Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

SHQIPTARËT NËN MALIN E ZI KAPIN REKORD BOTËROR: 10 PARTI PËR 20 MIJË VOTUES SHQIPTARË?!

by

Nga Ramiz LUSHAJ/
Ne, shqiptarët etnik nën Malin e Zi, mbasi nuk mujtëm me krijue një parti të vetme si kroatët e Tivatit bregdetar, të bashkohemi në një parti të vetme si boshnjakët e Rozhajës alpine/

1.
Ajo çka (s)pritej ndodhi në prillin dimëror në krahinën etno-historike të Plavë-Gucisë më mbi 2.500 shqiptarë: u krijuan dy parti politike shqiptare. Partia Inisiativa Qytetare Shqiptare (“Partia e Plavës”) dhe Partia Aleanca Shqiptare (“Partia e Gucisë”). Secila konkuron në “komunën e vet”, çka e legjitimon ndarjen e thiktë në dy komuna e kurrnjana s’ka me mujt me e kalue cakun lokal. Jo se janë parti të reja, jo se nuk kanë prijtar, po se nuk shkon ma larg se keq i ashtuquajturi “interesi publik” (jo)kushtetues i Malit të Zi të sotëm. I thonë një fjale: “Ruaje Kolë mendjen tande”, veçse sikur të ishte themeltue vetëm një parti, përndryshe: “Partia Shqiptare e Plavë-Gucisë” do ishte një tjetër aks i faktorit shqiptar në këtë trevë e do iu kish ndie fort zani e hapi jo vetëm deri në Podgoricë e në Çetinë. Këto dy parti duhet të ruhen nga e sotmja dhe e nesërmja e vet që të mos kthehen në shoqata, të kenë në antarësi e funksione studentë të trevës, t’iu “marrin” vullnetlirë antarësinë partive të tjera si UDSH apo FORCA, të kenë “deputetët” e vet në dy komunat. Në koft se ka ndonjë lutje për to ajo është e mbetët nji: të bashkohen se nuk janë larg ndërveti dhe kanë rrugë të gjatë.
Kroatët, komunitet etno-kulturor me mbi 6.000 vetë në Malin e Zi, e kanë kryeqëndren e vet në komunën bregdetare Tivat, ku numërojnë afro 3.000 kroatë. Këta kanë krijue vetëm një parti nacionale, Insiativa Qytetare Kroate, e cila ka një deputet në Parlament e një ministre pa portofol, bile e lindur në Kroaci. Gjithësesi ma të privilegjuar se shqiptarët etnik me 10 parti politike të tyre. Sikur kroatët të themelonin edhe një parti tjetër në komunën e Kotorrit me 2.000 kroatë situata e tyre politike do të rrgallej teposhtë, përfaqësimi i tyre politik do të ishte i lodhur, i varfër, i mekët.

2.
Përllogaritjet fjalaflasin se popullsia shqiptare me të drejtë vote në dy komunat sëbashku, edhe Plava, edhe Gucia, kanë jo ma pak se 1.200 e jo ma shumë se 1.800 votues, bile një pjesë e tyre janë banorë trojenik përkohor.
Të krijohen dy parti të reja me kaq popullsi banuese e votuese përban një rekord botëror.
Në kohën e krajl Nikollës të Çetinës, në vitin 1905, kishte vetëm një parti tejet antishqiptare, Partia Popullore (PPM), e cila pati dy riorganizime më 1990 e 1997 dhe në hymnin e saj krajlian ban thirrje për të pasë kryeqytet të Malit të Zi qytetin historik të Prizrenit. Kur PPM i bojkoti zgjedhjet më 1907 u krijua partia e dytë, simotra e saj si e djathtë, e vërtetë. Tevona u themelua edhe një parti e tretë. Në prag të LPB dy partitë popullore u bashkuan në një të vetme, e kërkonin edhe me protesta bashkim me Serbinë. Prapë mbetën dy parti politike derisa Mali i Zi iu bashkangjit Serbisë, Jugosllavisë të parë Versajiste.
Kësokohe, Mali i Zi, principatë-mbretni, kishte 310 mijë banorë, kushtetutë, fuqi e përkrahje krajlnie në Europë. Sigurisht, mund të kishte edhe 10 parti të tilla. Po nuk i mbante Koha e Vendi, nuk i donte Interesi nacional, politik e publik i Malit të Zi.

3.
Në krahinën e Plavë-Gucisë po garojnë në Elektoriadën lokale të 25 Majit 2014 pesë parti politike shqiptare: Lidhja Demokratike Shqiptare (LD në MZ) dhe Unioni Demokratik i Shqiptarëve (UDSH) në Plavë e në Guci, Forca e Re Demokratike (FORCA) në Plavë, Aleanca Shqiptare në Guci dhe Inisiativa Shqiptare në Plavë.
Nga jeta e shpellave e deri tek jeta e sotme dixhitale nuk ka ndodh kjo vaki: pesë parti shqiptare për 1.200 apo 1.800 votues shqiptarë. Për ma tepër kur në kit’ trevë etno-historike kanë ardhë komunitete etno-kulturore si boshnjakët, serbët e malazezët e disa sish janë kthye edhe në shumicë tue asimilue edhe shqiptarët etnik të atyshëm.
Në këtë rastin “Plavë-Guci” nuk kemi të bajmë me rekord botëror, po me një paparashikim politik njerëzor (!)
Kjo bahet disi ma tragjike e komike kur kemi parasysh dukuri elektorale të përseritshme të tilla të pashmangshme krejtësisht. Një pjesë e votuesve janë jashtë shtetit (në diasporat shqiptare në botë). Ndokush nuk del vet apo familiarisht në zgjedhje të 25 majit 2014.
Keq me thanë, po do ketë edhe ndonjë firo elektorale nga votues shqiptarë që e çojnë votën në “mullinin” antishqiptar të partive joshqiptare si Partisë Boshnjake të Rafet Husoviçit të Rozhajës, Partisë Social-Demokrate që e ka zv/kryeministrin të lindur e ende me tokë e kullë në Ultinën e Epërme të Limit, Partisë të Gjukanoviçit, etj. Kjo, sipas thanieve të moçme: “Për inat sime vjehrre shko e flen me mullixhinë” apo “Për inat të sime rè e futa djalin tim në dhè”(!)

4.
I thonë një fjale “ra ky mort e u pamë”! E, ndaj, po due me e rrok kit’ çështje ma gjatë në kohë e hapësirë.
Sot për sot, po më diftojnë letrat se në Malin e Zi janë 10 parti politike shqiptare: Koalicioni “Për Bashkim” ka tri parti politike: Forca e Re Demokratike (FORCA), Partia Inisiativa Qytetare dhe Lëvizja “Perspektiva”. Grupimi tjetër politik “Koalicioni Shqiptar” me tri parti të tjera: Lidhja Demokratike, Partia Demokratike e Alternativa Shqiptare. Është edhe partia e kahershme: Unioni Demokratik Shqiptar (UDSH). Nuk e di çka ke e ku e fut veten Aleanca Rinore Shqiptare, që doli e fiknoj në zgjedhjet parlamentare të 2012-tës. Tashti kena edhe dy partitë e reja: të Gucisë e të Plavës.
Në krejt Malin e Zi, sipas llogaritjeve teorike, numërohen deri në rreth 25 mijë votues. Një pjesë e tyre janë banorë trojenik stinor. Disa nuk votojnë se ashtu iu thotë vetja apo të tjerët. Shumë “kësish” votojnë për të tjerët, si në zgjedhjet parlamentare 2012 dhanë votat për partinë mazhorancë të Gjukanoviçit, për partinë e re e në opozitë “Mali i Zi Pozitiv”, etj., nga të cilat janë “prodhuar” edhe deputetë të etnisë shqiptare në radhët e tyre.
Për çdo 2.000 apo 2.500 shqiptarë është themelue një parti politike shqiptare (!) Një rekord botëror. Për “GINES”.
Shqiptarët nën Malin e Zi kanë tepër parti politike: sa një e katërta e të gjitha partive në këtë shtet të vogël ballkanik.
Këto parti numërohen më gishtat e dy duarve. Janë sa dy duar që s’mujnë me i ra kurrkujt. As Gjukanoviçit, as gjukanoviçave. Veç, jo shpesh, i bien kresë së vet.
Ne, shqiptarët etnik nën Malin e Zi, mbasi nuk mujtëm me krijue një parti të vetme si kroatët e Tivatit bregdetar, të bashkohemi në një parti të vetme si boshnjakët e Rozhajës alpine.

Zërat që gjëmojnë në shkretëtirë

by

Nga Reshat Kripa/
Para syve të mi qëndron albuni me poezi të zgjedhura i të madhit Asli Asllani. Shfletoj faqet e tij dhe lexoj poezitë. Ndalem para njerës prej tyre, “Hakërrim”. E lexoj dhe e rilexoj dhe më duket sikur autori nuk e ka shkruar për kohën që jetoi vetë por për ditët e sotme. Kjo mund të duket e çuditëshme. Si mundi autori të parashikojë se çfarë do të ndodhte pas shtatëdhjetë vjetësh? Por, ja që kjo është e vërtetë. Lexoj

Hani, pini dhe rrëmbeni, mbushni xhepa, mbushni arka,\
Të pabrek’ ju gjeti dreka, milioner ju zuri darka!
Hani, pini dhe rrëmbeni, mbushni arka, mbushni xhepe,
Gjersa populli bujar t’ju përgjigjet: Peqe, lepe!

Para syve më dalin “njerëzit e rinj” të kohës së përmbysur që sot janë transformuar në politikanë, diplomatë, juristë të shquar, gazetarë apo analistë. Janë trashëgimtarët e sistemit të përmbysuar. Janë të shumtë. Ata e kanë zaptuar këtë vend dhe po i thithin gjakun. I gjen kudo, në partitë politike dhe në shoqatat “e pavarura”. I gjen në median e shkruar dhe atë televizive. I gjen në administratën shtetërore dhe në qeveri. I gjen në “Institucionet e Pavarura” dhe në parlament. I gjen në çdo qelizë të këtij vendi të mjerë. I shohim përditë, në rrugë dhe në jetën e përditëshme, në mbledhje përkujtimore dhe konferenca shkencore. Ata janë kudo të parët. Ata janë në faqet e para të shtypit dhe në ekranet e televizioneve. Janë specialistë për gjithçka, për politikë dhe për diplomaci, për art dhe për kulturë, për histori dhe për gjeografi, për shkenca dhe për teknikë, madje deri edhe për seks dhe për homoseksualizëm. Vetëm këto figura shfaqen çdo ditë para opinionit publik. A thua nuk paska ky vend figura të tjera?
Mos u mundoni t’i pengoni. “Heronjt” e sotëm janë në gjendje të kapërxejnë çdo pengesë. Janë të paarritshëm, janë xhonglerë të shkëlqyer. Ju a kanë kaluar edhe atyre të cirqeve më të famshëm. Janë të paimagjinueshëm sidomos në kapërximet me pengesa, ndaj i kalojnë me lehtësi edhe gjembat e ferrat. Mos u çudisni nëse sot i gjeni në një shoqatë dhe nesër në një tjetër me bindje të kundërta me të parën. Mos u çudisni nëse sot i gjeni në një parti të djathtë dhe nesër në një të majtë. Kjo është rruga e sotme e suksesit të shoqërisë shqiptare. Kjo është formula e pasurimit të shoqërisë së sotme. Nga kjo formulë kanë lindur biznesmenët dhe politikanët e sotëm. Kanë lindur komentatorët dhe analistët e përjetshëm. Kanë lindur gazetarët dhe “mëndjet e ndritura” të këtij vendi. Mundohuni të paraqisni një ankesë në ndonjë nga institucionet e ndryshme, por mos prisni përgjigje. Askush nuk merr mundimin t’ju përgjigjet Mundohuni të shkruani një artikull për këtë gjendje. Shpërndauani gazetave apo revistave që qarkullojnë në vend. Shumica e tyre do ta refuzojnë. Përse? Sepse drejtuesit e tyre i përkasin klasës së “njerëzve të rinj” që sundojnë mbi median. Zëri juaj është një zë në shkretëtirë.
Çuditërisht, pasojat e kësaj anarkie bien mbi kurrizin e atyre që, të lodhur nga rruga nëpër të cilën janë të detyruar të ecin, janë tërhequr të deziluzionuar në qoshkun e tyre, sepse nuk mund të pajtohen me sharlatanët që drejtojnë vendin. Nuk mund të pajtohen me hipokritët, servilët, mashtruesit, dallaverexhinjtë dhe lloj lloj tipash të këtij lloji që, fatkeqësisht, qëndrojnë në krye. Sharlatanët nuk e kanë për turp ta kthejnë faqen nga e majta në të djathtë, ose e kundërta, nga është më i madh interesi. Ata nuk kanë bindje. Ata kthehen nga fryn era. Ata që deri dje ishin me mazhorancën sot kthehen me opozitën, ashtu siç ishin kthyer përfaqësuesit e opozitës së djeshme me mazhorancën e dikurshme. Ata i dëgjon gjithmonë të thërrasin “Hosana Baraba” kushdo qoftë Barabai, për ta nuk ka rëndësi. Rëndësi ka që atyre të mos u preken rrugët e pasurimit që poeti i pakrahasueshëm Ali Asllani do t’i quante “të pabrekë’ që darka do ti zinte milioner.
Por a thua kështu janë të gjithë shqiptarët. A thua nuk gjen shqiptarë të ndershëm? Jo. Përgjigjen na e jep poeti:

Dhe kujtoni tash e tutje me të tilla dallavera,
Kukuvajka do përtypi zog e zoga si përhera…
Ja, ja, grushti do të bjeri përmbi krye të zuzarve,
Koha është e maskarenjve, po Shqipëria e shqiptarve!

Në vendin tonë ka plot njerëz të denjë për t’u quajtur shqiptar. Ata përbëjnë shumicën dërmuese të popullsisë së këtij vendi. Por janë zërat e çjerrur të korbave të zinj që nuk lejojnë të dëgjohen zërat e tyre të pastër, zërat e tyre të dlirë. Vendi ynë ka intelektualë që sot shkëlqejnë në gjithë botën e përparuar por që në vendin e tyre dyert i kanë të mbyllura. A do ta gjejë rrugën e duhur atdheu?
Para disa ditësh më ndaloi në rrugë një qytetar i panjohur. Më drejtoi një poezi që porsa e kishte përfunduar. E hapa dhe lexova:

Në këtë kaos, këtë vend të nxirrë,
Nga këta “bandillë”, këta “xhevahirë”,
Zërat tanë të fortë, zërat tanë të mirë,
Zërat tanë të lirë, zë në shkretëtirë!”

Deri kur këto zëra do të gjëmojnë në shkretëttirë?

PAPULIAS DHE SHQIPTARËT

by

Nga Frank Shkreli/
Historikisht, shqiptarët kanë kërkuar gjithmonë fqinjësi të mirë me popujt për rreth. Shqiptarët, asnjëherë nuk kanë pretenduar dhe as nuk kanë bërë përpjekje për rrëmbimin e tokave dhe të territoreve të kombeve fqinje. Paqën dhe miqësinë me popujt fqinjë e kanë dëshiruar me shekuj. Ky qëndrim i shqiptarëve ndaaj fqinjve nuk ka ndryshuar as sot. Në të vërtetë, qeveritë shqiptare, sidmos të 25 viteve të fundit kanë bërë ç’mos që të ndërtojnë marrëdhënje moderne dy-palëshe dhe rajonale, lidhje të cilat i kanë hije shekullit 21 — madje edhe duke i cilësuar ato si marrëdhënje me “partnerë strategjikë”, ndonëse këto vende as sot nuk kanë hequr dorë nga pretendimet territoriale ndaj trojeve shqiptare.
Gjatë shekujve, Shqiptarët nga ana e tyre, kanë luftuar për lirinë e vet në mbrojtje të trojeve të veta pa pretendime dhe lakmi për tokat e të tjerëve. Ndërsa fqinjtë e shqiptarëve, në jug dhe në veri, nepërmjet përfqsuesve të tyre më të lartë, madje edhe në Europën e sotëme post-komuniste dhe në kulmin e përpjekjeve për një Europë gjithë-përfshirëse, të bashkuar dhe në paqë, nuk durohen pa shprehur ndjenjat e tyre anti-shqiptare kurdoherë që u jepet rasti. Shëmbull i kësaj çfaqjeje ishte vizita historike, kohët e fundit e Presidentit grek Korolos Papulias, hitorike sepse ishte e para e një udhëheqsi grek në Zvicër, në 100-vjetët e fundit. Sipas të dhënave në media, duke iu përgjigjur një pyetjeje mbi Kosovën, udhëheqsi grek nga Zvicra asnjanëse dhe gjithmonë paqësore me të gjithë, me deklaratën e tij nuk u tregua shumë miqësor me shqiptarët.
Në një konferencë për shtyp së bashku me Presidentin dhe Ministrin e Jashtëm zviceran, presidenti i Greqisë u shpreh, ndër të tjera, edhe për marrëdhënjet e vendit të tij me Shqipërinë dhe me Kosovën. Ndoshta deklarata e tij në lidhje me Kosovën ishte më e papritura, ndërsa tha se Athina nuk ishte nën presionin e as kujt për të mos njohur pavarësinë e Kosovës, se ky ishte një vendim i Athinës — duke deklaruar se Greqia nuk e njeh Kosovën sepse Athina “vepron bazuar në interesat kombëtare”. Thënë ndryshe, presidenti Papulias deklaroi në Zvicër se nuk është në interesin e kombit të tij që të ketë marrëdhënje normale dhe paqësore me Kosovën si shtet i pavarur dhe anasjelltas as me shqiptarët në përgjithësi, pasi pavarësia e Kosovës konsiderohet si një arritje historike për të gjithë shqiptarët.
Z. Papulias tha se Greqisë nuk i bëhet presion nga askush për të mos njohur Kosovën shtet të pavarur. E vërtetë? Le ta marrim me mendë se në rast se Moska dhe Beogradi do ta njihnin pavarësinë e Kosovës, a thua Athina nuk do të bënte një gjë të tillë. Udhëheqsi grek mund të thotë të vërtetën kur deklaron se Greqisë nuk i bëhet presion për të mos njohur Kosovën, pasi historikisht qëndrimet e Athinës karshi Kosovës dhe shqiptarëve përputhen me ato të Beogradit dhe Moskës – është kjo një përputhje dhe bashkrendim i heshtur interesash historike të tre-këndshit Beograd-Moskë-Athinë, kundër vetvendosjes dhe të drejtave të shqiptarëve.
Ai, që Z. Papulias iu referua si, “problem i Kosovës” dhe të cilin ai pretendon se e njeh mirë, sipas tij na qenka një “problem serioz” i cili sipas presidentit grek kërcënon jo vetëm stabilitetin në Ballkan, por edhe paqën në përgjithësi në Bashkimin Europian.” Ndoshta Z. Papulias di diçka për të cilën bota tjetër nuk është në dijeni, se Kosova sot, sipas tij, përbën rrezikun më të madh ndaj paqës në Europë, a po siç thotë populli, veç “njellë zi” për rajonin e Ballkanit Perëndimor, e kush të fajësohet për këtë në mos shqiptarët. Për më tepër, duhet për tu habitur kur një deklaratë e tillë bëhet nga presidenti i një vendi që tani okupon presidencën e Bashkimit Europian! Është e pa kuptueshme insinuata e presidentit grek se Kosova na qenka sot një “problem” që duhet zgjidhur. Deklarata e tij është në kundërshtim të plotë me qëndrimet e Bashkimit Europian, si dhe me qëndrimet e aleancës së NATO-s, anëtare e të cilave është edhe Greqia, dhe në mos përputhje edhe me qëndrimin e Shteteve të Bashkuara ndaj pavarësisë së Kosovës. Por nëqoftse qëndrimi i Z. Papulias ndaj Kosovës nuk është i njëjti me BE-në, NATO-n dhe SHBA-në, ai duket se është në përputhje të plotë me qëndrimet e Serbisë dhe të Rusisë, dy vende historikisht aleate të Greqisë, kundër të drejtave të shqiptarëve në rajon në përgjithësi dhe ndaj politikës së tyre ndaj Republikës së Kosovës, në veçanti.
Z. President, ndryshe nga ajo që mendoni ju, “problemi” i Kosovës është zgjidhur njëherë e mirë. Kosova, pas një historie tragjike, falë luftës dhe vuajtjeve të popullit të saj si dhe ndihmës nga aleatët perëndimorë, në radhë të parë Shtetet e Bashkuara të Amerikës – është më në fund shtet i pavarur dhe i njohur nga diplomacia e shteteve më të fuqishme dhe më shumë se 100-vendeve anë e mbanë botës. Me komentet e tija në Zvicër, Z. Papulias, lë të nënkuptohet se Kosova ishte më mirë kur shqiptarët e asaj treve ishin të zhytur në gjak nga masakrat e forcave terroriste serbe të Millosheviçit dhe se shpërngulja me forcë e shqiptarëve të Kosovës nga trojet e veta shekullore, do të kishte qenë më pak kërcënuese për “paqën dhe stabilitetin në Ballkan dhe në përgjithësi në Bashkimin Europian”. Zoti President, u ka dalë boja pretendimeve tua dhe të aleatëve të juaj se shqiptarët na qenkan ata që edhe sot kërcënojnë paqën dhe stabilitetin në Ballkan dhe në Europë. A është e vërtetë, Z. Papulias se gjithnjë i konsideroni shqiptarët si kërcënues të paqës dhe të stablitetit, jo vetëm në Ballkan por edhe në Bashkimin Europian në përgjithësi, ashtu siç u shprehët gjatë vizitës suaj në Zvicër?
Zoti Papulias komentoi edhe një çështje problematike për marrëdhënjet midis dy kombeve, atë në lidhje me ligjin grek të luftës me Shqipërinë. Në vend që të thonte se ky ligj i takon së kaluarës dhe se si i tillë ky ligj nuk ka vend në marrëdhënjet normale midis një vendi anëtar të Bashkimit Europian dhe një vendi që aspiron të bëhet anëtare e Europës së bashkuar. Ai nuk dha asnjë justifikim se pse vendi i tij mban një ligj të tillë ende në fuqi në fillim të shekullit 21, por mënjanoi përgjigjen e duhur duke shtuar se “Greqia sot udhëheq një politikë në favor të paqës dhe stabilitetit në Ballkan.”
Në konferencën me shtypin gjatë vizitës së tij në Zvicër javën që kaloi, Presidenti Papulias tha se Greqia “strehon mbi një milion punëtorë shqiptarë”, një shifër kjo që në pamjen e parë duket si pak e ekzagjeruar. Por sidoqoftë, Z. President, nëqoftse prania e punëtorve shqiptarë nuk do të ishte në “interesin kombëtar të Greqisë” nuk besoj se do i kishit pranuar këta punëtorë shqiptarë. Por e vërteta është se për punëtorët nga Shqipëria vendi juaj ka pasur dhe ke nevojë për të mbajtur gjallë ekonominë greke, pasi shumicën e punëve që bëjnë ata, grekët nuk i bëjnë. Sepse puntorët, për të cilët Greqia nuk kishte nevojë, i keni këthyer vitet e fundit pa u thënë as faleminderit. Kjo, i nderuar Z. President nuk ishte as nuk është një lëmoshë që Greqia u jep shqiptarëve, por është një marrëdhënje pune – ku ata kanë nevojë për punë dhe Greqia ka nevojë për ta, ashtu siç ndodhë në shumë vende të Europës, përfshirë Zvicrën – por ndoshta me të vetmin përjashtim se në Greqi, emigrantët trajtohen shumë më keq se puntorët emigrantë në vendet e tjera europiane, një fakt ky që është dokumentuar herë pas here edhe nga organizata të ndryshme ndërkombëtare të të drejtave të njeriut.
Fatkeqsisht, pikëpamjet e shprehura javën që kaloi në Zvicër nga Presidenti i Greqisë, Z. Karolos Papulias dhe njëkohësisht president i radhës i Bashkimit Europian në lidhje me Shqipërinë, Kosovën dhe shqiptarët në përgjithësi, nuk janë aspak në përputhje me vlerat, në bazë të të cilave është themeluar Bashkimi Europian – dmth me “vlerat e respektit për dinjitetin njerëzor, për lirinë, demokracinë, barazinë para ligjit, respekt për të drejtat e njeriut, duke përfshirë edhe të drejtat e pakicave.” Artikulli I-2 i BE-së i përcakton këto vlera si të përbashkëta për shoqëritë dhe vendet anëtare që “karakterizohen nga pluralizmi, mos-diskriminimi, toleranca, drejtësia dhe solidariteti…..”, vlera këto për të cilat popujt e Ballkanit — përfshirë mbi të gjithë grekët dhe shqiptarët — kanë nevojë t’i adaptojnë dhe t’i jetojnë për një fqinjësi të mirë midis njëri tjetrit si dhe për një paqë dhe stabilitet më të fortë në rajonin e Ballkanit dhe në mbarë Europën. Këto vlera të përbashkëta duhet të mbrohen dhe të promovohen nga të gjithë! Paqa dhe stabiliteti në Ballkan dhe në Europë — ndryshe nga ç’pretendon presidenti Papulias– nuk kërcënohen as nga shqiptarët as nga “problemi” jo ekzistues i Kosovës.

KRISTO FRASHËRI PENG I MENDËSIVE KOMUNISTE

by

Nga Uran Butka/Nuk dëshiroja t’i ktheja sërish përgjigje Kristo Frashërit, por detyrohem, sepse në shkrimin e tij para dy ditëve, më ka bërë disa pyetje dhe më lutet t’u jap pëgjigje. Natyrisht, të përgjigjesh është edukatë e korrektësi, si edhe respekt për moshën dhe vullnetin e tij të jashtëzakonshëm. Sigurisht është mirë edhe për lexuesin, i cili nuk meriton të mashtrohet më nga historia dhe, përmes debatit, të gjejë vetë të vërtetën. Debati mes nesh, nuk është një përballje mes personash, por një përballje mes dy filozofish e dy metodologjish të ndryshme historiografike.
Pyetja e parë e Kristo Frashërit: Lutemi të na sqarojë (Urani): si shpjegohet që në Kolonjën e tij, me popullsinë e saj patriotike, çeta e prof.Safet Butkës të vejë duke u firasur, kurse çeta e “çapaçulëve” , siç i quante Safeti partizanët, të rritej me aq shpejtësi, sa e nxorri jashtë loje çetën e Butkalliut?
Edhe me këtë pyetje, historiani Kristo Frashëri rrëfen qartazi eklektizëm, tendenciozitet dhe mosnjohje, armiq të historiografisë. Historiani i vërtetë i shqyrton ngjarjet historike në kohën që kanë ndodhur me metodologji shkencore dhe mbi bazën e dokumenteve e fakteve, mundësisht nga më shumë se një burim, ndërsa Kristo Frashëri i shqyrton mbi bazën e bindjeve të tij ideologjike, shpesh me hamendje dhe ndonjëherë duke u mbështetur tek vetëm ndonjë fakt, që i ka mbetur në kokë, pa këqyrur gjithë gamën e dokumentave, që i referohen ngjarjes apo fenomenit. Ndërkohë, nga ato punime që kam lexuar nga Kristo Frashëri, kam vënë re që ai ka mbetur peng i mendësive komuniste dhe i të dhënave të njëanshme, që i ka kapërdirë dikur, ndërsa nuk njeh faktet e reja që janë zbuluar apo publikuar ndër vite, nga arkivat shqiptare e sidomos të huaja. Veç kësaj, është aq i shpërndarë në kohë, që nga antikiteti e deri në kohën e sotme, sa që nuk është i thelluar dhe i specializuar në asnjë periudhë të historisë. Bie fjala, në librin voluminoz “Historia e Lëvizjes së Majtë në Shqipëri dhe e themelimit të PKSH ,1878-1941”, K.Frashëri e nxjerr themelimin e PKSH si një rrjedhojë e si një kurorëzim të Lëvizjes së Majtë shqiptare qysh nga Lidhja e Prizrenit!? Madje ai arrin deri aty, sa ta konsiderojë edhe Sami Frashërin si zëdhënes të së majtës. Një parashtrim tendencioz me një metodologji antishkencore, për t’i ngritur vlerat e munguara të PKSH. Vetë fakti që në rezolucionin e PKSH dhe veprat e E.Hoxhës, thuhet se PKSH është një parti e tipit të ri, një parti bolshevike etj, si edhe fakti tjetër që tipari kryesor i PKSH ishte terrorizmi, e rrëzojnë hipotezën e Kristo Frashërit për një gjenezë dhe shtrat të lashtë e të natyrshëm shqiptar të PKSH.
Po le t’i kthehemi pyetjes së tij për Safet Butkën. Dua t’i them atij dhe kujtdo tjetër se unë nuk mbroj Safet Butkës, sepse figura e tij nuk ka nevojë as për apologjinë time dhe as për cytjet e Kristos. Përkundrazi. Ajo është një figurë që është ngritur dhe ka zënë vend në histori, pavarësisht nga ne. Unë nuk jam aspak i alarmuar për ato që thotë Kristo Frashëri, por, si për çdo ngjarje historike apo figurë kombëtare, që është deformuar ose vazhdon edhe sot e kësaj dite të përbaltet, unë nuk kam qëndruar indiferent, por kam përgënjeshtruar me dokumente denigrimet dhe kam evidentuar po me dokumente e paanësi vlerat e historike.
Ndërsa Kristo Frashëri shkruan: “Zoti Uran Butka e ka provuar tashmë përfundimisht se ka një alergji të sëmurë ndaj militantëve shqiptarë të Lëvizjes së Majtë”. Me cilin më ngatërron mua, zoti Kristo dhe ku e mbështet këtë pandehmë? Sa për dijeni dhe informacion të munguar, po ju them se në studimet e mia kanë zënë vend edhe personalitete të së Majtës, si Hasan Reçi, i cili u dënua me vdekje nga regjimi Zogist, por u fal, u dënua me vdekje nga fashistët italianë, por iu kthye me burgim të përjetshëm në burgun e Shën Stefanit, mirëpo u pushkatua nga komunistët, ndonëse ishte një nja prekursorët e Lëvizjes së Majtë në Shqipëri; kam shkruar me realizëm për Llazar Fundon, një nga ideatorët e së Majtës europiane, i cili në Ventotene, ku e kishin internuar fashistët, bashkë me Sandro Pertinin, Altiero Spinelin dhe profesorët shqiptarë atje, hartuan Rezolucionin e Europës së ardhme të Bashkuar e demokratike, dhe kur u lirua nga internimi, shkoi në Kosovë, ku luftonte bashkë me Kryezinjtë për çlirimin e Gjakovës nga gjermanët, por u godit pas shpine nga Brigata V e Shefqet Peçit, u zu rob dhe u pushkatua pa gjyq, me urdhët të Enver Hoxhës: “Pasi të torturohet për vdekje, të pushkatohet!” urdhëronte sadisti paranojak Enver Hoxha. Përse duhet të torturohej për vdekje e mandej të pushkatohej?! Kam bërë studime për Ymer Dëshnicën, Mustafa Gjinishin, Sejfulla Malëshovën, Ramize Gjebrenë, Drita Kosturin, Gjergj Kokoshin, Shefqet Bejën, Riza Danin e dhjetra të tjerë të majtë atdhetarë e demokratë, por kam shkruar mbi bazën e dokumentave arkivore edhe për të majtën eksreme, staliniste, që kreu krime kundër njerëzimit gjatë luftës dhe përgjatë regjimit komunist si Enver Hoxha, Mehmet Shehu, Koci Xoxe, Hysni Kapo, Haxhi Lleshi, Shefqet Peçi, Kristo Themelko, Aranit Çela, N.Haznedari e dhjetra të tjerë.
Ndryshimi midis teje dhe meje, zoti Kristo, qëndron, veç të tjerash, edhe në marëdhënie me të kaluarën: ju jinni i lidhur me nyje të errëta me të shkuarën, ndërsa unë i përkas një familjeje atdhetare, demokrate dhe antifashiste, pa asnjë njollë edhe personalisht.
Im atë, Safet Butka, një nga themeluesit e shkollës kombëtare, kalorës i arsimit shqiptar, siç e quan studiuesi Iljaz Gogaj, apo “Pestalioci i Shqipërisë”, siç e konsideron Musa Kraja, luftëtar i lirisë, antifashist i orëve të para, mbasi u kthye nga internimi trevjeçar në Itali, formoi në Kolonjë një çetë luftarake nacionasliste siç ishte në traditën e luftës shqiptare për liri. Sipas Kristo Frashërit ( që thotë: unë personalisht kam një të dhënë), në pranverën e vitit 1943 çeta e Safet Butkës kishte 200 luftëtarë, ndërsa ajo e Mustafa Radovickës 60 vetë. Më pas çeta e Mustafa Radovickës u shndrrua në batalionin “Hakmarrja” me 250 vetë, ndërsa çeta e Safet Butkës u firos në 40 vetë, “sepse çeta e birit të Sali Butkës bridhte fshat më fshat dhe fliste për Abdyl Frashërin dhe Mid’hat Frashërin, kurse premtimin për luftë të armatosur kundër okupatorit e kishte harruar”.
Kjo është një e dhënë e paidentifikuar , ndërkohë që konkluzioni i historanit të angazhuar politikisht është i pavërtetë. Historiani nuk duhet ta marrë si të vërtetë absolute një të dhënë, por ta përqasë edhe më të dhëna të tjera, për të nxjerrë të vërtetën. Safet Butka, pasi formoi çetën në Kolonjë, u përpoq që të krijonte bashkëpunim me çetën parizane për veprime të përbashkëta kundër okupatorit. Më 19 mars 1943 u arrit marrëveshja midis përfaqësuesve të Ballit Kombëtar dhe përfaqësuesve të Nacionalçlirimtares në Kolonjë, një marrëveshje me 11 pika, për luftë të përbashkët të çetave nacionaliste dhe partizane për çlirimin e Atdheut nga zgjedha fashiste. ( Arkivi i Shtetit,. F. 42, Dosja 22, viti 1943). Më pas Safeti u hodh në Korçë, ku u bë komandant i gjithë çetave nacionaliste të Qarkut të Korçës ( çetave të Kolonjës, Korçës, Devollit, Pogradecit) dhe atje i zhvilloi luftimet e tij kryesore kundër okupatorëve. Në Kolonjë mbeti një çetë me komandant Qemal Burimin, ndoshta me 40 vetë, siç thotë e dhëna e Kristo Frashërit, në të vërtetë me 200 vetë, siç e pohon edhe britaniku D.Smajl. Eshtë e vërtetë gjithashtu, që Safet Butka bënte propagandë kombëtare, kudo që shkonte: në Kolonjë, Korçë, Devoll, Pogradec, Dangëlli, Përmet, Skrapar. E pohon vetë Kristo Frashëri: “ Çeta e Safet Butkës bridhte fshat më fshat dhe fliste për Abdyl Frashërin dhe Mid’hat Frashërin”. Po për kë duhet t’u fliste, zoti Kristo? Për Enverin apo për Titon dhe Stalinin? Apo për “Bijtë e Stalinit jemi ne” që këndonin partizanët në atë kohë? Ndërsa për Abdyl Frashërin, ideologun e Rilindjes dhe udhëheqësin e Lidhjes shqiptare të Prizrenit, si edhe për birin e tij, Mid’hatin, kryetar i Kongresit të Manastirit, protagonist i Pavarësisë, ministër i Ismail Qemalit, kryetar i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris, ambassador i Shqipërisë në Greqi etj. dhe kryetar i Ballit Kombëtar, me të cilin bëri marrëveshje Fronti NÇ në Mukje për një Shqipëri të lirë dhe demokratike, para ardhjes së gjermanëve, pra, për këto dy figura të mëdha të kombit fliste Safet Butka, për të ringjallur atdhetarinë dhe rezistencën. Për Jani Vreton fliste Safet Butka dhe jo për ata që bashkëpunonin me fashistët: ”Ne brezi i ri, duhet t’i ngemë një monument rilindësit të shquar Jani Vreto” – shkruante Safeti. Amanetin e tij e plotësova unë, biri i tij, kur në vitin 1995 arrita të ngre në Leskovik, pranë rrapit madhështor, bustin e Jani Vretos.
Safeti propagandonte rilindjen, bashkimin, por edhe luftën e përbashkët kundër okupatorit. Ai i quante si partizanët dhe ballistët bij të këtij populli dhe vëllezër, që kishin marrë armët për liri. Ka me qindra dëshmi të shkruara për këtë qëndrim të tij. Ku e gjeti Kristo Frashëri fjalën “çapaçulët” për partizanët, sikur e paska thënë Safeti? Të na thotë në ç’dokument, letër apo dëshmi e ka gjetur? Historiani serioz nuk hamendëson, as nuk shpif , as nuk i fut të gjithë njerëzit në një thes, siç bën Kristo Frashëri.
Motoja e Safet Butkës ishte vëlazërimi dhe lufta e përbashkët për Shqipërinë. Në arkivin shtetëror gjendet një letër e Josif Pashkos drejtuar Safet Butkës:
“Na kënaq propozimi juaj për të marrë pjesë në luftën që çetat partizane po zhvillojnë prej dy ditësh kudër armikut. Lutemi, njoftoni sa më parë forcat tuaja, që të lajmërojmë menjëherë shtabin,i cili do të caktojë vendin ku ju mund të vini ne ndihmë të luftës që po zhvillojmë” (Aqsh, fondi 772, dosja 5).
Në dokumentin e Arkivit të Shtetit, F.270/Arkivi i Partisë, dosja 69, viti 1943, lexojmë: “Më 23 janar 1943 çeta e Safetit prej 350 vetësh kalonte në fshatin Qarr të Floqit, për t’i ndaluar hovin ushtrisë italiane, që të shtrihej në atë krahinë dhe që vinte me i mbyllun lëvizjet. Burri i pendës dhe i pushkës nuk e humb aspak, lufton me okupatorin dhe e detyron të tërhiqet. Safeti asht i palodhshëm, jo vetëm si luftar, por i palodhshëm edhe si orator. Fjalimet e tij janë krejtësisht për bashkimin kombëtar. Konferenca e mbajtun prej tij në Hoçisht të Devollit asht ajo që i dha me kuptue gjithë popullit se Safeti nuk ban asnji dallim feje, krahine , ideologjie”.
Daily Telegraf, njoftonte më 26 mars 1943: “Një nga grupet kryesore të patriotëve shqiptarë është i komanduar nga prof. Safet Butka, drejtori i Liceut të Tiranës, vepron në zonën Korçë-Kolonjë. Kohët e fundit ky grup shpartalloi një njësi të tërë italiane, duke vrarë ushtarët , ndërsa ata që mbetën u dorëzuan…” (Nga dokumentat Britanike, Cir/B, 14.04.1943)
Miss Durham, në raportin “Mbi rezistencën antifashiste në Shqipëri” drejtuar ministrit të Jashtëm Britanik Anthony Eden më 30 korrik 1943, shkruante: ” Në krahinën e Korçës, zemra dhe shtëpia e nacionalizmit shqiptar në Jug, Safet Butka, ish-profesor, komandon një njësi vullnetare dhe një numër çetash… Grupi i prof. Butkës në Korçë kohët e fundit ka luftuar me një detashment Italian. Ka sulmuar gjithashtu shtabin Italian në Voskopojë, ku kapën shumë armë e municione dhe liruan një numër robërish shqiptarë”.( Foreign Office, 371/37144 )
Pyetja e dytë e Kristo Frashërit: Unë nuk di të jetë shkruar derimë sot ndonjë punim , ku të jetë trajtuar historia e çetës balliste të Safet Butkës dhe të jenë reshtuar aksionet e saj luftarake. Me sa di unë, asnjë historian ballist, madje as Uran Butka, nuk e ka sqaruar poinionin publik mbi kontributin që ka dhënë Safet Butka me luftën e tij të armatosur kundër okupatorit fashist italian”.
Me këtë pyetje, historiani komunist Kristo Frashëri rrëfen paditurinë e tij historike dhe njëherësh edhe tendenciozitetin enverist se luftën antifashiste e kanë bërë veç komunistët, që lufta antifashiste është monopol i PKSH, një tabu gjysëmshekullore, por që e ka shkërmoqur koha dhe studimet postkomuniste.
Për Safet Butkën dhe luftën e tij antifashiste janë shkruar mjaft kumtesa dhe botuar mjaft dokumente nga akivat shqiptare, britanike, italiane etj. Po sjell disa prej tyre. Doktor profesor Muharrem Dezhgiu,që sipas klasifikimit të K.Frashërit, nuk është as ballist e as komunist, por një historian i ekujlibruar, shkruan në kumtesën e tij “Safet Butka luftëtar për mbrojtjen e idealit kombëtar”:
“Ishin ditët e para të prillit 1939, kur ndërgjegja kombëtare ishte vënë përpara provës së vështirë përballë agresionit ë Italisë fashiste ndaj vendit tonë. Manifestimet e rinisë shkollore , të frymëzuara e të drejtuara nga profesorët e tyre lëviznin si një lumë në rrugët e qytetit. Dhe në ballë të tyre qëndronte mësuesi, profesori dhe drejtori i Gjimnazit të Tranës”.
Historiani Dezhgiu e trajton gjerësisht në këtë kumtesë të gjatë, me referenca arkivore, luftimet e çetave të Safet Butkës kundër pushtuesve italianë e gjermanë, të reshtuara një nga një, siç i kërkon Kristo Frashëri. ( Kumtesë e botuar në librin “Safet Butka”, 2003).
Po ashtu, profesori i nderuar Koli Xoxe ka botuar një kumtesë me titullin “Qytetërimi perëndimor, sipas Safet Butkës”. Ndër të tjera, ai shkruan: “Safet Butka ishte i bindur se qytetërimi i Shqipërisë ishte i lidhur me shkallën e lirisë dhe të pavarësisë së saj. Kur e pa që pavarësia dhe liria po rrezikoheshin nga fashizmi, që këtë herë vinte nga perëmdimi, por s’kishte të bënte fare me qytetërimin europian, Safet Butka hodhi parrullën Atdheu në rrezik! Dhe u priu studentëve në demonstratat kundër pushtimit Italian. Ky duhej luftuar edhe si pushtues edhe si varrmihës i qytetërimit europian. Shqipëria u pushtua, Safet Butka u bë misionar i qëndresës antifashiste” ( Kumtesë shkencore, mbajtur në 100 vjetorin e lindjes së Safet Butkës, viti 2001 gjithashtu e botuar).
Gjithashtu në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar te vitit 2008, botuar nga Akademia e Shkencave të Shqipërisë, në zërin “Safet Butka” shkruhet, mes të tjerash: “Studiues, pedagog, drejtues dhe reformator i arsimit kombëtar, veprimtar antifashist i Ballit Kombëtar… Zhvilloi veprimtari antifashiste në radhët e nxënësve e të intelektualëve në Tiranë dhe në Shkodër në prag dhe pas pushtimit të vendit. U burgos dhe më pas u internua për tre vjet në ishullin Ventotene. Bënte pjesë në krahun që kërkonte angazhimin e Ballit në luftë kundër forcave pushtuese. Safet Butka qe themelues dhe komandant i çetave të para të armatosura të Ballit Kombëtar në qarkun e Korçës, që zhvilluan luftime në Grykën e Barmashit kundër gjermanëve (13.08.1943) dhe në Pocestë ( 9-13.09.1943) e në Floq (23.1.1943) kundër italianëve… Është dekoruar me titujt “Martir i Demokracisë” dhe “Urdhërin e Flamurit Kombëtar”.
Safet Butka ka pasur kontakte dhe letërkëmbimme oficerët britanikë: B.Maklin, kryetar i Misionit britanik në Shqipëri, D.Smajl e tj. Letërkëmbimi mes tyre ruhet në Arkivin e Shtetit Fondi 772 dosja 6, dhe në arkivat britanike, PRO FO 371 43550.
Në Arkivin e Shtetit gjendet edhe Marrëveshja (Akordi) në shqip dhe në frëngjisht datë 8.08.1943, ndërmjet Misionit britanik të përfaqësuar dhe të firmosur nga major Maklin dhe komandantit të çetave Safet Butka për realizimin e aksionesve luftarake në zonat e Qafë Thanës-Librazhd dhe Barmash-Perat. (AQSH, fondi 270/AP D.40, v.1943).
Mbi bazën e kësaj marrëveshjeje, u organizuan nga Safet Butka dy beteja kundër gjermanëve, njëra në Grykat e Barmashit më 13 gusht 1943( Profesor Kristo, mos e ngatërro këtë me aksionin që bënë partizanët me komandant Riza Kodhelin në muajin më 6 korrik 1943 në Barmash, kur u dogj Borova dhe u masakruan nga gjermanët 107 banorë të pafajshëm). Kjo është një luftë tjetër, e çetave të Safet Butkës në muajin gusht 1943, ku mori pjesë edhe majori britanik Dejvid Smajl, i cili e përshkruan atë në librin “Me detyrë në Shqipëri”. Po citojmë paksa nga ky libër: “Më 10 gusht u largova nga Shtylla për të ngritur një pritë bashkë me një çetë balliste. Prita ishte rezultat i një marrëveshjeje të Maklinit me Safet Butkën. Fred Nosi dhe partizanët shoqërues të Misionit e kundërshtuan fuqimisht këtë aksion dhe ndërmorën masa për ta sabotuar. Në fshatin Kurtes na priste një çetë balliste prej 200 vetësh e komanduar nga Qemal Burimi, me të cilin hartuam planin e sulmit. Të nesërmen iu afruam vendit ku do të bënim aksionin, përtej fshatit të djegur Barmash… Në këtë luftë vramë 23 gjermanë, morëm dokumentet e identifikimit të tyre, hodhëm në erë një kamion me zinxhirë dhe tre kamionë të zakonshëm, një top 88mm…”.
Për këtë luftë të çetave të Safet Butkës kundër gjermanëve flet gjerësisht edhe dokumenti i Arkivit të Shtetit, F.270/Ap D.64, v.1943.
Po ashtu, Safet Butka, 6 ditë para se të ndërronte jetë, organizoi një betejë të përbashkët me partizanët e batalioneve Çlirimi dhe “Ali Kelmendi” në Pocestë të Korçës kundër italianëve, në rrugën Pogradec-Korçë, nga data 9 shtator deri më 13 shtator 1943. Në këtë luftë të përbashkët ranë dëshmorë dy partizanë: Zenel Skënderi dhe Bato Pojani, si edhe një nacionalist, Nexhip Mileci. Ja ç’shkruhet në një dokument të kohës:
” Ndër ditët 9 deri më 13 të këtij muaji armiku ka qenë i impenjuar prej trupave tona të udhëhequra prej Safet Butkës në beteja t’nalta në zonën Pogradec-Korçë. Armiku pësoi humbje të rënda në njerëz, nga ana jonë humbjet janë të lehta. Eshtë për t’u shënuar gjesti heroik i djaloshit Nexhip Feim Mileci që ra fli si shëmbull dëshmori i rinisë sonë të shumëvuajtur” ( AQSh, F.558 D.20 v1943)
Pikërisht, gjashtë ditë pas kësaj beteje të përbashkët kundër pushtuesit , Safet Butka, që ndodhej me shtabin dhe çetat e tij në Teqenë e Melçanit në Korçë, u rrethua nga forcat komuniste, të komanduara nga nga Nexhip Vinçani. Pse? Kishte ndryshuar politika. Sapo ishte hedhur poshtë zyrtarisht Marrëveshja e Mukjes dhe ishte shpallur lufta e armatosur kundër Ballit Kombëtar në Konferencën e Dytë të Labinotit (4-9 shtator 1943) . Përpara Safet Butkës qëndronte dilemma: ose të konfrontohej me forcat partizane, duke u bërë shkak e aktor vëllëvrasjes, që ai e quante mënxyrë kombëtare, ose të vetëmohohej. Zgjodhi rrugën e dytë. Kur dikush nga kryesia e Ballit të Korçës i tha: “T’u biem partizanëve!”, Safeti iu përgjigj: “Vetëm kur të kaloni mbi trupin tim!” Është e bërë proverbiale thënia e tij para vetëvrasjes: “Të parin dhe të fundit shqiptar, që do të vras, është vetja ime” (Botimi “Safet Butka”, Tiranë 2002)
Në këtë pikë, jam plotësisht dakord me Kristo Frashërin, që thotë: “Safet Butka, për të mos u bërë aktor i vëllavrasjes, i dha fund vetes, përpara se të fillonte vëllavrasja”.

LEKSION I KEQ BALLKANIK

by

Nga Ramiz LUSHAJ/
1.
Lidhja Social-Demokrate e Maqedonisë (LSDM) si astenjiherë tjetër qyshse nga 21 prilli 1991 i (ri)themelimit apo riformatimit të saj, po e keqpërjeton dhe njëherash po e reflekton ashpërsisht krizën ma të thellë të identitetit të vet politik, demokratik e nacional, tue u rropatë e rrokaçë ta kthejnë në krizë të sistemit elektoral e postzgjedhor, në krizë të pushtetit të ri e të shtetit të derisotëm FYROM, tue u përlye e hakërrye me e vrellë e përcjellë edhe si problematikë euro-atlantike, shqiptare, pansllave, helenike, bullgare, turke, etj.
Kjo parti, ndoshta në “depresion politik”, “reaminacion demokratik” e “delir nacional e elektoral”, me qëndrime e veprime të këtilla pubike e vendimore si kthimi i mandatit të deputetit, etj. etj. po i ikën në ekstrem boshtit të vet si parti e qendrës së majtë; po iu rikthehet si shpeshherë fellutave të origjinës e trashëgimisë së saj si pasardhëse e Lidhjes të Komunistëve të Jugosllavisë në Maqedoni (LKM); po e largon në kohë Maqedoninë nga integrimet euro-atlantike e ndëretnike; po e çon ma së forti vetveten e ma së pakti Ish republikën Jugosllave të Maqedonisë në rrugën e pasigurisë; etj.
Këto rrjedhoja e pasoja kanë ndikime jo vetëm në shtete kah i rrjedhin lumenjtë kësaj Maqedonia të Re me mbi tre dekada shtet i pavarur e sovran, shtet multietnik prej zorit e demokratik për hatër…Prandaj, përkundrejt kësaj e të tjerave, po trokon e troket koha kur LSDM duhet të vetpërcaktohet qartas në ecuritë, mangësitë e lartësitë e veta, veçmas në kit’ farë udhëkryqi apo kryqëzate politike, se cila është fytyra e vërtetë politike e saj?! I përket të djeshmes komuniste si LKM apo ende mbetet e “përzier” politikisht si në rithemeli të saj me emrin e dyshtë e të (pa)dyshimtë: LKM-PTD (Parti e Transformimit Demokratik)?! A do të vazhdojë të qëndrojë e militojë në skenën politike si një parti e vërtetë social-demokrate?! Po, me sa duket, kjo parti, e dyta dhe në disa vite edhe e para në Maqedoni, ka nevojë me nguti për “difuzion demokratik” në përvujtitë e saj elektorale, ideologjike, politike, demokratike e nacionale?! Mbi të gjitha, LSDM, prej kohësh e prej 27 prillit 2014 po jep një leksion të keq ballkanik.

2.
LSDM ka plot 8 vjet që ndoshta pret nga votuesit e saj në Maqedoni e jaranitë e veta politike në kojshi e përbotni që t’ia çojnë fitoren tek selia e saj në Shkup, në rrugën “Pavel Shatev”, nr. 8.
Këta të LSDM kur nuk iu vjen “torta e fitores” nga pazari, nisin e nxjerrin si ngahera nga sunduqet e veta “skenare politike” si ky i kthimit të mandateve të deputetit, etj. sikurse haparoj dikur simotra e saj politike, Parta Socialiste e Shqipërisë.
Natyrisht në tri raste vargavijë nuk po i bie tupanit të shifrave me ndie veç timpani politik i LSDM me koalicionin e saj elektoral, pasi “dromca” elektorale po tregojnë ashiqare se LSDM është e “dromitur”. Ajo, kësisoj, nuk po jep aq kokrra por po nxjerr disi dokrra.
Rasti i parë: Kandidati për president i LSDM, Steve Pendarovski, sipas KSHZ të Maqedonisë, ka marrë rreth 200 mijë vota ma shumë se partia e tij me koalicion. Kandidati i VMRO-DPMNE, Gjorgje Ivanov, rifitues i një mandati tjetër si President i Maqedonisë ka rreth 100 mijë vota ma shumë se partia e tij në koalicion. Diferenca mes këtyre dy partive e koalicioneve të tyre, në mes Gurevskit të Pozitës e Zaevit të Opozitës, duket qartë: është mbi dy herë ma e madhe.
Rasti i dytë: LSDM në zgjedhjet parlamentare të 27 prillit 2014 mori 200 mijë vota ma pak se partia fituese e Gruevskit?! Përndryshe, po të krahasojmë del se LSDM ka marrë kësaj here gati dy herë ma pak vota se VMRO-DPMNE.
Rasti i tretë: LSDM në dy palë zgjedhje të parakoshme, nga ato të 5 qershorit 2011 tek këto të 27 prillit 2014 ka një rënie të ndjeshme të elektoratit të saj me rreth 85 mijë vota e, sipas mekanizmit elektoral, do të thotë 8 deputetë ma pak.
Natyrisht për kryeministrin maqedonas Gruevski do të thoja se është mbrapshti e shekullit, diktatori i ri i Ballkanit, diskriminues mafioz i të drejtave e lirive të shqiptarëve etnik në trevat e veta në këtë shtet, etj. po shembujt e diferencave të tilla të LSDM me VMRO-DPMNE në elektoriada si për presidentin dhe për deputetët flasin se ky “baba i manipulimeve elektorale” nuk i mundëson Zaevit të hiqet “nana” e të Drejtës e të Vërtetës.

3.
LSDM duhet të mësohet për ta zbritë Gruevskin prej shpinës së saj politike. Po kjo s’ka fuqinë e duhur politike partiake, nuk po i mjaftojnë kilogramët e shëndetit politik e nuk po i dalin kaloritë e fushatës elektorale për me e mund Gruevskin. Përkundrazi, po ndodh keq e ma keq, po i japin kilogram e kalori Gruevskit për me ndejt gatë e rehat në pushtet edhe për katër vjet.
Fakti i parë: Në zgjedhjet lokale, në dy rrathët e saj elektoral, më 24 mars e 7 prill 2013, LSDM në koalicion me 13 parti të tjera si Partinë e Re Social-Demokrate, Partinë për Ardhmëri Europiane, Partinë Liberale, Partinë Përparimtare Serbe, Partinë për Emancipimin e Plotë të Romëve, Alternativën e Re, Lidhjen e Forcave të Majta të Titos, Partinë për Lëvizjen e Turqëve, Lidhjen Demokratike të Serbëve, Lidhjen Demokratike të Vllehëve, Partinë e Demokratëve të Lirë, Partinë e Pensionistëve e Ligën e Sanxhakut fitoi vetëm në 4 komuna. Ndërkohë, rivali kryesor politik, partia tjetër maqedonase VMRO-DPMNE në koalicion, fitoi 56 komuna.
Përndryshe, në zgjedhjet lokale të para një viti VMRO-DPMNE fitoi 14 herë ma shumë komuna se sa LSDM. Edhe partia shqiptare BDI e Ali Ahmetit fitoi 3.5 herë ma shumë komuna se sa LSDM, ndërsa partia tjetër shqiptare, PDSH e Menduh Thaçit sa gjysma e LSDM.
Në koft se LSDM krahasohet me vetëveten do të shohin ma qartë humnerën e saj elektorale. Në ta parat zgjedhje lokale në Maqedoni në vitin 1996 LSDM fitoi 51 komuna, ndërsa në Elektoriadën Lokale – 2013 mbeti me vetëm 4 gjithsej. Pra, mbi 12 herë ma pak.
Fakti i dytë: LSDM në koalicion elektoral në zgjedhjet parlamentare më 1994 mbrrini kulmin e vet me 85 deputetë, ndërsa në Elektoriadën 2014 fitoi vetëm 34 deputetë. Përndryshe: 51 deputetë ma pak. Apo tjetra: në zgjedhjet e 15 shtatorit 2002, një vit pas Marrëveshjes Kornizë të Ohrit, arriti të fitojnë 60 deputetë. Ndërsa sivjet gati dy herë ma pak. Këto janë humnera elektorale të LSDM, e cila flakadon sot sikur do të bajnë “namin” për të marrë pushtetin politik në Maqedoni.
Pothuaj njësoj si LSDM ka pësue rënie elektorale edhe Partia Shqiptare e Prosperitetit Demokratik në Maqedoni (PPD), e cila në zgjedhjet parlamentare të nëntorit 1990 e vetme kishte 17 deputetë, ndërsa në zgjedhjet e sivjetme të prillit 2014 nuk ia siguroi mandatin as të vetmit kandidat të saj, Muhamed Halili, në njësinë zgjedhore nr. 6 të Tetovës.
Aktualisht LSDM është partia e dytë në Maqedoni, sepse ka krijuar koalicion partiak elektoral me 8 parti, të cilat i ka edhe si ombrellë me i fshehë disa të meta e fajësi të vetat ndër vite, si përplasjet e plasaritjet politike, oktapodimi i partisë nga politikanë që rrijnë gjatë e me rikthime në krye të saj, kryetarët përkohor të saj, etj. Politikani Branko Cërvenkovski, dy herë kryeministër e një herë president i Maqedonisë, që në moshën 28 vjeçare u zgjodh kryetar partie i LSDM në vitin 1991 qëndroi në vitin 2004 e rikthehet prapë më 2009 derisa tërhiqet në vitin 2013 pas zgjedhjeve lokale. Tani, kryetar partie i LSDM prej më se një viti është Zoran Zaev. Ai ka pasë një mandat nga Kongresi i LSDM si ushtrues i detyrës të kryetarit të saj pas dorëheqjes të Radmilla Shekerinskës për humbjen në zgjedhjet e vitit 2006 dhe deri në ardhjen e ish presidentit Branko Cërvenkovski më 2009. Tashti, si po vijnë punërat, në maj 2014, mundet që edhe Zaevi të largohet nga drejtimi i LSDM, sepse edhe loja politike me kthimin e mandateve nga LSDM do të jetë e pafat sikurse edhe dy mandatet e tij si kryetar partie. Në të dy rastet, nga kryetarët politik jetëgjatë e nga ata jetëshkurtër po damtohet LSDM, e cila po jep një leksion të keq ballkanik.

4.
Askush nuk po ia mohon kontributet e atributet LSDM e koalicioneve të saj ndër elektoriada, pavarësisht disa politikave e qëndrimeve të saj antishqiptare. Mirëpo, kjo parti, LSDM, prej vitit 2006 ende nuk është mësuar me të qëndruarit në Opozitë, pasi ende po i merr punët disi hapët përtej mundësive të veta e sheh lart përtej hapave të saj. Në historikun e vet të pas ’90-tës ka raste elektorale që kjo parti maqedonase, LSDM, mund të krahasimohet me partitë shqiptare në Maqedoni.
Krahasimi i parë: Në zgjedhjet parlamentare të 1 qershorit 2008 partia maqedonase LSDM e kryetares Radmilla Shekerinska (ish kryeministre e Maqedonisë) mori 18 deputetë po aq sa edhe partia shqiptare BDI e Ali Ahmetit (ish Komandant Suprem e Përfaqësues Politik i UÇK në Maqedoni), e cila asokohe fitoi 18 deputët dhe sivjet, më 2014, edhe një ma shumë: 19 deputetë.
Krahasimi i dytë: Prapë, edhe në koft se i shohim si koalicione del se koalicioni i madh i partisë maqedonase LSDM, i titulluar “Dielli – Koalicioni për Europë”, mori 27 deputetë gjithsej, ndërsa dy partitë shqiptare (ndonëse secila për llogari të vet, secila kokë më vete) fituan gjithsej 29 deputetë, nga të cilët 18 deputetë BDI dhe 11 deputetë PDSH e Menduh Thaçit (bashkëpunëtor e vazhdimtar kauze politike i Arbën Xhaferit).
Edhe ma herët, sikurse në vitin 1994, LSDM ka marrë 27 mandate deputeti, bile ma pak se kanë marrë dy partitë politike shqiptare BDI e PDSH në vitin 2008.
Në zgjedhjet e fundit parlamentare të parakohshme të 27 prillit 2014 pamë të konkuronin katër parti politike shqiptare të ndara ndërveti si BDI, PDSH, RDK e PPD përballë 47 partive (në pesë kualicione e disa parti më vete) maqedonase e të etnive e komuniteteve të tjera. Nëse partitë shqiptare do të bashkoheshin si, fjala vjen, BDI me RDK e Rauf Osmanit, ky grupim politik shqiptar do të kishte medoemos 21 deputetë gjithsej e shqiptarët etnik mund të fitonin deri në 2 ose 3 “deputetë të Diasporës”. Nëse PDSH do të bashkohej me PPD e Abdyladi Vejselit dhe do të kishte një tjetër klimë politike partiake në Strugë, sigurisht do të kishte edhe deputetin e 8-të apo të 9-të. Kështu, përtej teorikës e brenda praktikës mund të kishim 30-33 deputetë. Nëse këto dy parti kryesore shqiptare apo dy koalicione të pritshme shqiptare do të vepronin sikurse dy partitë kryesore maqedonase VMRO-DPMNE e LSDM, si edhe GROM, etj. që i futin në koalicion disa komunitete në Maqedoni si turqit, vllehët, boshnjakët, serbët, romët, etj. dhe nëse do ta shtrinin edhe gjeografinë e tyre partiake-politike deri në shtatë nga rajonet e Maqedonisë, atëherë shqiptarët etnikë do të ishin të dytët për nga numri i deputetëve në Parlamentin e Maqedonisë, shtu sikurse janë të dytët edhe nga popullsia në këtë shtet problematik ballkanik.