Artan Nati/

Në Shqipëri, ligji është si një dasmor i ftuar nga Brukseli, veshur me kostum elegant, flet me etikë dhe bën foto për Facebook… por sapo fillon festa, e heq xhaketën dhe kërcen vallen pogonishte apo labçe. Kultura jonë nuk e sheh ligjin si marrëveshje të përbashkët, por si një listë rregullash që mund të negociohen, anashkalohen ose shpërfillen, në varësi se kush është në pushtet dhe kush është “i yni”. Ligjet për barazi, të drejta e transparencë janë të ngjashme me premtimet elektorale, të bukura në letër, të pavlefshme në terren. Ato hapen vetëm kur vijnë inspektorët e BE-së, njësoj si oborri i shtëpisë që pastrohet vetëm për vizitën e krushqëve. Dhe kontrata sociale? Ne e kemi kthyer në një marrëveshje verbale tipikisht shqiptare: “Hajde, hajde, shohim e bëjmë”. Në Shqipëri, ligjet shkruhen si në Bruksel, por zbatohen si në kohën e Kanunit. Kontrata sociale nuk është e nënshkruar nga qytetarët, na ka ardhur trashëgim, bashkë me mentalitetin se ligji është këshillë, jo detyrim. Kemi ligje moderne për barazi, të drejta dhe transparencë, por i mbajmë si dekor për ekspozita europiane. Në përditshmëri, rregullat janë si semaforët natën, i respekton vetëm nëse ka njeri që po sheh. Po qeveria dhe kryeministri?

Kultura shqiptare e stilit “Rama” është një miks i çuditshëm mes ekspozitës së pikturave, Instagram-it personal dhe vendimeve që merren mes një filxhani kafeje dhe një turneu basketbolli. Ligjet e Brukselit, nga ana tjetër, vijnë si manuali i përdorimit të një makinerie gjigante ku çdo buton është i etiketuar në gjermanisht dhe frëngjisht. Përplasja është e pashmangshme: njëra palë flet për “shpirtin artistik” dhe “kreativitetin ballkanik”, tjetra për nenin 37, pikën 4, dhe standardet e ISO-s.

Marrëdhënia mes ligjit dhe kulturës në Shqipëri nuk është thjesht çështje juridike apo folklorike, është zemra e kontratës sociale që ne, si komunitet, kemi pranuar (ose më saktë, kemi trashëguar pa e diskutuar realisht). Rousseau do të thoshte se ligji duhet të përfaqësojë vullnetin e përgjithshëm, dhe se ky vullnet nuk është një dhuratë nga qielli, por një krijim i përhershëm i shoqërisë. Problemi ynë është se shpesh ligjet në Shqipëri janë të shkruara në gjuhën e Brukselit, por të lexuara me mentalitetin e kulturës kombëtare, ose rajonale. Ndryshe zbatohet ligji në Korçë, e ndryshe në Elbasan, Vlorë apo Tropojë. Kultura jonë ende e sheh ligjin si një kornizë të jashtme, një “urdhër nga lart” që mund të negociohet në zbatim. Kjo shpjegon pse ligje të avancuara për të drejtat e njeriut, barazinë gjinore apo transparencën shpesh mbeten letra të bukura, por të mbyllura në dosje, sepse kultura e përditshme e sheh marrëveshjen e shoqërisë jo si një akt të përbashkët, por si një rregull që mund të anashkalohet nëse “nuk na shkon për mbarë”.

Kjo është arsyeja pse tranzicioni ynë duket i pafund. Ligjet moderne miratohen me shpejtësi për transparencën, për mbrojtjen e mjedisit, për barazinë gjinore, për të drejtat e njeriut. Por këto ligje shpesh nuk e kalojnë dot testin e kulturës së përditshme. E njëjta shoqëri që voton për ndalimin e mbeturinave në lumenj, të nesërmen i sheh ato lumenj të mbushur me plastika. E njëjta shoqëri që miraton kuota për gratë në politikë, shpesh i sheh ato gra si “ornament” dhe jo si vendimmarrëse reale.

Në fakt, një pjesë e mirë e qytetarëve e percepton ligjin si diçka të huaj, jo të krijuar prej tyre. Kjo është trashëgimia e dekadave kur ligji vinte nga një autoritet absolut, qoftë Porta e Lartë, mbretëria e Zogut apo Partia e Punës dhe nuk përfaqësonte domosdoshmërisht vullnetin e komunitetit. Kur ligji nuk buron nga një debat i gjerë dhe i sinqertë shoqëror, ai mbetet një trup i ftohtë, që nuk hyn kurrë në gjak me kulturën.

Kultura që mposht ligjin

===================

Mjafton të kthehemi një shekull pas, kur shteti shqiptar i sapokrijuar përpiqej të vendoste ligje moderne mbi pronësinë, taksat dhe administratën. Në shumë zona malore, Kanuni i Lekë Dukagjinit vazhdonte të ishte “kushtetuta” e vërtetë. Ligjet e shtetit ishin letra që vinin nga Tirana, por vendimet e rëndësishme merreshin në kuvendin e burrave, sipas zakoneve shekullore. Madje, edhe në vitet ’20, gjykatat shtetërore shpesh nuk guxonin të hynin në konflikt të hapur me normat e Kanunit, nga frika e gjakmarrjes apo humbjes së autoritetit në komunitet. Edhe pas Luftës së Dytë Botërore, kur regjimi komunist shpalli pronën kolektive dhe ndaloi gjakmarrjen, kultura rezistoi në mënyrën e saj. Gjakmarrja nuk u zhduk; thjesht u fsheh. Familjet që nuk mund të merrnin hakun hapur, e bënin në mënyrë të maskuar. Kjo tregon se një ligj, sado i fortë, nuk e fshin dot një kulturë të rrënjosur pa e zëvendësuar atë me një tjetër.

Ligji që formëson kulturën

=====================

Nga ana tjetër, kemi shembuj kur ligji e ka fituar duelin. Ligji për arsimimin e detyrueshëm, i miratuar që në vitet ’20 dhe i zbatuar me këmbëngulje në periudhën komuniste, ndryshoi rrënjësisht kulturën e analfabetizmit. Në një vend ku, deri në fillim të shekullit XX, lexim-shkrimi ishte privilegj i pak njerëzve, ligji e ktheu dijen në normë shoqërore. Sot, askush nuk e vë në diskutim të drejtën dhe detyrimin për arsimim, ky është një shembull klasik i asaj që Rousseau do ta quante një “vullnet i përgjithshëm” i konsoliduar.

Një tjetër rast është ligji për ndalimin e duhanit në ambientet publike. Në fillim, shumë e tallën: “Si do ta ndalosh shqiptarin nga cigarja e kafesë?” Por me kalimin e viteve, edhe ata që e shkelin e pranojnë se ligji ka ndryshuar zakonet, sot është normale të pyesësh para se të ndezësh një cigare në një ambient të mbyllur.

Një kontratë sociale ende e paqartë

===========================

Në këtë betejë mes ligjit dhe kulturës, Shqipëria ende nuk ka gjetur një ekuilibër të qëndrueshëm. Ne shpesh marrim ligje të huaja dhe i transplantojmë në tokën tonë, duke shpresuar që kultura do t’i pranojë. Por nëse ligji nuk ndërvepron me vlerat dhe normat e brendshme, ai mbetet si një rregullore e bukur në mur, që të gjithë e shohin, por pak e ndjekin. Mendimtarët e shtetformimit na kujtojnë se një shoqëri e lirë nuk pret që ligji t’i imponohet nga jashtë. Ajo e krijon vetë ligjin si shprehje të vullnetit dhe imagjinatës kolektive. Shqipëria është ende në këtë proces: midis trashëgimisë së së kaluarës dhe aspiratës për të ardhmen, midis Kanunit dhe Kushtetutës së vitit 1998, midis zakoneve të fshatit dhe normave të Brukselit.

Në fund, pyetja e madhe mbetet: A do të kemi një ditë një ligj që flet në gjuhën e kulturës sonë dhe një kulturë që i përgjigjet në gjuhën e ligjit? Sepse vetëm atëherë kontrata jonë sociale do të jetë e plotë, jo si një marrëveshje e ftohtë në letër, por si një pakt i gjallë mes njerëzve. Deri atëherë, do vazhdojmë të jetojmë mes surrealizmit artistik të Edi Ramës dhe burokracisë gri të Brukselit, një martesë ku as nusja, as dhëndri, nuk e kanë idenë pse u martuan, por të dyja palët pozojnë të lumtura për foto.

Analizë nga Rafael Floqi/

Alaska — Presidenti Donald Trump tha se ai dhe Vladimir Putin nuk arritën një marrëveshje për t’i dhënë fund luftës së Rusisë në Ukrainë pas takimit të së premtes ,— pavarësisht se me Putin tha se kishin arritur në “një mirëkuptim” — ndërsa të dy udhëheqësit ofruan detaje të pakta mbi atë ç’ ka u diskutua, ndërsa lëvduan njëri-tjetrin. Takimi nisi me një duartrokitje të ngrohtë dhe një udhëtim të shkurtër me limuzinën presidenciale, një pritje e pazakontë për një kundërshtar që ka nisur luftën më të madhe tokësore në Evropë që nga viti 1945.

Gjatë përshëndetjes, Putin buzëqeshi dhe tregoi mbi kokë, ku fluturonin avionët B-2 dhe F-22, ndërsa gazetarët e afërt i kërkonin të ndalonte sulmet ndaj civilëve. Trump dhe Putin ndanë limuzinën presidenciale “The Beast” drejt vendtakimit për diskutime të mbyllura me këshilltarët e tyre kryesorë. Ky nivel i afërsisë, i pazakontë për një armik historik, ngriti shqetësime tek liderët evropianë dhe presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy, të cilët u përjashtuan nga bisedimet. Në komente të shkurtra, ndërsa ndanë një skenë pas takimit për rreth 2 orë e gjysmë në Alaska, Putin tha se ai dhe Trump kishin arritur një “mirëkuptim” për Ukrainën dhe e paralajmëroi Evropën të mos “e pengonte përparimin e sapoardhur”. Por Trump më pas tha: “Nuk ka marrëveshje, derisa të ketë një marrëveshje” dhe tha se planifikonte të fliste së shpejti me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky dhe udhëheqësit evropianë, dhe NATO-n për t’i informuar ata mbi diskutimet.

Një takim jashtëzakonisht produktiv, por…

“Patëm një takim jashtëzakonisht produktiv dhe u ra dakord për shumë pika,” tha Trump. “Dhe kanë mbetur vetëm pak. Disa nuk janë aq të rëndësishme. Njëra është ndoshta më e rëndësishmja, por kemi një shans shumë të mirë për të arritur atje.” Por ai vazhdoi: “Nuk arritëm dot atje.” Samiti i profilit të lartë përfundoi pa një marrëveshje për t’i dhënë fund, ose edhe për të ndaluar, konfliktin brutal – luftën më të madhe tokësore në Evropë që nga viti 1945 – e cila ka vazhduar për më shumë se tre vjet. Të dy pritej të mbanin një konferencë të përbashkët për shtyp 30 minuta, por në vend të kësaj morën pjesë duke dhënë komente të shkurtra me radhë. Putini qe i pari dhe pastaj Trumpi, por të dy u larguan pa iu përgjigjur pyetjeve të gazetarëve. Kjo tregon se ende ka shumë gjëra për të cilat s’është rënë dakord.

A është samiti një fitore për Putinin?

Vetëm kthimi në SHBA për herë të parë në një dekadë ishte një fitore për Putinin, të cilin SHBA-të dhe pjesa më e madhe e botës kishin kohë që përpiqeshin ta izolonin. Marrëveshja për të ardhur në Alaska për t’u takuar me Trumpin gjithashtu bllokoi sanksionet ekonomike që Trump kishte premtuar nëse Moska nuk do të punonte më shumë për t’i dhënë fund luftimeve.

Rezultati mund t’i sillte dobi edhe udhëheqësit të Rusisë, pasi e premtja mund të çojë thjesht në më shumë takime në të ardhmen. Forcat e Rusisë janë të mëdha po bëjnë progres të drejtë në fushën e betejës, dhe më shumë diskutime me Trump u japin atyre më shumë kohë për ta mbajtur atë, duke shmangur sanksionet. Putin falënderoi Trump për tonin “miqësor” të bisedës së tyre dhe tha se Rusia dhe Shtetet e Bashkuara duhet të “kthejnë faqen dhe të kthehen në bashkëpunim”.

Ai e vlerësoi Trumpin me një fjalim flirtues, si dikë që “ka një ide të qartë për atë që dëshiron të arrijë dhe sinqerisht kujdeset për prosperitetin e vendit të tij, dhe në të njëjtën kohë tregon mirëkuptim se Rusia ka interesat e veta kombëtare”. “Pres që marrëveshjet e sotme të bëhen një pikë referimi jo vetëm për zgjidhjen e problemit ukrainas, por gjithashtu do të shënojnë fillimin e rivendosjes së marrëdhënieve të biznesit dhe pragmatike midis Rusisë dhe SHBA-së”, tha Putin.

Trump përfundoi fjalimin e tij duke falënderuar Putinin dhe duke thënë: “do të flasim me ju shumë shpejt dhe ndoshta do t’ju shohim përsëri shumë shpejt”. Kur Putin buzëqeshi dhe ofroi: “herën tjetër në Moskë”, Trump tha “kjo është interesante” dhe tha se mund të përballet me kritika, por “mund ta shihja që mund të ndodhte”. Kjo deklaratë tregon se një takim tre palësh me tok me Zelenskyn është ende larg.

Takimi trepalësh ende larg

Aleatët e Trump e portretizuan presidentin e SHBA-së si një negociator të aftë për t’i dhënë fund konfliktit, një pretendim për të cilin Trump është mburrur prej kohësh se mund ta arrijë shpejt. Ai paralajmëroi se do të kishte “pasoja shumë të rënda” nëse Putin refuzonte të ndalonte luftën. Për Putinin, samiti ofroi një mundësi për të negociuar kushte që mund të siguronin fitimet territoriale të Rusisë, të bllokonin ambiciet e Ukrainës për në NATO dhe të rivendosnin ndikimin e Moskës mbi Kievin.

Synimet SHBA-Rusi: Putin kërkoi që Ukraina të lëshonte territoret e aneksuara nga Rusia në vitin 2022, të njihte zyrtarisht Krimenë si ruse, të hiqte dorë nga anëtarësimi në NATO, të zvogëlonte forcat e saj të armatosura dhe ta bënte rusishten një gjuhë zyrtare së bashku me gjuhën ukrainase. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy, i cili nuk ishte i ftuar, ka këmbëngulur që çdo marrëveshje paqeje duhet të marrë miratimin e popullit të tij dhe të përfshijë garanci të forta sigurie.

Zelenskyy publikoi një video ku shprehu shpresën për një pozicion të fortë nga SHBA-ja dhe theksoi gatishmërinë e Ukrainës për të bashkëpunuar në përfundimin e luftës. Ai paralajmëroi se lufta vazhdon për shkak se nuk ka sinjale nga Moska për përgatitje për t’i dhënë fund. Përjashtimi i Ukrainës e mungesa e Zelenskyy përfaqëson një pengesë për politikën e Perëndimit “asgjë për Ukrainën pa Ukrainën”. Trump sugjeroi një takim të mundshëm trepalësh në të ardhmen në Alaska me Zelenskyy, megjithëse Rusia nuk është pajtuar.

Trump tha se do ta informonte Zelenskyy-n, udhëheqësit evropianë dhe partnerët e NATO-s rreth diskutimeve, duke përshkruar “disa përparime të mëdha” me “shumë pika të dakorduara” dhe vetëm “shumë pak” të pazgjidhura. Putin deklaroi gjithashtu se nuk do të kishte pasur luftë në Ukrainë nëse Trump do të kishte qenë president në vitin 2022, duke kritikuar në mënyrë implicite Joe Biden pa e përmendur atë dhe duke i krehur sedrën Trumpit.

Gjatë konferencës së përbashkët për shtyp, Putin e quajti Trumpin një “fqinj të dashur” dhe tha se bisedimet u zhvilluan në një “atmosferë konstruktive dhe me respekt të ndërsjellë”, duke theksuar afërsinë e SHBA-së dhe Rusisë si fuqi fqinje. Ai e përshkroi takimin si “shumë të plotë dhe të dobishëm” dhe theksoi kontaktin e drejtpërdrejtë personal midis dy udhëheqësve.

Rreziqet kryesore mbeten

Ndërsa samiti përfaqësonte një dialog të rrallë të drejtpërdrejtë midis Trumpit dhe Putinit, rreziqet kryesore mbeten. Duke pritur Putinin në tokën amerikane, Trump i jep udhëheqësit rus një formë vlefshmërie pas viteve të izolimit ndërkombëtar, megjithatë dallimet e rëndësishme midis qëndrimeve të Moskës dhe Kievit e bëjnë çdo zgjidhje të menjëhershme të pasigurt. Takimi u zhvillua në Bazën Elmendorf-Richardson pranë Anchorage dhe përfshin takimin e dy presidentëve si dhe delegacionet përkatëse. Alaskë, e njohur historikisht si vijë fronte gjatë Luftës së Ftohtë për mbrojtjen raketore dhe inteligjencën, simbolizon një vend ku Lindja takon Perëndimin, duke e bërë vendin një zgjedhje domethënëse për një samit mbi Ukrainën.

Pse takimi u mbajt në Alaskë

Alaska ka një lidhje historike me Rusinë: ajo ishte pjesë e perandorisë së carëve deri në 1867, kur Cari Aleksandër II e shiti për 7.2 milion dollarë SHBA-së. Pas rënies së Bashkimit Sovjetik, Alaska u bë objekt nostalgjie dhe shaka për rusët, dhe simbolika e saj si vend për samit rreth Ukrainës shihet si e fuqishme dhe ironike.

Samiti për Trump ishte një mundësi për të treguar aftësitë e tij si negociator dhe paqebërës, duke u paraqitur si dikush që mund të ndërmjetësojë përfundimin e konflikteve. Për Putinin, takimi ishte një mundësi për të konsoliduar fitoret e Rusisë, për të penguar aspiratat e Ukrainës për t’u bashkuar me NATO-n dhe për ta afruar Ukrainën në orbitën ruse.

Takimi ndryshoi pak nga plani fillestar, duke përfshirë këshilltarët e politikës së jashtme të të dy liderëve: Marco Rubio dhe Steve Witkoff për Trump, dhe Sergey Lavrov dhe Yuri Ushakov për Putinin. Ky ndryshim tregoi një qasje më të kujdesshme nga administrata amerikane, në dallim nga samiti privat në Helsinki në 2018.

Takimi u zhvillua me një sfond “Alaska – Pursuing Peace” dhe pritet një konferencë për shtyp pas diskutimeve të mbyllura. Alaska, e ndarë nga Rusia vetëm nga 5 kilometra në pikën më të afërt, ka një rëndësi strategjike historike dhe moderne, duke vazhduar të monitorojë aktivitetet ajrore ruse.

Shanset për sukses ende mbeten të paqarta

Shanset për sukses mbeten të paqarta, edhe pse në diplomaci shumë gjëra nuk deklarohen, pasi Rusia dhe Ukraina kanë kërkesa shumë të ndryshme për paqen. Putin ka refuzuar një armëpushim të përkohshëm, duke e lidhur atë me ndalimin e furnizimeve perëndimore me armë dhe ngrirjen e mobilizimit ukrainas – kushte që Kievi dhe aleatët perëndimorë i refuzojnë. Trump theksoi se do të kërkojë një armëpushim të menjëhershëm dhe një marrëveshje të gjerë paqësore, edhe pse dyshon për mundësinë e saj.

Ai gjithashtu përmendi mundësinë e garancive sigurie për Ukrainën, por jo në formën e anëtarësimit në NATO, të cilën Putini e kundërshton fuqishëm. Gjenerali i NATO-s Alexus Grynkewich ishte gjithashtu në Alaska për këshillim ushtarak, duke mbështetur qasjen e fortë të Trump ndaj Putinit.

Në ditët në vijim pritet të dalin detaje të tjera pasi siç thoshte Isaac Goldberg – “Diplomacia është të bësh dhe të thuash gjërat më të këqija në mënyrën më të mirë.” Të presim që erërat e paqes dhe të arsyes të fryjnë por gjer tani “ Ala S’ka paqe!” Takimi vjen ndërsa lufta ka shkaktuar humbje të mëdha dhe ka shteruar resurset e të dyja palëve. Ukraina ka mbajtur qëndrim më të fortë se sa pritej pas pushtimit të shkurtër të shkurtit 2022, por lufta vazhdon intensivisht përgjatë një fronte mbi 1,000 kilometra.

Nisur nga zhvillimet e fundit ndërkombëtare për ti dhenë fund luftës në Ukrainë, nuk duhet të harrojmë asnjëherë arsyet se pse kjo luftë filloi. Nga dita e parë e pushtimit të Ukrainës, më 24 shkurt 2022, ishte e qartë se operacioni ushtarak i Kremlinit ishte konceptuar mbi një premisë të gabuar, me idenë se kjo do të ishte një luftë e shpejtë. Vladimir Putin dhe rrethi i tij i ngushtë besuan se Kievi do të binte brenda disa ditësh, se udhëheqësia ukrainase do të dorëzohej ose do të arratisej, dhe se popullsia do të priste “çlirimtarët” rusë me lule. Historia na mëson se iluzione të tilla kanë qenë gjithmonë pararendëse të disfatës.

Tre agjencitë kryesore të inteligjencës ruse, FSB (Shërbimi Federal i Sigurisë), SVR (Shërbimi i Inteligjencës së Jashtme) dhe GRU (Drejtoria e Inteligjencës Ushtarake), ishin të përfshira thellë në planifikimin e agresionit. Në doktrinën e tyre, Ukraina dhe shtetet e tjera ish-sovjetike përbëjnë atë që quhet “të afërm të jashtëm” (near abroad), hapësira ku Moska pretendon interes të përhershëm politik, kulturor dhe strategjik.

Historikisht, Rusia nuk e kanë pranuar kurrë realisht pavarësinë e republikave ish-sovjetike. Për ta, këto vende janë thjesht provinca të humbura të një perandorie që duhet rikthyer. Ky mentalitet, i përforcuar nga retorika e Putinit se “shpërbërja e Bashkimit Sovjetik ishte katastrofa më e madhe e shekullit XX”, e përgatiti terrenin për një aventurë të rrezikshme.

Shërbimet ruse kanë qenë tradiconalisht tepër të afta për të organizuar operacione për elemimin e kundërshtarëve politik brenda e jashtë vendit, si edhe për të shtypur çdo formë rezistence të brendshme. Ato shfaqen shumë të afta në organizimin e represionit të brendshëm, por të paafta për analiza strategjike. Një paradigmë kjo e njohur për vendet ku mungon liria.

Një mësim klasik nga historia është se askush nuk e nis një konflikt të madh të armatosur nëse nuk beson se do ta fitojë shpejt. Nëse udhëheqësit do të parashikonin një luftë të gjatë e të kushtueshme, ata do të kërkonin rrugë alternative për të arritur objektivat. Por, pse Rusia ishte e bindur se do ta mposhte Ukrainën brenda pak ditësh? Pse ky parashikim doli krejtësisht i gabuar? Kush e ushqeu këtë iluzion? Përgjigjja gjendet në vetë zemrën e sistemit të inteligjencës ruse. Gjithçka fillon me keqvlerësimin e shpirtit të rezistencës ukrainase. Mjafton që të shikoni dokumentarin në Netflix “Winter on Fire: Ukraine’s Fight for Freedom”, për të kuptuar sadopak betejën për liri dhe shpirtin e pathyeshëm të ukrainasve.

FSB-ja, e ngarkuar me operacionet politike dhe të brendshme në Ukrainë, kishte ndërtuar një narrativë të rreme për dobësinë e shtetit ukrainas, korrupsionin e lartë dhe pakënaqësinë popullore ndaj udhëheqjes së Kievit. Informacioni ishte filtruar dhe “përshtatur” për t’i pëlqyer Putinit, jo për të pasqyruar realitetin. Nga ana tjetër, SVR e nënvlerësoi gatishmërinë e Shteteve të Bashkuara, BE-së dhe NATO-s për të mbështetur Ukrainën.

Supozimi ishte se Perëndimi do të reagonte me protesta diplomatike, por jo me ndihmë masive ushtarake. Supozimet e gabuara taktike të GRU-së, se operacioni “blitzkrieg” do të thyente shpejt mbrojtjen ukrainase dhe se njësitë elitare ruse do të hynin në Kiev pa rezistencë serioze, e thelluan më tej perceptimin e gabuar rus. Në realitet, logjistika ruse u rrëzua brenda pak ditësh dhe ofensiva ngeci.

Lufta në Ukrainë nxori në pah pasojat e kulturës së frikës që mbizotëron në Rusi. Mjafton që të rikujtoni dialogun e famëkeq midis Putinit dhe një siloviku, ish-shok i tij i klasës në shkollën e KGB-së, shefi aktual i SVR-së Sergei Naryshkin, pak ditë para fillimit të luftës në Ukrainë. Shërbimet ruse operojnë në një sistem ku e vërteta mund të ketë pasoja fatale për karrierën, madje edhe për vetë jetën. Kjo “kulturë e miratimit” të dëshirave të udhëheqjes, bëri që Putini të ishte i bindur se kishte përballë një Ukrainë të brishtë dhe një Perëndim të pavendosur. Por, realiteti në terren e rrëzoi shpejt këtë iluzion, duke kaluar nga dështimi i shpejtë tek lufta e gjatë.

Rezistenca ukrainase, mobilizimi i shpejtë i Perëndimit dhe dështimet e dukshme logjistike e strategjike e kthyen “operacionin special” rus në një luftë të gjatë e rraskapitëse. Këtë skenar nuk do të pranonte asnjë, nëse do ta parashikonte që në fillim. Rasti i Ukrainës është një kazus klasik për rreziqet që sjell informacioni i shtrembëruar dhe inteligjenca e politizuar. Ai tregon se edhe një fuqi e madhe ushtarake mund të futet në kurth nga iluzionet e veta, kur realiteti zëvendësohet me propagandë.

Shërbimet ruse, në vend që të ishin sytë dhe veshët e udhëheqjes, u kthyen në pasqyrë që reflektonte vetëm dëshirat e Putinit. Rezultati është një luftë e përgjakshme, një ushtri e dobësuar dhe një Rusi e izoluar, që po përpiqet sot e gjithë ditën që ta ndryshoj këtë situatë. Le të shpresojmë që takimi i Alaskës, do të shënoj një hap përpara në përfundimin e luftës dhe garantimin e një paqeje të drejtë…

Dr. Evarist Beqiri

Në fshatin Beltojë, vetëm pak kilometra larg qytetit të Shkodrës, është përuruar shtatorja e një prej bijve më të shquar të këtij vendi, martirit të Kishës Katolike, dom Mikel Beltoja, meshtari i fundit i pushkatuar nga regjimi komunist.

Në ceremoninë e përurimit, përfaqësuesit e lartë të klerit katolik në Shqipëri e vlerësuan figurën e dom Mikelit si një pasuri të madhe historike, kombëtare, kishtare dhe shpirtërore. Ata theksuan se, edhe pas shpalljes së shtetit ateist në Shqipëri, ai nuk reshti kurrë së kryeri me përkushtim misionin e meshtarit.

“Vendimin për tu bërë meshtar ai e mori pasi pa me sytë e tij pushkatimin e pjesës më të madhe të meshtarëve, njëri pas tjetrit. Ai e përballoi hapur diktaturën komuniste për të treguar se kur Zoti është pasuria dhe themeli i ekzistencës njerëzore asgjë nuk mund të na mposhtë,” tha Giovanni Peragine, argjipeshkvi i Dioqezës Shkodër-Pult.

“Dom Mikel Gjergji jetoi, qëndroi dhe vdiq pikërisht për dinjitet e për identitet. Për identitetin si shqiptar, si i krishterë dhe si njeri i lirë. Prandaj edhe vdiq duke thirrë ‘Rroftë Krishti mbret e rroftë Shqipnia’,” tregoi dom Mark Pashkja, zëdhënës i Konferencës Ipeshkvnore të Shqipërisë.

Shtatorja prej bronzi është vepër e skulptorit Sadik Spahija, i cili u shpreh se frymëzimi për këtë krijim ka ardhur nga vetë personaliteti dhe qëndresa e dom Mikel Beltojës.

“Shtatorja duhet të kishte përkushtimin e thellë, mirësinë dhe përvuajtjen, forcën dhe besimin e trupëzuar në të gjithë figurën, gjestin e duhur, ndjesinë e të qenët në kishën e tij, në tokën e tij, në grishën e tij,” tha z. Spahija.

Dom Mikel Beltoja shërbeu si famullitar në Dajç të Bregut të Bunës dhe Barbullush. Në vitin 1973, ai u arrestua nga regjimi komunist dhe pasi mbrojti haptas idealet e tij fetare në gjyqin që iu bë, u pushkatua në vitin 1974 në moshën 39-vjeçare.

Gazetar: Adrian Hoti

/rtsh.al/

Prof. Agron Gjekmarkaj/

Ajo që po ndodh sot me mediat “News 24”, “ Panorama”, “Balkanweb” , “Gazeta Shqiptare” është në kufijtë e të pabesueshmes. Sulmi ndaj tyre është grusht në fytyren e çdo qytetari. Mesazhi është i qartë Shqiperia po humbet me shpejtësi atë që ka fituar me shumë mundim dekadë pas dekade duke u ngritur, rrezuar e ringritur. Një media e hapur, e lirë dhe profesionale po goditet me dhunë policore. Kjo qeveri po shkel me këmbë masken e vet të kinse liberalizmit që deri më sot e mbante me shumë zor. Policia në dyert e medias është sfidë ndaj lirisë, heqje dorë nga demokracia si parim, shkelmim i integrimit si ënderr shekullore. Keto janë metoda fashiste e komuniste!

Shqiperia e diktatures ishte me e ndershme në qellimet e veta shtypese nuk fshihej! Ambasadoret e vendosur asokohe në vendin tonë e dinin që ishin në një vend diktatorial e pranonin statusquonë!

Ata që sot punojnë në Tirane duke perfaqesuar vendet e tyre demokratike e perendimore nuk mund të sillen sikur gjinden në një vend anetar të Natos , në një vend që synon anëtaresimin në BE. Sulmi i sotem synon “verberine” e “shurdherinë” e shoqerisë shqiptare.

At Zef Pllumi në deshperimin ku e çuan honet e historisë pat leshuar maksimen “ këtij populli me i shti opangen në gojë nuk bzan”!