IRMA KURTI…Të shkruarit, kjo maratonë e gjatë

June 22, 2016 by dgreca

Mbresa e mendime të shkrimtares Irma Kurti pas daljes nga shtypi të dy librave të saj të rinj/

Shkruan: Dr.Liliana Pere/

Poetja dhe shkrimtarja e mirënjohur Irma Kurti sjell për lexuesin shqiptar dy libra të rinj: “Nuk është ky deti”- poezi, botim i Shtëpisë Botuese: “ADA” si dhe “Lajmet vijnë edhe këtu”- tregime, që mban siglën e Tirana Times.

Librat janë botuar në gjuhën italiane në vitin 2014 dhe janë vlerësuar me çmime: “Nuk është ky deti” me çmim të dytë në Edicionin e katërt të Konkursit letrar: ”Città di Pontremoli”(Massa-Carrara) dhe “Lajmet vijnë edhe këtu” me çmim special në Konkursin: “Së bashku nëpër botë, 2015” në Savona.

Çdo libër i Irma Kurtit lind në shqip dhe më pas ajo vetë i përkthen në gjuhën italiane. Jo vetëm se, siç shprehet ajo “ndihet më e sigurt, po edhe pse poezia dhe proza e saj, përqendrohet më së shumti në botën e brëndshme të poetes apo të personazheve dhe ndjenjat, dashuria, urrejtja, gëzimi e trishtimi shprehen më së miri vetëm në gjuhën amtare”.Irma Kurti ka botuar dymbëdhjetë libra në gjuhën shqipe, shtatë në gjuhën italiane dhe dy prej librave të saj me poezi janë botuar dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Fillimet letrare të saj janë te hershme.

Në 1980 nderohet me vendin e parë në Konkursin Kombëtar të shpallur me rastin e 45- vjetorit të çlirimit të Atdheut.Në bankat e shkollës së mesme e në Universitet nis aktivitetin si autore e teksteve të këngëve nëpër anketa, festivale e koncerte pranvere dhe shumë prej bashkëpunimeve të saj nderohen me çmime.

“Kur isha fëmijë isha e apasionuar pas këngës. Në qytetin e Elbasanit, ku kam kaluar fëmijërinë, jam ngjitur shpesh në skenën e festivaleve dhe kam kënduar. Kur guximi për të dalë në skenë më braktisi, gjeta një tjetër rrugë për t’u lidhur me këngën, pikërisht duke shkruar vargjet e këngëve”.

Suksesi nuk vonoi të arrijë. Shumë tekste të shkruara prej saj si: “Urimi yt”, “Mbrëmja që mban dashurinë time”, “Pranë të kaltrit det”, “Letër malli”, “E njejta ëndërr”, “Një çast në kujtesën tënde”, ”Larg nga vetvetja”, “Trokite tek dera”, “Nuk iu zemërova pranverës”, “Të jem për ty Number 1”, “Imazh i largët”, ”Nën dritën e qirinjve” u kthyen në hite dhe kujtohen akoma me nostalgji nga dashamirësit e muzikës së lehtë.

Çdo krijues apo artist në udhën për të arritur suksesin ka patur pranë dikë që e ka nxitur, i ka dhënë dorën dhe e ka inkurajuar për të ndjekur pasionin e vet.

Poetja Irma Kurti ia dedikon babait mirënjohjen e saj. Ai ishte mjek, por tepër i apasionuar pas letërsisë, lexonte shumë dhe ajo ende ruan shënimet e tij me fragmente librash apo përshtypje pas leximit të veprave të autorëve shqiptarë apo klasikëve.

“Nuk do të kisha arritur deri këtu pa ndihmën e tij” thotë Irma. Babai im, Hasan Kurti, shpesh trokiste vetë në dyert e redaksive duke mbajtur poezitë e mia në duar. Ai ishte kritiku im më i mirë që nuk më tha kurrë: “Të lumtë!”.

Më sugjeronte tema poezish dhe disa prej këngëve të mia janë ngritur pikërisht mbi ato ide. Të shkruarit është si një maratonë e gjatë.

Ishim me qindra kur e nisëm, por shumë pak e vazhdojnë dhe ia kanë dalë mbanë.

Ndaj unë nuk do të resht asnjëherë së falënderuari prindërit e mi. Në të gjitha librat që shkruaj, në çfarëdo gjuhe, dedikimi im u kushtohet atyre”.

Një prezencë e rëndësishme në jetën e shkrimtares është dhe bashkëshorti italian, Biagio Fortini.

I apasionuar pas fotografisë ai i zgjedh vazhdimisht kopertinat e librave të Irmës duke u bërë pjesë e pandarë e krijimtarisë së saj. Ndodhi kështu dhe për dy librat e rinj: “Nuk është ky deti” e “Lajmet vijnë edhe këtu”.

Është e vështirë për një autor të shprehë preferencë për librat e vet. Këtë gjë na i pohon edhe Irma Kurti. Megjithatë, përmbledhja me poezi: “Nuk është ky deti” për të është e veçantë dhe i fal emocion. “Këtë libër” thotë ajo “ia kushtoj një njeriu shumë të afërt për mua me emrin Vitori Zere Mehaj.

Me të bashkë ndamë plot udhëtime, shaka e biseda. Ishte një lidhje shpirti kjo e jona, aq sa, në të njejtën orë, në të njejtin çast kur ajo iku përgjithnjë, unë, përtej detit, me mijra kilometra larg, u zgjova në gjumi e trembur, plot ankth me mendimin që një njeri i dashur për mua nuk ishte më. Të nesërmen në mëngjes më telefonuan për të më dhënë lajmin e humbjes së saj.”

Irma Kurti ka gati për botim dy libra në gjuhën italiane dhe më pas do t’i përkushtohet sërish veprave në gjuhën shqipe. “Do të më pëlqente të jem në dialog e kontakt të përditshëm me lexuesin shqiptar. Në këtë prag pushimesh deshiron që librat e saj të kërkoheshin nga njerëzit, të lexoheshin me kërshëri nën çadrat e diellit apo gjatë një udhëtimi dhe mbi të gjitha t’i bëjnë ata të ëndërrojnë”.

Edipi dhe Anti-Edipi

June 22, 2016 by dgreca

Nga Mr.Sc Blerta Haxhiaj /

Anti-Oedipus (1972), rezultati me i arritshëm me kete vepër eshte lidhja e shkurter mes psikoanalizës dhe pjesëve të lëna menjanë, ku Guattari dhe Deleuze dallojnë potencialin e një burokracie të re të arsyes analitike. A Thousand Plateaus (1980), është pjesa që vijon e veprës Anti-Oedipus dhe ajo që i karakterizon së bashku është nëntitulli i tyre “Capitalism and Schizophrenia”. Subjekti me konceptet e veta është gjithashtu një objekt në botë ku konceptet janë të aplikueshme kanë një esence të brendshme. Një ri-përmbledhjë mbi bazat e identitetit, mendimi përfaqësues është analogjik, fokusohet për të vendosur një korrespondencë mes domeneve të strukturuara në formë simetrike. Aftësia e gjykimit është një polic i analogjise. Nje koncept është si një tullë, e cila mund të përdorët për të ndërtuar rrethimin e arsyes ose mund të hidhet jashtë nga dritarja si e pavlere, mirëpo cili është subjekti i ‘tullës’? Koncepti është si një vektor (vector – lat-shtegetar) koncepti është një akt, një mendim nomad i cili zëvendëson ekuacionet reprezantuese te vështira ( une = unë = jo-ti) me një ekuacion të hapur (pjesët e trupit ); forca nuk duhet ngatërruar me pushtetin sepse forca vjen nga jashtë për të thyer konstruksione të ndryshme ndërsa pushteti nderton mure, e njejte sikurse ajri kundër tokës. A Thousand Plateaus përceptohet si një sistem i hapur ku nuk është thënë fjala e fundit çdo plateau është një ‘tulle’ e nxjerrë nga ndertimet disiplinare, një hark vektori, si një ekuilibër i hapur i cili lëvizë në trajektore.

Anti-Oedipus tregon se pari se sa shumë hapësirë është e mbuluar, mirëpo ai bën më shumë se aq. Anti-Oedipus duhet të lexohet si një art, i pasuruar me terme të shumta të shumëfishimit, përgjegjësisë dhe lidhjeve, një analize e raportit të dëshirës me realitetin dhe makinerisë kapitalistë dukë thirrur me zë të lartë pergjigje konkretë. Gilles Deleuze dhe Felix Guattari dakordohen shume shpejt në sulmin e tyre kundër psikoanalizës me kompleksin e Edipit (familia e shenjte = babi-mami-une), një sulm shumë mizor dhe pa mëshirë, një sulm i egos, mbi edipalizmin dhe analizat edipalizuese dhe mënyrat (neurozat) e jetesës. Anit-edipi vjen si nje sekuencë e nje ngjarje tjeter si një sulm kundër Krishterizmit – antikrishti; Anti-edipi fillon me atë që psikoanaliza ishtë në fillim, akoma është dhë do të jëtë e mirë ndërtuar, një njeri i cili vrapon pas sigurisë së tij, sidomos në mendjën e tij, është një njëri i cili humb natyralitetin e tij dhë kërkon artificialitetin i cili do ti largonte dhimbjen, problemet … -pa dhimbje, pa probleme – kjo ëndrra e çdo neurotiku për një ekzistence të qetë dhe të lirë. Deleuze dhe Guattari demonstrojnë se instikti (therje e brendshme) është i bazuar të dëshira e cila duhet të udhëheqet, dëshira për të patur dike tjetër në atë mënyrë për të legjitimuar jetën tënde.

Këto dëshira kanë sjellë në fokus psh: Hitler, Mussolini dhe fashizmi ( fascismo – duaj nga fashion shkopinjëve të lidhur tok bashkë me sëpatën) një dëshirë e tillë e cila nuk resht së pushuari apo ekzistuari. Anti-edipi ngre çështje të rëndësishme për lindjen e fashizmit –Wilhelm Reich – “Si ka mundësi që masa prodhon dëshirën për represionin e vet?” Fashizmi është një fenomen e cila zë vend diku tjetër, diçka që mund tu ndodhë vetëm të tjerëve por jo neve; është problemi i tyre. Me të vërtetë fashizmi është një problem që vetëm të tjerët duhet ta përballojnë.” Edhe grupet revolucionare bashkëpunojnë me elementet fashist të cilat janë të varrosura thellë mbrenda nesh, dhe akoma shpesh me një mbikqyrje analizojnë por dhe e kanë ‘superegon’ e cila i udhëheq në situata të ndryshme ndërsa ata ‘janë të mirët’ rreth ketyre ‘dhomave’ prapa dyerve të mbyllura të ordinancave të analistëve në krahet e teatrit te Edipit D & G tregojnë rrugën e tyrë duke thirrur se është e nevojshme të marrësh ajër të paster pa ndonjë relacion me botën e jashtme.

Çështja që thirret eshte Edipalizimi ku psikoanaliza është e devotshme për vetëvetën, praktikisht dhe teorikisht me kombinimin e imazhit dhe strukturës. Për ndërgjegjien për vetëvetën nuk është më shumë se një strukturë, nuk simbolizon më imazhin apo përfaqësimin, është një inxhiniere; një makiniste; është reale për vetëvetë. Laplanche dhe Pontalis vënë re se Freud zbulon kompleksin e Edipit ne 1897 gjatë vetë-analizës mirëpo nuk i jep formë teorike deri në 1923 në “The Ego and the Id” – “Ego dhe Id” dhe përmes kësaj periudhe kohore Edipi nuk shfaqet më si një ekzistencë margjinale. “Edipi është ajo që duhet të jetë e humbur për të mirën e realizmit biologjik” psikoanalisti është një drejtues teatri (hapësire) privat, më shumë se sa një inxhinier apo mekanik që ndërton pjesë të prodhimi dhe ngjitë elementet e prodhimit dhe anti-prodhimit.” Psikoanalisti është si Revolucioni Rus, nuk e dimë, se kur fillon, çka mund të shkojë keq” – (“Psychoanalysis is like the Russian Revolution; we don’t know when it started going bad”)

Çdo psikoanalist duhet të dijë se poshtë Edipit, pas Edipit, anash Edipit biznesi i tij është sëbashku më makinën e dëshirave, në fillim psikoanalisti nuk vëren forcën me të cilën prezanton Edipin për ta injektuar ne të pandërgjeshmen, psikoanalisti bëhet nje karrem i Edipit, një agjent i antiprodhimit në dëshirë.”Freud evokon vetëm në argumente seksuale, të cilat konsistojnë duke sjelle unitetin e seksualiteti dhe kompleksit të families dhe argumenti mitik e cila konsiston në pozicionin e përshtatshëm të forcave prodhuese të pandërgjegjies dhë editimin e forcave mitike dhe religjoze” – “ Nërsa ti thua: “Seksi nuk është gjithçka. Ka edhe gjëra të tjera më të rëndësishme në jetë” Ja kush je Njeruc”. Freud, vetë pozicionohet në tërë relacionet sociale dhe metafizike prapa dëshirës, dhe pastaj bëhet indifferent para faktit se pas kësaj është kompleksi familiar përmes transformimit analitik të dëshirës.

Edipi është si një Zot, babai është si në Zot, problematika nuk është që skizoanalisti ta zgjidhë, nuk ka për qëllim të zgjidhë më mirë se psikoanalisti, qëllimi i tij është të de-edipalizoje të pandërgjegjshmën në rend që të arrijë të problemet reale. Çdo gjë ka vendin e vet nëse Edipi vet ka dy pole – njeri karakterizon figurat imagjinarë të cilat e drejtojnë vetëvetën në një proces identifikimi dhe poli tjetër karakterizohet nga funksione simbolike të cilat e drejtojnë vetëvetën në një process diferencimi, mirëpo në çdo rast edipalizohemi, nëse nuk e kemi në formë të krizës do ta kemi në formë të strukturës…e tëra kalon të tjetra dhe përsëri proçesi fillon nga e para. “është e vështirë dhe surprizë të dish së Edipi si një strukture konkordon më trinitetin e krishterte” mirëpo trekëndëshi dhe hidhet poshtë duke u hapur më formulën (3 + 1, por 4 + n) gjatë raporti familje shoqëri; babi, nëna dhe vetëvetja janë të bashkëngjitur me elementë politike dhe historike – ushtari, tetari, bashkepunuesi, radikali, dizertori, shefi, gruaja e shefit të cilat të tëra këto thyejne trekendëshin dhe bien në kompleksin e families , ku pak apo shumë familia asnjeherë nuk është një mikrokozmos në sensin e një figurë autonome, nga natyra familja është ecentrike.

Le të rikujtojmë pak mitin e Edipit, se si e tërë kjo është nisur, sepse duke u zhytur në mitologji, nuk humbin fillin mirëpo zëmë zanafillën duke derivuar që nga hyjnorja të analizat përkatëse; Edipi ishte hero teban, biri i Laiut, mbretit të Tebës dhe i Jokastës. Meqë një orakull kishte paralajmëruar se Laiu do të vritej nga i biri, i cili do të martohej më t’ëmën, sapo lindi djali, vendosën që ai të vritej. Skllavi që u ngarkua për të zbatuar vendimin, e vari për këmbët në degët e një pemë në malin cicerone. Ai do të vdiste, në qoftëse nuk do ta zgjidhte një bari bari që kalonte andej. Nga e enjtura e këmbëve atë e quajtën Edip. Foshnjën e çuan te Polibi, mbret i Korintit, i cili e adoptoi dhe e rriti si birin e tij. Njëherë një korintian u tall me të, duke i thënë se nuk ishtë bir i mbretit. Ai nuk mundi ta durontë këtë fyerje, prandaj shkoi të konsultohej me orakullin e Delfit, i cili e këshilloi të mos kthehej në vendin e vet, sepse atje do të vriste të atin dhe do të martohej më të ëmën. Për t’iu shmangur kësaj fatkeqësie dhe duke kujtuar se i ati ishte Polibi, edipi vendosi të mos kthehej më në Korinth. Rrugës ai takoi një plak dhe pasi u zu më të ai e vrau atë. Pra profecia u përmbush (një pjesë e saj); Edipi vrau të atin sepse ai i panjohur ishte Laiu. Më në fund arriti në Tebë dhe ndaloi përpara Sfinksit , një përbindësh me tri forma: të shqiponjës, të gruas dhe të luanit, i cili u priste udhën udhëtarëve dhe u jeptë një gjë-e-gjëzë: “Kush është ai që në mëngjes ecën me katër këmbe, ditën me dy këmbë dhë në mbrëmje më tre këmbë”. Edipi e zgjidhi Gjëegjëzën dhë Sfinksi nga inati u hodh nga një shkëmb i lartë. Qyteti shpëtoi nga kërditë e tij. Për mirënjohje tebanët e zgjodhën shpëtimtarin e tyrë mbret dhe i dhanë për grua të venë e mbretit Lai –Jokastën. Nga kjo martësë lindën Eteokli, Poliniku dhe dy vajza Antigoni dhe Ismena, të cilët të gjithë patën një fat tragjik. Pas disa vitesh një murtajë e madhe plakosi në vend dhe Orakulli urdhëroi të dëbohej vrasësi i Lait. Më në fund Edipi e mësoi sekretin e lindjes së tij. Nga dëshpërimi Jokasta vari vetën, kurse Edipi nxorri sytë e tij dhe mbeti i verbër. Ditët e fundit i kaloi në një lagje të Athinës në Kolonë ku edhe vdiq … nuk duhet ti imitojme perënditë …

FOLKLORI HIMARIOT PËR GJUHËN SHQIPE

June 22, 2016 by dgreca

NGA IDAJET JAHAJ/Poet, studiues, Vlore/

Folklori i fshatrave të Bregdetit është nga faqet më të shkëlqyera të folklorit shqiptar. Si në një oqean epiko-lirik aty shkëlqejnë dete luftrash, këngë dasme, të punëve të përditëshme, ninulla shqip, këngë baritore e për mjeshtëri të tjera të jetesës së këtyre banorëve krenarë në këto brigje të ashpra. Po më shumë shkëlqen historia e qëndresës dhe mbijetesës në shekuj. Kjo ka qenë e veçanta e këtij populli “volfram” në histori. Pavarësia e famshme himarjote u bë e njohur dhe e lejueshme si në pak pika të Perandorisë Osmane për pesë shekuj me radhë. Kjo epikë shkëlqen me trimat, betejat, të rënët, qëndresën, shpirtin e kolektivitetit, kryelartësinë e zgjuarsinë himarjote nëpër shekuj. Ç’jehonë ka kumbimi i vargjeve:

Qysh ka qënë mëmëdheja,

Iskanderi si rrufeja,

Filipiadha nga Janina,

Që ka pjellë aqë trima…

Ose:

Shtatë fshatra si yje,

Si shtatë shenjëzat në qiell,

Thotë pashai: “Do tu bie,

Do t’i shtyp, t’i bëj llomije!…

Por himariotët nuk u mposhtën. Qëndresa e tyre ka qenë nga shtyllat më të forta të kombit shqiptar. Himariotët kanë qenë heroikë jo vetëm për mbrojtjen e integritetit të tyre si tokë e si popull në këtë rrip të atdheut, por edhe në luftë për tërësinë tokësore të këtij dheu. Në lidhje të ngushtë me Lumin e Vlorës e krahina të tjera, ata kanë shkuar deri edhe në Mal të Zi, nën udhëheqjen e Gjolekës për mbrojtjen e kufijve veriorë (1852). Kjo rezistencë ka gjetur shprehjen e vet edhe në ruajtjen e shenjës kryesore të kombësisë: atë të gjuhës amtare – shqipes. Edhe në këtë luftë populli i bregut ka shprehur forcën e vet, identitetin kombëtar, krenarinë për këtë, ka dënuar e demaskuar tentativat e përtejdetit jugor për diversion ideologjik e mohim të gjuhës amtare.

Që në fillim të shekullit të 20-të goja e popullit bregas gjëmon:

Shoqe, djalin dot s’ma shan,

Se me penë ai ta dan,

Dhe me pallë ai të çan,

Janë e janë djemt e Bregut,

Të penës e të dyfekut.

Më pas, krenaria epike e brezave:

Djemt e Bregut me dyfeqe

Me krrabë, poture, sherqe,

S’duan “oriste” as “lepe”,

Se flasin shqipen me derte.

Për këtë gjuhë rrojnë, digjen e hijeshojnë në këto brigje, këta bij, duke u krenuar me dinjitetin e tyre etnik shumë të lashtë.

Që më 1909 një komision i Himarës i shkruan Kongresit të Elbasanit: “Me gas të math, me vullnet të dhaskalëve z.z. Naqe Konomi, Kostë Kondo, Gaqe Kapore me shokë, e me dashje të Pleqësisë së Imarës e të Shoqërisë “Labëria” të Imarës, mbësuam mbledhjen e Kongresit të shkronjave tonë ndë Elbasan. Dhamë dëshirën me rrahjen e nxehtë të zemrës që gjithë mëmëdhetarët që janë ati të ndihën për të përhapurit e gjuhësë t’onë shqip, për mbrothësinë e shqipëtarëvet ndë dituri… Tok me ndimë po apëmë 30 lira për skolinë.

Imarë, më 3 shtator 1909”

Kështu himariotët i shkruajnë Ismail Qemalit më 1912, ku i shprehin gëzimin dhe gatishmërinë e tyre për qeverinë shqiptare:

O flamur shqipe me derte,

Të kërkuam e na erdhe;

Na erdhe i kuq me shqipe,

E vendin na e llamise.

Dhe si betim i pakthyeshëm:

Dhe një të mbetet i gjallë,

Shqipëri kemi vatanë,

Si e lanë të parët tanë,

Flamurin me zhgabë do mbamë!

Emri “Shqipëri” dhe “shqiptar” skuq si rrufe nëpër vargjet:

Kristo Vjero Gjikënuri

Nder të madh Bregut i pruri,

Nuk trembej nga rrufeja

Se kish gjak shqiptar ndër deja.

Dihet se në gjysmën e parë të këtij shekulli pati tentativa të fqinjëve jugorë për diversion ideologjik e kulturor ndër banorët e Bregut. Një nga fushat nevralgjike të këtyre synimeve u bë gjuha amtare. Populli i diskreditoi përpjekjet e tradhtarit Spiro Milo që mori në dorë flamurin e një kombi tjetër për të mohuar kombin e tij e, siç dëshmonte dhe vetë “fisin e tij kurveleshas”:

Polo Gjika në Himarë,

Spiro Milos i tha dy fjalë:

I tha: Këtu s’jemi Elladhë!

Pse punon për Grekomanë?

Palas, Dhërmi e Himarë,

Janë një, s’jemi të ndarë,

Jemi një fis e një farë,

Kurveleshas e krutanë!

1914

Me konsolidimin e shtetit shqiptar, pas viteve 20-të, këto tentativa u zbehën, por u ringjallën prapë në vitet ’30-të. Në vitet 1932-3, nëpërmjet mësuesve të paguar prej tyre, u synua të mbylleshin shkollat shqipe e të hapeshin ato greke. Por këto përpjekje ndeshën në murin e patriotëve dhe popullit të Bregut. Dhespoti Kotoko, që vinte nga Gjirokastra për këto qëllime, u përzu me turp e teneqé vargjesh:

…Mori vesh mbreti dhe krali

Se fqinji tertipemadhi

Kërkon skoli të na hapë

Himarë, Dhërmi, Palasë!

Na duall ca palikarë,

Që me thes morën paranë,

Të punojnë për Junanë!

U erdhë lirat me mijra,

Natën ua pruri gjemia,

Zotërinjtë me lezete

Bënë shumë marifete,

Të bëjnë njerëz për vete,

Të na hapin shkolla greke!

Atje te kisha, te rrapi,

U mbëluath gjithë fshati.

Në mexhlis këta bandilla

I pështyu Marko Billa.

Ky Gogo Gaçi me shokë

Me mësuesin Panajot,

Gjikënuras, kudhësiot,

U ngrit më këmbë e u thotë:

“S’kemi punë me Greqinë,

S’e bëjmë hasha vëllazërinë.

Niprit e Gjergj Aranitit

S’bëhen djemt e Moraitit!

Vetëm për sebep të kryqit!

Shqipja sot këtu ka zot,

Jemi gjak i Kastriot,-

Tha Kolë Gjergji patriot!

Ky dhespot Kotokua

ç’paska qenë i marrë!

Vjen nga Gjirokastra

Drejt për në Himarë.

Vjen të paqëtojë

Të kuq e të bardhë[1]

Të heqë mësuesit,

Të vërë dhaskalë.

Palasë Kolë Gjergji

I duall në ballë:

-Ti s’na bën dot hasëm

Me vëllezërit tanë!

U’jam nip i Gjonit

Që zbriti n’Himarë!

Pra, jam bir i shqipes

Këtu s’është Elladhë!

Ndaj, dhespot Kotoko

Fut bishtin në shalë!

Në do të shpëtoç,

Kthehu nga ke ardhë,

Të jesh i sigurtë,

Kapëto Straknanë!

…Milo Petromilo

Një burrë atdhetar

Nuk iu nda Kolë Gjergjit

Dot nuk i përçanë!

Shkëlqeu kështu atdhetaria, vendosmëria dhe burrëria e patriotëve bregas, si dhe e popullit që i përkrahu ata.

39 burra të Bregdetit u mblodhën në Palasë më 1935 dhe i kërkuan shtetit të tyre shqiptar: “e, si shqiptarë të përhershëm dhe stërnipër të himariotëve të parë, që kanë luftuar kra për kra me kastriotasit për indipedencën e këtij atdheu, gjë e provuar prej gjithë historianëve të botës, nuk mundemi kurrsesi të tolerojmë quajtjen tonë minoritet, prandaj kërkojmë vazhdimin e shkollës shtetërore dhe protestojmë kategorikisht influencat dhe propagandat e huaja që kërkojnë të nga shkombëtarizojnë… Nga Kuvendi i Palasës, 1935”

E sa e sa këngë të tjera, vargje kuptimplote, të bukura e të fuqishme, jep muza e popullit himarjot nëpër dekada. Eposet dhe ciklet e tyre janë të pambarueshme. Dhe gjithnjë përfundojnë me esenca e sentenca që ndritin si shufra ari: “U jam bir’ i Gjonit / që zbriti n’Imarë / … Niprit e Gjergj Aranitit / s’bëhen djemt e Moraitit /..”

Histori e lavdishme. Qëndresë heroike, që shkëlqen më shumë e më ndritshëm se sa pellgu madhështor i Jonit aty afër.

[1] Mësuesit shqiptarë me “dhaskalë” – botuar në gazetën “Labëria” Prill 2002shqipe ne Bregdetin e Himares. Nderime!

IA ZBARDHËN FËTYRËN KOMBIT

June 21, 2016 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

Java e kaluar ishte një javë historike për Shqipërinë dhe për kombin shqiptar. Shqipëria mori pjesë në Kampionatin Evropian të futbollit. Në ndeshjet e saja me më të mirët e Evropës, skuadra kombëtare shqiptare pati dy humbje dhe më në fund fitore, në ndeshjen e saj me Rumaninë.

Ishte një javë pothuaj e pashembullt në histori për imazhin e Shqipërisë dhe të Shqiptarëve, për sjelljen e skuadrës kombëtare po se po, por më tepër kampionati evropian pasqyroi sjelljen dinjitoze të dhjetëra mijëra tifozëve shqiptarë që kishin shkuar në Francë nga të gjitha trojet shqiptare, nga diaspora në Europë e madje edhe nga Amerika. Dukej se i kishte ardhur koha shpalosjes me krenari të ngjyrave kuq e zi të flamurit kombëtar të shqiptarëve, në një Evropë që shpesh nuk i ka dashtë dhe shpesh ka marrë vendime historike të gabuara në kurriz të shqiptarëve dhe të interesave të tyre. Por ja erdhi koha, pas shumë shekuj vuajtjesh të këtij kombi të vogël por krenar që shqiptarët t’i tregonin Evropës dhe botës qytetarinë dhe kulturën e tij njerëzore dhe kombëtare. Gjatë ndeshjeve, skuadra shqiptare e futbollit dhe tifozët e saj e treguan veten të denjë të emrit shqiptar.

Të vetëdijshëm se nderi i Atdheut tregohet më së miri dhe në rend të parë me sjellje të mira ndaj njëri tjetrit dhe ndaj të tjerëve, futbollistët shqiptarë dhe mbështetësit e tyre, gjatë kampionatit të futbollit evropian, ia përmirësuan imazhin Shqipërisë dhe ia rritën namin kombit shqiptar më shumë se çdo gjë dhe çdo kush tjetër, për një kohë të gjatë. Si pasojë e propagandës së armiqëve të shqiptarëve gjatë dekadave, Evropa dhe bota dinin pak ose aspak për shqiptarët dhe ato që dinin nuk ishin zakonisht pozitive. Sjelljet e mira të shqiptarëve në Francë duket se habitën jo vetëm atë vend por edhe mbarë Evropën, ndërsa media franceze e cila siç duket nuk priste sjellje të tilla nga shqiptarët gjatë kampionatit, me kënaqësi u bëri thirrje shqiptarëve që të vizitonin Francën sa herë të duan dhe kur të duan. Shqiptarët e pranishëm në Francë për ndeshjet futbollistike të kampionatit evropian, të ardhur nga të gjitha trojet shqiptare, me të vërtetë shpalosen për mbarë botën vetitë më të mira kombëtare dhe njerëzore të kombit shqiptar.

Ngjarje të tjera që i dhanë një hov tjetër imazhit të mirë të shqiptarëve e që njëkohsisht pasqyroi edhe tolerancën fetare ndër shqiptarët — ishte edhe inaugurimi javën që kaloi i shtatores së Nënë Terezës në Phafenfohen të Gjermanisë, në prani tënjë numri të madh shqiptarësh dhe gjermanësh. Mirëpo, ishte pjesëmarrja e përfaqsuesve fetarë të shqiptarëve ajo që la përshtypje të thellë në të pranishmit dhe popullësinë vendase. Sipas burimeve të medias në Kosovë në këtë inaugurim, të pranishëm ishin Ipeshkvi katolik i Kosovës, Dodë Gjergji, Imami Xhevat Kryeziu, At Nikollë Marku dhe Haxhi Dede Baba Edmond Brahimaj.

Edhe me këtë rast, shqiptarët përsëri i treguan Gjermanisë dhe Evropës urat historike që ekzistojnë midis besimeve fetare të shqiptarëve, si dhe bashkëjetesën, harmoninë dhe lidhjet e gjakut midis tyre. Ndërkaq parada vjetore në New York, kushtuar gjithashtu Nënë Terezës, veshi kuq e zi rrugët e lagjës Manhattan, duke parakaluar para mijëra shikuesve vendas dhe të huaj dhe duke lënë përshtypje jashtzakonisht pozitive në radhët e banorëve të New Yorkut dhe të turistëve të shumtë.

Ajo që të bie në sy në të gjitha këto raste të shpërthimit të krenarisë kombëtare shqiptare — qoftë pjesëmarrja e kombëtares në kampionatin evropian, qoftë kujtimi i Nënë Terezës para shënjtërimit të saj në shtator — është fakti se shumica dërmuese e pjesëmarrësve në kët ngjarje ishin në moshë të re. Ky fakt në të vërtetë është një gjë pozitive që mund të jetë shenjë e mirë për të ardhmen, se ndoshta — ky brez i shqiptarëve, 25-vjetë pas shembjes së komunizmit, ndryshe nga klasa e tanishme politike anë e mbanë trojeve shqiptare – ka filluar të hedhë poshtë frymën e ideologjive dhe influencave të huaja të shekullit të kaluar dhe tu këthehet rrënjëve dhe vlerave kombëtare. Duket se kjo brezni — ndryshe nga klasa politike që udhëheq sot shqiptarët – është e vetdijshme për vlerat kombëtare, shpirtërore dhe historike të kombit shqiptar, dhe si e tillë ka vendosur, me qa sa ka mundësi, të shkojë përpara me hapa të shpejt dhe të sigurt drejtë botës përëndimore, aty ku kombi shqiptar e ka pasur gjithmonë vendin. Megjithë anarkinë politike shqiptare të këtyre dekadave të fundit, duket se shpirti shqiptar kërkon të dalë njëherë e përgjithmonë nga errërsirat shpirtërore shekullore dhe të shkojë drejtë dritës dhe vetive të vërteta stërgjyshore që e kanë dalluar gjithmonë kombin shqiptar.

Kjo gjeneratë e re e shqiptarëve – ndonëse e dhunuar, e abuzuar dhe shpesh e detyruar të largohet nga trojet e veta ka një potencial të madh, por të shtypur dhe të shtrydhur – po pret gjithnjë për hapjen e një rruge për një të ardhme politike që do të mundësojë që këto potenciale intelektuale dhe shpirtërore të këtij brezi që mbeten ende për tu shfrytëzuar, të shfytëzohen në përputhje me kulturën dhe qytetarinë që treguan para botës tifozët shqiptarë dhe skuadra kombëtare në Francë. Nuk bëjnë keq ata që janë venë sot në krye të politikës anë e mbanë trojeve shqiptare të marrin shembull nga sjelljet e mira, nga uniteti dhe nga kultura e futbollistëve dhe e tifozëve shqiptarë në Francë, por edhe nga toleranca dhe harmonia fetare e shfaqur në Gjermani dhe në rrugët e New Yorkut, ku shqiptarët pa dallim feje a krahine nderuan Nënë Terezen para Shënjtërimit të saj në shtator.

Politika pa kulturë dhe pa qytetari nuk vlenë asgjë. S’do mendë se ne në mërgim kënaqemi për imazhin pozitiv të Shqipërisë dhe të shqiptarëve, kudo dhe kurdoherë që ndodhë, sepse duam dhe dëshirojmë ta shohim Shqipërinë dhe kombin shqiptar të nderuar dhe të respektuar nga miqtë dhe nga armqitë dhe jo vetëm në fushën e topit. Por e duam dhe e dëshirojmë gjithashtu edhe të përparuar politikisht dhe ekonomikisht, ashtuqë ky brez, i cili shpresojmë se është i vendosur t’i japë një imazh të ri kombit, të qëndrojë dhe të ndërtojë një jetë më të mirë dhe më të begatë në trojet e veta. Për këtë është përgjegjëse drejtë për drejtë ky brez politikanësh që sot janë venë në krye të kombit, pasi për mirë ose për keq, këta janë ndërtuesit e të ardhmes së kombit shqiptar.

Ashtu siç bënë lojtarët e kombëtares dhe tifozët e tyre gjatë këtyre javëve në Francë, presim që edhe ata të pakën të tregojnë vullnet të mirë e të “mahnitin” botën me qytetarinë, me atdhedashurinë dhe me kulturën politike, duke pasqyruar për momentin jo vetëm simbolet kombëtare, por edhe drejtësinë shoqërore dhe vlerat morale si dhe bashkjetesën politike dhe harmoninë shoqërore në radhët e shqiptarëve pa dallim, duke i hapur kombit shqiptar shtigje të reja në historinë e tij të shumë vuajtur. Vetëm kështu do të ketë një përmirsim më të qëndrueshëm të imazhit pozitiv duke i zbardhur fëtyrën kombit me një kulturë politike dhe me sjellje qytetarie ndaj të gjthëve, përfshirë edhe kundërshtarët politikë.

Letër Vilson Blloshmit dhe Genc Lekës

June 20, 2016 by dgreca

Nga Hysen Haxhija/*

Isha në 38 vjetorin e ekzekutimit tuaj më 17 korrik 1977 në luginën e maleve të Librazhdit. Atje duke iu kujtuar lotët më rridhnin papushim, sot po plotësoj kohën që kaluam mbas pushkatimit tuaj. Përse?! Për ëndrrat e talentin tuaj, të cilat pa sharë dhe ofenduar asnjë qënie të gjallë, i hodhët në fletore. Për këtë ua morën jetën, ata që bashkë më Miladinin dhe Dushanin i stërviti kominterni i utopistëve francezë, ata që vrisnin qenie njerëzore vetëm se mendonin ndryshe nga ata, vrisnin ata që e donin Shqipërinë të lirë dhe të bashkuar. Vilson vëlla, unë kur lexova dijet e tua të shkruara aq sinqerisht dhe me aq pasion, kur lexova ato përkthime nga kolosët e letërsië botërore në shqip, mu duk vetja i vogël, ngrita sytë nga qielli duke pyetur: pse more atë gjeni o zot dhe më le mua të gjallë të jetoj kohën e misionarve të atij sistemi që mori ato jetë dhe la maskat e pinjollëve të tyre për t’i bërë homazhe hipokrizie në emër të demokracise dhe pushtetit? Ju patët guximin të shkruanit atëherë sa i qërruat sytë atyre që iu kapën e iu bënin hetuesi, hetuesi me ndjenjat tuaja, me mendimet dhe ëndrrat që më pas do t’i vaditnin me gjak. Si i pranoi toka trupat dhe shpirtrat tuaj? Si është e mundur që në shekullin XX të kishte mbi tokë të tilla bisha me fytyrë njeriu që, për fat të keq, i thërrisnin prokurorë, gjyqtarë të drejtsisë, ku në fakt ata ishin misionarë arkivolesh të ndjenjës njerëzore, të shpirtit demokrat, të lirisë së mendimit dhe të dashurisë për jetën? Si është e mundur që njerëz të tillë të firmosin vdekjen e rinisë dhe të intelektit të kombit të tyre, të atij intelekti që duhet t’i printe shoqërisë shqiptare? Në fakt sot janë po ata, po ajo pjellë e tyre që del në podium dhe salla akademikësh duke folur për lirinë, demokracinë, shkencën, ekonominë, ku gjysma e popullit vuan për bukën e gojës. Këtë kërkuat dhe ju atëherë, miq të mire, që ky vend mos kishte të varfër, të mos kishte të lënduar, të mos kishte të shfrytëzuar. Vetëm një zot e di se si ju dhe bashkë me ju të gjithë ne, si shtresë e persekutuar, duruam ato dhimbje, duruam ato duke qenë të prangosur e të brengosur që atdheu kishte marrë drejtimin për nga humnera komuniste. Sot në jemi gjallë për të dëshmuar qëndresën tuaj ndaj torturave, ndaj personit dhe kërcënimit, për të dënuar deri në pikën e fundit të jetës ku ëndrrat do t’i vadisnin me gjak. Po jo vetëm ëndrrat. Duke iu vrarë juve u vra dhe shpirti i artistit, i shkrimtarit, i gjuhëtarit, shpirti që donte që liria të mos matej me metra katror po me qiell! Zhgënjimi dhe përplasja e duarve të tyre për Europën e bashkuar, ku për fat të keq si përfaqësues të vendit tonë janë po ata ose më saktë parimet e tyre, që në një sistem tjetër i kanë kthyer në ligje. Ligje që vijnë me ca europianë dhe që këtij populli të traumatizuar ia shesin si konsultë me komisionin e e Venecias, por që në fakt e kanë zhytur vendin në mjerim dhe krim. Të gjithë këto 25 vite janë torturë që nuk durohet, torturë demokratike që jetën nuk po na e merr me plumb si ju, por dalë ngadalë, për të qënë dëshmitarë se fara e keqe ka mbetur thellë në këtë vend. Nuk dua të bëj moralistin, por unë i kam zili ata që humbën jetën në këneta, kanale dhe miniera dhe ju që u vratë nga plumbat e bishave të komunizmit. Ju kam zili sepse ju mbaruat ëndrrën shpejt, ndërsa ne vërtet nuk po vritemi vetë po shohim sesi zgjat vrasja e një ëndrre të një populli. Kemi parë me sytë tanë se si janë shitur vajzat tona në Europë, në ato vende nga presim të marrim shembull humanizmi dhe drejtësie, kemi parë se si trupi dhe nderi i tyre vlen pak dollare. Kemi parë dhe po shohim madje më shumë se si prokurorë dhe gjyqtarë vrasin jo me plumba por me vendime, vrasin jo me urdhër por me seanca “demokratike”, ku kandari i drejtsisë është bërë më i frikshëm se arma e kallashnikovit. Kemi parë dhe po shohim sesi masakrohet një shoqëri, sesi masakrohet një gjuhë, një shpirt që në fakt ju e deshët aq shumë dhe jatë jetën. Vëllezër, ju nuk e dini ose e shihni dhe nuk na vini dot në ndihmë. Sa shumë na kanë lodhur dhe plakur duke na mashtruar, përçarë, madje këtë të fundit më mirë se paraardhësit e tyre. Na kanë bërë të shohim njëri -tjetrin si armiq deri te vëllai vëllanë. Po vëllezër ju u vratë për një ideal, për një ëndërr, për një sistem që nuk e deshët, ndërsa sot vritet vëllai me vëllain për një pëllëmbë tokë, për një vijë uji. Kjo është demokracia që ne po jetojmë. Kjo në fakt është vdekja jonë për së gjalli. Sot nuk vriten për fjalë apo për poezi si ju, sot vritesh po kërkove pronat e tua, trashëgimëninë brez pas brezi, pasi prokurori apo gjyqtari zbaton ligjet nën kujdesin e rreptë të komisionit të Venecias. Sot ka shumë makina dhe këto i solli demokracia, por ata më shumë se fytyra e demokracisë janë kthyer në fytyrën e krimit, transportojnë tritol; ato më të bukurat mbajnë kriminelë Brenda, ato më të shtrenjtat të shtypin dhe në këtë rast qëllojnë vetëm fukarenjtë dhe aq më shumë që në mungesë të katilave që iu vranë juve, sot të detyrojnë të vetvritesh, të digjesh i gjallë në mes të kryeqytetit që kërkon të jetë pjesë e Europës. Po po, besojeni si Lirak Bejko. Lartësitë e këtij vendi që duken luks demokracie janë kthyer në trekëndësha të vdekjes në podium ku poshtë atij luksi qëndron arkivoli i njerzëve të zhytur në dëshpërim. Varfëria dhe problemet sociale po shkatërrojnë familjet, ligji antikombëtar i pronës i miratuar me konsensusin e famshëm PD-PS, ligji 7501, jo vetëm po vret njerëz, po pronën tonë të shenjtë po e degdisin kanaleve të grekëve dhe serbëve. Njerëz anonimë me interesa të shitura janë sot pronarët e pronave të shqiptarëve. Vëllezer ju nuk i keni kaluar këto mynxyra të post komunizmit europian. Ata na kanë lënë pa fshat, pa atdhe, pa varret e të parëve tanë. Kemi 4000 vëllezër të vrarë nga 1943-1944, por më makabria kriminelët që vrisnin pa gjyqe jo vetëm që nuk janë penduar, jo vetëm që nuk kanë kërkuar falje, por nuk tregojnë as groposjet për të qarë kockat e atyre që në shumicën e rasteve i kanë bërë grabitqarë mbi sipërfaqen e tokës. Ju ndoshta nuk e besoni, po edhe të vdekur na urrejnë, u dhembin sytë, duhan të na mohojnë jo vetëm gjenezën tonë, por dhe atë që donim të sillnim në këtë vend. Por jo vetëm kaq. Ligji 7501 është ndryshuar deri tani 18. Jo për ne jo, popër interesat e tyre. Së fundmi nxorën një tjetër ligj që edhe pse ke pasur sipërfaqe të mëdha toke të trashëguar, këta të dëmshpërblejnë vetëm më 300 m2. Qesharakja me çmimin e vitit 1945 jo me flori si e kanë blerë të parët tanë, po me letër. Mashtrimi i madh jo vetëm për ne, por edhe për ekspertët e Europës që po e gjejën gjuhën me këtë popull që deshën ta linin pa komb dhe pa atdhe; edhe atje ka pinjollë, ka trashëgimtarë bishash, mashtrues të korruptuar, vrasës, hipokritë, por për fat të keq të gjithë kanë qëlluar konsulentët tanë, ekspertët e këtij vendi që po kërkon të futet ne familjen europiane. Këtu po vdes shpresa, këtu edhe ata që dijnë heshtin, këtu dhe ata që shohin padrejtësi nuk guxojnë. Mjerë ne çfarë po shohim. Ju guxuat dhe patët kurajon të demaskonit sistemin me fjalë dhe ato qenë më të rënda dhe më të forta se plumbat që ata derdhën në trupat tuaj. Tani nuk ka vëllezër të asaj bote. Po ju shkruaj sot jo për t’u kujtuar juve, ju nuk do të harroheni kurrë nga njerëzit kuptohet se nga pushteti nuk japim garanci. Jo jo, mos ma merrni për keq këtë letër. Po ju shkruaj sot për t’u thënë se kemi nevojë për këshillën tuaj, se nuk dimë çfarë të bëjmë. Të jetojmë duke ju kujtuar ju apo të vdesin për të mos parë se si po vazhdon ekzekutimi i ëndrrës suaj për një tjetër jetë me liri dhe demokraci. Sot mund t’u themi që ne nuk e harrojmë kurrë vepren tuaj, madje ajo po na jep forcë të jetojmë me shpresën se kur te vijmë aty tek ju tu themi se ëndrra juaj nuk është më e tillë, ajo është realitet. Ndaj kemi frikë të vijmë dhe jo se na dhimset jeta. E vetmja gjë që mund të bëjmë të themi ty Genc e ty Vilson se janë të mallkuar ata që iu dërguan para plumbit. Ata që iu qëlluan dhe që menduan se gjaku juaj do të pushonte shpejt së ekzistuari, ne na ka mbetur në fakt vetëm mallkimi. Mos na i vini re se kaq kemi në dorë. Sot nuk na vrasin si juve. Sot ka metoda të tjera, ka fjalë të tjera. Sot po na vrasin jo në emër të internimit, të dënimit, të burgosjes. Jo jo. Kemi fjalën e bukur tani demokratike, vrasje në emër të integrimit dhe për këtë po kujdeset Europa që heshti kur ju vranë ju.

* Dergoi per Diellin : Cerciz Loloci