s p – Page 2550 – Dielli

Falenderimet për dy ditët intensive për festën e Flamurit

November 29, 2021 by s p

Amet Gjanaj/

Dje te Shkolla shqipe me mësuesit, nxënësit e prindërit ku falenderimet i takojnë sigurisht mësuesve për punën e tyre të palodhur dhe prindërit për që ndihmojnë për aktivitetin ;- Sot në ceremoninë e veshjës së Manneken-Pis, simbolit të Brukselit, me një nga kostumet tona kombëtare dhe festimit në Grand-Place në Qendër të Brukselit për çka do të doja të falenderoja të rinjtë e të rejat e grupit të vallëve Vatra për një performancë fantastike dhe krenarinë që ndjenë dhe treguan e të qenurit Shqiptarë! Falenderojmë dhe kryetarin e bashkisë së Brukselit për autorizimin e festimit! Falenderime dhe DjAnk, DjDoria, LindiTupan dhe Grupi Rinia për mbështetjen e vazhdueshme!Një falenderim të veçantë i takon sigurisht Vaile Shkodra Azizi me familjen e saj për përgatitjet e të dy eventeve! Falenderime dhe qebaptorës “4 Saisons” në Simonis që ofroi një darkë për të gjithë grupin e valleve!Dhe publikut të dashur Shqiptar që merr pjesë aktivisht në të gjitha aktivitetet patriotike! Që të gjitha trevet tona të bashkohen ashtu siç bashkohëmi të gjithë Shqiptarët këtu në Belgjikë!

Amet Gjanaj

Rrëfimi për Flamurin në vetën e parë

November 29, 2021 by s p

Bajram Mjeku/

Secili shqiptar, ka një rrëfim mbresëlënës për Flamurin kombëtar me shqiponjën dykrenare të shtrirë mbi cohë të kuqe.Personalisht kam njëfarë bindje se kur flas apo shkruaj për Flamurin kombëtar, kam edhe ndjesi, edhe emocione ndryshe.Për herë të parë më është bërë dhuratë Flamuri kombëtar që e shihni në këtë fotografi më 6 tetor të vitit 1968. Ishte një ditë e bukur me diell, derisa ia shtonte hijeshinë rrëzëllima e vesës së mëngjesit. Ishte dita kur ish-Jugosllavia komuniste lejoi që shqiptarët në ish-Jugosllavi, do të mund ta përdornin zyrtarisht flamurin kombëtar, pasi deri në këtë kohë, për flamurin dhe shqiponjën dykrenare ishin vrarë e burgosur qindra shqiptarë.Po këtë vit në kampin komunist, ndodhën shumë protesta studentore në Evropën Lindore, derisa protesta të këtilla pati edhe në Kosovë.Ditën e 6 tetorit të vitit 1968, nuk do ta harroj asnjëherë në jetën time. Isha vetëm pesë vjeç dhe Flamuri që m’u bë dhuratë ishte i përmasave të vogla. Ai u soll në familjen time nga studentët shqiptarë, të cilët ishin anëtarë të Shoqatës Kulturore të Studentëve Shqiptarë në Universitetin e Lubjanës, të cilët atëbotë studionin në këtë Universitet prestigjioz së bashku me axhën tim.Tre vjet më vonë, të njëjtit studentë vizituan Republikën e Shqipërisë. Dekanati i Fakultetit Teknik në Universitetin e Lubjanës, kishte krijuar pretekstin se studentët kishin nevojë për një vizitë studimore në Republikën e Shqipërisë dhe kështu rreth dhjetë studentë shqiptarë patën fatin e tyre të vizitonin Shqipërinë në një vizitë dyjavëshe!Mbas vizitës, unë fitova edhe dy dhurata; një flamur me shkabën dykrenare dhe një fanelë kuqezi të Klubit të futbollit “Flamurtari” të Vlorës! Flamurin dhe fanelën i ruante me kujdesin më të madh nëna ime në arkën e saj, të cilës gjithmonë i vinte erë ftonjësh. Fanelën kuqezi, nuk e kam veshur më shumë se dy herë në jetën time nga frika se do të më grisej. Derisa unë rritesha, fanela mbeti po ajo në përmasat e vogla të saj!Edhe sot kujtoj se Flamuri i prodhuar atëbotë në Shqipëri i përkiste një stofi cilësor, por njëzetetetë vjet më vonë, më saktë gjatë operacionit të ushtrisë serbe i koduar me emrin “Patkoi” në luftën e fundit në Kosovë, flamuri kombëtar dhe fanela e Klubit të futbollit “Flamurtari”, mbetën nën gërmadhat e shtëpisë së djegur…Flamuri kombëtar, jo vetëm është simboli ynë i shenjtë, por është edhe ndër më të bukurit në botë. Është shkaba dykrenare, e cila qëndron aq bukur mbi stofin e kuq dhe simbolizon aq denjësisht shkathtësinë, forcën dhe energjinë në historinë tonë tragjike, për të mbërrijtur këtu ku jemi sot.

DOM PJETËR POPAJ*: LAVDI BURRAVE TË KOMBIT QË I DHANË ATDHEUT LIRINË, BASHKIMIN E PAVARËSINË

November 29, 2021 by s p

Të dashur Klerikë, i nderuar Zoti Kryetar Berisha, Vatranë të ndershëm, musafir të dalluar, vëllezër e motra. Mirëmbrëma dhe mirë se jemi bashkuar ne kete kremte te madhe. S’parit uroj Festen e Flamurit, ditën e lirisë e të pavarësisë të popullit tonë. 28 Nëntori është dita më e ndritshme dhe më e rëndësishme e kombit tonë. Në këtë ditë Ismail Qemali ngritë Flamurin e Kastriotit, Flamurin kuq e zi me shqiponjën dy krenare. Në këtë flamur shohim qëndrimin e patundur të burrave fisnik shqiptar ndër luftra të tmerrshme per të mbrojtur vendin tonë trashiguar brez pas brezit. Këta sakrifikuan jetën e tyre duke luftuar dhe vdekur me nder e lavdi. Kjo dite u takon atyre që ia falen atdheut lirinë, bashkimin e pavarsine. Ata ranë deshmorë por nuk vdesin kurrë, janë gjithmonë në mendjet e kujtimet tona në cdo festim e përvjetor. Toka e jonë është e shenjte sepse është e bekuar me gjakun e Martirve. Ngjyra e zezë ne mes te flamurit tregon ato ditë luftrash me plote vuajtje e pikëllime. E kuqja tregon gjakun e derdhur te deshmorve tanë. Shqiponja ne mest të flamurit tregon fitoren e tyre. Sikur shqiponja që fluturon në qiellin e hapur më lartë se të gjithë shpendet tjerë. Ashtu kto njerëz kolosa duke triumfuar ndër luftra shekullore e ngriten popullin e vendin tonë duke i sjellur LIRINË vlerën dhe pasurinë më të çmuar. Sikur është shprehja e vjeter që thotë liria nuk falet as dhurohet por fitohet. Për cdo vjetë e kremtojmë këtë festë duke falënderuar Zotin, dhe duke kujtuar e nderuar keto heroj që kanë bërë të mundur të agojë kjo ditë. Me fjalët e Faik Konicës: “Kujtimi i 28 nëntorit të 1912 nuk është një goditje kundra fqinjve tanë, jo lakmimesh e rrëmbimesh por kujtime për vetmbrojtje me mundime të palodhura dhe me trimerina të gjata e të forta që kanë lanë gjurma në letersinat e gjithë popujve të qytetëruar.” 28 Nëntori është më shumë se një festim; është një ditë e shenjtë për ne. 28 Nëntori i parë ishte në vitin 1443 kur kryeheroi ynë Gjergj Kastrioti, Skënderbe e ngriti për herë të parë Flamurin me shqiponjen dykrenare në kalanë e Krujës ku valvitej për 25 vite me radhë deri në vdekjen e tij. Pas vdekjes së tij 1468 u deshtën edhe 444 vjet nën pushtimin e armikut deri me ngritjen e tij dytë të 28 nëntorit të vitit 1912 dita e shpalljes së pavarësisë. Me këtë shpallje populli ynë fitoj të drejtën e tij të pamohueshme për të qenë i lire e i pavarur, krahas kombeve e popujve të tjerë të Evropës. Ishte edhe një fitore kunder armiqve fqinj, kunder synimëve e planeve të tyre për coptimine e shqipërisë. Ne e Falenderojmë Zotin që sot i kemi Shqiperinë e Kosovën. Njëkohësisht kemi Nji popull por të ndare në dy shtete. Bej o Zot që nje ditë të kemi nje popull të bashkuar në një shtet të vetëm. O Zot bekoje popullin tonë, mbrojë nga çdo rrezik, kudo që gjëndet në botë. Ky popull që nuk të harroi kurrë, në ditë të mira e të vështira, në gëzime e në pikllime. Bëj qe të jenë të bashkuar, të duan njari tjetrin me dashuri vëllazërore, të respektojnë dinjitetin njerëzor e drejtat humane; te kundershtojnë dhunën e shfrytëzimet e të hidhen themelet e patundura të drejtësisë e te dashurisë sate. Bekoje këtë mbrëmje, dhe të gjithë të pranishmit. Bekoje ushqimin qe po marrim prej bujarisë sate. Ti qe jeton e mbretron në shekuj te shekujve. Amen. Zoti e Bekoftë Shqipërinë, Zoti e Bekoftë Kosoven, Zoti e Bekoftë Amerikën. Zoti ju bekoftë ju e gjith popullin shqiptar. GEZUAR FESTA E PAVARËSISË DHE FLAMURIT KOMBËTAR.

*Fjala e mbajtur në bekimin e darkës së 109 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë.

Një komb, një festë dhe një urim për të gjithë shqiptarët

November 28, 2021 by s p

Gani Qarri/

Gëzuar 28 Nëntori! Flamuri Kuq e Zi, në të gjitha kohët ishte dhe do të mbetet përjetësisht, frymëzim shpirtëror dhe patriotik i të gjithë shqiptarëve atdhetar, kudo ndodhen e jetojnë ata, në trojet e tyre etnike dhe diasporë. Simbol i shenjtë i bashkimit kombëtar, i cili gjithmonë ishte në shërbim të lirisë dhe çlirimit të atdheut tonë të ndarë padrejtësisht. Frymëzim dhe identifikim për të gjithë shqiptarët i cili edhe në momentet më të vështira, qëndroi kurdoherë në ballë të çdo nisme patriotike, që nga fillimi i luftës për liri e deri te shpallja e Shqipërisë të lirë, Pavarësinë e së cilës e vulosi po ky Flamuri i shenjtë i Gjergj Kastriotit-Skënderbeut! Por me gjithë përpjekjet e pareshtura shekullore dhe gjakun e derdhur për çlirimin e trojeve tona edhe pas shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë dhe çlirimit të Kosovës, duhet ditur dhe pasur parasysh secili prej nesh, se nuk u arrit të përmbushën të gjitha aspiratat e popullit të shumëvuajtur shqiptar për të cilat ai u sakrifikua dhe bëri luftë e përpjekje çlirimtare ndër shekuj,deri në vitet që po jetojmë. Kështu që edhe ëndrra e tij e shenjtë, për unifikim të tokave tona etnike dhe bashkim kombëtar, deri më sot ende nuk u bë realitet, ndaj duhen përpjekje të reja për të mos lejuar asimilimin e shqiptarëve të robëruar dhe për të shpëtuar përfundimisht, shpërfytyrimin e vazhdueshëm kombëtar të pjesëve të pa çliruara të trojeve tona. Siç dihet tanimë nga të gjithë ne, megjithëse më 28 Nëntor të vitit 1912, Shqipëria do të shpallte Pavarësinë kombëtare të të gjitha trojeve tona etnike dhe kërkonte njohjen e shtetit të sapo-shpallur shqiptar si dhe tërheqjen e ushtrive pushtuese të shteteve fqinje, të cilat kishin zaptuar pothuajse të gjitha trojet tona kombëtare nga të katër anët e Shqipërisë, nuk ndodhi ajo që do duhej dhe do të ishte e drejtë për shqiptarët.Madje të përballura me luftërat e brendshme dhe mos unitetin tipik të faktorit shqiptar, Fuqitë e Mëdha, për rreth një vit, përkundër të gjithave sa ndodhnin me tokat tona, gati sa heshtën fare. Për aq më keq, vazhdimi i një gjendje të tillë kaotike dhe kulmimit të zënkave ndërshqiptare edhe brenda Shqipërisë së cunguar, bëri që pas një viti, po ato fuqi, të mos i shpërblenin shqiptarët, por agresorët me më tepër se gjysmën e trojeve tona etnike, të cilat ishin pushtuar që më parë, duke pranuar më pak se gjysmën e tyre, për një shtet (të gjymtuar) shqiptar, sipas vizatimit famoz, nga ambasadorët e Fuqive të Mëdha vendimmarrëse më 1913, në Konferencën e Londrës. Ndaj ne edhe sot, të gjithë jemi dëshmitar se edhe shpallja e Pavarësisë nga shqiptarët, pa ndihmën e miqve të mëdhenj e besnik nga jashtë, siç u dëshmua disa herë gjatë luftërave tona për liri, deri te pavarësimi i Kosovës, për ne si popull do të mbetej vetëm histori. Kështu që i shqetësuar pa masë me rrezikun që i kanosej edhe vet ekzistencës së Shqipërisë londineze, vetëm pak vite pas shpalljes së pavarësisë, në qershor të vitit 1919, në prag të mbajtjes së Konferencës së Versajës, në emër të shqiptarëve prijësi dhe organizatori i kryengritjes së përgjithshme kombëtare, për çlirimin e Shqipërisë etnike, Hasan Prishtina do ti dërgonte një letër Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, z. Woodrow Winston, për mbrojtjen e Shtetit të ri Shqiptar, i cili rrezikohej më shumë se kurrë, me shuarje të plotë nga Serbia, Greqia dhe Italia e cila tanimë edhe kishte pushtuar Vlorën. I entuziazmuar nga kontributi i pareshtur kombëtar i Hasan Prishtinës në mbrojtjen e Shqipërisë, atdhetari i mirënjohur Sotir Kolea në gazetën dyjavore shqiptare,”L`Albanie”, e cila atëbotë dilte në gjuhën frënge në Lozanë të Zvicrës, do të shkruante: “Populli ynë nuk do të gjente përfaqësues më besnik se sa grupi i atdhetarëve të mëdhenj të udhëhequr nga Hasan Bej Prishtina”.Ndaj presidentit amerikan Winston Woodrow, pas përsëritjes së thirrjeve nga patriotët shqiptar, drejtuar ati si president dhe Qeverisë Amerikane, në konferencën e Versajës më 1919, parandaloi copëtimin e tërësishëm dhe fshirjen nga faqja e dheut, të shtetit shqiptar, kohë kur tentohej shuarja edhe e asaj pak Shqipërie që vetëm juridikisht, ende ekzistonte në kufijtë e vizatuar sipas versionit të Konferencës së Londrës. Fan Noli i madh, i frymëzuar nga përpjekjet e paepura të mërgimtarëve atdhetar në SHBA, për mbrojtjen e Shqipërisë, do të shkruante vargjet famoze të mbetura testament në histori, të cilat edhe sot e kësaj dite këndohen me shumë ëndje nga shqiptarët: “Mbahu Nëno mos ke frikë Se ke djemtë në Amerikë!”. SHBA më 1999, ndihmoi edhe Dardaninë dhe shpëtoi popullin e saj shqiptar nga asgjësimi që i kishte përgatitur regjimi okupator e gjenocidial serb dhe në krye të NATO-s, me sulmet 78 ditëshe-ajrore nga 24 marsi i atij viti, gjunjëzoi Serbinë shoviniste dhe detyroj tërheqjen përgjithmonë të saj si okupatore klasike nga Kosova. Të gjitha këto fakte dhe shumë argumente tjera, nga kronologjia e trishtë e kohëve të kaluara, na bindin se festa jonë kombëtare, 28 Nëntori, përveç si festë gjithëshqiptare, është edhe një ditë krenarie dhe rast i përzgjedhur historik, për nderim e mirënjohjeje të veçanta ndaj mikes tonë më të madhe që kemi në botë- SHBA-ve, duke filluar me falënderimet më të mira për Presidentin Winston Woodrow, i cili shpëtoi Shqipërinë nga shuarja e planifikuar, më 1919 në Konferencën e Versajës, për të vijuar me Presidentët Bill Klinton që çliroi Kosovën nga okupimi serb, si dhe Gjorgj Bush-in e “ri”, i cili nga vizita në Shqipëri, garantoi kurorëzimin e pavarësisë së Kosovës. Pra ashtu siç u shpëtua Shqipëria, edhe Kosova vet, mëvetësinë do ta arrinte vetëm falë SHBA-ve, pak kohë pas deklarimit të Presidentit George W. Bush, me rastin e vizitës së tij më 10 qershor të vitit 2007,në Shqipëri, i cili para shqiptarëve dhe mbarë opinionit ndërkombëtar tha publikisht, se mjaft është mjaft dhe Kosova do të jetë shtet i pavarur! Prandaj 28 Nëntori, ashtu siç është një festë gëzimi për ne, është edhe një ditë e shënuar falënderimi me respekt dhe pietet të pafund, për miken më të madhe të popullit shqiptar SHBA-të, si dhe një datë kujtimi për të gjithë të rënët dhe ata që nga viti 1878 e këtej, u përpoqën e luftuan pareshtur për lirinë e atdheut, bashkimin kombëtar dhe jetën me dinjitet të të gjithë shqiptarëve kudo që jetojnë, në atdhe dhe botën mbarë. Edhe me rastin e këtij 28 Nëntori, ashtu si në çdo përvjetorë të shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë Etnike, me kënaqësi dhe gëzim të veçantë, shpreh urimet e mia më të mira dhe më të përzemërta, për të gjithë shqiptarët në atdhe, në diasporë dhe kudo gjenden e jetojnë ata. Gëzuar kombi im, Datën historike të ngritjes së Flamurit të Skënderbeut dhe Ditën e shenjtë të shpalljes së Pavarësisë Kombëtare, duke uruar nga zemra, që sa më parë të realizohet liria e bashkimi i të gjitha trojeve tona etnike dhe përfundimisht të jetësohet Shqipëria Natyrale, ku përjetësisht do të festonin shqiptarët e bashkuar! Ndërsa për të gjitha ato që as ne, si pjesëtarët e këtij brezi, të konsideruar me fat, nuk kemi mundur ti arrijmë, mbetet borxh i brezave të tashëm dhe atyre që do vinë, se rruga e nisur atëherë, duhet quar deri në fund, duke mos ndaluar përpjekjet deri në realizimin e plotë të idealit të rilindësve tanë, për bashkimin e të gjithë trojeve tona etnike në një shtet të përbashkët kombëtar, ashtu siç ëndërronin dikur ata dhe dëshirojnë sot e gjithmonë bashkëkombësit tanë kudo, shumë prej të cilëve dhanë jetën dhe sakrifikuan çdo gjë nga vetja- që një ditë-edhe shqiptarët të jetojnë të lirë e të pavarur si dhe të unisuar në një shtet të përbashkët kombëtar. GËZUAR 28 Nëntori të gjithë shqiptarëve kudo që gjenden dhe jetojnë ata në trojet e veta etnike dhe diasporën tonë!

PREKË CALI, PIRAMIDA E “GJALLË” E KUFIJËVE TË KELMENDIT, MALËSISË E SHQIPËRISË…

November 28, 2021 by s p

“Ne nuk marrim pare e as flori, sepse nuk ua shesim fëmijëve tanë atdheun e tyre” – Prekë Cali
Nga Ndue BACAJ

AKTIVITETI ATDHETAR I PREKË CALIT
Aktiviteti atdhetar i Prekë Calit mund të krahasohet me vetëm një “mal” të madh , i cili nuk mund të mbulohet më agjë, nuk mund ta mbulojnë askush, madje as natyra me mjegullat e dendura të saja , pasi mjegullat janë të perkohshme e mali është aty i perhershëm. Më shumë se një-gjysem shekulli Prekë Cali ishte i pari, aty ku ishte fronti më i vështirë, aty ku luftohej me pendë e pushkë, aty ku dërdhej gjaku për trojet tona të shenjta etnike dhe për flamurin tonë kombëtar të Gjergj Kastriotit-Skenderbe. Prekë Cali ndër kuvende e fronte lufte, dallonte nga të tjerët jo vetëm nga mençuria, trimëria e atdhedashuria, por edhe nga hijeshia e madhështia fizike, që duket se vetë Krijuesi ia kishte “falur”, si simbol të trashigimisë të patjetërsuar të racës iliro-arbënore -shqiptare. Prekë Cali do të ishte një ndër luftëtarët e shquar në kryengritjen antiotomane të vitit 1911 , kur Malësia e Madhe me në krye trimin e urtë të atdhetarisë Dedë Gjon Lulin, do të nxirrnin nga katakombet e errësirës turke-osmane 432 vjeçare , në driten e diellit shqiptaro-europerendimor në Deçiq, flamurin kombëtar të Gjergj Kastriotit-Skenderbe … Mbas kryengritjes antiotomane , Malazezët menduan se u erdhi koha për grabitur edhe troje të tjera të Malësisë e mbi të gjitha Shkodërlocen. Ndaj në tetor 1912 ata nisen luften per pushtimin e Shkodrës (Rrethimi i Shkodres). Ishin kohë të vështira e të turbullta edhe për malësorët. Mjerisht jo pak malësorë trima e atdhetar u “hutuan” në keto kohë , ndersa Prekë Cali nuk u “hutua” dhe as u lëkund , ai qendroi si piramidë e gjallë në mbrojtje të kufijëve të Vermoshit e Kelmendit… Në Konferencën e Londrës të vitit 1913, Fuqitë e Mëdha të Evropës, vendosën arbitrarisht kufijët mes pjesës veriore të Shqipërisë e shteteve kufitare: Malit të Zi e Serbisë. Ishin kohë të vështira e mbijetese për Atdheun. Grabiqarët e shteteve të Evropës, me harta ndër duar, vështronin të pangopshëm mbi trupin e rrudhosur të vendit të shqiponjave. Mes bjeshkëve të thepisura, përpara u doli piramida e gjallë e kufirit Prenkë Cali me shokët e tij të atdhetarisë… Lufta grabitqare e kufijëve me Malin e Zi , do të zgjasin jo pak , por nga viti 1913 deri në vitet 1923-1926… kur kufiri që është sot u pranua perfundimisht nga të pangopurit fqinjë dhe Europa. Luftën për mbrojtjen e kufijëve të Vermoshit e Kelmendit, Prekë Cali do ta kishte fatkeqesisht jo vetëm me malazez ,por edhe me shqiptarë të zesë, që punonin në favor të armiqeve shoven sllav.. Disa fragmente nga ajo kohë menduam ti sjellim si vijon:- Këtu, këtu janë kufijët tanë – çirrej para Komisionit përfaqësuesi i Malit të Zi, këtu janë Bjeshkët e Kuçit, – këmbëngulte malazezi.- Jooo… Bjeshkët e Kuçit, – ushtoi zëri i trimit të pamposhtur Prekë Calit. Ata janë Bjeshkët e Kuqe dhe duhet ta dini të gjithë, se emnin e morën nga gjaku ynë në luftrat mbrojtëse të malësorëve shqiptarë.Për të shuar tonet e nxehta të bisedës, ndërhyri me ironi njëri nga antarët e Komisionit Ndërkombëtar.- Lëvizni ju gurin, vendoseni atje ku mbaron toka e juaj – iu drejtua me gishtin tregues përfaqsuesi i huaj. (Guri ishte shumë i madh dhe i rendë dhe perfaqësuesi i komisionit te kufijëve , mendonte se Preka nuk mund ta mbante shumë larg).-Prekë Cali, vuri pushkën krahëqafë, u përkul pak para truallit të vet, rroku gurin e larë ndër shekuj me gjak trimash, dhe me duart e forta të një ariu, e ngjeshi pranë gjoksit e me një lëvizje rrufe e kaloi mbi shpatullat e gjëra si një dragua, Preka po u lodhur ecte si një piramidë e gjallë e kufijve të Shqipërisë, ecte përgjatë atij kufiri që e njihte mirë , ecte pergjatë këtyre tokave etnike, ecte me të drejten e Zotit , ecte pa u lodhur se vetë Zoti e ndihmon të drejtën. Në ecjen e atij trimi arbëror, zgjerohej frymarrja e maleve tona të plagosura rëndë nga padrejtësitë e Evropës. Tokat shqiptare në Malësi, sërisht folën gjuhën e arbërit, falë bijve të denjë të herojve mitik si Prekë Cali. Me këmnguljen e tij të padiskutueshme në mbrojtje të kufijve shqiptarë, ndikoi mjaft, që Shqipëria të mbetet në kufijët e sotëm.
PREK CALI KUNDER KOMISIONIT TE KUFIJVE
Nga keto kohë vlen të shënohet se në vitin 1921 , Prekë Cali do ti drejtohej komisionit për rishqyrtimin e kufijëve me fjalët: “…Shtetet e Mëdha dhe ambasadorët e tyne, komisioni vendror i kufijve edhe deri Gjykata e Hagës, na i ka njoftë si toka shqiptare. Ju si amanetqarë të Misionit, që keni marrë përsipër verifikimin jeni tue e shpërdorue. Ato zhgarravina në hartë nuk i njofim. Me ne, nuk ka mujtë me luejtë as ushtria e sulltanit turk. Këto troje i kemi larë me gjak gjatë gjithë shekujve, kundra atyne që deshtën të na i marrin. Edhe sot luftarët e Kelmendit, janë gadi të vdesin për trojet e veta, ashtu si dikur të parët e tyne. Prandaj ndigjoni fjalët që po ju them: Mos kërkoni të luani me kufijtë tanë, që janë aprovue se është tokë shqiptare, përndryshe…Mendohuni mirë se atë majë nuk e kaloni lehtë! Duke parë qendresen e Prekës dhe trimave të tij që e shoqëronin njeni nga të Komisionit tha: – “Zotni Cali, për pak çaste Komisioni don me bisedue mes vedi.” Ata u larguan në nji anë dhe nuk qëndruan shumë. Meqenëse i kuptuan intrigat e përfaqësuesve malazez-jugosllavë, vendimin e morën shpejt. Kur u kthyen njeni prej delegatëve iu drejtue Prenkës, duke i folur: -“Zotni Cali, Komisioni vendosi që ju bashkë me shokët që ju shoqërojnë t’i prini Komisionit, duke e shkel terrirorin tuej që keni pas me fqinjët.” Gjatë mbrojtjes me urti , inteligjencë , trimëri e atdhedashuri të kufijëve nga grabitqaret malazez , Prekë Calit ju rrezikua edhe jeta nga malazezët e pabesë. Një rast i till tregohet edhe sot nga kelmendasit. Kur perfaqesuesit e Malit të Zi e panë se e humben davanë e kufijëve (me Kelmendin) , dhe “shkaktari” kryesor ishte Prekë Cali , ata tentuan ta vrisnin , duke e qelluar tinzisht me revole. Mirpo nderhyrja me shpejtësi e perkthyesit , bëri të mundur që plumbat të shkojnë në hava e të mos prekin Prekën. Prekë Cali me gjakftohtësi i kthehet e i thotë malazezit që qelloi : “Mos u frikëso, se je në token shqiptare dhe nuk e kemi zakon të presim njeri në besë…”. Gjatë viteve të mbrojtjes të kufijëve Prekë Cali ishte edhe luftëtar me pushkë e prijës i kelmendasve në mbrojtje të trojeve shqiptare nga shovenë malazez , veçanarisht në vitet 1915 dhe luftës së Koplikut me 1920… Emri me vepra e Prekë Calit e mbushur me urti , trimëri dhe atdhedashuri, u bë simbol qëndrese, për malësorët, që e mbështetën dhe e deshtën me gjithë zemër. Për keto Prekë Calit i shkoi “zani” edhe në kralnitë e Europës… Për këtë thuhet se Prekës i ishte dhënë edhe një dokument i firmosur dhe vulosur nga shtatë krajlat e Europës si njeri i paprekshëm nga shtatë krajlnitë. Malësorët thoshin se në gisht Preka ka një mhyrë (unazë) të shtatë krajlave. Me ardhjen në pushtet të monarkistëve me në krye Ahmet Zogun, ai herë mbas here bënte kërkesa dhe protestonte pranë qeverisë për interest e Kelmendit e më Gjërë… Në këtë situatë, përplaset Prekë Cali me Ahmet Zogun, mbasi ishte përkrahës edhe i forcave të opozitës asokohe. Mbas rënies së qeverisë së Fan S. Nolit, qeveria monarkiste selektoi kundërshtarët politikë, dhe Prekën si dhe disa të tjerë, e internuan për 3 vjet në burgun e kalasë së Gjirokastrës. Ahmet Zogu e kuptoi gabimin e internimit ndaj e liroi. Kur e liroi Prekën e priti në rezidencen e tij në Tiranë duke i thënë : “Të internova si kundershtar e po të liroi si atdhetar”. Gjithashtu Ahmet Zogu e bëri Prekën kapiten rezerve dhe i dhuroi revolen me dorezë të bardhë të shkruar A.Zogu I. Lirimi i Prekës, nuk kishte qenë i “rëndomtë”. Qytetarët e Gjirokastrës, në sheshin e qytetit e kishin përcjellur me ngrohtësi e urime. Preka, përmes gazetave, që e kishin intervistuar, falënderonte për së tepërmi qytetarët e Gjirokastrës. Vlenë të cilësohet se kur ishte i internuar Preka në Gjirokastër, kishte ardhur edhe një professor e piktor francez me emrin Marshand , i cili thuhet se i kishte bërë portrete e piktura të tij, që i mori me vehte në Francë… Edhe dreqit të kuq të ardhshëm të Shqiperisë , Enver Hoxhës do ti bente pershtypje i internuari në Gjirokastër, malësori madhështor Prekë Cali… Prekë Cali ishte vazhdimisht kundër pushtuesve të çdo “ngjyre”. Kundër pushtuesve austro-hungarez (disi më “dashamirës”), fashistëve Italian e gjerman.
NË MBROJTJEN E VERMOSHIT E KELMENDIT NGA PROVOKATORËT MALAZEZ -ÇETNIKË
Ndersa në interesë të Kelmendit e Malësisë u angazhua në ruajtjen e qetsisë e rendit , si dhe në mbrojtjen e Vermoshit e Kelmendit nga provokatorët malazez -çetnikë e veçanarisht atyre komunist, që ishin edhe themeluesit e komunizmit në Shqiperi. Mbas largimit të forcave pushtuese gjermane nga Shqiperia Prekë Cali u çon fjalë komunistëve që muaren pushtetin, se është për paqe e bisedime me ta , por me gjuhen e shqiptarit e jo me pushkën e sllavit, armikut shekullor të trojeve shqiptare. Na nuk dona vllavrasje, shkoni ka keni ardh, se s’keni rrugë këtej, e për më tej bisedojmë si vëllau me vëlla në një kohë tjetër të qetë. Komunistet me pushkë e krime e kishin marrë pushtetin , ndaj kerkuan që me Prekë Calin e nacionalistët e tjerë shqiptar të flasin jo me gjuhen e shqiptarit por me pushkën tinzare e kriminale të sllavit. Malësorët duke njohur komunizmin dhe krimet e tij që gjatë luftës nac-çl , kishin organizuar edhe kuvende e beslidhje , në mes vehtes dhe treva të tjera shqiptare si Shkodrën e më gjërë… Një nga këto kuvende është edhe ai i zhvilluar me 13 janar 19145 në Kalcë (Kelmend) kuvend që vendos me qindrua , ndonse fati i kësaj qendrese dihej… Qendresa antikomuniste e Kelmendit ishte e madhe , ndersa luftohej kundër një ushtrie të tërë , për të mos demtuar më shumë Kelmendin Prekë Cali terhiqet dhe strehohet në shpellen e tartashicës , (sot shpella e Prekë Calit), nga ku dorzohet në besë të të pabesëve komunist. Për këtë ai para dorzimit kishte deklaruar: ” Të fuqishmit zakonisht premtojnë shumë e mbajnë pak. Në qoftese kjo ka qenë perherë keshtu me të kuqtë sot asht ma zi …por per hirë të së mirës së Kelmendit e Malesisë edhe dorzohemi në besë …të pabesëve…”. Prekë Calin gjykata komuniste me 2 mars 1945 e dënon me vdekje. Ekzekutimi i këti vendimi do të bëhej me 25 mars 1945, rreth orës 5 të mëngjesit. Trimi atdhetar i Kelmendit Prekë Cali, i lidhur me duart mbrapa të mbërthyer ndër vargoj , u ndodh para brigadës së pushkatimit në Zall të Kirit. Ai nuk u tremb nga vdekja… por mundohej tu jepte zemër djemve të rinj, që po jepnin jetën për të e për Liri. Në momentin, që do ta ekzekutonin piramiden e gjallë të kufijve shqiptar toga e zezë e pushkatimit komunist, i kerkojnë të kthehet me shpinë dhe t’ia mbyllin sytë. Por Prekë Cali, në mënyrë kategorike kundërshton, duke thënë: “ – Nuk shkohet n’Parajsë me shpinë dhe me sy t’mbyllun”, dhe siç ishte duarlidhur, çoi kryet lart, tregoi gjoksin, e zbuluar nga këmisha e grisur e u tha: “Kështu vdes shqiptari”. Para se të rrëzohej, ai trup si një lis vigan , nga plumbat e shqiptarëve të qorruar e marruar nga komunizmi e sllavizmi , u dëgjua zëri i fuqishëm i malësorit të bjeshkëve, që ushtoi si jehona e luginave: « – Rrnoft Shqipnia! Rrnoft populli shqiptar! Heret a vonë Shqipnia do të fitojë». Prekë Cali u pushkatua në zallë të Kirit së bashku me 13 nacionalist e antikomunist të tjerë.
PREK CALI PERBALLË MEHMET SHEHUT
Duke ju afruar fundit të këtij portreti të vogël, para vepres së madhe atdhetare të viganit nacionalist Prekë Cali , mendova të “citoj” momentin domethënëse të perballjes së Prekë Calit pas arrestimit të tij , me kriminelin bolshevik Mehmet Shehu. Kur Mehmeti me hile i thotë: “Ti Prekë po të kishe bashkepunua me ne (komunistet) do ta kishe mbyllur jeten me “kapak ari”. Ndersa Preka pa ju ligeshtuar zemra i ishte pergjigjur me fjalet lapidare: “S’ka çka më duhet jeta nën hijen e trobojnicës (flamurit malazez) , ma mirë me u kalbë në dhe , e historia një ditë ka me na nderue , por ti atëherë Mehmet ke me kenë turpi i saj ,ndersa ne malësoret ndera e saj.”. E vertet keshtu ndodhi… Sot Prekë Cali me bashkëluftëtarët e tij nacionalist e antikomunist edhe të vdekur (e disa edhe pa vorr) janë faqja e bardhë e Malesisë , Shkodres e Shqiptarisë , ndersa ata që instaluan diktaturen komuniste dhe shkaktuan luftën civile (herë të nxehtë e herë të ftohtë) janë marrja , turpi e faqja e zezë e shqiptarisë… Për meritat e mëdha të padiskutueshme (ish) Presidenti i Republikës së Shqipërisë Prof dr. Sali Berisha, më 25 qershor 1993, Prekë Calin e dekoron me dekret nr.569 me medaljen “Martiri i Demokracisë”. Pas këtij dekorimi, po në vitin 1993, u përurua në Vermosh (Kelmend) restaurimi i shtëpisë-kullë të Prekë Calit, ku në këtë cermoni nderuese e perkujtuese do të merrnin pjesë, qindra banorë vendas e më gjërë, autoritete politike e shtetrore të asaje kohe , si dhe do të merrte pjesë e pershendeste edhe ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës z.Rajerson. Nderkohë në Shkodër, (më vonë) i është ngritur edhe një shtatore madhështore… Ndersa gjatë një veprimtarie në përkujtim të 110 vjetorit të ngritjes së flamurit kombëtar në Deçiç dhe Kuvendit të Greçes (shtator 2021), Presidenti i Shqipërisë, Z.Ilir Meta e nderoi me dekoratën më të lartë “NDERI I KOMBIT” prijësin dhe luftëtarin popullor të Kelmendit, Prek Cali. Vlenë të cilësohet se Prekë Calit ju thuren mjaftë këngë nga populli…, dje me zë të ulët , ndërsa sot me zë të lartë deri në qiell. “Gjithmon stuhitë , shterngatat e moti i ligë , godasin lisat e jo fijet e barit”. Prekë Cali ishte nga ata lisa vigan të Kelmendit , Malësisë e Shqiptarisë , i cili do të bëhej piramida e gjallë e kufijëve të Kelmendit e Shqiperisë, por edhe e mbrojtjes të të drejtave , të lirisë e trashigimisë më të vlefshme të autoktonisë dhe atdhedashurisë. Ah… sikur të kishte pasur shumë Prekë Cala Shqiperia , nuk do të ishte kaq e zvogluar dhe rrudhur nga fqinjët, edhe pse me bekimin e Europës Plakë. Nderim të pëjetshëm Prekë Calit dhe të gjithë atyre që dhanë jetën për shqiptari të kulluet, si loti i dhimbjes së nënave e motrave shqiptare kur humbnin bijët e vëllezrit e tyre , në luftë për mbrojtjen e trojeve etnike shqiptare dhe një Shqipëri të lirë e të pavarur.
REFERENCAT:
1.Ndue Bacaj, Kryekryengritja e Malësisë së Madhe kundër perandorisë Turke-osmane 1911, (botim i dytë), fq.88, Fiorentia-Shkodër 2018. 2.Ndue Bacaj, po aty, fq.89-90. 3.At Gjergj Fishta ,Lahuta e Malësisë ,fq.62, Romë 1991. 4.Hamdi Bushati ,Shkodra dhe Motet ,v.I , fq.413-431 ,Shkodër 1998. 5.Hysni Myzyri , Ded Gjon Luli –patriot dhe luftëtar i shquar i Rilindjes sonë , gaz. “Zeri i popullit” dt. 23.9.1975. 6.Romeo Gurakuqi, Kryengritja e Malësisë së Mbishkodrës 1911, fq.86-88, Phoenix;Shkodër 2002. 7.Akte të Rilindjes Kombetare Shqiptare… Tiranë 1978. 8.Kristaq Prifti , Lidhja Shqiptare e Pejës , fq.221, Tiranë 2002. 9.Shtjefen Gjeçovi ,Fondi “Bernardin Palaj” ,dosja 4/1 dhe 15 AQH, R.Shqiperisë. 10.Edwin Jacques ,Shqiptaret-Historia e popullit shqiptar nga lashtësia deri në ditët e sotme , fq.352, botim 1995. 11.At Gjon Karma “Kerkime në malet tona [të veriut] ,fq.197. 12.Fritz Radovani “Dedë Gjon Luli” ,fq.27. 13.Pandi Rrumbullaku ,”Dedë Gjon Luli pushkë e ngrehur per Shqiperinë” ,gazeta “Luftëtari” , dt.25 shtator 1980. 14.Frrok Çupi, ZP, Asht ah nuk asht shelg me u perkul shqiptari ,dt.3 tetor 1979. 15.Stefanaq Pollo “Gjurmë të historisë së Shqiperisë”,fq.282 ,botim i A.K.Sh. ,Tiranë 1990.16.Pal Doçi , “Dedë Gjon Luli “ ,Tiranë 2003. 17.Ketë ma ka treguar Marash Vatë Shabi në mars të vitit 2010. 18.At Justin Rrota , Ditet e mbrame të Turqisë në Shkoder, ase rrethimi i qytetit 1912-1913 ,botim II ,botime franceskane , Shkoder , 2010 ,fq.28-31. 19.Hortense von Zambaur , Rrethimi i Shkodres 10 tetor 1912 -22 prill 1913, fq. 138, “Camaj-Pipa”, Shkoder 2006. 20.Pandi Rrumbullaku ,”Dedë Gjon Luli pushkë e ngrehur per Shqiperinë” ,gaz. Luftëtari ,dt.25 shtator 1980.21.Fritz Radovani ,veper e cituar ,fq.38. 22.At Gjergj Fishta-ligjeratë Për një monument të Dedë Gjo’Lulit, ”Antologji Shqipe”, bleni I ,shtëpia botuese “Kristo Luarasi” botua nga Filip Fishta , Tiranë 1935. 23. Ndue Bacaj, po aty,fq.104. 24.Zekeria Cana ,fjala e tij e mbajtur në shtator 2005 ,kur u inagurua shtepia muze e Dedë Gjon Lulit.