Featured – Page 878 – Dielli

SIMPOZIUM NE NEW YORK: KOSTANDINI I MADH DARDAN, PERANDORI ROMAK QE NDRYSHOI BOTEN

May 25, 2013 by dgreca

KISHA KATOLIKE SHQIPTARE “ZOJA E SHKODRES” NE NEW YORK ORGANIZON SIMPOZIUM SHKENCOR :”Konstandini i Madh Dardan, Perandori Romak që ndryshoi botën”/

Me rastin e 1700 vjetorit të Ediktit të Milanos,në nder të ilirit Konstantinit i Madh, Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” organizon Simpozium shkencor :”Konstandini i Madh Dardan, Perandori Romak që ndryshoi botën”. Veprimtaria shoqerohet me Koktejl.

Më 1 qershor 2013
Duke filluar në ora 6:30 pas dite

Në Qendrën “Nëna Tereze”
361 West Hartsdale Avenue
Harsdale, New York 10530

Kumtuesë:

Prof. Shinasi Rama: “Letra e Konstantinit: Një kthesë kritike në historinë e Romës”
Prof. Gjon F. Ivezaj: “Edikti i Milanos – Dokumenti i Perandorit ilir Konstandini që ndryshoi historinë e Perëndimit”
Hyrja: F a l a s

Për informata telefononi 914-761-3523 ose 718-654-2302

Kristo Kirka, “patrioti i dy Shqipërive!”

May 18, 2013 by dgreca

Shkruan:Prof. SAMI REPISHTI/
Ridgefield, CT. Këto ditët e fundit, miku dhe bashkëvuejtësi i im, Niko Kirka,më dërgoi një kopje të librit “Kristo Kirka”, të studjuesit Uran Butka, jetëshkrimi i një figure të njohun në botën shqiptare për dedikimin e tij idealit të demokracisë në Amerikë dhe në Shqipëri. Libri, botue në Tiranë vitin e kaluem, përmban 296 faqe, dhe një seri fotografishë publike dhe familjare. Ashtë një punim që na gëzon.
“Ky bir i madh dhe i harruar”, patriot i dy Shqipërive, në Boston.Mass. para 1912-ës dhe ma vonë, në Shqipëri, martir deri në fund të jetës, ashtë bir i Korçës qytet i traditës kombëtare shqiptare dhe djep i arsimit, kulturës dhe artit.
Kristo Kirka, i lindun në vitin 1886, trashëgoi atë që Korça kishte ma të mirë: përgatitjen e qytetarit të ndershëm dhe me shkollim. Në fillim të vitit 1904, në moshën 21 vjeçare emigroi në Amerikë, “… ku u ndez edhe më keq për punët e Shqipërisë”.(f.18), në një kohë kur Shqipëria ishte akoma një krahinë e humbun e një perandorie dekadente turke. Ashtë në këtë “Shqipëri të parë” ku refugjatët politikë përbajshin bërthamën e emigracionit, që Kristo Kirka gjeti pasionin e jetës tij: ai vijoi veprën e Petro Nini Luarasit, e përfaqësoi shoqëninë “Mall i Atdheut” në përpjekjet për themelimin e Vatrës. “Ideja dhe përpjekja e Kristos në atë kohë, përmblidhej tek fjala shqipe, tek lëvrimi i gjuhës shqipe, tek emigrantët shqiptarë”.(f.24) Kjo, mendonte ai, shprehte ndërgjegjen kombëtare për mbrojtjen e të drejtave kombëtare.
Një prirje e hereshme e Kristos bahet leitmotivi i jetës tij: arsimi, përsëri arsimi për të gjithë! Ai ishte një rilindës i vërtetë! “Ideja a nacionalizmit rrjedh nga një dëshirë, që çfaqet tek njeriu për të lartësuar mendësisht, moralisht, esthetikisht dhe teknikisht popullin prej kah ka dalë…në përkrahjen e interesave kolektive të kombit”(f.15)
Në Amerikën e largët, në qendrat mërgimtare të Europës, të Egjiptit, dhe Rumanisë, e sidomos në ShBA po ngrihej hap mbas hapi, një “Shqipëri e re”, e lirë, pararojë e Nanës Shqipëri për shqiptarët. Në këtë Shqipëri të largët nga Nëna Shqipëri, emigranti Kristo Kirka u inkuadrue si patriot i rendit të parë, pa hezitim dhe pa rezerva, me “…atë shpirt-mohim dhe guxim që i priu tërë jetën si ushtar lirie në mërgim dhe në atdhe”, shkruente Qazim Prodani. Dhe vazhdon:”Mëmëdheu ishte kulti i Kristos dhe kombi e shqiptarizma- feja e tij, besimi i shpirtit fisnik që qëndronte në atë trup të pastër,. i pastër si dëbora e Gramozit”(f.27)
Shqiptaret orthodoks si Kristo Kirka ”…jo vetem qe ndjeheshin etnikisht dhe kombetarisht shqiptare, por qendronin ne rradhet e para te levizjes per te drejtat kombetare te popullit shqiptar”(f.29) Bashke me patriotet tjere ne Shqiperi, Kristo Kirka ishte legjoni i nderit kombetar qe “…vune themelet e Shqiptarizmit e te shtetit kombetar shqiptar.“(f.30) “Une jam orthodoks, dhe si e degjon flas mire greqishten. Por nuk jam grek, jam shqiptar i kulluar dhe e kam per nder qe jam i tille”, i deklaronte ai profesorit grek Kicos ne Boston. Kane qene patriote te ketill si Kristo Kirka qe u bane nismetare dhe themelues te Kishes Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike. Per mendimin e tij edhe “Fan S. Noli pranoi te dorezohet prift per motive kombetare”!(f.38) Sepse, “…ai (Noli) besonte tek vetja e tij, se ne petkun e priftit e te predikimeve te tij, mund te sherbente shqiptaret e Amerikes, por edhe te Shqiperise, per te hyre ne rrugen e perlindjes dhe te qytetnimit”. (f.41) Shqiperia nuk ishte shtet ne ate kohe te veshtire. “Me 22 mars 1908, ne Kishen e Shen Gjergjit ne Boston, u tha e para meshe ne gjuhen shqipe ne një kishe orthodokse”. Hapi i pare u be ne Amerike!” (f.42)
Me 15 shkurt 1908, shoqeria “Besa-Besen” , e kryesueme nga Kristo Kirka, filloi botimin e gazetes “DIelli”. Deviza? Dielli eshte organ i shqiptareve kombetare, qe kerkojne veteqeverisjen per Shqiperi. Redaktori i pare: Fan S. Noli.
Tashti, te gjitha shoqenite e shumeta shqiptaro-amerikane kishin kthye koken drejt Shqiperise, dhe u ndergjegjsuen per detyrat kryesore: perkrahjen e levizjeve revolucionare ne Shqiperi, dhe mbrojtjen e çeshtjes shqiptare ne arenen nderkombetare, veçanerisht ne SHBA. “Ketu, thonte Kristo Kirka, jemi te lire te veprojme pa frike”. Dhe ashtu bani!
Por u deshen shume perpjekje kambengulese te Komisionit te Bashkimit, i perbame nga vatranet patriote si Kristo Kirka, Elia Tromara, Kostaq Kotta, Kostika Treska, Llambi Çikozi per te arritun deri ne themelimin e Federates VATRA. (Ashte shume domethanes fakti se te gjithe themelueset e VATRES jane shqiptare ortodokes. Një perbamje e ketill tregon qellimin fillestar te Vatres: ruejtjen e Shqiperise nga agresioni grek. Ne themelimin e Kishes Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike ky qendrim merr edhe një forme ma konkrete, randesia e te cilit, dhe efekti i tij pozitiv jane jashtezakonisht te medha, dhe me një fryme patriotike te rralle ne historine e vendit tone)
Me 24 mars 1912, u vendos te formohet “Shoqeria Federale” Vatra me Diellin si organ te saj. Dhe (me shume randesi!)”…gazeta te mbahet vetem me te ardhurat e saj, nen kontrollin moral te shoqerise”(f.56)
Një nga delegatet ishte Kristo Kirka. Me 31 mars 1912, u pagezue Federata Panshqiptare e Amerikes “VATRA”. Ne mbledhjet e 9 dhe 14 prill 1912, u shqyrtue dhe u aprovue edhe Kanunorja e Federates Vatra, Me 28 prill 1912, u mbajt mbledhja perfundimtare, dhe quhet dita e themelimit te Vatres. Perseri, figuron ne dokument emni i Kristo Kirkes, patrioti i “Shqiperise se pare” ne mergim, i cili u zgjodh anetar i Pleqerise se Perkoheshme, dhe Managjer i Dielli-t. Me 12 maj 1912, u formue Dega a Bostonit, dhe Kristo Kirka u zgjodh kryetar.
Me pase një ide te entuziasmit shqiptaro-amerikan per Shqiperine ne ato vite, duhet te kujtojme mitingun e 27 prillit 1913, kur Peticioni i derguem Konferences se Ambasadoreve ne London ne mbrojtje te çeshtjes shqiptare te neperkambun, u nenshkrue nga ma shume se 30.000 veta.
Mbas shpalljes se pavaresise se Shqiperise, 28 nandor 1912, Kristo Kirka vendos te kthehet ne atdhe me bindjen e plote se një bashkepunim ne mes te shtetit te ri dhe Vatres – e cila ne ate kohe kishte afer 40.000 anetare- ishte rruga ma e mire per çeshtjen tone kombetare. Kontributi i Vatres gjate ketyne diteve fatale njihet botenisht. Me 18 maj 1913, edhe Komisioni i Vatres vendosi qe Kristo Kirka te shkoje ne Shqiperi qe te percjelle atje mendimin dhe qendrimin e Vatres, dhe te ndihmonte ne punet e Shtetit te ri shqiptar. Ate dite, ai u vleresue per kontributin e jashtezakonshem se veprimtar i Vatres dhe suksesin e tij me Diellin qe dyfishoi abonimet.

Perseri ne Boston, Kristo Kirka ne Kuvendin e jashtezakonshem te Vatres, 17-18 korrik 1915, u zgjodh si N/Kryetar i Vatres (kryetar Fan S.Noli). Por Noli shkoi ne Europe, dhe Kirka mori detyren e Kryetarit te Vatres. Dielli shkruente:” I vetmi shpetim per ne eshte te perqafojme politiken europiane, dhe jo ate austriake, italiane, angleze, franceze veçmas. Detyra e jone eshte qe te tregojme Europes se ne duam vetem Shqiperine dhe simpatizojme vetem ata qe do te perkrahin vendin tone”. Ne nandor 1915, Kristo Kirka ka qene një nga promotoret kryesor te formimit te Komitetit “Miqt e Shqiperise”.

Me 4 janar 1919, Kuvendi i jashtezakonshem i Vatres luejti një rol te dores se pare per çeshtjen kombetare. Dielli shkruente se asnjë komb tjeter nuk e ka ndihmue çeshtjen e vet ne kete mase sa ndihmojne punetoret shqiptare te Amerikes. Deri ne mesin e shkurtit 1919, ndihma e Vatres ka kalue 120.000 dollare(f.94)($8million)

Ne mes te ketij aktiviteti te madh, u formue edhe Kisha Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike, si peshkopate autoqefale dhe prifti Fan S.Noli u shugurue si peshkop i kesaj Kishe, dhe si peshkopi i pare shqiptar. Ne Washington D.C. Kost Chekrezi e Kristo Dako perfaqesojshin interesat shqiptare, ndersa SHBA emnoi Robert Townsend si N/Konsull te Amerikes ne Korçe. Ky qendrim perkrahes dhe mirenjohes i Amerikes se Wilson-it ka qene rezultat i veprimtaise se Vatres ne SHBA. Ne mes te figurave kryesore qendron edhe ajo e Kristo Kirkes.

Edhe ma vone , ne nandor 1920 kryeministri shqiptar, I.Vrioni, emnoi Imzot Nolin Kryetar te delegacionit shqiptar prane Lidhjes se Kombeve. Me 17 dhetor 1920, Shqiperia u pranue anetare e kesaje organizate botenore. (Keu duhet te njohim kontributin e britanikut Sir Cecil Roberts sekretar i L se K) Po ne ate kohe, Mit-hat Frasheri vjen ne Amerike dhe ne shoqenimin e Kristo Kirkes hape fushaten per “Huane Kombetare”. Njëkohesisht kerkohet hapja e një dege te një banke amerikane ne Tirane.. Deri ne shtator 1921, u mbodhen 179.773 dollare,( aferisht $ 11 miljone me vleren e sotme) dhe u derguen ne Tirane.. Me 2 janar 1921, Vatra ngarkon Kristo Kirken me detyren e perfaqesuesit te saj te posaçem ne Shqiperi. Misioni kryesor ishte te formohej Partia Kombetare ne Shqiperi, e frymezueme nga “…iderat dhe parimet e Federates VATRA: te shohe burrat e shtetit shqiptar te bashkuar ne nje program, te forcuar ne nje parti, qe te mund te bejme balle rreziqeve te jashtme ne vitet e para te rilindjes sone kombetare” (f.114)

Kristo Kirka zen vend ne Korçe ku ndjehet shume nevoja e tij. Me 1921, ai harton programin (firmue nga 20 personalitete shqiptare) e një partie…qe u quejt “Partia Popullore” per shkak te prirjeve demokratie te saj” (f.121) Zgjedhjet e 1921-es i fitoi Partia Popullore. Kryetari u zgjodh Fan S.Noli. i sapo kthyem ne Shqiperi, ku u prit si “kryezot”., dhe u shpall qytetar nderi i Korçes..

Kristo Kirka u zgjodh deputet i Korçes. Pozita e re qeveritare i mundesoi atij punen me intensitet qe Fan S.Noli te kunorezohej peshkop i Korçes dhe i gjithe Shqiperise. Fati e deshi qe me 9 nandor 1921. Konferenca e Ambasadoreve njohu zyrtarisht shtetin shqiptar, dhe percaktoj definitivisht kufinjte e Shqipenise. Korça mbeti ne Shqiperi.. Ne tetor 1922, Kisha Autoqefale Orthodokse u njoh edhe nga Qeveria shqiptare. Anetar i Keshillit te Larte te Kishes ishte edhe Kristo Kirka.. Me kete cilesi ai autorizohet te shkoje si anetar i delegacionit kishtar prane Patriarkut te Istanbul-it me kerkese per njohjen e Kishes se re. “Ishte nje aksion i guximshem me koken ne torbe!” kujton ai. Patriarku refuzoi! Me 4 dhetor 1923, ne Kishen e Shengjergjit ne Korçe u organizue ceremonia e fronezimit kanonik te Peshkop Nolit. Tashma ai ishte zyrtarisht Metropoliti Theofan, peshkop i Durresit (f.151) Ashtu si vite ma pare ne Boston, edhe ne Tirane, prezent ne krijimin ishte edhe Kristo Kirka.

Ai nuk u perfshi ne levizjen revolucionare te qershorit 1924, “…nuk ishte per permbysje revolucionare”.(f.153) Ky qendrim e ndihmoi te emnohet ne postin e konsullit te Shqiperise ne New York, qe ai e pranoi te punonte edhe per Vatren. Per arsye te kundershtimit te Traktatir shqiptaro-italian te vitit 1926, ai u denue me vdekje (ne mungese) Por ne SHBA ai u zgjodh anetar i Keshillit te pergjitheshem te Kishes Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike. Ne vitin 1930, Kristo Kirka e konsideroi te perfunduem misionin e tij prej atdhetari dhe diplomati ne SHBA, dhe me 1933, bashke me familjen u kthye ne Shqiperi.

Ne vtitin 1936, per meritat e tia emnohet n/prefekt i Himares, një zone shume nevralgjike politikisht, dhe ma vone ne Bilisht.. Ne vitin 1938, shteti shqiptar ishte i interesuem me bashkue vatranet e perçare qe kishin humbe peshen e tyne prane qeverise amerikane.. Me kete detyre u ngarkue Kristo Kirka dhe Aqif Permeti”…per te sjelle një bashkim midis shqiptareve te Amerikes rreth Federates VATRA “(f.209)

Mbreti Zog kerkoi qe qendra e Vatres te mbetet gjithehere ne Boston, dhe te perdoren te gjitha fuqite qe qendra e Vatres, ketej e tutje te mbetet ne Boston”(Deklarate e Abdurrahman Matit(f.210)

Kohet e fundit, studjuesi Ilir Konomi, (“Faik Konica”), ka zbulue edhe kete fakt:” Misioni i tyre ishte te bindin Peshkopin (Noli) te kthehej ne Shqiperi per te kryesuar Kishen Orthodokse Autoqefale Shqiptare, e cila kishte fituar njohjen e Patrikanes se Konstandinopojes”.(f.156)

Kthimi perfundimtar i Kristo Kirkes ne atdhe u ba mbasi perfundoi misionin e tij ne Amerike. Perseri ne Bilisht,, me ardhjen e okupacionit Italian, ai u gjet perballe një levizjeje te elementeve komuniste. Ai u trondit, sepse “…e dinte mire se cili ishte thelbi i komunizmit:terrori!”(f.211)

Ai e kuptoi zhvillimin e gjendjes dhe shqetesohej shume. Lufta italo-greke e ashpersoi edhe ma shume situaten. Me hymjen e grekeve ne Korçe ai vendosi te mos largohej, megjithese njihej mire si anti-grek. Një dite, greket e arrestuen, dhe e derguen ne një kamp perqendrimi te quejtun Koqinja, afer Athines, ku gjeti edhe shqiptare te tjere, dhe u mbajt atje deri me 16 maj 1941, mbas kollapsit grek.

Me largimin e trupave greke, Kirka i dermuem, u kthye ne shtepi, dhe perseri ne detyre ne Bilisht. Por kesaj rradhe ai u perball me levizjen komuniste. Ne parim Kristo Kirka ishte anti-komunist i vendosun. Per kete, ai filloi te mbledh “fakte e prova” (influence e drejtesise amerikane) ne lidhje me veprimtarine komuniste, dhe jo te marre masa te pamotivueme. Por mbrenda vetes, ai kishte dyshimet e tia ne se detyra e N/prefektit e komprometonte. Ai tregon:”Ne kohe qe une kam qene ne Bilisht, kur ka qene okupacioni , per ata persona qe ishin ne sherbim te okupatorit, ishte një gabim’”(Dosja gjyqesore e KK) Ne vitin 1942, largohet nga Bilishti dhe emnohet Kryetar Bashkie ne Korçe, me funksione administrative e jo politike.

Por jeta bahej çdo dite e ma e veshtire. Ne fillim, dy forcat e rezistences, PKSH dhe B.K. i shikonte si “…dy anet alternative te luftes per çlirim” (f.225) dhe perpiqej te evitoje konfliktin. Por miqt e tij te ngushte ishin anetaret e Keshillit Qarkor te B.K. per Korçen.

Masakra e Ziçishtit, Devoll, ku u theren pabesisht 6 nacionaliste nga çetat e Dushan Mugoshes e tronditi shume. Si kryetar bashkie u perpoq qe skena te ketilla te mos perseriteshin ne Korçe, dhe qe aksionet kunder gjermaneve te mos baheshin ne qytet ose ne rrethina. “Detyra e çdo qeverisje, ne rradhe te pare, ashte te ruaj jeten e shtetareve te vet” thonte ai (f.230)dhe “Jemi vellezer, s’na ndani dot!!” ishte parulla kryesore. Me një seri fjalimesh dhe deklaratash publike ai u perpoq te zbute atmosferen e acarueme deri ne vellavrasje. Por pa sukses; Shqiperia po rreshqiste drejt shkaterrimit. Bashkepunimin me Levizjen Nac-Çlirimtare nuk e pranoi. Kristo Kirka, patriot i formuar, per te cilin ishte shume e qarte se ç’perfaqesonte levizja komuniste e maskuar si nacional-çlirimtare”(f.237) nuk mund te pranonte. Por, ai nuk u largue as nga Korça as nga Shqiperia!

Fitorja e komunisteve e mbylli Kriston ne shtepi, por u arrestue qe me 25 tetor 1944 dhe u lirue mbas 18 viteve. U vetembylle perseri ne shtepi. Ishte stina e gjyqeve ushtarake ne Korçe, si gjyqe te bujshme. Ne Tirane, ishin vatranet Kole Tromara, Bahri Omari, Aqif Permeti qe u denuen me pushkatim. Rrethi ngushtohej. Ma ne fund , me 12 maj 1946, u arrestue si “…armik i popullit e sabotator i pushtetit popullor…” Terrori komunist nuk e kurseu ate qe nuk kurseu asgja per Shqiperine!

“Doli nga shtepia dhe nuk u kthye ma” tregon i biri, Niko Kirka. E mbyllen ne biruca plakun 63 vjeçar dhe e torturuen per te pranue kauza te rrejshme. Me 17 dhjetor 1946, e denoine me 20 vjet burgim. Një nderhyjrje ne favor te tij nga Imzot Fan S.Noli nuk dha asnjë rezultat. Një muej mbas arrestimt te tij, u burgos edhe i biri, Niko Kirka, Bashkeshortja e tij,tani një nane e mjere, pa ndihme me dy foshnje u detyrue te mbijetoje pa burr e pa djale, te dy te burgosun per vite te gjata.

“Patrioti i dy Shqiperive,” Kristo Kirka, vdiq ne burgun e Burrelit me 27 prill 1955, vetem, i smure, i harruem. Ky ishte shperblimi qe i jepte Shqiperia birit te saj qe i kushtoi jeten lirise dhe pavaresise se atdheut qe deshi pa kufi!

Një tragjedi shqiptare e shumfishte!

Maj 2013

“Bardhyl Londo në një rrëfim për veten dhe të tjerët, thyerjen dhe mbijetesën”

May 17, 2013 by dgreca

Ndjesë Kadaresë për heshtjen pas pretencës penale të ‘Pallatit të ëndrrave’/Mbi librin me kujtime “Jeta që na dhanë”/Brenga e shkrimtarit që s’e mbrojti kolegun gjatë sulmeve për “Pallatin e ëndrrave”/
Nga Agron GJEKMARKAJ/
Një botë bardhezi nuk ka nevojë as për letërsinë, as për shkrimtarin. Shoqëri të tilla janë totalitare. Ne ende e kemi kujtimin dhe trashëgiminë e një shoqërie të tillë. Në një aso shoqërie ekstremesh, ku vdekja e artit është siguri matematike, ku “e mira” dhe “e keqja” e skajshme ishin terminologjia jonë, lind pyetja: Si jetoi, si mbijetoi, si u transformua, si doli prej asaj shoqërie shkrimtari dhe intelektuali shqiptar, ai që pati fatin të jetojë në “liri”(të paktën nuk provoi drejtpërdrejt burgun)?
Jam munduar ta shuaj kuriozitetin nëpërmjet hulumtimesh, bisedash, leximesh, por gjithmonë kam mbetur i pangopur, i pabindur, i turbullt pas përgjigjeve apo reflektimeve mbi librat që trajtojnë këso temash. Shija e manipulimit, e fshehjes, e tjetërsimit, e justifikimit të paranojës të mbetet gjatë në psihë si përkufizim i një gjysmëshekulli historie. Bardhyl Londo, poet e shkrimtar i njohur, i cili një pjesë të rëndësishme të jetës dhe të veprës i ka jetuar dhe realizuar nën komunizëm, ka ndërmarrë aktin moral e intelektual të rrëfimit nëpërmjet një libri, le ta quajmë kujtimesh. Nuk jam i sigurt nëse “Jeta që na dhanë” duhet konsideruar një libër mirëfilli kujtimesh, sepse më shumë se ngjarja, subjektin e tij e dominon interpretimi i subkoshiencës të kohës pas një transformimi etik të dyanshëm: të shkrimtarit dhe të shoqërisë. Shkrimtari që në fillesë ka bërë një betim a përbetim pothuaj mbi Bibël: ai shpall se çdo gjë që rrëfen është e vërtetë dhe vetëm e vërtetë. Domosdoshmëria për t’u betuar nënkupton kërkesën për të marrë besim, por edhe krizën në të cilin besimi gjendet në shoqërinë e sotme shqiptare. Kodi i komunikimit është i rrejshëm dhe i projektuar mbi faktin se si duhet të ishim dhe jo si ishim me të vërtetë. Emetuesi dhe receptuesi në Shqipëri bëjnë lojën e së vërtetës tek servirin dhe pranojnë gënjeshtrën. Primo Levi, tek kujtonte Aushvicin shprehej: “Ndoshta çfarë ka ndodhur nuk duhet të kuptohet deri në masën sa të kuptosh do të thotë të justifikosh”. Te libri i Londos justifikimi mungon. Të kuptuarit në këtë rast shërben për të ndryshuar. Në asnjë rresht shkrimtari nuk shfaqet si narrator neutral, por shpalos opinionin e tij mbi fytyrën, mbi mekanizmin, duke shquar pikërisht atë që ishte “perpetum mobile” e shoqërisë dhe sistemit tonë totalitar. Të kuptosh të keqen do të thotë edhe të propozosh mjetet që pengojnë kthimin e saj. Fjala në emër të së cilës rrëfehet thërret “mea culpa” për mungesën e fuqisë për t’u rebeluar, kundërshtuar, kuptuar më shumë e më thellë, e gjitha kjo e shumëzuar me shifrën disa milionëshe të këtij populli. Pa “ndoshta”, pa “sikur” Bardhyl Londo rrëfen një shoqëri të depersonalizuar, të mposhtur, të nënshtruar, të banalizuar e po aq të tillë intelektualin e saj. Ai rrëfen injorancën si vatër fanatizmi, fuqinë e saj mobilizuese. Dilemës së Rusoit “Të pranosh, apo të rezistosh” shoqëria jonë pothuaj njëzëri iu përgjigj: “Pranojmë!”. Leximi i “Jetës që na dhanë” të bën të kuptosh sesi intelektuali shqiptar zhytet në historinë “e re”, në historinë e fituesit pa i rezistuar asaj.
Jeta në liri e ka ndihmuar shkrimtarin ta çlirojë mendjen dhe të gjykojë mbi robërinë, duke kryer një nga analizat më të thella mbi vetëdijen dhe pavetëdijen e elitës, pseudoelitës, individit dhe masës. Kujtesa si shenjë është gjithmonë individuale, ndërsa kujtesa kolektive nuk është gjë tjetër veçse një diskurs i destinuar për hapësirën publike. Në këtë kontekst, ligjërimet nuk përputhen. Londo ka zgjedhur deheroizimin dhe gjykimin kritik. Të tjerë të kundërtën. Individi i rrëfyer nga Londo, duke nisur nga vetja, është një njeri pezull ndërmjet asgjësë, ankthit dhe dyshimit, i sulmuar në bindjet personale. Ai ka humbur natyralitetin, ka humbur gjuhën, ka humbur besimin, ai është njeriu i ri, ai flet “newspeak”, ai beson në fenë e re dhe “Mesinë” e saj, Enver Hoxhën. Ai është pjesë e masës. Masa është turmë dhe turmat i “adhurojnë spektaklet ku vetë janë aktorët kryesorë, aktorë të cilët identifikohen me zhurmat, fjalët e përsëritura, të bërtitura, të ulëritura, fjalë të cilat e pushtojnë aq shumë mendjen, sa që e paralizojnë intelektin, e mbysin shpirtin kritik, e asgjësojnë sensin e dyshimit dhe bëjnë të triumfojë llahtaria gënjeshtare”. Mes turmës përpëlitet shkrimtari, i cili ishte “kompromisi me kohën në të cilën jetoi”.
Duke shoqëruar Bardhyl London në këtë rrëfim, nga rinia studentore në Tiranë te jeta në Përmet dhe izolimi në fshatin kufitar Zhepë dhe kthimi në Tiranë si gazetar i “Dritës”, e ndiejmë peshën e kohës dhe mënyrat se si ajo rëndon. Ndiejmë vuajtjen e fjalës.
Në formën e heshtjes, si frikë e skalitur kudo në fytyrat e njerëzve nga Jugu në Veri, tek heshtja si aprovim, tek heshtja si konsensus, tek heshtja si pranim, si kod i qeverisjes me të qeverisurin, i mundësit me të mundurin. Por, po aq ndihet krrokrrama e gjuhës ideologjike, e gjuhës citat, në shkollë, në zyrë, në vdekje, në dasmë, në dolli, në vëllime poetike, në poezi oficerësh dhe veteranësh, në të parin libër poetik të vetë Bardhyl Londos, prej të cilit nuk ka pasur kurrë kurajën të marrë një poezi te vetme për ta përfshirë në një antologji. Në një shoqëri totalitare, raporti i individit, i masës dhe, më shumë se i kujtdo tjetër, i shkrimtarit me gjuhën përcaktohet nga autocensura si instrument mendor, por edhe gjuhësor kundër vetë gjuhës.
Askush më mirë se gjuha nuk e shpreh thelbin e një sistemi që i friket lirisë në kulturë e jo vetëm. Londo e shpjegon në mënyrë racionale këtë gijotinë vdekjeprurëse mbi krijimin. E pranon haraçin që i ka paguar ai dhe krejt letërsia jonë.
Duke ecur më tej në këtë linjë, autori rrëfen rastet kur autocensura testohej nga natyrshmëria e ndërgjegjes dhe pikërisht këto momente shndërroheshin edhe në provë për komunitetin e krijuesve, për raportin e tyre me artin dhe sistemin. Artisti sulmohej në gjithë qenien e tij nga kanoni i socrealizmit, nga kolegu dëshmitar, nga studiuesi ekspert, nga aparatçiku i zellshëm, ndërsa mbi maskën e sistemit autocensura shkëlqente si emblema e gardës pretoriane.
Autocensura ka nevojë për terrenin e vet pjellor dhe ky terren ishte provinca e vogël dhe e madhe. Në optikën time, askush më mirë se Bardhyl Londo nuk e ka përshkruar atë si gjendje mendore, shndërruar edhe si realitet fizik. Provinciali shqiptar është njeriu “levantin” që historikisht i ka shitur shpirtin djallit. Ai është tjetërsuar sa herë ia ka kërkuar barku. Pa drojë ka vendosur interesin e atypëratyshëm mbi çdo ideal. Hilet i ka njohur para rregullave. Instinkti i dominon arsyen. Frika e nxit në veprim anarkik. Liria e tremb, e bezdis, nuk di si të sillet me të. Robëria është gjendja e tij e natyrshme. Suksesi i tjetrit është plaga e tij. Hibridë njerëzorë të tillë Bardhyl Londo gjen kudo përgjatë jetës së tij shqiptare në ditët e para të punës, në vijim të saj, në zbor me kapter Aliun, por edhe në “zemrën e kulturës”, në Lidhjen e Shkrimtarëve.
Mjerimi, frika dhe xhelozia e shkrimtarit shqiptar shfaqet ndoshta në një përmasë që krijon model të së keqes, kur në vitin 1982, Ismail Kadaresë i lexohej pretenca penale nga kolegët e tij të letrave dhe shefat e tyre partiakë për romanin “Nëpunësi i pallatit të ëndrrave”. Të gjithë heshtin, askush nuk e mbron dhe të gjithë e braktisin tek i vetmuar dhe i zymtë zbret shkallët e Pallatit të Kulturës për në shtëpi. Të gjithë shtiren të pamëkatë, të gjithë gjuajnë edhe gurin e fundit kundër tij. Kjo është një brengë për Bardhyl London, i cili ishte aty i frikur si të tjerët. Kadare po i vetmuar dhe i zymtë e shndërroi letërsinë shqiptare në vlerë referenciale botërore, ndërsa Plenumi i vitit 1982 mbeti fytyra e vërtetë e provincës letrare shqiptare socrealiste. Duhet fuqi morale dhe intelektuale për t’u bërë pjesë e fajit të një epoke edhe atëherë kur ti gjendesh në skajin më të padëmshëm të tij. T’ia njohim këtë akt Bardhyl Londos.
Edhe si një shërbim emancipues për brezat e kulturës mund të konsiderohet “Jeta që na dhanë”, sepse i identifikon fenomenet, ideologjitë, njerëzit, i rrëfen ata në veprim, i gjykon në dy kohë, veprim, i cili ofrohet vetë për t’u gjykuar nga dy lexues të dy kohëve të ndryshme.
Shkrimtari shpjegon fazë pas faze se si e ka përjetuar kohën nën komunizëm në një qytet të privatizuar nga “sekretari i parë” dhe shpura e tij. Tek këqyr atë fotografi, sheh se si harliset mentaliteti i nënshtrimit dhe gjuha që e ushqen atë. Shkalla e ngjitjes për t’u bërë kastë drejtuese e regjimit evidentohet sa tek natyra e njeriut, aq dhe tek mbyllja mendore e shkaktuar nga izolimi e po aq nga joshja diaobolike e sistemit, tek lubrifikanti i tij: lufta e klasave. Këtë proces subjektiv shkrimtari na e shpjegon në dy përmasa, duke sintonizuar atë që ka ndodhur, emrat e ngjarjet me reflektime filozofike mbi natyrën e njeriut. Lasgush Poradeci në kujtesën e Londos na shfaqet tronditës, i veçantë, origjinal për mendjet mekanikisht të njësuara. Dy herë befasi, atëherë kur ka pasur fatin që në përvjetorin e lindjes ta dëgjojë e shohë dhe po kaq e mos më shumë tani pas gati 30 vjetësh, i rrëfyer si model i intelektualit që nuk “është kompromisi me kohën e tij”.
Të gjithë popujt që kanë lidhje të vonë me modernitetin kanë folklor të zhvilluar. Brenda këtij pohimi jemi edhe ne. Duke lexuar “Jeta që na dhanë” të krijohet ideja që tendenca folklorike e popullit e ka ndihmuar regjimin në krijimin e mitologjisë së tij. Folklori socrealist shfaqet si armiku kryesor i letërsisë shqipe të bashkëkohësisë, por edhe shpëlarësi kryesor i trurit.
Londo nuk është bukolik dhe himnizues i fshatit në rrëfimin e tij që i prek të gjitha, përkundrazi, ai është qytetar në kuptimin metafizik të fjalës dhe fokus i tij është ajo çka mund të përkufizohet si “shpirti i qytetit”, ajo që mbeti gjithmonë “polis”, por kjo nuk e pengon të konstatojë që veset e “njeriut të ri” kishin prekur më shumë qytetin se fshatin.
Provinca atij nuk i ndahet, e ndjek si hije kudo. Në Tiranë për pak kohë beson se i ka shpëtuar. Por jo: në tjetër formë, nën tjetër kozmetikë frikshëm ajo i del para përsëri me gjithë shëmtinë dhe kërcënimin e saj. Piramidale e kolektive e zbulon ai paranojën, atëherë kur kalon së pari kufirin shtetëror në vitin 1983, për një udhëtim në rolin e gazetarit për në Greqi.
Një sërë episodesh të rrëfyera mjeshtërisht dekonstruktojnë mitin e “shqiptarit krenar”, të “Shqipërisë, kopsht i lulëzuar”, atë “të epërsisë” së “njeriut të ri” mbi njeriun kapitalist.
Ndien një trishtim të thellë pasi ke lexuar këtë rrëfim, sepse zbulon se izolimi dhe ideologjia e kanë shndërruar shqiptarin e shek. XX në një foshnjë tragjikomike, naiv e paragjykues, mosbesues e tinëzar, me aparat të kufizuar komunikimi, ashtu si një memec me një njeri normal, të varfër deri në dhimbje. Elita e një vendi, si artistë e këngëtarë, shfaqen si skuadër pastrimi tek mbledhin shishe plastike rrugëve të shtetit helen apo tek vjedhin shishe uzoje.
Londo kur flet për të tjerët nuk përjashton veten. Nuk e fsheh paranojën e tij, habinë, frikën, paragjykimin, por edhe mundësinë e madhe që iu krijua për të dyshuar mbi dogmat dhe realitetin në të cilin jeton. Gjatë udhëtimit në Gjermani i rrëzohet miti i cigares “DS”, të cilat ndotin lokalin tek i pi dhe detyron klientët të dalin jashtë. Ulur gati në vetmi në Panairin e Librit në Frankfurt goditet nga ballafaqimi me realitetet europiane, ndien mjerimin kulturor e politik të vendit të tij. Në Bullgari, në vitin 1987, vendos dy karrige pas derës së dhomës në hotel nga frika hipotetike mos e rrëmbejnë shërbimet ruse…
Të gjitha diktaturat në parime performojnë njësoj duke ndërtuar mitin e kombit të zgjedhur, të udhëheqësit të pagabueshëm, të armikut të përjetshëm e gjithmonë aktiv. Rrëfimi i Bardhyl Londos në këtë libër të jetës është dëshmi e luftës për të mbetur njeri, por edhe e një luftë tjetër më të vështirë, të asaj për të mbetur shkrimtar në një shoqëri me dy ngjyra. Në optikën time, ky libër është rrëfimi më i plotë dhe më i ndershëm që një shkrimtar shqiptar ka bërë deri më sot për atë që ka qenë dhe mbi të gjitha për ç’nuk ka qenë.(Kortezi Panorama)

SHBA: SHQIPTARI DENOHET EDHE PER KOMPLOT PER TE VRARE AGJENTET E FBI

May 11, 2013 by dgreca

Hysen Sherifi, 29 vjeçar, është dënuar mbrëmjen e se premtes te 10 majit, në Shtetet e Bashkuara me dënim të gjatë me burg për komplot për t’i vrarë dëshmitarët federalë, dëshmia e të cilëve ka ndihmuar në dënimin e tij, për rolin e Sherifit në një komplot të mëparshëm për vrasjen e ushtarëve të Shteteve të Bashkuara dhe të familjeve të tyre.
Hysen Sherifi ishte njëri nga gjashtë myslimanët e dënuar në vitin 2011 për planifikim për ta sulmuar një bazë të Marinës së Shteteve të Bashkuara në Quantico të Virxhinias, dhe caqet tejoqeanike amerikane.
Pak pasi e kishte filluar vuajtjen e dënimit me burg prej 45 vjetësh në këtë çështje të terrorit, ai kishte kërkuar ndihmë nga një i burgosur tjetër për ta angazhuar një vrasës profesional për t’i vrarë me heqje koke informatorët dhe agjentët e agjencisë FBI.
Ai e kishte rekrutuar vëllaun e tij më të vogël, Shkumbin Sherifi, 23 vjeçar, dhe ish mësuesen me prejardhje nga Egjipti, Navine Aly Elsheikh, 48 vjeçare, për të ndihmuar në pagesën e vrasësit dhe për organizimin e vrasjeve.
Mëtutuje, agjencia AP raporton nga Karolina Veriore se një i burgosur nga i cili Sherifi kishte kërkuar ndihmë, doli se ishte informator i qeverisë.
Duke e cituar bashkëpunimin e gjërë të Shkumbin Sherifit dhe Nevine Aly Elsheikh, gjyqtari i lartë amerikan i kësaj çështjeje Earl Britt, e dënoi Shkumbin Sherifin me 3 vjet burg, ndërsa Elsheikh u dënua me 3.5 vjet. Ata ballafaqoheshin me 10 vjet burg secili.
Para se Hysen Sherifit i ishte shqiptuar dënimi, ai i mbajti leksion gjyqtarit për mësimet e Islamit.
“Kurani është e vërteta që i zhvlerëson të gjitha religjionet e tjera”, tha Sherifi, i cili refuzoi ndihmën e avokatit të caktuar nga gjykata dhe e përfaqësoi vetveten në proces. “Nëse ju nuk i nënshtroheni kësaj, ai do t’iu gjykoj rëndë, dhe në ditën e gjykimit ju do të hyni në zjarrin e ferrit”, tha Hysen Sherifi.
Gjyqtari Britt, i cili ka përvojë më se 30 vjeçare, e vulosi dënimin prej katër afateve me burgim të përjetshëm, në fund të dënimit të mëparshëm prej 45 vjet burgim, sa ishte dënuar ai në procesin e mëparshëm.
“Nuk ka dyshim se zoti Sherifi, i akuzuari në këtë rast, e plotëson definimin e terroristit”, tha gjyqtari Britt, dhe shtoi se “Ai ishte zanafilla e këtij konspiracioni, ai ishte organizatori”.
Duke theksuar se i akuzuari nuk ka pasur sukses në kryerjen e ndonjë vrasjeje, gjyqtari tha se shkelja në e madhe e Hysen Sherifit ishte shkatërrimi i jetës së vëllaut të tij Shkumbin, dhe të ish mësueses Elshiekh.
Vëllezërit Hysen dhe Shkumbin Sherifi janë shqiptarë nga Kosova, që në vitin 1999, gjatë luftës në Kosovë, kishin përfunduar si refugjatë në Shtetet e Bashkuara.(Kortezi Bota Sot)

Skenderbeu kampion! Kuksi i dyti. Apollonia, luftetari, tomori dhe shkumbini zbresin ne kategorine e pare.

May 11, 2013 by Administrator

Skënderbeu merr për të tretin vit radhazi trofeun e titullit kampion të Superligës, ndërkohë që Kukësi bën surprizën duke e mbyllur sezonin si nënkampione e Shqipërisë në futboll.

Kukësi dhe Skënderbeu, që i kishin arritur objektivat e tyre dhe nuk kishin çfarë të synonin më, e shëndërruan në një spektakël ndeshjen në “Zeqir Ymeri”, duke shënuar 7 gola para 5 mijë tifozëve kuksianë, të cilët festuan gjatë gjithë ndeshjes.

Kukësi, skuadra surprizë e këtij sezoni, solli dhe një rit të ri në futbollin shqiptar, i cili shihet vetëm nëpër kampionatet europiane.

Para ndeshjes verilindorët formuan tunelin në fushën e lojës dhe pritën me duartrokitje lojtarët e Skënderbeut, të cilët prej tre vjetësh po dominojnë Superligën.

Korçarët e Mirel Joses do të përfaqësojnë Shqipërinë në Ligën e Kampionëve, ndërsa Kukësi dhe Teuta në Europa League. Ndërkohë, skuadrat që do të zbresin një kategori më poshtë janë: Apolonia, Tomori, Luftëtari dhe Shkumbini.

Ky sezon futbollistik do të përfundojë me finalen e Kupës së Shqipërisë, e cila do të luhet mes Bylisit dhe Laçit më 17 maj, në stadiumin kombëtar “Qemal Stafa”.