• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NË UDHËKRYQIN MES ËNDRRËS DHE REALES

June 6, 2014 by dgreca

(Mendime krikike për lirikën e poetit Milazim Krasniqi)/
Në poezinë antologjike ”Guri i megjes”, përtej etnografisë shqiptare të mullinjve me gurë ai krijon një situatë të veçantë. Sipas tij, “njerëzit ia bartin peshën në zemër / Që kur humbën paqen në shpirt”. Në të sheh mrekullinë e krijimit të qiejve, të tokës sonë, të jetës sonë. Në këtë vëllim duket se Milazimi në të njëjtën kohë është poet social, atdhetar, filozof, historian, udhëtar, gjeograf, mjek, ushtar, udhëtar. Në fund të fundit, është një poet i lindur. Ai nuk tutet që të nxjerrë edhe shpatën para vdekjes së tij, që është rilindja e vargut e në atë që harrohet si hi i shuar në kohë. Në kuadrin e këtij mesazhi filozofik dhe social, poezia e Milazim Krasniqit është një Dritë Shpirti, për të cilën duhet ta falënderojmë./
Nga Namik Selmani/
Vëllimi poetik i poetit prishtinas Milazim Krasniqi duket së është një kurorë e bukur dritësore e botimevë të tij të shumta në vite, por edhe e Shtëpisë Botuese Amanda Edit në Bukuresht, e cila ka marrë përsipër që të promovojë krijimtarinë më cilësore të poetëve dhe prozatorëve shqiptarë në vitet e fundit. Duket se fjala shqipe në përkthimin e bukureshtarit të talentuar (B. Y.), ndjehet dhe më ngrohtë, më e sigurtë, më obliguese, më e përkushtuar, më e motivuar, kur letërsia shqiptare bashkëkohore shkruhet dhe përkthehet, promovohet në tubime ndërkombëtare, ku ajo po fiton një qytetari të re. Milazim Krasniqi është një nga pjesëtarët gjeneratës së parë të poezisë kosovare që kërkon të përcjellë traditën më të mirë të poezisë sonë, më cilësoren e saj. Ky pasardhës i denjë i shkollës mekuliane është kthyer prej vitesh edhe vetë një “shkollë” e saktë dhe cilësore për poetët e rinj në Kosovë. Në këtë dhjetëvjeçar të fundit, autori ka patur një shumësi botimesh, të cilat, për të qenë të drejtpërdrejtë, jo gjithmonë kanë patur cilësinë e duhur dhe të aftë për të dalë si “ mall” i vyer dhe aftagjatë letrash në tregun tradicional të letërsisë ballkanike dhe evropiane, sado përkthyes të mirë që mund ta marrin përsipër përkthimin e tyre.
Është pak të thuhet se poezia e Milazim Krasniqit ka fytyrën e saj të qartë, që e sheh që larg dhe e dallon bukur mire, sado mjegulla që të dalin para syve. Duke e lexuar dhe e rilexuar këtë poezi, m’u kujtua poeti Martin Camaj që ka lindur jo larg trevës ku ka lindur e ku ende është gjallon në krijimtari, Milazim Krasniqi. Në ballafaqimin që ai bëntë me sallonet arisokratike të letrave gjermane, ai vjente me dinjitet, me një poezi moderne që të mbetet dhe sot në përfytërimin e një imazhi poetik të veçantë. Milazim Krasniqi nuk “ka vrapuar” asnjëherë që të të hedhë në një tavolinë shumë kopertina librash poetikë ku është emri i tij tashmë shumë i njohur edhe në trevat e tjera shqipfolëse veç asaj të Prishtinës. Duket se ai ka bërë me vete atë Besë Shqiptare me fjalën e frymëzuar, siç e kishte bërë kahmoti Lasgush Poradeci, Mitrush Kuteli, Noli dhe Migjeni.
Kurora e Kujtesës së padiskutueshme për në poetët pavarësisht se kë gjuhë belbëzon nuk është gjithmonë te numri por te vlerat që sjell në letërsinë ballkanike dhe atë evropiane. Tek po shikoja dhe po lumturohesha me këtë përkthim dinjitoz, gati në formën e një antologjie (se në të poezi të zgjedhura), më shkoi mendja te misioni i ri që ka marrë vetë poeti me përkthimin e poezisë së tij. Përkthimi i poezisë në një gjuhë tjetër, të cilën sot po e shijojmë edhe me këtë poet, thuajse të lindur qoftë me një gjuhë që ka miliona e milona lexues apo të një tjetre që ka me mijëra, është rizgjimi fisnik i vargut të saj. Është një mbjellje e re e vargut e shpirtit poetik që në kohëra që vijnë do e begatojnë dhe më mirë Arën e Poezisë së Kombit. Është një zjarr i gjallë dhe një qiell i ri brenda qiellit të poezisë sonë. E për këtë duhet përshëndetur poezia e Milazim Krasniqit si të ishim në një festë të re të Librit Shqip, duke thënë jo si fjalë të përtypura si çimçakëz deri në pafundësi, po fort, fort, se libri i bën nderë jo vetëm poetit veteran, por dhe mbarë letërsisë shqipe.
Sinori i parë befasues që të përshfaqet kur e sheh këtë poezi, duket një argument që e tejkalon tematikën dhe mesazhin, pas të cilit vrapojmë të flasin kritikët, recenzentët. Pra, është Gjuha Poetike e përdorur në të, njësoj si të thuash Tharmi, Maja, pa të cilin mielli më i mirë të jep një “kulaç të ëmbël”. Dikurë është thënë: “ Më jep një gjuhë të kulturuar, të bukur që t’ju jap një komb!”. Në rastin e poetit ka një Kod pak a shumë të përfaërt me të: “Më jep një gjuhë të pastër, të përpunuar, të thellë, që t’ju jap një poet!”
Poezitë e Milazim Krasniqit shumë herë i ngjan vetëtimave që të lënë një ndjesi të shpejtë, të fortë, shungulluese pas vetes, Ai nuk është poet tribunash me fjalën që përdor. Nuk vrapon pas tamtamve të fjalëve që nuk dëgjohen as në rreshtin e parë të një turme, sa anonime po edhe indiferente, po kaq të dehur nga zhurmat e kohës. Jo! Ai është meditues, është goditës në metaforë, është një narrator poetik i lindur dhe i saktë, që ia numuron gati me gishta fjalët e vargut. Shikoni pak titujt e fuqishëm të poezive të tij! Dihet se titulli është goditja dhe kontakti i parë shkronojr që të jep një poet i mire: “Laku i frikës”, “Guri i megjes”, ”Planete të largëta”, ”Vdekja vjen vetëm”, “Fëmija i xhamtë”, “Dalja e atdheut nga ëndrrat”, “Humor i zi” etj.
Mungesa e një farë harmonie vargërore në poezinë e tij brenda rrëfimit klasik tradicional të poezisë shqiptare po dhe botërore, zëvendësohet me një harmoni të brendshme, gati tronditëse në atë që ai përcjell, me një Kod heshtjeje, me Kodin e mentarit që di se ku dhe se kurë të flasë, pavarësisht se gjendet në krye të Odës apo diku nga fundi ku është më afër dalja. Duket se Poezia e tij klith së brendshmi, qoftë si shqiptar, qoftë edhe si njeri i botës së madhe. që ka jo pak halle e shqetësime Më saktë, edhe kur ai merr misionin tashmë shumëshekullor në poezi, që të merret me detin, nuk merret me valët, me diellin me shkumën, po ka një mënyrë të vetën: Det, o det, o gjëmë e bukur
Këlthitu nga ëndërrime të mëdha!
Në poezinë “Shumëzimi i vdekjes” ai shkruan: “Frika do të afrohet tinëzisht/ si krokodili në ujë të turbullt/ përfyrtërimeve të mia/ deri në një çast të vërtetë. Në atë dialog social dhe poetik me jetën, me plagën e madhe të varfërisë, atë e shqetëson shumë varfëria e shpirtit që është ulur këmbëkryq në jetën tone: Sonte kanë ardhur shpirtrat e engjëjt/ Për të na dashur o gjykuar/ Lehtë ia bëjmë me këto të mira në sofër/ Po si t’ia bëjmë me varfërinë e shpirtit? Poeti nuk vrapon pas portreteve poetike, por në ato pak të tilla që vë në libër, ai ka një gjetje të lakmueshme. Në poezinë “Im atë” ballë dramës së jetës dhe forcës së besimit që e ka mbajtur gjallë në jetë ai thotë: Në atë dramë të tij/ Diçka gjithmonë mbetet e paparë/ Diçka mbetet gjithmonë e paparë. Kështu shkruan poeti, për të shkuar më tej te një portret kolektiv të shumë njerëzve: Në të gjithë anët njerëzit nxitojnë/ Dhe çuditërisht u ngjajnë pantomistëve/ Dhe harruar në rolet e tyre.
Në poezinë antologjike ”Guri i megjes”, përtej etnografisë shqiptare të mullinjve me gurë ai krijon një situatë të veçantë. Sipas tij, “njerëzit ia bartin peshën në zemër/ Që kur humbën paqen në shpirt”. Në të sheh mrekullinë e krijimit të qiejve, të tokës sonë, të jetës sonë. Në këtë vëllim duket se Milazimi në të njëjtën kohë është poet social, atdhetar, filozof, historian, udhëtar, gjeograf, mjek, ushtar, udhëtar. Në fund të fundit, është një poet i lindur. Ai nuk tutet që të nxjerrë edhe shpatën para vdekjes së tij, që është rilindja e vargut e në atë që harrohet si hi i shuar në kohë. Në këtë kohë kur lexuesi shqiptar në Kosovë, por dhe në Shqipëri është i “uritur” për vepra cilësore artistike, jemi përballë botimeve me një numër të jashtëzakonshëm të botimeve nga të gjithë moshat, qytetet, fshatrat, aq sa të duket se çdo shtypshkronjë është kthyer në “fabrikë” poezishë.
Brenda lirisë së botimit duket se jemi të gjithë pjestarë të një maratone. Përballë kësaj libromanie, më vjen në mendje mesazh mitik i Dankos, i atij njeriu të fortë, human, të mençur, që mori përsipër që në ballë të një turme njerëzish, mes një pylli të dendur pas të cilit ishte Liria, të shpëtonte Njerëzit. Në të kundërt, ata do të vriteshin nga kundështari. Të gjithë, të gjithë! Kur hijet e zeza të pyllit, lodhja, ankthi, frika i kishte pushtuar të gjithë ata, iu vërsulën Dankos për ta vrarë, se ai nuk po kryente detyrën e tij. Atëherë ndodhi çudia. Ai nxorri nga gjoksi zemrën dhe e bëri diell të vogël në atë pyl ku rrinin bashkë Liria dhe Vdekja. U bënë të lirë. Po mbeti aty, me zemër në dorë, pa u kujtuar për të, pa e falënderuar për sakrificën.
Në kuadrin e këtij mesazhi filozofik dhe social, poezia e Milazim Krasniqit është një Dritë Shpirti, për të cilën duhet ta falënderojmë. Është e vërtetë që ajo ka shumë pasjetë. Ka dhe trishtim, por ai nuk rri i ftohtë ndaj jetës. “Trishtimi e plaku botën”, thotë diku një poet. Por, Milazim Krasniqi na e thyen këtë shprehje me poezinë e tij. (Tiranë, maj 2014)

Filed Under: ESSE Tagged With: DHE REALES, namik Selmani, NË UDHËKRYQIN MES ËNDRRËS

Një “Bibël” për faljen e gjakut

June 5, 2014 by dgreca

Nga Përparim Hysi/
Romani i Pierre- Pandeli Simsisë “Nuse në derë të hasmit” mbrriti në dorën time me shumë vonesë. Pa zmadhuar në këtë që shkruaj, them se sikur libri të qe nisur në këmbë që,matan oqeanit, ku jeton autori, do kishte mbrritur më shpejt. Sidoqoftë, më mirë vonë se sa kurrë. Qe një amanet që, si të gjithë amanetet, nuk e treti dheu. Miku im ( po ky njeri kaq i gjendur për kë nuk është treguar mik?), ingjinieri Spiro Naqo ma solli në dorë, pasi kish ngrënë një gjobë të mirë për parkimin e makinës. Pra, i futur dy herë “borxh”, së pari për autorin dhe së dyti për prurësin (sado që prurësi nuk gjykohet!!!), pak nga pak po paguaj “doganën” me këtë shkrim që si objekt ka romanin në fjalë.
* * *
Dhurata që ma solli të “ngrohtë”, ingjinier Spiroja, më gjeti paksa të ngarkuar me halle familjare. Halle ca të rënda që unë i kaloj o duke lexuar, o duke shkruar. E lexova romanin dhe ,tek qëndroj për të dhënë përshtypjet për të, them: me Simsinë ka ndodhur si me atë thënien e arabëve që thonë: – Mos ia beso të gjitha mikut, se, ku ta dish, një ditë mund të të bëhet armik. Dhe, më tej:- Mos e shaj deri në fund armikun,se një ditë mund të bëhet mik. Se, në fund të fundit, kështu vërtiten ngjarjet në romanin që lakoj. Simsia, ky beratas që ka emigruar në vitet e demokracisë matan oqeanit, në Shqipëri nuk ka qenë shkrimtar. Ka qenë një qytetar i thjeshtë që aspironte për kulturë. Aq sa e kam ndjekur unë (natyrisht, ç’shkruaj për të, të merret me rezervë,se unë nuk njihem me Pierr Simsinë), di që Pierri është një “makineri memoriesh për këngët”, gjë që flet për një njeri që kohën e lirë e ka për të zgjeruar horizontin. Kalimthi, në mos më gabon kujtesa, e kam parë kur tekste të tëra këngësh të kënduara në festivale, i thoshte përmëndësh si të qe një makinë logaritëse. Më tej, kam lexuar prej tij tregime (me kufizime këto,se jo çdo gjë mbaj mend), por, kur erdhi në Tiranë për të promovuar këtë roman, nuk patëm mundësi që t’i hapnim “kartërat”. Gjëra që ndodhin. Isha në sallë. Kur mbaroi promovimi, i dhashë dorën dhe sa shkëmbyem përshëndetjet e kortezisë, u ndamë. As që e dija, që Spiro Mikut i kish lënë një libër për mua. Pra, këtë roman që unë, pasi e lexova, e quaj si një “Bibël” për faljen e gjakut.
* * *
Por para se të them përshtypjet për romanin, nuk kam si mos bëj një analogji të largët që ka ndodhur me dy shkrimtarë të mëdhenjë aty, në Amerikë. Është fjala për të madhin Woolt Witman dhe poeten e bukur, por aq “gojëmbyllur”, Emily Diskinson. U takuan në një stacion treni dhe vetëm sa shkëmbyen duarët: Woolt- Emily dhe kaq. Sikur Diskinsoni të kishte folur,- them unë në një poezi timen,- kushedi seç diej poetik do kishin ngrohur faqet e letërsisë. Po Emilyja mbeti ashtu e drojtur, si një “film pa zë”, për të shpërthyer me njëmijë e pesëqind poezitë e saj të ndryme në sirtar. E solla këtë ndodhi vetëm se kështu ndodhi dhe me mua dhe Simsinë. E sa për analogjinë (ato kurrë nuk janë të qëlluara), vetëm një gjë: ky shkrim po bëhet me vonesë për shkaqe që nuk varen nga unë.
Romani në linjë të prgjithshme ka dashurinë e dy të rinjëve shqiptarë që kanë emigruar në Amerikë. Njohur, rastësisht,ata lidhen pazgjidhmërisht me njëri-tjetrin. Kur “njihen” më mirë, zbulojnë se kanë të fshehta që në “stazhin” e njohjes nuk ia kanë zbuluar njëri- tjetrit. Për të qenë më i drejtpërdrejtë me lexuesit që nuk e kanë lexuar romanin, dashuria e Liridonit me Lean has në një “gërç” që është vështirë të kapërcehet. Si një nyje “Gordiane” që nuk do shpatën mitike të Aleksandrit të madh për t’u prerë, por do urtësi dhe zëmërmadhësi njerëzore për t’u kapërcyer. Nga dashuria e pastër e çiftit Liridon-Lea ka një fëmijë parakohe dhe, pikërisht, në këto çaste, zbulohen të “fshehtat” që janë si një kërcënim real. Lea qëllon të jetë nga një derë, që në lidhje gjaku, kishte hak për të marrë në familjen e Liridonit. Më shumë se kaq, nuk ka se ku të shkoj. Por…
le ta lëmë për një çast se si vazhdon ky roman dashurie, për t’u ndalur tek autori, Pierre- Pandeli Simsia.
* * *
Sado që ka kohë që jeton në Amerikë dhe sado që është qytetar amerikan, tek Simsia ndodh që me trup është atje, matan oqeanit, po me shpirt është në Shqipëri. Kur them në Shqipëri, kjo, Shqipëria për të fillon nga Berati dhe mbaron kudo ku fjalës bukë i thonë bukë. Pse pulson me këtë lloj gjaku, pse jeton me arritjet e hallet e SHiqpërisë, ulet e shkruan një roman ku në qendër të tij, është hakmarrja. Simsia e di mirë: ne jemi “pasagjerë të mesjetës” që duam të udhëtojmë në “trenat modernë të Europës”. Në ndodh që fenomeni gjakmarrjes është bërë një fenomen akut, faji, padyshim, është i politikës dhe shtetit, në radhë të parë. Shteti, në postdemokraci, i ngjan atij “bullarit” që i ka të mbyllur sytë. Gjakmarrja është plagë e hapur që rrjedh dhe plagos shoqërinë. Kundër këtij fenomeni mesjetar ngrihet me penën e tij, Simsia, dhe jo vetëm kaq: nuk ke se si mos entusiazmohesh dhe, njëherësh, ta ndjeshë veten mirë, kur Xhorxhi, dajua e Leas, e fal gjakun. Kjo falje gjaku nuk është as trill dhe as një veprim “deux ex machina”, por rrejdhojë e një pune të madhe, ku një meritë të madhe,sa “komiteti i faljes së gjakut” aq dhe religjioni. Xhorxhi duke qenë një besimtar i thekur i kishës, “dorëzohet” në ndërgjegjen e tij dhe fal gjakun e të vëllait.
Mesazhi që përciell Simsia është një mesazh i bardhë. Ai nuk mund të rrijë symbyllur para një fenomeni që, në të vërtetë, është një atavizëm që nga Mesjeta e largët. Apeli i tij është sa i bukur, aq dhe njerëzor. Bukuria dhe vlera e romanit rriten në finale. Një finale që të mbushë me emocione pozitive dhe mbresëlënëse. Për këtë arsye unë e kam quajtur romanin “Një Bibël” për falen e gjakut,
Tiranë, 5 qershor 2014
*(esse)-Romani “Nuse në derën e hasmit” të Pierre-Pandeli Simsia

Filed Under: ESSE Tagged With: e gjakut, Një "Bibël", për faljen, perparim Hysi

JO,MENTOR QUKU! .. BURRA SI TI, NUK VDESIN KURRË !

June 2, 2014 by dgreca

Foto: MENTOR QUKU (1939 – 2014)/
Nga Fritz RADOVANI/
Shkodra ka humbë një qytetar dhe intelektual të mirfilltë, ndersa, Shqipnia, ka humbë modelin e një Atdhetari të Persosun! Shokët e Tij numroheshin me gishta…
Familja e vjeter shkodrane asht e vertetë se ka pasë dhe uroj të kenë Pinjollë me të cilët ka mese krenohet, po, Mentor Quku, ishte i rrallë në mjedisin e gjithë Shkodres.
I rij në Shpirtë, i pashëm, i qeshun gjithmonë, qyshë se e njoha në vitin 1953 në oborrin e shkollës Pedagogjike të Shkodres, po, mbi të gjitha i dashtun, joshës, dhe nder të veçantit Shqiptar që trashigoi Fisnikinë, Bujarin, Burrninë pa asnjë thermi fanatizmi, e këta janë një visar i çmueshem që Nana e Tij, i mkoi me qumshtin e vet si biluri…
Kam njohë në jetë Burra të vertetë në Shkoder, por nder moshatarët e mij, jo, per zakon se sot duhen thanë këto fjalë, po Shokët e Mentor Qukut, i vijnë rrallë Shkodres dhe gjithë Shqipnisë! E me plot gojë mund të them se Ajo Familje, 60 vjetë perpara kishte tri lule: Lalin, Mentorin e Lilin… Një nder’ i vertetë i Trojeve tona.
Provoi persekutimin e “heshtun”, tue iu privue e drejta me shkue në shkollen e mesme të gjimnazit bashkë me motrat, po gjithmonë kryenaltë se i perkiste asaj “klasë” që nuk pranonte privilegje me turp e faqe të zezë, gja të cilën, Qukët e kanë pague mjaft shtrenjtë nga persekucioni i pashpirtë komunist 47 vjeçar. Provuen burgjet, transferimet nder skajet ma të vështira të vendit, trajtimin antinjerzor komunist, po gjithmonë, dhe pa ma të voglen frikë krenarë dhe dashamirës ndaj shoqnisë së cilës, ua shperblyen me Besë dhe dashamirsi vuejtjen deri në vetflijim, po kurrë, me i sjellë një të keqe sado të vogël shokut dhe mikut nder të gjitha rrethanat e vështira të jetës. Ky ishte edhe Mentori!
Në vitin 1996 e takova rasësisht në rrugë tek Muzeu Popullor… Si gjithnjë, më foli dhe më tregoi se ishte angazhue per me krijue “Të Djathtën e Bashkueme Shkodrane”… Atyperaty…nuk isha optimist! Po, mbas një takimi me një grup qytetarësh tek shkolla Pyjore, ndryshova mendim dhe mora pjesë me qejfë në atë fushatë zgjedhjesh edhe pse asnjëherë nuk jam angazhue me parti politike, madje, ishte pikrisht Mentori dhe Nik Pavaci, që më propozuen si deputet perfaqsues i të Persekutuemëve Politik të Shkodres. Nuk u realizue kjo dëshirë e tyne, se ministria e mbrendshme më dha tri ditë ma vonë, dokumentin e pastertisë së figurës, atëherë, kur Prefekti i Shkodres z. Iljaz Vrioni, më tha: “Je i vonuar, se dje avioni u nis…”, dhe, unë iu pergjegja po me fjalët e tij, në një artikull në gazeten “Shkodra”… Megjithate, në saje të Mentor Qukut, Nikolin Pavacit, Nikolin Destanishtës, Ndrekë Bazhdarit etj., fitoria e së Djathtës së Bashkueme u arrijtë.
Ajo Fitore e Popullit të Shkodres ishte meritë kryesisht e Mentor Qukut, prandej edhe pothuej “askush” nuk e bani zemren gurë me ba një analizë objektive të saj, sepse Aty, ishte Ideali i Popullit të Shkodres, i Bashkuem si asnjëherë rreth një dashunisë Vllaznore, me të cilen, Ai do ti tregonte mbarë Shqipnisë, se vetem kështu ndertohet Demokracia! Asnjë prej Atyne Burrave që e organizuen dhe e arrijtën Fitoren e së Djathtës së Bashkueme Shkodrane, nuk u angazhuen nder poste shtetnore, dhe kjo ishte dëshmija e ndershmënisë së Tyne, gja që vertetonte një nga cilësitë e Tyne të Mëdha Shpirtnore: “Shkodra Antikomuniste asht e Bashkueme!”
Po, a u mjaftue me kaq “drejtori” i Muzeut Shkodres Prof. Mentor Quku?
Nuk besoj se ka njeri që mund të mohojë vleren e madhe të punës së palodhun të Mentorit, që në fillimet e para të luftës per Demokraci të Vertetë, e Ajo fillon atëherë kur qendra e Muzeut u kthye në Vater Pritje të Burrave të Nderuem Shqiptarë si: Profesorët e Pavdekshem Arshi Pipa, Gjon Sinishta, Zonja Camaj, Abaz Ermenji e madje, edhe nga personalitete të mëdha të Besimeve Fetare apo të kulturës Europjane…Pa zanë me gojë botimet dhe kumtesat e organizueme per Krenarinë e Shkodres Martire.

At Gjergj Fishta, Don Ndre Mjedja dhe Luigj Gurakuqi…

Këta Burra ishin frymzimi i Mentor Qukut…
Kjo veprimtari e Mentor Qukut e kishte domethanjen e vet!
Brumosja Shpirtnore dhe qytetare e Tij, në gjurmët e Kolosëve të Mëdhej si At Gjergj Fishta, Don Ndre Mjedja apo Luigj Gurakuqi, e thërrisnin dhe, pikrisht ishte Mentor Quku, që U asht pergjegjë me jeten dhe Veprat e veta, që me plot gojë Sot, mund të mbishkruhen mbi aktivitetin e Tij Atdhetar: “Idealist deri në vdekje per një Shkoder Antikomuniste të Bashkueme!”
Nuk e dojshe sot një lajm si ky per moshatarin tim Mentor Quku, edhe pse jam i sigurt se Ai asht pranë me Ata Burra! Jeta e njerzëve të Nderuem si Mentor Quku nuk mbyllet asnjëherë, se Veprat e Tij janë të Pavdekshme, janë udhë e sigurtë Vllaznimi dhe Bashkimi ashtusi, gjithmonë, Shkodra i ka lindë dy herë Ata: Si Kreatyra Njerzore dhe si Atdhetarë të Perkushtuem në rrugen Heroike të “Rozafës”…
***
Para pak kohe, pa dijtë se ishte tue u mjekue në Itali, i drejtova një pyetje per një nga personazhet e historisë sonë, fushë në të cilen kemi komunikue gjithnjë, dhe ashtu U përgjegjë, tue e mbyllë: “…Vllaznisht, Mentori.”
Një ditë do ta publikoj mendimin Tuej, i dashtun shok i vjeter, mik dhe Vlla, siç më ke konsiderue gjithmonë deri pak ditë perpara!…
Jam shumë larg i dashtun Mentor Quku, me dashtë me kenë këta çaste atje…
I therun thellë në zemer nga dhimbja per Ty, çova mendjen tek At Fishta, dhe mu kujtuen vargjet e Tija:
… “Dal në dritsore me kundrue shatorren,
Qi i Lumi t’ kthielltë ia vuni rruzullimit,
E kqyri hyjt, qi thue, se njaq sy Zotit
Flakojn mbi dhé –…
– e atë botë mendoj per ty.
E, ku t’ a shoh ma t’ flakshem tue xhixhillue
Nji hyll, aty selin un tham me vedi,
Ti do t’ a késh, e syt m’ atë hyll pa da
I nguli, e m’ bahet si me t’ pa. Me emen
Un t’ thrras atë botë n’ per terr. Nji vaj bylbylit,
Qi permallshem nder gemba rrin tue kja
Fatin e vet, a ndoshta, zojt e dashtun,
Jehonë m’i bahet t’ grishunit; e m’ duket
Se bisedoj me ty!… Nuk dekka i miri,
Jo kurr…”
“Nji lule vjeshtet” At Gjergj Fishta, Lirika.

Melbourne, 2 Qershor 2014.

Filed Under: ESSE Tagged With: Jo, MENTOR QUKU! .. BURRA SI TI, NUK VDESIN KURRË !

“Kryqi i harresës” i Flutura Açka në gjuhën Hollandeze

June 1, 2014 by dgreca

Nga Sonia Memoci/
Në muajin Maj (2014), u prezantua roman “Kryqi i harresës” i shkrimtares shqiptare Flutura Acka i përkthyer në gjuhën holandeze. Për lexuesin shqiptar ky libër është botuar në vitin (2003)
Ndodh rrallë që letërsia shqiptare të përkthehet në gjuhën Hollandeze. Roman i dytë i shkrimtares shqiptare Flutura Acka (1966), është botuar fillimisht në vitin 2004, dhe është përkthyer nga Roel Schuyt.
Tema e romanit është gjakëmarrja dhe një marrëdhënie Holandeze-Shqiptare. Në Shqipëri Flutura Acka njihet si një autore e shquar letrare. Roman i saj satirik (e pesta) (2013) “Kukullat nuk kanë atdhe”.
Një ndër dy gazetat më të mëdha të përditshme të Holandës “De Volkskrant” botoi gjithashtu një shkrim për romanin e Flutura Ackës, “Kryqi i harreses” i cili vlerësohet me nota të larta.
Nga pesë yje të mundshem Flutura Acka merr katër yje, për stilin e saj poetik dhe ndërtimin e historisë mes Shqipërisë-Holandës.

Përkthyesi Roel Schuyt
Roel Schuyt ka lindur në vitin 1948 në Amsterdam, ku ai ka studiuar Spinoza Liceut vizitoi dhe sllave gjuhët dhe letërsitë.
Si gjuhë kryesore ai studioi gjuhën Ruse. Njeh dhe flet disa gjuhë të ndyshme Ballkanike, Serbo-Kroate, Bullgare, Rumune, Maqedonse e atë Shqiptare. Në vitin 1990 ai u diplomua nga Universiteti në Leiden në tezën sllave.
Roel Schuyt ka përkthyer në gjuhën Shqipe -Hollandeze dhe shkrime të shkrimtarve të ndryshëm shqiptar si, Ismail Kadare, Rexhep Qosja, Xhevahir Spahiu, Eqrem Basha, Ardian Klosi, Helena Gushi-Kadare.

Përmbajtja e Romanit “Kryqi i harresës”
Për shkak të një fluturimi ajror të mbyllur, një shkrimtare e re gjendet në mes të një historie tronditëse që ngjet mes Shqipërisë dhe Holandës. Rikthimi i një gjaku gjashtëdhjetëvjeçar, një fëmijë dëshmitar dhe peng i tij, një djalë i ri me dilemat e emigrimit, një dashuri e fuqishme, por e dyzuar, një tjetër burrë fatkeq nën hije paranojash, një e huaj në udhëkryqet shqiptare, një familje, një qytet e më gjerë në “grackën” e Kanunit të Lekë Dukagjinit, si njerëz me fatin e varur te befasia – plazmojnë bashkë jetën në një libër të vetëm. Fatalitet, rikthimi përmbysës i së shkuarës, kërcënimi nga barbaria, shpresë diabolike, marrëzi dashurore, seks, udhëtime të prera, besë, mosbesim, gjak që përzjen personazhe të tërë, dy botë që përplasen herë pa u pajtuar, herë duke u tretur në një. Autorja sjell në këtë roman një kryq harrese, me qëllimin për të trokitur dhe zgjuar kujtesën kolektive shqiptare

“Loja” me Kanunin
Marrja përsipër e një teme të tillë “burrash”, nuk ka qenë aq e lehtë për autoren. Situata të çuditshme dhe absurde, të prekshme, që janë aq afër, që i dimë, por i harrojmë, të kujtojnë që e keqja nuk fle asnjë sekondë. Më shumë se me vetë Kanunin e Lekë Dukagjinit, një nga dashuritë e saj të hershme, siç thotë ajo diku, autorja parapëlqen të merret me hijen e tij. Kanuni është aty i plotë në pjesën e tij që ajo vendos të përdorë, mbase që nga “urëzat” e citimeve të tij, që ajo përdor shpesh. E parë në sy të tillë vëzhgues, ajo parapëlqen të shkojë më tej, të prekë hijen e tij, të zhbrilojë nëpër të, si nëpër një truall që ndjell vdekje, më shumë se vetë Kanuni. Subjekti është i thjeshtë për t’u thënë me pak fjalë, por i vështirë për të krijuar konceptin e një proze thjeshtë narrative. Qënia dëshmitar në një vrasje kanuni, të një njeriu të çfarëdoshëm, aq më shumë, të një fëmije, dhe përzierja me të, për analistët e Kanunit do të ishte e pavend. Por Açka as ka ndërmend të hyjë në këto ujëra. Ndjehet një tjetër shqetësim, i skajshëm dhe i frikshëm. Shpërdorimi i Kanunit, shënimi i të keqes mbi të keqen, shkatërrimi i kodeve, që edhe të rikthyer qartë, prapë mbajnë erë primitivizëm. Një frikë nga barbaria që sjell kjo shprishje, duket që e shqetëson autoren, që i qartëson situatat absurde me njerëz që mbajnë peshë gati paragonale. Edhe “negativët”, nuk mund të jenë negativë për të, përderisa janë pjesë e një qytetërimi që herët ka ditur t’i bëjë gjërat e zakonshme, jo fenomene të zakonshme, por sublime.

Erotika në vepër
Shpesh është pyetur: a dinë femrat të shkruajnë bukur? Po, më tej akoma: a dinë femrat të shkruajnë bukur për erotikën? Një hap sado i vogël këtu, shpie në vulgaritet. Por Açka, mban një ekuilibër të qartë. Erotika është art te “Kryqi i harresës”. Guximi është qartësi poetike, poetika vetë është arma që e bën të sigurtë rrëfimin e saj, edhe kur është në nuanca të tilla delikate. Açka “nuk ka turp” për gjëra që të tjerë përpiqen të fshihen, jeta për të e ka në të njëjtën kohë, në njëjtën lartësi dhe me të njëjtën peshë: vrasjen dhe seksin, lotin dhe vallen, gjëmën dhe dehjen. Poezia e ka ndihmuar gjithmonë. Po të mos ishte një vepër e tillë që lexohet me një frymë, do të ishte patjetër një poezi e gjatë, fati i së cilës tani nuk dihet më. Është shkrirë dhe është pjesë e këtij libri. Skenat në libër janë pak, por mjaf për të kompensuar atë ngarkesë që ka vetë ngjarja. Në radhët e skenave të tilla, ti mbetesh si lexues i zënë në befasinë mes së vërtetës së thënë jo troç, dhe së vërtetës që është aty e palëkundshme. Lakonika dhe sensi i masës, loja me nëntekset dhe harmonia mes fjalës dhe imazhit që të jep ajo, i bëjnë skenat erotike të këtij libri mbresuese.

Paralelet njerëzore dhe ato psikologjike
Personazhi emigrant Gjergj Nika, duhet t’i ketë kushtuar shtrenjtë rrëfimit të saj. Lëvizjet e tij skajore në hapësirë dhe ende më skajore në mendim, e bëjnë një nga personazhet më të admirueshëm të librit.
Mergrimi, lëvizjet e brendshme, aq problematike të viteve të fundit, janë nëpër urëkalimet e “Kryqit të harresës”. Duket gati-gati që akuzon. Ajo flet për ikje të vogla, që bëjnë një ikje të madhe, flet për zbrazje sporadike, për t’i vënë emrin e përveçëm një ikjeje të madhe. I kujt është faji?
Të huajt në Shqipëri, lidhjet me ta, është paralele tjetër e librit. Sjellja e një personazhi të huaj, që sillet në mënyrë krejt të çuditshme, e bën Açkën jo pak të keqkuptuar me lexuesin. Por ajo e le shtegun e hapur, lexuesi vetë të vendosë për fatin e personazhit të saj, nëse do t’i dojë ose jo shqiptarët. Ajo nuk do t’i japë nga dashuria e saj e lindur personazhit të huaj, nuk e bën këtë me një kokëfortësi, duke i dhënë një vertikale analizës së këtij personazhi me një mbyllje të beftë.
Femra si pjesë me dinjitet superan. Ky është një roman emancipues. Tek ky roman femra është në kufijtë e të paprekshmes. Çdo grua që do ta lexonte këtë roman do ta ndjente këtë, do ta ndjente veten më mirë dhe më të mbrojtur.
Të gjitha këto paralele njerëzore përshkohen nga vertikalet psikologjike që i veshin analizat e personazheve. Açka në këtë libër i dominon situatat dhe personazhet e saj nuk janë jetimë, ajo është pjesë e lojës së tyre, qoftë dhe me një frazë të vetme.

Cila është shkrimtarja Flutura Açka
E lindur në qytetin e bukur të Elbasanit (1966). Njihet si poeteshë, shkrimtare ,botuese.
E diplomuar për Statistikë në Fakultetin e Ekonomisë në Universitetin e Tiranës më (1988) e më vonë për Gjuhë-Letërsi më (2001) në Universitetin e Elbasanit.
Punoi si gazetare dhe më pas administratore dhe redaktore e botimeve në shtëpi botuese. Më (2001), bashkë me të shoqin e saj Holandez, krijoi shtëpinë e saj botuese me qendër në Tiranë.
Poezia e saj i theu shpejt muret e krahinore. Libri i parë “Tri vjeshta larg” i botuar më (1993) do të paralajmëronte një krijuese “të befasishme”.
Vijnë me radhë librat poetikë “Mure vetmie” (1995), “Festë me ankthin” (1997) ky libër i siguroi autores dy vlerësime ndërkombëtare.
Merr çmimin ndërkombëtar “Lira e Strugës”, në vitin (1997) në Netët e Poezisë Strugane.
Më (1998), atëherë kur vetë poetët e kishin të vështirë të hynin në Kosovë, Flutura Açka hyn me vëllimin e zgjedhur dhe prezantuar nga e mirënjohura Flora Brovina dhe të titulluar “Kënga e Aretuzës”.
Në vitin (1998), zgjidhet si një nga trembëdhjetë (13) poetët më të mirë Evropianë në konkurrimin për çmimin e madh Tivoli-Europa në Itali për gjeneratën e re.
Romani i saj “Kukullat nuk kanë atdhe”, botim i “ Librave Skanderbeg” Tiranë, vlerësohet në panair me çmimin e romanit më të mirë.
Kritika në gjithë këto vite u mor gjatë, duke e lakuar shpesh emrin e saj si të një talenti Edhe romani i shkurtër “Vetmi gruaje” i vitit (2001) dhe i ribotuar tri herë, tërhoqi vëmendjen e lexuesit e kritikës.
Pas tij publikoi vëllimin poetik “Kurth i diellit”, një libër ambicioz dhe në njëfarë mënyre përcaktues në stilin e saj poetik, dhe romanin e saj të dytë “Kryqi i harresës”.
Në vitin 2009 mori çmimin “Serembe”, me romanin “Kryqi i harresës”.
Si brenda dhe jashtë vendit proza e saj po tërheq gjithnjë e më shumë vëmendje te lexuesve.
Shumë libra të saj janë botuar në gjuhë të ndryshme të huaja, Francë, Itali, Greqi, Rumani, Gjermani, SHBA, Maqedoni, Bullgari, Hollandë.
Romani i saj i parë “Vetmi gruaje”, është përkthyer dhe botuar në gjuhën bullgare. Dhe tani (2014) “Kryqi i harresës” përkthehet në gjuhën Hollandeze.

Filed Under: ESSE Tagged With: “Kryqi i harresës”, gjuhën Hollandeze, i Flutura Açka në

Mentor Quku, Intelektuali shumëdimensional që solli qytetarinë në politikë

June 1, 2014 by dgreca

Nga Ylli PATA/Ndarja nga jeta, dy ditë më parë e intelektualit të njohur Mentor Quku, ka lënë një boshllëk të konsiderueshëm jo vetëm një jetën e qytetit të Shkodrës, të cilit ai i përkiste, por edhe kulturës shqiptare.
Janë shumë intelektualë dhe studiues shqiptarë që kanë shprehur hidhërimin për shuarjen e profesor Qukut, i cili ka lënë një trashëgimi të rëndësishme shumëdimensionale për vendin.
Mentor Quku, i përket atyre dijetarëve që e konsideronte pasurinë e tij intelektuale si një e mirë që duhet të vihet në dobi të njerëzve, qytetarëve që ai i respektonte dhe u shërbeu.
Një mësues model, që rriti sa e sa gjenerata që nga viti 1954 e deri në vitin 1991, Profesor Mentor Quku, u shërbeu nxënësve të tij duke dhënë në të gjithë Shqipërinë ku punoi, dijen dhe mirësinë e tij intelektuale. U nderua me titullin “Mësues i Merituar”, megjithëse kurrë nuk u pa më sy të mirë nga regjimi komunist.
Si një pinjoll i qytetarisë shkodrane, Mentor Quku, u rreshtua ndër ë parët në zhvillimin demokratik të Shqipërisë, por me një armë ndryshe nga ajo që ishte “modë” në vitet ’90 të shekullit të shkuar, qytetarinë dhe argumentin intelektual.
Mentor Quku, rithemeloi bashkë me disa bashkëqytetarë të tij të djathtën e persekutuar nga regjimi komunist. Pikërisht në këtë pjesë të kontributit të tij, në politikë, profesor Quku la një trashëgimi briliante që u bë precendent i një politike të qetë e qytetare.
Drejtoi një nga partitë më të vjetra në vend, “Ballin Kombëtar” dhe me një vizion perfekt themeloi dhe udhëhoqi një lëvizje qytetare që frenoi revanshizmin dhe hapi bazat për një politikë ndryshe.
Në vitin 1996, Mentor Quku, bashkë me një grup qytetarësh ish-të përndjekur të regjimit komunist themeloi grupimin politik “E Djathta e Bashkueme Shkodrane”, një lëvizje e cila i kthye në pasqyrën morale të shoqërisë, e cila me sjelljen në politikë të disa njerëzve të mirë e të ndershëm rifuti në politikën shqiptare qytetarinë- dhe triumfoi.
Me një fushatë model, udhëheqësi Mentor Quku, fitoi në zgjedhjet e tetorit 1996, duke konkuruar me Partinë Demokratike, e cila ishte më e fortë se kurrë atëherë. Në krye ë bashkisë së Shkodrës zgjidhet Bahri Boriçi, një pinjoll i një familje me emër por edhe një qytetar model. Kur në atë kohë, si reporter i Shkkodrës për një të përditshme kombëtare e pyeta profesor Qukun pse nuk kandidoi personalisht ai u përgjigj: “Misioni im u krye, pasi risollëm në politikë qytetarinë, por unë kam rrugëtimin tim intelektual”.
Profesor Quku, e arriti një objektiv të jetës së tij duke luftuar me qytetari dhe pa e hequr kurrë të qeshurën dhe gazin. Kurrë, asnjë sharje apo fjalë denigruese për kundërshtarët, por vetëm argument dhe doktrinë. Shkodra e kuptoi dhe e përkrahu Mentor Qukun, i cili më pas u tërhoq në jetën e tij intelektuale në vitin 1997 kur politika u egërsua dhe kur argumenti u braktis. Në skenë dolën të fortët dhe mjetet e egra.
Iu rikthye studimeve të tij, atyre të “rëndave” për të cilat ishte angazhuar prej vitesh. Dhe zgjodhi “Gjigandin e pazbuluar” apo ‘Ajzbergun e Kulturës”, të madhin Ndre Mjeda, për ta sjellë tek shqiptarët me gjithçka ka bërë, gjithçka me detaje, pasi Mjeda njihej vetëm për një pjesë të vogël të veprës së tij.
Dhe me një përjekje titanike studimore e arriti misionin e radhës.
Përgatiti dhe botoi plot 14 vepra studimore me një kolanë të plotë të Ndre Mjedës, duke i lënë kulturës shqiptare, një pasuri të jashtëzakonshme.
Mjedisi intelektual i qytetit të Shkodrës, si edhe mbarë komuniteti i studiuesve të letërsisë shqipe, e kanë vlerësuar dhe e çmojnë në mënyrë të veçantë kontributin e Mentor Qukut, puna e të cilit tashmë shërben si referencë e pazëvendësueshme për studimet shqiptare, e në veçanti për studimet mbi Ndre Mjedën dhe mbi veprën e tij. Këtë e dëshmon, së fundi, edhe botimi i numrit të parë të revistës studimore “Mjedologji”, e cila përmban njëzet punime mbi Ndre Mjedën nga studiues të konfirmuar të të gjitha trojeve shqiptare dhe i kushtohet mjedologut Mentor Quku.
Për kontributin e tij, Z. Mentor Quku është vlerësuar me medaljen “Mësues i Merituar” (1991) dhe “Mirënjohje e qytetit të Shkodrës” (2011). Së fundi atij iu akordua edhe titulli ” Profesor Nderi”, i Universitetit të Shkodrës.

Filed Under: ESSE Tagged With: Intelektuali, Mentor Quku, në politikë, që solli qytetarinë, shumëdimensional

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 569
  • 570
  • 571
  • 572
  • 573
  • …
  • 606
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • PA SHTETFORMËSINË SHQIPTARE – RREZIQET DHE PASOJAT PËR MAQEDONINË E VERIUT
  • “Ambasador i imazhit shqiptar në botë”
  • “Gjergj Kastrioti Skënderbeu në pullat shqiptare 1913 – 2023”
  • Albanian American Educators Association Igli & Friends Concert Delivers Electrifying Evening of Albanian Heritage and Contemporary Artistry
  • Universiteti Shtetëror i Tetovës si Paradigmë e Arsimit të Lartë Shqiptar
  • Kujtesë e misionit profesional dhe jetësor që na bashkon…
  • LAHUTA SHQIPTARE NË DËSHMITË E HISTORIANËVE, ALBANOLOGËVE DHE STUDIUESVE EUROPIANË
  • Justina Aliaj e kthen Nënën Terezë në qytetin e saj të fëmijërisë
  • Unioni i Gazetarëve Shqiptarë dega në SHBA nderoi gazetarë të shquar shqiptaro- amerikanë
  • “Sekretet” e Faik Konicës, roli si Kryetar i “Vatrës” dhe editor i “Diellit”
  • Libri “Dënesje në dru” i shkrimtarit Lazër Stani, prozë e kërkimeve absurde
  • Bashkëpunimi ruso-serb në veri të Vilajetit të Kosovës (1901)
  • Lufta hibride ruse dhe mësimi për shqiptarët
  • Paradoks gjuhësor dhe letrar
  • “Dardanët”

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT