Sokol Sejko, meditim/
Ese nga Xhevair Lleshi/
…Kur e dëgjova për herë të parë nuk iu besova veshëve. U trondita dhe u tremba. S’di se si m’u morën mendtë dhe psherëtiva. Ai donte një vajzë dhe për të ishte gati të bënte sakrificën që i kërkohet dashuria. Dhe iu lut. Dhe iu përgjërua. «Jo, mos e bëj këtë, shpirt! Je ende e vogël. Ti je si drita, po të prekësh kam frikë se mbetesh e verbër, sepse kurdoherë drita godet në shenjë… Nuk e beson? Po ta them tani, duke u betuar para biblës së gjakut tënd: unë mund të isha edhe Atila! Po, po. Si Atila! E ke dëgjuar Atilën? Është barbar Atila, por para se të shfaroste Romën u mendua dy herë, ndonëse vdiste përmes të puthurave dhe ringjallej sërish si një Krisht. Atila ka qenë i madh. Edhe kur kam lexuar për herë të parë librin e papërfytyrueshëm për të nuk jam përmendur dy ditë e dy net. Sepse e përfytyroja veten si ai, jo si njeri i madh, jo si barbar, jo si perandor, por si njeri. E, Atila, ky gjakpirës i pamëshirshëm, ndihej keq vetëm para vajzave, para femrës, para magjisë së gruas. O Zot, moskurrë të kem të bëjë në jetën time me një grua që të gjykojë. Do të tmerrohesha! Nuk do t’i zija më besë madhështisë së botës…»
Ajo e shihte në dritë të syrit. «Ç’po më thua Koli? Ti je që më flet? Nuk po e besoj tjetërsimin e zërit tënd. Nuk di ku të fshihem. Ndihem e zhveshur krejt nën shikimin tënd. Mos… mos fol më kështu. Ti je më i miri ndër njerëzit. Mos më gjyko. As mos më quaj dritë. Do të ndihesha keq…»
Të mbytnin pëshpërimat. Zgjatnin krahët drejt dritës efemere dhe ngushëlloheshin në morinë e ngjyrave.
«Ti më afrohesh si zjarr që djeg veten. Sepse zjarri kurdoherë veten djeg. E bashkë me të digjet edhe ajri, edhe drita, edhe gjithçka e lëndët. Ah, të vije flakën, sa mirë! Do të digjej zjarri tek unë dhe do të mbetej gjallë dashuria. Kur u shpik zjarri atëherë ka lindur edhe dashuria! Ta dish. Edhe Atila, i madhi Atila, kështu thoshte. Sidomos kur u ndizte në sy zjarrin ushtarëve dhe i hidhte në betejë. Dhe ishte i gatshëm që me një të vetëm ta fitonte betejën. Kurse betejën me dashurinë, thoshte nuk e fiton dot edhe me legjionet romake. Sepse mund të vrasësh sa të mundesh, por jo të triumfosh. Është tjetër gjë triumfi! Janë të rrallë ata që ngadhënjejnë. Po, e vërtetë është, mund të fitosh beteja të mëdha, po kur nuk fiton betejën me një grua, ke mbetur trokë, je bërë thërrime, të ka ikur drita, je verbuar, mbytesh edhe në një pikë ujë! Ah sikur të isha!…»
Rrinte-rrinte dhe merrte frymë thellë. Bukuria e tij magjike ishte shprishur. Një stuhi e brendshme nuk e linte të qetë. «E dashur, dritë që më jep frymë. E di, ata do të vijnë. S’mund të mungojnë kaq gjatë. Madje e kanë tepruar. Lojë? Ti thua është lojë? Çdo gjë ka mundësi. Por, megjithatë, unë i shoh edhe përtej dritës së mekur. Kudo që të futen. Dhe me ushtarin tim të fundit që më ka mbetur (kjo është zemra, ta them sa për ta ditur, se ti s’ke nevojë për deklarata!) do të fitoj, patjetër. Se zemra ime dashuron, të ka ty shpirt. Ajo do të ketë një jetë që s’do të jetë më! O qiell i madh. Ma kthe diellin! Me jep dritën që ma ke errësuar, që po ma fsheh. Se kjo, zemra ime, jeta ime, me këtë ndriçim hyjnor që ka, më ruan nga parajsa e adhuruar e trimave, e atyre që s’e çajnë kokën, e horrave, e përbindëshave! Parajsa e tyre e mrekullueshme dhe e qorruar nga drita e epërme. Drita e shkallimit njerëzor. E di ti se Atila mbeti qorr për një javë? Dhe ikte pa i shtrirë duart përpara, as duke kërkuar pikëmbështetjen diku, as të trembej. Si me kokë prerë, Po me dritë të prerë jo! Nuk e fsheh dot jetën time me kokë të prerë, por më fshihet në thellësi të vetvetes jeta me dritë të prerë… Zot i madh! Merr pak frymë shpirt. Mos harro të thithësh ajër, mrekullia ime! E di, e di që të trishtojnë këto që të them. Por mua më ka rënë barra më e rëndë që kam parë ndonjëherë. Po shkarkoj nga supet atë që më mban gjallë: dashurinë! Sepse kam një frikë të vetne, mos atë ma vrasin… Se Atila, për çudi, nuk e kishte atë frikë, zemër. Duket, ta them ty, sa për ta ditur, ai nuk ka pasë dashuruar! Nuk e ka njohur këtë ndjenjë, përndryshe do ta kishte pikasur brenda dritës dhe do ta kish ruajtur mos ia vrisnin. Apo e ka fshehur? Po sikur? Vërtet…»
«Ç’po thua Koli! Të ka kërthndezur dashuria. Mos! Mos u bëj kështu… Të keqen!»
«Jo! Vetëm të keqen mos më thuaj. Është shprehja e nënës sime! Ah, ajo…! Zot, sa e dua! Sa e adhuroj. E di që s’kam për ta gjetur kurrë në udhëkryqet e andejshme. Ajo, vetëm ajo të mos ishte pas meje! Më kap tmerri i dhimbjes së saj. Me trupin tim le të bëjnë ç’të duan. Le të më presin çika-çika, s’ ka gjë. E duroj. E duron vetë mosqenia ime e lëndët… Por ajo, nëna ime, jo. Si do t’i duroj unë lotët e saj? Si do t’i duroj unë mërmërimat e pafryma të zërit të saj? Si? Më ruaj Zot, nga kjo e keqe. Se unë e di që shpirti im do të endet ja këtu, në këtë fushëbetejë të ngushtë… Brenda meje, teje dhe asaj, të mrekullueshmes, më të bukurës në botë, nënës sime! Nuk e beson? Vërtet? Të ka vajtur ndonjëherë mendja tek ekzistenca e nënës sate.? Jo? Po pse? Kaq e thatë paske mbetur? Ka rrezik që ti të mos kesh nënë. E di? Jo, s’ke si ta dish sa herë jam mbështjellë rreth e qark prehrit të saj duke u munduar të mos merrja frymë dhe të dëgjoja flladin e fjalëve të saj, gjithë çfarë belbëzonte vetëm për mua. Se kështu më dukej, sikur vetëm unë gjalloja në këtë botë, e dashura ime, drita ime, fryma ime…»
«O Zot ç’të paska hipur sot? Ke temperaturë. Kam frikë se në duart e mia do mbetet hiri yt!… Buh… Tmerr! Oh ç’tmerr!…»
«Shpirt, vetëm ti e di që unë jam Atila! Jo ai perandori që endej mjegullave të Evropës, por ai që endet edhe sot si shpirt i madh në mjegullat e shpirtrave, duke u përpjekur t’i zgjojë nga hataja e madhe që sheh! Njerëzit i ka zënë gjaku. Dhe kur të zë gjaku o ngrin, o kridhesh në kasaphanë. Unë kam ngrirë, kurse ata po vijnë. Pa trok kuajsh të ndezur nga një zjarr i dukshëm të etur brenda zjarrmisë së gjakut, me sytë që u ndrijnë nga tërbimi… Dhe ti, e mira ime, një ditë, kur njerëzit të arrijnë ta shohin gjakun e vërtetë, dhimbjen dhe dashurinë, ti atëherë do t’më gjesh mua. E di, do të jesh me frymë, se do të mbaj gjallë fryma e dashurisë, e kësaj magjie të hatashme, të fuqishme dhe të zjarrtë dhe do t’më marrësh aq sa dhe si të jem, do t’më mbash paraduarsh dhe do të kthjellesh e do ta kuptosh se jam unë, Atila yt, do të jem Koli, shpirti, jeta, vreri, ngushtësia, britma, ah edhe heroi yt dhe do të bërtasësh fort, aq sa të hajë zëri yt. Kjo të jetë e vërteta. Por le të jem i tretur, unë atë çast do të marr frymë, do të bërtas bashkë me ty, duke parë nga kati i pestë, atje ku është nëna ime, atje ku e kam lënë atë. Mos është hedhur nga ai kat i mallkuar? Mos! Mbaje dorën. Kjo s’duhet të ndodh. Kështu s’i ka ndodhur as Atilës, ndonëse në sy të tij u vranë dhe vdiqën të gjithë… Zot, po sikur? Ç’është kjo fanepsje e mallkuar?…»
«Pse, pse i ke këto mendime? Nga të erdhën? Dhe… aman, mos fol me këtë zë të shuar… Asgjë s’ka për të ndodhur. Unë e di këtë. E shoh qartë…»
«Ah, veç ta shihje njeriun si dritë! Kjo do të ishte edhe gjëja më e bukur në këtë botë. Pse? Po ne nga drita jemi bërë. Me dritë shohim, me dritë dashurojmë, me dritë jepemi… Ne shohim në errësirë? Po. Ta zëmë se kjo lëndë magjike dhe e mallkuar që e ka emrin jetë, ndjeshmëri, gjallje, kjo formë shpirtërore e asgjësë, vetë kjo ka për të mbetur. Plumbi të çpon, të lë pa frymë, kurse pa shpirt jo, edhe sikur fryma të jetë një shpirt më vete. A di si e mendoj këtë gjë? Ata, ti e ke të qartë se kush, do të më shoshitin me plumba, do të më korrin, do të shohin palosjen time, rënien time, por dëshirën time, ama, nuk do ta shohin dot. Do t’m’i lidhin sytë? Le t’m’i lidhin. Unë s’dua që t’m’i lidhin, por rregulli qenka rregull dhe ata do t’m’i fashojnë, por shpirtin edhe kur të jetë shuar fryma ime e fundit, nuk do ta shohin dot. As ëndërrimin tim nuk do ta gjejnë dot. As të puthurën e fundit të sime mëje. Se të puthurat më të dashura i kemi të padukshme, zemër… Oh, ç’mendime të vrugëta fshihen pas këtij istikami të tmerrshëm. Ah, po, jeta ime, në një istikam do t’më gjesh, se në buzë të një sfrati, në krye të bregoreje, në buzë të greminës, atje të pushkatojnë… Epo tek e fundit, nga zjarri i armëve vritesh, nuk digjesh. Edhe po të digjesh në turrën e druve (Atila e kishte fort për zemër djegien, se kishte bërë bast me zjarrin, kjo ishte e gjitha) mbetesh thjesht një shpirt i përvëluar, kurdoherë i nxehtë, kurdoherë pa hi. E mendon dot këtë? Kështu, shpirt, trupin tim edhe pas njëmijë vjetësh do ta gjesh të nxehtë, në zjarrin e dashurisë së pambaruar, në hirin e puthjes së pamundur të nënës, nën vështrimin e zjarrtë dhe aq të tmerruar të tim eti. Oh, atë mos ma kujto! Jo! Nuk dua! Mondin tim, të bukurin, të mirin. Do të lumturohesha edhe atje sikur ta dija saktë se ai s’do të ketë mendime të tilla! Kurrë. Dhe do ta këshilloja, do t’ia thosha në vesh: të shkonte në vise të ftohta, se atje je i detyruar ta mbash zjarrin ndezur si nevojë dhe si argëtim, atje edhe ajri ka tjetër vlerë, atje edhe loti i drerit të pikon në shpirt, të dhemb, atje dritës ia gjen edhe ngjyrën e pamundur. Atila zhvishej lakuriq kur bënte shumë ftohtë. Shoh, thoshte, gjëra të pamundura në këtë nxehtësi kaq të ftohtë! Prandaj ka qenë aq i bukur dhe aq i paepur Atila. Prandaj atij nuk ia prishte mendjen gjaku. Ta dish prej meje. Unë gjithnjë kam lexuar të pamundurën. Dhe e pamundura është ajo që nuk arrijnë dot njerëzit, njerëzit që nuk e vlerësojnë dritën, de! Për të e kam fjalën. A nuk është të fitosh të pamundurën kur të pushkatojnë? Me siguri. Dhe ata që do ta bëjnë këtë akt të çmuar (dhe të përçmuar! Ja, edhe nga çmimi, vjen e bukura, vjen edhe përçmimi, e mallkuara!) Ata do të rrojnë gjatë. Edhe sikur dora e vetë prokurorit tonë (prokurorët janë qeniet pa dritë dhe për fat rrojnë gjatë, shumë gjatë, aq sa nuk e mendon më edhe ai që u ka jeratisur jetën, apo jo? Unë dhe ti do t’i shohim sa të vobektë do të jenë kur shpirtrat e bukur do të gjenden nga një dritë e fshehtë. Se dritën e fshehtë, jo, nuk e shohin dot. Janë të paktë ata që e dallojnë. Ata janë edhe më të mjerët e kësaj bote, po edhe më fatlumët! Ata janë njerëzit prej drite. Drita dallon dritën, i jep fuqi asaj dhe mbretëron si dashuri e paskaj. Frymë e mekur, e endur në pezhishkë të marramendjes sime të tmerruar! Sikur!… Vetëm Atila jo!…
«Sokol, ç’pate?»
«Asgjë. Nuk e sheh? Jam zvogëluar, jam bërë Gishto, sa një lajthi dhe dua të zdërhallem me të Keqen! Veç ti mos më thuaj të keqen! Do t’u thosha të gjithëve: Mos po talleni me të gjorët e njerëzve të vdekur? Do të ishte e pamundur, edhe ata nxjerrin bukën e gojës. As me mend, edhe kur je në botën e shpirtrave, atje ku do të endem edhe unë së shpejti, edhe atje do të ndihesh i vetvetes, nën dritën e tmerruar. Këtë vuajtje Atila nuk e donte. Ç’buronte prej drite, t’i kthehet asaj, thoshte ai sikur të ishte çmendur nga çmenduria e plumbave (atëherë e shpatave dhe e shigjetave!). Edhe ndër ta, rrethuar me dritë do të ketë njerëz të bukur, servilë, qelepirxhinj, njerëz të hurit, të litarit e të xhepit, njerëz që qerasin, që tradhtojnë të dashurat (edhe truallin e tyre të ënjtur nga mëshira!). Ah në ngjërofsha pakëz dritë! Do të jem i lumtur…»
«Ç’të gjeti Sokol? Sonte s’ka hënë. Vetëm kjo dritë e mekur se nga vjen…»
«Mjafton, mjafton vetëm një pikëz e mekur drite dhe ajo bëhet burimi më i madh i dashurisë, edhe i dashurisë njerëzore. Ç’po të thosha pak më parë? Ah, po. Ata, prokurorët e mi, xhelatët, gjykatësit, pushkatarët, litarmbajtësit dhe trekëndëshvënësit, të gjithë do të jenë nën hijen e një drite që djeg dhe përvëlon. Ata, thashë, do të rrojnë shumë, sepse vetëm ashtu do të shpaguajnë gjatë, gjersa t’u kruhet zëri në zgafellat e frymëmarrjes njerëzore. ATA DUHET TË SHOHIN GJALLË VEPRËN E DUARVE TË TYRE! Edhe Atila i donte shumë. U dërgonte gjithnjë të puthura të ndritshme, ndaj dhe shpirti i tyre bubërron përmbi shpuzën e urrejtjes, nën një djegie sa më të gjatë, nën llahtarën e shikimit të tyre të skuqur nga tmerri… Por… A nuk i dëgjon? (Qesh. Qesh edhe më fort.) Mbajnë një litar të trashë dhe të fortë liri. Nuk gjen askund litarë të tillë. Janë bërë cironka, janë nxirë shpirtërisht, se si i gënjen mendja të gjorët, kanë frikë se nuk më gjejnë. Më mirë t’ua tregoj që jam me ty. Ik shpirt. Ik. Më mirë të të mos gjejnë këtu. E dinë, thua? Sigurisht që e dinë. Por tani s’duhet të të gjejnë këtu me mua. Po të jap të puthurën më të shkurtër që dhuron drita. Edhe Atila kështu puthte si një fshikje drite, si fraq i hollë nën rrezen e parë të dritës. Të puthurat e ftohta të verës, nën zjarrin e një drite të pashuar, nën mugullimin e acartë e të sertë të dritës besëprerë… Sikur… Fundja le të vijnë. Po i pres që pa lindur. Më bëhet se e kam ditur këtë mungesë të vërtete që po trashet nga e Mira. Ha, ha, ha! Qesh pa zë. Qesh edhe me ulërimë. Ata po vijnë. E njëjta gjë në shekujt e zinj e pa dritë. Një Heshtje e përshëndetur nga Kotësia e fëlliqur. Atila!… A mund të isha dot si ti?… Edhe ti shpirt e ke emrin Atila. Mos thirr më Sokol! Mos! Mos! Mos!…»
Vetëtima e një drite të largët i dha dritë gjithçkaje që ndodhi. Blici i madh u shkrep dhe e ngriu përjetësisht këtë pamje të ndritshme që i xiglon gjithkujt në shpirt…
Murtaja juaj ra. Ajo, drita e jetës së amëshuar, lartësohet. Një mbrëmje sa e gjithë jeta pa djaloshin e pafajshëm Sokol Sejko. Takoj papritur prokurorin aq jetëgjatë sa s’mbahen mend vitet (jo, jo vitedritë, se në vite të tillë është Sokol Sejko!). «U gjetën eshtrat e tij?» – e pyes. Ai më sheh me sytë pa dritë, sikur vjen nga një planet tjetër. E si mund të kenë dritë sytë e tij? E kam fjalën për Atilën, e gjetët apo jo? Qyqarë! Sëmundja e dashurisë pa jetë e pa dritë! Mallkim. Ajër i nxehtë. Pa frymë. Drita endet mbi kokat e njerëzve që rrinë bashkë kurdoherë të fajshëm e të pafajshëm, brenda kolonës zanore të dashurisë…

Tiranë, më 26 janar 2016