Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Dilemat e Kosovës sot

by

Prof.Asc.Dr.Gëzim MUSTAFAJ

Presidënt i Shoqatës “Skëndërbej”

Pas përfundimit të Luftës në Kosovë të vitit 1998-99, bazuar në Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, në Kosovë u vendos, Misioni  Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara (UNMIK), i cili kishte  për detyrë  të ndihmonte në sigurimin e kushteve për një jetë të qetë dhe normale për të gjithë banorët e Kosovës.

Në shkurt të vitit 2003, Asociacioni i Komunave dhe Vendbanimeve Serbe të Kosovës  themeloi  në Mitrovicë, një asociacion të komunave me shumicë serbe në Kosovë. Kjo u konsiderua e paligjshëm nga Qeveria e Kosovës, sepse ajo ushtronte autoritet legjislativ dhe ekzekutiv përmes Kuvendit mbi gjithë territorin e Kosovës, përfshi edhe veriun e Kosovës.

Më 17 shkurt 2008, Kuvendi i Republikës së Kosovës shpalli në mënyrë të njëanshme pavarësinë e Kosovës. Megjithatë Serbia  vazhdon ta quaj akoma  si pjesë të territorit saj.

Themelimi i Asociacionit është paraparë në marveshjen e pare të arritur mes Kosovës dhe Serbisë në Bruksel në 19 prill 2013. Me vetëm 2 faqe, marrëveshja ka 15 paragrafë, por nuk u nënshkrua nga asnjëra pale. Kjo marveshje thekson se Asociacioni do të krijohet me statut dhe strukturat e tij, mbi bazën e statutit të Asociacionit të komunave të Kosovës. Kosova dhe Serbia në Bruksel në vitin 2015 kanë arritur edhe një marrëveshje shtesë për themelimin e Asociacionit.

Me të drejtë pyesim? Ç’farë parashikon shkurtimisht kjo marveshje me 15 paragrafë;

Paragrafët 1 deri 6 kanë të bëjnë me krijimin, qëllimin dhe funksionet e një komuniteti të propozuar të Komunave Serbe. Paragrafët 7 deri 9 kanë të bëjnë me strukturat e policisë dhe të sigurisë,  një forcë policore për të gjithë Kosovën përfshirë pjesët e saj veriore. Paragrafi 11 parashikon që zgjedhjet komunale të mbahen në të gjithë Kosovën sipas ligjit të Kosovës. Paragrafi 12 parashikon krijimin e një plani zbatimi. Paragrafi 13 përmban diskutimet mbi energjinë dhe telekomunikacionin. Paragrafi 14 parashikon që; Asnjëra palë nuk do të bllokojë ose do t’i inkurajojë të tjerët të bllokojnë përparimin e palës tjetër në rrugët e tyre për në BE. Paragrafi 15 parashikon krijimin e një komiteti zbatimi me ndërmjetësimin e BE-së.

Asociacioni ka për qëllim të përfaqësojë interesat e qytetarëve të këtyre komunave, kryesisht në fushën e arsimit, shëndetësisë, planifikimit urban dhe rural si dhe të ekonomisë. Po kështu thuhet, se në pajtim me kompetencat e ofruara nga Karta Evropiane për Vetëqeverisje Lokale dhe ligjin e Kosovës për këtë çështje, komunat pjesëmarrëse do të kenë mundësi që të bashkëpunojnë për të ushtruar fuqinë e tyre në gjithë Asociacionin. Kjo marrëveshje thekson se Asociacioni do të krijohet mbi bazën e statutit të Asociacionit të komunave të Kosovës, që është një organizatë jofitimprurëse e themeluar për t’i përfaqësuar dhe për t’u shërbyer interesave të këtyre komunave. Ky asociacion do të ketë organet dhe strukturën organizative; Një Kuvend si organ suprem, të përbërë nga përfaqësues të emëruar prej anëtarëve të zgjedhur nga kuvendet e komunave pjesëmarrëse. Kuvendi do të ketë të drejtë të miratojë amendamentet e statutit, rregulloren e punës dhe të gjitha rregulloret e nevojshme. Të ketë një president dhe një zëvendës president. Presidentin dhe zëvendës presidentin do t’i zgjedhë kuvendi në mesin e anëtarëve të kuvendeve komunale pjesëmarrëse dhe kryetarëve të komunave të tyre. Ky organ do të ketë buxhetin e tij, i cili do të administrohet në përputhje me parimet e transparencës e llogaridhënies dhe dispozitave të Ligjit mbi Prokurimin Publik.

Në këtë kontekst Kosova dhe Qeverija e sajë, janë vendosur përballë një presioni të madh ndërkombëtar për të themeluar me urgjencë shoqatën e komunave serbe, por që bie ndesh me Kushtetutën e Shtetit multietnik të Kosovës. Po organizohen shumë takime dhe debate për mënyrën se si do të duhej të ishte ky “asocacion”. Fondacioni gjerman, Friedrich-Ebert-Stiftung (FES), publikoi një draft sipas të cilit Asociacioni i komunave me shumicë serbe në Kosovë do të ketë kryetarin, asamblenë, flamurin dhe stemën e tij, gjithashtu ka  të drejtë të ketë buxhet të tij, llogari bankare, prona, si dhe të angazhohet në transaksione financiare. Ç’farë është kjo? Gati shtet brenda shtetit. Jemi mësuar të themi se Amerika dhe BE kanë gjithminë të drejtë. Deri diku është e vërtet sepse, jemi shtete të vogla dhe pa mbështetjen dhe përkrahjen e tyre nuk mund të ishim këtu ku jemi. Në gjykimin tim  midis,  gjithmonë të drejtë dhe apsolutisht të drejtë, ka një vijë ndarëse, kjo është familja dhe kombi dhe mbi të gjitha siguria e Kombit Shqipëtarë, që jo pak here është nëpërkëmbur nga ndërkombëtarët. Në këtë pike nuk tolerohet kush do që e kërkon. Kombi duhet të jetë një.

Themelimi i kësaj shoqate me 10 komuna serbe (Mitrovicë e Veriut, Kllokot, Partesh, Ranillug, Graçanicë, Zveçan, Zubin Potok, Novobërdë, Leposaviq dhe Shtërpcë) kundërshtohet me të drejtë nga qeveria aktuale dhe qeveritë e kaluara, pasi do të krijonte një mekanizëm që mund t’i sjellë probleme  Kosovës . Faktike një shoqatë e tillë do krijonte  një strukture etnike paralele me kompetenca ekzekutive.

Po sjell në vëmëndjen e lexuesve vetëm një shëmbull; Sipas statistikave të fundit Kosova ka një popullësi rreth 1 800 000 banorë. Të 10 komunat të marra së bashku kanë një popullësi, duke i marr 100% të banuara nga popullësi serbe (që nuk mund të jetë kurrë e vërtet), kanë 75, 051 banorë ose 4.1% të gjithë popullësisë së Kosovës. Kushdo e kupton se si mundet që një komunitet me 4.1% të ketë qeverin e sajë, shqip shtet brënda shtetit. Ju pëlqen ose jo e barabartë me Rebubliken Serbska në Bosnjë dhe Hercegovinë që janë 44% Boshnjakë dhe 30% Serb.

Ambasadori amerikan në Kosovë, Jeff Hovenier thekson: “Kjo është vendimtare, kjo është e rëndësishme, kjo është urgjente”. Po kështu, Ambasadori i Gjermanisë në Kosovë, Jorn Rohde, ka këmbëngulur edhe ai në lidhje me Asociacionin, duke shpërndarë në Twitter deklaratën e SHBA-ve në lidhje me këtë çështje.

Rohde në postimin e tij shkroi se Kosova është zotuar që ta themelojë Asociacionin e Komunave me shumicë serbe qysh prej disa vitesh dhe se themilimi i tyre është i vonuar. Ai shtoi se me Asociacionin Prishtina do të çojë përpara bisedimet e normalizimit në marrëdhëniet me Serbinë.

Kryeministri  Kurti të enjten parashtroi gjashtë kushte në mënyrë që Asociacioni të bëhet i pranueshëm, ku që në fillim  ai  tha që duhet të jetë në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet në fuqi në Republikën e Kosovës dhe parimin e reciprocitetit ndërmjet dy shteteve, duke marr parasysh standardet dhe modelet europiane. Kaq mjafton për të mbyllur çdo hamendsi dhe diskutim.

Për këdo shqiptarë sot duhet të jetë e qartë se udhëheqësit politik në të dy anët e kufirit, pa dallim pozitë dhe opozitë, të jenë në një zë me fjalën e Kryeministrit Kurti sot në Kuvëndin e Kosovës; “Qysh tash ju inkurajoj, që ashtu që jeni të vendosur se Kosova nuk duhet të pranojë marrëveshje pa njohjen reciproke në qendër, ashtu siç m’i thoni mua – aman  thojani kështu me të njëjtin zell edhe Escobarit, dhe jo vetëm mua”, kjo është shumë domethënëse.

Kosova edhe here të tjera ka qënë në dilemma të tilla, por me durim dhe vullnet ja ka dale të bindë faktorin ndërkombtarë, se e drejta është me popullin shqipëtarë të Kosovës, kur familja dhe kombi janë mbi gjithëçka.

New York  Shkurt 2023

Festivali i Sanremos, nostalgjia jonë dhe monologu i Chiara Ferragnit

by

Nga Keze Kozeta Zylo/

Nuk jam lakuriq, ky fustan është vizatim i trupit tim

“Të jesh grua nuk është kufizim, lufto çdo ditë bashkë për të ndryshuar gjërat”.

Ishja duke parë Festivalin e Sanremos, natyrisht brezat pas nesh sidomos këtu nuk e kanë idenë se c’është Festivali i Sanremos. Brezi im e ka parë herë fshehurazi dhe here hapur në forma të ndryshme Festivalin e Sanremos festival shumë i njohur në Europë dhe festivali kryesor i televizionit muzikor italian. Festivali i Muzikës në Sanremo, është gara më e njohur italiane e këngës dhe e ceremonise se çmimeve, që mbahet çdo vit në Liguria ose siç e kanë pagëzuar qyteti i luleve.  

Është konkursi vjetor i muzikës televizive më jetë gjatë në botë në nivel kombëtar dhe është gjithashtu baza dhe frymëzimi për konkursin vjetor të këngës në Eurovizion.

Patëm nostalgji të shikonim përsëri Sanremon si cdo vit.  Këtë radhë ishim me Gianni Morandin i cili me tëgjithëbrezin e tij artistësh ideal jemi rritur dhe jemi edukuar me artin e tyre të mrekullueshëm.  Ai ishte bashkëprezantues me Amadeon dhe vërtetë ishte nënjëforme të shkëlqyer skenike edhe pse 78 vjec.

Gianni Morandi është një këngëtar, aktor dhe përfaqësues italian i muzikës pop.

Por le te hidhemi tek Monologu i vajzës bukuroshe italiane Kiarës e cila mbajti një monolog tronditës, por dhe frymëzues për gratë.  

Pas zbritjes nga shkallët dhe prezantimit ritual të këngëtareve në garë, dritat e vëmendjes u fokusuan tek Chiara.  

Nuk jam lakuriq, ky fustan është vizatim i trupit tim”, ishte fjala e Chiara Ferragni-t sapo zbriti shkallët e Ariston-it në Sanremo.  Përkrahja e femrave nuk duhet të gjenerojë kurrë ne urrejtje apo turp nga askush.  Më pas lexoi monologun që i drejtohej vetes: 

“Të jesh grua nuk është kufi, lufto çdo ditë bashkë për të ndryshuar gjërat”.

Pas zbritjes nga shkallët dhe prezantimit ritual të këngëtareve në garë, dritat e vëmendjes u fokusuan tek Chiara.  Chiara Ferragni është modele, një blogere, biznesmene, stiliste që ka bashkëpunuar me markat e modës dhe bukurisë përmes blogut të saj “The Blonde Salad”. 

Ajo solli një monolog në formën e një letre drejtuar Kiarës si fëmijë, por edhe grave që dëgjonin.

 “Përshëndetje fëmijë, ka një gjë që më bën të ndihem keq në çdo fazë të jetës sime: të mos ndihem mjaftueshëm. Mbi të gjitha dua t’ju them këtë: mjafton. Ke qenë gjithmonë, thotë ai.

Sfidat më të rëndësishme janë gjithmonë në kokën tonë dhe vetëm tek ne, vijon më tej. Duke u rritur do të përjetoni të gjitha llojet e përvojave. Do të ketë shumë momente lumturie, por edhe shumë momente plot frikë dhe ankth. Shijoni kohën, shijoni gjithashtu të gjitha ato momente. Jetoji ato me të gjithë veten. Qaj, zemërohu, bërtit. Ato do të jenë pjesë e rrugëtimit tuaj dhe më shumë se kurrë do të jenë pjesë e juaja.

Do ta kuptosh që je mirë në këtë mënyrë. Të gjithë e kemi mbishkrimin të brishtë në lëkurë. Ne jemi kuti që përmbajnë mrekulli dhe duhen hapur me kujdes. Më pas burri e zhvendos fokusin tek disa nga shkaqet me të cilat merret nga profilet e tij sociale. Materniteti në radhë të parë. Do të bëheni nënë dhe do të jeni i njëjti person me të njëjtat dyshime dhe pasiguri si gjithmonë. Të jesh prind do të jetë puna më e lodhshme nga të gjitha edhe sepse të vetmit njerëz që do të mund të japin gjykimin përfundimtar për punën tënde do të jenë fëmijët tuaj.

“Ne femrat jemi mësuar të bëhemi të vegjël përballë meshkujve të pasigurt”.

Pason një goditje me thikë në debatin burrë-grua. “Shpesh do të ndiheni në faj. Thuajse do të ndiheni gabim nëse keni ëndrra të tjera përveç familjes. Shoqëria jonë na ka mësuar se kur bëhesh nënë ke një identitet të ri të krijuar dhe identifikuar tashmë. Ju jeni thjesht një nënë. Sa herë shoqëria i bën gratë të ndihen fajtore sepse qëndrojnë larg fëmijëve të tyre gjatë punës? Gjithmonë. 

Sa herë rezervohet i njëjti trajtim për meshkujt? Kurrë.

Përsëri, këshilla për të festuar sukseset, “të mëdhatë, por edhe ato të voglat, që askush nuk i sheh dhe që do t’ju bëjnë krenarë për veten tuaj”. Dhe duke folur për sukseset, kulmi arrin: «Kurrë mos e nënçmo veten para askujt. Ne femrat jemi mësuar ta bëjmë veten të vogël përballë meshkujve të pasigurt. Dhe dikush që madje pranoi se ndonje mori meritat për shpikjen e tij, ju thotë dhe le të jetë ky tregimi për vite më parë, për të kuptuar se sa e gabuar ishte e gjithë kjo gjë.”

Më në fund, një paralajmërim: “Si grua do të përballesh me shumë beteja. Nga detyrimi për të punuar dy herë më shumë se një burrë për t’u marrë seriozisht deri në pamundësitë për të jetuar lirisht në trupin tuaj, sepse nëse e fsheh qe je murgeshë, nëse e tregon se je prostitutë. 

Çdo ditë do të lexoni qindra mesazhe dhe komente që do t’ju kujtojnë këtë seksizëm të normalizuar. Ju i sfidoni ata dhe kurrë nuk keni frikë nga pasojat e të qenit ajo që jeni. Të jesh grua nuk është kufizim. Tregojuni miqve tuaj. Bërtitini kujtdo, për jetën, dhe luftoni së bashku, çdo ditë, për të ndryshuar gjërat. 

Po mundohem ta bëj tani.”

Duke e dëgjuar me vemendje të posacme dhe shumë e prekur monologun e modeles italiane Kiarës më del nga shpirti lutja ime: 

Edhe ju gra, vajza dhe nëna shqiptare që dhunoheni nga burrat veproni tani, veproni pa nguruar, është trupi juaj, është jeta juaj!

7 Janar, 2023

Staten Island, New York

Kompleksi i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit

by

Valent Qafleshi – historian/

Lidhja Shqiptare e Prizrenit qe një organizim politik i parisë së katër vilajeteve shqiptare në Perandorinë Osmane, themeluar zyrtarisht më 10 qershor 1878 në xhaminë Bajraklie të Prizrenit, ku deri një vit përpara ishte qendra e Vilajetit të Kosovës.
Lidhja e Prizrenit ishte lëvizja e parë e shqiptare e madhe e organizuar në mënyrë administrative, politike dhe ushtarake që prej kohës së Skënderbeut. Të detyruar nga rrethanat specifike të vitit 1878, shqiptarët thirrën një Kuvend Mbarëkombëtar, i cili synonte bashkimin e Shqipërisë. Pas firmosjes së Marrëveshjes të Shën Stefanit mes Rusisë dhe Turqisë, ku Shqipërisë nuk iu njoh asnjë e drejtë territoriale, dhe në pritje të kongresit të Berlinit, i cili me shumë mundësi do t’i hiqte hartës shqiptare krahina të shumta, atdhetarët shqiptarë ideuan këtë mbledhje, ku do të shpallnin ndarjen përfundimtare nga sundimi osman.
Më 10 qershor 1878 në Prizren të Kosovës, Kuvendi hapi dyert për të pritur delegatët, të cilët do të vinin nga të katërt Vilajetet e Shqipërisë: Shkodrës, Manastirit, Janinës dhe Kosovës. Edhe pse fraksione të ndryshme penguan organizimin e kësaj mbledhjeje dhe një pjesë e mirë e të ftuarve arritën me vonesë Kuvendi i nisi punimet. Dy ishin rrymat kryesore që u debatuan: atdhetarët të cilët mbrojtën idenë e një bashkimi kombëtar dhe territorial, dhe fraksionet osmane të cilët ushtronin presionin që edhe nëse Shqipëria do të funksiononte veç administrativisht, sërish të varej nga Porta e Lartë. Kuvendi, i cili themeloi lidhjen e parë mbarë shqiptarë zgjati 5 ditë dhe numri i delegatëve shkoi në 110-të.
Ndërtesat ku është mbajtur ky Kuvend Themelues LSHP, është shndërrua në Kompleks Monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, me dy galeri të ekspozitës dhe të etnologjisë, si dhe muzeut historik. I cili vizitohet nga vizitorë vendor e të huaj në mënyrë të organizuar dhe individual.
Në këtë punim do të trajtomë Kompleksit Monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, dokumenteve, veshjeve, stolive dhe pajisjet tjera të periudhës historike ku është mbajt Kuvendi i Lidhjes Shqiture të Prizrenit e në të cilën përfshihen:
Galeria e artit figurativ,
Sektori etnologjike dhe
Muzeu historik i Lidhjes.
Kompleks Momental Historik i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, është i mbushur me fakte shumë të rëndësishme për historinë e kombit tonë, me karakteristika dalluese nga objektet tjera të trashëgimisë historike të qytetit të Prizrenit.
Vizitohet nga vizitor vendor dhe të huaj, në mënyrë individuale dhe të organizuar përmes ekskursioneve me nxënës e student, me studiues e hulumtues të ndryshëm, ngase ky kompleks Monumental i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, simbolizon historinë tonë më të lavdishme kombëtare.
Ciceronet historik e etnologjik të Kompleksit Monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit e prezantojnë të kaluarën tonë historike përmes shpjegimeve gojore dhe pamjeve vizuale.
Kompleksi Monumental i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit
Kompleksi Monumental i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, si tërësi urbanistike dhe arkitektonike në aspektin hapësinor shtrihet në qendër të qytetit të Prizrenit dhe ka vlerë të veçantë kulturore, historike, arsimore, shoqërore dhe mjedisore.
Ky Kompleks ndodhet në mes të lumit Lumbardhi, Kompleksit të Marashit (Mësonjëtorja Dersëhanja), Rrapit të Marashit, dhe shpateve të Kalasë së Prizrenit.
Në kuadër të Kompleksit ndodhen Ndërtesa e Lidhjes së Prizrenit, Muzeu, Biblioteka dhe Leximorja, Galeria e Arteve, Medreseja, Xhamia e Mehmet Pashës, Tyrbja si dhe objektet e banimit.
Në këtë Kompleks është mbajtur Lidhja e Prizrenit – një organizim politik i vilajeteve shqiptare me 10 qershor, 1878 e qe si qellim kishte mbrojtjen e territoreve shqiptare nga aneksimi i shteteve fqinjëve dhe bashkimin e shqiptarëve në një vilajet autonom.
Kompleksi Monumental i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit është njëra nga vlerat më të çmuara të Trashëgimisë historike të Prizrenit.
Ky kompleks monumental është ndërtuar nga Gazi Mehmet Pasha, në gjysmën e dytë të shekullit 16-të.
Në këtë objekt u mbajt Kuvendi Themelues i Organizatës Politike Ushtarake e Mbarëkombëtare e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Ky organizëm me rëndësi të madhe historike, në fillim të vitit 1881, arriti të formojë Qeverinë e Parë të Përkohshme Shqiptare me kryetar Ymer Prizrenin.
Deri në mesin e vitit 1968, Dresëhanja (mësonjëtore e Medresesë së Gazi Mehmet Pashës) funksionoi si zyre e Këshillit Komunal të bashkësisë Islame të Prizrenit.
Në korrik të vitit 1967, themelohet Enti për Urbanizëm dhe Mbrojtjen e Përmendoreve Kulturore dhe të Bukurive Natyrore të Komunës së Prizrenit. Ky institucion, me Vendim nr. 260/68, të datës 5 prill 1968, në bazë të nenit 44 pika 8 të Ligjit për Mbrojtjen e Përmendoreve Kulturore (fleta zyrtare nr. 3/66), vlerëson si përmendore Rezidencën Qeveritare të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe objektin e vuri nën mbrojtjen e shtetit.
Me rastin e shënimit të 90-të vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, Rezidenca shndërrohet në Muze të Lidhjes së Prizrenit, me funksion të ruajtjes dhe prezantimit të eksponateve, që kishin shpëtuar prej rrebesheve të kohës, qofshin ato dokumente, apo dhe eksponate tredimensionale.
Me 10 qershor 1968, ishte bërë hapja solemne e saj.
Në 100 vjetorin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, më vitin 1978, u kryen punimet restauruese dhe konservatore, në objektin e dikastereve të Lidhjes. Në përdhese u inaugurua sektori etnologjik.

Sektori etnologjik i Kompleksit
Sektori etnologjik përfshin pesë dhoma të katit përdhese të ish medresesë.
Ky sektor ka 650 eksponate të veshjeve kombëtare, zejeve dhe artizanaleve të periudhës së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.
Eksponatet janë nga Kosova, Shqipëria, viset shqiptare të Maqedonisë së Veriut dhe të Malit të Zi.
Nga Kosova përfaqësohen veshjet kombëtare të Prizrenit, të Gjakovës, të Deçanit, të Rugovës, të Junikut, të kardiakut të Gjilanit etj.
Nga Shqipëria përfaqësohen nga veshjet kombëtare, armetë dhe stolitë e rajonit të Mirditës, të Malësisë së Tiranës dhe të Lunxhërisë e Përmetit.
Nga viset shqiptare të Maqedonisë së Veriut përfaqësohet veshjet kombëtare të malësisë së Tetovës, të Kumanovës, të Dibrës dhe të Kërçovës.
Ndërsa, nga viset e shqiptare të Malit të Zi përfaqësohen veshjet kombëtare të Plavës e Gucisë, të Ulqinit dhe të Krajës.
Prej periudhës 1981-1999 u ndërpre veprimtaria rreth grumbullimit të mëtejmë të eksponateve etnologjike, andaj ndihet nevoja për të blerë veshje të caktuara për burra dhe gra, armë, stoli dhe objekte zejtare të viseve mbarë shqiptare për konsolidimin e sektorit etnologjik të kompleksit monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.

Galeria e arteve të kompleksit të LSHP
Galeria e arteve figurative përfshin katin e parë të ish Medresesë dhe ka 61 eksponate figurative të ekspozuara dhe 33 sish në depo.
Kryesisht portretizohen figurat më markante të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe piktura nga ngjarje historike të periudhës së Lidhjes.

Muzeu historik i Kompleksit Monumental të LSHP
Muzeu u Kompleksit të ndodhet në ndërtesën e Lidhjes ka eksponate të ndryshme si harta historike, fotografi, dokumente origjinale të Kuvendit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe mjete personale të personaliteteve pjesëmarrëse të krijimit dhe Kuvendit të lidhjes Shqiptare të Prizrenit.
Në vitin 1986, Muzeu i Lidhjes, u grabit Unaza e arit e Ymer Prizrenit, një relikt jashtëzakonisht i çmuar dhe më vlerë të shumë të madhe, ndërsa në vitin 1991, u vodhën dymbëdhjetë eksponate origjinale nga Muzeu Historik i Kompleksit Monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.
Më, 27 mars të vitit 1999, u dha urdhri që Muzeu Historik i Lidhjes Shqiptare të digjet se bashku me të gjitha eksponatet, duke i dëmtuar dhe të gjitha monumentet tjera që gjendeshin në oborrin e kompleksit, ndërsa pas disa ditëve e rrafshojnë vendin dhe në vend të kësaj ndërtesë mbjellin thera.
Rindërtimi dhe përurimi i godinës së Muzeut Historik të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, u bë me rastin e festës së 28 Nëntorit të vitit 1999, Ditën e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë dhe Ditës së Flamurit.
Pas rindërtimit të këtij muzeu, ai u pasurua me disa eksponate të riprodhuara dhe relikte origjinale të kohës.
Sot ky Muze posedon gjithsejtë 1159 eksponate dhe bibliotekën me gjithsejtë 874 ekzemplarë. Prej eksponateve sektori e historisë i ka 101 eksponate të ekspozuara dhe 214 tjera në depo.

Menaxhimi dhe Mbrojtja e Kompleksit Monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit
Ky kompleks, menaxhohet drejtpërdrejtë nga Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore
të Prizrenit, përgjegjësi i Kompleksit, shefi i sektorit të Historisë, shefi i sektorit të etnologjisë dhe të galerisë së arteve figurative.
Ndërsa institucionet për mbrojtjen dhe ruajtjen e trashëgimisë historike-kulturore janë:
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit Prishtinë
Këshilli i Kosovës për Trashëgiminë Kulturore (KKTK).
Muzetë
Arkivat, OJQ si, “CHWB”, “Ec Ma ndryshe” etj.

Si dhe me Ligjin Nr. 04/L-066 për Qendrën Historike të Prizrenit, përfshin edhe këtë kompleks, i cili sipas nenit 1, të këtij ligji thuhet, “qëllimi i këtij ligji është përcaktimi i rregullave për mbrojtjen, administrimin dhe zhvillimin bashkëkohorë të qëndrueshëm të Qendrës Historike të Prizrenit si pronë e trashëgimisë kulturore dhe historike në mbrojtje të përhershme dhe të klasifikuar si Zonë e veçantë e mbrojtur me vlera të interesit lokal, shtetëror dhe ndërkombëtar”. Me këtë ligj parashihen dispozitat për ruajtjen dhe mbrojtjen e Trashëgimisë historike të Prizrenit.

Përfundimet
Studimi trajton Kompleksit Monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe vizitatave që i behën qofshin ato të rastësishme ose të organizuara nga vizitorë vendor e të huaj, me të cilën më se miri shprehet historinë publike, me interesimin e tyre për çdo imtësi historike që shohin e dëgjojnë nga ciceronet e kompleksit, e ku janë të ekspozuar në muzeun historik, galerinë e arteve figurative dhe seksionin e etnologjisë, dhe mbresat e krijuara do ti bartin tek personat tjerë.
Ndërsa, menaxhimi dhe mbrojta e Kompleksit Monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, bëhet nga institucionet komunale e qendrore, po ashtu edhe me Ligjin për Qendrën Historike të Prizrenit.
Në veçanti nga Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore në Prizren dhe stafi i Kompleksit Monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, duke filluar nga përgjegjësi i Kompleksit, shefi i sektorit të muzeut historik, shefi i sektorit etnologjik dhe galerisë së artit figurativ.

Bibliografi

Alija Kosovare, Menaxhimi i programeve për ruajtjen e historisë dhe vlerësimi i lëndës arkivore, Revista periodike “Arkivistika 1-2”, Tiranë, 2017.
Katalogu me eksponate nga rajoni i Prizrenit; botues, Qendra Rajonale për Trashëgimi Kulturore-Prizren, Prizren, 2017.
Ligji Nr. 04/L-066 për Qendrën Historike të Prizrenit.
Marrë nga shpjegimet e përgjegjësit të Muzeut të Kompleksit Monumental të LSHP, Dashnor Uka.
Vendimin nr. 260/68, dt. 05.04.1968, i Entit për Urbanizëm dhe Mbrojtjen e Përmendoreve Kulturore dhe të Bukurive Natyrore të Komunës së Prizrenit.

Prezantohet Agjenda shtetërore për shënimin e 15- vjetorit të Pavarësisë së Republikës së Kosovës dhe Manifestimit të 25- vjetorit të Epopesë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës

by

Zëvendëskryeministri i parë për Integrim Evropian, Zhvillim dhe Dialog i Republikës së Kosovës, Besnik Bislimi, së bashku me ministrin e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrullah Çeku prezantuan në një konferencë për media, Agjendën shtetërore për shënimin e 15- vjetorit të Pavarësisë së Republikës së Kosovës dhe Manifestimit të 25- vjetorit të Epopesë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Në fjalën e tij hyrëse, zëvendëskryeministri Bislimi tha se 25- vjetori i Epopesë dhe 15- vjetori i Pavarësisë, janë festa jo vetëm për Kosovën por për krejt shqiptarinë. ‘’Jasharët i vunë gurët e themelit, firmëtarët i ngritën shtyllat me Pavarësinë, e neve që vijmë më pas e kemi për detyrë të ngremë muret e Kosovës si vend i qytetëruar, demokratik, punëtor, ku avancon kultura dhe ekonomia.’’ tha zëvendëskryeministri Bislimi.

Qeveria e Republikës së Kosovës, po përkujdeset që të kemi një program të begatë dhe të denjë për këto data.

Më poshtë, fjala e plotë e zëvendëskryeministrit Bislimi:

Përshëndetje të gjithëve dhe faleminderit që keni gjetur kohën të jeni këtu,

I nderuari ministër Çeku,

25 vite më parë gurthemeli i Kosovës tonë u vendos në Prekaz, me zemrat e zjarrta të Jasharëve që u flijuan për liri. Nuk kishte mundësi tjetër. Dekadat e shtypjes ishin edhe dekada e rezistencës, të lara me gjakun e dëshmorëve e martirëve tanë. Prandaj, Jasharët që e nisën epopenë nuk ishin as të papritur e as të çuditshëm. Por ishin përfundimi logjik i përballjes së rezistencës me pushtimin, ishin fillimi i fitores.

E 15 vite më parë në Prishtinë u ngritën shtyllat e Kosovës tonë, me pavarësinë dhe me kushtetutën republikane e parlamentare. Deputetët e asaj legjislature dhe firmëtarët e pavarësisë, do të mbeten në histori, sepse Kosova e pavarur është realitet i pakthyeshëm.

Sivjet, e kemi një vit jubilar. Është 25 vjetori i Epopesë dhe 15 vjetori i Pavarësisë. Festa këto jo vetëm për Kosovën por për krejt shqiptarinë. Jasharët i vunë gurët e themelit, firmëtarët i ngritën shtyllat me Pavarësinë, e neve që vijmë më pas e kemi për detyrë të ngremë muret e Kosovës si vend i qytetëruar, demokratik, punëtor, ku avancon kultura dhe ekonomia. Rilindasi Sami Frashëri njëherë ka thënë “Liria është thelb i shpirtit dhe i mendjes”.

Meqenëse këtë vit do të shënojmë përvjetorin jubilar të 17 shkurtit dhe 5, 6 dhe 7 marsit, Qeveria e Republikës së Kosovës, po përkujdeset që të kemi një program të begatë dhe të denjë për këto data. Me vendim të Kryeministrit Kurti, me 13 dhjetor është caktuar Këshilli Organizativ për shënimin e këtyre dy datave dhe mua më është besuar kryesimi i tij. Ndërsa bashkëkryesues dhe përgjegjës për barrën kryesore të punës u caktua ministri Çeku.

Anëtarë të Këshillit Organizativ, u caktuan edhe zëvendëskryeministrja Gërvalla, ministrat Mehaj, Nagavci, Murati, nënkryetarja e Kuvendit Saranda Bogujevci, përfaqësuesja nga Presidenca e Republikës së Kosovës, znj. Donjeta Miftari, komandanti i FSK-së, gjeneral Bashkim Jashari dhe drejtori i Radio Televizionit të Kosovës, z. Shkumbin Ahmetxhekaj.

Më vonë, Këshillit i janë bashkangjitur edhe ministri Sveçla dhe përfaqësuesi i shoqatave të dala nga lufta, z. Muhamet Bilalli. Që nga muaji dhjetor, Këshilli ka zhvilluar takime dhe ka caktuar grupin punues të nivelit teknik ku dhe është punuar plani 30 ditor, i mbushur me aktivitete të lloj-llojshme të cilat do zhvillohen jo vetëm në Kosovë, por edhe gjithandej botës.

Rusia-2023, fillimi i fundit të Ariut të rraskapitur!

by

Gjeneral ® Piro Ahmetaj/

Në kapacitetin e Ekspertit të Sigurisë Kombëtare, Rajonit & NATO-s, kam ndjekur me përgjegjësi shtesë 350 ditë luftime në fushbetejën e Ukrainës: “10-ra konferenca të Këshillit të Atlantikut, Institutit të Luftës në WDC, panele me Ekpertë/personalitete të sigurisë në Washington, Bruksel, Qëndrën Marshall, Gjermani, Londër, Paris, Kolegjin e NATO-s Romë, etj”. Në shtesë të dhjetra publikimeve me fokus këtë subjekt, po paraqes një përmbledhje strategjike rreth 2022 si dhe pritshmëritë për 2023.
I. Rreth 78 vite mbas fitores mbi nazifashizmin si dhe 32 vite mbas rrëzimit të murit të Berlinit dhe kur kampi lindor me në krye BRSS “u shkërrmoq në paqe”, lufta si koncept si dhe agresioni ushtarak kundër tërësisë territoriale të një vendi sovran, pothuaj kishin dalë “jasht mode” nga doktrinat ushtarake, terminologjia e Institucioneve shtetërore, Instituteve, Akademive të sigurisë globale, rajonale, kombëtare, etj.
Prandaj viti 2022 do të skalitet në memorjen e historisë së njerëzimit si viti i riciklimit të ndërmarrjes kriminale të luftës në Europë. Mbas përfundimit të luftës II-të botërore në 8 Maj 1945, më 24 shkurt 2024, regjimi Putinit j’u rikthye përqasjes neo-naziste të ndryshimit të kufijve shtetërore, statuskuosë, hartës dhe balancave gjeopolitike nëpërmjet agresionit ushtarak ose fuqisë së armëve vrastare.
Luftën nuk e bëjnë armët por njërzit me mendje të deformuar. Prandaj duhet ri-theksuar fortë se edhe kjo luftë nuk është kurrësesi mes popullit Rus dhe Ukrainas, por kundër të keqes së përbashkët dhe oshilacione staliniste të Putinit.
Makineria ushtarake e Putinit e nisi agresionin, me konceptet e vjetra; nxorri nga depot armatime dhe paisje ushtarake të ndyshkura; me vlerësime euforike të inteligjencës, me objektiva dhe pritshmëri perandorake (nënkupto ëndrra paranojake) por rezultoi e humbur, e rraskapitur, e izoluar dhe e diskredituar në fund të vitit 2022.
Kështu pasi, përgjatë 2022 Rusia humbi 40% të teritoreve të pushtuara (përfshi Kherson-in e shpallur si pjesë të Mëmës-Rusi), la në fushëbetejë 120 mijë të vrarë, kostoja financiare e kaloi 3 Trilion Euro (2 herë më shumë së Prodhimi i Përgjithshëm Neto (PPN) për 2022 =1.7 trilion); dëshpërim të moralit të ushtrisë dhe kohezionit të kombit Rus; tërësisht e rrakapitur në humbjen e epërsisë si dhe të iniciativës strategjike!
Gjatë vitit 2022, Rusia u izolua nga mbarë bota e qytetëruar: “ndër 194 vetëm 4 shtete terroriste njohën fillimin e kësaj aventure neo-naziste; për shkak të kësaj lufte rrezikon përjashtimin nga 5-shja vendimarrëse e Këshillit të Sigurimit/OKB dhe në mos herët jo shumë vonë, Putini dhe Gjeneralët e tij do të përgjigjen për krime kundër njerëzimit në Gjykatën Ndërkombëtare.
Ndërsa për edhe më keq, Putinin e refuzojnë t’i japin dorën edhe leaderët autokrat të Azis Ju-lindore dhe aleat tradicional të Rusisë. I kanë mbetur aleat vëtëm regjimet terroriste Irani, Korea e Veriut, apo së fundmi Junta e Malit, pas masakrave të së cilëve jo rastësisht janë mercenarët Wagner të Putinit (të njejtët në Ukrainë)!
Gjatë vitit 2022, Rusia-Putiniste i humbi betejat për të testuar kohezionin mes 30 vendeve të NATO-s duke kërcënuar edhe me “gazin si armë gjeopolitike”; për të sfiduar rendin global të sigurisë, kufijtë gjeopolitike dhe interesat Euroatlatike. Në të kundërt, mbi 30 miliard € armatim dhe pajisje ushtarake moderne, flasin fort për kohezionin e përforcuar dhe mbështetjen kritike të Alancës Transatlantike.
Gjatë vitit 2022, Rusia (keq) dështoi në shpresën dhe përpjekjet për të hapur një front të ri lufte duke frymëzuar grupet kriminale, axhendën e pushtetarëve të korruptuar dhe ekstrenistët e tipit Dodik në Ballkan apo duke ricikluar oshilacionet e Millosheviçit në Beograd për të kërcënuar me agresion ushtarak ndaj sovranitetit të Republikës së Kosovës si dhe ndaj prezencës së NATO/KFOR (mbas marrëveshjes ushtarake të Kumanovës – 06/1999).
Nga ana tjetër, agresioni i Rusisë-Putiniste ndaj sivranitetit të Ukrainës i dha një mësim të madh mbarë njerëzimit pasi konfirmoi se paqja nuk është një dhuratë e përjetshme. Thënë këtë shpresoj që kjo luftë do të ulëras si sirenë alarmi për të mbajtur zgjuar Institucionin e mos-haresës së krimeve të luftës si dhe mesazhit të 6 milion martirëve (jo viktimave !) hebrenj të Holokaustit “kurrë mos harroni = never forget”.
Viti 2022 konfirmoi se agresioni ushtarak i Rusisë-Putiniste, nuk është i adresuar vetëm kundër sovranitetit të Ukrainës, por siç e nënvizoi Presidenti Ukrainës Zelensky në fjalën e tij historike në Kongresin Amerikan: “mbetet një kërcenim serioz ndaj rendit global të sigurisë ndaj kufijve të demokracisë, vlerave perendimore interesave Euroatlantike (USA/NATO/BE)”!
Në përmbledhje, fundi 2022 ishte vetëm fillimi drejt humbjes turpëruese që e pret Rusinë -Putiniste gjatë 2023 për pushtimin e Ukrainës si dhe e diskretitimit të luftës neo-naziste në përballjen me fuqinë e vlerave demokratike, fuqinë ushtarake, forcën e kohezionit dhe solidaritetit të Aleancës Transatlantike.
II. Vitin 2023, Rusia-Putiniste e ka nisur me një përpjekje të dëshpëruar të ariut të rraskapitur ose e bishës së plagosur rëndë në një vit luftime. Ajo ka shpallur fushatën e hakmarrjes së madhe kundër Ukrainës dhe perëndimit. Edhe pse mund të arrijë disa objektiva operacionale në terren, por e parë në kontekstin e oshilacioneve të humbësve, do të përfundojë si përpjekje kamikaze, e ngjashme me atë të Hitlerit në Prill 1945, i cili në fundin e tij shpalli mobilizimin edhe të mbi 10 vjeçareve, duke e marrë zvarr kombin Gjerman në një avendure vetëvrasëse.
Ukraina për 2023 po/do përballet me heroizëm për të mbrojtur territoret e rimarra, për të mbajtur inisjativën strategjike dhe për të vijuar mësymjen deri në ri-kthimin e statuskuosë së Krimesë para 2014.
Gjithësesi, të gjithë e panojmë se fati i luftës është i ndërlidhur nga mbështetja e USA/NATO, etj me armatime moderne (sa më shpejt edhe më mirë). Prandaj në konferencën ekonimike të Davozit, liderët e mbarë botës e ritheksuan fortë se: “vetëm kohezioni i botës demokratike si dhe mbështetja me armët moderne do të sigurojë fitoren përfundimtare të luftës nga ana e Ukrainës”.
Kështu me nisjen e vitit 2023, SHBA, UK, Gjermania, etj kanë konfirmuar dërgimin e tankeve (Abrams, Challenger & Leopard 2/1) të gjeneratës se fundit, të cilët do të vendosin fatin e luftës në tokë (fillimisht 140 tanke, ndërsa paketa e plotë 350). E tmerruar nga supermacia në manovër dhe fuqinë e zjarrit të tankeve të perëndimit, Kremlini po përdor deri qasje të bandave terroriste si p.sh duke stimuluar ushtarët me 70.000 € për çdo tank Leopard, etj!
Gjithësesi duhet thënë se ka befasuar Greqia që edhe pse zotëron rreth 350 Leopard2 dhe 500 Leopard1, ka konfirmuar se nuk do tu bashkohet 12 vendeve të NATO-s për të dërguar tanke në Ukrainë. Ndërsa shumë keq është pritur edhe qëndrimi “cinik” i Presidentit të Kroacisë në raport me qasjen e Zagrebit Zyrtar ndaj pavarësisë së Kosovës apo luftës në Ukrainë ..?!
E lexuar si kosto financiare, paketa e mbështetjes e USA dhe vendeve të NATO-s (sisteme Patriot, Dronë,Tanke të gjeneratës së fundit, etj) shkon me shumë se 70 miliard €. Ndërsa para 3 ditësh, Liderët e BE në Samitin hisorik të Kiev-it, konfirmuan që ndihma financiare gjatë 2023 do të jetë 18 miliardë €, pa përfshirë mbi 7 miliard € nga Norvegjia. Pra në total lufta apo për më mirë, fitorja e Ukrainës do të mbështetet nga perëndimi me rreth 100 miliard € për vitin 2023.
Nga ana tjetër, shifrat e jashtëzakonshme financiare flasin për vëndosmërinë e perëndimit deri në fitoren e Ukrainës. Ndërkohë që është konfirmuar edhe mbështetja për anëtarësimin në BE dhe në NATO, siç i konfirmoi BBC, ish-Kryetari Komitetit Ushtarak të NATOs, Presidenti i sapo zgjedhur i Çekisë Gjeneral ® Pitr Pavel.
Por dilemat për fundin e luftës dhe përkujdesje e shtuar janë rrjedhojë e armëve bërthamore që trashëgon Rusia (5977 njësi kundrejt 5428 USA; 290 Franca; 225 UK) me të cilat kërcënon se do “ti bëjë gjëmën qytetërimit”. Por gjykoj se “nëse do të guxonte” Rusia do të listohej si “shtet terrorist” dhe do të ndëshkohej/t në mënyrë shëmbullore nga USA/NATO, ndërsa Putinistët si nazistët do gjykoheshin: “për krime kundër njerëzimit” !
Duke e lexuar këtë përmbledhje me “sytë” e kolegëve në Washington, Bruksel, Londër, etj vijojmë ende të besojmë fort, që “2023 është fillimi i fundit të Ariut të plagosur shumë rëndë nga përballja me Ukrainën martire”. Po ashtu, gjatë vitit 2023 Rusia do të gjynjëzohet e diskretituar edhe në përballjen me fuqinë ushtarake të USA/NATO-s, si dhe me kredibilitetin dhe interesat gjeopolitike të demokracisë të Aleancës Euroatlantike!
Do ishte e padrejtë të mos e përshëndesnim rolin aktiv, peshën dhe imaxhin e Republikës së Shqipërisë, si rrjedhojë e përfaqësimit krah SHBA-ve në Këshillin e Sigurimit të OKB si dhe për mbështetjen e pa kushtëzuar të vendimarrjeve në NATO dhe kontributeve me shumë se modeste që RSh vijon ti japë Ukrainës.
Në shtesë, me statusin e ekpertit në peshimin e impakteve të luftës ndaj interesave të sigurisë kombëtare, do ti këshilloja faktorët shtetërorë të Tiranës Zyrtare që: “humbja e luftës, izolimi dhe diskretitimi ndërkombëtar si dhe kolapsi ekonomik që e pret Rusinë në vitin 2023, për pasojë edhe e peshës së Serbisë në Rajon është një rrethanë e artë gjeopolitike në dobi të faktorizimit të RSh në tavolinat e vendimarrjeve të mëdha me SHBA, NATO & UN si dhe për të mbrojtur dhe zhvilluar interesat Kombëtare në Rajon, Mesdhe, etj“!
Zoti e bekoftë paqen jo vetëm në Ukrainë, fuqinē ushtarake dhe Aleancën e vlerave Transatlantike si dhe interesat kombëtare të RSh.
* Ekpert për SK, Rajonin dhe NATO,
Zv/Pesident i Këshillit të Atlantikut,
Anëtar i Bordit “Istrael House”, si dhe Ish:
Këshilltar i Presidentit të RSh & Zv/ShShPFA,
Përfaqësues Kombëtar Ushtarak në NATO.