Zv/Presidenti Pence: Ballkani e ka vendin në Perëndim

August 2, 2017 by dgreca

Pence: Pranimi i Malit të Zi në NATO, arritje historike/

Shtetet e Bashkuara të Amerikës i kushtojnë një rëndësi shumë të madhe rajonit të Ballkanit Perëndimor, duke besuar se kjo pjesë e Evropës i takon Perëndimit, ka deklaruar zëvendëspresidenti, Mike Pence. Këto komente, zëvendëspresidenti amerikan i bëri në Podgoricë, ku po qëndron në një vizitë zyrtare e cila është cilësuar si historike për Malin e Zi dhe Ballkanin.Përveç takimeve me zyrtarët më të lartë të shtetit të Malit të Zi, Pence ka mbledhur në një takim edhe liderët e vendeve të Ballkanit, në kuadër të Kartës së Adriatikut dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Tema e këtij samiti do të jetë siguria në rajon.“Kryetari i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump personalisht është treguar i përkushtuar për rajonin dhe ishte nder për mua ta vizitoj Malin e Zi”, tha Pence. Ai lavdëroi Malin e Zi për qëndrimin pro-perëndimor dhe për anëtarësimin në NATO.Karta e Adriatikut, vijoi ai, ka një rol të veçantë për Evropën dhe NATO-n.“Andaj, Shtetet e Bashkuara dhe presidenti Trump do të vazhdojnë t’ju mbështesin”, tha Pence.Në këtë samit, me ftesë të kryeministrit të Malit të Zi po marrin pjesë edhe presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, kryeministri i Maqedonisë, Zoran Zaev, kryeministri i Kroacisë, Andrej Plenkoviq, ai i Sllovenisë, Miroslav Cerar, kryeministrja e Serbisë Ana Brnabiqsi dhe përfaqësuesi këshillit ministror të Bosnjës e Hercegovinës, Denis Zvizdiq.

Në takimin e Podgoricës, përveç vendeve anëtare të Kartës së Adriatikut marrin pjesë edhe shtetet me statusin e vëzhguesit, si Serbia dhe Kosova.Pence tha se do të dëshironte që së shpejti edhe Kosovën ta sheh pjesë të Kartës së Atlantikut.Në Podgoricë, Pence lavdëroi liderët e Malit të Zi për qëndrim ndaj “presionit rus”.Ndërkohë, nikoqiri i këtij takimi, kryeministri i Malit të Zi, Dushko Markoviq tha se vizita e zëvendëspresidentit Mike Pence në Podgoricë paraqet një prej vizitave të nivelit më të lartë dhe më të rëndësishme që i është bërë ndonjëherë, Malit të Zi.Ai së bashku me kryeministrin e Maqedonisë, Zoran Zaev e kanë siguruar numrin dy të Shteteve të Bashkuara se vendet e Ballkanit janë të përcaktuara në rrugën e tyre drejt Perëndimit dhe bashkëpunimit me NATO-n.Kroacia, Bosnja e Hercegovina, Shqipëria, Maqedonia dhe Mali i Zi janë anëtare të Kartës së Adriatikut, përderisa Kosova, Sllovenia dhe Serbia kanë statusin e vëzhguesit. Pas samitit, është paralajmëruar që zëvendëspresidenti Pence do t’i takojë edhe liderët e vendeve të rajonit.Karta Amerikane e Adriatikut është themeluar në vitin 2003, nën udhëheqjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës me qëllim të koordinimit të aktiviteteve dhe angazhimeve të vendeve të rajonit në aspiratat e tyre për t’iu bashkuar NATO-s.Zyrtari i lartë amerikan arriti në Mal të Zi, që është anëtari më i ri i NATO-s, pas vizitës në Gjeorgji, ku ai e kritikoi “okupimin” e Rusisë të territorit gjeorgjian, prej luftës së shkurtër në vitin 2008.

Në Prekaz u mbajt manifestimi “Dita e Diasporës”

August 2, 2017 by dgreca

–Aktiviteti qendror vazhdoi me programin kulturor, përgatitur nga grupi mjaft i suksesshëm shqiptaro-slloven “Kvali” nga Sllovenia, i cili këndoi këngë të bukura shqipe/
PREKAZ, 2 Gusht 2017-Gazeta DIELLI/ Në kompleksin memorial “Adem Jashari” në Prekaz, nën patronazhin e Ministrisë së Diasporës, mbrëmë u mbajt manifestimi tashmë tradicional “Dita e Diasporës”.Manifestimi filloi me homazhet në varrezat e familjes Jashari, me moton “Një lule për Jasharët”.

Më pas, para një numri të madh të bashkatdhetarëve dhe mysafirëve të tjerë, ministri i Diasporës, Valon Murati, mbajti një fjalë rasti.“Ju keni qenë pjesë e pandashme e rrugës për lirinë e atdheut. Pa punën tuaj, liria do të ishte shumë më vështirë e arritshme. Andaj, duke respektuar angazhimin tuaj dhe lidhjen që keni me lirinë e Kosovën, mblidhemi çdo vit për të shënuar ditët e mërgimtarëve edhe në Prekaz, si simbol i sakrificës së përbashkët. Me punën tuaj të ndershme, me angazhimin tuaj në jetën politike, ekonomike, kulturore, arsimore e sportive të vendeve ku jetoni, po e lartësoni kombin shqiptar, shtetin e Kosovës dhe viset e tjera shqiptare. Po i krijoni atdheut tuaj lidhje të rëndësishme në të gjitha sferat e jetës”, tha ndër të tjera ministri Murati.

Aktiviteti qendror vazhdoi me programin kulturor, përgatitur nga grupi mjaft i suksesshëm shqiptaro-slloven “Kvali” nga Sllovenia, i udhëhequr nga muzikologia Alma Bejtullahu. Ky grup këndoi këngë të bukura shqipe. Vlerën këtij koncerti ia shtoi edhe ikona e muzikës qytetare shqiptare Nezafete Shala, e cila për të pranishmit këndoi këngë të vjetra shqipe.

Në këtë koncert u shqua për zërin e tij karakteristik edhe Alban Spahiu, një fëmijë shumë i talentuar nga diaspora, cili këndoi këngë për Adem Jasharin dhe për mërgimtarët./b.j/

Ftesë nga Pavarësia-Bush të vizitojë Kosovën

August 1, 2017 by dgreca

NJË FALËNDERIM DHE NJË FTESË E VEÇANTË NGA KOSOVA PËR PRESIDENTIN XHORXH W. BUSH/

2 Frank-shkreli-2-300x183-1

Nga Frank Shkreli/

Ambasadorja e Republikës së Kosovës në Washington, Vlora Çitaku njofton në faqen fejsbuk të përfaqësisë diplomatike të Prishtinës në kryeqytetin e Shteteve të Bashkuara se ajo ishte takuar, në fillim të kësaj jave, me ish-Presidentin amerikan, Xhorxh W. Bush në Dallas të shtetit Teksas. Vizita e kryediplomates së Kosovës në Dallas kishte një mision të veçantë dhe tepër të rëndësishëm. Ambasadorja Çitaku duhej t’i dorëzonte ish-Presidentit Bush – jo një notë diplomatike ose ndonjë njoftim zyrtar nga Kosova a po nga udhëhqesit e Republikës së Kosovës, që ajo përfaqëson – por ishte diçka me më shumë rëndësi. Ishte një letër falënderimi drejtuar ish-udhëheqsit amerikan, e një përfaqsuesjeje të brezit të ardhëshëm të shqiptarëve të Kosovës, pikërisht nga vajza shqiptare nga Kosova, e quajtur Pavarësia.

Në njoftim thuhet se Pavarësia ka lindur pikërisht dy minuta pas shpalljes së Pavarësisë së Republikës së Kosovës, duke u bërë foshnja e parë, lindur në ditën e shpalljes së Pavarësisë. Në këtë kapacitet, po të mund të themi kështu, Pavarësia, vajza shqiptare 9-vjeçare nga Kosova, i drejtohet Presidentit të Shteteve të Bashkuara, Z. Xhorxh W. Bush, me një letër falënderimi për rolin që ai ka luajtur në promovimin, dhe më në fund, në sigurimin e pavarësisë së Kosovës, ndërkohë që në letrën e saj, Pavarësia, njëkohsisht e fton Presidentin Bush që të vizitojë Kosovën me rastin e 10-vjetorit të Pavarësisë së Republikës së Kosovës, vitin që vjen.

Shqiptarët do ta mbajnë mend për gjithmonë deklaratën e Presidentit Xhorxh Bush nga Tirana, qershorin e vitit 2007, në lidhje me vonesat ddiplomatike, kryesisht të evropianëve të asaj kohe, për shpalljen e pavarësisë së Kosovës – se “enough is enough”, mjaft është mjaft dhe se kishte ardhur koha tashmë për shpalljen e pavarësisë së Kosovës, kishte thënë Z. Bush gjatë vizitës së parë në Shqipëri të një presidenti amerikan në detyrë. Ishte kjo një deklaratë e njëjtë me atë të një shekulli më parë, kur një president tjetër i Shteteve të Bashkuara, Woodrow Wilson-i, i kishte premtuar Fan Nolit se, “Në konferencën e paqës do të kam një zë dhe se atë zë do ta përdor në mbështetje të Shqipërisë”. Në të dy rastet, shqiptarët kudo, nuk duhet të harrojnë kurrë skenarët e mbrojtjes së Shqipërisë, të Kosovës dhe të shqiptarëve kudo, nga ana e Shteteve të Bashkuara, por as edhe rolin që ka luajtur diaspora shqiptare, sidomos diaspora shqiptare në Shtetet e Bashkuara, fillim shekullin e kaluar si edhe në fillimin shekullin e 21-të.

Është në këtë frymë mirënjohjeje dhe falënderimi që vajza e re shqiptare, Pavarësia, nga Kosova i drejton letrën Presidentit Xhorxh W Bush, pikërisht si një kujtesë dhe falënderim për rolin e tij në përpjekjet amerikane për të bindur botën se kishte ardhur koha për shpalljen e pavarësisë së Kosovës dhe për njohjen e atij vendi si shtet i pavarur. “Ndërsa por afrohet 10-vjetori i shpalljes së pavarësisë së Kosovës”, thuhet në faqen e kryediplomates së Kosovës në Wasshington, “Ne duhet të kujtojmë miqtë dhe aleatët tanë më të mirë. Presidenti Bush ishte ndër të parët presidentë që njohu Kosovën dhe e kemi për nder ta quajmë atë mik tonin. Kosova ishte me të vërtetë e bekuar për faktin se kishte mbështetjen e tij në periudhën tonë më kritike të saj”, shkruan ajo. Ambasadorja Çitaku thotë gjtihashtu se Presidenti Bush i ofroi asaj një mikpritje të ngrohtë dhe se zhvilluan bisedime të frutshme me rastin e dorëzimit të letrës nga 9-vjeçarja Pavarësia, e lindur në ditën e shpalljes së pavarsisë së Kosovës.

Pavarësia i drejtohet Z. Bush me përshëndetjen,

“I dashur Z. President.

“Më quajnë Pavarësi, që do të thotë “Independence” dhe jam lindur 2-minuta pasi Kosova shpalli pavarësinë e saj. Unë dua t’u falënderoj për punën tuaj për ta bërë Kosovën të lirë dhe të pavarur. Së shpejti unë do i mbushë 10-vjetë ashtu siç do i mbushë edhe Kosova. Unë luaj me shokë e shoqe dhe shkoj në shkollë. Shpresoj që të vizitoni mua dhe Kosovën me rastin e ditëlindjes tonë. Do të kemi përgatitur një tortë jashtzakonisht të madhe dhe do të ndezim fishekzjarre. Një falënderim të madh për ju dhe përqafime nga Kosova”, përfundon Pavarësia, letrën e saj dërguar Presidentit amerikan Xhorxh W. Bush.

BIJTE E SHQIPES-DERË DHE ZEMËR E HAPUR

August 1, 2017 by dgreca

Për traditë më shumë, stina e verës edhe për Shoqatën Atdhetar-Kulturore “Bijtë e Shqipes” në Filadelfia mendohet si periudhë pushimi. Shoqata jonë së bashku me miqtë që na nderuan, festoj bukur 15 vjetorin e krijimit më 11 qershor, Shkolla Shqipe “Gjuha Jonë” e mbylli vitin e 13 shkollor, me koncertin e fëmijëve më 18 qershor, pastaj më 25 qershor pikniku vjetor i shqiptarëve të Filadelfias që shënon edhe fillimin e pushimeve për drejtuesit dhe veprimtarët e kësaj shoqate. Kjo më shumë si mendim se nuk ka veprimtari të planifikuara se sa si fakt. Pas ores 9.00 am sekretari i shoqatës është pothuaj çdo ditë në qëndrën kulturore të shoqatëa. Përherë ka diçka për të bërë: sistemimin e dokumentacionit të muajit më të fundit, për sistemimin e librave në bibliotekë, për regjistrimin e anëtarëve më të rinj në shoqatë, për freskimin e web-it të shoqatës me shkrime dhe foto te reja, etj. Por jo vetëm Vlashi. Edhe kryetari i shoqatës zoti Tajar Domi nuk rri i qetë. Po afron viti i ri shkollor. Duhet të ketë diçka të re. Kanë menduar që nxënësit e shkollës shqipe këtë vit të kenë bluzat e tyre me emblemën e shkollës. Llazar Vero dhe nënkryetari i pare i shoqatës Bujar Gjoka, kanë kohë që kanë menduar për këtë. Do të jetë një dhuratë e bukur për fëmijët e shkollës. E veçanta e kësaj të papriture qëndron edhe në faktin se këto bluza do të përgatiten në Tiranë si dhuratë nga antarët e shoqatës “Bijtë e Shqipes” zotërinjtë Bajram Avdija e Mezan Resuli, pjesëtarë të grupit shoqëror “Zjarri”, në Shqipëri. Por edhe puna për festimet e 105 vjetorit të Pavarësisë së Atdheut tone të dashur nuk është larg. Sadik Elshani me përpikmërinë e tij të zakonshme me kohë është lidhur me personat përgjegjës në Bashkinë e Filadelfias për ceremoninë e ngritjes së flamurit në sheshin kryesor të këtij qyteti historik per SHBA. Llazari ka porositur stikerat me flamurin tone kombëtar për këtë ditë të shënuar. Ka edhe më por zoti Tajar Domi ka merak të ruajmë disa gjëra pa thënë, për më vonë.

            Këto përbëjnë një pjesë të rutinës së punës së kryesisë së Shoqatës “Bijtë e Shqipes “ gjatë “pushimeve “ të verës. Por nuk është ky qëllimi i këtyre shënimeve.   Kryesia dhe antarët e shoqatës u kushtojnë vëmëndje edhe miqëve të shumtë që vizitojnë shoqatën. Por ky kujdes nuk mbyllet brënda një kafeje apo një vizite në ambjentet e qëndrës kulturore të shoqatës, por në çdo rast ka diçka më shumë, më miqësore dhe njërëzore. Ja para pak kohësh erdhi për një vizitë tek djali e tij ing. Refat Hasa, major i nderuar i ushtrisë tonë. E kishte pak vështir lëvizjen pas dy operacioneve të shkallës së lartë vështirësive, por përveç të afërmëve atë e shoqëronte çdo ditë veprimtari i palodhur i shoqatës Eqerem Murataj, dhe ai nuk e ndjeu asnjëherë se ishte larg Shqipërisë dhe familjes. Duke u njohur me punën e shoqatës dhe për respektin që gjeti nga drejtuesit e saj, ai u bë edhe antar i kësaj shoqate.
            Korriku, më shumë se qershori, solli shumë shokë dhe miq të tjerë në ambjentet e shoqatës. Ja Kiço Kokthi i papërtuar, solli mikun e tij dhe të familjes, përmetarin e mire dhe bisnesmenin punëmbarë nga Tirana, Dorjan Kongoli, që për shoqatën tone ka qënë i njohur dhe i falenderuar vite më pare për ndihmën që i ka dhënë për sigurimin e librave për shkollën tone shqipe apo edhe për kostumet kombëtare për fëmijët e kësaj shkolle. Dorjani fjalëpak dhe punëshumë pasi bëri një dhuratë në të holla për shoqatën mori përsipër që edhe këtë vit të siguroj librat për nxënësit e shkollës shqipe të shoqatës. Dhe e kurorëzoi respektin për punën që bëhet në këtë shoqatë duke u bërë anëtar i saj.
            Kafja e të mërkurës në ambjentet e shoqatës bashkon shokë dhe miq, veprimtarë të saj por dhe vizitorë, miq dhe të afërm të bashkatdhetrëve tanë. Për të gjithë dera dhe zemra është e hapur. Javen e fundit të korrikut na gëzoi ardhja e prof, dr, Fatmir Zanaj nga Tirana, vëllai i shokut dhe mikut tone të nderuar, ish kryetar i shoqatës Petrit Zanaj. Me Fatmirin njihem prej vitesh dhe siç thonë në Vlorën e tij, është burrë i rëndë, për fjalën dhe punën e tij të mënçur. Vëllai i tij më i vogël, Petriti e shikon në dritë të syrit, e do dhe e respekton me shpirt. Të mbetur pa nënë që të vegjël, dhe më vonë edhe pa babanë, Fatmiri u bë si një prind i dytë për të dhe të motrën më të vogël. Petriti e ndiqte me vëmëndje fjalën edhe këshillën e tij, dhe mbi të gjitha shëmbullin e tij. Ai u bë një oficer i talentuar i ushtrisë tone dhe më vonë një pedagog i aftë i Shkollës së Bashkuar që përgatiste oficerë për ushtrinë tonë. Ishte e bukur ajo e mërkurë kur i kishim bashkë të tre bashkatdhetarët tanë tënderuar Refat Hasën, Dorian Kongolin dhe prof, dr, Fatmir Zanaj. Kishte më shumë dritë dhe gëzim ajo ditë. Kishin ardhur njërëzit tanë nga Shqipëria jonë dhe kishin sjellë aromën dhe dashurinë e saj. Do t’i kishim ata për disa ditë midis nesh. Profesor Fatmiri, megjithëse me një rrogë modeste si mësimdhenes në Fakultetin e shkencave sociologjike në Tiranë , nuk u kursye dhe u bashkua me dhuruesit për blerjen e një godine të re per shoqatën. Por i pasur është ai që jep, thotë një fjalë e urtë, jo ai që ka.
            Duke u ndarë atë të mërkurë Petriti na ftonë për një kafe ditën e shtunë, për të nderur vëllain e tij dhe falenderuar shokët për pritjen e ngrohtë.
            E shtuna ishte me të vërtetë një ditë tjetër e bukur. Petriti kishte ardhur më herët së bashku më të vëllanë dhe kishte shtruar tavolinat tek salla e kafesë së shoqatës. Vlashi Fili, si djalë i ri, përherë në krye të detyrës. Pastaj erdhën Kiçua me Dorjanin, Eqerem Murataj, Sami Zaimaj… Në derë duket Enver Parllaku i palodhur,  shoqëruar nga disa bashkëkrahinas dhe miq të tij. Vendos shishen e rakisë së Skraparit në tavolinë dhe thotë “Kam gëzim sot. Më ka ardh goca e axhës, motra ime me të shoqin nga Brukseli.” Me ta ishte edhe kryetari i shoqatës, Tajar Domi dhe i kudogjënduri Hysë Hasa. Ishte prania e tyre dhe dëshira e miqëve për të vizituar ambjentet e shoqatës që i solli të gjithë bashkë në “Shtëpinë e Shqiptarit “ siç i thonë bashkatdhetarët qëndrës kulturore të shoqatës. Miqtë e largët, zonjën Mine Bllaka dhe bashkëshortin e saj prej Istogu Rahim Bllaka, ulëm në krye të vendit. Enver Parllaku qeshte i tëri dhe gjithë kohës me dorën ne qafë me motrën Mine. Malli do kohën e vetë të shuhet. Ne tavolinën që shtohej dhe shtohej me tavolina të tjera zuri vend edhe kryetari i grupit vëllazëror të kukësianeve, anëtarë rë “Bijëve të shqipes”, zoti Ahmet Shabani. Përshëndetjet dhe urimet nuk kishin të sosur. NË to nuk mungonin as pergëzimet për punën e madhe të shoqatës që i mbanë dyert dhe zemrat të hapura dhe shqiptarët të bashkuar. Ishte me të vërtetë një festë e vogël por me dashuri të madhe. Ishte Atdheu ynë i dashur që na bashkonte. Në atë tavolinë ishte e gjithe Shqipëria. Ja Abedin Teme nga Çamëria, që u uron mirëseardhjen miqëve, pranë tij Sadiku nga Suhareka, Kiçua dhe Dorjani nga Përmeti, Fatmiri dhe Petriti nga Vlora, Llazari nga Fieri, Vlashi nga Kuçova, Enver Parllaku, Rifat Hasa, Tajar Domi, Hys Hasa, Xhemali Elezi dhe Hamdi Gjana nga Kukësi, Bujari nga Durrësi, bashkëshortët Bllaka nga Istogu, Eqerem Muratraj dhe Sami Zaimaj nga Mallakastra, Rrap Rrokaj nga Fieri, Anastas Golemi nga Tirana si dhe Shpëtim Braka dhe Miftar Dauti ardhur nga Nju Jorku.
            Dhe si zakonisht para se të largohen miqtë kërkojnë të kenë disa kujtime me flamurin tone kombëtar, me Gjergj Kastriotin dhe Ismail Qemali, me Nënë Terezën dhe Eqerem Çabejnë. Një Shqipëri e vogël ku vlonë një dashuri e madhe që nuk shuhet kurrë!

LAVER NIKU

Filadelfia, 31 Korrik 2017

Kurani: ndërmjet tekstit dhe kontekstit

August 1, 2017 by dgreca

2 Kurani

Përse myslimanët nuk reagojnë më fort kundër organizatave terroriste që veprojnë në emër të Islamit dhe janë të paregjistruara? Mahmoud Hussein i përgjigjet pyetjes duke analizuar premisën e ndalesave kuranore.

Nga Mahmoud Hussein/

Përktheu Bardhyl Selimi/

Shumica dërrmuese e myslimanëve është e terrorizuar nga regresi barbar që përfaqëson Shteti Islamik (ISIS), po ashtu për shkak të mëtimit të tij për të folur në emër të Islamit- Islam ky që shumica e myslimanëve nuk e quajnë të vetin. Por duke dënuar ISIS-n në të dy nivelet, njerëzor dhe moral, ata përballohen me vështirësi me të nga pikpamja teologjike. Ata priren të mos e pranojnë si organizatë, që është jashtë Islamit, duke thënë se ligjëratat e ISIS nuk janë myslimane, pra thjesht i injorojnë.

Por në të vërtetë, çështjet nuk janë kaq të qarta, sepse ISIS mëton se ai vjen nga Islami dhe vetë i referohet Kuranit dhe Haditheve. Për ta demaskuar argumentin e këtij grupi, ne duhet së pari ta pranojmë faktin evident që Islami nuk përshfaqet vetëm në një formë. Në të shkuarën, ashtu sikurse në ditët tona, ai është shfaqur me veshje shumë të ndryshme dhe divergjente, disa syresh ishin në kundërshtim, madje në armiqësi njëra me tjetrën.

Kështu, ne mund të shohim qysh e ka mbështetur ISIS vizionin e vet, që synon jo të bindë njerëzit, por të nxisë terror, jo t’i konvertojë shpirtërat, por të zgjojë instinktet më primitive dhe vrasëse te ne. Grupi ofron një vizion të shtrëmbëruar të Kuranit dhe Haditheve.

ISIS-n duhet ta dënojmë në dy nivele, për mënyrën me të cilën ai kërkon dhe zgjedh fragmente nga tekstet origjinale dhe pastaj i regullon ato për t’i konformuar ndaj veprimtarisë së vet antinjerzore. Nga ana tjetër, për mënyrën se si ai përkthen seksione nga këto tekste (kuptimi i të cilave ujdisej me Arabinë e shekullit të shtatë), në urdhëresa që ai mëton të jenë absolute dhe të përjetshme. Për këtë arsye, ISIS mundet ta shenjtërojë nënshtrimin e grave ndaj burrave dhe të justifikojë praktikën e skllavërisë. Për këtë arsye, ai mundet të poshtërojë të gjithë çifutët dhe të gjithë të krishterët, mbështetur në vendimet gjyqësore të imponuara ndaj disa çifutëve dhe disa të krishterëve në kushtet e konfliktit dhe në kohën që nuk ka lidhje fare me ditët e sotme.

Ringritja e vullnetit të lirë

Përse kaq shumë myslimanë jofanatikë, që janë ndeshur me këtë opinion negativ të ISIS, nuk kundërshtojnë fort me zë të lartë dhe qartë? Sepse ata duhet të pranojnë një ofertë radikale. Ata duhet të pranojnë hapur faktin që Zbulimi hyjnor ka pasur edhe udhëzime, edhe urdhëresa rrethanore. Me fjalë të tjera, duhet të diskutojmë dogmën e ndalesave kuranore.

Kjo dogmë mbështetet në faktin që, së pari, logjikisht nuk kundërshtohet fakti që Kurani është Fjala e Zotit dhe Zoti nuk hidhet dot poshtë, të gjitha vargjet e Kuranit duhet të kenë një kuptim të përjetshëm dhe universal. Kështu, lind një krizë vetëdije, që e ndeshin të gjithë myslimanët sot kur ata ngrihen kundër vargjeve që mund të kuptohen në kushtet e Arabisë së shekullit të shtatë, por që nuk ujdisen me nevojat e sotme morale.Sidoqoftë, kjo krizë nuk ka mbështetje. Dogma mund të rrëzohet pa tradhëtuar të vërtetën thelbore të Kuranit. Aq më tepër, udha drejt të vërtetës thelbësore të Kuranit shkon përmes mohimit të dogmës- sepse dogma rrjedh, jo aq nga Kurani vetë, se sa nga premisa e luftës në Kuran që nga shekulli i nëntë- pikërisht që Fjala e Zotit është e njëjtë në përmbajtje me Zotin vetë. Natyra e saj hyjnore është e përjetëshme si Ai vetë.

Por, në fakt, kjo premisë e kundërshton Kuranin. Në Kuran, Zoti dhe Fjala e Tij nuk gëzojnë të njëjtin status. Zoti i kapërcen kohërat, ndërsa Fjala e Tij është e lidhur ngushtë me kohën. Fjala qendron ndërmjet absolutes dhe relatives, universales dhe të veçantës, shpirtërores dhe të përhohëshmes. Prandaj Kurani nuk mund të lexohet si një trup urdhëresash të përngjitura fjalëpërfjalë, kudo dhe kurdo.Më tej. si mund të pranohet kjo dogmë në botën myslimane për një kohë kaq të gjatë, kur ajo është kundër qartësisë së Kuranit? Ajo ka vijuar të ekzistojë vetëm në fund të luftës së gjatë, që daton që në shekullin e nëntë, në Bagdadin e Abasidëve.

Ajo periudhë karakterizohej nga rryma mendimi përjashtimisht të larmishme e të paskrupullta. Teologët mutazilidë argumentonin që vullneti i lirë nuk ishte në mospërputhje me fuqinë hyjnore absolute. Zoti i kish pajisur njerëzt me aftësinë e arsyetimit racional dhe forcë krijuese, që qihej qudra, falë të cilës ata mund të vepronin lirisht. Falasitët (filozofë) përbënin shkollën tjetër të racionalizmit, që e vendosnin veten jashtë perimetrit teologjik, qëllimi i tyre ishte të përfshinin të gjitha fushat e dijes, njësoj si tradita filozofike greke.

A Mamluk Qur’an, dorëshkrim (shelfmark Masahif Rasid 14), pjesë e Regjistrit Botëror të Kujtesës Ndërkombëtare të UNESCO-s, Biblioteka Kombëtare dhe Arkivat e EgjiptitPor mutalizitët dhe falasitët duhet të përballeshin me valën konformiste gjithnjë e më të fuqishme. Si rojtarë të traditës, jurisët dhe teologët, u bënë të vendosur në disiplinat e tyre përkatëse për të shkatërruar çdo nocion të vullnetit të lirë, duke thënë që kjo sfidon gjithëfuqinë e Zotit

Një qendrim asnjanës, i vendosut ndërmjet të dy rrymave varej në fund të fundit nga fakti se si secili fraksion e trajtonte natyrën e tekstit kuranor.

Për mutazilitët, që Kurani ishte “krijuar” nga Zoti do të thosh që ai nuk ndahet dot nga Zoti dhe është shfaqur në një moment të caktuar të krijimit të Tij. Kështë është ndërfutur një dimension përkohëshmërie, gjë që ua lë njerëzve lirinë për veprim e për interpretim. Ndërsa për kundërshtarët e tyre, Kurani nuk është “i krijuar”. Me fjalë të tjera, ai është i njëjtës lëndë me Zotin dhe është si Ai, i përjetshëm. Nga kjo pikëpamje, nuk ka aq rëndësi ta kuptosh Kuranin se sa ta përhapësh atë, t’a përthithësh natyrën e tij hyjnore përmes leximit dhe përsëritjes pa fund. kështu teksti fitoi statusin e diçkaje absolute, një të vërtete të paprekshme, nga ku buroi nocioni i ndalesave kuranore.

Dogma e ndalesave kuranore ka lindur për të dalë fitimtar pas përballjes. Kështu, për shumë shekuj, ideja e vullnetit të lirë humbi në shpirtin e Islamit për t’u rishfaqur në fund të shekullit XIX.

Të prirë nga intelektualët e shquar myslimanë, mendimi reformist ndërmori thyerjen e doktrinës për ndalesat, duke u frymëzuar nga shpirti i iluminizmit dhe mbështetur në disiplinat moderne të historisë, antropologjisë dhe gjuhësisë. Duke mos kërkuar origjinën hyjnore të Zbulimit, lëvizja nisi hetimin e historizmit të shfaqjes mbi tokë.

Si rezultat, ajo doli kundër rojtarëve doktrinarë që e zhvlerësuan mendimine ri duke e cilësuar si të paligjshëm mjetine tij metodologjik- arsyetimin kritik- që ka mbijetuar në bashkësinë njeërzore dhe në shkencat shoqërore. Sipas rojtarëve të dogmës, që pohojnë së Zbulimi i Kuranit përputhet me diçka tjetër nga vullneti i përjetshëm i Zotit- dhe që përfyrojnë se kjo mund të ketë lidhje gjithësesi me një kontekst të veçantë- është diçka jo normale e shpikur nga jobesimtarët. Kjo ngjason me diçka hyjnore nga pikëpamja nga jashtë. Vërtetimi, ideja jo normale mbështetet në argumente të sjella nga disiplinat jofetare të huaja ndaj Islamit.

Nën dritën e kronikave të shekullit të nëntë

Ҫështje për ne tash bëhet: a mund ta trajtojmë këtë kundërshti? A mundet të tregojmë lidhjen e domosdoshme ndërmjet tekstit dhe kontekstit- pa pasur referime në shkencat laiker, por bazuar krejtësisht në tekstet fetare- që gjykohen si të padiskutueshme nga rojtarët më të vëmëndëshëm të dogmës?

Përgjigjia është po. Kanë ekzistuar në të vërtetë tekste fetare që lejojnë këtë interpretim, dhe ato kanë ekzistuar qëkur. Ato dolën nga nevoja e ngutëshme në Kuran që patën shkollat fetare në shekullin e parë të Islamit. Shkollarët kishin nevojë t’i kuptonin shumë vargje që ishin të vështira, në mos të pamundëshme për t’i interpretuar pa hetuar rrethanat që shoqëruan atë Zbulim.

Duke u ndeshur me këtë sfidë, ata iu kthyen burimit të gjithë informacionit që kishte të bënte me kohën e Zbulimit- dëshmitë e lëna nga shokët e Profetit. Shumica e këtyre ndjekësve nuk mund ta kapnin gjithnjë kuptimin e vargjeve të Profetit që ai i kish recituar atyre. Ata duhej të shokin vetëm ose me grupe për ta pyetur atë për këto vargje. Dhe Profeti u përgjigjej duke u shpjeguar, duke komentuar dhe ilustrua vargje të ndryshme.

Pas vdekjes së tij. detyra e transmetimit të asaj që ishte mësuar drejtpërdrejt nga Profeti për te radhët në rritje të besimtarëve të erinj u ra shokëve të tij- fjalët e tij tashmë të pasuruara me kujtesën vetiake të kohës dhe vendit kur qenë zbuluar.

Pas vdekjes së shokëve të fundit të Profetit, njerëzit nisën të mbledhin këto dëshmi dhe të shkruajnë për to. Në fillim të shekullit të nëntë doli hartimi i parë me titull: “Jeta e Profetit Muhamed (Al-Sîra al-nabaëîyya) e firmosur nga Muhammad Ibn Is’haq. Këtë hartim të parë e pasuan shumë të tjerë, vlen të shënohen katër kronistë të mëdhenj që punuan gjatë kohës së Dinasistisë Abaside:

al – Ëâqidî, autor i Kitâb al-Maghâzî (Libri i Historisë dhe Fushatave), Muhammad Ibn Sa‘d, që shkroi Kitâb al-Tabaqât al-Kabîr (Libri i Klasave të Mëdha), i njohur gjithashtu si Libri i Shokëve, Ndihmësve dhe Pasuesve; al-Tabarî (839-923), autor i Kitâb al-Rusul ëal-Mulûk (Historia e Profetëve dhe Mbretërve); dhe al-Balâdhurî, që shkroi Kitâb Ansâb al-Ashrâf (Gjenealogjitë e Fisnikëve).

Inteersi kryesor i këtyre kronikave është se ato na tregojnë historinë e jetës së Profetit me ngjarjet kryesore që pasuan gjatë një periudhe kohore të ashpër.

Falë tyre, ne kemi një hartë të përafërt të momenteve të njëpasnjëshëm të Zbulimit, që na lejon të vendosim qindra vargje kronologjikisht, secilin në lidhje njëri me tjetrin dhe njëkohësisht t’i vndosim ato në kontekstin e tyre vetiak.

Duke lexuar tekstin e Kuranit nën dritën e këtyre kronikave, ne shokohemi nga një fakt evident: askund në Kuran nuk lejohet konfondimi i Zotit me Fjalën e Tij. Askund nuk lejohet parashikimi i përjetësisë së Fjalës së Tij nga përjetësia e Zotit vetë. Lezimi që e rivë tekstin në kontekst na sugjeron neve të skicojmë tre përfundime themeore.

I pari: në Kuran, Fjala e Zotit adopton një gjuhë, një kulturë dhe mënyrë mendimi që reflekton shqetësimet e Arabisë së shekullit të shtatë.

E dyta: në Kuran, Fjala e Zotit nuk paraqitet si monolog, por më shumë si shkëmbim ndërmjet Parajsës dhe Tokës.

Zoti bashkëbisedon në kohë reale me bashksinë e myslimanëve të parë, me ndërmjetësinë e Profetit.

E treta: Zoti nuk u jep çdo herë Fjalëve të Tia një peshë të njëjtë. Kurani shpall urdhëresa të ndryshme të së vërtetës, disa absolute dhe të tjera relative, disa të përjetshme dhe disa rrethanore.

Pra, e vërtetë është që Zoti nganjëherë i zëvëndëson disa të vërteta me të tjera, duke dekretuar abrogimin e disa vargjeve përmes vargjeve zbulimore të njëpasnjëshme.

Ky ishte parimi i abrogimit, i formulua në vargun që pason:

“ne nuk abrogojmë vargun ose e bëjmë atë të harrohet me përjashtim kur e përmirësojmë atë apo e zëvëndësojmë me diçka të ngjashme”. (Verse II, 106 (Rilato estas ekstera)).

Pra, nga kjo pikpamje, koncepti i kohës në Kuran bëhet i pashmangëshëm.në fakt, vetëm koncepti i kohës mund të rivendosë plotësinë e fuqisë së Zotit, Kjo është e saktë sepse ndërhyn provizorisht duke lëshuar t vërteta relative, të lidhura me rrethana të ndryshme. Dhe sepse situata ndryshon, të vërtetat relative ndryshojnë bashkë me të. Kështu, në se Zoti pohon dy çështje kundërthënëse, kjo ndodh sepse e vërteta ka ndryshuar në kohë. Zoti është gjithmonë i drejtë në momentin kur Ai flet. për t’i kuptuar të vërtetat e tij relative, ne kemi nevojë ta lidhim secilën prej tyre me rrethanat kur ato janë thënë.

Asnjë varg nuk mund të jetë “më i mirë” se sa tjetri, në se jemi në fushën e absolutes..Te absolutja, gjithçka është e barabartë dhe krahasimi është i pamundur. Që një varg të jetë “më i mirë” se një tjetër, duhet që ato të dy të ekzistojnë në kufijtë e relativitetit. Dhe ato nuk mundet të jenë të dyja të vërteta në se ato kanë lidhje me rrethana të ndryshme ose me fjalë të tjera, në kohë që ndryshojnë.

Kështu janë momentet e njëpasnjëshme në Kuran, kohët “më përpara” dhe “më pas” dhe madje momente që fshijnë të tjerët- prandaj një dimension vërtet provizor. Përfundimi është vetëevdient: Fjalët e Zotit nuk mund të konfondohen me Zotin Vetë. Fjala nuk mund të asimilohet në thelbin hyjnor të Zotit. Ne nuk mundemi- ne nuk duhet- ta lexojmë Kuranin në mënyrë të tillë sikur scili nga vargjet e tij trupëzon hyjninë e Zotit, sepse madje edhe shmangia e udhës do të qe një tradhti ndaj Tij.

Sapo Fjala e Zotit ndahet nga Zoti dhe sapo Fjala mbështillet në përkohëshmërinë njerëzore, kërkesa për ndalesat e Kuranit nuk mund të mbrohet më. Ajo jo vetëm nuk reflekton të vërtetën në Kuran, ajo madje bie në kundërshtim me të. Besimtarët pra këshillohen nga vetë Kurani ta përdorin arsyetimin e vet dhe të ushtrojnë vullnetin e vet të lirë për të vendosur vetë cilat vargje janë të detyrueshme dhe cilat nuk kanë lidhje me ta.

Kurani në këtë rast pushon së shfaquri te besimtari si një tog urdhëresash dhe ndalesash, për t’i ndjekur ato kudo dhe kurdo. Ai bëhet sërish ai që ka qenë gjatë 22 viteve për Profetin dhe shokët e tij- një bashkëbisedim i hapur për ribërjen e botës; një thirrje për të menduar dhe vepruar me përgjegjësi; një mundësi e ofruar për këdo për të gjetur udhën e Zotit në jetën e përditshme.

*Mahmoud Hussein

Mahmoud Hussein është pseudonim i Bagdad Elnadi dhe Adel Rifaat, dy shkrimtarë franko-egjiptianë që kanë botuar një numër tekstesh standarde: Al-Sira (2005), Understanding the Qur’an Today Kuptimi i Kuranit sot) (2009),dhe më i fundit, më 2016, Les musulmans au défi de Daech (Muslims challenged by ISIS).(Myslimanët që sfiduan ISIS-n)

Përktheu Bardhyl Selimi, 31 korrik 2017