Prof. Dr. Fejzulla Berisha/

Donald Trump – i vetmi që mund t’i ndalë katrahurat ruso-serbe në Ballkan dhe Kosovë.

1. Ballkani në mes të dy epokave: Perëndimi në tërheqje, Lindja në avancim

Në fillim të shekullit XXI, Ballkani Perëndimor mbeti një nga zonat më delikate dhe të brishta në Evropë. Pas shpërbërjes së Jugosllavisë, ndërhyrja vendimtare e NATO-s në Kosovë (1999) dhe vendosja e strukturave ndërkombëtare ndihmuan në vendosjen e paqes. Por paqja nuk ishte e barabartë me zgjidhjen e konflikteve – përkundrazi, ajo i ngrin dhe i zhvendos në një formë të re.

Në dy dekadat e fundit, ndërsa SHBA e orientoi vëmendjen kah Lindja e Mesme dhe Azi-Paqësori, vakuumi strategjik i krijuar në Ballkan u shfrytëzua mjeshtërisht nga Rusia, përmes aleatëve të saj historikë në Serbi dhe entiteteve serbe në Bosnjë e Hercegovinë dhe Mal të Zi. Katastrofa e mundshme për stabilitetin rajonal nuk është thjesht një çështje ballkanike – ajo është një provë e besueshmërisë strategjike të Perëndimit.

2. Trump dhe rikthimi i SHBA në Ballkan: Pragmë, forcë dhe vendosmëri

Në këtë realitet të fragmentuar, Donald Trump ishte lideri i vetëm amerikan që guxoi të trajtojë Ballkanin me një qasje të drejtëpërdrejtë dhe me vizion gjeopolitik. Marrëveshja e Uashingtonit e 4 shtatorit 2020, e cila mbështetej në zhvillimin ekonomik dhe njohjen reciproke në planin diplomatik, tregoi një kthesë në politikën e jashtme amerikane ndaj Ballkanit: nga menaxhimi i krizave tek ndërtimi i strukturave të qëndrueshme politike dhe ekonomike.

Trump nuk e shikonte Serbinë si një aleat të besueshëm, por si një shtet me lidhje të forta me Moskën. Ai e kuptoi se Kosova ishte projekti i vetëm i pastër i SHBA në Ballkan, i ndërtuar mbi vlerat e ndërhyrjes humanitare, lirisë dhe vetëvendosjes. Për këtë arsye, ai e riktheu temën e njohjes së Kosovës në agjendën globale dhe e bëri pjesë të marrëveshjes multilaterale të nënshkruar në Shtëpinë e Bardhë.

3. Model krahasues: Unioni Amerikan-Izraelit si inspirim për Unionin Amerikano-Ballkanik

Për të kuptuar nevojën dhe logjikën e Unionit Amerikano-Ballkanik, mund të referohemi te një model ekzistues i funksionalitetit të lartë strategjik: marrëdhënia SHBA–Izrael. Kjo marrëdhënie, e formalizuar në dekada përmes ndihmës ushtarake, bashkëpunimit ekonomik dhe përkrahjes diplomatike, ka ndihmuar në mbijetesën dhe fuqizimin e Izraelit në një zonë armiqësore dhe shpeshherë në konflikt të përhershëm.

Në mënyrë të ngjashme, Unioni Amerikano-Ballkanik do të mund të:

-Fornizojë me garanci të përhershme sigurie shtetet si Kosova, Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi;

-Frenojë ambiciet e Serbisë dhe projektet ruso-serbe për krijimin e “botës serbe”;

-Përshpejtojë reformat për integrim euroatlantik nëpërmjet bashkëpunimit me SHBA-në si garant të besueshëm dhe fleksibël;

-Shërbejë si model i ri i bashkëjetesës transatlantike, ku SHBA, NATO dhe BE bashkëpunojnë për stabilitetin e një zone me rëndësi kritike.

4. NATO, BE dhe SHBA: Tri shtylla për një qëllim të vetëm

Koncepti i tre vizioneve strategjike me një qëllim të përbashkët është kyç për të kuptuar rëndësinë e këtij projekti:

-SHBA – garant i sigurisë, mbështetës i aleatëve dhe lider global për demokracinë funksionale;

-NATO – mburoja kolektive e mbrojtjes së tërësisë territoriale dhe paqes afatgjatë;

-BE – motor i zhvillimit institucional, ekonomik dhe demokratizimit të brendshëm të shteteve ballkanike.

Por pa lidershipin e fuqishëm dhe të pakompromis të SHBA-së – dhe në veçanti pa profilin e qartë dhe të padiplomuar por vendimtar të Donald Trump – as NATO dhe as BE nuk mund të funksionojnë si stabilizues të vërtetë në Ballkan.

5. Ballkani ka nevojë për një projekt të madh, jo për një politikë të vogël

Unioni Amerikano-Ballkanik nuk është një ide e thjeshtë teorike. Ai është një nevojë gjeopolitike urgjente dhe një instrument strategjik për ruajtjen e paqes, sigurisë dhe demokracisë në një rajon ku këto janë ende të kërcënuara. Donald Trump, pavarësisht polemikave, është i vetmi lider perëndimor që e ka treguar me vepra – jo vetëm me fjalë – se mund të sjellë një rendi të ri në Ballkan përmes forcës, interesit kombëtar dhe përkushtimit të qartë ndaj aleatëve.

Prandaj, sot është momenti për të artikuluar me guxim këtë vizion: një Union i Ri Amerikano-Ballkanik, i mbështetur nga NATO dhe i përputhur me vlerat e BE-së, është rruga e vetme për të siguruar të ardhmen e Kosovës, paqen në rajon dhe kufijtë e demokracisë në Evropën Juglindore.

Donald Trump – The Only One Who Can Halt the Russo-Serbian Disruptions in the Balkans and Kosovo

The American-Balkan Union, NATO, and the EU: Three Strategic Visions, One Common Goal – Peace, Security, and Democratic Order

By Prof. Dr. Fejzulla Berisha

1. The Balkans at the Crossroads of Two Epochs: Western Retraction, Eastern Advance

In the early 21st century, the Western Balkans remained one of Europe’s most delicate and fragile geopolitical zones. After the disintegration of Yugoslavia and NATO’s decisive intervention in Kosovo (1999), international structures helped to secure a fragile peace. However, peace did not equate to the resolution of conflicts—it merely froze and displaced them into new forms.

Over the last two decades, as the U.S. shifted its focus to the Middle East and the Indo-Pacific, the resulting strategic vacuum in the Balkans has been exploited by Russia, primarily through its historic ally Serbia and the Serbian entities in Bosnia and Herzegovina and Montenegro. The potential destabilization of the region is not a local issue—it is a test of the West’s strategic credibility.

2. Trump and the U.S. Return to the Balkans: Pragmatism, Power, and Resolve

Amid this fragmented reality, Donald Trump was the only American president to approach the Balkans with directness, geopolitical clarity, and strategic vision. The Washington Agreement of September 4, 2020, focusing on economic normalization and mutual diplomatic recognition, marked a turning point in U.S. policy—shifting from crisis management to the construction of long-term political and economic frameworks.

Trump never regarded Serbia as a trustworthy ally but rather as a state deeply entangled with Moscow. He clearly saw Kosovo as the only clean-cut U.S. project in the region, built on the values of humanitarian intervention, freedom, and self-determination. For this reason, he recentered the issue of Kosovo’s recognition on the global agenda, embedding it within a multi-layered agreement signed at the White House.

3. Comparative Model: The U.S.–Israel Strategic Relationship as a Blueprint

To understand the logic and necessity of the American-Balkan Union, we may turn to an existing high-functionality model: the U.S.–Israel relationship. This strategic alliance, developed over decades through military assistance, economic cooperation, and diplomatic support, has ensured Israel’s survival and development in a hostile and conflict-prone region.

Analogously, an American-Balkan Union could:

-Provide permanent security guarantees to countries like Kosovo, Albania, North Macedonia, and Montenegro;

-Deter Serbia’s ambitions and the Russo-Serbian projects for a “Serbian World”;

/Accelerate Euro-Atlantic reforms by offering an agile and reliable strategic anchor;

-Serve as a new model of transatlantic coexistence, where the U.S., NATO, and the EU cooperate to stabilize a geopolitically critical zone.

4. NATO, the EU, and the U.S.: Three Strategic Pillars for One Unified Goal

The concept of three complementary strategic visions converging on one goal is essential to this new regional order:

-The U.S. – as the guarantor of security and global democratic leadership;

-NATO – as the shield of collective defense and long-term deterrence;

-The EU – as the engine of institutional development, economic progress, and internal democratization.

Yet, without the decisive leadership of the U.S., and specifically without a strong, unapologetic figure like Donald Trump, neither NATO nor the EU alone can stabilize the region. Trump’s assertive approach and focus on results—not bureaucratic delay—could once again restore a strategic balance that has been eroded by indecision and appeasement.

5.The Balkans Need a Grand Project, Not Small Politics

The American-Balkan Union is not a theoretical or emotional concept—it is a geopolitical necessity and a strategic instrument for safeguarding peace, sovereignty, and democracy in a region still threatened by authoritarian encroachment. Donald Trump—regardless of political controversies—is the only Western leader who has shown through action, not words, that he can bring order, clarity, and resolve to the Balkans.

Now is the time to boldly articulate this vision: a New American-Balkan Union, reinforced by NATO and aligned with European values, is the only viable path to secure Kosovo’s future, preserve peace in the Balkans, and defend the outer borders of democracy in Southeastern Europe.

Nga ROLAND QAFOKU/

Sot është 4 korriku, dita e Pavarësisë së SHBA-ve. Nuk besojmë se ka një komb tjetër në rruzull që festa e pavarësisë të një kombi tjetër të ketë kaq shumë rëndësi sa festa kombëtare e SHBA-ve për Shqipërinë. Jemi populli më proamerikan në Botë. Jemi populli që miqësinë ndaj Amerikës e kemi të shfaqur masivisht por jemi edhe populli më mirënjohës për atë që SHBA ka bërë për Shqipërinë. Por duket se vitet e fundit ka një tendencë herë për snobizëm, herë për politikë të mirëfillitë të ngushtë dhe herë të inspruar nga qarte antishqiptare që gazetarë, politikanë e deri te zyrtarë të shtetit të hedhin vickla dhe thumba ndaj Amerikës. Kemi parë të bëjnë deri gafa të rënda si ajo e kryeministrit Rama që jo vetëm shprehu preferencë për kandidatin për president të SHBA por me “një mos o Zot zgjidhet Trump” bëri që vëmendja e shtetit më të fuqishëm të Botës ndaj Shqipërisë të kthehej negativisht. Por kemi parë edhe Luzim Bashën që herë në një formë e herë në një tjetër atakon ambasadorin amerikan në Tiranë sepse nuk është në linjën e partisë së tij a thua se politika e tij është personale dhe jo e Departamentit të Shtetit. Por ne kemi parë edhe gazetarë dhe analistë që nën frymën e idhullit të tyre politik dhe të linjës çuditëse editoriale të etiketojnë një ambasador dhe të akuzojë diplomatët amerikanë si persona që i bëjnë dëm Shqipërisë. Kjo nuk është thjesht naivitet por është një dashakeqësi, arsyet e të cilave vetëm ata i dinë. Në këtë ditë të madhe për Amerikën, ne kombi më proamerikanë në rruzull, kemi shumë arsye jo thjesht ti urojmë Amerikës për festën e tyre. Janë të paktën 10 arsye të forta në historinë e Shqipërisë që kjo dashuri dhe mirënjohje është shprehur në dekada dhe kështu dop të vazhdojë edhe në të ardhmen. Sa herë që Shqipëria kalonte një situatë të vështirë me fqinjët dhe Amerika ishte shpëtimi I vetëm, korifeu Fan Noli shkrunte: Nëno mos ki frikë/ Se ke djemtë në Amerikë!

1. PAVARËSIA MË 28 NËNTOR 1912.

Kombi shqiptar duhet ti jetë mirënjohës Amerikës prej një burri të quajur Charles Telford Ericson që erdhi në Shqipëri në 1908 dhe pasi njohu mirë Shqipërinë dhe shqiptarët duke i quajtur “zambaku i Ballkanit” u bë i huaji i parë flamurtar që punoi për pavarësinë e Shqipërisë nga Turqia. Në shumë shkrime në gazetat amerikane dhe angleze që nga mbërritja në Shqipëri deri në 1913, Ericson i bëri jehonë e asaj që po bëntë Evropa ndaj Shqipërisë por dhe masakrat e Serbisë dhe Greqisë ndaj popullisë shqiptare.

2. KONFERENCA E PAQES NË PARIS 1919.

Kombi shqiptar duhet ti jetë përjetë mirënjohës presidentit të 28-të të SHBA-ve Thomas Woodrow Wilson, i cili në Konferencën e Paqes në Paris 1919 mbështetur në doktrinën e vetëvendosjes së popujve mbështeti fuqimisht rinkonfirmimin e pavarësisë së Shqipërisë që në realitet në ato momente ishte një pavarësi e humbur. Ishte vetoja e Wilson ndaj Shqipërisë që shkatërroi planet e Evropës dhe sidmos të Serbisë, Greqisë dhe Italië për të eleminuar dhe fshirë nga harta shtetin shqiptar. Sa sinjifikative është të lezosh sot pas 99 vjetrësh atë që Ëilson e tha ato ditë në Paris: Amerika e ka për detyrë të pranojë thirrjet e shqiptarëve, të cilët kërkojnë ndihmë, njëlloj sikurse kapiteni i anijes e ka për detyrë ti përgjigjet sinjalit SOS dhe ti afrojë ndihmë anijes që po mbytet.

3. DIPLOMACIA AMERIKANE PRO SHQIPËRISË NË VITET 20-TË

Kombi shqiptar duhet ti jetë mirënjohës diplomacisë amerikane që më 22 korrik 1922 arriti të vendosë marrëdhënie zyrtare diplomatike me Shqipërinë duke i dhënë prioritet këtyre marrëdhënieve nëpërmjet një sërë vendimesh. Jo vetëm statusi i kombit të favorizuar më 28 dhjetor 1925, jo vetëm heqja e vizave me Shqipërinë, por ndërtimi i godinës së ambasdës amerikane në Tiranë më me vedimin e 21 gushtit 1926 për 60 mijë dollarë, e para godinë që Departamenti i Shtetit ndërtoi jashtë SHBA-ve, tregoi për vizionin e qartë të marrëdhënieve të SHBA-së me Shqipëinë. Si vitrinë e këtyre marrdhënieve qendron marrëveshja unikale e ekstradimit mes presidentit Franklin Delano Rosevelt me mbretin Ahmet Zogu në vitin 1937 që tregon shkallën e nivelit të këtyre marrëdhënieve.

4. QENDRIMI I SHBA GJATË LUFTËS SË II-TË BOTËRORE.

Kombi shqiptar duhet ti jetë mirënjohës Shteteve të Bashkuara të Amerikës i vetmi shtet në botë që denoncoi pushtimin e Shqipërisë nga Italia më 7 prill 1939. Ndërsa Evropa nuk e quajti as lajm këtë pushtim, SHBA ende asnjanëse në atë kohë ndaj luftës, bëri çmos që ta ekspozonte dhe dënonte aktin e pushetett. Vlen të përmendet se mbasadori amerikan në Tiranë në atë kohë Hugh Grant, më 6 prill I afroi mbretit Zog tre pasaporta, për të, për mbretëreshën Geraldinë dhe për Lekën 1 ditësh për tu strehua rnë ambasadën amerikane në Tiranë duke i marrë në mbrojtje. Zogu nuk pranoi por nëse do ta bënte këtë, historia do shkruhej ndryshe.

5. RRËZIMI I KOMUNIZMIT

Ndonëse pati një indiferencë nga shtetet e Evropës Perëndimore ndaj Shqipërisë pas konferencës së Jaltës, SHBA kanë qenë të vëmendshme që vendi ynë të ishte jashtë orbitës komuniste. Në fund të viteve 80-të angazhimi dhe impenjimi i SHBA ndaj Shqipërisë ka qenë në atë shkallë që asnj shtet amerikan nuk e ka patur. Vetëm radioja shtetëror e Departamentit të Shtetit, “Zeri I Amerikës” ka luajtur nj rol të jashtëzakonshëm në rrëzimin e komunizmit.

6. KONSOLIDIMI I DEMOKRACISË

Angazhimi i SHBA-së për vendosjen e demokracisë në Shqipëri është i jashtëzakonshëm. Nuk ka ansjë sitautë, rrethanë apo ngjarje e madhe politike që SHBA të mos mbështesë dhe inkurajojë politikën shqiptare për të zhvilluar demokracinë. Vizita e Sekretarit Amerikan të Shtetit James Becker më 6 qershor 1991 dhe vizita historike më 10 qershor 2007 e presidentit George Ë. Bush por më vonë edhe të sekretarëve Hillary Clinton dhe Madaleine Allbright janë shembuj të kësaj mbështetejeje. Nuk ka proces të rëndësishëm në Shqipëri për konsolidimin e isntitucioneve që të mos ketë mbështetjen e SHBA-së. Së fundi refroma në drejtësi është një sipërmarrje dhe mbëhsteteje eksklzuyive e SHBA-së.

7. PAVARËSIA E KOSOVËS.

Shpallja e pavarësisë së shtetit të Kosovës më 17 shkurt 2008 është eksklzivisht vepër e SHBA-së. Kjo është ngjarja më e madhe dhe më e rëndësishme në historinë e shtetit shqiptar pas 28 nëntorit 1912 të shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë. Pas afro 100 vjet që Serbia e kishte bërë pjesë të saj Kosovën, SHBA arriti ta shkëpusë prej saj dhe ti japë pavarësinë e humbur prej një shekulli. Sot kombi shqiptar ka dy shtete shqiptare dhe kjo kryevepër është produkt ekskluziv i SHBA-së.

8. ANËTARËSIMI NË NATO

Anëtarësimi i Shqipërisë në NATO –s më 1 prill 2009 është një tjetër kryevepër ekskluzive e SHBA-së. Mbështetja që diplomacia dhe shteti amerikan i ka dhënë Shqipërisë për këtë anëtarësim ishte dhe mbetet një punë e përhershme dhe ekskluzive e shtetit amerikan. Që nga ai moment Shqipëria jo vetëm është një vend më i sigurtë, por është pjesë e aleancës më të madhe që ka njohur njerëzimi.

9. MBËSHTETJA E SHTETEVE PERËNDIMORE

Nëse pas rrëzimit të komunizmit Evropa Perëndimore ka treguar mbështetje ndaj Shqipërisë, kjo ka qenë e inspiruar dhe nxitur padyshim nga SHBA. Është vepra e diplomacisë dhe shtetit amerikan që Evropa ta tërhiqte në gjirin e vet Shqipërinë që gjeografikisht ishte në kontinent por tashmë është në një proces pa kthim për tu bërë një ditë pjesë e Bashkimit Evropian. Kordinimi I dip,omacisë amerikane me atë evropiane, ka qenë i pandërprerë dhe vazhdon me të njëjtin temp edhe sot.

10. PËRKRAHJA E SHQIPËRISË KUNDËR ARMIQVE TË SAJ

Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë një kontribut të jashtëzakonshëm për përkrahjen që i kanë dhënë Shqipërisë në shumë momente decisive kur fqinjët tanë kanë synuar ose ti marrin toka dhe terrirore ose ta dobësojnë si shtet. Janë një sërë situatash në këto 107 vjet shtet shqiptar që Serbia, Greqia, Mali i Zi, Maqedonia kanë treguar deri agresione ushtarake ndaj Shqipërisë por SHBA në çdo rast u ka thënë ndal.

(Facebook memory 4 korrik 2020)

• Republika e Kosovës është një vend i pavarur i krijuar me vullnetin e Zotit, Amerikës dhe popullit shqiptar

Nga Agim Aliçkaj

         Deklaratat e fundit të Presidentit Trump, të cilat përmendin disa herë Kosovën dhe Serbinë, kanë shkaktuar një debat të madh në Kosovë dhe gjetkë. Në konferencën e tij të fundit për shtyp, ai tha: “Serbia dhe Kosova po shkonin drejt një lufte të madhe. U thashë atyre, nëse e nisni, nuk do të ketë më tregti me Shtetet e Bashkuara. Ata thanë: Ndoshta nuk do ta nisim.”

          Secili po i interpreton ato në mënyrën e vet, sipas interesave të veta. Por, pothuajse të gjithë pajtohen se Trump është i paparashikueshëm. 

         Disa besojnë se kjo do të thotë që Serbia ishte gati të sulmonte Kosovën këto ditë, por Trump e ndaloi atë.

         Mendoj se Trump, në kontekstin e konflikteve aktuale, e tha këtë për të treguar veten si një udhëheqës i përkushtuar për paqen kudo në botë, duke synuar Çmimin Nobel për Paqen.    

         Nuk besoj se Trump ka kohë të merret me Kosovën dhe Serbinë në një periudhë afatshkurtër. Ai ka probleme shumë më të mëdha, si lufta në Iran, Ukrainë dhe Palestinë, plus problemet e brendshme të SHBA-së.

         Kosova është një vend paqësor ku ligji dhe demokracia funksionojnë, ku pakicat gëzojnë të drejta kombëtare dhe njerëzore si askund tjetër në botë. Pjesa veriore e Kosovës është qetësuar pothuajse plotësisht, falë veprimeve të drejta dhe të guximshme të qeverisë Kurti në katër vitet e fundit. Bandat e regjimit autokratik të Vuçiçit janë kapur ose dëbuar nga Kosova, së fundmi aktivisti i urrejtjes Aco Arsenijeviç.   

         Ushtarët e NATO-s, përfshirë amerikanët, janë në Kosovë dhe ruajnë kufijtë e saj. Ata e dinë se në rast të agresionit serb kundër Kosovës, Evropa Juglindore do të përfshihet në konflikt. Kjo i bën kërcënimet serbe të çmendura dhe të pavlefshme. Aftësitë e saj për të kryer akte terroriste në Kosovë janë zvogëluar ndjeshëm pas shkatërrimit të grupit kriminal të terroristit Radojcic.

         Megjithatë, nuk ka dyshim se në një kohë më të përshtatshme, sapo luftërat aktuale të vihen nën kontroll, administrata e Presidentit Trump do të kthehet te zgjidhja përfundimtare e konfliktit midis Kosovës dhe Serbisë. Kosova duhet të jetë gati për këtë. Qetësia në Veri dhe në të gjithë Kosovën, si dhe krijimi i shpejtë i institucioneve qeverisëse, krijojnë një pozicion shumë më të favorshëm për Kosovën.

         Duket se ai i ka problemet e Ballkanit në mendjen dhe në axhendën e tij. Kjo dëshmohet edhe nga vazhdimi i “Aktit Kombëtar të Emergjencës Lidhur me Ballkanin Perëndimor”.

         Në këtë drejtim, Presidenti Trump mund të ketë një shans për të bërë paqe të qëndrueshme dhe për të krijuar histori në Ballkanin Perëndimor. Ai mund të jetë në gjendje t’i shpëtojë serbët nga vetja e tyre, t’i hapë sytë popullit serb, t’i çlirojë ata nga mitet si Vidovdani dhe urrejtja për të tjerët, t’i ndihmojë ata të kuptojnë se nuk janë viktima. Regjimi i tyre në emër të tyre ka shkaktuar dhe humbur katër luftëra dhe ka kryer dy gjenocide kundër popullit shqiptar dhe boshnjak.

         Ai mund të jetë në gjendje t’i ndihmojë ata të kuptojnë se e kan humbur Kosovën përgjithmonë me luftë. Republika e Kosovës është një vend i pavarur i krijuar me vullnetin e Zotit, Amerikës dhe popullit shqiptar. Kjo është konfirmuar edhe nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë. Kosova është njohur nga më shumë se 110 vende të botës dhe është e përjetëshme. 

         Ai mund të jetë në gjendje t’i japë fund shpresave iluzore serbe për një Serbi të madhe, t’u kujtojë serbëve se Kosova është fëmija i Amerikës dhe, në rast agresioni, do të mbrohet nga Amerika. Kjo është e vetmja mënyrë për të arritur paqe të qëndrueshme në Evropën Juglindore.

         Çuditërisht, disa media në Kosovë kanë raportuar, bazuar në “burimet e tyre brenda administratës Trump”, se zyrtarët amerikanë janë “të pakënaqur” me deklaratën e Kryeministrit në detyrë Albin Kurti, në të cilën ai vlerëson rolin amerikan, por tërheq vëmendjen te dështimet e regjimit serb dhe specifikon kushtet që duhen përmbushur për të zgjidhur problemin. Ky është mashtrim i pastër, nga burime të dyshimta, kur dihet se z. Kurti nuk ka paraqitur kushte për Amerikën, por për regjimin shovinist serb të Vuçiçit.

         Edhe më keq, pretendimet e disa kundërshtarëve të zotit Kurti se Trump preferon një qeveri pa Kryeministrin Kurti janë naive dhe qesharake. Jam i bindur se ai, për shumë arsye, nuk merret me emra, por ia lë shumicës së popullit të Kosovës të vendosë se kush duhet ta udhëheqë Kosovën. Sigurisht, ai preferon një qeveri të fortë që e di çfarë dëshiron dhe punon me përkushtim për ta arritur atë. Ai nuk ka as kohën dhe as guximin të merret me njerëz të korruptuar, servilë dhe dembelë që presin që Amerika t’ua rregullojë të gjitha punët.

         Sinqerisht, sipas mendimit tim, kushtet për udhëheqës të aftë, të fortë dhe të vendosur aktualisht i plotësojnë më së miri kryeministri në detyrë Albin Kurti dhe presidentja Vjosa Osmani, me disa nga bashkëpunëtorët e tyre. Më vjen keq të them se shumica e udhëheqësve të opozitës nuk i plotësojnë kushtet themelore për mbrojtjen dhe ndërtimin e shtetit. Ata duhet të ndryshojnë dhe të bëhen më të mirë se Kurti për të fituar mbështetjen e popullit dhe ndoshta edhe atë të Presidentit Trump. 

         Meqenëse Serbia kërkon luftë, ndërsa Kosova dëshiron paqe, mendoj dhe shpresoj se kur të vijë koha që Trump të merret me zgjidhjen e konfliktit midis Kosovës dhe Serbisë, ai do të anojë më shumë nga paqja, domethënë nga një Kosovë pro-amerikane. Ndërsa, nëse rastësisht mendon për udhëheqësit e Kosovës, preferenca e tij do të jetë për ata që i shërbejnë popullit të Kosovës, që punojnë shumë dhe thonë: “Kosova e para” dhe “Bëjeni Kosovën të fuqishme”.         

          Në fund të fundit, kjo varet kryesisht nga angazhimet, qëndrimet dhe veprimet e klasës politike të Kosovës dhe të secilit prej nesh. Minimumi që pritet nga ne është të mësojmë një gjë nga serbët, të luftojmë për tokën tonë stërgjyshore me të njëjtën forcë dhe përkushtim siç luftojnë ata për grabitjen e tokave të popujve tjerë.

Rafaela Prifti/

Një qarkore e brendshme për avokatët e Departamentit të Drejtësisë e datës 11 qershor udhëzon se ata lejohen ta ndjekin këtë taktikë që vë në shënjestër nënshtetasit të cilët nuk janë lindur në Amerikë. Në thelb është heqja e nënshtetësisë për ata që mund të kenë gënjyer në formular për dënimet ligjore ose nuk kanë deklaruar anëtarësinë në grupime si partia naziste apo komuniste si gjatë makarthizmit. Sipas të dhënave të vitit 2023, rreth 25 milionë emigrantë janë nënshtetas të natyralizuar, raportojnë agjencitë e lajmeve.

Denatyralizimi është taktikë e përdorur në masë gjatë periudhës së Makarthit në fund të viteve ’40 dhe fillimi i ’50. Gjatë presidencës së Obamës u zgjerua në kontekstin e terrorizmit dhe shkoi edhe më tej në mandatin e parë të Trumpit.

Fokusi në denatyralizim është një hap tjetër i administratës Tramp për ta riformuluar sistemin e emigracionit në të gjitha nivelet dhe për ta vendosur atë në qendër të vëmendjes për shumë agjenci federale, duke filluar me përkufizimin se kush lejohet të hyjë në Shtetet e Bashkuara dhe kush ka të drejtë të jetë amerikan. Qëkur është kthyer në Shtëpinë e Bardhë, presidenti po kërkon ta eliminojë marrjen e nënshtetësisë vetëm se ke lindur në Amerikë si edhe të shkurtojë shumë nga programet për refugjatët.

Sipas Departamentit të Drejtësisë, procesi do ndjekë rrugën ligjore të çështjeve civile. Por në proceset civile, personit, që është subjekt i denatyralizimit, nuk i njihet e drejta e përfaqësimit d.m.th. duhet ta paguajë vetë avokatin dhe së dyti, nuk kërkohet shumë nga ana e prokurorisë për të arritur përfundimin e çështjes. Sipas disa ekspertëve, kjo përbën shkelje të procesit ligjor dhe garancive të njohura nga Amendamenti 14. Shtëpia e Bardhë nuk ka dhënë koment.

Kriteret e caktuara nga Qarkorja

Qarkorja zgjeron kriteret për individët që janë në rrezik të humbjes së nënshtetësisë, duke përfshirë akte që rrezikojnë sigurinë kombëtare, edhe mosdeklarime si psh në programe huaje të pagesave, dhe/ose programe asistence si Medicaid dhe Medicare. Tendenca e administratës për ta shtrirë aktivitetin në sfera të pacekura më parë është për tu shqetësuar, vënë në dukje ekspertët e organizatës Qendra e Burimeve Ligjore për Emigrantët. Veç kësaj, qarkorja nuk i cakton limite Divizionit Civil edhe për raste që i referohen zyrës dhe të cilat ky Divizion mund të vendosë t’i procedojë. Faktikisht, gjuha e përdorur është e tillë që i jep dorë të lirë krahut të qeverisë të ndjekë penalisht personat që do t’i ketë në shënjestër.

Revokimi i nënshtetësisë

Për fëmijët që janë lindur nga prindër të natyralizuar, ky akt mund të ketë pasoja afatgjata. Amerikanët që deri tani mendonin se ishin të sigurtë tashmë mund të jenë në rrezik të humbasin nënshtetësinë. Dhe pastaj çfarë ndodh me një individ që mbetet pa nënshtetësi, pasi i është mohuar ajo, pyesin ekspertët e të drejtave civile. Sipas ligjit, individi kthehet në statusin e mëparshëm të banorit rezident të përhershëm (Green Card) dhe si i tillë, personi mund të jetë subjekt deportimi.

Në javët e fundit, njoftohet se të paktën një personi i është hequr nënshtetësia – Elliot Duke, i cili vjen nga Mbretëria e Bashkuar, ka kryer shërbimin ushtarak në ushtrinë amerikane dhe ka qenë i dënuar për shpërndarje materialesh që kanë të bëjnë me abuzim seksual të fëmijëve, gjë që personi e ka pranuar se ishte akt i kryer përpara se të merrte nënshtetësinë.

Denatyralizimi ishte mekanizëm politik shumë i preferuar në periudhën e Mekarthit. Në kulmin e vet arriti të kishte 22 mijë raste për denatyralizimin në një kohë kur popullsia ishte më e vogël. Në vitin 1967 vendimi i Gjykatës së Lartë vërente se “denatyralizimi nuk është konsistent me formën e demokracisë amerikane sepse krijon dy kasta të nënshtetësisë.” Prej atëherë, rastet e revokimit ranë në 10 a 15 , sipas ekspertëve. Por kjo ndryshoi gjatë administratës së Obamës, kur u vunë në përdorim metoda digjitale për rastet e shkeljeve financiare të kryera shumë vite më parë, me arsyetimin se paraqisnin rrezikshmëri ndaj interesave të sigurisë kombëtare, meqë kishin lidhje potenciale me akte terrorizmi. Administrata e mandatit të parë të Trump-it bëri përpjekje për ta zgjeruar përdorimin e denatyralizimit nga ana e qeverisë duke e aplikuar atë në gjykatën civile në vend të asaj të krimeve penale.

Pyetja është sa raste të tilla mund të ketë që plotësojnë kriteret e denatyralizimit dhe sa burime do ketë në dispozicion administrata për të ndjekur çdo rast. Në përfundim, subjektet mund të jenë individë për të cilët nuk ekzistojnë prova por mundësia për të bërë shkelje, që mund të merret si bazë për heqjen e nënshtetësisë. Sipas analistëve, është tregues fakti që gjykatat kanë prapësuar deportime të ndërmarra nga zelli i administratës në praktikimin e masave të emigracionit.

Hapja e çështjes penale për ata që e kanë fituar nënshtetësinë sjell shumë probleme të tjera si edhe krijimin e mundësisë së dallimeve në rastet kur për disa “hapen dosjet e për disa jo.” Një masë e ngjashme ka përfshirë një numër të shteteve evropiane që kanë aktivizuar akte të revokimit të nënshtetësisë për çështje të sigurisë së vendit, figurës morale të individit e të tjera.

Nga: Prof.Dr.Fejzulla BERISHA

(Ekspert  i të drejtës publike)/

1. Kuvendi si themel i rendit kushtetues

Në një republikë parlamentare si Kosova, Kuvendi nuk është thjesht një organ përfaqësues i qytetarëve, por është organi themelor kushtetues, nga i cili rrjedhin të gjitha pushtetet e tjera. Në përputhje me nenin 4 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, ndarja dhe balancimi i pushteteve janë parime themelore të rendit kushtetues. Ndërkaq, neni 2 e njeh sovranitetin si të qytetarëve, i cili realizohet përmes përfaqësimit në Kuvend.

Ngërçi aktual i krijuar pas zgjedhjeve të 9 shkurtit 2025 nuk është thjesht një krizë politike, por përfaqëson një rrezik të drejtpërdrejtë për rendin kushtetues, për funksionalitetin e institucioneve, dhe për pozitën ndërkombëtare të Kosovës si shtet.

2. Shkelja e rendit kushtetues përmes moskonstituimit të Kuvendit

Refuzimi i qëllimshëm nga subjekti fitues për të proceduar me zgjedhjen e Kryetarit të Kuvendit përbën një shkelje të parimeve të sigurisë juridike, të funksionalitetit institucional dhe të detyrimeve të sanksionuara në Kushtetutë dhe në rregulloren e brendshme të Kuvendit. Kjo përbën jo vetëm një cenim të integritetit të pushtetit legjislativ, por edhe një përpjekje të fshehur për ta kapur atë politikisht, duke e shndërruar në një instrument të një grupi të vetëm.

Në këtë mënyrë, e drejta e brendshme kushtetuese po manipulohet për interesa politike, duke cenuar balancat kushtetuese të pushteteve dhe rendin institucional të vendit.

3. Dimensioni i të drejtës ndërkombëtare – detyrime ndaj parimeve të demokracisë funksionale

Kosova, si shtet i pavarur dhe i njohur nga shumica e demokracive perëndimore, ka pranuar mbi vete standardet themelore të të drejtës ndërkombëtare publike, veçanërisht në fushën e demokracisë, të drejtave të njeriut dhe sundimit të ligjit, siç sanksionohet në instrumente ndërkombëtare si:

-Karta Evropiane për Vetëqeverisje Lokale,

-Kriteret e Kopenhagës për anëtarësim në BE,

-Parimet e Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut dhe

-Konventa Ndërkombëtare për të Drejtat Civile dhe Politike (neni 25).

Mosfunksionimi i Kuvendit të Kosovës bie ndesh me nenin 25 të Paktit Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike, i cili garanton të drejtën e qytetarëve për të marrë pjesë në qeverisje, drejtpërdrejt ose përmes përfaqësuesve të zgjedhur, në kushte që garantojnë efektivitetin e përfaqësimit.

Moskonstituimi i Kuvendit nënkupton shkelje të drejtpërdrejtë të këtij obligimi ndërkombëtar, duke e ekspozuar Kosovën ndaj kritikave ndërkombëtare dhe rrezikut të minimit të besueshmërisë në arenën globale.

4. Vendimi i Gjykatës Kushtetuese – instrument i brendshëm i mbrojtjes së rendit kushtetues dhe të pozitës ndërkombëtare të shtetit

Në kontekstin e së drejtës së brendshme, ndërhyrja e Gjykatës Kushtetuese më 27 qershor 2025 përmes një aktvendimi që urdhëron konstituimin e Kuvendit deri më 26 korrik, është një akt i vetëmbrojtjes institucionale të rendit juridik dhe demokratik në Kosovë. Ky vendim afirmon që:

-Kushtetuta është norma më e lartë juridike që nuk mund të tejkalohet nga vullneti politik i asnjë partie;

-Institucionet nuk janë pronë e përkohshme e fituesve të zgjedhjeve, por pasuri publike që duhet të funksionojnë për të gjithë qytetarët;

-Gjykata Kushtetuese, si mjet i brendshëm i kontrollit të kushtetutshmërisë, është në të njëjtën kohë garant i detyrimeve ndërkombëtare të Kosovës si shtet demokratik.

Ky vendim krijon efekte erga omnes, duke e bërë të detyrueshëm jo vetëm në planin e brendshëm juridik, por edhe si sinjal politik për bashkësinë ndërkombëtare se Kosova nuk ka braktisur parimet mbi të cilat është ngritur.

5. Rreziku i delegjitimimit ndërkombëtar dhe humbjes së përkrahjes strategjike

Nëse Kuvendi nuk konstituohet dhe nëse vendimi i Gjykatës shpërfillet ose relativizohet, Kosova përballet me rrezikun e rrëshqitjes nga statusi i një republike demokratike në një entitet me elemente të autoritarizmit institucional. Pasoja e parë e një zhvillimi të tillë është humbja e besimit ndërkombëtar, që mund të përkthehet në:

-Ndalim ose ngadalësim të proceseve integruese, si në BE dhe NATO;

-Mospërkrahje për anëtarësim në organizata ndërkombëtare si Këshilli i Evropës;

-Zbehje të përkrahjes diplomatike në arenën globale ndaj shtetësisë së Kosovës.

Kjo do të ishte jo vetëm dëm i brendshëm, por shkatërrim strategjik i pozitës ndërkombëtare të Kosovës si shtet i orientuar nga vlerat euroatlantike.

6. Përfundim: Funksionaliteti institucional është kërkesë e brendshme dhe obligim ndërkombëtar

Kuvendi duhet të konstituohet jo si akt formal, por si akt thelbësor i respektimit të rendit kushtetues dhe të rendit ndërkombëtar të ligjit. Në të kundërtën, çdo bllokadë që ndodh nga brenda, përbën një sabotim ndaj shtetësisë dhe një akt vetëshkatërrimi ndaj imazhit ndërkombëtar të Republikës së Kosovës.

Funksionaliteti i institucioneve nuk është vetëm kërkesë e popullit të Kosovës, por obligim i shtetit ndaj vetes dhe ndaj komunitetit ndërkombëtar.