Emigracion – Page 140 – Dielli

LAMTUMIRË BASHKËVUAJTËS, NIKOLL KAÇAJ!

September 12, 2017 by dgreca

NGA SIMON MIRAKAJ/

Të nderuem familjarë e miq të familjes së Nikoll Kaçajt.

Jemi sot këtu në këtë ditë të trishtueshme me i dhanë lamtumirën e fundit Nikollës njenit prej përfaqësuesve të denjë të familjes fisnike e bujare, të derës madhe të Kaçajve.

Do kisha dashtë me qene pjesë e një ceremonie gëzimi por pjesë e jetës janë gëzimet e hidhërimet. Sot dhimbja ashtë e madhe si për ju familjarë të dashtun po ashtu edhe per ne miqtë e familjes së nderueme të Kaçajve. Po ju drejtohem në këtë ceremoni mortore si bashkëvuejtës, si mik i kësaj familje por edhe si një fëmijë që dikur bashkë me Nikollën kaluem një pjesë të fëminisë tonë në kampin famkeq të Tepelenës të dënuem nga padrejtësia. Fëmijët thonë se ju ngjajnë engjëjve e këta engjëj u gjetën të rrethuem mes telave. Shpata e Demokleut do të binte ashpërsisht mbi këtë familje fisnike e liridashese duke burgosë e internu njerëz krejtësisht të pafajshëm, por as burgu e as internimet nuk ja ulën krenarinë por i përballuen me dinjitet. Ndoshta zoti e pa të nevojshme me e marrë pranë vedit Nikollën, e ju familjarve e ne miqve me na shkaktu një dhimbje të parakohëshme. Por zoti që shkakton dhimbjen të jep edhe forcën me e përballu. Dera e Kacajve ka nxjerrë e do nxjerrin burra e burrnesha që janë ndera jo vetëm e Malsisë Madhe por e të gjithë atyne që kanë aspirue për liri e demokraci. Nikoll ti do mbetesh një kujtim I bukur për bashkshorten si një bashkshort i mire, do mbetesh një kujtim i bukur për fëmijt si një babë i mirë, do mbetesh një kujtim i bukur për vllanë si një vlla i mirë, do mbetesh një kujtim i bukur për nipa e mbesa e për të gjithë ata që të kanë njoftë. Nikollë flej i qetë se stafetën e kësaj familje fisnike e kanë në dorë një brez i ri që ndihet krenar e e do ta ngrejnë në pjedestalin që meriton emërin e kësaj familje.

Qoftë i lehtë dheu. Pushofsh në paqe.

*Nga fjalimi mbajtur në varrimin e Nikoll Kaçaj në respekt të tij e të familjes Kaçaj.

10.09.2017

ARSIMI SHQIP NË SUEDI

September 9, 2017 by dgreca

Monument mësuesve të mërgatës shqiptare/

Nga Kadri Tarelli/

Ndjek me vëmendje shkrimet që publikohen shpesh nëpër faqet e shtypit të shkruar dhe në portalet e internetit, lidhur me arsimin shqip të fëmijëve të mërgimtarëve tanë nëpër botë. Dëshirë e një mësuesi të hershëm, që e nisi dhe e grisi jetën në arsim, që të njoh përpjekjet dhe arritjet e kolegëve mësues nëpër vende të botës ku ka shqiptarë. Çdo herë i përshëndes këta misionarë të dijes e të shqipes, që përpiqen me të gjitha forcat dhe mundësitë që u krijohen. Së pari të mbijetojnë vetë, më pas edhe të mbajnë gjallë gjuhën amtare, te të vegjëlit dhe të rinjtë shqiptar. Është një përpjekje madhore, pasi jo kudo gjen teren të përshtashëm, ku shteti dhe komuniteti vendas janë mirëkuptues, dashamirës dhe ndihmues, pa përjashtuar edhe mundësitë e organizimit të vetë shqiptarëve. Ky një kapitull më vete, sepse është edhe çelësi i suksesit.

Kam takuar e biseduar me shumë kolegë, kur vinë në Shqipëri në periudhën e verës. I admiroj, ndaj diku edhe kam shkruar për ta. Më vjen mirë që shpesh organizohen tubime e kuvende me mësues nga diaspora, përmend takimin e fundit në Gjakovë, këtë verë që shkoi 2017, ku morën pjesë një numër i madh mësuesish. Nuk dua të ndalem tek vështirësitë, që janë të pranishme kudo, që po ashtu janë edhe të ngjashme. Është interesant se, po ashtu të njëllojta janë edhe përpjekjet e tyre, për të kapërcyer pengesat, që: O zot sa shumë që janë! Aqsa vargu i tyre nuk ka fund.

Po qendroj tek “Vepra 2. Arsimi shqip në Suedi”, të autorit Hysen Ibrahimi, vetëm për një arrsye të thjeshtë: Arritjet e atij komuniteti shqiptarësh, në zhvillimin e arsimit shqip në veriun e largët të Europës, në Suedi, si shembull e model për të gjithë dashamirët dhe punëtorët e arsimit shqip në diasporë. Dikush do të thotë i zemëruar: pse me Suedinë po na krahason, ku ndihma dhe kujdsi janë në majën më të lartë dhe s’ kanë të krahasuar me vendet e tjerë, sado të zhvilluar qofshin. Mbase kanë të drejtë, por po të njohin përpjekjet e mësuesve shqiptar, dhe pengesat që hasën në fillimet e tyre, do të binden se edhe ata nuk e gjetën udhën të shtruar. Mjafton të lexojnë këtë libër pak voluminoz, por që vlen shumë. Jo pse ka shumë dokumente, ndodhi, shkrime, proces-verbale, emra mësuesish e plot e plot gjëra të tjera, por se tregohen me hollësi dhe me shumë vërtetësi të gjitha mundimet e shqiptarëve, për të hapur klasa dhe shkolla, ku të flitet e të mësohet shqip.

Ky libër, është më shumë se një dokument, është një monument që u ngrihet mësuesëve të mërgatës shqiptare në Suedi. Ata meritojnë shumë e më shumë. Pikërisht në faqet e këtij libri, do të gjejmë mësëshumti, guximin, zgjuarësinë, durimin dhe qëndresën e shpirtit shqiptar, për t’u përballur, së pari me mbijetesën, një dukuri mëse e njohur e çdo emigracioni. Dhe, njëkohësisht për t’u ndeshur me pengesat, që organizonte Serbia dhe shteti Jugosllav, me njerëzit e vet dhe me politikën bllokuese e përçmuese ndaj shqiptarëve. Kjo ishte beteja më e parë, që duhesh fituar dhe që u fitua falë qëndresës, vullnetit e mençurisë shqiptare, sepse bënë të mundur shpërthimin e atij “bunkieri” të informimit agresiv e dashakeqas ndaj shqiptarëve.

Pas kësaj, një tjetër betejë duhesh fituar. Ishte ndoshta më e madhja përballje në atë vend të largët, zotësia për të bindur autoritetet vendore suedeze, se shqiptarët nuk janë as serb e as jugosllav dhe se gjuha shqipe nuk ka as lidhje as ngjasim me sllavishten. Duhesh përmbysur kjo teori e propogandë e mirëorganizuar nga serbët dhe shteti Jugosllav, me të cilën ishin ngopur autoritetet vendase dhe vështirë të thyheshin. Fatmirësisht ata u bindën në të drejtën e mërgatës shqiptare, pasi për ta, ishte befasi qëndrimi dhe veprimi i intelektualëve dhe në veçanti i mësuesve, të cilët për disa vite me radhë punuan pa pagesë. (Një formë pune shumëvjeçare e shkulur nga veprimtaria arsimore në Kosovë, në kushtet e sundimit serb). Nuk vonoi të çelë “Lulja e parë”. Ishte fundi i viteve 1960-1970. Më konkretisht vjeshta e vitit 1968, kur nga mësuesi Bejzat Beqiri, u hap e para shkollë ku mësohej shqip. Më pas u hapën edhe shkolla të tjera, pavarësisht pengesave të shumta, që s’ju ndanë asnjëherë. Sot veprojnë, 263 “çerdhe” të arsimit shqip në Suedi. Faqe 25.

Vitet rrjedhin. Mërgimtarët shqiptar në Suedi shtohen, sidomos pas viteve 1990, si rezultat i genocidit serb, por që gjejnë forca të organizohen. Kështu krijojnë këshilla të prindërve, pak më vonë themeluan “Lidhjen e Arsimtarëve Shqiptar”, me emrin “Naim Frashëri”. Aq e dukshme ishte jehona e tyre, sa znj. Maj Bejier, (Drejtoreshë e entit të lartë shkollor në Ministrinë e arsimit të Suedisë), ndihmoi me të gjitha mundësitë, duke filluar që nga financimi dhe deri te përpilimi i teksteve për mbajtjen e gjuhës shqipe në gjithë Suedinë. Kjo është edhe arrësyeja, që Hysen Ibrahimi, autori i këtij libri, i cili është edhe kryetar i Lidhjes së shkrimtarëve dhe artistëve shqiptar “Papa Klementi XI. Albani”, në Suedi, vlerëson këtë personalitet të arsimit suedez, për seriozitetin ndaj detyrës. Ai e përmend këtë zonjë të nderuar me shpirt të bukur, mbushur me humanizëm ndaj mërgimtareve tanë, të cilët gjetën në atdheun e saj, strehë, punë dhe liri me tepri.

Takimet e shumta me mësues dhe shkrimtarë shqiptar, që banojnë në Suedi, më ka dhënë mundësi të dëgjoj shumë ngjarje dhe histori që të habisin. Të gjitha janë pasqyruar në librin “Arsimi shqip në Suedi. Vepra 2”, ndaj po ndalem vetëm te ajo që rrëfen Sadulla Zendel-Daja, të cilit në Prill 2016, munda t’i marr një intervistë të shkurtër. Ai rrëfen dhe emocinohet, kur e rikthen veten në 60-vite të shkuar: “Mësuesi serb po i thotë drejtorit të shkollës, se këta fëmijë vijnë nga Kosova dhe kanë një dialekt të jugut të Serbisë, ndaj nuk më kuptojnë mua. Aty ndërhyra unë, duke ju drejtuar fëmijëve: – Dëgjoni! Dëgjoni! Unë jam shqiptar. – Më tej përmenda shumë emra familjarësh që jetonin në qytetin Nybro. Fëmijët u gjallëruan dhe filluan të flasin, duke thënë: – Po more! Edhe mu ma quajn babën qashtu! …Po pra, ju, ju kuptojmë! – u përgjigjën fëmijët. Ata të gjithë u çuan nga bangat dhe më rrethuan si zogjtë pranë klloçkës”. E kisha shumë pranë këtë burrë të moshuar dhe vura re, se si u gjallërua, kur po fliste për ato ngjarje të shumë viteve më parë. – “Ishte një ditë e shenjtë, një ditë e pritur gjatë”. – Thotë i mallëngjyer me sytë gati të përlotur. Kjo ngjarje me një fotografi të madhe të Dajës u publikua në shtypin vendas, në gazetën “Barometera”. 05. Mars, 1975. Faqe 66.

Këto ndodhi, që tani rrëfehen pranë zjarrit, ishin pika kthese në njohjen dhe ndërgjegjësimin e autoriteteve vendase, për tragjedinë që luhej e jetohej në Kosovë. Veprimtaria e intelektualëve shqiptar dhe shembulli i mësuesve, durimi, këmbëngulja dhe zotësia, bëri të mundur që të fitohet edhe kjo betejë, aqsa qeveria suedese e vuri në ligj arsimimin e fëmijëve mërgimtar, duke siguruar lokal, mjete shkollore, transport, etj, etj. Të gjitha të financuara nga shteti. Ishte një fitore e madhe që i bën nder vendit mikpritës, por edhe shqiptarëve tanë, të cilët, sa herë u jepet rasti, nuk reshtin që të falënderojnë këtë popull dhe këtë komb me shpirt të madh.

Tani të gjithë njëzëri e pranojmë se, pikërisht përpjekja për gjuhë e shkollë shqipe, ishte faktori numër një, që ndërgjegjsoi edhe politikën dhe politikanët, në qëndrimin ndaj Kosovës dhe shqiptarëve të saj. Kemi parasysh ngjarjet që pasuan në vitet e fundshekullit XX, që sollën luftën çlirimtare, lirinë e më pas pavarësinë e Kosovës. Suedia ishte i pari vend europian, që njohu pavarësinë e Kosovës.

Para katër vitesh, fund nëntori 2013, në kuvendin që u organizua në Durrës, në përurimin e librit “Thesari kombëtar”, volumi 1-2, në përshëndetjn time, mes të tjerave thashë këto fjalë: “Suedezët ju krijuan kushte dhe qetësi, por ju qëndruat dhe vrapuat, duke u treguar vetes dhe të tjerëve, se ç’mund të bëjnë shqiptarët, kur kanë liri”. Besoj se pata të drejtë në gjykimin tim, pasi shkrimtarët, mësuesit dhe artistët shqiptar në Suedi nuk janë ndalur në gjithë këto vite. Nëse në fillim, problemi i parë ishte mësimi i gjuhës shqipe, tani pretendojnë më shumë. Ata së fundi kanë botuar librin “Thesari kombëtar”, volumi 7-8, që është një arritje e mirëpritur në kulturën dhe letrat shqipe. Jo vetëm kaq, kan krijuar dhjetra shoqata atdhetare e kulturore në të gjithë Suedinë. Po përmend vetëm shoqatën kulturore “Migjeni”, që vepron në qytetin e Borasit. Edhe diçka më shumë: kanë themeluar “Lidhjen e shkrimtarëve dhe artistëve shqiptar “Papa Klementi, XI. Albani””, një organizëm shumë i çmuar, që unë do ta quaja “Shtëpia e intelektualëve shqiptar”, në Suedi. Përmend, se dy shkrimtarë të mërgatës sonë, Sokol Demaku dhe Hamit Gurguri, janë anëtarë të Lidhjes së shkrimtarëve dhe artistëve të Suedisë. (Kërkoj ndjes nëse ka edhe të tjerë). Besoj se nuk është pak. Të gjithë intelektualët së bashku, krijojnë mundësinë e njohjes dhe shkëmbimit të vlerave, duke afruar më shumë të dy popujt dhe kulturën e tyre.

Meqënëse jam gjithnjë në kontakt me veprmtarinë letrare të shqiptarëve të atij vendi, më duhet ta theksoj se, krijimtaria e tyre është për t’u admiruar, pasi botojnë shkrime, revista e libra. Përkthejnë në të dy gjuhët shqip e suedisht, krijojnë fjalorë me disa dhjetramijëra fjalë, shqip-suedisht dhe suedisht-shqip. Organizojnë vizita të ndërsjellta me mësues dhe shkrimtarë suedez dhe shqiptarë. Disa vite me radhë në Durrës, kam patur nderin të shoqëroj disa mësues të ardhur nga shkolla “Fjardingskolan” në Boras, drejtor Per Kettsen dhe mësueset Sonja Person e Anette Ekelung, së bashku me mësuesin, shkrimtar dhe publicist Sokol Demaku. Po kështu, grup pune nga shkolla “Demokracia” në Durrës, kryesuar nga drejtor Avdyl Buçpapaj dhe nëndrejtor Zabit Rexhepi, dy herë kanë kthyer vizitën te miqtë e Suedisë.

Në këtë udhë miqësie, kujtoj se, dy punonjëse të bibliotekës publike të Durrësit, drejtore Flora Dervishi, së bashku me Keti Psatha, vizituan Suedinë në kuadër të lidhjes së biblitekave të Durrësit me të Borasit. Në vashdim përmend se Dr. Prof Murat Gecaj, Viron Kona, Nuri Dragoi, Zydi Dervishi, kanë qënë disa herë në Suedi dhe kanë shkruar artikuj dhe libra. Po kështu kanë vizituar Shqipërinë edhe shkrimtaret suedeze, Brita Stenberg, Kristin Bjamdotter, ndërkohë Anna Mattson, vjen tek ne dy vite radhazi, 2016 – 2017. Diku në një shkrim, të korrikut 2016, me titull “Shkrimtaret që na erdhën nga Suedia”, jam shprehur: ……. “Koha rrjedh, ndërsa jeta vazhdon. Nuk di se ç’kanë ndërmend të bëjnë dy shkrimtaret suedeze, (Anna Mattson dhe Brita Stenberg), mikeshat e nderuara të Lezhës, Shkodrës, Tiranës dhe Durrësit. Është në dëshirën dhe vullnetin e tyre, por unë, si edhe shumë të tjerë që patën mundësi të njihen me to, shpreh kënaqësinë dhe shpresën që t’i kemi përsëri mes nesh, me veprën e tyre të përkthyer në shqip”.

Pak më sipër theksova se, intelektualët shqiptar që jetojnë e veprojnë në Suedi, janë për t’u admiruar, sepse nuk janë kënaqur e velur nga arritjet e para, pasi ka edhe të tjera fusha ku shkëlqen shpirti krijues i tyre. Ata kanë ngritur edhe stacione radioje dhe TV, ku trasmetohen emisione në gjuhën shqipe. Kush ka ndjekur sado pak jetën publike, letrare dhe artistike të shqiptarëve në këtë vend nordik, mrekullohet nga veprimatritë e shumta me tematikë të thekur shqiptarie e atdhedashurie.

“Thesari Kombëtar”, volumi: 1-2-3-4-5-6-7-8 dhe “Vepra 2. Arsimi shqip në Suedi”, janë enciklopedi të jetës dhe veprimtarisë atdhetare, arsimore, letrare e artistike të mërgatës shqiptare në Suedi. Unë nuk di që tjetërkush, në tjetër vend, të ketë bërë një punë kaq të madhe, për pasqyrimin, mbrojtjen dhe zhvillimin e gjuhës, arsimit dhe kulturës sonë kombëtare.

Na mbetet vetëm t’i urojmë: Suksese!

Kadri Tarelli

Durrës më 06. 08. 2017

Histori e shkurtër e ”Një jetë…disa histori”

September 3, 2017 by dgreca

NGA MARJANA BULKU/

Eshtë pothuajse katër vjecare kjo historizë por mbart kaq shumë emra, personazhe,problematikë saqë natyrshëm më nxit të jem falenderuese që këtë komunitet të gjallë dhe aktiv media arrin ta përjetësojë duke jua transmetuar edhe brezave.

Dhe keshtu ka ndodhur në fakt, atë maj kur promovohej Charld Telford Erickson në Vatër me autor Mal Berishën , pikërisht aty do të nisnin kontaktet e para me televizionin Albanian Culture TV, me kronikat e pafundme mbi festat dhe gëzimet, tubimet dhe promovimet, sukseset dhe vështirësitë që janë sfida që jo pak herë i bëjnë bashkë shqiptarët e Amerikës.Ndodh që në momente të tilla të takosh miq që koha të bën ti njohësh pak nga pak e të mbeten të tillë përjetë.Dy bashkëthemeluesit e televizionit Albanian Culture Mimoza dhe Adem Hasanbelliu kishin ndërtuar jo vetëm një arkiv shumëvjecar por edhe kushtet për ti dhënë jetë lirisë time krijuese e cila ishte ndërprerë në kulmin e vet në atdheun tonë të dashur. Ata atëherë nuk e dinin këtë, nuk e dinin as që fjala mua më kishte mbetur në gojë , e pathënë, e gjallë, por në humnerën e harresës. Ata nuk e dinin atëherë këtë, ata thjesht i besuan zërit tim dhe më thanë:krijo, cfarë të duash ndërto! Ndërkohë unë kisha ndjekur arkivate tyre plot, kisha ”takuar” personazhe që edhe pse me mundim ia kishin dalë në botën e lirisë e cila është kaq e pafundme dhe pa njerëzit me guxim dhe iniciativa do të ishte kaq bosh.Pa kuptuar isha futur nëpër atë galeri të pasur kulturore, historike, politike ku grupime dhe individë kishin mundur të ndërtojnë lidhjet Kosovë, Shqipëri, Mal I Zi, Maqedoni e ku ti nuk pyet prej nga je pasi merr përgjigjen ”jam shqiptar”. Kuptova se Shqipëria jonë e vogël këtu është kaq e madhe, e një gjuhë, himn e flamur nuk janë thjesht simbole, janë dashuri, janë detyrim, janë vlera që na bashkojnë jo për force nacionalizmash por me shpirtin e përmallimit që vetëm kur ikën prej atdheut mundesh ta kuptosh vërtet. Me kohë kuptova se pse një artist si Adem Belliu e ktheu shtëpinë e vet në Vatër të kulturës Shqiptare dhe pse një bujare si Mimoza ia ka vënë në dispozicion këtij televizioni kohën e vet dhe madje edhe dy fëmijët e vet te mrekullueshëm Vera dhe Gerti Belliu .Intelektualizmi nuk është thjesht një diplomë universitare, është një vullnet që s’ndalet, është një mision përtej detyrës dhe detyrimeve. Më vonë po aty takova fisnikun Beqir Sina që as dhuna e gjatë komuniste nuk ia ka zvetënuar butësinë e zërit dhe të shpirtit, takova të palodhurin e Diellit të Vatrës panshqiptare , gazetarin editorialist nga i cili ke aq shumë për të mësuar Z.Dalip Greca.

A ia kanë/kemi dalë?!

Janë dhjetra personazhe, qindra histori, mijëra problematika të diskutuara në atë studio që nuk ka qenë vetëm e shqiptarëve të Amerikës, por e cdo shqiptari brenda dhe jasht Amerikës.Kemi ndjerë atdheun më pranë dhe i kemi përcjellë atdheut jetën tonë këtu , me sfidat dhe gëzimet, sukseset dhe emocionet që janë të pandara nga ditët tona të këtushme. Jemi bërë bashkë edhe kur kohët dhe politikat e castit na kanë përcarë sepse në atë studio cdo ditë flitet për Shqipërinë, për diasporën, për cështjet që na bashkojnë, nderojnë, përjetësojnë.

Historia e ”Një jetë…disa histori” nis me rrëfimin shumëplanësh të profesoreshë Lumi Hadrit,e cila detyrohet të lërë Kosovën në vitin 1986 por në fakt nuk e la kurrë atë sepse kurrë nuk reshti së menduari dhe së punuari për Kosovën.

Nëpër ato fillime kujtoj edhe zonjën Vera Kurti , një intelektuale që përlotet teksa flet për autizmin, këtij fenomeni me përmasa të cuditëshme të cilit ajo i është përkushtuar profesionalisht, madje edhe përmes studimesh dhe publikimesh.

Prezenca e diplomatit dhe mjeshtrit të penës dhe humorit Z.Pëllumb Kulla do të mbetet e paharruar për larminë e përvojave që solli aty, sensit të humorit dhe mesazheve të forta drejtuar politikës, komunitetit shqiptaro-amerikan me mjeshtërinë ”made in Kulla”.

E madhja doktoreshë Shpresa Xhakli dhe pse ta fsheh frymëzimi im, është një pasuri e vecantë në studio , me atë komunikim brilant, rrëfimet prekëse, përjetimet e rralla dhe plot ngjyra jete ku emocionet jetësore mbartin edhe ngjyra trishtimi e gëzimi që Xhakli jonë i rrëfen aq bukur me lotët që i qeshin dhe që i qajnë.

Në Albanian Culture TV rinia ka qënë jetë dhe vitalitet, kjo është ndjerë jo vetëm nga prezenca e tyre por edhe nga energjia që të rinjtë edhe pse të edukuar në USA kanë për vendin ku u lindën të parët e vet Classmate forever dhe Zamane Bodini me Lendita Hoxhën , vajzat e mencura dhe humane që i dhanë dritë e bukuri ciklit ”Një jetë …disa histori”. Po kështu Granit Limani , djaloshi kosovar përpara të cilit ti thua…”sa me fat është ai shtet i ri me bij kaq të zgjuar”!

Personazhet sa vijnë dhe shtohen, natyrisht duke pasuruar komunikimet tona me të gjithë brenda dhe jasht studios.Disa komunikime u shndërruan në kujtime të paharruara…kujtoj të madhin kantautor dhe producent artistin Adi Hila, disa komunikime do ishin frymëzim dhe motiv për të ecur përpara nëpër kohë dhe me cilësi ,kam parasysh Ambasadorin shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar në atë kohë Zotin Mal Berisha dy herë i pranishëm në studion tonë.Ka patur edhe personazhe që janë hite nëpër komunitetet ku jetojnë dhe prezenca në studio është nderim reciprok si psh Kampioni i botës ne kick boks Ismail Keta.Zonja Ruki Kondaj autore dhe zbatuese e Ligjit për Trashëgimninë kulturore në Parlamentin e Ontarios. Kështu televizioni shkoi përtej komunitetit të shqiptarëve të Amerikës por duke përcjellë kontribute dhe vlera mbarëshqiptare ,ato të humanizmit, historisë dhe traditës, këtyre vlerave që rrojnë më gjatë se njeriu.

Nuk ka qenë e lehtë ,jo jo aspak e lehtë për mua të udhëtoja drejt asaj studioje , kush i din distancat që na ndajnë e kupton vetë mundimin prandaj unë po i shmang komentet e tepërta në këtë rrëfim rrëfimesh, por dua të kujtoj verën 2015 kur ime më pësoi një goditje në tru, për fat i mbijetoi, por për mua ishte aq e vështirë ti rikthehesha rrëfimeve të jetës kur jeta e njeriut tim aq të shtrenjtë ishte në rrezik. Mimoza dhe Ademi më ftuan të shkonim te Pirro e Pavlina Mani…si mund t’u thoja jo. Ne ishim rritur me filmat e tyre.Shqipëria komuniste nuk na la asgjë tjetër trashëgim përvec kinemasë, me hijet dhe drithijet e veta .Atë fund vere times plot kalvare po shkonim drejt një ikone me histori pafund Pirro Mani. Në atë familje ku arti frymon art duke filluar që nga lulet në oborr, pikturat në mur,bisedat që nuk shterrojnë e deri te bujaria e aristokrates së skenës dhe familjes Pavlina Mani, ti mund të pohosh që jeta është një trajektore që duhet tia ndjekësh me sy ,me shpirt, me penë, me foto,me dashuri, cdo kilometër.

Sa jetë japin rrëfimet e Gjilberta Lucës, Pranvera Cobës, Luka Hajdinit…aq sa kur vijnë ato në studio duket sikur edhe muret këndojnë.

Nuk e kemi lënë jasht vemendjes as politikën megjithëse unë e quaj aksident…Aleksandër Mici , një republikan dinjitoz, Profesor Shenasi Rama , një shkollë e opozitarizmit, Grid Roi që analizon ftohtësisht politikën edhe pse mbetet i dashuruar me folklorin , Mimoza Hajdarmataj një tregues simbolik se si nganjëherë parlamenti i Shqipërise pati edhe fisnike si ajo.Profesor Enea Janko ishte aty duke folur për politikat ekonomike ,ato që do mund ta ndihmonin Shqipërinë në ditët e vështira.
Në atë studio ndodh të takosh njerëz që nuk mundesh ti harrosh kurrë ,janë nga ato që nuk ndalojnë së shkëlqyeri profesionalisht por edhe përmes kontributeve vullnetare duke edukuar brezat që rriten në emigracion… Ana Kohen e Drita Gjongecaj falemnderit që ishit aty.

Revolucionaren në art, atë që ia ve vulën me mendim dhe me bojë duke e thënë hapur të vërtetën edhe kur ajo është pis ,Zake Prelvukaj në atë studio na e solli një mik , jurist, estetik dhe fotograf, nxënës i Gjon Milit dhe Fadil Berishës, mjeshtri fisnik Ilir Rizaj i cili është një aset i cmuar i komunitetit tonë.

Unë ndalem me respekt të thellë e me një memorje të kthjellët kur kujtoj praninë e artistes së Popullit Tinka Kurti në ACTV biseda me të cilën mbart të gjitha detajet e një jete plot dhe më shpie tek një nga ngjarjet më të bukura këtu ”Festivali i filmit shqiptar” me organizator Artiot Myrtaj, djali i talentuar prej Kosove që kosovës i thurr film.

Merita Halili e Raif Hyseni dy artistët që nderojnë cdo mjedis e kudo ku janë ato këndohet shqip, janë ato që i dhanë liri edhe muzikës shqiptare duke e shndërruar në subjekt dhe lëndë të programeve universitare…e kështu ”Një jetë …disa histori” përcjell falenderimet në emër të një komuniteti ,aktiv apo pasiv, gjërat që ndodhin përreth nesh janë edhe në këtë studio modeste.

Janë shumë shkrime e publikime, botime e promovime që rigorozisht drejtohen nga e talentuara Raimonda Moisiu,kryetare e Shoqatës së Shkrimtarëve shqiptaro-amerikanë, ajo që ka një ftesë përherëv -on- nga unë ,por Veneta Callpani e Pierre Semsia ia kanë transmetuar më së miri punën sistematike nëpërmjet ACTV si një thesar mendimi i publikuar apo që do ti shkojë lexuesit.

Nuk e kam shmangur dot lokalizmin edhe pse në një vend të madh si Amerika, nje dobesi apo cilesi kjo …nuk di , Dibrës time të vogël kam dashur ti bëj pak vend përmes zërit të Vera Lacit e rapsodive të Sherif Dervishit sepse Albanian Culture është mjeshtre në bujari dhe model në mikpritje. Këtë kemi dashur të mbajmë gjallë, atë cka na nderon pse te mos e amplifikojme?!.Duke qenë se vij nga një trevë e varfër materialisht por e pasur në histori shpesh pohoj me bindje se pasuri për ne janë njërëzit dhe historitë e tyre.Dhe kjo formule ka vlere edhe per shqiptaret e Shqiperise se vogel ne Ameriken e madhe. Le ti bëjmë bashkë ato.

Janë shumë e do jenë akoma më shumë… që të gjithë miq të ekranit të kulturës shqiptare, erdhën e do të vijnë aty për të mbetur të përhershëm në kujtesën vizive, atë të mendimit dhe problematikës.Dhe sapo ata largohen unë pohoj përsëri ;Po, jeta është një trajektore që duhet tia ndjekësh me sy ,me shpirt, me penë, me foto,me dashuri, cdo kilometër.

Kantautor u bë në perëndim

September 3, 2017 by dgreca

NGA GËZIM LLOJDIA */

Në alkiminë e gjuhëve, stilet dhe formulat letrare bashkëjetojnë. Sentencë e kohëve të sotme.Kantautori dhe bërësi i teksteve të këngëve V.Koçiraj ka ditur që me format letrare e muzikore të ndërtoje një emër në shtetin fqinjë. Historia e emigrantëve shqiptarë ngjason si dy pika uji. Vladimir, shkurt Ladi, ose ironia e Miguel Angel Garcia se kronikat e mis aventurës për një flokëverdhë me sy blu, papritmas u bën ‘ të zinj ‘, me flokë të dredhur dhe mospërfillje, që tregon kohën dhe hapësirën kur u dyndën emigrantët në shtetin me formën e çizmes. Dhe ende këndvështrimet në realitetin ‘të ditës sonë mbetën në histori,ditë-ikjet e tyre, Vladimiri i gomave ‘ që do të shqiptohet i ikuri nëpër stere me goma, pra nga vendkalimet nga Shqipëria në Itali. Ideja për t’u larguar nga Shqipëria, thotë Ladi , më lindi në muajt e fundit të vitit 1990 dhe në fakt para se të merrja rrugën për në Itali, natën e fundit të vitit mora atë të Greqise, ku qëndrova pak më shumë se 20 ditë. Nga fundi i janarit të vitit 1991 u riktheva në Shqipëri dhe zbulova se disa prej anijeve të peshkimit kishin filluar të largoheshin nga Vlora drejt brigjeve italiane.Ai sinqerisht përshkon kështu, aventurën e tij:”Anija ishte një anije peshkimi e Sarandës, e cila nuk ishte për në Itali por thjesht ishte ankoruar disa qindra metra pranë molit. Në qytetin e Himarës nuk kishte ngelur këmbë njeriu, kishin ikur të gjithë në Greqi. Mes njerëzve të grumbulluar pranë molit ndodheshin disa peshkatarë dhe detarë nga Vlora. Nuk kishim me çfarë të shkonim tek anija e ankoruar në ujë pak më tutje. Diku në një rrugë aty afër ishte i parkuar dhe i braktisur një kamion të cilit i premë një gomë dhe i morëm kamerdaren. E frymë dhe mbi të hipën tre detarë vlonjatë të armatosur të cilët gjetën në gjumë ekuipazhin e anijes nga Saranda. Morën anijen dhe e afruan në mol ku hipëm të gjithë. U nisëm nga ora 4 e mëngjesit, ishte e premte 8 mars 1991.Një pyetja ime për fëmijërin e tij,gjen një përgjigje të thjeshtë: si në fshatë.

Ladi shprehet:Në hyrje të portit të Brindisit na doli përpara për të na ndaluar një nga ato anijet gjigante që të fuste frikën. Nga bordi i saj mes të tjerëve ishte dikush që fliste me megafon dhe na urdhëronte të ktheheshim mbrapa duke na thënë: “Tornate indietro! Brindisi è pieno”.Në qershor të 1991-shit filloi të bëhej shpërndarja në gjithë Piemonten. Në fillim të korrikut unë bashkë me 6 të tjerë u transferuam në Bra, një qytet i vogël në provincën e Cuneos me gati 30 mijë banorë. Muajin e parë ishin nën kujdesin e komunës, pastaj gjithsecili për vete. Unë ngaqë flisja italisht e kisha pak më të lehtë se të tjerët. Brenda atij muaji gjeta tri vende pune, për vete dhe për 2 të tjerë. Shumë shpejt u sistemuam të gjithë. Flinim në një hyrje të vogël, të përbërë nga një dhomë dhe një banjë, ofruar kjo nga një prift, Don Lino. Krevatet ishin ato model ushtarak.Unë gjeta punë në një kompleks të madh që prodhonte pllaka dhe pajisje sanitare, të tjerët të gjithë në ndërtim, përveç njërit që nisi punë si pjatalarës në një restorant luksoz. Kohë më vonë duhej të lironim hyrjen e ofruar nga Don Lino pa ditur se ku do të shkonim dhe pa pasur asnjë mbështetje, nga askush. Unë bashkë me një tjetër gjetëm sistemim në një manastir ku studionin një grup djemsh nga e gjithë Italia për t’u bërë priftërinj. Dhoma ku duhet të flinim ishte shumë e pistë dhe e lartë gati 6-7 metra, plot me merimanga në tavan. Për të rrëzuar merimangat që aty duhej t’i qëllonim me llastiqe. Në fund të një korridori të gjate ishte ajo që ne përdornim si kuzhinë. Vendosëm një bombulë gazi dhe një nga ato gjysmë sobat, që funksiononte një ditë po e një ditë jo. Gatuanim rrallë, më shumë hanim bukë me gjalpë, domate dhe kuti peshku (tono). Me rubinetin e ujit të ngrohtë të kuzhinës lidhëm një tub gome që përdornim si dush.Me familjen lidheshim nëpërmjet letrave që unë ruaj edhe sot diku në një sirtar…Ky rrëfim është një pjesë e vogël e jetës sime, në ditët e para dhe të vështira të emigrimit. Shumë kujtime të tjera i mbaj në zemër dhe ndoshta një ditë do t’i tregoj në një libër.Tanimë kanë kaluar 25 vjet. E gjatë gjithë kësaj kohe kam përjetuar edhe momente të tjera me të vërtetë shumë të vështira.

Shtruar,Ladi më rrëfen:Kam pasur dhuntin e të shkruarit. Që kur? Nga kohët e vegjëlisë.Kam marrë pjesë në një konkurs për poezinë.Radio e vetme kombëtare,Radio Tirana, ka recituar poezinë time.I kushtohej Vlorës.Vargjet , që shkrova ishin thëllim.Në të vërtetë ngjizeshin në brendi, të brendisë.Thosha kështu:” Brigjet të mbajnë ngrohtë/mes gjirrit të tyre/dhe të dhurojnë/prej tyre,c’kanë/Adriatiku i lashtë/ujë të kristaltë./Cdo mëngjes fytyrën të lante/ dhe ti zbukurohesh/si gjimnaziste capkëne/ me sy të kaltër dhe flokë kacurrel/nga netët baluket të mbajnë/copëza hëne/nga ditët – sytë ke mbuluar me diell”.

Viti 1991, në veri të Italisë, në kufi të Francës.Cuneo,quhej katundi.Zhvillohej për vit një konkurs, që orgnizohej në tre krahina të Italisë Veriore.Duke marrë shkas nga ky konkurim shkruajta një tekst kënge për nënën. Nënës sime i kam dedikuar një këngë, që titullohet: “Më fal o nënë!” kënduar si në shqip dhe në italisht, për të cilën në festivale dhe konkurse të ndryshme jam vlerësuar me disa çmime.Historia e këtij teksti dhe kënge mbetet e veçantë për mua.Kur emigrova në’ 91,nëna më vdiq por unë nuk dija gjë.Shkrova këngën, 2 muaj pasi shpirti i saj kishte shtegëtuar drejt qiellit, mësova lajmin e trishtë.Një redaktor lokal quhej B.Konteramo më njohu me një grup muzikantësh vendas ,tre vetë ishte grupi, bënin këngë.Ju shpreha idenë time për ta kthyer tekstin në këngë.E bëmë këngë dhe hymë në konkurrim.Mora cmimin e tretë për tekstin.Cmimi special.E gjithë kënga ishte në gjuhën italiane.Këtë këngë, një këngëtar italian Gigi Molino e ka kënduar në shqip.Është këngëtari i parë italian, që mori pjesë në Top-Festë dhe këndoi shqip.Viti 2005.Sepse dihet kahu i kundërtë.D.m.th shqiptarët, që këndojnë italisht në mjaftë kompeticione.”Libera di Sicilia” më ka kushtuar një faqe të tërë .Është një gazetë.Si ka mundësi një shqipëtar, shkruan poezi italisht?
Vidoklipi i fundit:”Nëse nuk punon për vendin tënd”
Historia ime i ka të gjitha brenda: vuajtjen, trishtimin, gëzimin, arsyen, qëllimin, mundimin, bukurinë e rrëfimit. Historia ime është ajo e gjithë shqiptarëve që morën rrugën e kurbetit. Duket sikur është e ngjashme me të tjerat, por kur e dëgjon me vëmendje kupton ,që kjo histori më përket vetëm mua.Kanë kaluar 25 vjet dhe unë përjetoj ato momente sikur të kenë ndodhur dje.

VIZITORË NGA BOSTONI NË SHTËPINË E VATRËS

September 1, 2017 by dgreca

Shkrimtari i njohur Ramadan Pasmaciu me bashkëshorten si dhe Vatrani, studiuesi dhe përkthyesi Agim Xh Dëshnica me bashkëshorten dhe djalin, vizituan Vatrën./

Me 28 Gusht 2017, në mesditë, në Shtëpinë e Vatrës arritën për një vizitë dy familje shqiptare, të cilat kishin udhëtuar enkas nga Bostoni. Vatrani dhe bashkëpunëtori i gazetës Dielli, studiuesi, përkthyesi dhe poeti Agim Xh. Dëshnica, kishte kohë që e kishte planifikuar një vizitë në Vatër. Të hënën ai së bashku me zonjën e Tij, me djalin Endrin, si dhe me shkrimtarin Ramadan Pasmaciu, shoqëruar nga zonja e tij, arritën në Vatër. Shkrimtari Ramadan Pasmaciu së bashku me zonjën kishin ardhë për vizitë në Boston dhe, sic thanë ata, nuk mund të ktheheshin në Tiranë pa vizituar Shtëpinë e Vatrës. Shkrimtari i njohur për lexuesit fëmijë, por edhe për të rriturit, tha se ndjehej i gëzuar që pritej në Vatër dhe prekte nga afër historinë e kryeveprës së Nolit dhe Konicës me bashkëpunëtorë.
Shkrimtari dhuroi për bibliotekën e Vatrës romanin e tij voluminoz me 460 faqe me titull “Flaka e Shpresës” , i botuar me rastin e 100 vjetorit të Pavarësisë, më 2012, si dhe librin për fëmijë”Qerosi që cmendi aganë”. Ai shkroi dedikimin në romanin e dhuruar: Vatrës”, Shumë të dashur dhe të Famshme për të gjithë Shqiptarët… Vëllezër.Me gjithë zemër:Ramadan Pasmaciu.
Shkrimtari është fitues i disa cmimeve kombëtare, përfshi dhe i cmimit”Migjeni” më 1987 për romanin me katër vëllime”Udhëve të Fëmijërisë”. Në bibliotekën e tij krijuese bëjnë pjesë shumë libra të shkruara nga ai si “Dy shokët”, “Tregim për kecin bardhosh”, “Pranverë”,”Kasollja”, “Kori gazmor”, “Sa mirë”, “Ermalushi, Sylarushi dhe të tjerë”, “Leka”, “Përralla të vërteta”, “Liria”, “Përtej kohës”, “Dashuria e nënës”, “Xhufi 1 & 2”, “Mësuesja”, Marthonomaku”, “Vajza e vogël flokëverdhë”, “Shoku i ri i bankës”, “Gomari kur u bë kalë”,”Nusja që kërkonte dyshek me pupla”, “Babai tri motrat dhe vigani” etj etj….Agim Xh. Dëshnica, tha s e nuk mund të vinte duarbosh në Vatër dhe kishte përgatitur dhuratat speciale: Një tablo e Heroit Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu, si dhe një portert në kornizë të poetit kombëtar Naim Frashëri. Agimi kishte sjellë për bibliotekën e Vatrës përvec dy botimeve të tij me përkthime”Përralla nga popuj të ndryshëm” dhe “Përrallat e Kazakistanit” solli dhe shumë libra e fjalorë .

Një ndër librat me vlerë, që i mungonte bibliotekës së Vatrës, është libri i Fan S. Nolit”50th Anniversary Book of the Albanian Orthodox Church in America 1908-1958″, në gjuhën angleze. Ky libër është shqipëruar nga përkthyesi i njohur nga Kosva, Abdullah Karjagdiu, dhe është botuar nga Shtëpia botuse”Rilindja” në Kosovë.
Ndër librat me vlerë dhe të munguar në bibliotekën e Vatrës është dhe “Fjalor i Orientalizmave në Gjuhën Shqipe” , një punë serioze e autorit Tahir N. Dizdari, fjalor që e pat punuar në burg, ku ishtë burgosur nga diktatura komuniste. Agim Dëshnica e hoqi nga biblioteka e vet për t’ia dhuruar Vatrës. Fjalori ka 1200 faqe dhe merret me spjegimin dhe shqipërimin e 4500 fjalëve me prejardhje nga gjuhët turke, arabe dhe perse. Tahir Dizdari ishte pinjoll i një familjeje intelektuale ndër breza prej Shkodre. Ai studioi në Kolegjin Saverian, që e përfundoi me rezultate të shkëlqyera. Tahir Dizdari shërbeu në administratën shtetërore nga vitet 1925 deri më 1939. Ai u shqua edhe në publicistikë, u dallua si kritik , polemist, në organe të ndryshme të shtypit të kohës. Pas pushtimit fashist, për pikëpamjet e tij nacionaliste, u internua në Itali(1939-1942), si antikomunist ai u burgos më 1951. Për njohjen e shumë gjuhëve të huaja, vecanërisht të gjuhëve orientale, pranohet si bashkëpunëtor në Institutin e Gjuhësisë.
Libra të tjerë që i dhuroi Vatrës z. Dëshnica janë: Faik Konica * Doktor Gjilpëra; Katër Përrallat, dhe, Shqipëria si mu duk; A. Z. Cajupi”Poezi”, Ismail Kadare”Nga një dhjetor në tjetrin”, Përloc Margilaj”Ilirët Flasin Shqip- Shqiptarët Flasin Ilirisht”, Elena Kocaqi”Albanët”, Margaret Macmillan”Paris 1919-Gjashtë Muaj që Tronditën Botën”-me parathënie të Richard Hollbruk; The Cold War dhe libra të tjera.
Mysafirët u pritën në Vatër nga anëtari i kryesisë së Vatrës Zef Balaj, anëtari i Këshillit të Vatrës, studiuesi Idriz Lamaj, nga ish zv.Kryetari Asllan Bushati, Profesori i Besim Muhadri, studiues si dhe Editori i Diellit, dalip Greca.