Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NDERIM E KUJTIM, PËR MËSUESIT DHE PEGAGOGËT TANË…

by

Nga MURAT GECAJ/

1.

Sot është data 7 Mars 2014…Sapo u zgjova, më mori në telefon mbesa Dorelë. Ajo ishte e gëzuar, por dhe e emocionuar. Më tregoi se kishte përgatitur një buqetë të bukur me lule të freskëta dhe do t’ia dhuronte mësueses së saj, Almës, me rastin e Festës sonë të përbashkët. Por dhe do të merrte pjesë në koncertin, që do të organizohej, me këtë rast, në shkollën e tyre 9-vjeçare.Ndërsa po fliste Dorela, mendja më “fluturoi” në shumë vite të shkuara. Ishte periudha e pasçlirimit, kur nisa mësimet e klasës së parë. Lokali i shkollës sonë ishte hapur në ish-xhaminë e fshatit Bujan dhe një vit më vonë shkuam në një ndërtesë të posaçme. Mësuesi ynë ishte djaloshi nga Kukësi, Rifat Domi. Nuk do të flas gjatë, por vetëm shënoj këtu se gjithnjë e kam ruajtur nderimin dhe respektin e veçantë për të. Bile, pak vite më parë, mora vesh se biri i tij, Muhameti, ishte drejtor në një shkollë të kryeqaytetit Tiranë dhe kjo vazhdimësi më kënaqi. Më pas, në një veprimtari për Ditën e Mësuesit, u takova me atë dhe i fola me respekt të veçantë për të jatin, i cili ka kohë që është ndarë nga jeta.Në vitet vazhduese, në fshatin tonë Bujan dhe në qendrën e rrethit të Tropojës, Kolgecaj (tani qyteti “Bajram Curri”), ku ishte çelur shkolla 7-vjeçare, patëm disa mësues, të ardhur nga Shkodra, Kruja dhe deri nga Elbasani, misionarë të dritës e diturisë.  Ndër ta, më kujtohen mirë: Liri Turku e Sopot Shehetila, Ali Sahatçia e Selaudin Terihati, por dhe  Ndoc Çurçia, Mark  Temali, Burhan Hoti e të tjerë…Nuk e kishin mbaruar arsimin e lartë, por kishin në gji pasionin e përkushtimin, për të na mësuar dhe edukuar sa më mirë.

2.

Në shtator të vitit 1957,  pas instituteve të larta arsimore, në Tiranë i çeli dyert Universiteti i Tiranës. Në auditorët e tij u ulën qindra djem e vajza, të cilët i kishin pasur prindërit analfabetë, ndër të cilët isha edhe unë. Në leksione e seminare, në degën e gjuhës e letërsisë shqipe, patëm shumë pedagogë e profesorë të njohur. Emrat e tyre na shoqëruan tërë jetën, në punët dhe profesionet tona. Duke kërkuar ndjesë për të gjithë ata, po veçoj këtu vetëm emrat e disave prej tyre. Ne ishim mjaft të nderuar, që na dhanë dituri e kulturë, figura të shquara të arsimit, kulturës dhe shkencës kombëtare shqiptare, si Akademikët e profesorët: Eqrem Çabej, Aleks Buda, Androkli Kostallari, Shaban Demiraj, Dhimitër Shuteriqi, Mahir Domi, Zihni Sako, Myzafer Xhaxhiu, Bujar Hoxha, Selman Riza, Zija Xholi, Mark Gurakuqi, Jorgji Gjinari e të tjerë. Atyre ua kushtova librin tim modest, “Filologë që nuk harrohen” (Tiranë, 2002). Ndërsa për njërin nga ata, për prof. Bedri Dedjen, vite më vonë përgatita një libër të veçantë, me shkrime e kujtime të disa autorëve (“Bedri Dedja, në kujtesën tonë”,Tiranë, 2010).

3.

Vitet rrjedhin, si ujët e kulluar të Valbonës kaltëroshe. Po kështu, nderimi e kujtimi ynë për mësuesit e pedagogët tanë, mbetet po gjithnjë i freskët. Me sytë e mendjes e të zemrës edhe kur ne u tubuam e festuam, së bashku, 50-vjetorin e mbarimit të studimeve të larta (Tiranë, 2002), përsëri ata i kishim pranë, gjithnjë të paharruar. Kemi besim e shpresë, se këto ndjesi të bukura do t’i kenë e do t’i përçojnë edhe brezat tanë pasardhës. Se mësuesit e pedagogët e përkushtuar, nuk kursejnë asgjë nga vetja e tyre, shkrijnë endergjitë mendore, shpirtërore  e fizike, që nxënësit e studentët e tyre të bëhen më të aftë e më zotë, se ata, për jetën. Kështu, Atdheu ynë i përbashkët dhe të gjitha trojet tona amtare do të ecin në udhën e begatisë e përparimit të sigurtë dhe të pandalshëm, në Bashkësinë Europiane e më gjerë.

…E përfytyroj tani mbesën Dorelë, me buqetën e luleve në dorë, që vrapon drejt mësueses së saj dhe e përqafon atë, me dashuri e respekt. E, qindra e mijëra fëmijë tanë kanë vepruar sot, ashtu si ajo, në Festën e Arsimit Kombëtar Shqiptar.

Tiranë, 7 Mars 2014

 

NË DITËN E MËSUESIT-7 MARSI

by

…dhe pak fjale per nje mesuese ne diaspore: Miradije Gashi/

Shkruan:Shaban Cakolli/

Dihet mirëfilli se roli i mësuesit është  një rëndësi  e veçantë  në çdo shoqëri,kohë apo vend.Shkollat tona shqipe  luajnë  një rol shumë të rëndësishëm në radhë të parë në stimulimin e atdhedashurisë,nxitëjen e ndjenjave dhe dëshirave për dije,emancipimin,identitetin,si eksperiencën në njohëjen e gjuhës,artit,kulturës e traditës.Mësuesi,familja dhe intelektualët e rrethit,për të fituar  diturinë janë faktorët kryesor.Dihet mirëfilli se shqiptarët të pushtuar ,pushtues pas pushtuesi,kanë  dhënë sakrifica të një pas njëshme në mbrojtëjen e shkollave shqipe.Fillet e arsimit shqip datojnë që moti,diku në shekullin e XVII,ndoshta edhe më herët.Nga këto kemi data shumë të rëndësishme të cilat nuk duhet harruar asnjëherë.Si mësonjëtorja e parë shqipe në Korçë më 1887,në Kosovë më 1889 në Prizren,shkolla e parë shqipe për vajza më 1891,kur komiteti”Vëllazëria” e ngritën këtë shkollë të vajzave,ku mësueset e para ishin:Sevasti e Parashqevi Qiriazi,Katerina Cilka,Polikseni Dhespot Laurasi, e Fanka Efthim,që ishin mësueset e para shqiptare.Po më herët shkollat të cilat pregadisnin mësues,u hap në Bukuresht më 1892,kurse në Shqipëri  Normalja e Elbasanit më 1909.Pra populli ynë kishte shumë veprimtarë e intelektual të cilët bënë krejt çka ishte e mundur për dritën e kombit.Shpeshherë shkollat e tyre u mbyllën nga pushtuesit,u ballafaquan me presione të ndryshme,por nuk pati armik i cili do të mund të ua ndalonte dëshirat p137r të u arsimuar,pavarësisht sakrificave.Shkollat shqipe i drejtuan veprimtarë e dijetarë të shquar të kombit si:Luigj Gurakuqi,Aleksandër Xhuvani,Salih  Ceka,,Shuteriqi,Guranjaku,e shumë,shumë të tjerë.Për shkollat u punua shumë  atë botë u nxorën  Abetare,e tekste tjera  të gjuhës shqipe,filluar nga Kristoforidhi,Veqilharrxhi.Pashko Vasa,Koto  HOXHI;Gurakuqi,Parashqevi Qiriazi,Xhovani,Shuteriqi,etj…..Qëllimi ynë është që në  çdo 7 mars të shkruajmë për mësuesit,shkollat shqipe,sakrificat e shqiptarëve për  njohuri,të cilën duhet të e kuptojnë dhe mos të e harrojnë kurrë brezat pas nesh.Roli i shkollave shqipe,mësuesëve kanë sjell realitete bindëse për shqipen,nga ajo kohë deri në ditët tona një varg dijetarësh të shquar,historian,arkeolog,gjuhëtarë,kanë punuar dhe sakrifikuar për diturinë,duke e mbrojtur ate qoftë  me penë,qoftë me luftë.Shqiptarët nisën të shkolloheshin vonë,kjo ndodhi për shkak të pengimeve që ua sillte pushtuesi,por në ato periudha shqiptarët e etshëm për dituri i nxënë në hap edhe pushtuesit.Arsimimi i shqiptarëve në Kosovë ishte shumë më i vështirë:Pas vitit 1974,shqiptarët me hapa të mëdhenj ndoqën rrugën e arsimimit,thuajse brenda atyre viteve dolën mësues,historian e doktor,akademik,thuajse baraz me Sërbinë pushtuese,e cila na kishte ndaluar në këtë drejtim afro një shekull.Një gjë dihej:Armiku ynë ishte i vendosur të na zhdukte,e këtë e bënte sa me  zhdukjen fizike,aq me zhdukjen kulturore,që të dyja ishin  të njejta.Nga vitet e tetëdhjeta sllavo-sërbët u treguan krejt haptas se janë kundraj qenies dhe shkollimit tonë.Ata na e siprimuan atë pak autonomi që kishim,na vranë,burgosën e  përndoqën,na i helmuan nxënësit në shkolla,na i mbyllën shkollat,na përndoqën me dhunë nga vendlindjet,e qëllimi ishte i qartë për një zhdukje kolektive të shqiptarëve.Si rezultat i kësaj dhune shumë shqiptarë u detyruan të lënë vatrat e tyre dhe të strehohen në Europë.Ajo çka ishte më e keqja,ata duhej të marrin me vete edhe fëmijët e tyre,të cilët fatkeqësisht dhe pa fajin e tyre,hapërimet e tyre jashtë atdheut i nisën në tjetër rreth,tjetër kulturë,tjetër gjuhë,tjetër traditë.Eh,po këta fëmijët këta engjuj të pafajshëm janë të prirë qysh në fëmijëri për të përvetësuar të huajën qoftë edhe më të keqen.Roli i mësuesëve në diasporën shqiptare është i një rëndësie të veçantëAta kudo në diasporat shqiptare,veçmas në Gjermani,punuan shumë për hapëjen e shkollave shqipe kudo ku kishte shqiptarë,me mbështetëjen e prindërve dhe intelektualëve të rrethit,punuan shumë me fëmijët tanë,andaj kemi shpresa se këta mësues shmangen asimilimin e fëmijëve tanë.Dihet mirëfilli se në ngjarjet historike  femra jonë u gjend krah për krah me mashkullin,duke dhënë kontribut të  çmueshëm në çdo fushë kombëtare.Femrat tona mësuese në shkollat shqipe në diasporë,bënë shumë për të ruajtur shqiptarizmën tek fëmijët tanë të mërguar,duke ua ndezur fëmijëve tanë zjarrin e atdhedashurisë,duke u mësuar gjuhë,histori,gjeografi,art,traditë e kulturë shqiptare.Mësuese që pregaditën fëmijët tanë të mërguar,ka qindra  në diasporë,por ne sot do të bëjmë fjalë për një mësuese intelektuale dhe veprimtare e shquar e kombit,zonjën  Miradije  Gashi.Miradija është krenaria e botës femërore shqiptare e cila me tërë qenien  punoj për  kombin,arsimin,kulturën,ajo është veprimtare,mësuese dhe poete.

Miradije Gashi u lind në fshatin Arllat të Komunës së Drenasit.

Shkollën fillore e kreu në vendlindje, të mesmën (Akademinë Pedagogjike) si dhe Shkollën e Lartë Pedagogjike, në Prishtinë, ku mori titullin: “Arsimtare e grupit klasor”.

Menjëherë pas diplomimit zuri punë në Shkollën fillore “Emin Duraku” në Arllat.

Qëlloi që pikërisht në këtë kohë fryn e shfryn furtunat e pushtimit dhe ajo, bashkë me shumë kolegë të tjerë, u vu në shënjestër të sundimtarëve serbë, duke e larguar nga veprimtaria edukatovo-arsimore.

Ajo tashti filloi studimet në Degën e Pedagogjisë të Universitetit të Prishtinës, duke i përfunduar me sukses. Ndërkohë u bë anëtare e Kryesisë së Lidhjes së Arsimit Shqiptar në Republikën e Kosovës.

Po atë vit Miradija u angazhua edhe në Kryesinë e Forumit të Intelektualëve të Kosovës.

Veprimtaria e saj atdhedashëse, në vitin 1991 u bë sërish shkak i pamundësisë për punë në arsim. Madje, disa herë u mor në pyetje dhe u keqtrajtua nga pushteti serb edhe pas lirimit nga burgu.

Duke mos e pushuar aktivitetin lidhur me shkollën shqipe, ajo ndalohet nga policia serbe në Komaran, i konfiskohet materiali arsimor dhe merret në pyetje e keqtrajtohet pamëshirë në polici.

Mu në këtë kohë ajo merr ftesën që sërish të paraqitet në organet e sigurimit në Mitrovicë.

Meqë torturat në organet e hetuesisë serbe ishin si të thuash racion dhe duke qenë nën vëzhgim e përcjellje të vazhdueshme, ajo, në janar të vitit 1994 u detyrua të emigronte në Gjermani.

Sigurisht që edhe në emigrim ajo do ta vazhdojë veprimtarinë e saj arsimore, fillimisht në qytetet e Schwarzwaldit, përkatësisht në “Shkollën e Lartë të Nacionaliteteve” (VHS), në Villingen-Schwenningen. Atje ajo mbajti kurse dhe ligjëroi gjuhën shqipe, jo vetëm për gjermanët, por edhe për të tjerët të cilët interesoheshin për gjuhën tonë.

Miradije Gashi, krahas veprimtarisë arsimore, u shqua edhe në fushën e krijimtarisë letrare duke botuar poezi në shtypin shqiptar brenda dhe jashtë vendit, po njëkohësisht edhe duke trajtuar tema të ndryshme nga fushë e pedagogjisë. Më se një herë në paraqitjet e saj ajo kishte përdorur edhe pseudonimin “Fanesha”.

Miradija aktualisht jeton dhe vepron në Stuttgart, ku mban mësimin plotësues në gjuhën shqipe për fëmijët e bashkatdhetarëve tanë.

Është prezantuar me poezi në disa antologji, si: Busulla e shpirtit, Trinomi i Lirisë, Një shekull drite etj.

Ky është vëllimi i parë i saj me lirika si libër me vete.

Ka dhe një korpus krijimesh në dorëshkrim.Miradije Gashi është një veprimtare me plot energji,ajo kryan obligimet familjare,shkruan krijimtari,mëson fëmijët mërgimtarë në shkollat shqipe,duke u dhuruar njohuri nga atdheu,gjuha,letërsia,historia,gjeografia,krijimtari letrare, art figurativ,e lexim artistik.Ajo gjenë kohë me nxënësit e saj të mbajë edhe aktivitete të lira,të kremtoj festat kombëtare,të gjitha i ka organizuar në mënyrën  më të sukseshme,ku gjithnjë ka shkëlqyar me punën dhe organizimet e saja.Miradija me vite e vite dha një kontribut të pashoq,arsimoj e përcolli gjenerata,kontributi i saj ishte dhe mbetet shtyllë e fortë e shkollës shqipe në mërgatën shqiptare.Kuptohet këto punë nuk janë të lehta dhe nuk bëhen pa sakrifica,por dashuria e saj për punë me rininë tonë të mërguar,historia e lavdishme e popullit shqiptar,sakrificat nëpër cilat kaloj, i dhanë dashuri e përkushtim për punë me fëmijët,për abetaren shqipe,gjuhën,letërsinë,kulturën,historinë,traditën,të i shpëtoj fëmijët tanë nga asimilimi si dhe të i bëjnë ata të ndihen sa më afër atdheut.Andaj çka të themi:Mësueses  Miradije  Gashit,gjithë mësuesëve kudo që ndodhen në hapësirën shqiptare e në diasporë,urime   dita e juaj e mësuesëve  7 marsi.Ju ishit dhe do të mbeteni gjithmonë në kujtesën e popullit,atdheut,në kujtesën e shumë  gjeneratave,ishit të shkëlqyar,intelektual  me vyrtyte të larta njerëzore,që keni përhapur ,e po vazhdoni të  i përhapni  rrezet e diturisë gjithandej atdheut dhe diasporës.

Ne Foto: Miradije Gashi/Shtutgart-Gjermani

 

 

Maria Tuci, Vasha me palmën e martires

by

Ata që erdhën nga prova e madhe (Zb 7,14): një martir shqiptar, shok udhe kah Pashkët, sot, stigmatinja Maria Tuci/

Rishtarja stigmatine Maria Tuci (Rrëshen-Mirditë, 12. 03.1928-Shkodër, 24. 09. 1950): u torturua e mbyllur në një thes, së bashku me një maçok, të cilin e godisnin me shkop. Virgjër e Martire, vasha dha shpirt me mundime të jashtëzakonshme. Sot, dita e tretë e Kreshmëve, prag i 8 Marsit, kur gratë përgatiten për të kremtuar festën e tyre, duke kujtuar një mori luftëtaresh, nga të gjitha fushat e jetës, që bënë sa e më shumë se burrat, ne menduam të kujtojmë Vashën Martire, që përballoi një burrë mizor, në emër të një Zoti! Duke ardhur nga prova e madhe, mes nesh, e papërlyer.

Vasha me palmën e martires
Kush ka lexuar veprën Gjauri të Bajronit, nuk mund të mos e kujtojë fundin e tmerrshëm, që turku Hasan zgjodhi për gruan e vet të pabesë, Lejlanë. E ngujoi në një thes, me një maçok të egër. E, si ia mbylli mirë e mirë grykën, e flaku në det. Lexuesit të kohëve tona, ky fund romantik i duket ose ireal, ose një nga ato mizoritë e neveritshme, fryt i fantazisë tepër të begatë orientale, kur është fjala për të sajuar tortura të reja.
E gati-gati nuk e beson se ngjarja e përshkruar nga Bajroni, në sfondin e grykave të egra të Greqisë, do të përsëritej edhe më egërsisht në ndërtesën e degës së punëve të brendshme në Shkodër, ku dikur ishte Kolegja françeskane, e sot është streha e Klariseve të klauzurës. Jo pse oficerët e degës e kishin lexuar Bajronin. Ata, të zënë siç ishin me krijimin e njeriut të ri, nuk kishin nevojë për kurrfarë leximi. Kur vinte puna për të kryer krime të shëmtuara, bëheshin sakaq autorë kryeveprash krejtësisht origjinale. Duke arritur deri aty, sa të gatuanin nga njerëzit e zakonshëm zvaranikë. Ose shenjtorë!
Kur përmendim fjalën ‘shenjt’, jemi mësuar të përfytyrojmë një figure, një pikturë, një ikonë, një shtatore. A një njeri të jashtëzakonshëm, të paarritshëm, gati-gati qiellor! Ne, shqiptarët, që për 50 vjet prekëm fundin e ferrit, në një vend ku fjala shenjt ishte krim e shenjtërimi kalonte nëpër Udhën e Kryqit, na duket çudi kur mendojmë se shenjtorët ishin e janë mes nesh. Se shenjtorë pati e ka edhe në Shqipëri. Se komunizmi, në vend që t’i zhdukte aradhet e shenjtorëve, u shtoi edhe disa emra shqiptarësh. Një prej tyre është edhe Maria Markatuci, rishtarja stigmatine 18 vjeçare, që e pagoi me gjak përkushtimin ndaj Jezu Krishtit dhe hijeshinë e rrallë, dhanti e Dhëndrrit Hyjnor.
Maria ishte shtatgjatë, hollake, fytyrëmbël, me sy të kaltër, të mëdhenj, të mirë. Ballin e lartë, të bardhë, ia kurorëzonin flokët e dendur, të butë, të ndritshëm, që i derdhshin valë-valë mbi supe, deri në përmjetin e hollë, delikat.
Po ta kishte parë Mikelanxhelo, Leonardo ose Rafaeli, do ta kishin marrë si model për Madonat e tyre.
Po, për rrezik të saj, e pa kryesigurimsi i asokohshëm, emri i të cilit ishte sinonim i zvetënimit. E, natyrisht, duke shfrytëzuar faktin se vasha ishte probandë e filiz i ri i fisit të lashtë të Gjomarkajve (pra dy herë kriminele), e arrestoi. Jo pse i vinte për doresh piktura. Pashai i kuq kishte një prirje krejt tjetër: kur vashat shkodrane, që i zgjidhte për ‘haremin’ e tij nuk e kapëcenin vullnetarisht atë prag, e kapërcenin të ngarkuara me pranga. Ashtu si Maria! Vajza kundërshtoi. Premtimet nuk e joshën e torturat s’e thyen. Sa herë e morën në pyetje, pati guximin e jashtëzakonshëm, në atë mjedis bishash, të përgjigjej vetëm me Fjalët e Dhëndrit Hyjnor.
Kryesigurimsi, që dridhte Shkodrën, u drodh para probandës së vogël stigmatine. E e u betua se do ta dërmonte aq, sa të mos e njihte më as e ëma, që i kish bërë kokën. I sigurt se Vasha do të pranonte më mirë të shëmtonte shpirtin, sesa korpin. Në qelitë e sigurimit u vunë ballë për ballë krimineli- e Zoti.
Maria u bëri ballë torturave, deri sa u dërmua aq, sa nuk e njohën më as shoqet e qelisë. Ndërmjet tyre, probanda korçare, Gjorgjina Bulgareci, që do të dëshmonte, më pas, për atë që ndodhi në qelitë e sigurimit, ku sot luten e kundrojnë Klariset e klauzurës. Kryesigurimsi e mbajti fjalën. Por, duke mos u kënaqur me këtë vepër, sajoi, më tej, edhe kryeveprën e krimeve të tij. Ndonëse nuk ia kishte dëgjuar kurrë emrin Gjaurit, e as Bajronit.
Ishte viti 1947. Ngjarja ndodh në Qytetin e Shkodrës. Në Ballkan. Në Evropë. Në Kontinentin, që bënte sehir si kthehej, në një skutë të trojeve të tij, koha e Neronit, e amfiteatrove. Arena, tejet të përshtatshme për zbatimin e marksizmit në praktikë. E për fundin e Marisë. Vashën, kthyer në skelet, e mbyllën picak në një thes, së bashku me një maçok të egër. Si Lejlanë, në poemën ekzotike të Bajronit. Po nuk e hodhën në liqen. Tepër e lehtë, një vdekje e tillë. U dëfryen duke i rënë me shkop thesit, derisa u kthye në një masë gjaku të mpiksur.
Marjeta, Maria Goretti shqiptare, ishte vetëm 18 vjeçe kur u arrestua. 22 vjeçe, kur u shua, duke e falur me gjithë zemër atë, që i kishte dhuruar Palmën e Martires. E kaloi provën e madhe, për të na lënë trashëgim aromën e mrekullueshme të jetës së saj të papërlyer.
Jo shumë kohë pas saj, kryesigurimsi do ta mbyllte jetën me një fund misterioz, në një vend ku diktatori, ulur mbi fronin e Shqipërisë, i hante njëlloj ‘bij’ e ‘thjeshtër’.
Tani, kur kanë kaluar kaq vjet, kur Vasha është kandidate për nderimet e elterit, e kryesigurimasi është harruar, mund t’i vlerësojmë më mirë këto dy vdekje. E, duke vlerësuar vdekjet, vlerësojmë edhe jetët e dy krijesave. Maria ishte krijesë e Fesë në Krishtin. Një vajzë si ajo, do të kishte qëndruar si martirët e kohëve të para, edhe në amfiteatrot e perandorëve romakë, armiq të krishterimit. Po ndoshta jeta e të krishterëve të atyre kohëve tragjike ishte më e lehtë, sesa jeta e martirëve modernë, salvuar në koloseun e komunizmit shqiptar!(Radio Vatikani)

NË KUVENDIM ME NËNËN

by

NGA DRITA LUSHI/

Per sa kohe s’jemi vetë prindër, s’e dimë, a ndoshta, s’e masim dot dashurinë e nënës, ndaj nesh.Edhe kur bëhemi prindër,e mbi të gjitha mama,mendojmë me vete:“S’ka mundësi të na dojë kaq shumë nëna, sa ç’duam ne fëmijen tonë!”

Kur nisim të mbajmë disa vite në numur, që numërojnë dekada, bëhemi befas më të ndjeshëm dhe kutojmë më shumë, duam më shumë dhe befas me çdo ind e qelizë tonën, kuptojmë, se është pikërisht nëna, ajo që na do pa kushte, siç duam tashmë fëmijën mbi çdo gjë në botë.Kuptojmë se jemi për nënën gjithçka, siç është fëmija, qëllimi i ekzistencës sonë.

Mund të kesh disa miqësi,më shumë se një fëmijë, mund të kesh më shumë se një jetë, mund të takosh më shumë se një dashuri…por NËNË, është veç NJË.

 NË KUVENDIM ME NËNËN.

Mirdita botë!
E nisa edhe sot kuvendimin me ty.
Me ty, e pak njerëz që më duan,
Ose bëjnë sikur,(s’e di!)

Nënokja ime p.sh, më do fort,
(e ndiej) kur me sy e fjalë më ledhaton.

Tani që u bëra dyzetekatër,
ose, ose më saktë,
dyzetekatër e një muaj,
filluar kam t’i puth duart imcake
e, shpesh e më shpesh, puthje i jap edhe në ballë,
pesëmbëdhjetë vjet, që jeton pa (të shtrenjtin!) tim’ atë.

Mos m’u zemëro që të thërras, nënoke!
Të ndiej më afër kështu,
të ndiej çdo rrudhë
në faqe e ballë.
Si kurorë t’i shoh të gjitha thinjat,
ah, ja dhe ndonjë flok të zi, në të rrallë!

Eh, e mira nënoke!
Edhe kur ankohesh
fajin pleqërisë ia hedh,
Paçka se akoma s’ke bëre shtatëdhjetë.

Po e di çfarë?
Të mos flasim për reumatizmën,
që të gërryen kyçet, apo pleqërinë,
Po për gjëra të gëzuara
P.sh, për time bijë.

“Mjaltë e mjaltës”- thuhet, ëëëëë…?
Po a të duket kështu ty ?
Tash’ që s’ke vetëm një,
Por (nip e mbesë),
u bënë … dy!

E di, e di nënoke!
Po ja, që bëj dhe ndonjë pyetje pa vënd,
Kur ata (nip e mbesë) të thërrasin”nëna”,
qesh e lumturohesh,
e di, kështu ta ka ënda;

Eh, nëna ime!
Ja kështu rridhka jeta.
Mbaj mend,
kur shkoje tek nëna jote e mplakur dikur,
e ktheheshe që andej, aq e trishtuar!

Ndoshta dhe nesër,
ime bijë do të kuvendojë me mua shtruar,
të më sjellë një gotë ujë,
a të më falë një ylber me fjalë!
Qenka qerthull kjo jetë nënoke!
Hajt pra:
“pa dale të të puth dhe njëherë në ballë”,
eee, ditë të mbarë!
…
“Muuaah” – Jetë të mbarë.

@ Drita Lushi.

Dedikuar nënës sime të shtrenjtë.Shkruar në qershor 2013.

 

SHKOLLA SHQIPE QËNDRON MBI ESHTRAT E PATRIOTËVE TANË

by

*Me rastin e 7 Marsit – Ditës së Mësuesit/

*“Ata ishin njerëz me privacione e me vuajtje e me tortura të çdo minute, përpara të cilëve edhe Ferri i Dantes ishte një panair i bukur”-(NOLI)/

Nga Avzi Mustafa/

Lufta për gjuhën dhe shkollën shqipe, që populli ynë e ka zhvilluar me shekuj, përfaqëson faqet më të ndritura, por edhe më të përgjakura të historisë sonë kombëtare. Rilindësit, duke kuptuar kompleksivitetin e momenteve historike për ta ruajtur qenien e identitetit kombëtar, dhanë kushtrimin se pa rrokur armën e shkrimit nuk mund të mbijetosh e të futesh në rrugën e progresit, të lirisë e të pavarësisë.

Që në vitin 1868 u mblodhën patriotët shqiptarë mu në qendër të Perandorisë, në Stamboll, dhe vendosën: “Duhet ta shkruajmë gjuhën shqipe, duhet të zgjedhim ato germa që përcjellin tingullin me lehtë, tingullin e bukur të gjuhës sonë. Dhe, germat të jenë shqip!”

Pa marrë parasysh vështirësitë dhe pengesat, ata dhanë basen e shqiptarit që fjalës ilirike t’ia japin shpirtin në hapësirën e Gjithësisë dhe nën mbikëqyrjen e shenjtorëve tanë: Koto Hoxhit, Hoxhë Tasinit, Pashko Vasës, Jani Vretos, Sami e Naim Frashërit, Ismail Qemalit…, e pastaj të shkruhet një ABETARE, me të cilën do të përhapet drita për shqiptarët ku që janë.

Dhe, siç thotë Skender Luarasi, “Sami Frashëri me shokë i dha Fjalës Fytyrë, Abdyl Frashëri me shokë i dha Fjalës Fuqi, Naim Frashëri i dha Fjalës Frymë”. Natyrisht këtyre emrave duhet t’u shtohen edhe shumë e shumë emra, që Fjalës së shkruar shqipe ia dhanë Qëllimin dhe Shqiponjës dhe krahët për të fluturuar anembanë truallit arbëror, duke ringjallur shpresat edhe në errësirën më të dendur, për të mos humbur qëllimin edhe në mjerimin më të hidhur.

Gjatë historisë shumë herë u rrëzuam dhe u ngritëm më të fortë se më parë, se kemi durimin, dhe qëllimin. Dhe këtë porosi na e ka lënë Petro Nino Luarasi kur thotë “Edhe nëntëdhjetë herë të rrëzohemi e përsëri duhet të ngrihemi”.

Në truallin Arbërisë çdo pushtues mundohej të lë gjurmë në shpirtin e shqiptarit duke hapur shkolla turke, greke, latine, sllave, por asnjë shqipe. Banorët e Arbërisë quheshin arnaut, latin, kaurë, por jo edhe me emrin e tyre të vërtetë. Shqiptarët kurrë nuk e identifikuan veten me pushtuesit. Pavarësisht nga përçarja fetare, ata mbetën gjithmonë shqiptarë. Këtë e bënte gjuha e cila ishte “rojtarja me besnike, me vigjilente e kombit”, që i bënte ata të pamposhtur përballë pushtuesve të huaj.

Abetarja shqipe është shkruar me gjak nga promethenjtë tanë dhe me kocat e tyre të shenjta është ndërtuar shkolla shqipe. Në krye të kësaj rruge fisnike u shquan shumë fytyra të ndritura që sakrifikuan jetën për shkollën shqiptare. Si Naum Veqilharxhi që na fali Abetaren e pare dhe këtë e lau me kokë në burgun e Patrikanës greke më vitin 1866. Gjithashtu me kokë e pagoi veprimtarinë patriotike dhe humane mësuesi parë i shkollës shqipe, Pandeli Sotiri, që u vra prej të vjehrrit të së shoqes me prejardhje greke.

Pse çeli shkollë shqipe në Negovan edhe pse predikonte çështjen shqiptare, xhandarët grek, të ndërsyer nga dhespoti i Kosturit, më 12 shkurt 1905 e vranë Papa Kristo Negovanin me të vëllain, Theudosin, dhe pesë patriotë negovanas përkrahës së shkollës shqipe, vetëm e vetëm për të futur frikë, që shqiptarët të mos mësonin në gjuhën amtare. Patriotit Koto Hoxhi – yllin e gjuhës shqipe, që edukoi jo vetëm me ndenja patriotike, por ua mësoi gjuhën shqipe shumë mësonjësve, po ashtu iu hakmorën mizorisht. Mitropolia e Manastirit me dinakëri e futi në dorë të kusarëve duke mbajtur rob Gjerasim Qiriazin, vetëm e vetëm që të heqë dorë nga shqipja e shqiptaria. Fanari grek, në bashkëpunim me hyqimetin osman, më 1911 e helmuan Petro Nino Luarasin, më 1884 nga tortura në burgun e Athinës e mbytën Anastas Kulloriotin, ndërsa Nuçi Naçin, drejtorin e fundit të mësojtores së Korçës, e mbytën në internim.

Ndaj shkollës dhe Abetares shqipe qeveria osmane merrte masa të rrepta, duke torturuar, syrgjynosur e vrarë edhe në zandanët e Turqisë, si ishte rasti me Sadik Zajmin e Idriz Novokasin pse kishin hapur shkolla shqipe ne Shkup, Pejë, Gjakovë e Prizren. Ata e internuan Hamdi Ohrin që hapi shkollë edhe në burgun e Manastirit, ndërsa Said Njadenin, mësuesin e Dibrës, e mbytën në moshën 39 vjeçare po ashtu pse hapi shkollë klandestinë në Dibër.

Tmerr të tërbuar kundër shkollës shqipe merrte pansllavizmi. Ai vrau At Shtjefan Gjeçovin, mbyti në burgun e Prizrenit Bedri Pejanin, ish-mësuesin e gjuhës shqipe në gjimnazin e Shkupit më 1909.

Me këtë rast i përmendëm vetëm disa emra, ndonëse ka edhe shumë emra të tjerë që u sakrifikuan për gjuhën dhe shkrimin shqip. Megjithatë gjithë ky krim më barbar, që iu bë mësuesve e patriotëve shqiptarë, nuk i trembi, por i bashkoi shqiptarët, duke e realizuar amanetin e mësuesve e patriotëve shqiptarë të Rilindjes, të cilat na kanë porositur “Si do të jemi e ku do të jemi, edhe nëse na ndjek qeveria e s’ na le të hapin shkolla në gjuhën tonë, gjuha shqipe le të shkruhet edhe në kalldrëme dhe le të këndohet”. Ky amanet u realizua më 7 Mars të vitit 1887 kur u çel Shkolla e Parë në Korçë, në të cilën mësimi zhvillohej në gjuhën shqipe me mësues shqiptarë dhe me program e libra në gjuhën shqipe. Ajo pati edhe misionin e vet kombëtar, sepse realizoi parimin e kombit mbi atë të fesë. Me këtë shkollë u hap rruga e forcimit të ndërgjegjes kombëtare. Kjo shkollë mobilizojë të gjitha forcat për t’i bërë ballë terrorit e intrigave të sunduesve, duke shprehur vendosmërinë e popullit shqiptar për ta ruajtur e për ta shkruar gjuhën shqipe. Ashtu siç thoshte Sami Frashëri, “S’mund të ketë shqiptarë pa gjuhë shqipe, s’mund të ketë gjuhë shqipe pa shkronja shqipe e pa shkolla, në të cilat mësohet shqipja”.

Lufta për shkollën kombëtare shqipe ka vazhduar edhe pas copëtimit të tokave shqiptare nga ortodokset sllavo-grekë me bekimin e Konferencës së Londrës (1913). Gjatë luftërave ballkanike dhe Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore arsimi shqip në Maqedoni dhe Kosovë u zhvillua në kushte shumë të ndërlikuara. Pas viteve 1981 është periudha më e errët në historinë e arsimit shqiptar në Maqedoni dhe Kosovë. Në këtë periudhë u vu në zbatim të hapur strategjia antishqiptare e përgatitur në kuzhinën e Beogradit. Pushteti jugosllav në këtë periudhë u tregua shumë i ashpër për të flakur gjoja “separatizmin dhe irredentizmin shqiptar”. Politika antishqiptare, që ushtrohej nga organet partiake me direktivën e shtetit, filloi ta sulmojë arsimin shqiptar nga të gjitha anët. Se pari filluan me evidencën dhe dokumentacionin pedagogjik që duhej të shkruhej në gjuhën e shtetit. Në vitin 1989 u sollën edhe dy amendamente, 43 dhe 57 ttë Kushtetutës së Maqedonisë, me çka gjuha shqipe u hoq plotësisht nga përdorimi, kurse në Kosove kjo mbeti në të dyja gjuhë.

Prej vitit 1986/87 filloi kryqëzata e vërtetë kundër arsimit në gjuhën shqipe. Organet e pushtetit monist filluan të pushojnë nga puna arsimtarë, u ndalua që në shkollë të komunikohet në gjuhën shqipe, arsimtarët filluan të burgosen, u ndërruan emrat e shkollave, u mbyllën shkollat e mesme dhe shkollat e larta etj.

Megjithatë shqiptarët asnjëherë nuk pranuan shkollën e përkthyer në gjuhën shqipe, por vetëm shkollë kombëtare, ashtu siç na kanë mësuar mësuesit tanë patriotë shqiptarë, që sot brezi ynë i kujton me admirim emrat e tyre. Po në këtë ditë të shënuar ua kemi borxh që ata t’i përshëndesim me përshëndetjen më humane të botës arsimore: Lavdi ndër shekuj mësuesve tanë patriotë!