Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

AKSIDENTI NË KROACI, KOSOVA TË HËNËN DITË ZIE

by

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, në mbështetje të Kushtetutës së Kosovës, ka marrë vendim që dita e hënë, 26 korrik 2021, të shpallet ditë zie, shtetërore në nderim të qytetarëve të Republikës së Kosovës, të cilët kanë humbur jetën tragjikisht në aksident në Republikën e Kroacisë. Për shkak të kësaj ngjarje tragjike, Presidentja Osmani e ka ndërprerë vizitën në Japoni dhe nesër do të udhëtojë për në Kosovë. Më herët Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës (MPJD), nga komunikimi me autoritetet kroate njoftoi opinionin publik se nga të dhënat e konfirmuara deri në orën 11:30, si pasojë e një aksidenti tragjik në trafik që ndodhi në Slavonski Brod të Kroacisë kanë humbur jetën 10 persona, bashkatdhetarë, 44 persona kanë marrë ndihmë mjekësore dhe prej tyre 15 janë me lëndime më të rënda. MPJD-ja, do të njoftojë opinionin publik ne kohë reale me të dhënat e tjera të konfirmuara gjatë orëve në vazhdim lidhur me këtë ngjarje tragjike. Qeveria e Republikës së Kosovës, do të jetë e angazhuar në orët në vazhdim për t’iu dalë në ndihmë qytetarëve të lënduar dhe për t’iu asistuar bashkëatdhetarëve dhe familjarëve të tyre në të gjitha procedurat e nevojshme. MPJD-ja shpreh keqardhje të thellë për humbjen e jetëve të bashkëatdhetarëve tanë, iu shpreh ngushëllime të sinqerta familjarëve të viktimave dhe ju dëshiron shërim të shpejtë të lënduarve. Gjatë ditës së sotme Ministrja e Punëve të Jashtme znj.Donika Gërvalla, ka zhvilluar bisedë telefonike me homologun e saj kroat Gordan Grlić Radman. Ky i fundit ka shprehur ngushëllime për viktimat dhe ka siguruar Gërvallën se do të angazhohen të gjitha instancat relevante për t’iu dalë në ndihmë të lënduarve. Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, është nisur për në Kroaci për të vizituar bashkatdhetarët e lënduar në aksidentin tragjik të mëngjesit të sotëm, të cilët po marrin trajtim mjekësor në spitalin e Slavonski Brodit. Së bashku me kryeministrin kanë udhëtuar edhe zëvendëskryeministrja dhe ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla, ministri i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla, ministri i Shëndetësisë, Arben Vitia dhe shefi i Stafit të Kabinetit të Presidentes së Kosovës, Blerim Vela. Institucionet e Republikës së Kosovës që nga mëngjesi janë në kontakt të vazhdueshëm me autoritetet kroate, të cilat kanë konfirmuar se kanë marrë të gjitha masat e nevojshme për kujdesin dhe trajtimin e të gjithë udhëtarëve që janë lënduar në këtë aksident tragjik. Qeveria e Republikës së Kosovës ka themeluar Shtabin Emergjent për koordinim të komunikimit të institucioneve të Kosovës dhe të Kroacisë me familjarët e bashkatdhetarëve të cilët udhëtonin me autobusin e linjës Frankfurt- Prishtinë. Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani në deklaratën ngushëlluese u shpreh: “Lajm tragjik e i rëndë sot për vendin tonë. Me zemër e me shpirt sot jemi me familjet që humbën më të dashurit në këtë tragjedi. Dhimbja është e papërshkrueshme e humbja shumë e madhe. Ngushëllime të sinqerta për të gjithë. Shteti i Kosovës do të jetë në krah të familjeve të atyre që humbën jetën, sikurse edhe të të lënduarve, të cilëve ju dëshiroj shërim të shpejtë. Veprimet tona shtetërore do të jenë në funksion të lehtësimit të dhimbjes së familjeve që humbën më të dashurit e tyre, ndaj zyrtarë të institucioneve të Kosovës tashmë janë nisur për në Kroaci për t`u dalë në ndihmë qytetarëve tanë të përfshirë në këtë aksident tragjik” përfundoi deklaratën ngushëlluese Vjosa Osmani.

Behlul Jashari

Ide të thella nxisin punë të mëdha

by

(Rreth librit të Bacës Adem Demaçi “Burgjet e mia- fati im i madh”)

Nga: Bardhyl Adem Selimi

Unë jam nga fatlumët që e kam njohur nga afër, për gati 20 vjet, Bacën Adem Demaçi. Para viteve 90 vetëm mjegulltazi, aq sa lejonte shtypi enverist në Shqipëri, ndërsa pas 90 përmes kushëririt tim në Gllavicë të Lipjanit, profesorit Shemsi Reçica, ish i përndjekur politik, gjithashtu. Ai më tregonte që Baca Adem ka folur në takime ndërkombëtare me shumë mirënjohje dhe adhurim për nënën time Vezire, ish mësuesen e tij në fillore në Prishtinë në vitet 1942-1944. Por në vitin 1991, unë e takova vetë Bacën në shtëpinë e nënës sime, ku ai nisi të vinte rregullisht dhe te unë vetë, në Tiranë, po ashtu në Kosovë sa herë unë udhëtoja atje. Madje, ai ka marrë pjesë edhe në veprimtari të ndryshme në Kosovë kushtuar tim eti, Adem Gllavicës dhe nënës time Vezire, në promovim librash dhe në solemnitete të ngjashme. Baca Adem më dërgonte vazhdimisht artikujt dhe intervistat e tij dhënë shtypit dhe radiotelevizionit shqiptar në Kosovë, sikurse edhe tekstet e veprave të tij letrare. Fragmente të këtyre opinioneve dhe qëndrimeve politike të Bacës Adem unë i hodha në një libër që e titullova “Kosova në udhëkryq” botuar në Tiranë më 2004 dhe promovuar në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve aty. Dy romane të tij, ‘Gjarpijt e Gjakut” dhe “Nëna Shegë dhe pesë gocat” i përktheva në esperantisht. Romani i parë u botua në Britani në vitin 2019 dhe tjetri pritet të botohet, së shpejti, në Belgjikë.

E përmenda gjuhën Esperanto, pasi Baca Adem, si vizionar i madh, e ka vlerësuar atë shumë. Gjatë një promovimi të librit të shkrimtarit Eqrem Basha, “Bota është një pejsazh me ngjyra të ndritshme” (në esperantisht) në bibliotekën kombëtare të Prishtinës, në prani të një grupi esperantistësh polakë, ndër ta edhe përkthyesit Tomas Chmielik, Baca Adem u mrekullua nga leksiku dhe tingëllimi i kësaj gjuhe asnjanëse, që mëton t’i ndihmojë kombësit e ndryshëm të mirren vesh ndër vedi pa vështirësi dhe pa paragjykime.

Disa muaj më parë, falë zotit Shqiptar Demaçi, edhe unë u njoha me sprovën “Burgjet e mia-fati im i madh”. Ajo më la, sikurse shumëkujt, mbresa të fuqishme, pasi përcillte një ndjenjë e kumt madhështor: lufta për lirinë kombëtare është e shenjtë, për të ia vlen të flijosh, sepse shumë shpejt kësaj lufte i bashkohen qindra e mijëra atdhedashës, të frymëzuar nga rilindasit  dhe njerëzit e mëdhënj të shqiptarisë. 

Natyrisht, menjëherë më lindi dëshira që këtë sprovë tua bëja të njohur edhe të huajve, fillimisht përmes internetit, buletinit dymujor të Shoqatës Esperantiste Shqiptare e mandej, pse jo, përmes një libri shumëgjuhësh. U këshillova me zotin Selatin Novosella, ish bashkëvuejtës me Bacen dhe, prej vitesh, një mbledhës dhe përhapës i veprës së Adem Demaçit. Ai mori menjëherë pëlqimin e Shoqatës së Ish të Përndjekurve Politikë dhe kështu nisëm punën për të siguruar përkthimet në gjuhët më të përhapura të botës. Sërish na ndihmoi esperantoja, rrjeti i miqve të mij esperantistë nëpër botë. Një pjesë të tyre e kisha njohur dhe takuar vetë në Shqipëri dhe jashtë saj, një pjesë përmes internetit. 

U bashkuan edhe të njohur tanë bashkëatdhëtarë, që jetojnë në Mërgatë ose në trojet shqiptare. Me këtë rast ndesha në një dukuri të tillë: shumë bashkatdhetarë, ndonëse kanë jetuar në Mërgatë prej shumë vitesh, nuk e zotërojnë gjuhën vendase, ose nuk guxojnë të shkruajnë në gjuhën vendase. Kështu ata nuk mund të ndihmojnë, sa duhet, në njohjen e atdheut tonë në botën e jashtme. Megjithatë kishte syresh që na dhanë përkthime të mira, si zoti Kopi Kycyku (rumanisht), Nufri Lekaj (norvegjisht), Ibrahim Xhemajli (danisht), Erjon Grori (bashkëpërkthyes i arabishtes nga Kuvajti), Poet Qeriqi (finlandisht). 

Disa të huaj nuk ishin gati të ndihmonin pasi Kosova dhe çështja shqiptare u dukej tepër e largët. Më bëri përshtypje qendrimi i esperantistëve kinezë. Kur i kërkova Shoqatës së tyre qendrorë (që financohet padyshim nga qeveria) më thanë se “jemi shumë të zënë me përgatitjet e festimeve të 100-vjetorit të Partisë Komuniste Kineze”! Atëhere iu drejtova esperantistëve të Taivanit që, menjëherë, më sollën përkthimin në tre dialekte të kinezishtes. Paskëtaj, disa esperantistë pensionisë nga Pekini më sollën edhe ata përkthimin në kinezishten zyrtare të Kinës Popullore.  Ҫuditërisht, përkthimet në serbisht, rusisht, hebraisht, flandrisht etj erdhën shumë shpejt, për të cilën miqve përkatës u jam mirënjohës. Tani libri ka dalë në 34 gjuhë (në 37 po të fusim edhe tri dialektet e kinezishtes të Taivanit, Hong-kongut dhe Mërgatës kineze), përfshi anglishten, frëngjishten, gjermanishten, arabishten, bengalishten, spanjishten, portugalishten, turqishten, që mbulojnë të gjitha kontinentet. Fatmirësisht kemi përkthimet edhe në gjuhët e popujve të vjetër por të vegjel si në greqisht, hungarisht, lituanisht, danisht, suedisht, norvegjisht, finlandisht.

Mendoj se dalja e këtij libri është një përvojë e re në llojin e vet dhe do ndihmojë gjithësesi në popullarizimin e Kosovës nëpër botë. Falënderoj Shoqatën e Ish të Përndjekurve Politikë të Kosovës dhe redaksinë e kryesuar nga z. Selatin Novosella. 

Lavdi veprës së Bacës Adem Demaçi. 

EVROPA NË UDHËKRYQIN E TË DREJTAVE

by

Mënyrës si është themeluar Karta e Ventotenes i kundërvihet ajo e Vendeve ish komuniste.

Nga  GOFFREDO BUCCINI

Përktheu: Eugjen Merlika

             Më së fundi bancomati ka ngecur. Mbas vitesh dykuptimësie, porosish të kota, proçedurash të vona thyerjesh, Bashkimi evropian duket i lodhur nga të shfrytëzuarit si vetëm një shpërndarës i thjeshtë pasurish nga antarë armiq të parimeve të tij frymëzues (“një bankomat”, pikërisht, simbas përcaktimit therës të polakut Kaczynski). Përplasja e këtyre orëve ndërmjet Brukselit të Ursula von der Leyen dhe Hungarisë së Viktor Orbanit është më e gjërë dhe më e thellë se sa casus belli i saj: një ligj i miratuar në qershor nga Budapesti.

            Teksti i propozuar në fillim “mbrojtja e fëmijëve kundër pedofilëve”, nëpërmjet katër amendamenteve, hedh nëtë njëjtin kazan të poshtërsisë të gjithë ata që nuk hyjnë në moralin e Shtetit hungarez, homoseksualë e transeksualë në krye. Një normativë që presidenteja e Komisionit e ka përcaktuar “e turpëshme” e që cënon të drejtat themelore të mbrojtura nga traktatet tona, simbas shtatëmbëdhjetë Shteteve antarë: praktikisht e gjithë Evropa e Perëndimit.

            Sepse kjo është, në thelbin e saj, çështja e vërtetë për të cilën sot Orbani përfaqëson një lloj simboli të gjallë, udhëkryqin ndërmjet dy mënyrave të të qënit në Bashkim: një Evrope që edhe se ndërmjet pavijueshmërish dramatike e luftërash vëllavrasëse, ka nxjerrë nga dhimbjet e gabimet e saj arsyet për të zgjeruar më shumë të drejtat e qytetarëve të saj në frymën e kartës së Ventotenes; dhe një tjetër Evrope që, e dalë nga gjysmë shekulli diktature komuniste, shfaq një vonesë patologjike në kuptimin e atyre të drejtave dhe zgjedh tënjëjtësohet në ossimoron [1]e “demokracisë illiberale” (për shembull, simbas Ekonomistit, më pak se 50 % e hungarezëve, polakëve e rumunëve mendon se homoseksualët duhet të kenë të njëjtat të drejta si eteroseksualët).

            Krizat e përsëritura të Bashkimit (më e madhja ajo e borxhit sovran në kapërcyell të vitit 2010) kanë shtyrë gjatëllogaridhënien. Hovi kulturor i futur nga pandemia, me paratë shpëtimtare të Recovery Plan, të rrjedhura për të parën herë  nga borxhi i përbashkët (dhe i bashkësisë) ka zbllokuar menjëherë rrugën pa krye dhe ka shtyrë  ndarjen e hesapeve. Sepse këtë herë Brukseli  nuk ka nga ana e tij vetëm kërcënime të kota, ose proçedura që për t’i dalë në krye kërkojnë vite durimi dhe unanimitete të pamundura. Ka armën e fundit mundësinë shkatrrimtare  të mos dhënies së fondeve të Pnrr: një ndëshkim i menjëhershëm që do t’i kushtonte Orbanit shtatëmiliard e gjysmë.

            Udhëheqësi hungarez është njeriu i paradokseve, pra përpiqet të kthejë luftën e tij kundër lirisë së hungarezëve në një betejë në dobi të lirive të tyre kundër një Bashkimi evropian “kolonialist”, të paraqitur si një Bashkim Sovjetik i ri. Nga ana tjetër, megjithëse është bërë kanakar i së djathtës radikale italiane, i detyrohet (në mënyrë paradoksale) një ati fisnik të së majtës sonë për hyrjen e Vendit në shtëpinë evropiane. Qe Romano Prodi, në cilësinë e kryetarit të Komisionit,që luftonte për t’arritur në vitin 2004, zgjerimin e BE ndaj “jetimëve” të BRSS, me një nxitim t’urdhëruar sigurisht nga synime të lëvdueshme por paralajmëruese të përfundimeve të diskutueshme. “Në vend që të shkruheshin rregullat e reja institucionale të Bashkimit para se t’i hapnim dyert të ardhurve të rinj, i ftuam t’i shkruanim së bashku me ne dhe disa Vënde që nuk kishin tradita evropeiste dhe ishin më shumë të interesuar  për të ruajtur xhelozisht sovranitetin e tyre kombëtar”, ka vërejtur vite më parë në këtë gazetë Sergio Romano.

            Ideja ishte që mirëqënia ndërmjet dy pjesëvedo të nivelohej me shpejtësi. Zhgënjimi si pasojë e dështimit të sajka qenë benzina m’e mirë eOrbanit, që nga 2010 ka ndryshuar në kah autoritar Kushtetutën dhe është bërë pika e riferimit të grupit të Vishegradit, armik i çdo rindarjeje të të mërguarve ndërmjet Vëndeve të Bashkimit: objektivisht një kundërshtar i frikshëm i Italisë në një nga kartelat tona më të hajthëta; por, për një tjetër paradoks, i mbrojtur skajshmërisht nga disa sovranistë që sodisin parësinë e italianëve. Arsyeja e kësaj mbrojtjeje të vullnetëshme është se, nëse Orbani do t’a kalonte pa dëm vërtetonte që Bashkimi është një Mosbashkim, një banesë e lirë të konfederuarish që nuk bashkëndajnë as edhe një antenë parabolike në ujdi për t’ardhmen e që Evropa do të kthehej ajo e atdheve të vogla, e dashur për atë që nuk ka kuptuar se bota e globalizuar nuk ka sustën e mbështjelljes së shiritit të trupëzuar në vete.

            Natyrisht, ndalesa e fondeve të Recovery-t do të gjente justifikime mëstrukturore se omofobia ligjore e Orbanit. Komisari italian Paolo Gentiloni ka përmendur korrupsionin, hyrjen në informacionet, pavarësinë e drejtësisë, kontrollin e tenderave publikë: të gjitha nerva të zbuluara të një demokrature që ka nënështruar prej kohe gjykatës e gazetarë e qëështë nën shqyrtim për përqindjen e lartëklientelare të artikullimeve të saj institucionale. Dy praktikat vrapojnë paralelishtedhe se do t’ishte hipokrite të mohohej që e para mund të ndikonte rëndë vlerësimin e së dytës. Udhëkryqi qëndron pikërisht këtu tani. Për të parën herë, ndoshta të bashkuar nga ankthi i një viti e gjysmë pandemie, evropianët japin përshtypjen se kanë kuptuar se përse bëhet fjalë: të infektojnë me të vërtetë, me kulturën liberale të të drejtave, edhe atë gjysmë të Bashkimit të mbetur mbrapa apo të përgatiten për një Eurodalje deri tani të pamenduar, një Bashkim që të dalë nga krijesa e palumtur e projektuar në 2004, e të gjindet pak mëi vogël mbi rruzull, por shumë mëi fuqishëm e mëi lidhur. Përpara se të dorëzohet duhet të ketë ndjekur deri në fund shpresën më të madhe: që vëllezërit tanë të Lindjes të lirohen nga tiranitë e mbuluara, ndjekëse të tiranisë së madhe sovietike, duke zbuluar se bancomati nga i cili kanë marrë deri tani në mënyrë të pavetëdijshme, të ketë një fjalë kyç për ta tepër gjatë të penguar. Dhjetë shkronja:demokracia.

            “Corriere della Sera”, 9 korrik 2021.  

[1]Ossimoro është një figurë retorike që qëndron në vënien pranë, në të njëjtën fjali, të dy fjalëve që shprehin koncepte krejtësisht të kundërta. (shënim i përkthyesit)

ANGLIA, RETORIKA E PARËSISË RREZIKON TË HUMBË NJË KOMB

by

Nga BEPPE SEVERGNINI

Përktheu: Eugjen Merlika

          Për të shndërruar një ngjarje sportive suksesi në një rrënim nami duhet prirje. Dhe anglezëve prirja nuk u mungon: as në rastin e një shkeljeje në një dërrasë të kalbur. Një komb i qëndrueshëm, i organizuar dhe stoik, kur gabon, e bën në mënyrë të dukëshme.

            Skuadra e re e Tre Luanëve arriti, për të parën herë në historinë e saj, në finalen e kampionatit Evropian, të luajtur në shtëpi, në sytë e gjithë botës. Një sukses i padiskutueshëm, i errësuar nga ajo që ndodhi të djelën më 11 korrik. T’a përmbledhim shtruar: kaos dhe aksidente përreth Wembley-t, para ndeshjes me Italinë; hyrje e mujshi të tifozëve pa bileta; fishkëllima gjatë hymnit të Mamelit (fishkëllyer dhe hymnin gjerman në të tetat e finales); mbas mundjes zëmërim i lojtarëve anglezë, që heqin nga qafa medaljen e argjentë; pastaj sulme raciste kundër atyre që kishin gabuar njëmëdhjetëmetrashet (Rachford, Sancho e Saka, që të tre me lëkurë t’errët.

            Pyetje: a ishte vërtetë e paparashikueshme? Apo retorika kombëtariste e pesë viteve të fundit ka luajtur pjesën e saj? Brexit-e votuar më 2016, sendërtuar më 2020- nuk ka qenë një mbasthënie: dikush e ka marrë për një dhënie pafajsije, fillimin e një epoke të re. Kush mbjell erë, korr furtunë. Edhe n’anglisht janë shprehje të ngjajshme. You reap what you sow, korret ajo që mbillet.Whatgoes around, comes around, gjithshka kthehet mbrapsht. Më pak e njohur, por po aq vepruese, You’ve made your bed, now lie in it, e ke bërë shtratin, tani urdhëro e fli.

            Ja: çfarë shtrati i kanë përgatitur konservatorët e Boris Johnson, në pesë vitet e fundit, bashkatdhetarëve? Sigurisht Kryeministri nuk do të ketë dashur asgjë nga ajo që ka ndodhur: jo sjelljen e panjerzishme me të ftuarit, jo rikthimin e huliganëve, jo heqjen dorë nga mirësjellja, jo grafullimet raciste. Formimi i tij – Eton, Oxford, klasikët dhe gazetaria – është e kundërt me të gjithë këto. Por shprehjet e paradokset e tij, nga disa janë marrë fjalë për fjalë. Qëndrimi i tij kundrejt Bashkimit Evropian ka shëmbëllyer , shpesh, shpotitës. Atdhetaria e tij, cinike e zhurmëmadhe, ka pështjelluar shumë njerëz. Edhe gjatë këtij Evropiani: nëse krijon pritje të dalldishme, nuk mund të habitesh se zhgënjimi do të jetë i zemëruar.

            Ishte kaq i paparashikueshëm, sa që kapadaillëku i tepruar i gazetave – t’a quajmë mëndjemadhësi – pasqyrohej në sjelljet e atyre që i lexonin? Dhe janë ende shumë n’Angli: ato faqe të para mbarojnë tek social, së bashku me thirrjet që i shoqërojnë. Nuk ështëmburracakëria, një krenari jo fyese, që falet lehtësisht. Është një mënyrë të vetëbinduri e bindjeje  se jemi të paracaktuar për të fituar, përtej futbollit. Anglia ka edhe sot media të shkëlqyera: këtë javë e kanë provuar me një autokritikë të dhimbëshme. Por herë herë ngre krye qëndrimi i epërsisë pothuajse si njërefleks automatik. Ekonomisti – e përjavëshmja m’e mirë e botës – ka shkruajtur dje, duke folur për suksesin e të kaltërve: “Një fitore për idenë evropiane, por edhe për të djathtën italiane”. Një pohim për të cilin është i vështirë të merret vesh kuptimi dhe qëllimi.

            Ky kampionat evropian dhe finalja e madhe e luajtur në Londër, nuk janë bërë për Anglinë vetëm një arsye feste të përbashkët, si Olimpiada e shkëlqyer e vitit 2012, por një rast rifitimi.Një rifitim për të cilin një komb i madh nuk do të duhej të kishte nevojë. Rritja kombëtariste e muajit të fundit ka shkaktuar bezdi në shumë vënde të botës dhe turbullim në kombet e tjerë të Mbretërisë së Bashkuar. Mbështetja e hapur e të kaltërve para finales – në Skoci, Uells, Irlandën e Veriut – nuk ishte e lidhur vetëm me shemëri të vjetra sportive. Dukej se tregonte shqetësime krejt të reja.

            Disa episode kanë qënë tronditëse, pothuaj se të pakuptueshme.Shumë lojtarë të Kombëtares angleze janë djem të rinj. Veprimi i heqjes nga qafa të medaljes së argjentit mund të dukej diçka impulsive. Por u bë një zgjedhje e pahijëshme e skuadrës, që ka tronditur botën: nuk ishte ajo që pritej nga ata që kanë shpikur sportin bashkëkohor. Shumë më të rënda dhe absolutisht të paligjëruara fyerjet raciste në sociale. Lega e parë nuk është vetëm kampionati më i mirë i botës, më i luftuari e më pasionali, por edhe simboli i një Vendi t’arritur shumëkombësh. Çfarë ndodhi mbasfinales sëWembley-t është një autogol: për të rifilluar do të duhet kohë.

            Çdo shoqëri bashkëjeton me fantazmat e saj. Dukuria e huliganëve ka qënë për kohë të gjata arsye pështjellimi për Anglinë. Mjerisht edhe tragjedish. Pastaj ka qënë kundërveprimi, i admirueshëm. Një ligjëshmëri e zgjuar dhe puna metodike e policisë do të kishin bërë pak, nëse Vëndi – në vitet nëntëdhjetë – nuk do të kishte vendosur të thonte “Mjaft”. Më vonë vëmëndja u ul: në vitet e fundit institucionet e politika janë marrë me të tjera çështje. Kështu huliganët janë rishfaqur, më të tmerrshëm se përpara: alkolit,sot, i është shtuar edhe kokaina. Askush nuk u ka dhënë zemër. Por gjithashtu nuk i ka kontrolluar e dënuar.

            Nuk është gjithmnë e këndëshme ajo që lëviz në barkun e kombeve: të gjithëve pa asnjë përjashtim. Por gastroskopitë shoqëroreduhet të kryhen herë mbas here. Drejtuesve të rij, e lëvizjeve të reja – jo vetëm n’Angli – do të duhej t’i kujtonim një gjë. Disa tone e disa tema – retorika e parësisë, kundërvënia etnike, kërkimi i kundërshtarëve me çdo kusht – mund të bëjnë të fitohen zgjedhjet, por rrezikojnë të humbasin kombet.

            “Corriere della Sera”, 16 korrik 2021.  

DI MAIO DHE ATA LAJME MBI KINËN

by

Nga ERNESTO GALLI DELLA LOGGIA

Përktheu: Eugjen Merlika

Nuk e di nëse ministri i punëve të jashtëme Luigi di Maio – mbështetës i madh i arritjes n’Itali tëRrugës së Mëndafshit, e vënë në lëvizje nga qeveria kineze për të ndihmuar ndikimin e saj në botë, dhe në përgjithësi i përshkuar nga simpatia më e gjallë për qeverinë e Pekinit – është vënë në dijeni nga bashkëpuntorët e tij për një deklaratë të fundit të përpiluar nga një duzinë ekspertësh të të drejtave të Kombeve të Bashkuara. Në mëdyshje po kërkoj t’a bëj un.

Pra, ekspertët e OKB kanë lëshuar kushtrimin për lajmet që i u kanë mbrritur atyre rreth një praktike mizore që po sendërtohet gjithënjë e më shumë nga autoritetet kineze: heqja e dhunëshme e organeve në dëm të të burgosuurve pjestarë të pakicave të përndjekura nga regjimi komunist.Në këtë rast përveç Ujgurëve myslimanë, budistët tibetanë  dhe katolikët e pa-angazhuar, veçanërisht praktikanët e Falun Gong.

            Një numër i caktuarpjesëmarrësish të këtyre grupeve i nënështrohen përdhuni një sërë kontrollesh (analiza gjaku, ekografira e radiografira të organeve të ndryshme të brëndëshme etj.), përfundimet e të cilëve, nëse janë pozitive vihen në një bankë të madhe të dhënash për të vendosur t’u a japin ata organe (veçanërisht zemrën, veshkat, mëlçinë e zezë dhë kornet e syve) atyre që përveç se kanë nevojë janë, mund të hamendësohet lehtë, në hirin e Pushtetit.

            Pekini natyrisht përgënjeshtron.  Pranon që e ka përdorur një praktikë të tillë: por vetëm për të dënuarit me vdekje, vetëm deri në vitiin2015, e krejtësisht “mbi baza vullnetare”. Por nuk shpjegon se çfarë zanafille ka atëherë numëri tepër i lartë i trapianteve që, edhe mbas asaj date, vazhdojnë të kryhen në Kinë, pa asnjë proçedurë të njohur ndërkombëtarisht prejardhjeje të organeve.

            Por kush e di nëse di Maio, po t’i a kërkonte ambasadorit kinez në Romë, ndoshta do t’ishte kaq fatlum sa që t’arrinte t’a dinte.

            (Corriere della Sera”, 17 korrik 2021)