Histori – Page 345 – Dielli

Sportistë shqiptarë të mundjes në Amerikë në vitin 1925

August 4, 2017 by dgreca

1-Gezim-Llojdia-240x300 1 foto

DIELLI-Sportistë shqiptarë të mundjes në Amerikë në vitin 1925/

Nga Gëzim Llojdia/

Në gazetën Dielli të Bostonit ditë e martë të 6 janarit të vitit 1925 gjejmë një artikull interesantë mbi sportistët shqiptarë të mundjes në Amerikën e atyre viteve. Charlers Mitrua ,champion shkruhet në dy kolona. Gazetari i Diellit më poshtë shkruan:Në mundjen që u bë njëditëzaj të enjten ditën motit të ri ,midis të dëgjuarve mundës shqiptarë Charles Metro dhe Peter Snirgis, i pari dolli i fituar dhe u deklarua kampion i mundësve shqiptarë të SHBA.Mundja ishte një nga më të pastërta që janë bërë në Boston,sikundër dëshmuan me një zë të gjithë spektatorët amerikanë dhe shqiptarë. Të dy mundësit herë në gjakftohtësi të plote herë me një ashpërsi të disiplinuar vazhduan mundjen gjer në fund pa dalë as njëri as tjetri nga rregullat e mundjes dhe pa i dhënë kur shkak mësuesit referent që ti qortonte. Kjo ishte një gjë e jashtëzakonshme për ne shqiptarët dmth që të hahemi ose në bisedim ose me duar dhe të mos humbasim kontrollin mbi ndenjat. Po edhe kjo disiplinë është një pemë e lodrës e atletikës dhe ushtrisë. Kjo është një tjetër arsye përse duhet ta zhvillojmë dashurinë tonë për lodrat dhe atletikën. Që të kthehemi në mëndje. Opinioni im personal ishte që Strugi është shuam i fortë. Është për të çuditur lehtësia më të cilën i shpëtonte Mitros,nga zaptimet që nga këmbët e lartë. Mitrua si një mundës i vjetër e dinte pikën e dobët të Strugit dhe ju vu ta mundte kundërshtarin në atë mënyrë. Në një mundje sipas stilit greko-romak i cili është më i bukur dhe më human s’mund të gjendet shok i Strugit në peshën e tij. Po është puna këtu Mitro fitoi dhe duhet ti japim krediten që meriton. Ai është sot kampion i klasit të mesëm në mes të mundësve shqiptarë të Amerikës. Strugi fitoi të parën ne 32 minuta me zaptimin e quajtur ,Mitrua fitoi të dytën dhe të tretin sic thamë më sipër në 20 min të dytën dhe 30 min të tretën.

Duke përmendur mundësit e organizmit të këtij evenimenti për shqiptarët emigrantë në tokën e largët autori shprehet se:Financialisht mundja ishte një humbje madhe për garantonin Z,Koli Panche i cili për të mbushur këtë dëshirë të shqiptarëve harxhoi sic marrim vesh 1000dollarë nga të cilat mblodhi në mundje një shumë që është për të zënë në gojë fare 300 dollarë.

Brezi nuk u bë gati që ti jepej fitimtarit në mundje edhe nga shkaku që nuk kishte kohë dhe se të ardhurat ishin më pak se të prishurat. U hap një listë ndihmash në mes të spektatorëve c brezi me të vërtet një dhurate popullore dhe u mblodhën 47 dollarë dhe ca senca. Të hollat janë në duar të editorit të Diellit i cili do të vazhdojë fushatën me anë të gazetës deri sa të mbushën 100 dollar që t blihet brezi dhe ti dhurohet Mitros një ditë të caktuar. Ata që kanë dëshirë të ndihmojnë le të dërgojnë shuma të vogla të adresuara te Dielli. Z. Tom Pappas (Nasi Prifti)një mundës i vjetër shqiptar nga Ëorcester kërkojë fitimtarin në mundje për chempioshipin edhe brezin. Z. Ëaino Ketonen, campioni i botes në klasin emesme nuk mundi të ndodhet në mbledhje sikundër ishte zotuar Zoti Tomas S. Anastas,promotorin e mundjes në një letër në të cilën i shkruante se do ti jap rast fitmitarit që të mundet me të për chempioshipin e botës

Në mundjen e pare, Z. Tommv Record dhe ai vajtën barabar. Mundja qe e kufizuar në 15 minuta. Ne mundjen e dyte, Z. Nick Bozinis dhe Jack Ibrighit u deklaruan dhe këta barabar. Mundja qe e kufizuar në 30 minuta

LE TEMPS (1914) : SHKODRA KËRKON TË BËHET KRYEQYTET !

August 3, 2017 by dgreca

TELEGRAMI I SHKODRANËVE DREJTUAR PRINC VIDIT/

Nga Aurenc Bebja*, Francë /Gazeta franceze, « Le Temps », ka botuar, të dielën e 8 marsit 1914, në faqen n° 2, telegramin e shkodranëve drejtuar Princ Vidit me qëllim që qyteti i tyre (djep i historisë, kulturës dhe traditës shqiptare) të bëhej kryeqendra e Shqipërisë.Çfarë përmban më konkretisht ky telegram ? Si e kanë justifikuar këtë kërkesë shkodranët ? Kush e ka firmosur ?

Në vijim do të gjeni dokumentin e plotë, të sjellë në shqip nga Aurenc Bebja, Blogu « Dars (Klos), Mat – Albania » :

« Ne kemi marrë nga Shkodra telegramin më poshtë :Sot, të bashkuar në mënyrë spontane në qytetin tonë prej 30 000 banorësh të Shkodrës, të zonave dhe maleve përreth dhe duke pasur parasysh vetëm interesin dhe të mirën e kombit dhe të shtetit shqiptar, zhvilluam një takim për të kërkuar që Shkodra të bëhet kryeqytet i Shqipërisë. Pasi dëgjuam fjalimet e oratorëve të ndryshëm, ne kemi vendosur njohjen e plotë të Princ Vidit si mbret të Shqipërisë, i cili sapo është zgjedhur nga Evropa dhe kurorëzuar mbret nga populli shqiptar.Ne i urojmë mirëseardhjen mbretit tonë në tokën shqiptare, i ofrojmë atij shërbimet e shqiptarëve besnikë dhe të virtytshëm, i betohemi për nënshtrim, bindje dhe besnikëri.

Në emër të banorëve të Shkodrës, të zonave malore të Malsisë, Mirditës, Dukagjinit, të një pjese të Kosovës, të zonave përreth Shkodrës e deri në dalje të detit, që përbëjnë pjesën më të rëndësishme të Shqipërisë, kërkojmë që Shkodra të bëhet kryeqytet i shtetit tonë për arsyet në vijim :Qyteti, i famshëm dhe historik kujtimesh dhe luftëtarësh të vjetër shqiptarë, është më i forti, më i madhi, më i bukuri dhe më i shëndetshmi nga të gjitha qytetet e Shqipërisë aktuale. Shkodra është qyteti i vetëm në Shqipëri që ka ndërtesat më të nevojshme për sovranin, për zyrat e shtetit, për ushtrinë kombëtare, për ministrat dhe konsujt e huaj, për ministritë e qeverisë, etj. Në mënyrë spontane, ajo vë këto ndërtesa në dispozicionin e shtetit, pa qenë nevoja që ky i fundit të shpenzojë miliona për ndërtimin e godinave të cilat janë të domosdoshme.

Shkodra, me të cilën janë të lidhura të gjitha malet e Shqipërisë luftëtare, është strategjikisht qyteti më i madh i Shqipërisë, rrethimi i fundit i saj e ka dëshmuar si qytetin më të famshëm në botë për forcën dhe rezistencën luftarake, sepse ajo rezistoi më shumë se çdo qytet tjetër dhe nuk ra me forcën e armëve në duart e armikut.

Shkodra, kryeqytet i Shqipërisë, e fortifikuar ashtu siç duhet, ushtarakisht dhe strategjikisht, do të jetë, me liqenin, lumenjtë dhe kodrat që e rrethojnë, aq e fortë sa asnjë ushtri e madhe nuk do të mund ta pushtojë, qoftë edhe pas shtatë vjetësh rrethim, ashtu si nuk mundën ta merrnin, pas shtatë muajsh, ushtritë e dy vendeve ballkanike.

E gjithë Shqipëria është sot dhe do të jetë gjithmonë katër herë më e lehtë për t’u pushtuar, nga kushdo, se qyteti i Shkodrës, i mbështetur dhe i përkrahur nga besnikëria e të gjithë shqiptarëve.Shkodra, nëse nuk bëhet kryeqytet, do të jetë në rrezik për t’u shkëputur nga atdheu. Me qytetin e Shkodrës, do të shkëputen të gjitha zonat përreth, të cilat me të formojnë pjesën kryesore të Shqipërisë.

Natyrisht, ndarja dhe shkatërrimi i të gjithë atdheut tonë është në dyshim. Kryesisht, për këtë arsye, Shkodra dhe banorët e saj të bashkuar u bëjnë thirrje qyteteve të Elbasanit, Korçës, Gjirokastrës, të gjithave krahinave shqiptare dhe të gjithë shqiptarëve që e duan atdheun e tyre që të jenë mbështetës të kësaj kërkese.Prandaj, ajo i lutet Madhërisë së Tij Mbretit të shqiptarëve dhe të kombit shqiptar që të marrë parasysh në mënyrë favorshme këtë kërkesë.Rroftë mbreti i shqiptarëve ! Rroftë Shqipëria e pavarur ! Rroftë Shkodra kryeqytet !Ky telegram është nënshkruar (firmosur) nga komiteti organizues, i cili përfshin Kryepeshkopin, Kryetarin e Komunës dhe parësinë e Shkodrës. » https://www.darsiani.com/

History-Kryengritja e Ilindenit ishte me karakter bullgar

August 2, 2017 by dgreca

1-arben-llalla Masa e gjerë e popullsisë shqiptare që jetonin në fshatrat e Kosturit dhe Follorinës nuk e mbështetën këtë kryengritje sepse ajo nuk kishte karakter për çlirim e popujve që jetonin në Maqedoninë Gjeografike, por qëllimi ishte kontrollimi i Maqedonisë nga forcat bullgare./

Nga Arben LLALLA/Kryengritja e Ilindenit filloj më 2 gusht 1903, të dielën në mbrëmje. Kjo datë lidhet me ditën e Shën Ilias (Elias) të kalendarit Grigorian që praktikohej në atë periudhë nga besimtarët ortodoks të kishës së Pavarur Bullgare Exartia. (Në të vërtetë data e fillimit të kryengritjes është 20 Korriku me kalendarin e vjetër, por kjo datë përshtatet me datën 2 gusht të kalendarit të ri).Kryengritja filloj pasi bullgarët nuk bindën Fuqitë e Mëdha për zgjerimin e kufijve të shtetit të tyre si dhe organizatat e ndryshme bullgare nuk mundën të bindnin popullsinë sllave në Maqedoninë Gjeografike për kryengritje të madhe për tu bashkuar me Bullgarinë. Që nga viti 1880 e deri 1905 misionar të ndryshëm si grek, serb dhe bullgarë bridhnin nëpër fshatrat e Maqedonisë për të regjistruar banorët, përkatësitë e tyre fetare dhe kombësinë si dhe përshkrimin e rrugëve nga fshati në fshat dhe qytetet.

Në vitin 1878, Rusia pushtoi Turqinë dhe ndaloi në dyert e Stambollit. Traktati i Shën Stefanit u bë në mes të dy ndërluftuesve dhe me të cilin mjeshtërisht Rusia për të mirën dhe përdorimin e vet krijoi një shtet të madh Bullgar, që nga ana Jugore do të shtrihej deri në detin Egje duke përfshirë edhe portin e Selanikut. Kjo shkaktoi mbledhjen e shpejtë të fuqive Evropiane të cilat bënë traktatin e Berlinit. Ky traktat ndaloi formimin e shtetit Bullgar të projektuar nga Rusia dhe vuri në heshtje kërkesat e saja për të pasur një port në detin Mesdhe. Vendimet në Kongresin e Berlinit për të lënë Maqedoninë brenda kufijve të Perandorisë Osmane u kthyen shpejt në zonën e kontestit mes Serbisë, Greqisë dhe Bullgarisë. Lufta e pamëshirshme, e qasjeve propagandistike nxitën më shumë dhunën dhe pamundësinë e fuqive të mëdha për të siguruar një zgjidhje të kënaqshme dhe përfundimtare për territorin e Maqedonisë, ndryshe nga shumica e territoreve të diskutueshme të cilat u zgjidhën përfundimisht.

Bullgarët, duke parë që nuk mund ta gllabëronin direkt Maqedoninë, i dhanë përparësi tendencës së shkëputjes dhe të autonomisë në mjedisin maqedonas dhe veçanërisht në fshatrat sllavofonë. Të njëjtën gjë bënë edhe serbët nga ana e tyre, me shpresë se duke u bërë autonome Maqedonia, dhe duke u caktuar si gjuhë zotëruese, idioma e saj, ai shtet autonom apo i pavarur që do të krijohej, shpejtë a vonë do të ishte nën ndikimin e madje nën zotërimin e tyre. Sipas tyre, e rëndësishme ishte të mos i bashkohej Greqisë, sepse në këtë rast nuk do kishte asnjë shpresë për ndonjë dalje në Egje dhe në Mesdhe.

Tendencat e dy qeverive, bullgare dhe serbe, u përplasën mbi terrenin perëndim-verilindje të asaj që ata e quanin Maqedoni, domethënë në krahinat lindore dhe verilindore të Shqipërisë. Pra, fronti i një lufte gjithnjë e më të ashpër sapo kishte filluar të shoqëruar me propagandë, literaturë dhe etnografinë e Maqedonisë.

Kështu, grupet e organizatave bullgare për të rritur ndërgjegjen e Fuqive të Mëdha për tju bashkangjitur Maqedoninë Bullgarisë themeluan milicinë dhe forcat paramilitare të cilat nisën kryengritje që do të quhet Ilinden.

Kryengritja e Ilindenit më shumë u përhap në Maqedoninë Perëndimore dhe kryengritësi keqtrajtuan popullsinë myslimane dhe ortodokse që besonte në kishën e Fanarit të Stambollit-Patriarkana. Me kryengritësit bullgarë u bashkuan edhe individë shqiptarët të cilët ndoshta kishin probleme me pushtetin osman, por edhe kundrejt ndonjë pagese në të holla. Masa e gjerë e popullsisë shqiptare që jetonin në fshatrat e Kosturit dhe Follorinës nuk e mbështetën këtë kryengritje sepse ajo nuk kishte karakter për çlirim e popujve që jetonin në Maqedoninë Gjeografike, por qëllimi ishte kontrollimi i Maqedonisë nga forcat bullgare. Forcat osmane që ishin kundër kryengritësve patën përkrahjen e forcave vullnetare greke, të kishës greke si dhe të individëve shqiptar të cilët në shumicën e rasteve ishin ushtar me pagesë në ushtrinë osmane. Gjatë kryengritje pati një gjakderdhje të pamëshirshme deri në kanibalizëm nga të gjitha palët që u përfshinë në konfliktin e Ilindenit.

Greqia për të luftuar kundër komitëve të Ilindenit dërgoj dy oficerë të shquar arvanitas Pavlo Melas alias Miqis Zaza dhe Aleksandër Kondulin alias Shkurti të cilët u angazhuan direkt për të shtypur kryengritjen bullgare të Ilindenit. Ata gjetën mbështetje tek fshatrat shqiptar për tu rezistuar çetave komite bullgare si në Bellkamen-Dhrosopogi, Negovan-Flamburo dhe Lehovo që gjenden në prefekturën e Follorinës. Në ato vite zhvilloheshin bisedime për themelimin e një mbretëria të përbashkët greko-shqiptare dhe ky projekt ndikojë dukshëm që shqiptarët të mbështetshin grekët për shtypjen e kryengritjes së Ilindenit. Në kujtimet e tij Pavlo Melas do të shkruante për shqiptarët kapedan Nikolao Kola dhe Zisi Dhumulo nga Lehova të cilët luftonin përkrah tyre kundra komitëve bullgarë. Një nga organizatorët e forcave greke, turke dhe shqiptare ishte Mitropoliti i Kosturit Germanos Karavangjeli i cili u bë frymëzuesi kryesor për aleancën greke-turke-shqiptare kundër komitëve të Ilindenit.

Gjatë kryengritjes së Ilindenit dy armiq historik kundra njeri-tjetrit grekët dhe turqit tani po bashkëpunonin me zell për shtypjen e pamëshirshme të kësaj kryengritje. Kryengritja e Ilindenit u bë shkak që Greqia të mobilizohej për marrjen e pjesës së Maqedonisë që ishte në Perandorinë Osmane të atyre viteve. Pas përfundimit të kryengritjes më të fituar doli pala greke e cila në shumë fshatra që banoheshin nga bullgarët dhe i përkisnin kishës së pavarur bullgare hapën kishat greke të Patriarkanës dhe filloj përpjekjet për çlirim e Maqedonisë me emrin (Agona tis Maqedonias 1904-1908). Pas pak vitesh Greqia do të merrte edhe ato fshatra që banoheshin nga popullsi bullgare, pra eksodi i braktisjeve të fshatrave bullgarë në Maqedoninë e Egjeut filloj dal ngadalë fill pas shtypjes së kryengritje së Ilindenit. Qindra fshatra nga Maqedonia Perëndimore dhe Kirk-Klisse afër Andrianopojë u shkatërruan, mijëra bullgarë braktisën shtëpitë e tyre për të mos i kthyer më kurrë..

Turqia e dobësuar nga kryengritjet e ndryshme në Maqedoni u largua në fund të vitit 1912 duke e lënë atë të copëtuar dhe me pikëpyetje të mëdha se kujt i takon ekskluziviteti i historisë dhe i heronjve të Maqedonisë antike.

Tashmë kryengritja e Ilindenit ka mbetur vetëm në kujtesën e historisë dhe shumica e protagonistëve të saj vijnë përpara syve tanë nëpërmjet propagandës së politikanëve të sotëm të cilët po i çojnë të vdekurit prej varri që ti shfrytëzojnë për nevojat e tyre duke i treguar në versione në të cilat nuk kanë qenë asnjëherë ashtu siç po na i paraqesin.

Përballja e Bardhylit të Ilirisë dhe Filipit të II të Maqedonisë

August 1, 2017 by dgreca

Momente në Historinë Ilire:Përballja e dy mbretërve të fuqishëm, Bardhylit të Ilirisë dhe Filipit të II të Maqedonisë/

0112Bardhyli Filipi II

Ne Foto:Bardhyli i Ilirisë. 2- Filipi i të II të Maqedonisë/

Nga Tolin Kona*/Historia Ilire është e mbushur me shumë ngjarje dhe konflikte ushtarake të cilat kanë ndikuar ndjeshëm në ndryshimet politike, shoqërore jo vetëm për shtetin e vjetër ilir por edhe për mbarë rajonin ballkanik. Me një hapësirë territoriale nga lumi Savë në veri e deri në Gjirin e Ambrakisë në jug, nga rrjedha e lumenjve Moravë e Vardar në lindje e deri në brigjet e detit Adriatik dhe Jon në perëndim, Ilirët për nga pozita gjeografike kanë zënë një vend të konsiderueshëm në Ballkanin perëndimor. Pikërisht brenda kësaj hapësire ata krijuan një nga qytetërimet më të lashta të Mesdheut, një qytetërim i mbështetur në fise të shumta me tipare të përbashkëta etno kulturore, që nga liburnët në veri e deri tek thesprotët në jug. Por tiparet e përbashkëta etnokulturore nuk u njehsuan asnjëherë në unitet politiko-shtetëror tek ilirët, ose më saktë ende nuk ka dalë ndonjë burim nga historia ilire që të na e dëshmojë këtë. Shteti Ilir gjatë ekzistencës së tij nuk përfshiu dot asnjëherë në përbërjen e tij të gjitha fiset ilire. Shumë nga këto fise krijuan organizma vetëqeverisëse si federatat,ose mbretëri të vogla.Por fiste të vecanta ilire me ritjen e fuqisë ushtarake përfshinë në përbërje të tyre hapësira të gjera territoriale dhe shumë fise të tjera,duke krijuar kështu mbretëritë e para të mirëfillta ilire.

Një nga këto fise ishin Enkelejtë, të cilët në fillimin e shek IV p. e. sonë krijuan një nga mbretëritë më të hershme ilire e cila njihet ne histori si Mbretëria e Parë Ilire.Kjo mbretëri e kishte qendrën e saj pikërisht në tokat e këtij fisi, rreth liqenit të Ohrit dhe Prespës, dhe për nga vetë pozita gjeografike, ajo në mënyrë të pashmangshme do të përfshihej në përplasje ushtarake. E kufizuar me Maqedoninë në Lindje, me Dardaninë në verilindje, me Epirin në jug, mbretëria e Ilire ndodhej vazhdimisht në një politikë të jashtme të acaruar me Maqedoninë, për çështjen e Lynkestias, një krahinë ilire ndërmjet këtyre dy shteteve.e cila prej kohësh i bënte qëndresë pushtimit maqedon. Nëpërmjet kësaj politike të jashtme këto dy shtete formuan edhe supremacinë tyre e cila kalonte herë në anën e Ilirëve dhe herë në anën e Maqedonasve. Faktorë për formimin e kësaj supremacie ishin rezultatet e përplasjeve ushtarake ndërmjet tyre.

Më konkretisht le të ndalemi në ngjarjet e asaj kohe për të nxjerë në pah këto faktorë.

Viti 359 p. e. sonë. Diku në lindje të liqenit Lyhnid ( Ohri), në një nga fushat e Maqedonisë antike.

Të dy ushtritë, ajo maqedonase dhe ajo ilire, i afrohen njëra-tjetrës. Dielli ka hedhur rrezet e tij dhe fusha shndrit nga armët e luftëtarëve. Nga njëra anë në krye të Maqedonasve qëndron Mbreti i ri Filipi II. Nga ana tjetër i hipur mbi kalë qëndron mbreti i Ilirëve Bardhyli.

Bardhyli i Ilirisë

Konsiderohet legjendar sepse historia e tij është e tillë. I ardhur në krye të fronit Ilir në vitin 393 p. e. sonë, pas një kryengritjeje kundër mbretit të atëhershëm Syrra, Bardhyli e tregoi menjëherë zotësinë e tij si shtetar të zotin dhe strateg. Duke qenë një njeri me prejardhje nga shtresat e thjeshta të popullit, ish qymyrxhi, mesa duket ai ka patur edhe ndikim të madh tek masat e gjera popullore, segmente të së cilës përmbysën mbretin Syrra. Burimet e tregojnë si njeri të drejtë sepse ua ndante ushtarëve plaçkën e luftës në mënyrë të barabartë dhe të paanshme. Për këtë ushtarët e donin. Përkujdesja për ushtarët dhe trajtimi me respekt i tyre, ka qenë një tipar i pranishëm tek shumë nga strategët e mëdhenj të antikitetit si: Aleksandri i Madh, Jul Cezari etj. Ky tipar kapatur ndikim te madh në rezultatet e përplasjeve ushtarake të cilat kanë qenë të shumta në antikitet. Edhe në rastin e Bardhylit ky tipar ka ndikuar ndjeshëm.

Kështu, në sfondin e këtyre karakteristikave, në vitin 393, pak kohë pasi është arritur një marëveshje paqeje mes ilirisë dhe maqedonisë, mbreti ilir Syrra përmbyset nga froni. Mesa duket për shtresa të caktuara të shoqërise ilire, kushtet e kësaj marëveshje paqeje do të kenë qenë të pavaforshme për shtetin ilir,si dhe për krahinën ilire të lynkestias.Sipas studiuesve,këto segmente të shoqërise ilire duhet të kenë qenë shtresa e re qytetare që po lindte në Iliri. Gjithsesi mbreti Syrra përmbyset nga froni dhe në vend të tij vjen Bardhyli. Situata diplomatike mes Ilirisë dhe Maqedonisë, ndryshon tërësisht.Në po këtë vit ushtria Ilire futet në maqedoni dhe pushton një pjesë të madhe të tokave të saj. Mbreti Maqedonas Amynta II (babai I Filipit II), nuk mundi ti bëjë dot ballë sulmit ilir dhe u largua nga vendi. Pak kohë më vonë ai kthehet në maqedoni për të qeverisur atë pjesë të territorit të papushtuar maqedonas, duke iu paguar edhe një tribut vjetor ilirëve.

Mbretëria ilire nën drejtimin e Bardhylit shfaqet si një fuqi e rajonit. Tani ushtria ilire na shfaqet me një përbërje profesioniste, e përbërë nga kalorësia dhe këmbësoria.

Duke zgjeruar ndikimin ilir në drejtim të Epirit në jug, Bardhyli ndërhyn në luftën për fron në Molosi duke përkrahur pretendentin për fronin mbretëror Molos, Alketën. Në vitin 385 p. e. sonë ushtria ilire futet në tokat molose, ku mbas një beteje të ashpër me ushtrinë molose, kjo e fundit tërhiqet në shpartallim të plotë.

Në vitin 369 p. e. sonë Maqedonia gjatë mbretërimit të Aleksandërit II, përpiqet të dalë nga varësia ilire, por pa rezultat. Një nga përpjekjet më kulminante të maqedonasve për t`u shkëputur nga kjo varësi ishte ajo e vitit 360 p. e. sonë, ku gjatë betejës me ilirët në momentin më kulminant të saj, mbreti maqedonas Perdika III mbeti i vrarë, duke shoqëruar kështu edhe humbjen e betejës nga maqedonasit.

Shohim që për një periudhë të gjatë, 34 vjeçare mbretëria ilire ka një rritje të supremacisë së saj. Mbreti Bardhyl bashkë me qeverisjen e gjatë të tij, ka një rol kyç në ndërtimin e një shteti të fuqishëm, me aparat administrativ të qendërzuar, me ushtri të disiplinuar të përbërë nga kalorësia dhe këmbësoria. Të gjitha këto ndikuan ndjeshëm në suksesin e mbretërisë ilire në politikën e jashtme përgjatë kësaj kohe.

Mirëpo mbas 34 vjetësh mbretërimi, teksa qëndron i hipur në kalë në krye të ushtrisë së tij, në moshë të thyer ¹, ai ka përballë Filipin II, i cili do të lërë gjurmë të mëdha në historinë botërore.

Filipi i dytë i Maqedonisë

Duke qenë një nga djemtë e Mbretit maqedonas Amynta II, Filipi që në moshë të vogël ishte dëshmitar i ngjarjeve të dhimbshme për vendin e tij. Në kohën kur një pjesë e madhe e Maqedonisë ishte e pushtuar nga Iliria, dhe Maqedonia luftonte për të ruajtur ekzistencën e saj, ai dërgohet peng në Iliri dhe më pas në Tebë, një nga qytet – shtetet të Greqisë antike.

Pikërisht këtu fillon edhe shkollimi i tij si një strateg i madh ushtarak. Në këtë periudhë Teba ishte kthyer në një nga qytet – shtetet më të fuqishme të Greqisë antike. Këtë supremaci ajo e kishte arritur nëpërmjet ushtrisë së saj të disiplinuar, e përbërë nga falanga dhe nga ushtarët e stërvitur, e komanduar nga dy nga gjeneralët më në zë të antikitetit Epaminonda dhe Pelopida. Duke jetuar për tre vjet në shtëpinë e këtij të fundit, Filipi II mësoi shumë nga arti i luftës. Gjithashtu mosha e tij e re, e shikonte me admirim përgatitjen ushtarake, stërvitjet e shumta dhe organizimin e ushtrisë tebane, e cila, në ato kohëra, në një nga betejat kishte thyer edhe ushtrinë spartane, duke rrëzuar njëherazi edhe mitin e pathyeshmërisë së saj në tokë.

Kështu gjatë kohës që qëndroi në Tebë, Filipi krijoi një përvojë të madhe në organizimin e ushtrisë. Këtë mënyrë organizimi ai do ta instalonte edhe në ushtrinë maqedonase. Në momentin kur vëllai i tij Perdika III, mbreti i Maqedonisë, kishte probleme të brendshme me pushtetin, në vitin 361 Filipi II kthehet në Maqedoni për ta ndihmuar. Me këtë, ai do të ketë përjetuar edhe vdekjen e të vëllait në betejën me ilirët në vitin 360 p. e. sonë. Mbas kësaj ngjarjeje Filipi merr në dorë frenat e pushtetit.

Filipi II ndryshonte në shumë drejtime nga mbretërit e mëparshëm të Maqedonisë. Nëse për sundimtarët e mëparshëm synimi kryesor i tyre ishte mbijetesa e Maqedonisë, e rrethuar nga shtete agresive, për Filipin II synimi kryesor ishte zgjerimi i territoreve të saj. Këtë ai do ta arrinte me dy mjete për të cilat dukej se kishte zotësi të lindur; me anë të fushatave ushtarake, dhe me anë të diplomacisë.

Me të ardhur në krye të fronit maqedonas ai filloi me ngut organizimin e ushtrisë sipas modelit Teban, me disa modifikime të cilat e përmirësonin më tej atë. Për ushtarët caktoi mënyrat e stërvitjes, e cila ishte e rëndë dhe e gjatë. Në pjesën më të madhe të rasteve ai merrte pjesë edhe vetë në stërvitje. Tashmë, disiplina dhe stërvitja ishin shtyllat kryesore për ushtrinë maqedonase. Ajo përbëhej prej falangës heshtëgjatë, e cila zinte pjesën qendrore të formacionit, kalorësia e cila qëndronte në të dy anët e falangës, dhe shigjetarët që qëndronin mbrapa duke mbështetur falangën. Këtë makineri lufte, Filipi II, falë vullnetit dhe këmbënguljes, e përgatiti brenda një kohe të shkurtër. Ky ngut i madh diktohej nga rrethanat e kohës. Ndërkohë që brenda mbretërisë dukej sikur anarkia dhe lufta për pushtet, ishin hedhur mbas krahëve, Filipi kishte nevojë të ngutshme të siguronte kufijtë e mbretërisë së tij, ndërkohë që një pjesë e madhe e tokave maqedonase gjendeshin nën sundimin ilir, gjë që e mbante Maqedoninë në gjendje lufte të pandërprerë me mbretërinë Ilire dhe mbretin Bardhyl.

Përplasje ushtarake e pashmangshme

Dhe pikërisht pasi siguroi me anë të diplomacisë, kufijtë lindorë dhe jugorë të Maqedonisë, ku një nga kundërshtarët ishte edhe Athina, Filipi në vitin 359. p. e. sonë kthehet me të gjithë forcën ushtarake drejt perëndimit për të rimarr në zotërim tokat që gjendeshin nën sundimin Ilir.

Nëse me tre mbretër të mëparshëm maqedonas Bardhyli kishte triumfuar , në rastin e Filipit, përplasja ushtarake nuk u vlerësua si opsioni i vetëm për mbretin Ilir. Me sa duket ai e njihte mirë kundërshtarin e tij, dhe forcën ushtarake që ai po sillte. Gjithashtu mosha e madhe e Bardhylit e bënte atë ta peshonte gjatë një përplasje tjetër ushtarake. Në ato momente mbretëria ilire ndodhej në pozita jo të këqija, dhe Bardhyli nuk donte të rrezikonte të humbiste tokat që kishte fituar deri në atë kohë. Kështu me t`i ardhur lajmi për mësymjen e ushtrisë maqedonase, ai dërgoi lajmëtarë tek Filipi II duke i propozuar paqe, me kusht që të mbanin ato territore që kishin fituar deri në atë kohë. Filipi u shpreh se do të pranonte paqen nëse do t`i ktheheshin të gjitha qytetet maqedonase që kishin pushtuar ilirët. Në këtë pikë asnjë nuk ra dakord, kështu që përplasja ushtarake u bë e pashmangshme.

Beteja që hyri në histori

Vendin ku ndodhi kjo përplasje, autorët antikë nuk na e thonë. Por sipas shumë studiuesve bashkëkohorë, dhe për nga vetë pozita gjeopolitike, me siguri ajo duhet të ketë ndodhur në lindje të liqenit të Ohrit (Lyhnidi antik), pra në thellësi të territoreve të Maqedonisë antike. Megjithatë, për nga rëndësia që pati, për nga taktikat që u përdorën dhe për nga figurat që morën pjesë në të, kjo betejë është një nga më interesantet për historinë ilire. Burimi kryesor për këtë betejë na vjen nga autori antik Diodori, në bazë të të cilit ne do të bëjmë edhe përshkrimin e saj.

Falanga maqedonase

Ushtria maqedonase përbëhej nga 10.000 këmbësorë, që formonin falangën, dhe 600 kalorës që ishin aristokracia maqedonase. Këta të fundit për herë të parë iu ishin nënshtruar stërvitjeve ushtarake,që kishte sjellë Filipi në Maqedoni. Kjo ishte ushtria e rregullt e Filipit, që d. t. th nëse do të dështonte, prapatoka maqedonase nuk do të kishte trupa mbrojtëse. Nga ana tjetër, sipas Diodorit ushtria ilire përbëhej nga 10.000 këmbësorë të zgjedhur dhe afro 500 kalorës. Fjala “të zgjedhur ”, tregon që Bardhyli mund të grumbullonte më shumë trupa këmbësore, por me siguri ato do të kenë qenë të shpërndara si garnizone nëpër qytetet e pushtuara. Numri më i vogël i kalorësve të Bardhylit tregon që aristokracia ilire ose ishte më e pakët në numër, gjë që zvogëlonte rrezikun e tendencave separatiste në mbretërinë e Bardhylit, ose ndoshta një pjesë e saj mund ta ketë braktisur Bardhylin në ato çaste. Sidoqoftë Diodori thekson se Bardhyli, i frymëzuar nga fitoret e tij të mëparshme , kishte besim në forcën e tij ushtarake. Kjo do të thotë që ai nuk e ka përfillur epërsinë e lehtë numerike të ushtrisë së Filipit.

Dhe në fakt, trimëria e të dy ushtrive do të jetë karakteristika kryesore e kësaj beteje. Me të dalë në fushë të hapur, të dy ushtritë u vërsulën me britma të mëdha kundër njëra-tjetrës. Pa humbur kohë Filipi vuri në zbatim taktikat e reja ushtarake; ndërsa vetë vihet në krye të falangës në qendër, kalorësia ndahet në dy pjesë dhe sulmon nga krahët ushtrinë ilire. Me këtë, ndoshta mbreti maqedonas ka shpresuar t`i japë fund shpejt betejës. Dhe në fakt falanga maqedonase ishte më shkatërruese se ajo tebane. Në ndryshim nga kjo e fundit ajo maqedonase ndahej në shumë kuadrate, të cilët godisnin në mënyrë shkatërrimtare në shumë pika njëherësh ushtrinë kundërshtare, në mënyrë që të prishnin formacionin e saj. Ndoshta për Bardhylin kjo metodë luftimi ka qenë e njohur, sepse Ilirët nuk u zunë në befasi përballë saj. Me të shpejtë, ushtria ilire formon një kuadrat të madh. Diodori nuk na e tregon se si u ndanë formacionet e kalorësisë dhe këmbësorisë ilire në këtë kuadrat, por me siguri Bardhyli e ka ndarë kalorësinë e tij në dy pjesë për të mbrojtur krahët e kuadratit. Vetë mbreti ilir do të ketë qëndruar brenda këtij kuadrati, i hipur mbi kalë, për të drejtuar betejën. Kështu kuadrati Ilir, shmangte copëtimin e formacionit nga falanga e fuqishme maqedonase.

Formacion luftarak i ilirëve

Këto pozicione luftimi, u ruajtën nga të dy ushtritë përgjatë gjithë betejës, e cila qe e gjatë dhe e ashpër, duke u shoqëruar me shumë të vrarë dhe të plagosur. Episode të veçuara në këtë betejë nuk na jepen, por me siguri që ka patur. Gjithashtu nuk na jepen të dhëna për ndonjë përplasje midis Bardhylit dhe Filipit, po të kishte një të tillë Diodori nuk do e linte pa e përmendur. Me siguri Filipin do e ketë befasuar taktika bllokuese që Bardhyli i bëri falangës së tij. Tashmë ai nuk kishte më aq siguri për fitoren, sa në fillim, ku përpara nisjes së fushatës i kishte inkurajuar ushtarët e tij për t`u hedhur në luftë kundër Ilirëve. Dhe në fakt, Diodori thekson se “ Në krye fitorja nuk anonte as nga njëra anë as nga tjetra , dhe kështu vazhdoi për një kohë të gjatë, sepse të dyja ushtritë luftuan me trimëri të rrallë “ ². Nga ana e tij Bardhyli do ta ketë gozhduar në vend të palëvizur kuadratin Ilir pa marrë parasysh humbjet njerëzore që sillte kjo përballje trup me trup, me shpresën e dobësimit të falangës maqedonase, dhe për të shpërthyer mësymjen sa të vinte çasti i volitshëm. Për të, në ato momente rëndësi ka patur fitorja e betejës, qoftë kjo edhe me një çmim të lartë. Ndoshta Filipi e ka ndier këtë rrezik, prandaj gjatë betejës e shohim vazhdimisht në qendër të formacionit të falangës, për të mbajtur radhët e shtrënguara dhe për të inkurajuar ushtarët e tij. Kështu të dyja ushtritë e kanë “ grirë “ njëra – tjetrën gradualisht. Në finalizimin e kësaj beteje kanë ndikuar dy faktorë të rëndësishëm: guximi i liderit dhe strategjia.

Nëse fokusi kryesor i betejës ishin bërthamat qendrore të formacionit, kuadrati dhe falanga, në krahët e tyre zhvillohej një tjetër përplasje e cila do të krijonte avantazhin e kësaj beteje, ajo e kalorësive. Thamë në fillim se numri i kalorësisë maqedonase ishte rreth 100 kalorës më shumë se ajo ilire. Nuk e dimë se sa ka ndikuar kjo epërsi numerike për fatin e betejës, por papritmas kalorësia maqedonase na shfaqet mbas shpinës se ushtrisë ilire. Diodori nuk na e thotë se në ç’rrethana mundi të kalojë kjo kalorësi në këtë pozicion. Pa dyshim që njëri nga krahët e kalorësisë së Bardhylit është thyer, kështu që kalorësia maqedonase ka mundur të kryejë edhe rrethimin e kuadratit.

Nuk duket se kjo ka sjellë në mënyrë të menjëhershme disfatën e ushtrisë me përvojë të ilirëve. Në këto rrethana Bardhyli do e ketë vendosur kuadratin në pozita mbrojtëse, duke përgatitur një tërheqje të mundshme, me sa më pak humbje për ushtrinë e tij. Nga ana e tij Filipi, duke parë avantazhin në favor të tij, ka përgatitur goditjen përfundimtare për ushtrinë ilire. Nëse avantazhi u krijua nga kalorësia, finalizimi u krye nga këmbësoria.

Kalorësia që kishte rrethuar kuadratin ilir, forcon goditjen nga krahët dhe nga shpina e këtij kuadrati. Kjo ka bërë që formacioni ilir të përforcohet në këto drejtime. Nga ana tjetër Filipi grumbulloi në qendër të falangës ushtarët më të zgjedhur, duke forcuar goditjen në pjesën ballore të kuadratit ilir, duke udhëhequr vetë falangën. Diodori thekson se “ kur kalorësia u sul nga anët dhe nga shpina dhe kur Filipi me luftëtarët më të zgjedhur u ra nga balli me trimëri ilirëve atëherë këta u thyen e ua dhanë këmbëve me të shpejtë “ ³. Në këto momente, Bardhyli, duke e parë që ushtria e tij ishte tërësisht në “darën” maqedonase, duhet të ketë urdhëruar tërheqjen për të shmangur shfarosjen e ushtrisë së tij. Sigurisht që kjo tërheqje nuk është bërë në mënyre komode por me hap të shpejtë dhe në mënyrë emergjente. Nuk na jepen detaje nëse formacioni ilir është prishur gjatë tërheqjes. Maqedonasit i ndoqën për një kohë të gjatë ilirët, duke vrarë shumë prej tyre gjatë kësaj ndjekje, derisa Filipi me anë të borisë i thirri që të kthehen mbrapa. Kjo tregon që Filipi nguroi ta ndiqte më tej ushtrinë ilire. Ai është mjaftuar me fitoren e betejës frontale aty për aty. Gjithashtu kjo tregon që ushtria ilire, edhe pse është mundur, ajo është tërhequr me disiplinë pa e prishur formacionin e saj mbrojtës.

Sidoqoftë, humbjet e ilirëve në këtë betejë qenë të mëdha. Sipas Diodorit ata lanë në këtë betejë 7000 të vrarë. Për ushtrinë maqedonase nuk jepen të dhëna për numrin e të vrarëve, por me siguri edhe ato kanë qenë të mëdha. Kjo shpjegon edhe faktin përse Filipi nuk e ndoqi nga pas ushtrinë ilire. Për të lënë gjurmë të kësaj ngjarjeje, Diodori tregon se Filipi ngriti në atë vend lapidar për ushtarët e tij të rënë.

Me këtë fitore Filipi rimori territoret maqedonase të pushtuara nga ilirët,si dhe vuri nën kontroll krahinën e Lynkestias. Gjithashtu fitorja mbi Bardhylin ka ngritur prestigjin maqedonas në arenën ndërkombëtare, duke treguar njëherazi efektshmërinë e ushtrisë së re të ndërtuar nga Filipi, dhe zotësinë e tij si strateg. Kështu rrugët historike të këtyre dy mbretërve u takuan në këtë përplasje të armatosur. Një përplasje, e cila pasoi fundin e rrugës së Bardhylit dhe fillimin e rrugës së Filipit II të Maqedonisë. Për Bardhylin një fund dinjitoz, ndërsa për Filipin një fitore e cila ishte shtysë për më tej. Prandaj edhe beteja midis tyre ka lënë gjurmë me vlera historike.

Dhe në fakt kjo betejë la më shumë se sa gjurmë në histori. Ajo ishte një pikë kthese e madhe jo vetëm për Dominimin ilir mbi Maqedoninë, por edhe për situatën gjeopolitike në të gjithë rajonin ballkanik. Tashmë kishte lindur një fuqi e re ushtarake, e cila shumë shpejt do të vërë nën kontroll jo vetëm treva ilire por edhe Greqinë antike. Ndoshta deri na atë kohë, por edhe më vonë, askush nuk i kishte bërë ballë si Bardhyli makinës ushtarake maqedonase që kishte ndërtuar Filipi. Një qëndresë të tillë e shikojmë vetëm në betejën e keroneas, ku Filipi vetëm pas një beteje të ashpër kundër një koalicioni të fuqishëm mes Athinës dhe Tebës, mundi të dilte fitimtar,ndaj tyre.

Megjithatë duket se mbreti, ilir nuk i është nënshtruar dominimit maqedonas. Me interes janë informacionet që na vijnë nga autori antik Kurt Rufi, i cili tregon se Bardhyli mbas kësaj beteje u ngrit disa herë në luftë kundër Filipit II derisa iu mbaruan të gjitha forcat ushtarake që kishte!

Më pas emri i tij nuk përmendet më në burimet historike.

Në fakt supremacia e Maqedonisë do t`i kalojë kufijtë e rajonit. Ajo do të shtrihet deri në lindjen e largët. Nën drejtimin e Aleksandërit të Madh, djalit të Filipit II, Maqedonia do të shkatërrojë edhe perandorinë më të madhe të asaj kohe,atë perse.

Ky ishte një rrugëtim i shkurtër në ngjarjet historike që përshkruajnë shtetin ilir në shek IV p. e. sonë. Kjo periudhë përket me formimin e bërthamave shtetërore tek ilirët, si dhe me përpjekjet e mbretërive ilire për konsolidimin e tyre dhe për formimin e supremacisë në rajonin ballkanik. Rrethanat historike i vunë këto mbretëri në përballje me fuqi të botës antike, përballje të cilat u bënë si për qëllime mbijetese politike nga ana e ilirëve, por natyrshëm, edhe për mbrojtjen e interesave të tyre në arenën ndërkombëtare antike. Këto përplasje patën ndikim edhe në evidentimin ilirëve si komb dhe si qytetërim më vete në gjirin e popujve të tjerë antikë të Mesdheut, djepi i lindjes së qytetërimeve më të lashta evropiane.

*Autori është mësues historie. E falenderojmë që e dërgoi artikullin për Gazetën”Dielli”

Citimet shkencore:

1 Sipas burimeve nga disa autorë antikë si: Kurt Rufi dhe Lukiani, në momentin kur u ndesh me Filipin II, Bardhyli ishte rreth moshës 90 -vjeçare

2 “ Ilirët dhe Iliria nga autorët antikë ”. Tiranë 1965, Diodori. XVI 4 f . 139

3 “ Ilirët dhe Iliria nga autorët antikë”. Tiranë 1965, Diodori. Po aty.

Literatura e shfrytëzuar:

Instituti i Historisë dhe Gjuhësisë. Burime të zgjedhura për Historinë e Shqipërisë: ” Ilirët dhe Iliria nga autorët antikë ”,Tiranë,1965
Islami, Selim. ” Historia e Ilireve ”, “ Botimet Toena ”, “Albanian Heritage”, Tiranë, 2008
Akademia e Shkencave e Shqipërisë. Instituti i Historisë. ”Historia e Popullit Shqiptar”,Vëllimi i Parë, Botimet “ Toena”,Tiranë,2002
Dervishi,Shaban. ”Greqia e Lashtë”, Shtëpia Botuese “ Albapress”,Tiranë,2001
Vajgal,Artur.” Aleksandri I Madh ”, ”Shtëpia Botuese Enciklopedike”,Tiranë, 1993

KOSOVË-KUVENDI I ZGJEDHJEVE TË GJASHTA NË LIRI

July 30, 2017 by dgreca

-Kosova javën e ardhshme drejt konstituimit të Kuvendit e zgjedhjes së Qeverisë së re. Në 3 gusht, për seancën konstituive mblidhet Kuvendi i Kosovës i zgjedhjeve të 11 qershorit 2017, të gjashtave në liri, të tretave në pavarësi/

-Në Kosovën e lirë nga qershori 1999, të parat zgjedhje parlamentare u mbajtën në 17 nëntor 2001/

-Legjislatura e tretë ishte ajo që ka hyrë në histori me shpalljen e Pavarësisë së Kosovës në 17 Shkurt 2008/

-Zgjedhjet e para pluraliste në Kosovë ishin parlamentare dhe presidenciale, të mbajtura para çerek shekulli – 25 vitesh, në 24 maj 1992, si pjesë e lëvizjes për liri e pavarësi/

-Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI/

PRISHTINË, 30 Korrik 2017/ Javën e ardhshme, në 3 gusht, do mblidhet Kuvendi i Kosovës i zgjedhjeve të parakohshme të 11 qershorit për seancën konstituive, ndërkohë që këtë javë gjatë tre ditëve u regjistruan 112 nga 120 deputetët, e kanë mbetur për t’u regjistruar edhe 8 të tjerë, që të gjithë të çertifikuar në 8 korrik nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, i cili më parë në 29 qershor shpalli rezultatet përfundimtare, sipas të cilave 100 mandate i kanë shumica shqiptare e 20 pakicat.

“Kuvendi i Kosovës zgjidhet me mandat katërvjeçar, duke filluar nga dita e seancës konstituive, që mbahet brenda tridhjetë (30) ditësh nga dita e shpalljes zyrtare të rezultateve të zgjedhjeve”, ndërsa “mandati i deputetit të Kuvendit të Kosovës fillon ditën e çertifikimit të rezultatit të zgjedhjes”, përcakton Kushtetuta.

Poashtu përcakton se, “Kuvendi i Kosovës nga radhët e veta zgjedh kryetarin dhe pesë (5) nënkryetarë” dhe se, “kryetari i Kuvendit propozohet nga grupi më i madh parlamentar dhe zgjedhet me shumicën e votave të të gjithë deputetëve të Kuvendit”, sikurse edhe nënkryetarët,

3 të propozuar nga tre grupet më të mëdha parlamentare dhe 2 nga pakicat, 1 nga serbët e 1 nga komunitetet tjera që mbajnë vende të garantuara.

Grupi më i madh parlamentar është koalicioni parazgjedhor PDK-AAK-Nisma, fitues i zgjedhjeve me 39 mandate deputetësh, ndërsa për zgjedhjen e krytetarit dhe nënkryetarëve të Kuvendit e mandej edhe të qeverisë për të bërë shumicën e nevojshme duhen së paku 61 vota.

Në anën tjetër, 61 vota i kanë së bashku grupi parlamentar i Lëvizjes Vetëvendosje me 32 deputetë dhe koalicioni LDK-AKR-Alternativa me 29, të cilat tashmë kanë zhvilluar takimet e para për mundësitë e një koalicioni paszgjedhor me synim krijimin e qeverisë së re në pritje të mosvotimit të qeverisë së të nominuarit të parë, duke deklaruar edhe voten kundër ndonjë kandidati për kryeparlamentar të propozuar nga koalicioni fitues i zgjedhjeve.

Në votimet në konstituimin e Kuvendit dhe për zgjedhjen e qeverisë, si dhe në vendimmarrje tjera parlamentare, pjesë e rëndësishme e procesit janë edhe 20 deputetët e komuniteve pakicë. Komuniteti serb ka 10 vendet e garantuara, 9 të Listës Serbe dhe 1 të Partisë së Pavarur Liberale, ndërsa edhe 10 deputetë janë të komuniteteve tjera pakicë.

Seanca konstituive e Kuvendit të Kosovës, deri në zgjedhjen e kryetarit dhe të nënkryetarëve, do të kryesohet nga deputeti më i vjetër, i ndihmuar nga deputeti më i ri, sipas moshës.

Sipas axhendës së përcaktuar nga Kryesia, në seancën konstituive fillimisht do të formohet Komisioni i përkohshëm për verifikimin e kuorumit dhe të mandateve, më pas do të bëhet betimi i deputetëve dhe zgjedhja e kryetarit dhe pesë nënkryetarëve të Kuvendit.

Në mbledhjen e Kryesisë së Kuvendit të Kosovës të legjislacionit të kaluar me përfaqësuesit e partive parlamentare të zgjedhjeve të parakohshme të 11 qershorit është përcaktua edhe ndarja e ulëseve të deputetëve në sallën e mbledhjeve plenare.

PDK nuk ndërron vend, deputetët e saj bashkë me të AAK e Nisma si grupi më i madh parlamentar i koalicionit parazgjedhor do të ulen në qendër të sallës plenare. Por, në këtë grup vend ndërrojnë deputetët e AAK-së që në legjislaturën e kaluar uleshin pas VV-së, derisa ata të Nismës uleshin pas PDK-së.

Grupi parlamentar i Lëvizjes Vetëvendosje do të ulet në krahun e djathtë të kryesuesit të seancës së Kuvendit, ku në legjislaturën e kaluar ulej Lidhja Demokratike e Kosovës. Në anën e majtë, atje ku më parë uleshin deputetët e VV-së, tash do të ulen deputetët e grupit parlamentar të koalicionit parazgjedhor LDK-AKR-Alternativa.

Rezultatet e zgjedhjeve të 11 qershorit nuk i mundësojnë asnjë subjekti të vetëm ta krijojë qeverinë e re, prandaj koalicionet paszgjedhore, që nuk janë bërë ende, janë të domosdoshme si e vetmja alternativë për të mos shkuar sërish në zgjedhje të jashtëzakonshme paralamentare, ndërkohë që Kosovën e presin edhe zgjedhjet e rregullta lokale këtë vit, në 22 tetor, katër vjet pas zhvillimit të tyre në 3 nëntorin 2013.

Një muaj para zgjedhjeve të parakohshme parlamentare, në 10 maj, Kuvendi i Kosovës u vetëshpërnda me kalimin me shumicë votash, të opozitës e edhe të partisë më të madhe të maxhorancës – PDK, të mocionit të mosbesimit për qeverinë e udhëhequr nga LDK, të zgjedhur në 9 dhjetor 2014 në Kuvendin kosovar të konstituuar një ditë më parë me vonesë gjashtë muajshe pas zgjedhjeve të 8 qershorit.

Në Kosovë, zgjedhjet e parakohshme parlamentare të 11 qershorit 2017 ishin të gjashtat në liri, të tretat pas pavarësisë së shpallur në 17 Shkurtin historik 2008 të njohur deri tani nga 114 shtete anëtare të OKB-së, ndërsa u zhvilluan tre vjet pas zgjedhjeve të kaluara që ishin poashtu të parakohshme pas vetëshpërndarjes së Kuvendit.

Në Kosovën e lirë nga qershori 1999, të parat zgjedhje parlamentare u mbajtën në 17 nëntor 2001. Legjislatura e tretë ishte ajo që ka hyrë në histori me shpalljen e Pavarësisë.

Ndërsa, zgjedhjet e para pluraliste në Kosovë ishin parlamentare dhe presidenciale, të mbajtura para çerek shekulli – 25 vitesh, në 24 maj 1992, si pjesë e lëvizjes për liri e pavarësi, në rrethana të rënda të okupimit e shtetrrethimit nga regjimi i dhunës serbe.

Ishin ato zgjedhje të rezistencës gjithëpopullore kosovare të shqiptarëve që krijuan një rend demokratik dhe forcuan institucionalisht Republikën e shpallur të Kosovës në zhvillime historike, që pasonin Deklaratën e Pavarësisë të 2 Korrikut e Kushtetutën e 7 Shtatorit 1990, si dhe Referendumin e 26 deri 30 shtator 1991, në të cilin për shtet sovran dhe të pavarur u deklaruan 99,87 për qind e qytetarëve pjesëmarrës masivisht në votim – 87,01 për qind.

Në mbledhjen 2 majit 1992 Kuvendi kosovar shpalli zgjedhjet shumëpartiake, në të cilat partitë politike angazhoheshin jo për rivalitete mes tyre, por të gjitha së bashku për vendosjen e pushtetit të Kosovës në Kosovë, të lirisë e demokracisë, në vend të pushtetit të Serbisë, të okupimit e imponimit.