punët e tij. Klodin e përfshinte paniku. Ndihej e neglizhuar, e injoruar, pa asnjë vlerë. Nuk e donte veten. Ndjenja e fajit, e frikshme si vdekja, i dukej e pamjaftueshme. Si jam bërë kështu, mendoi ajo tërë ankth. Si ta mbaj në shpirt këtë faj që bëra? Desha vetëm të siguroja prindërit e mi. Nuk do të doja kurrë t’u bëja keq atyre njerëzve që më kanë dashur aq shumë. Nuk po arrij ta kuptoj më veten time. Qenkam shndërruar në një egërsirë të vërtetë, pëshpëriti dhembshëm.

Në një nga ato ditë, ndërsa kthehej nga puna, me mendjen të gjymtuar nga vetëfajësimi që e shoqëronte tërë kohën, ajo kishte ndier mall për Mondin e dikurshëm. Si kam duruar kaq kohë pa shikimin e tij? po thoshte me vete. Pa fjalët e tij ledhatuese. Pa ngrohtësisë e trupit të tij. Të dashurisë së tij… Si kam duruar tërë këtë kohë pa këto? Në heshtje u betua se nuk do të hiqte dorë derisa ta rifitonte sërish burrin e saj. Ta rikthente sërish njeriun që kishte njohur që në fillim të lidhjes së tyre dhe me të cilin kishte jetuar më shumë se një dekadë. Nuk mund ta duroj më atë pamjen e tij përherë e më të ngrysur, por nuk di nga t’ia nis. Nuk gjej guxim të hedh hapin e parë. Të paktën, po kuptoj gjënë më të rëndësishme: sa e marrë paskësha qenë kur rrëmbeva vajzat dhe u nisa… drejt shkatërrimit, deshi të shtonte, sepse, mendoi, shkatërrim kishte qenë jo vetëm ideja, por edhe mënyra e realizimit të tij. Për mirësinë e Zotit, tani po mundohem të shoh më qartë: pas, por edhe përpara. Po shoh diçka që, ndërsa punoja për planin e babit tim, as ia kisha idenë. Nuk e kisha parandier të keqen. Bindja e verbër ndaj babit nuk më kishte lejuar të shikoja çfarë mynxyre mund të sillte ai plan, veçanërisht për të shoqin. E kisha trajtuar si një viktimë të bindur. Veprova me të si të ishte askushi, duke i rënë shkurt. Më ishte dukur normale të mendoja ashtu. Në fakt, ashtu e mendoi babi. Unë thjesht e zbatova. Për të atëherë ishte e njëjta gjë, kurse tani veçanërisht kjo e dyta i dukej plumb e rëndë.

A e kam dashur tim atë sikundër çdo bijë e do atin e vet? pyeti veten Klodi. Në të vërtetë, dashuria ime për babain tim ka qenë e komplikuar, mendoi ajo, dhe gjërat e komplikuara kanë qenë përherë të vështira për mua. Nuk u bëj dot ballë. Edhe prirja ime e vetvetishme për ta krahasuar me oktapodin kur lëvizte duart apo zbulonte këmbët, me sa dukej, ishte pjesë e atij komplikimi. Prandaj, me sa kam kuptuar, edhe dashuria ime për të ka qenë disi e paqartë. Ka pasur brenda saj edhe imponim, edhe hutim, edhe keqardhje e përkujdesje, por jo adhurim. Për çudi, nuk kam ndier ndonjëherë të jem krenare për të, sepse kjo ndjenjë ishte e huaj edhe për atë vetë. Megjithatë, në heshtje kisha pranuar ta doja thjesht si prind dhe ta besoja symbyllur. Të zbatoja me përpikëri atë që ai më kërkonte. Më ishte mbushur mendja se ajo që ai planifikoi kishte qenë e vetmja rrugë shpëtimi për të dhe mamin.

Tani bëj çudi me veten si dhe pse isha treguar aq mendjelehtë, aq e pazonja për të gjykuar e për të gjetur mundësi të tjera për t’i ndihmuar prindërit, që realisht ishin në nevojë? Për të shmangur aventurën në të cilën kisha futur jo vetëm veten, por edhe familjen time. Presioni psikologjik i babit kishte qenë këmbëngulës dhe unë isha si nën hipnozë. Ai dinte si të imponohej, sikundër dinte të shfaqej si i përvuajtur. Kjo më kishte trazuar edhe më keq dhe isha dorëzuar tërësisht. Im atë më vuri përpara vetëm një plan dhe unë i kisha sytë të mbyllur dhe mendjen të bllokuar. Tani po e kuptoj sa i rrezikshëm kishte qenë ai plan. Sa djallëzore fshehtësia e tij. Në radhë të parë, për jetën time, për Mondin. 

Pas rreth dy orësh Mondi po parkonte makinën përpara shtëpisë së Aristidhit. Klodi e kishte dëgjuar dhe kishte vrapuar në dritare. Lavdi Zotit, erdhi, kishte pëshpëritur ajo e lehtësuar dhe e gëzuar. Madje, dyfish. Plani ishte zbatuar me përpikëri dhe ajo, i shoqi e vajzat do të ishin sërish bashkë. Mondi e kishte kaluar provën, mendoi ajo.

Kur ai kishte hyrë brenda, ajo kishte vënë re menjëherë humnerën që ishte krijuar brenda tij. Në vend të syve, dukej sikur ishin vetëm zgavrat e çakërdisura. Fytyra e ngërdheshur dhe e ngrirë. Ishte pak të mendoje se ai ishte thjesht i zemëruar. Në fakt, ishte i tërbuar, por e mbante brenda vetes. Ndoshta, mendoi ajo, edhe sepse ai nuk ishte tip shpërthyes. Nuk kishte bërtitur kurrë, nuk kishte thyer pjata apo vazo për të shfryrë zemërimin. Pasi lëshoi në dysheme dy-tri çanta, Mondi u lëshua në kolltuk. Qëndroi aty pa lëvizur për orë të tëra, me vështrimin lart, drejt asgjësë. Edhe kur të gjithë të tjerët shkuan për të fjetur, ai nuk kishte lëvizur nga vendi. Madje, edhe në mëngjes, kur ajo dhe vajzat u ngritën nga gjumi, Mondi ishte ende aty, në të njëjtin pozicion. Si i ngurosur, përgjithmonë, kishte menduar Klodi tërë frikë. Askush nuk e dinte në kishte fjetur sadopak. As çfarë kishte menduar ai njeri atje, i vetëm, tërë natën. As i gjallë as i vdekur. Plagët që Mondi kishte marrë ishin të rënda, por plagët që do t’u shkaktonte të tjerëve do të ishin edhe më të rënda, edhe më të thella. Këtë Klodi nuk e kishte parashikuar. 

Ditë më pas Klodi kishte kuptuar se Mondi kishte ndryshuar përgjithmonë. Nuk i qeshte më buza. Nuk nxirrte një fjalë nga goja. Me pamjen e tij të heshtur e kërcënuese nuk më lejonte as ta pyesja, aq më pak t’i afrohesha. Ishte si t’i afroheshe një hijeje të lemerishme. Përveçse kur merrej me vajzat. Vetëm me ato ishte Mondi i qeshur e plot humor. Madje, tani u përkushtohej edhe më tepër. Luante me to, i përkëdhelte, i përqafonte. Lumturoheshin të tre. Me vajzat rikthehej Mondi i vërtetë që Klodi kishte njohur prej vitesh. Larg vajzave ishte fantazma e tij tmerruese, i zemëruar me të gjithë, i helmuar deri në palcë, përçmues ndaj të gjithëve. Kur i mendonte tërë këto, Klodi ligështohej. I dukej vetja një hiç. Edhe pse këto kalime nga një gjendje në një tjetër e sfilitnin, ajo ndiente se kjo gjithsesi mund të ishte një shenjë e mirë. Ajo po përpiqej të rigjente ekuilibrin e humbur. Të rigjente vetveten, për të mos e lejuar veten të dominohej edhe më gjatë nga e keqja. Boll marrëzira kam bërë kohët e fundit, pëshpëriti ajo.

Ajo rikujtonte netët e para në dhomën e re të gjumit. Akull gjithandej. Krevati, çarçafët, çdo gjë. Trupa të ngrirë, gati-gati si të pajetë. Nuk shkonim për të fjetur pothuajse asnjëherë në të njëjtën kohë. Secili nisej në heshtje dhe shtrihej në anën e vet të krevatit. Edhe mbulesat i kishim të ndara. Secili të vetën, duke e theksuar edhe më tepër humnerën shpirtërore midis të dyve. Më e frikshme se kurrë. Ajo nuk kishte provuar t’i afrohej, aq më pak ta prekte.

Vetëm pas dy apo tri javësh ajo mendoi t’i afrohej fare ngadalë trupit të tij. Në fillim disa lëvizje të vogla, disa prekje si të rastësishme, pastaj afronte këmbët e saj tek të tijat. I kalonte dorën nga shpina te qafa derisa një herë kishte guxuar ta kalonte njërën kofshë mbi të tijat dhe më pas deri te gjoksi i tij. I hipte lart dhe i lëvizte gjinjtë te fytyra e tij, te buzët e tij. Ajo që merrte ishte fare pak, diçka pa nerv, e lodhur, shpërfillëse, por Klodi e kishte vendosur tashmë, nuk do të lodhej, nuk do të ndihej e zhgënjyer. Ngjishej pas tij duke e prekur në shpinë me gjinj. E prekte në zona intime, e puthte pa pushim gjithandej. I pëshpëriste fjalë seksi te veshi, e kafshonte ëmbël te qafa dhe në pika të tjera të dobëta që vetëm ajo ia dinte, por në këmbim, përveç ndonjë ledhatimi fare të lehtë, nuk merrte pothuajse asgjë. E rraskapitur, ndalonte. Nuk kishte më fuqi të vazhdonte e as të shkonte më tej. Ngadalë, i kthente shpinën dhe përpiqej të mbyllte sytë, por të flinte i dukej edhe më e vështirë. Përpëlitej mes copëza ëndrrash deri pas mesnate kur lodhja, me sa duket, bënte punën e vet. Të nesërmen, ndërsa futeshin në dhomën e gjumit, ajo ia niste nga e para, sërish… 

Duhet të bëj diçka, mendonte ajo. Diçka që ta çlirojë, diçka që ta nxjerrë nga akulli, diçka që ta nxisë të vijë drejt meje. Si fillim, ndoshta duhet të ndërpres këtë mënyrë fjetjeje. Nuk do të ketë më mbulesa të ndara, pa e kuptuar se nuk ishin mbulesat e ndara ato që kishin rrënuar intimitetin dhe dashurinë midis tyre. Trupat e tyre edhe nën të njëjtën mbulesë kishin vazhduar të ishin po aq të pandjeshëm. Çarçafët, me sa duket, e kishin humbur sekretin e tyre turbullues. Ai shtrihej e ngrihej i ftohtë, pa thënë asnjë fjalë, pa bërë asnjë gjest, akull i tëri.

Po sikur kjo akullsirë në një prej këtyre netëve sfilitëse të më pushtojë edhe mua, mendonte Klodi e drithëruar dhe fillonte aventurën e saj të dhomës së gjumit sërish e sërish, por zhgënjimet ndiqnin njëri-tjetrin. Më pas ajo do të përjetonte një vuajtje të panjohur, një vuajtje që nuk e shpjegonte dot, por që kishte lidhje me përpjekjet e saj të dëshpëruara. A ia vlenin tërë ato mundime? pyeti ajo veten dikur. A mund të zgjidhej në dhomën e gjumit diçka që kishte ndodhur jashtë saj? Në fund të fundit, a ishte tani e sinqertë me të shoqin? Dilema të pafundme. Druajtje. Ankth. Natyrisht, përsëri zhgënjim. Nuk e kishte menduar kurrë se duke u afruar shumë me të atin do të ftohej kaq keq me të shoqin. 

Momenti kur nisej për në dhomën e gjumit po e trembte përherë e më shpesh. Ajo dhomë tashmë i dukej më e mërzitshme e më torturuese se kurrë. Herë-herë i ngjante më shumë me një dhomë moteli ku futesh thjesht për seks, zakonisht me një person të rastësishëm.

Nuk dua të ndihem e vetmuar në dhomën time të gjumit, klithte ajo brenda vetes. Ç’është ky dënim kaq i rëndë? Ç’mëkat i madh paska qenë! E kishte ndier me kohë që diçka nuk shkonte në atë veprim të sajin, por nuk e kishte pritur që e keqja të depërtonte kaq thellë. Klodi e dinte se dhoma e gjumit mund të zgjidhte shumë probleme që i lindin një çifti, por tani po bindej se ajo dhomë, me gjithë natyrën e saj misterioze, nuk mund të shërojë pasojat e një faji kaq të rëndë si ai që i kishte kurdisur pas shpine të shoqit.

Në momente të kthjellëta Klodi shpresonte se mbase kjo gjendje e të shoqit nuk do të zgjaste tërë jetën. Sa shumë qenkësh tronditur i shkreti, mendonte ajo. I kishte ardhur e papritur dhe ishte hutuar, ishte bllokuar i tëri. E kisha lënë me vetëdije jashtë planit me tim atë, edhe pse e kisha një parandjenjë se kjo do ta lëndonte, por porosia e babit kishte qenë e prerë: Askush. Unë, gjykonte ajo, duhej t’i qëndroja planit. Për një kohë nuk ishte ndier e penduar për këtë gjë. Ja, kishte shpresuar ajo, dalëngadalë po mësohemi të jetojmë në shtëpinë e re. Vetëm Mondi po e vuante. Edhe pse, siç nuk e kisha imagjinuar të na përfshinte kjo shkreti, ndoshta vajzat dhe dashuria për to do t’ia zbusin shpirtin gradualisht.

Netët kalonin njëra pas tjetrës. Për çudinë e Klodit, njëra më e keqe se tjetra. Edhe pse çdo natë i ndërroja ngjyrat e veshjeve intime, edhe pse i hiqja e i flakja ato andej-këtej në dhomën e gjumit dhe i shfaqesha nudo, Mondi vazhdonte të ishte i verbër. Nuk reagonte. Nuk më shikonte. Dukej se nuk ndiente më për hiret e trupit tim.

Ç’nuk kisha provuar, por asgjë. Derisa një natë, ndërsa ishim të shtrirë secili në anën e vet të krevatit, dyshova e tmerruar se ndoshta kisha humbur magjinë e trupit tim. Hiret e tij, pas të cilave ai dikur marrosej. Misterin e trupit tim, të gjinjve e të seksit tim. Për fat të keq, kishte ndodhur pikërisht kjo gjë. U mblodh kruspull. U lemeris nga zbulimi i asaj që kishte ndodhur dhe ia plasi të qarit me ngashërim, por pa nxjerrë zë. Më shumë se e qarë, ishte një vajtim. Një vajtim për fatin tim, mendoi. Për fajin tim. Për humbjen e dashurisë sime. 

Klodi kishte nisur të ndihej e pafuqishme. Shpesh i dukej se po kërkonte diçka të pamundur. Mondi jo vetëm nuk e ndihmonte, por e pengonte. Ndoshta pa dashje, ndoshta qëllimisht. Qëndronte i heshtur, i ftohtë. Edhe seksin e bënte në atë mënyrë sikur të mbaronte një nevojë, një detyrim, ndaj vetes dhe ndoshta edhe ndaj meje. Klodi po bëhej përherë e më nervoze. Mendonte se nuk mund ta duronte më këtë gjendje, por kujtohej se pas asaj që kishte bërë në fshehtësi nga i shoqi nuk kishte rrugë tjetër për të. Ishte e detyruar të duronte, të përtypte çdo fyerje, çdo lodhje. Kjo e ligështonte edhe më tepër.

Pothuajse tërë kohën dhe kudo që të ishte Klodit nuk i shqitej nga truri akulli i dhomës së gjumit. I ishte kthyer në fiksim, aq sa në një rast kishte menduar se ndoshta ajo dhomë gjumi ishte e mallkuar. Ndërsa bëjmë dashuri dhe pres që kënaqësia ime të arrijë kulmin, gjithçka ndërpritet dhe fiket befas, derisa, më në fund, unë tërhiqem në boshllëk, ndihem e rraskapitur dhe kuptoj tërë frikë se jo vetëm Mondi, por edhe vetja ime qenkësh kundër meje. Ajo diçkaja misterioze që më herët mendoja se ishte vetëm brenda Mondit, tani e tmerruar po zbuloja se ishte edhe brenda meje. Ja përse paska ndodhur që sa herë që mendoja se isha shumë afër orgazmës, në fakt, isha më larg se kurrë prej saj. Kisha aq nevojë për të, por ishte po aq e pamundur.

Dyshimet e mia ishin të vërteta. Po vazhdonim të bënim thjesht seks dhe ndoshta për gjithë jetën do të bëjmë të njëjtën. Përkëdheljet, puthjet, prekjet në pjesët intime ishin harruar. Shkohej drejt e te seksi, asgjë tjetër. Klodi ndihej e padëshiruar, e vetmuar. Ç’nuk kishte bërë ta ndryshonte atmosferën poshtë çarçafëve ngjyra-ngjyra. Kishte provuar forma të ndryshme të të bërit dashuri. E tërhiqte të shoqin me insistim në lojëra seksi, në stile të ndryshme, por ajo që dëshironte nuk vinte që nuk vinte. Në gjumë përherë e më tepër shikonte ëndrra me hapësira të pafundme akulli dhe veten e saj krejt lakuriq mbi atë rrafshinë të bardhë e të pafund. 

Me sa duket, e paskemi humbur njëherë e përgjithmonë dashurinë e vërtetë, pëshpëriti një mëngjes ndërsa vazhdonte të rrinte shtrirë në shtrat. Kemi humbur shkrirjen e plotë hyjnore me njëri-tjetrin, nxitjen e brendshme, kënaqësinë e pafundme. Sa do të doja, o Zot, të rikthehej dashuria dhe pasioni i kohëve të shkuara, tha ajo heshturazi, ndërsa jastëku lagej nga lotët e saj të nxehtë. Na i kthe edhe një herë, o Zot, vazhdoi ajo të lutej.

Disa minuta më pas, ndërsa merrej me diçka në dhomën e ndenjjes, ajo mendoi befas se, siç duket, Mondit i ishte thyer zemra copash kur kishte zbuluar se ajo kishte mbetur Klodi e dikurshme, e bija e Aristidhit. Ndoshta ai mendonte se ajo nuk ishte bërë asnjëherë gruaja e të shoqit, besnike e tij. Klodi pranonte brenda vetes se edhe pas viteve të para të martesës ajo vazhdonte të ndihej shumë e afërt me të atin. Ndërsa më pas mendja e shpirti i saj i ishin përkushtuar Mondit dhe familjes së tyre. Mirëpo, me sa duket, ky përkushtim nuk ishte i thellë, i vetëdijshëm, sepse, sikundër po zbulonte ajo, mjaftoi një moment kritik në familjen e të atit dhe ajo u shndërrua në çast Klodi e dikurshme. Për fat të keq, edhe pse kishte qenë vetëm një moment, ai kishte prishur gjithçka. Tani unë vuaj pikërisht prej atij momenti, prej marrëzisë sime në atë moment.

Mondi kishte të drejtë të mendonte ashtu, pëshpëriti ajo në një gjendje të rënduar. Kishte qenë vërtet një moment, por i tillë që na kishte hedhur në erë të gjithëve. Një moment sa një brengë e përjetshme njerëzore. 

Klodi po provonte të futej brenda trurit të të shoqit. Si vendosi të na ndjekë? Çfarë ka menduar rrugës? Çfarë vendimesh kishte marrë ndërkaq për vete, për mua e për njerëzit e afërt? Kishte qenë pa dyshim në udhëkryqin më të vështirë të jetës, mërmëriti ajo. Taksë të rëndë do të paguante ai vetë, por me siguri taksa që do të paguaja unë qenkësh ku e ku më e rëndë, mendoi ajo trishtueshëm. Ja, tani kjo po ndodh e ndoshta do të vazhdojë për vite të tëra. Ndërsa mendonte këto, ajo u çudit kur vuri re se po ndiente një lloj qetësie e qartësie në gjykimet e saj. Mbase ngaqë po përpiqem ta shoh ngjarjen jo me sytë e mi, por me sytë e Mondit. Me sa duket, kjo e ndihmoi të kuptonte sa e cekët dhe e pamatur ishte treguar në tërë këtë histori dhe nisi ta brente një pendesë e lehtë në fillim, por përherë e më torturuese. Të mirën që bën në jetë, mendonte ajo, nuk e merr gjithmonë mbrapsht. Të keqen, po. Madje, shpesh të përplaset në fytyrë në mënyrë të shumëfishuar.

Shumë njerëz kishin mbetur peng i veprimeve të saj. Viktima të saj. Tani nuk kam çfarë të bëj. Veç të lë peng shpirtin tim, mendoi ajo. Tani është radha ime të vuaj, tha ajo me vete. Sigurova prindërit, por hodha në erë veten dhe burrin tim. Tortura në dhomën e gjumit, pagjumësia dhe ftohtësia, mëdyshjet për humbjen e dhuntive të saj femërore po i rëndonin me një peshë të papërballueshme. Vetmia që ndiente brenda vetes e bënte edhe më të pashpresë, kurse ideja nëse ishte apo nuk ishte më e zonja në krevat e lemerisi. Ishte gati të shpërthente në lot. Shpirti po i rëndohej. Po i dhembte shpirti për gjithçka kishte pësuar. Ajo vetë, por edhe të tjerët pikërisht prej saj.

Tashmë e kishte disi më të qartë se Mondi kishte humbur afeksionin ndaj saj, kishte humbur intimitetin. Menjëherë pas ardhjes në shtëpinë e të atit ajo ishte përballur me vështrimin e tij të ftohtë e përbuzës. Më shumë se një vështrim, në fakt, kishte qenë një mosvështrim. Çka ishte edhe më keq. Atë mbrëmje ajo nuk e kishte marrë mesazhin e vërtetë dhe prandaj nuk i kishte dhënë rëndësi. Edhe kur i shoqi sillej ndaj saj sikur ajo të mos ishte aty, sikur ajo nuk ekzistonte, Klodi, pa e menduar thellë, e kishte quajtur diçka kalimtare. Shumë gjëra gjatë asaj kohe i kishte kaluar me lehtësi. E ka nga mërzia, mendonte. Edhe unë vetë jo rrallë kështu po ndihem. Sikur më është këputur diçka brenda vetes dhe nuk është një këputje dosido, por një këputje e thellë që më tremb dhe më huton, sikur nuk e ndiej pulsin e trupit tim, sikur humbas gjithçka. Nuk di më ç’po ndodh me mua. As se ç’mund të ndodhë. 

Me kohë, ndërsa kuptonte përmasat e vërteta të humnerës që ajo kishte shkaktuar në shpirtin e të shoqit, drithërimat i shtoheshin. Shpresa e saj se dhoma e gjumit me kohë do t’i rregullonte gjërat kishte qenë një iluzion fatkeq. Një mëngjes herët, ndërsa Mondi doli nga dhoma e gjumit, ajo, pasi pëshpëriti “iku dhe një natë tjetër e akullt”, u ngrit dhe shkoi përpara pasqyrës. Hoqi këmishën e natës dhe nisi të vërente me kujdes trupin e saj lakuriq. E pëlqente lëkurën e saj ngjyrë gruri, të lëmuar dhe të hollë. Preku buzët e saj, qafën, gjinjtë, barkun… Më duken ende ndjellëse, tunduese. Vitet kishin qenë dashamirëse me të. Më duket se janë pak a shumë të njëjtat. Jam pak më e mbushur, por që nuk bie në sy ngaqë jam e gjatë. Ia ofroj Mondit gjithçka kam çdo natë, me dëshirë të papërmbajtur. Tani ai ka nisur t’i prekë vërtet nga pak, por diku diçka ende ngec. Jeta poshtë çarçafit është… kalon nga një gjendje në një tjetër. Është ende e zbehtë dhe e ngathët, por jo sa ç’ishte në fillim të kësaj historie. Çfarë të bëj më tepër? Çfarë të mos bëj? Nuk po gjente asnjë rrugë daljeje nga labirinti ku e kishte futur veten. Nuk ishte më e sigurt për asgjë. Ndjeu një pështjellim turbullues. Ku e futa veten kështu me atë plan të mallkuar?  Mos e teprova paksa me këtë? Ndoshta jo, por ndoshta po. Me siguri që e katranosa. Aq sa tani nuk di nga t’ia mbaj.

Para se të dilte, preku edhe një herë lëkurën e lëmuar, buzët, qafën, gjinjtë… Donte të zbulonte enigmën që fshihej brenda tyre. Dora i rrëshqiti edhe më poshtë, por hiç. Nuk po e ndiente efektin e prekjes, as atë të ledhatimit, edhe pse ishte dora e saj dhe jo e… Një trup që s’ndien. Një shpirt që përgjërohet. Asgjë nuk lëvizka më brenda këtij shpirti. As në këto forma të lakuara të trupit. Asgjë nuk vërshuaka më atje brenda. Njëlloj sikur të prekte diçka pa vlerë. Po kjo nga na doli tani, mendoi e tronditur. Pa vlerë. E kotë. E sëmurë rëndë. Gjithçka qenka shuar. Ngrica më paska zaptuar tinëz. Nuk më ka ndodhur kurrë diçka e tillë dhe nuk e prisja të ndodhte. Është e qartë se qenkam sëmurur edhe unë, mendoi ajo. Paskam edhe unë pak a shumë të njëjtën sëmundje si Mondi. Ftohtë, ngricë gjithandej. E unë budallaçka u përpoqa të shëroja atë. Ndërsa, me sa po kuptoj, duhet ta kisha nisur nga vetja.

Ndjenja e vetëfajësimit do të merrte përmasat e plota kur ajo mendoi se ndoshta Mondi kishte bërë të njëjtën edhe me prindërit e tij. Nuk e kishte dëgjuar asnjëherë të shoqin të fliste në telefon me ta. Fakti që as ata nuk e merrnin në telefon e kishte bërë të kuptonte se diçka nuk shkonte mirë edhe midis tyre. Të jetë grindur edhe me ata? E pabesueshme! E pamundur! mendoi. Qoftë edhe për faktin se ata ishin krejtësisht jashtë asaj që kishte ndodhur. Si nuk i mori të paktën vajzat ndonjë fundjavë e së bashku me to të vizitonte prindërit e tij? Si ka duruar pa dashurinë e tyre? Si nuk i ka ardhur keq për ta?

Në qoftë kështu, mendoi ajo, atëherë shpagimi i tij i paskësh përfshirë edhe ata, edhe pse pa faj, tërësisht jashtë planit të saj me të atin. Hakmarrja e Mondit nuk paskësh njohur kufi, mendoi Klodi e këputur. Kaq shumë qenkësh helmuar shpirti i tij prej veprimeve të mia të fshehta? Nga hataja, thuaj. Shtrigë, i tha vetes. Idiote, shtoi pa i ardhur aspak keq. Ndiej neveri nga vetja ime. Qenkam katandisur për t’u mëshiruar. Edhe pse mëshirën nuk e kam pëlqyer kurrë. 

Pas asaj mbrëmjeje dikujt i ishte prishur gjumi përgjithmonë, dikujt tjetër shpirti nuk do t’i gjente më qetësi, mendonte ajo. Dikush ishte plagosur në zemër e dikush e kishte marrë goditjen në ballë. Vetëm i ati kishte dalë i fituar, por, siç do t’i vinte fati, këtë fitore, aq e shtrenjtë për të, e vetmja e tij, nuk do ta shijonte gjatë.

Megjithatë, mendonte ajo, Mondi kishte ruajtur për vete diçka të çmuar nga e kaluara, përkushtimin ndaj vajzave, dashurinë e pakufishme për to. Vetëm me ato ishte i njëjti. Vetëm kur ishte me ato Klodi nxirrte mallin e Mondit të dikurshëm, me të cilin ajo kishte rënë marrëzisht në dashuri. Mirëpo ja tani, jemi bërë si të huaj, mendoi ajo. E tmerronte ideja se sa gjatë do të vazhdonte hakmarrja e heshtur e të shoqit. Një vit? Një shekull? Përgjithmonë? Askush nuk e dinte këtë gjë. Ndoshta as ai vetë.

Filed Under: LETERSI Tagged With: Bujar Skendo

NGA DEMONSTRATAT E 1968 DHE 1981, DERI TE UÇK-JA DHE PAVARESIA E KOSOVES

August 18, 2023 by s p

Në mbrojtje të identitetit kombëtar e shtetëror

Me 27 Nëntor 1968, studentët shqiptar në Prishtinë, Ferizaj, Gjilan e Podujevë, thyen tabunë e të demonstruarit masiv në shtetin Komunist Jugosllav. Më 11 Mars 1981 në Prishtinë student me simbolikën e “përmbysejes së pjatës”, filluan rrënimin e sistemit komunist nè ish-Jugosllavi. Studentët shqiptar më 1 Tetor 1997 protestuan në Prishtinë kundër dhunës sërbe, dhe prishen rehatinë e politikës paqësor. Më 28 Nëntor 1997, dalja publike e UÇK-së, dëshmoi rezistencën e veprimit ushtarak dhe përcaktimit drejt çlirimit më10 Qershor 1999, dhe shpalljen e Kosovës Shtet Demokratik e të Pavarur, më 17 Shkurt 2008.

Shkruan: Ismail Gashi-Sllovia

            Ngjarjet e 1968, ishin shpërthim i parë i demonstrimit të hapur për kërkesat tona politike, kombëtare e njerëzore. Praktikishat, këto ishin demonstratat e para në shtetet e lindjes komuniste. Në Nëntorin e madh, u dëshmua se; Te shqiptarët në Kosovë dhe treva të tjera etnike shqiptare në ish-Jugosllavi, nuk është plotësuar ende, asgjë nga e drejta kombëtare në drejtim të aspiratës dhe ndjenjës kombëtare për lirie e pavarësi. Aspiratë, kujtesës pozitive historike, e përcaktuar që nga Lidhja Shqiptare të Prizrenit (1878), dhe në vazhdimësi e përseritur, e hapur e shtruar në Mbledhjen e Bujanit, ditën e fundit të 1943 dhe dy ditët e para të 1944, e thënë me fortësisht e trimërisht, nga komunistët shqiptarë, ku ishin pranishëm dhe deshmuan, me nënshkrimin e tyre, edhe përfaqësues sërbë, e të huaj që ishin pjesëmarrë në atë takim. Këtë kërkesë e ripërseriten edhe me veprim ushtarak, gykën e pushkës, e trimëri kundështuese politike e kombëtare në krye me Shaban Polluzhën. Pas luftës, e shprehur edhe me veprime politike të hapura e ilegale të argumetuara ligjësisht, njerëzisht e kombëtarisht e  thënë dhe e bamë  në “Procesin e Prizrenit”. Por, këto ndjenja të ndjekura e të shtypur nga komunistët slave e të ndeshkuara me kodet e ligje diskriminuese komuniste me denime e burgosje drakonike deri në pushkatim, me qëllim që, t’ju tregohet shqiptarëve se, kanë trokitur në dyer të “gabuara”, të “veprimtarisë armiqësore” kundër shtetit. Ndëshkimet komuniste sllave, kishin qëllim që, shqiptarëve t’ju fusin frikë e shqetësim deri në ikje nga trojet e tyre. Të njohura e të përjetuara ishin individ e grupe të shumta veprimtarësh të lëvizjes kombëtare shqiptare, që përjetonin tmerre në trajtimet policore serbe dhe denimet të rënda burgu për “veprimtari e propogandë armiqësore”. Dimërin 1955/56 UDB-ja sërbe organizoi  “Aksionin e Armëve”  për dhunën barbare rrahje, frigësim e ndjekje masive të shqiptarëve, kur shteti në emër të kërkimit të armëve, trajtoi, rrahu e gjymëtoi me dhjetra e mija shqiptarë dhe vrau tre nga ata. Rikonfirmimi i “Marrëveshtjes Gjentlemene” të Qubrilloviqit nga politika komuniste Jugosllave më 1953, mundësoi Shpërnguljen e disa dhjetra mija shqiptarëve në Turqi, dëmtoi më shumë se kurrë më parë substancën kombëtare shqiptare. Pastaj, në vazhdimësi UDB-ja u bë hije përcjellëse e ndjekjes së shqiptarëve, duke I arrestuar e trajtuar në organe policore dhe burgje me dhunë fizike e psikike, duke i kërcnuar, për punën, bisedat të bëra edhe ne rrethe familjare e takime miqësor, shpeshherë edhe të zgjeruara, deri në shpifje e sajime për mendimin vlersues pozitiv “indoktrinimin”kombëtar, Janë të njohura burgosjen e veprimtarëve të dalluar të çështjes kombëtare, Kadri Halimi, Ali Aliu, Metush Krasniqi, për “Propogandë e veprimtari armiqësore”, vend bosht në Levizjen  kombëtare mori burgosja e strallit meteor, Mësuesit të atdhetarizmës shqiptare ,që do shëndrrohet në simbol të rezistencës kombëtare, Bacë Adem Demaçi 1958 dhe përseri me goditje edhe më të rëndë e me masa edhe më të ashpëra ndëshkuese më 1964, edhe më me shumë bashkëvepriumtarë të Bacë Adem Demaçit më 1975. Gjithënjë në ndjekje të shqiptarëve nga sistemi komunist titist, ndër ata dhe me ata edhe disa shqiptarë, të cilët me verbëri shërbëtori ishin në shërbim të okupuesit.

            Gjithë sistemi komunist Jugosllav, me vetëbindje propog andante për stabilitet politik, sepse, sipas tyre, Titoja kishte krijuar një opinion personal mbrenda shtetit, por edhe për shtetin Jugosllav në politikën ndërkombëtare se, sistemi komunist vetëqeverisës Jugosllav, ka një rend komunist të veçantë “liberal” nga të tjerët, edhe pse, i tillë nuk ishte për shqiptarët, me të drejta të barabarta për gjitha nacionalitetet të shumta që jetojnë në këtë shtet të përbashkët. Këtë sistem komunistët sllav, para popullit praktikish popullit e kishin improvizuar të tillë, por, nga mbënda e mbanin nën kërcnim të ligjit dhe aplikimit të dhunës. Këte dhunë të ngritur në nivel shtetëror, demonstratat e sudentëve shqiptarë, do t’ia prishin namin ndërkombëtar, dhe për mbenda reahtinë politike. Rinia e shkollore, studentore, intelektuale e patriotike e mbështetur dhe e përkrahur nga masat shqiptare, me Grupin e Studentëve të Shkollës së Lartë në Prizren, më 6 Tetor 1968, nisen Demostratat me kërkesa të drejta historike të kauzës kombëtare, nga, në sinkronizim vazhduan, më 8 Tetor në Suharekë-Therandë, 19 Tetor në Pejë, e më 27 Nëntor 1968 në skenën e madhe në Prishtinë, Ferizaj, Gjilan e Podujevë. Demontratat e studentëve kosovarë u shtrijnë edhe në hapësira shqiptare jashtë Kosovës, demonstratat me kërkesa kombëtare u organizuan edhe në Tetovë më 22 e 23  Dhjetor 1968 dhe në Ulqin me 11 Qershor 1969. Me demonstrim të hapur, e kërkesa të natyrshme kombëtare e fortësim të guximshme kundër sistemit antishqiptar komunist Jugosllav. U demonstrua kundër padrejtësisë që ai sistem bënte ndaj shqiptarëve, padrejtësishtë të ndarë nga tërësia shtetëror etnike kombëtare, të ndaluar prej atdheut, historisë, gjuhës dhe simboleve kombëtare, popullit e shtetit të tyre Shqipërisë. Këto vëlime shpërthyese, si vullkani, dolën pa pritur e pa parashikuar nga asnjë nivel e mjedis politikë, shtetëror e srategjik të sistemit vendore komunist sllav. Këto demonstrata, pavarësishtë dhunës e represionit që kishte aplikuar okupuesit komunist ndaj shqiptarëve, demonstratat ishin befasuese e shqetësuese, për politikën dhe shtetin Jugosllav, Demonstratat sa ishin dëm e dëshprim për imazhin ndërkombëtar që kishte sistemi politik komunist Jugosllav, aq ishin dobishme, kurajuese e dëshmi e zgjimit kombëtar për shqiptarët. Pasi, pushtetarët Jugosllav, kishin mendje se, shqiptarët i kanë shtypur deri në atë masë, sa ju kanë topitur mendjen për ringritje në kuptimin kombëtare. Opinion politik kishte bindje se rehatia material që, as ajo nuk ishte në nivelin e viseve e popujve të tjerë Jugosllav, do t’i mbajë kështu të qet, pa ndonjë arsye të ndonjë ringjalljeje të ndjenjës për çlirim kombëtare, edhe për shumë kohë të ardhme. Poashtu, këto demonstrata ishin dëshprim për sistemin dhe “namin” që kishte Jugosllavia, përsonalisht Tito në politikën ndërkombëtare, jo vetëm në bllokun e tretë të të Painkuadruarëve,  për të cilin Tito e Jugosllavia, bashkë me Nehrun e Indisë e Naserin e Egjiptit, praktikisht ishin personalitete më popullore në politikën ndërkombëtare,(Konferenca e Parë Themeluese u mbajt me, 1961 në Beograd), që mendohej të qëndronte dhe t’ju kundërvihej dy blloqeve ideologjike të forcave të fuqishme ushtarake, blokut të sh teteve demokratike NATO,  dhe Paktit ushtarak diktatorial-komunist i Varshavës.    

                   Në demonstrate Nëntorit 1968, student shtruan këto kërkesa: Që Kosova të këtë Kushtetutë, e jo statut, siç e kishte deri atëherë. Të ketë Univesitet në vete, jo në kuadër të Beogradit. Që shqiptarët të kenë të drejtën e papengueshme në përdorimin e simboleve kombëtare, flamurit dhe himnin kombëtar shqiptar, I cili që nga 1948, kur ishte ndaluar, e deri me 1968 askush, përveç Ilegales shqiptare, as nga udhëheqsitë shqiptar, kurrë nuk e kishte përmendur, e le më ta ketë kërkuar, për çka deri atëherë, ishin ndjekur e burgosur shumë atëdhetar, si Bacë Adem Demaçi, e shumë veprimntarë të çështjes kombëtare shqiptare. Ndërsa, kërkesë kryesore-bosht, ishte Kosova Republikë, e cila shqetësoi shumë themelet e sistemit dhe strukturat politike, antishqiptarit Tito dhe atyre që ishin rreth tij. Madje, shqetësim shprehen edhe kuandot komuniste shqiptare, të cilat ishin në shërbim komunist sllavë. Ky ortek shkundulloi rehatinë e improvizuar të sistemit komunist jugosllav. Me këto dhe të kërkesa të tjera si këto, që fortësisht kërkonin korigjim në sistemin ekonomik, jehuan thellë në opinionin e mbrendshëm dhe atë Botëror. Demonstratate 27 Nëntorit 1968 ishin ngjarjet e para  qe ia prishën “namin” e imazhin politik e shtetëror propogadës sllave të Jugosllavisë “Vetëqeverisëse”, të “Vëllazërim-Bashkimit” të kombeve dhe kombësive në Jugosllavi. Këto ngjarje nuk shpëtuan pa u ndëshkuar nga “buzagazi me mizdrak pas shpine Tito”, duke I denuar organizatorët dhe pjesëmarrësit me vite burg të rëndë, denime e ndjekje të shqiptarëve të cilat, sikur ju duken të mangëta, do t’i përserisë e plotësojë edhe më 1972, në emër të “Letrës së Titos”, kur u ndëshkuan me largim nga puna e forma të tjera ndjekjeje qindar intelektual atdhetarë shqiptarë, të cilët ju kishin “shpëtur” Komiteteve e niveleve partiake e shtetërore të 1968. Ndëshkimet nuk thyen, as nuk zbehen ashpërsinë e vendosshmërisë këmbëngulëse për kërkesat e parashtruar në demonstrata. “Zhdërvjelltësia” e politikës komuniste sllave u tregua hulumtuese në prekjen emocionale të shqiptarëve, për fillim provoi me lejimin e flamurit kombëtar në përdorim zyrtar, më 1969, Më 1970, u detyrua të lejon hapjën e Universitetit, Në vazhdim  1971 leshoi në diskutim publik Amandmanet e Punëtorëve që, u finalizuan me Kushtetutën e Kosovës më 1974. Me përmbushjen e kërkesave të studentëve , kuadrot komuniste shqiptare, të cilat për 20 vjet, nga 1948-1968, nuk kishin hap asnjëherë gojen në asnjë nivel apo mjedis, as për dhunën shtetërore denimin e burgosjet e shumta, ndjekejn dhe rrahjen e shqiptarëve, as për dëbimin e tyre në Turqi. Tash filluan të dalldisen, të rrahin gjoks e të krrokasnin prapa shpine të padronëve, të cilëve verbërishtë ju shërbenin se, këto ishin merita dhe këta meritorët që nxorren këto të drejta për popullin e tyre shqiptar. Madje, disa nga ata, që janë të gjallë ende sot në Kosovën e pasluftës, po rrahin gjoks për këto plotësime të kërkesave të arsyeshme dhe të drejta kombëtare e njerëzore të shqiptarëve, sikur me këto duan të ruajnë çfajësinë për sherbime që i bënë komunizmit serbë, të drejta që rinia studentore atdhetare shqiptare i nxorrën me sakrificë e vuajtje, me mund e gjak, madje edhe duke shtruar jetën e tyre drejtë kësaj fitoreje. Demonstratat e Nëntorit 1968, ishin nisma, ishin stralli që nuk ndali rrugëtimin atdhetar të vazhdimësisë drejt realizimit dhe aspiratës qëndrore, çlirimit të Kosovës nga dhuna mesjetare e okupuesit sërbë dhe mëvehtësimit të sajë shtet i pavarur e neutral. Gjitha përpjekjet e atdhetarëve shqiptarë, kalonin përmes sakrificës e rrezikimit nga sistemi administrative komunist dhe sigurimi i shtetit UDB-ja. Administrata shtetërore ashpërsonte dhunën e ndjekjet, kudo që veneronte apo hetonte, përmes langojve të sajë, për qitje kokë, apo zë në drejtim të çështjes shqiptare. Kështu, u ndjeken dhe u denuan ashpër prej 4 deri në 15 vjet burg të rëndë, Grupi i Kamenicës 1975, prej 35 intelektualëve e veprimtarëve të spikatur të ciltët kërkuan prishjen e shenjët të bashkëjetesës. Po kështu, më 1979, pas vizitës së fundit të titos në Kosovës, armikut më tinzar të shqiptarëve, në fillim të vjeshtës 1979, vizitë të cilën rinia dhe intelektualët shqiptar, e pritën me parulla e veprime kundërshtuese se, nuk je i dëshirura për hapësirat dhe popullin shqiptarë, për çka tito urdhëroi politikën dhe sigurimin e shtetit, administratën e UDB-s që, të arrestohen ata që hudhën parulla dhe shprehen pakënaqësi për këtë vizitë të tija. Menjëherë, sigurimi filloi arrestin dhe për pak ditë arrestoi e burgosi mbi 400 të rinj e të reja nxënës, student, mësimdhënës e intelektual të niveleve e mjediseve te ndryshme të Kosovës. Pas trajtimeve policore e torturave fizike e shpirtërore, para “ligjit” dolën dhe u denuan nga 8 deri në 4 vjet 8 veprimtarë të çështjes kombëtare.

            Në vazhdimësi u përgatiten ngjarjet e madha të”Pranverës së madhe Kosovare”, që filluan me një simbolik domethanëse, me “përmbysje të pijatës”, në Menzën e studentëve në Prishtinë, në darkën e mbëmjes së studentëve më, 11 Mars 1981. Dhe nga ajo fillesë “sociale”, simblikisht filloi rrënimi I komunizmit që, do të shtrihen deri në masovitet të gjitha moshave, niveleve e mejdiset shqiptare. Paraprakisht, ishin pjekur gjitha parakushtet për aktualizimit hapur të kërkesave kombëtare e politike shqiptare. Kjo lavë vullkani që nga Lëvizja Kombëtare Shqiptare, në gjitha nivelet e mjediset u ngrit në nivel kombëtar gjithëpopullor, dhe u shtri në gjithë Kosovën.  Këto Demonstrata vazhduan në pas, më 26 Mars 1981, kur ishte edhe Stafeta e Titos. Asaj dite udhëheqësit komunist ishin të shqetësur, rrinin të shtanguar në tribunat festive, përkundër forcave të mëdha ushtarake e policore nga gjithë ish-jugosllavia, qeveritarët Kosovarë dhe ata nga Beogradi, ishin të shqetësuar e fikësuar, mos t’ju ndodh e keqja në këte ditë të veçantë festive. Vazhdimësia e demonstrimit shqiptar mori shtrirje gjithpërfshirëse më 1 e 2, Prill 1981, kishte tensione në gjitha qendrat e Kosovës, demonatratat u shtrijnë në gjitha  mjediset shqiptare në Kosovë dhe kishin përmbajtje domethanëse të gjërë kombëtare, ato,  shprehnin formën dhe përmbajtjen e synimit të aspiratës nga lashtësia e lavdisë historike deri në përmbarim. Këto demonstrate bashkë me “Solidarnostin” polak në Gdanjski, lëkundën ndërgjegjen e Evropës e opinionit botëror. Ishin “termet” për sistemet komuniste lindore dhe ju tërhoqën vemendjen opinionit demokratik botëror, të rishqytrojnë çështjen e përshtypjesë pozitive ndaj Jugosllavisë vetëqeverisëse e politikës së saj lideriste e të painkuadruarëve. Pranvera e Madhe 1981, konfirmoi urrejtjen hakmarrëse e të pa përmajtur sërbe ndaj shqiptarëve.Madje, duke humbur edhe kontrollin logjik të gjuhës së urrejtjes me fjalor e shprehje pezhorative se. luftuekan fundamentalizmin islamik dhe marksizm-leninizmin e tipit stalinain e enverist, shfryen mllefin duke rrënuar gjithçka nga vlera shpirtërore e material shqiptare. Por, shqiptarët me rezikime e skrafica i shtyjnë proceset e çlirimit  kombëtar, më 1989-90, organizuan subjekte partiake, LDK më 23 Dhjetor 1989, e humanitare, KMDLNJ më 14 ՚nëntor 1989 dhe, formësuan hapur kërkesat  kombëtare, krijuan një unifikim politik shqiptarë në Kosovë, njëherit ndërkombëtarizuan çëshjen shqiptare për Kosovën e rreth Kosovës, me Pajtimin e Gjaqeve të 1990 dhe ndarjen fizike e shpirterore dhe mëvehtësimin e sistemit shkollor  1991, formësun veprimet demokratike drejt mëvehtësisë së shtetit të Kosoves.Kur, as këto veprime demokratike të LDK-së, e cila çfrytëzoi gjitha hapësirat paqësore per çlirimin e Kosovës, nuk hasën në mirëkuptim e tajtim normal politik, demokratik e njerëzor. Shqiptarët. Me UÇK, më 28 Nëntor 1997, detyrueshëm filluan me veprime ushtarake dhe thelluan e zgjeruan ndërkombëtarizimin e çështjes shqiptar në Kosovë dhe, detyruan faktorin ndërkombëtar të organizojë Mbledhjen Ndërkombëtare për Kosovën në Rambuje e Paris në fillim viti të 1999. UÇK-ja me faktorin ndërkombëtar NATO, më 12 Qershor 1999, fituan çlirimin e vendit  mbi forcat sërbe të okupimit, më 17 Shukrt 2008, shpallën pavarësinë e shtetit demokratike të Republikës së Kosoves. Shqiptarët rezalizuan të drejten historike, të drejten ligjore e shtetërore të njohur e të pranuar ndërkombëtarisht. Në të kundërten, me veprime ndryshe,siç thonin e atëherë e thonë edhe tash disa nga fryma e politikës komuniste, do ngelnim keq, siç ngeli Vojvodina, ndoshta edhe më keq se Vojvodina, Kjo është meritë e veprimtarëve atëdhetarë të Lëvizjes shqiptare e studentëve atdhetarë, rinisë patriotike e popullit liridashës të 1968,1981,1989,1999 e deri sot.

Parakusht i parë dhe pjekje e rrethanave kombëtare politike që krijuan kushte për ecje drejt çlirimit të vendit dhe lirisë së popullit shqiptar ishin se, duhej të ndodhnin. Këto levizje  evulutive kombëtare deri te shtetformimi, ishte se; studentët e 1968-së, tash kishin në duar sistemin shoqëror, entet dhe institucionet shoqërore, shkencore e shkollore, përveç sistemit administrative e politik, ku shteti dhe partia komuniste, kryente seleksionim të veçantë për pranim. Kuadrot, ish-studentët e 1968, tash ishin kuadro që kishin në dorë gjitha nivelet e mjediset e sistemit të arsimit shqip. Ata që, më 1968 kërkuan Universitet, tash ata vet punonin e udhëheqnin Universitetin e Kosovës. Ata tash kishin zgjeruar, rritur e shtrirë rrjetin shkollor fillor e të mesëm dhe edukonin brezet e reja, krijonin kuadro me orientime të drejta në nivel kombëtar, jo vetëm në hapësirën shqiptare të Kosovës, por edhe atyre nga trevat shqiptare të Maqedonisë e Malit të Zi dhe Kosovës Lindore. Me këto veprime ishin krijuar rrethana më të volitshme në drejtim të materalizimit kombëtar që, për një kohë ishte i ngulfatur. Tjetërsimin e gjendjes, daljen nga robëria sllave, shqiptarët e shihnin, me shkëputjen e bashkëjetesës shtetërore nga sërbët, prishjen e asaj që komunistët thonin se, Kosovës vetëm emëri Republikë I mungon!  Kjo edhe kishte mbetur kërkesa e pa përmbaruar nga Demonstratat dhe zëri i arsyes së rinisë atdhetare shqiptare. Tash kishte edhe një mundësi depërtimi, kur titoja ishte matufosur, propogandohej politikë paqësore e painkuadrimit. Veçmas ishin theksuar veprimet antishtetërore  të kroatëve më 1971 e Liberalëve sërbë, e shumë veprime antishtetërore të popujve josllav, kudo në Jugosllavi, që kishin fillur të lëviznin, por ata nuk ndiqeshin si ndiqeshim ne shqiptarët. Sërbët, kroatët e sllovenët, përgatiteshin për periodën e pastitos. Ata për këtë përgatitnin projekte e elaborate të reja dhe I përpunonin gjitha verzionet alternative edhe nga projektet e vjetëra. Thjeshtë, çdo popull e mejdise, mendonte dhe punonte për ndarjen e bashjetesës dhe prishjen e sajesës së”Vëllazërim-Bashkimit”. Ndërsa për trazirat e mundshme në Kosovë, sërbët gjithnjë llogaritnin dhe kishin projete të rezervuara. Madje,ishte përmendur edhe alternativa e dhunës në disa nivele shtetërore, për përdorimin  e represionin policor e ushtarak. Kështu, gjithnjë fajësonin shqiptarët, përmes vetëfajësimit, që e gjenin në besnikrinë dhe verbërinë sherbyese të dia kuadrove ekzekutive komuniste shqiptare, që ishin në sherbim të politikës komuniste sllave, kështu vepronin gjithmonë.Kështu vepruan edhe më 1981.

Synimi ynë kombëtar, asnjëherë nuk ishte çështja ideologjike, shqiptarë gjithmonë  kishin synim lirinë  kombëtare çlirimin e atdheut nga robëria mesjetare e dhunës sllave, ky synim ishte aspiratë historike e vazhdimësisë që kishte fillet që nga Lidhja SHqiptare e Prizrenit dhe fillimshekulli 20-t, Po këtë synim për çlirim  dhe liri kombëtare kërkojmë ta permbushim në fund të shekullit. Andaj,  edhe pas disa vjetësh politik paqësore, e cila  ndërkombëtarizoi çëshhtjen shqiptare, okupimit e dhunes sërbe ndaj shqiptarëve në Kosovë, por nga ashpërsia ortodokse sllave dhe urrejtja e saj ndaj çdo vlere kombëtare shqiptare, beri që, okupuesi barbar serbe mos të lejon ndonje lëkundje pozitive në favor kombëtar të shqiptarëve,  Robëruesi, dhunën e ngriti në sistem shtetëror dhe përkundë”dëgjueshmërisë” se popullit shqiptar ndaj pushteti okupes sërb, ai e beri zyrtare ushtrimin e dhunes ndaj popuillit shqiptar. Lindi UÇK-ja, si reaksion ndaj dhunës, skajshmërive, shpeshherë jo në konfrontim të ashpër. UÇK-ja doli si nga legjenda, ishte domosdo e shpëtimit të kësaj hapësire shqiptare nga fanitja që I kërcnohej për të luftuar liri e pavarësi të Kosovës. Pasi faktori mbrendashqiptar dhe ai ndërkombëtar, thuaja se pushoi, jo vetëm së vepruari, por edhe së foluri për dhe rreth Kosovës. UÇK-ja ishte skaji I mundësisë së durimit ndaj dhunës dhe pacifizmit politik, është imponim për veprimet e veta ushtarake, ka qitur në rend të ditës dhe ka thelluar aktualizimin e çeshtjën shqiptare në agjendën ndërkombëtare. Kjo, UÇK-ja dhe Levizja e studentve, 1 Tetor 1997, dhe protestat masive të popullit shqiptar në Kosovë 1998-99, përkundër ngulfatjës që u tentua tu bëhet, ndërskamcat e lakadredhat e improvizuara që i kundërvuan nga vet shqiptarët dhe mbrenda vet shqiptarëve me të tjerët, Kjo Lëvizje studentore, më vonë UÇK-ja, hapën binarë të rinjë e me arshyeshmmëri të natyrshme, orientuan ndriqimin e rrugës kah mund të shkohet në Pavarësi të Kosovës.

            Vargoni I ngjarjeve, që nga 1968 e deri te 1 tetori 1997, me studentët dhe UÇK-në, e deri te 17 Shkurti 2008, Shpallja e pavarësisë së Republikës së Kosovës shtet I pavarur e demokratik, Nuk është kohë shumë e gjatë, por veprimet janë të fuqishme e vazhdimësi e zgjerimit të masave dhe ngritje e vetëdijes kombëtare shqiptare për liri. Këto levizje, zgjuan interesim e përkrahje, jo vetëm kombëtare, por edhe ndërkombëtare. Me këto subjekte e veprime politike e ushtarake, Kosova doli nga harresa e padrejtësisë historike, tash shihej e dëgjohej në sipërfaqe të opinionit politik ndërkombëtar dhe mori përkrahjen politike e ushtarake ndërkombëtare. Me këtë UÇK-ja, me 23 Mars 1999, solli aleatën e forcave ndërkombëtare të NATO-s dhe me këtë aleancë Kosova dhe shqiptarët pas 78 ditësh bombardimesh e luftimesh, në mbështetje të Marrëveshtje së Kumanovës, më 12 Qershor 1999, pas 87 vjetësh robërie, detyroi farcat okupuese të dhunës barbare sërbe, që deri më 20 Qershor 1999, të lëshojnë Kosovën, e kështu kjo hapësirë shqiptare dhe shqiptarët e Kosovë të përjetojnë gëzimin monumental të lirisë së pritur me shekuj.

Filed Under: Rajon Tagged With: Ismail Gashi-Sllovia

Kujtesa historike 1994 – rrëmbimet e shqiptarëve të Kosovës prej serbëve alarmuan Shtetet e Bashkuara të Amerikës

August 18, 2023 by s p

Sokol Paja/

Një ndër torturat më të tmerrshme që Serbia ka ushtruar ndaj popullsisë shqiptare në Kosovë ka qenë ajo e rrëmbimit, torturës e burgosjes pa shkak. Arrestime të jashtëligjshme, mbajtje në burgim pa prova, keqtrajtime, frikë e presion me çdo mjet kanë qenë të organizuara nga aparati shtetëror serb me qëllim mbajtjen nën panik, frikë, terror, shtypje të shqiptarëve në Kosovë. Historia e Profesor Lek Përlleshit përbën një ndër ngjarjet më të frikshme dhe më flagrante të shkeljes së të drejtave e lirive themelore të njeriut. Regjimi gjenocidal serb në shkurt të vitit 1994 e rrëmbeu Prof. Lek Përlleshin duke e mbajtur të burgosur e nën tortura padrejtësisht. Në atë kohë Prof.Lekë Përlleshi ishte drejtor shkolle në Jagodë ku mësimdhënësit dhe drejtoria e arsimit mbanin pushtetin paralel me Serbinë. Në atë kohë filloi diferencimi prej shtetit serb duke mos paguar arsimin shqip. Mësuesit shqiptarë rrëfen për Diellin Prof. Leka punonin pa pagesë. Në ndihmë të tyre e mësimit shqip në Kosovë filluan aksione për grumbullimin e të hollave nga populli dhe mërgata shqiptare në Europë dhe Amerikë. Kjo ishte një ndihmësë e madhe për arsimin shqip sidomos pasi vullneti dhe këmbëngulja nuk humbej por rritej duke i dhënë kurajo dhe vullnet zhvillimit e përhapjes së arsimit ship në Kosovë. Shkolla ku Prof. Lekë Përlleshi punonte kishte emrin e serbo-malazezit: Petar Petroviç Njegosh me fotografi 2 metra të lartë. Asokohe tregon Prof. Leka në Kosovë filloi aksioni për ti larguar emrat e shkrimtarëve serbo-malazezë nga shkollat shqipe. Në krye të emërimit në shkolla të emrave ishte Prof.Dr. Fehmi Agani. Në shkollën e Jagodës u vu emri AT GJERGJ FISHTA, që ishte kundërvënia më e përshtatshme kundrejtë Petar Petroviç Njegosh. Pas këtyre aksioneve filloi të ashpërsohet gjendja e arsimit shqip në Kosovë ku armiku serb filloi me tortura të mëdha kundrejt punonjësve të arsimit shqip dhe popullit që i përkrahte. Drejtorët e shkollave merreshin në pyetje nga UDB-ja jugosllave, duke i keqtrajtuar psikologjikisht dhe fizikisht me qëllim për të ngjallur nënshtrim, panik e frikë. Pas burgosjes e dhunimit barbar prej forcave serbe, falë ndërhyrjes së Shteteve të Bashkuara të Amerikës u arrit lirimi i Profesor Lekë Përlleshit. Ndërkombëtarizimi i kësaj çështje nga SHBA dhe metodave fashiste të regjimit serb mbi shqiptarët në Kosovë, kthey sytë e botës demokratike mbi situatën e shqiptarëve nën regjimin serb. Vëllezërit e Prof.Lekë Përlleshit, menjëherë pas arrestimit të tij njoftuan Kryetarin e Ligës Shqiptaro-Amerikane JOE DIOGUARDIN i cili vuri në lëvizje Senatorë e Kongresmenë ku BENJAMIN GILLMAN i cili ishte udhëheqës për Drejtat e Njeriut në Europë dhe Kosovë e solli fuqishëm në Kongresin Amerikan. Pas letrës së z.Gillman, Presidenti Bill Clinton u informua në detaje për shkeljen e të drejtave të shqiptarëve prej regjimit serb në Kosovë dhe reagoi kundër propagandës së Millosheviçit se populli shqiptar janë terrorista dhe njerëz me bisht si majmunët. Asokohe kujton Prof. Leka, Presidenti Klinton iu drejtua ashpër Millosheviçit duke i thënë se regjimi serb po ndëshkonte familjet shqiptare me reputacion dhe që nuk kanë të bëjnë as me terrorizmin as me majmunët por me civilizimin, lirinë, zhvillimin e botën demokratike.

Dokumenti zyrtar amerikan dhe reagimi shtetëror i SHBA parashikoi rrezikun serb në rritje në Kosovë e Ballkan. Metodat fashiste të serbëve mbi popullsinë shqiptare sollën edhe luftën e përgjakshme të vitit 1998.

Dokumenti më poshtë sqaron gjithçka. Edhe pse kanë kaluar 25 vite prapë se prapë pas hekurave në Hagë janë luftëtarët e lirisë së Kosovës dhe kriminelët serb shëtisin në botën e lirë. Bota demokratike duhet ta dënojë e ndëshkojë Serbinë për gjenocidin në Kosovë.

Filed Under: Politike Tagged With: Lek Perlleshi, Sokol Paja

Prof. Dr. Vehbi Hoti, misionar i arsimit shkodran dhe kombëtar

August 18, 2023 by s p

Fran Gjoka/

Një gjysmë shekulli në shërbim të arsimit të lartë, pedagog që do të kujtohet ndër breza.

Prof. Dr. Vehbi Hoti u lind në qytetin e Shkodrës me 06. 04. 1942, ku përfundoi arsimin 7 – vjeçar e atë të mesëm. U diplomua në Fakultetin e Shkencave të Natyrës në Universitetin e Tiranës në degën Biologji – Kimi  dhe  Pedagogji-Psikologji.Për periudha të shkurtra ka punuar në ish – Institutin e Studimeve e të Botimeve Shkollore të Tiranës, mësues në shkollën e mesme pedagogjike “ShejnazeJuka” në Shkodër dhe në Kabinetin Pedagogjik të rrethit Shkodër. Në shkurt të vitit 1966 u transferua si pedagog në Institutin e Lartë Pedagogjik Shkodër, sot Universiteti i Shkodrës  “Luigj Gurakuqi”, ku, krahas veprimtarisë së mësimdhënies, ai iu përkushtua edhe punës studimore dhe veprimtarisë botuese.Për rreth gjysmë shekulli, në vitet 1966 – 2013, prof.dr.Vehbi Hoti është shquar si pedagog, si metodist, si studiues e si drejtues, duke u afirmuar një personalitet i nderuar dhe i vlerësuar gjerësisht nga studentët, kolegët dhe opinioni  i gjerë shoqëror. Për më shumë se 15 vjet ka qenë sekretar i Këshillit Shkencor të ILSHP dhe i Redaksisë së “Buletinit Shkencor” që përgatitej dhe dilte nga Instituti. Që nga viti 2002 ishte kryeredaktor i serisë së Shkencave të Edukimit, organ i Universitetit të Shkodrës. Në vitet 1989 – 1993, ka qenë përgjegjës i katedrës së Psikologji – Pedagogjisë. Për 13 vjet, 1991 – 2003 ishte dekan i parë i  Fakultetit të Shkencave të Edukimit dhe anëtar i Senatit të Universitetit të Shkodrës. Profesori pati një aktivitet të pasur botues e kumtues, autor dhe bashkautor i 7 botimeve monografike, 4 teksteve mësimore për shkollat e larta dhe 2 për shkollat e mesme. Ka botuar rreth 60 punime në shtypin shkencor dhe ka referuar në 50 sesione e konferenca shkencore.Për disa vite në Universitetin e Tetovës – Maqedoni prof. dr. Vehbi Hoti ka zhvilluar lëndët “Psikologji e përgjithshme” dhe “Histori e psikologjisë”. Duhet theksuar se gjatë asaj periudhe ka qenë i emëruar anëtar i komisionit për pranimin e pedagogëve të brendshëm në degën e Psikologjisë të këtij Universiteti. Por një bashkëpunim afatgjatë ka patur edhe me Universitetin e Podgoricës, pranë të cilit në vitin 2004 është hapur dega e Ciklit të Ulët për përgatitjen e mësuesve për shkollat 9 – vjeçare, në gjuhën shqipe. Profesor Vehbiu, që nga viti 2004 e gjer sa doli në pension e pati dhënë lëndën “Psikologji e përgjithshme”.Për kualifikimin e tij të mëtejshëm profesori ka marrë pjesë në kurse  specializimi në disa shtete: Itali, Austri, Angli, Danimarkë, Rusi etj. Mori pjesë gjithashtu në disa projekte, si dhe ka bashkëpunuar si ligjërues në Mal të Zi e Maqedoni. Rrjedhim i gjithë punës së tij  janë gradat dhe titujt shkencorë që ka fituar, duke filluar nga Doktor i Shkencave gjer në Prof. Dr.Në vitin 2013 Senati i Universitetit të Shkodrës e ka nderuar me titullin “Profesor Emeritus”. Ka marrë vlerësime të larta shtetërore nga presidentët e Shqipërisë: Urdhëri “NaimFrashëri i Artë”( 2001), Titulli ”Mësues i Merituar”( 1987), Medaljen “NaimFrashëri”( 1977). Edhe kur doli në pension  ai bëri një jetë tepër aktive intelektuale, duke dhënë mësim si i jashtëm në Universitetin e Shkodrës dhe në atë të Podgoricës, si dhe duke marrë pjesë në veprimtari shkencore, kumtuese e  botuese., deri në momentet e fundit të jetës. 

Në ceremoninë solemne të organizuar në korrik të vitit 2022 me rastin e 65-vjetorit të themelimit të Universitetit “Luigj Gurakuqi”, iu dha titulli “DoctorHonorisCausa” Prof.Dr.Vehbi Hoti, nderimi më i lartë dhe i vetmi për një profesor të këtij institucioni të lartë arsimor.Universiteti “Luigj Gurakuqi” organizoi gjithashtu konferencën shkencore me titull “JEHONË AUDITORËSH” ME RASTIN E 80-VJETORIT TË LINDJES SË PROF. DR. VEHBI HOTIT.

Universiteti i Shkodrës ishte familja e dytë e prof. dr. Vehbi Hotit       

   Prof. Vehbi Hoti ishte njeri i rrallë. Ai e donte punën, e donte Shkodrën, e donte institucionin ku punonte, e donte pa masë familjen e tij të shenjtë. Universiteti i Shkodrës ishte familja e dytë e tij. Ky institucion është një nga shkollat e larta më të vjetrat në Shqipëri, një nga qendrat më të rëndësishme arsimore, shkencore e kulturore të vendit. Është e vetmja shkollë e lartë që i është dhënë nga Presidenti i Republikës titulli “Nderi i kombit”. Të jesh pjesë e stafit akademik të këtij institucioni për një kohë kaq të gjatë sa ka qenë prof. Vehbiu, është një privilegj, nderim dhe respekt i veçantë për punën dhe personalitetin e tij. Universiteti i Shkodrës përfaqësonte gjithçka për të, sepse ai ishte i lidhur shpirtërisht me këtë institucion të njohur. Kjo edhe për faktin se aty ka filluar punë, që kur ishte djalosh i ri 23 vjeçar, duke vazhduar aktivitetin pedagogjik për rreth gjysmë shekulli. Këtu ka shkrirë gjitha forcat dhe energjitë e tij për të kryer të gjitha detyrat që i janë ngarkuar dhe nuk kanë qenë të pakta, gjithmonë me nivel dhe cilësi të lartë. Edhe kur ishte në pension, prof. Vehbiu përpiqej  të ishte aktiv në punën intelektuale, pedagogjike dhe shkencore. Ai jepte përsëri mësim në Universitetin e Shkodrës si pedagog i jashtëm. Gjithashtu mbante kursin e ligjëratave të lëndëve “Psikologji e përgjithshme” në Universitetin e Podgoricës. Botoi 5 punime mbi kontributin e gjerë e të shumanshëm të disa personaliteteve të shquara të arsimit e të mendimit pedagogjik shqiptar si: Prof. Dr. Shefik Osmani; “Mësuesit të Merituar”, Islam Dizdari; studiuesit të  shquar të arsimit shqip në Mal të Zi, prof. dr. Palokë Berishës; veprimtarisë pedagogjike e kontributeve arsimore të GaspërBeltojës… Ndërsa, si bashkautor ka botuar tekstin “Hyrje në psikologji”, që përdoret nga studentët e Universitetit të Shkodrës dhe të Universitetit të Podgoricës. Ndaj themi me bindje se Universiteti i Shkodrës ishte dhe familja e dytë e tij.

                 Figura e shquar e Luigj Gurakuqit në penën e prof. dr. Vehbi Hotit 

     Në rininë e tij të hershme profesor Vehbiun  e kishte tërhequr figura e patriotit të shquar Luigj Gurakuqi,ndaj i vuri detyrë vetes të shkruante monografinë “Luigj Gurakuqi për shkollën shqipe dhe arsimin kombëtar”. 

PROF.DR.VEHBI HOTI: SHKATËRRIMI I SHTËPISË - MUZE TË LUIGJ GURAKUQIT -  VEPRIM I TURPSHËM - Pashtriku

Puna e tij mori vlerësimet më të larta nga komisioni i doktoraturës të Universitetit të Tiranës dhe më vonë, pas botimit, nga shumë specialistë të fushës së pedagogjisë dhe arsimit. Ndërkaq prof. Vehbiu ka qenë aktiv në marrëdhëniet e bashkëpunimit me institucionet e tjera universitare, sidomos me katedrën e pedagogjisë të Fakultetit Histori – Filologji të Universitetit të Tiranës ku ai ishte bashkautor në dy tekste të psikologjisë, duke u aktivizuar vazhdimisht në dhënien e leksioneve dhe ligjëratave në kursin pasuniversitar të psikologjisë pranë këtij fakulteti. Vitet e fundit ai udhëhoqi tre doktoratura në fushën e psikologjisë. Ndërkaq, që nga 2007 i qe ngarkuar nga Enti Botues i Teksteve dhe Mjeteve Mësimore të Podgoricës të përgatiste recensionin e teksteve mësimore për shkollat shqipe në Mal të Zi. Ai recensionoi 15 tekste mësimore nga klasa I – IX, të cilat kanë gjetur vlerësime maksimale dhe janë miratuar nga Enti i Botimeve Mësimore. 

                                  Lufta e klasave e goditi profesor Hotin, por nuk e theu

           Megjithëse ishte njeri kurajoz dhe i vendosur për t’i kryer detyrat me përkushtim, në punën e tij mësimore, studimore, edukative dhe krijuese ka patur vështirësi dhe shqetësime dhe pengesa të ndryshme. E para lidhej me biografinë e tij, pasi. burri i tezes së prof. Vehbiut HafizSaliMyftia, bashkë me djalin e madh FuatMyftinë, ishin të arratisur bashkë me grupin e nacionalistëve.  Por këtë fakt Ai e kisha shkruar në dokumentet e tij. Aty nga fillimi i viteve 1970 të shekullit të kaluar, Ministria e Arsimit, kishte vendosur dhe miratuar një delegacion të vogël (prej 4 vetash) nga ILPSH për të bërë një vizitë pune në Kosovë, njëri prej të cilëve ishte dhe prof. Vehbiu. Natyrisht, profesori që gëzuar pa masë, sepse do shkonte tek vëllezërit e një gjaku, por gëzimi i tij zgjati fare pak, sepse papritmas u kërkua zëvendësimin e tij me një pedagog komunist, megjithëse kolektivi i pedagogëve dhe drejtori, i ndjeri Mihal Prifti, mbështeste kandidaturën e prof. Vehbiut. Në vitin 1977 u “riaktivizua” përsëri biografia e tij, prof. Vehbiun e largojnë nga Instituti Pedagogjik i Shkodrës dhe e emërojnë mësues në shkollën e mesme pedagogjike “ShejnazeJuka”. Pas katër vjetësh, në vitin 1981, prof. Vehbiu është rikthyer përsëri në Institut, ku vazhdoi punë deri më 2013, kur doli në pension. 

         Ndërkohë prof. Vehbiun e kishin lënë pa strehim, megjithëse kishte krijuar familjen e tij. Kështu,   ai ishte i detyruar të banonte bashkë me familjen, për tetë vite në konviktin e djemve të Institutit, në lagjen Zdrale. Pikërisht në këtë konvikt patën lindur dhe tre fëmijët e tij. Veçanërisht për atë periudhë profesori falënderonte plot mirësjellje bashkëshorten e tij, e cila për disa vite ka qenë mësuese në fshat. ”-Ajo, – thoshte prof. Vehbiu, – ka përballuar një ngarkesë të jashtëzakonshme, ka sakrifikuar shumë nga vetja, që, si nënë e bashkëshorte të na krijonte kushte sa më të mira pune e studimi”. Ai i ndihej mirënjohës bashkëshortes, duke theksuar gjithnjë se gjithçka që ata kishin bërë, e kishin arritur  duke pasur mbështetjen e jashtëzakonshme të saj. 

                                      Një familje arsimdashëse dhe intelektuale

Familja e prof. Vehbi Hotit është mjaft arsimdashëse, sepse edhe bashkëshortja e tij Fitnete, ka qenë mësuese matematike, duke dhënë kontributin e saj të çmuar në shumë institucione arsimore të qytetit të Shkodrës, madje edhe në fshatra, aktualisht ajo është në pension. Tre djemtë kanë marrë drejtime të ndryshme në jetë. Djali i madh, Dritani, me profesionin jurist. Dy të tjerët janë binjakë. Njëri, Bledari, me profesion gazetar, aktualisht redaktor lajmesh në televizionin kombëtar TV Klan. Djali tjetër,Arbeni, pedagog për lëndën Psikologji në Universitetin “Luigj Gurakuqi” të Shkodrës. 

                           I paharruar prof. dr. Vehbi Hoti dhe vepra e tij 

          Për 50-vjet prof. dr.  Vehbi Hoti shfaqi modelin dhe figurën e  një edukatori të vërtetë e të palodhur në shërbim të dijes dhe të edukimit. Ishte mjeshtër i rrallë i fjalës, komunikues efektiv, elokuent, mbrojtës i flaktë i fjalës së lirë dhe mbi të gjitha metodist i shkëlqyer. 

         Menduam dhe besuam se Vehbiu do të shërohej, por nuk ndodhi kështu, ku në mënyrë të menjëhershme, u shkëput nga jeta, duke lënë një boshllëk të madh në familje, te vëllai, te nipat, mbesat, kolegët dhe studentët e tij të shumtë. “E patëm prind, shok dhe edukator,- thotë i vrarë shpirtërisht njëri nga djemtë e tij, Bledari. -Nuk do ta shohim më kurrë, por kemi të skalitur porositë e tij për të qenë të ndershëm , punëtor dhe për të kapërcyer me vullnet vështirësitë. Për ne vëllazërinë ai ka qenë dhe mbetët burim drite që në fëmijërinë tonë të hershme, udhën e jetës, ndaj mbetet burim frymëzimi për ne, për nipat dhe mbesat që vijnë pas nesh”. 

Përjetësisht mirënjohës prof. dr.  Vehbi Hotit, misionar i arsimit shkodran e kombëtar!

Filed Under: Kulture Tagged With: FRAN GJOKA

AUTOKRACIA  E  DËMSHMË  PËR DEMOKRACINË

August 18, 2023 by s p

Kalimi  nga monizmi në pluralizëm është ballafaquar me pengesa të ndryshme ku veçohet me mentalitetin e trashëguar te strukturat udhëheqëse partiake me qasje autokratike   që ka ndikuar me formimin e frakcioneve e më pas edhe të subjekteve tjera politike, ku në këtë aspekt as shqiptarët në Mal të Zi nuk janë përjashtim, dukuri e cila  është e dëmshme për subjektët politike, elektoratin votues  dhe demokracinë pluraliste.

Nail  Draga 

Në shoqërinë bashkëkohore  në fjalorin politik përdorën terma të ndryshëm, ku  veçohet   autokracia, e cila është e pranishme në të gjitha vendet e ish kampit socialist. Autokracia paraqet formën e qeverisjes në të cilën i gjithë pushteti qëndron të një person apo të një grupi të vetëm.

Autokracia sinonim për diktaturën 

Deri te autokracia arrihet kur individi shfrytëzon pozitën duke iu imponuar të tjerëve  sundimin e tij, përkatësisht duke i detyruar në degjueshmëri grupin partiak apo ate qeverisës. Edhe pse thuhet se autokracia është pushteti i një njeriu, është e logjikshme se një funksion i tillë nuk mund të realizohet vetëm, pa pasur  mbeshtetje nga të tjerët. Dhe janë të tjerët  qe kryesisht janë militantët dhe servilet, duke mbeshtetur autokratin, sepse përmes tij realizojnë objektivat përkatësisht interesat  e tyre.

Në praktikë është dëshmuar se kur pushteti kalon në formë absolute të një individ, duke pasur  pushtet të pakufizuar, atëherë   kemi të bëjmë me diktaturën e cila ka qenë e njohur në vendet e ish kampit socialit. Ne këtë aspekt  shqiptarët e kanë përjetuar në mënyrë praktike, ku dallohet ajo në Shqipëri, duke qenë vendi me i veçantë në vendet e ish kampit socialist, me pasoja të mëdha shoqërore dhe kombëtare deri në ditët tona.

Mentaliteti i trashëguar

Duket paradoksale por edhe në pluralizëm në disa aspekte vazhdon mentaliteti i trashëguar nga monizmi. Fjala është për pikëpamjet dhe mendimet e ndryshme të prezantuara në lidhje me subjektet politike apo individet në strukturat e tyre udhëheqëse. Në raste të tilla madje edhe kritika më konstruktive dhe e argumentuar nga individet e ndryshëm është e papranueshme për liderët apo pjesëtarët e stafeve të tyre drejtuese. Madje qasjet e tilla cilësohen të rrezikshme sepse nuk janë në favor të vizionit të tyre, ku nga një qëndrim i tillë janë paraqitur fërkime të brendshme të subjektet politike. Dhe nga një mosdurim i tillë të gjithë jemi dëshmitarë të krijimit të fraksioneve  politike të cilat më pas kanë çuar në formimin e subjekteve të reja politike. Pavarësisht së një numër i subjekteve të tilla janë minore dhe pa ndonjë ndikim në jetën politike, ata janë bërë pjesë e mozaikut të përgjithshëm politik në mjediset përkatëse.

Autokratët  pengesë e ndryshimeve 

Një veprim i tillë nuk ka dilemë se krijon huti të elektorati duke e dobësuar ate, por edhe zvogëlon potencen politike të subjekteve më të mëdha. Nga ana tjetër, veprimi i tillë i legjitimitetit të këtyre subjekteve minore i mundëson gjithnjë veprimin autokratik i individëve udhëheqës. Kështu me largimin e individeve të tillë të cilët quheshin si të padëgjueshëm i hapnin mundësi liderit partiak të vepronte në mënyrë autokatike  pa shqetësime. Nëse një veprim i tillë është shpëtimtar për liderin e tillë  duke mbetur aty ku ishte më parë, ai është i dëmshëm për qytetarët, proceset demokratike dhe elektoratin votues në veçanti. 

Rënia e mbeshtetjës politike nga qytetarët duhet të jetë  dëshmi e mjaftueshme për të kuptuar se  liderët e tillë autokrat janë shkaktari kryesor të humbjes së subjektëve politike ku ata drejtojnë, ku rasti i LDMZ  është shëmbull  tipik i dështimit politik, të shqiptarët në Mal të Zi.
Fatkeqësisht ky formulim vazhdon gjithnjë të jetë prezent për lideret autokratik, që janë bërë pengesë reale e ndryshimeve pozitive në skenën politike pothuaj në tërë hapësirën etnogjeografike shqiptare.

Klasa e re politike 

Me vendosjen e pluralizmit në Mal të Zi nga viti 1990 u mundësua që në skenën politike të paraqiten individë të rinj të cilët filluan të jenë sinonim i klasës së re politike. Por, në mungesë te  përvojës  politike  dhe joshja ne pozitat qeverisëse dhe qendrimi autokratik   në subjektët politike  ndikoj në formimin e frakcioneve dhe formimin e partive të reja politike. Shqiptarët në Mal të Zi, ndonëse janë numërikisht të pakët, për kah numri i partive politike veçohen në regjion, që nuk është në favor të shqiptarëve në këtë mjedis. Mos arritja e koalicionit të përbashkët me një list zgjedhore në zgjedhjet parlamentare, jo vetëm në zgjedhjet e fundit parlamentare është dëshmi e animozitetit dhe interesit personal  e jo të elektoratit votues shqiptar.

Mandati i kufizuar

Angazhimi në politikë me mandat të kufizuar paraqet hapin e parë të demokracisë pluraliste duke iu mundësuar edhe të tjerëve të jenë pjesë e politikës vendore apo qendrore dukuri e cila duhet të praktikohet edhe në vendet e ish kampit socialist, e jo duke mbetur peng i mentalitetit autokrat qe është i pranishëm edhe të shqiptarët me pasoja shoqërore. 

Pikërisht nga një qasje e tillë, udhëheqja e partive politike me individë të njëjtë apo grupe individësh rreth tyre dekada me radhë, dëshmon privatizimin e tyre dhe pengesë për ndryshime ne avancimin e çështjeve që kanë të bëjnë me barazinë qytetare e nacionale të shqiptarëve në Mal të Zi. 

Frigë nga konkurrenca

Nga ana tjetër jemi dëshmitarë se angazhimi i individëve të përgatitur profesionalisht, të guximshëm dhe me autoritet shoqëror ka qenë refuzues nga udhëheqësit e partive politike, sepse iu janë friguar konkurencës dhe autoritetit të tyre. 

Ne këtë aspekt  pengesë  vazhdojnë të mbesin udhëheqesit partiak autokrat, të cilët nga individë të tillë shohin rrezikun e tyre, andaj  angazhohen që pranë vetës të kenë të degjueshmit si me të përshtatshëm, duke eliminuar vlerat profesionale e meritokracinë  dukuri e njohur në spektrin e gjerë politik.

Askush nuk është i përhershëm 

Përfundimisht politikën, përkatësisht angazhimin politik duhet trajtuar  si dukuri të përkohshmë me mandat të kufizuar, sepse në sajë të zgjedhjeve  ndryshojnë raportët në skenën politike e me te edhe në qeverisje, ku çdo individ i përgjegjshëm duhet të reflektojë se askush nuk mund të jetë i përhershëm, andaj duhet ti rikthehet e përkushtohet profesionit, si kudo në vendet demokratike europiane. Ndërsa e kundërta ndodhë me vendet me demokraci të pakonsoliduar, që nuk është në favor të demokracisë pluraliste.

(Gusht  2023)

Filed Under: Opinion Tagged With: Nail Draga

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 1509
  • 1510
  • 1511
  • 1512
  • 1513
  • …
  • 2778
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT