Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

DRENICA NË KRYENGRITJET E VITEVE 1913-1914 DHE TERRORI SERB NDAJ SHQIPTARËVE (3)

by

Dr. sc. Fitim RIFATI

Instituti i Historisë – Prishtinë

Terrori serb ndaj shqiptarëve të Drenicës më 1914

Në luftimet e zhvilluara ndërmjet kryengritësve dhe forcave ushtarake serbe në fshatra të Drenicës, më 3 prill 1914, u plagosën tetë ushtarë serbë, gjersa gjatë luftimeve kryengritësit përdorën edhe bomba dore. Më 7 prill 1914, forca të shumta ushtarake të këmbësorisë, arsenal lufte – mitraloza dhe 4 topa fushorë nga Prishtina dhe Pazari i Ri, u nisën në drejtim të Komoranit të Drenicës, për të shuar lëvizjen kryengritëse në këtë trevë. Të njëjtën ditë, forca ushtarake, xhandarmëri dhe arsenal i tillë lufte u dërguan edhe në Deviç, Llaushë, Vitak e Runik. Me sa duket, shkalla e tensionit dhe luftimeve në Drenicë ishte e lartë, sepse me urdhër të Komandës Ushtarake nga Mitrovica në Drenicë u dërguan 300 rezervistë nga regjimente të këmbësorisë. Mirëpo, pothuajse të njëjtat forca ushtarake detyroheshin të riktheheshin sërish në kazerma për shkak të numrit të të vrarëve e të plagosurve në luftime me kryengritësit shqiptarë. Kështu, më 9 prill nga Lubaveci u dërguan me urgjencë në Mitrovicë 3 ushtarë të plagosur, kurse më 10 prill nga Komorani u dërguan 28 të plagosur, dy prej të cilëve ishin shqiptarë në shërbim të forcave ushtarake serbe. 

Kësisoj, për shkak të situatës alarmante, në Rrethin e Prishtinës dhe Vushtrrisë u shpall gjendje shtetrrethimi. Rrjedhimisht, organet e administratës ushtarake urdhëruan dërgimin e forcave shtesë në Drenicë, nga 11 deri më 16 prill 1914. Komorani, Llausha, Vitaku, Abria, Polaci, Deviçi e Gllanasella, ishin vendet kryesore ku u dërguan trupa të reja të regjimenteve të këmbësorisë. Masat e ndërmarra ndaj shqiptarëve të Drenicës, për të arrestuar ata dhe plaçkitur pasuritë e tyre, përkundër ankesave e protestave të tyre, drejtuesit administrativë i konsideronin të “justifikueshme, sepse përfaqësojnë një hakmarrje të drejtë të shtypjes që duhej të duronte elementi serb në kohën e Turqisë (Perandorisë Osmane, F.R)”. Sipas një informacioni që diplomati britanik në Beograd, Dayrell Crackanthorpe, i dërgon  ministrit të Punëve të Jashtme të Britanisë së Madhe, Edward Grey, në gjysmën e parë të muajit prill 1914, për mizoritë serbe në Kosovë, ndër të tjerash konstatohet se: “Serbët kanë ndërmarrë masa jashtëzakonisht drastike, ndoshta edhe të panevojshme në ato rrethana, për fashitjen e revoltës, duke djegur shumë fshatra dhe në disa vende kanë ndodhur masakra të mëdha”.

Më 17 prill 1914, nga Pazari i Ri në Gllanasellë dhe Komoran, u dërguan 41 kalorës të trupave ushtarake serbe, kurse 4 topa fushorë u kthyen nga Komorani në Mitrovicë. Megjithëkëtë, Drenica mbetej qendër e kryengritjes, e cila e sfidonte pareshtur autoritetin e administratës ushtarake serbe në Kosovë. Sikurse nga Mitrovica, po ashtu nga Vushtrria, u dërguan në Drenicë njësite të rregullta ushtarake të këmbësorisë, të cilat kishin për qëllim shuarjen e rezistencës shqiptare. 

Në luftimet e datës 23 prill 1914, në afërsi të Komoranit, të zhvilluara ndërmjet kryengritësve shqiptarë dhe një patrulle ushtarake serbe, mbetën të plagosur 2 shqiptarë dhe dy ushtarë serbë. Në shenjë hakmarrje, autoritetet ushtarake serbe dhe administrative në Mitrovicë, riaktivizuan grupet komite serbe, për të realizuar krime të reja ndaj popullsisë shqiptare në Drenicë. Më 27 prill 1914, rreth 200 komitë serbë u shpërndanë nëpër fshatrat Bajë, Kotorr dhe Radishevë. Rrjedhimisht, shqiptarët, nën pretekstin se mbanin armë të fshehura, plaçkiteshin dhe vriteshin brenda shtëpive të tyre prej grupeve komite serbe. Në aksionet e komitëve serbë u vranë edhe dy shqiptarë në Makërmal dhe, më 28 prill 1914, dy të tjerë në Açarevë. Të njëjtën ditë, në Açarevë gjatë një prite të organizuar nga një grup shqiptarësh, mbetën të vrarë një oficer dhe një ushtar të një patrulle serbe. 

Më 29 prill 1914, komitët serbë bombarduan shtëpinë e hoxhës në fshatin Kuçicë. Rrjedhimisht, edhe vet Kryetari i Rrethit të Mitrovicës, Josif Studiq, ndërmori aksione për çarmatimin e shqiptarëve, por gjoja se nuk mori masa ndëshkimi. Në Sushtra (6 km në lindje të Kuçicës) u konfiskuan 8 pushkë, në Broboniq 14 pushkë, në Zhabar 4 pushkë dhe në Vaganicë 2 pushkë “mauzer”. Fshatra të Drenicës dhe viseve përreth, si: Açareva, Llausha, Klina, Vitaku, Runiku, Komorani, Suhogërlla, Kijeva etj., mbaheshin nën rrethim të hekurt nga batalionet ushtarake serbe, të cilat përforcoheshin pa ndërprerje me njësite të reja. Tërë ky terror bëhej për të nxitur edhe emigrimin e shqiptarëve dhe kolonizimin serbo-malazez të Kosovës, që ishte i domosdoshëm për shtratin e interesave të politikës shtetërore të Mbretërisë së Serbisë dhe Mbretërisë së Malit të Zi. Në këtë kontekst, nga nëntori i vitit 1912 deri në mars të vitit 1914, nëpërmjet portit të Selanikut në drejtim të Perandorisë Osmane, sipas burimeve serbe kishin emigruar 240.000 myslimanë të Gadishullit Ballkanik, shumica e të cilëve ishin shqiptarë.

Edhe gjatë muajit maj 1914 nuk u ndalën veprimet kryengritëse në Drenicë. Më 3 dhe 4 maj, në shpatet e malit të Çyçavicës, që ishte shndërruar në një çerdhe të rëndësishme për të mbajtur aktive lëvizjen kryengritëse, forca të ushtrisë dhe xhandarmërisë serbe kishin zhvilluar dy beteja të armatosura me kryengritësit shqiptarë në mes të fshatrave Likoshan, Gradicë dhe Gllanasellë. Bilanci i këtyre betejave ishte 10 të vrarë dhe po ashtu 10 të plagosur, një kryengritës i zënë rob, ndërsa të tjerët ishin arratisur. Kjo luftë e armatosur, që i shkaktonte vazhdimisht kokëçarje administratës serbe, e nxiti komandën e autoriteteve ushtarake të Qarkut të Kosovës, për të dërguar në Drenicë një batalion me dy topa, detyra e të cilit ishte kërkimi dhe kapja e kryengritësve dhe rrjedhimisht eliminimi i qëndresës së armatosur në këtë trevë.

Likuidimi i patrullës ushtarake serbe në Likoc

Për të shuar këtë lëvizje nga Gostivari në Drenicë u dërguan dy batalioni nga regjimente të këmbësorisë. Më 8 maj 1914, në Deviç u dërguan 15 karroca me shtretër ushtarakë. Në ditët e para të muajit maj, gjatë orëve të mbrëmjes, një grup i armatosur shqiptarësh sulmoi kampin ushtarak serb në Komoran. Gjatë luftimeve mbetën të vrarë një oficer (togeri Vukashin Mitiç) dhe shtatë ushtarë serbë. Po ashtu u plagosën katër vetë, të gjithë nga regjimente të këmbësorisë dhe xhandarmërisë. Nga radhët e grupit të shqiptarëve mbeti një i vrarë dhe një i plagosur. Më 12 maj 1914, një patrullë ushtarake serbe, e përbërë nga 6 ushtarë dhe 2 xhandarë, sulmoi në Likoc një grup të fortë e të armatosur shqiptarësh, që përbëhej nga 12 vetë. Grupi i armatosur i shqiptarëve përdori strategji të suksesshme, i cili, duke u tërhequr fillimisht dhe duke u shpërndarë në atë mënyrë, krijoi mundësi për të vrarë patrullën serbe, ushtarët dhe xhandarët e së cilës humbën në skutat e rrugët e Likocit. Kjo patrullë u likuidua tërësisht deri në pjesëtarin e saj të fundit. Megjithëkëtë, në Drenicë nuk u ndalën reprezaljet serbe ndaj shqiptarëve. 

Shqiptarë mbi qerre pranë kullës në një fshat të Drenicës

Komitët serbë, të armatosur në masë, urdhëronin popullsinë shqiptare të Drenicës për të emigruar, sepse qëndrimi i saj në Kosovë ishte i padëshirueshëm nga serbët lokalë, kolonë dhe administrata shtetërore. Mirëpo, shqiptarët nuk iu përgjigjën thirrjeve të tyre. Rrjedhimisht, shqiptarët arrestoheshin pa ndonjë arsye dhe më nuk ktheheshin në shtëpitë e tyre. Ndërmjet 11 dhe 16 majit në Gradicë u vranë 3 shqiptarë, kurse në Abri u arrestuan 10 shqiptarë, të cilët nën shoqërimin e rojeve i larguan nga fshati. Pothuajse çdo vendbanim shqiptar i Drenicës ishte i mbushur me komitë dhe xhandarë serbë, për fjetjen dhe ushqimin e të cilëve kujdeseshin komunat përkatëse, që kishin plaçkitur popullsinë shqiptare.  Rrjedhimisht, në gjysmën e parë të muajit maj, sipas informacioneve që kishte në dispozicion administrata e Qarkut të Zveçanit, në territorin administrativ të tij po vepronin 89 kryengritës shqiptarë: prej tyre 59 në Rrethin e Drenicës, 20 në Rrethin e Vushtrrisë dhe 10 në Rrethin e Mitrovicës. Sipas tyre, ky numër ishte simbolik në krahasim me numrin e kryengritësve në vjeshtën e vitit 1913. Në arsyetimin e këtij numri të vogël, organet e administratës serbe në Qarkun e Zveçanit, konsideronin se shumica e kryengritësve shqiptarë ishin dorëzuar, pasi që atyre u ishte lejuar kthimi në fshatrat dhe shtëpitë e veta. Në bazë të regjistrimeve të autoriteteve ushtarake serbe në Kosovë, për pjesëtarët e grupeve kryengritëse sipas rretheve dhe komunave të Qarkut të Zveçanit në vitin 1914, pothuajse nga çdo fshat i Drenicës (Skënderajt) kishte të regjistruar kryengritës, të cilët në përgjithësi arrinin shifrën e 424 vetash. Nga fshati Bajë (Zejnel Çitaku, Hamza), Kotorr (Jusuf Ajrizi, Islam Kotari, Shaban Rama, Bajram Haziri, Hasan Keça dhe Sinan Keça, djemtë e Ajet Çaushit), Kostërc (Miftar Tafa), Kuçicë (Sherif Mahmuti, Halim Bilalli), Marinë (Hajdin Kuçica), Klladërnicë (Azem Kllodernica, Sejdi Latifi), Pemishtë-Padalishtë (Daut Rexhepi, Jusuf Musliu), Rezallë (Shaban Dërguti), Çitak (Mehmet Selimi, Murat Çitaku), Kuçicë (Sherif Mahmuti), Ticë (Bahtir Okol), Abri (Sefer Sylejmani, Halil Obria), Klinë (Sylë Sejda, Bislim Selimi), Rakinicë (Bislim Ferizi) etj.

Në anën tjetër, më 16 maj 1914, inspektori i policisë serbe, famëkeqi Mihailo Ceroviq, autorizoi 27 kolonë malazezë të zgjedhnin shtëpitë dhe tokat e shqiptarëve të arratisur dhe të uzurponin e përvetësonin ato. Në raportin e tij, J. Umlauf i shkruante Vjenës zyrtare: “Më 17 maj u paraqitën tek inspektori i policisë tre imamë dhe u lutën që kolonët malazezë t’i vendoste në fshatrat e banuara nga serbët, sepse nga këta kolonë që kanë pushkë e municion mauzeri nuk mund të pritet ndonjë gjë e mirë. Inspektori i policisë, Ceroviq, i qetësoi ata duke i siguruar se kolonët e armatosur duhet të kujdesen edhe për sigurimin e atyre që nuk janë myslimanë. Çdo lokalitet i banuar nga myslimanët do të ketë 10 nga këta kolonë. Dhe është e dëshirueshme që këtyre t’u lëshohet pak arë e punuar”. 

Masakra serbe ndaj 48 shqiptarëve të Drenicës

Ndërkohë, lëvizje trupash nga Komorani në Abri, si dy vende ku qëndronin kampe, stacione ushtarake serbe dhe administrata komunale, pati edhe gjatë fundit të muajit maj. Më 26 maj 1914, në Lubavec marshoi një batalion i këmbësorisë, i cili vepronte në Lubavec, Llaushë dhe Vitak, ndërsa një batalion i regjimentit të këmbësorisë dhe 4 mitraloza ndodheshin në Abri. Në Komoran dhe Prishtinë, më 1 qershor 1914, ndodheshin dy batalione të regjimentit të këmbësorisë, katër topa malorë dhe një regjiment i kalorësisë. Kësisoj, më 26 maj 1914, pranë Cerovikut (20 km në jug të Llaushës), me sa duket afër Komoranit dhe Gllogocit, u zhvillua një përleshje e armatosur ndërmjet shqiptarëve dhe forcave ushtarake serbe, në të cilën u vranë tre ushtarë serbë. Ditën e nesërme, sipas referatit të J. Umlauf, më 27 maj 1914, “barinjtë e fshatrave Çikatovë, Abri, Polac dhe Llaushë zbuluan kufomat e 48 shqiptarëve të gjymtuar, të vrarë jashtë qytetit”. Ky terror dhe krimet serbe në Drenicë, janë argumente të rëndësishme që provojnë shkallën e shqetësimit të organeve administrative në këtë trevë dhe reprezaljet që ato ndërmorën ndaj shqiptarëve, për të eliminuar përpjekjet e tyre që sfidonin autoritetin e Mbretërisë së Serbisë dhe pikësynimin e saj për tjetërsimin e identitetit kombëtar dhe kulturor të Kosovës.

Dhuna serbe ndaj shqiptarëve

Organet e administratës serbe i tendosi jashtëzakonisht lëvizja e qëndresës së armatosur në Drenicë, prandaj nuk ndaleshin së zbatuari metoda dhe mjete të ndryshme për shthurjen e saj. Kryetari i Rrethit të Mitrovicës, Gjorgje Matiq, në mesin e metodave efektive për shuarjen e kësaj lëvizje, konsideronte në mënyrë të veçantë se ky problem i madh mund të zgjidhej “në mënyrë të përhershme vetëm duke zhvendosur ose internuar familjet e kryengritësve”. Ideja e tij mori formë konkrete kur në gjysmën e parë të muajit maj, Ministrisë së Punëve të Brendshme të Mbretërisë së Serbisë, i propozoi zhvendosjen e familjeve të kryengritësve nga shtëpitë e tyre dhe pas kësaj në këto shtëpi të vendoseshin familje të vogla kolone serbe nga fshatrat e Rrethit të Mitrovicës. Këto familje do të luanin rol të rëndësishëm në mbështetjen e administratës serbe në Drenicë. Në këtë kontekst, propozimi i tij përfshinte edhe mirëqenien e këtyre familjeve, të cilave duhej t’u jepej e drejta e shfrytëzimit dhe punimit të tokës shtetërore. Rrjedhimisht, kur të realizohej edhe ky hap, pastaj niste procesi i kolonizimit serb të Drenicës. Ky plan i Kryetarit serb u diskutua seriozisht në organet e Ministrisë së Punëve të Brendshme. Në Drenicë janë vendosur familje kolone serbe, por praktikisht ky plan nuk është realizuar në masë specifike, për shkak se procesi i kolonizimit nuk mund të realizohej me hapa të shpejtë. Ndërkohë, edhe rrethanat politike në Mbretërinë e Serbisë pas Atentatit të Sarajevës (28 qershor 1914), ndikuan në relativizimin e politikave të brendshme në kurriz të viseve shqiptare.

Vrasje, çarmatim e mizori ndaj shqiptarëve

Organet ushtarake serbe u treguan të ashpra edhe ndaj shqiptarëve që ishin arrestuar me akuzën për sensibilizim dhe nxitje të kryengritjes kundër pushtetit serb. Kështu, me këtë akuzë, 6 shqiptarë që ishin arrestuar në fshatin Gradicë, u transferuan dhe më pas u ekzekutuan në Deviç, pa zbatuar një procedurë paraprake gjyqësore. Në këtë kontekst, duke qenë kategorike të luftonin dhe likuidonin çdo pjesëtarë të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, organet serbe realizuan edhe një vrasje. Sipas informacioneve të J. Umlauf “një kryengritës që në vjeshtën e vitit 1913 ishte arratisur në Shqipëri, u kthye në fshatin e tij me qëllim të fuste kontrabandë (pa u hetuar nga organet ushtarake dhe policore serbe, F.R) në Shqipëri gruan e tij të re. I sulmuar nga xhandarët, ai ra i vdekur pasi edhe ai vrau një nga agresorët”. Ndërsa gruan e këtij kryengritësi fati e detyroi ta lidhte në bashkëjetesë të paligjshme me kryetarin e komunës së Deviçit.

Në dhjetëditëshin e parë të muajit qershor të vitit 1914, organet e administratës ushtarake serbe bënë zbarkimin e armëve dhe transferimin e trupave, të cilat përfshinin edhe territorin e Drenicës. Njëkohësisht, serbët lokalë dhe kolonë morën pjesë në aktivitete që kishin të bënin me stërvitjen e tyre për të qitur me armë. Ushtrimet në fjalë u realizuan në Mitrovicë me rastin e festës së Pashkëve Ortodokse. Po ashtu, zona e Drenicës u përball edhe me arrestime, siç ndodhi në fshatin Vitak, ku u arrestua një 25 vjeçar, pa asnjë dokument personal, për gjoja veprimtari spiunazhi në shërbim të konsullatës austro-hungareze në Mitrovicë. I arrestuari, i shoqëruar nga trupa ushtarake, u dërgua për masa të mëtejme në Shkup. Në fillim të qershorit 1914, autoritetet administrative serbe i njoftonin shqiptarët myslimanë që të pajiseshin me certifikata emigrimi dhe të largoheshin brenda tri ditëve nga Drenica dhe Kosova, sepse më vonë nuk lëshoheshin leje të tilla prej tyre. Edhe në fund të muajit qershor në Drenicë u dërguan kompani këmbësorie për të përforcuar forcat e tjera ushtarake, ndërsa nga fshati Bajë komisioni i çarmatimit solli në Mitrovicë 12 pushkë mauzer osman të konfiskuara tek shqiptarët. Në Klinë, më 12 dhe 13 qershor 1914, dy shqiptarë pasi u keqtrajtuan më pas u plaçkitën nga komitët serbë. Ndërsa më 14 qershor, prej një patrulle ushtarake serbe u plaçkit e tërë shtëpia e Keço Ajet Çaushit, i cili ndodhej i arratisur në Shqipëri.

Përfundimi

Në bazë të burimeve dhe materialeve të mësipërme, nënkuptohet se Drenica pothuajse përgjatë një viti (korrik 1913 – qershor 1914) ishte maksimalisht aktive në kuadër të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, për çlirimin e Kosovës nga pushtimi dhe aneksimi serb e malazez dhe bashkimin e saj me Shqipërinë. Përmes organizimit të luftës së armatosur, e cila u zhvillua me metoda e strategji të befasishme dhe në grupe numerikisht të vogla (30 vetë) e të mëdha (2.000 vetë), varësisht nga terreni gjeografik i veprimit, shqiptarët e Drenicës nuk e lanë asnjëherë të qetë administratën pushtuese, duke e goditur e sfiduar atë në të gjithë segmentet e saj të sigurisë (ushtarakë e policorë) e të administratës. Kjo forcë shqiptare, që njëkohësisht u kujdes për mbrojtjen e shqiptarëve nga shtypja serbe, u persekutua vijimisht nga organet e administratës serbe, u luftua me të gjitha metodat e mjetet, por nuk arriti të shuhej plotësisht, pavarësisht masakrave, terrorit e krimeve që ushtroheshin ndaj familjeve të kryengritësve, ndaj popullsisë së pafajshme dhe ndaj çdo vendbanimi të Drenicës. Në këtë kontekst, në vitet 1913-1914, Drenica përfaqëson një rol dhe kontribut të veçantë në kuadër të tentativave të popullit shqiptar të Kosovës për çlirim e bashkim kombëtar, i cili me qëndresën dhe luftën e armatosur ka përçuar një mesazh tek Fuqitë e Mëdha dhe monarkitë serbo-malazeze, se vendimet për cenimin territorial të Shqipërisë dhe ndarjen e shqiptarëve, ishin të padrejta dhe të papranueshme.

(Fund)

Pas betonizimit të qytetit dhe shkatërrimit të shesheve historikë, vlonjatët dorëzuan dhe detin

by

Gezim Zilja/

Dje në Gjirin e Vlorës bujtën dy “mysafirë’ të qeverise Rama, dy TEC-e lundrues. Ndërkohë në Vlore ka një TEC, që ka kushtuar mbi 100 milion USD, të përfunduar në vitin 2011, me kapacitet 100 MW që emeton në rrjet 97 MW. Ky TEC u ndërtua të shërbente për marrjen e burimeve të energjisë nga burime të ndryshme dhe balancimin e sistemit. TEC-i është lënë pas dore me vite të tëra nga Qeveria. Termocentrali punoi për pak kohë në fund të vitit 2011 derisa ndodhi difekti në kullen e ftohjes. Për të shpenzohen gati një milion euro ne vit per mirëmbajtje, si dhe interesat e kredisë që paguhen nga qeveria shqiptare. Në kushtet e krizës TEC-i duhej të vihej në punë por çuditërisht qeveria sjell nga Bangladeshi dy TEC-e lundrues prodhim i vitit 1997, që punojnë me mazut, ndotin ndjeshëm ambjentin e prodhojnë me çmim të lart.  Ato janë dy grupe motor – gjenerator me prodhim bruto rreth 110 MW, dhe një pjesë të energjisë e përdorin për konsum vetjak. Rrjedhimisht rreth 100 MW do të emetohen në rrjetin e transmetimit, që është thuajse e njëjtë me fuqinë e e TEC-it, ekzistues.

Djegia do të bëhet në motor me djegie të brendshme dhe ndotja per shkak të CO, SO2, NOx dhe pjesezave te ngurta, do te jete shumë më e madhe sesa TEC-i duke u bërë  ndotes të jashtezakonshem për Gjirin e Vlorës dhe duke shkaterruar turizmin në këtë qytet. Këto dy anije do t’i kushtojne KESH-it vetëm qera 83.000 euro /ditë, rreth 60 milionë euro për dy vjet. KESH-i do të blejë lëndën djegëse per prodhimin e energjise rreth 200 euro/MW. Për të bërë te mundur funksionimin e tyre do të duhet të bëhen shpenzime shtesë, për ndërtimin e infrastrukturës: ankorimi në port, furnizimin e (vendosjen e tubacioneve) anijeve me lënde djegëse, marrjen e ujit të detit për sistemin e ftohjes dhe ndërtimin e një linje kabllore per transmetimin e energjise nga anijet etj. Uji për ftohjen e agregateve te TEC-ve lundruese do të merret nga deti dhe do të bëjë që ujrat rreth Gjirit të Vlorës jo vetëm të ndoten por të rriten me rreth 14 gradë. Kjo shkakton kthimin e një pjese të gjirit, ( veç ndotjes nga nafta) në një det të vdekur. Sa i përket energjisë që do të blihet nga KESH-i megjithë qeranë dhe shërbime të tjera ndihmëse shuma për dy vjet do të arrijë rreth 700 (shtatëqind) miljon euro. Kthimi i TEC-it ekzistues në punë, nuk do të kërkonte më shumë se 50 (pesëdhjetë) milion euro. Duket një aferë e pastër abuzive ku sasia e parave të vjedhura është tejet e lartë. Shifrat që dha dje KM-ja për TEC-et lundruese janë jo të vërteta dhe shpejt do tu dalë kallaji.

PS: Pas disa lajmërimeve e thirrjeve Aleanca për Gjirin organizoi dje një porotestë, kundër vendosjes së këtyre përbindshave në Gjirin e Vlorës. Pjësëmarrja nuk i kalonte të tridhjetë vetët, përfshi katër opozitarë të PD-së dhe pesë fejsbukistave. Asnjë deputet, nuk u duk andej, i kuq, blu apo mavi, asnjë portalist i Nostalgjikëve të Vlorës apo asaj me titullin revolucionar ”Vlonjat lind, nuk bëhesh,” asnjë pronar hotelesh, restorantesh, rezortesh nuk u pa, madje as ndonjë nga peshkaterët që pinin kafe aty rrotull. ASNJË. Duket se vlonjatët pas betonizimit të qytetit, shkatërrimit të Sheshit të Flamurit, Sheshit të Pavarësisë  dhe Sheshit para Bashkisë janë dorëzuar plotësisht para aferave e marrëzive të KM-së dhe shpurës së tij.

QËNDRESA E KIEVIT, BIDENI DHE LUFTËRAT E PUTINIT

by

Nga MASSIMO GAGGI

Kur Zelenski kërkoi më shumë ndihma ushtarake, duke pohuar se me armë më bashkëkohore ushtria ukrainase do të kishte patur mundësi të kundërshtonte më fuqishëm ushtrinë ruse, n’Evropë u ngritën shumë  zëra qortues: kishte nga ata që donin të kufizoheshin vetëm në ndihmat njerëzore, duke braktisur në fatin e tyre ushtarët e Kievit dhe ata që, të bindur se ushtria e Zelenskit nuk mund t’i a dilte e vetme, kërkonin një ndërhyrje më të drejtpërdrejtë të NATO-s. Strategjia mbi të cilën Amerika e Biden-it përkoi aleatët atllantikë, e vulosur nga shumë si një rrugë e mesme pak e efektëshme, po zbulohet skajshmërisht e tillë.  

Nuk mund të flitet për strategji fitimtare sepse lufta është e paracaktuar të zgjasë ende gjatë dhe një Putin i vënë me shpatulla mbas muri mund të ketë kundërveprime të dëshpëruara e tejet të rrezikshme, si përdorimi i armëve kimike ose bumbave bërthamore taktike. Shpartallimi i Izymit që e vë në tehun e kritikave të së djathtës kombëtariste, mund t’a shtyjë të shpallë që Vëndi është në luftë, duke mbaruar me retorikën e “veprimit ushtarak të posaçëm”, e duke urdhëruar një mobilizim të përgjithshëm ose të pjesëshëm, me pasojë shkallëzimin e kofliktit. Por sot nuk mund të mohohet se guximi i popullit dhe i ushtrisë ukrainase dhe qëndrimi i matur por i vendosur i aleatëve perëndimorë janë duke patur sukses, edhe se në një skenar lufte që detyron vuajtje të padëgjuara të Vëndit të mësyer dhe vështirësi të rënda ekonomike pjesës tjetër t’Evropës, e vënë përballë krizës energjitike dhe rrezikut të rënies ekonomike.

Sigurisht ndërprerja e furnizimeve me gaz rus Vëndeve të BE, si armë trysnie frikëson dhe detyron flijime. Por fakti që Putini është katandisur të shpresojë në “gjeneral dimrin” – muaj shumë të ftohtë për të vënë në prova shumë të ashpra popujt evropianë, të pamësuar më me mungesa – e që po shkon në mbledhjen e nivelit të lartë të Samarkandës me kapele në dorë për t’i kërkuar Xi Jinping-ut ndihma ushtarake e teknollogjike kineze të pambërritura kurrë megjithë premtimet e udhëheqësit aziatik për një “aleancë pa kufizime”, janë prova të vështirësive skajore në të cilat po përpëlitet presidenti rus.

Disfata n’Ukrainë, me humbjen e pothuaj të gjithë tokave të pushtuara në Donbas gjatë gjashtë muajve të luftës, është e rëndë sepse është aq e gjërë sa nuk mund të fshihet. Tërheqja rrënuese nga Izumi, tregon më pas se ushtria ruse, me trupa të demoralizuar, të stërvitur e të pajisur keq, nuk është në gjëndje t’u bëjë ballë fuqive ukrainase: më të pakta në numër por më të vendosura, të stërvitura mirë e të mbështetura nga NATO, përveç furnizimit me armë, me ndihmë nga satelitët, aeroplanë spiunë e sisteme ndërprerësish të lidhjeve që i lejojnë ukrainasve të kuptojnë më shpejt se çfarë do të bëjnë trupat ruse.

Ndërsa ushtria e Moskës lëviz n’errësirë dhe përveç mangësisë së komunikimeve, duhet të përballojë edhe mungesën e zinxhirit furnizues: tashmë ka dëshmira të reparteve që nuk kanë pranuar t’u binden urdhërave të sulmit sepse ishin të pajisur shumë keq. Putini ka vënë në heshtje opozitën demokratike, por në rrjetet sociale ruse shpërthen zëmërimi i blpgerëve kombëtaristë që tashmë e qortojnë haptas edhe sepse, në të njëjtat orë në të cilat ushtarët rusë iknin pështjellas nga Donbasi, presidenti përuronte një rreth të stërmadh panoramik në një Moskë që festonte pa asnjë fre për shpenzimet tetëqindeshtatëdhjetëepestin përvjetor të lindjes së saj. E gjithë kjo ndërsa ushtarët rusë luftojnë me armë të dobta nga cilësia, pa kontrolluese shëmbëllimi të natës dhe pak ndihma për të plagosurit, ultrakonservatorët e ndjekin këmba këmbës dhe tani i kërkojnë Putinit një mobilizim të përgjithshëm të Vëndit për të mposhtur Ukrainën.

Si do t’i kundërveprojë dështimit presidenti rus? Zgjedhjet e tij janë të pakta e të gjitha shumë të këqija. Në këtë pikë mund të jetë i shtrënguar të miratojë një mobilizim të pjesëshëm, por sigurisht nuk don t’a tërheë Vëndin në një klimë lufte saktësisht për arsyen për të cilën shkoi të shtunën në një park lojërash: “Është e rëndësishme”, tha, “që rusët të gëzojnë pak pushim me miqtë dhe familjet e tyre”. Deri tani Putini ka arritur të shmangë kundërshtitë edhe sepse në Rusi jeta nuk ka ndryshuar shumë që nga shkurti e deri më sot: simbas Levadës, një institut demoskopik i pavarur, 48 përqind e rusëve nuk ka parë asnjë ndikim nga lufta e përditëshme e thotë se nuk dëgjon më të flitet për të.

Të thirret një mobilizim i përgjitshëm do të thotë të rekrutohet përdhunshëm e të dërgohet për të vdekur një brez i tërë të rinjsh krejtësisht të papërgatitur për luftë, të paralizohet ekonomia, t’i duhet shpjeguar popullit të vet përse i shpall luftë një Vëndi vëlla që po lufton me heroizëm për pavarësinë e tij: politikisht një rrënim. Atij të brëndëshmit, do t’i pasojë ai ndërkombëtari nëse do të shkojë deri në fund me ndëshkimet energjitike: Evropa do të vuajë, por në dy vite do të arrijë autonominë nga gazi rus dhe n’atë pikë Moska do të ketë humbur lidhjet me Perëndimin. Me një NATO më të fuqishme rrezikon të shtyhet drejt Azisë. Një evolucion i kundërt me natyrën ruse, që do t’a vinte përgjithmonë në një rol të nënështruar kundrejt Kinës. Me një rrethanë rënduese: sot Moska nuk ka as burimet ekonomike dhe as teknollogjinë për të kthyer drejt Kinës dhe Hindisë të gjithë gazin që nuk do të shesë më në Evropë.

Sigurisht, është gjithmonë e mundëshme një lëvizje e dëshpëruar e Putinit e paracaktuar të  shndërrojë një luftë lokale në tragjedi planetare. Por deri tani, me gjithë mizorinë e tij dhe llogaritë e gabuara, Putini ka treguar se ka në mëndje synime t’arsyeshme. Dhe Perëndimi ka arritur të bëjë të veprueshme mekanizmat e frikësimit: me ndihmat e tij të tërthorta NATO ka qënë shumë e efektëshme, ndërsa Putini, mbasi ka kërcënuar ndëshkime kundër Vëndeve që ndihmojnë Kievin, e ka mbajtur luftën brënda kufijve t’Ukrainës.

“Corriere della Sera”, 12 shtator 2022      Përktheu Eugjen Merlika  

A Weekend Celebrating Mother Teresa’s Life and Legacy in Washington DC

by

By Merita B. McCormack*

The weekend of September 10th was dedicated to our beloved sister in blood and saint of the world, Mother Teresa here in Washington DC.

It was named as her  “Anniversary Weekend”, commemorating the 25th Anniversary of Mother’s Entrance into Eternal Life and her 76th anniversary of her call to serve the poorest of the poor.

On these occasions there was a daylong symposium and a movie screening the next day. All scholarly and artistic events were preceded and closed by prayers, namely Mass at the start of the day, vespers in the evening and Holy Hour and benediction as well.

 The Opening Mass on Saturday morning was held at the Crypt Church in the Basilica of the National Shrine of the Immaculate Conception the largest US Catholic Church and one of the fifth ‘s largest Basilicas of the World.

Archbishop William Lori of Baltimore was the Principal Celebrant and Homilist. Some concelebrants had travelled from afar. Among them were Most Reverend Robert Harris, Bishop Emeritus of St.John, New Brunswick, NJ, Fr. Brian Kolodiejchuk, Director of Mother Teresa Centre and the postulator for Mother Teresa’s canonization, Fr. Pasquale M.C, Fr. Mark Morozowich,S.E.O.D dean of CUA’s TRS Department etc. In his homily Archbishop Lori spoke very fondly and kindly of Mother Teresa and especially of her holiness. He mentioned that her upbringing in a faithful family   prepared her for her missionary work as he recalled meeting her and giving her a glass of water, which, he jokingly said “that would probably bring him to Heaven”. He also commented on Mother Teresa’s call to serve the poorest of the poor and commented on her  “dogged determination” to live out her vocation, found the Missionaries of Charity order, which these days has about 5000 sisters and religious around the world, responding to God’s call to her exactly 76 years ago, on September 10th 1946.

Archbishop Lori said  “Like Mary, (mother of Jesus), Mother Teresa embraced God’s will with loving trust and surrender, with “dogged” determination and courage. …Whether here, in DC or China…. she was small in stature but powerful…it was God’s power in her and through her”

Elaborating on fulfilling God’s work through corporeal works of mercy, Archbishop commented on the Gospel of Matthew 25 and mentioned the famous expression that Mother Teresa has said “ seeing the poor as Jesus in his distressing disguise”.

He added that she was not a social worker, but a woman who through Faith, Hope, and Love served others for God’s glory. He said that “mother spoke lovely, lovingly and directly and he mentioned how she touched the many hearts of politicians at the prayer breakfast in Washington DC. She taught us Archbishop said to “abandon all complications of our lives and say yes to Jesus”. He urged us all to ask Mother Teresa to smile on us (as in intercessory prayer), to deepen our prayer life and to practice charity. He concluded with “St.Teresa of Calcutta pray for us.”

One of the key events of Saturday was Mother Teresa Institute Inaugural Conference

It was held at the Catholic University of America in Washington, D.C.  

According to the brochure distributed to the participants during that day,

“The Institute is an outgrowth of the work and activities of the Mother Teresa centre, a non for profit organization established and directed by the religious family founded by Mother Teresa, the MoC. The aim of the MTI is to preserve, protect, promote and develop the authentic legacy of Saint Teresa to the Church and to the world. The MTI will provide resources to the students, scholars and researchers who are interested in Mother Teresa, her life, charism and message, giving them the opportunity to study in depth one of her greatest saints of modern times and a humanitarian figure who made and enormous difference to the welfare of the poorest of the poor and had broad influence in the Church and the world. The Institute will also endeavour to promote greater knowledge of the holiness, teaching and legacy of St. Teresa of Calcutta”

The keynote speaker was George Weigel, a theologian, leading public intellectual in USA, and a Distinguished Senior Fellow of the Ethics and Public Policy Centre. He spoke on the tangencies of St. John Paul the Great (Pope John Paul II known as Karol Voytila) and saint Teresa of Calcutta, noting that both were great leaders of the 20th and 21st century were greatly admired and loved by peoples and nations around the world, because of their witness to the truth. This witness manifested itself in different ways amongst the two great leaders, with Mother Teresa bearing full witness to her calling by unwavering self- giving and self-sacrifice for her fellow man dedicated to a life of service. St John Paul the Great bore witness in a different manner, both garnished a worldwide following and respect due to their witness and both were instrumental in bringing about a changed world in the case of St. John Paul the Great in his pivotal role in awakening the pitfalls and evils of communism and promoting the dignity of the human being and life over a culture of death.

Weigel emphasised the prayerful and Eucharistic centred nature of the two saints and he shared how JPII wrote all his important documents in front of the Blessed Sacrament.  While Mother Teresa started the day with prayer and made sure her order has daily prayers and meditation and frequent Holy Hours besides daily Mass

He spoke of both Saints Dark Nights of the soul and also shared that the two saints loved sweet treats!

Fr. Brian Kolodiejchuk spoke in details about Mother Teresa’s spiritual life. He is the postulator of her case for canonization and has access to a myriad of documents and letters. He has authored books and papers on mother and he spoke fondly of his memories.

Mother Teresa: Icon of the New Evangelization was the panel discussion of the afternoon with participants being:

Rev. Darren Dentino, MC; James Towey; Dr. Janice Breidenbach; Fr. Steven Payne, OCD.Father Dentino   participated remotely from Nairobi, Kenya

 Mr. James Towey also spoke with Voice Of America, Albanian section and he recalled meeting the saint and having a friendship for the last 12 years of her life. He recalled how she looked as a young schoolgirl with such a small stature but so strong and determined. He recalled memories of Mother Teresa’s family stories and he attributed her Albanian origin and upbringing to her outstanding missionary work.

During the symposium there were many questions for the speakers and panellists. In an exchange with one, the author of this article asked about a story about Mother Teresa and St.John Paul II, which relates to her very first private visit in Albania in the late 90s. The story is that mother Teresa could not be without the Eucharist and apparently the pope (John Paul II) had permitted her to carry the Consecrated Host with her for her short trip to Albania. She could then be receiving our Lord daily while they’re without a priest to say mass. While the speakers/panellists had no knowledge of this particular encounter, they agreed that this could very well have been the case. This encounter sparked a longer discussion then about Albania, the culture and its role (as a cross cultural country as quoted by Weigel) in preparing mother Teresa to be the “powerful but non threatening Christian witness”(as stated by Weigel) in India. 

Following up in those comments there was Fr.Pasquale of Spain who recalled how Mother Teresa had called him and he arrived within 24 hours in Albania from new York, to serve her missionaries upon the permission of opening the homes in Albania. He spoke fondly of Albanian and Albania and even blessed us in Albanian by saying “ Zoti ju bekofte”(God bless you)

The day concluded with vespers and the next day the activities continued. The movie “ No greater Love” premiered at the St.John Paul II Shrine and will be shown in the AMC theaters in the USA on October 3-4 2022.

The movie is sponsored by Knights of Columbus.

The activities were attended by many Albanian Americans in the Diocese of Arlington and in greater DC Metro area as part of the Mother Teresa’s Month, an annual tradition that involves spiritual and corporeal works of Mercy.  Voice of America, Albanian section covered the Saturday’s events and Artan Harraqija, a VOA journalist prepared an in depth chronicle broadcast on Sunday Sept 11.

Reflecting on the weekend, one cannot help but think that while, even today, the world faces considerable challenges, it should not be lost on the world that such great leaders as these two individuals saw their rise from backgrounds of suppression and sacrifice. Both at community and national level in their respective countries and this rise to worldwide leadership, surely is no accident when placed in the light of the battle between good and evil, at all levels, notably at national and international levels, where leaders are brought to the forefront. They are leaders who understand this battle and the forces involved at critical times in history.

In a similar light one might ask the question with the recent passing of British Queen Elizabeth the 2nd, why she too, garnered so much worldwide respect? The common theme seems to be that of service, service to something greater and bigger than self, service to fellow man, service to God, service to long standing traditions and constant values even at the expense of personal sacrifice. Clearly these leaders have demonstrated such service and it is this service at different levels that attracts and brings out the best in human nature and can explain the worldwide popularity of such leaders.

It was no surprise that during the Q&A sessions on the weekend, several people    asked the question as we witness the ongoing war in Ukraine with Russia, as to what might the two saints might think and do regarding the politicians or clergy there.

Is this a coincidence or is indeed part of the wider battle between dignity of the human being and those who would see humans only as utilitarian entities? 

And as expected the answer and the theme, remains personal holiness, self-giving, prayer and sacrifice.

In such times of great difficulty and challenge we will continue to see leaders and saints rise to the fore, who may one day go down in history as leaders who stood up for the dignity of the human being, for life over a culture of death, for freedom over oppression and suppression, for good over evil.  

Mother Teresa, pray for us!

 * The author lives and works in the Washington DC Greater area and is a member of VATRA. She works for a private University and is an active member of the Albanian American Diaspora.

Mjeshtër, shpirti yt tashmë shëtit nëpër muzikë

by

Aleksandër Çipa/

Homazh për Mjeshtrin Et’hem Qerimaj.

Familjarët e tij, koncertin emocional të organizuar si të fundit koncert dinastik në fushën e muzikës, e titulluan: ” Harku i triumfit të Qerimajve”. Ishte një premierë që kishte në epiqendër shkëlqimin e mjeshtrit që edhe pse kishte kapërcyer të 80 vitet e jetës, në lëvizjet e veta të harkut dhe plastikën e interpretimit, të mbushte me një gjallëri magjike, të përfshinte në lëvizjen ajërngritëse të saj.

Nuk kam njohur një plastikë të tillë virtuozi si ajo e Mjeshtër Qerimajt, sikundër një qeniepërfshirjeje si ajo e tij në marrëdhënien mes trupit të brendshëm të violinës dhe harkut.

Në duart e tij violina ishte instrumenti si “shtëpi” e melodive me energji dhe tinguj që të merrnin e shpinin nga Bota në Tejbotë dhe anasjelltas.

Sytë shkëlqimtarë të Mjeshtrit kishin gjithë kodet e së bukurës në tinguj, si dhe të gjitha harmonitë në një shkëmbim magjik mes gishtave, harkut, violinës dhe fytyrës së tij.

Mjeshtri, mes kësaj hapësire të ngushtë mishi, sendi dhe instrumenti, mbart’te atë fuqi të parrëfyeshme magjisti e cila, ia shumoi adhuruesit dhe ia shton ende pëlqimtarët e gjallë.

Mjeshtër Qerimaj na la perceptimin e një trupi që u mpak për të mos lënë violinën vetëm. Tashmë, kur ai kurm heshti për t’u fshehur nën dhe, emri i Tij është kodi i adhurueshëm i tingujve që na ka mbetur si materie muzikore e një kabaje unike. Për këtë kaba të Mjeshtër Hetem Qerimajt, të cilën në të nesërmet dhe çdo të pasnesërme do të thuhet se është pavdekësi e plotë, sot të gjithë bashkëkohësit e tij në një akt të brendshëm shpirti le të kryejmë një duartrokitje dhe të pëshpërisim diçka prej tingulli e kuptimi mirënjohjeje.

Usta, në gjumin tënd qoftë drita e bukur e Parajsës!

Shpirti yt tashmë shëtit nëpër muzikë, të cilën e dëgjojmë dhe na mbetet si ajri. Faleminderit!