Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KUR KISHA ORTHODOKSE AUTOQEFALE SHQIPTARE NE AMERIKE PERFUNDOI NE GJYKATE

by

*Histori: ÇESHTJA E KISHES ORTHODOKSE AUTOQEFALE SHQIPTARE NE AMERIKE (1955-66)/
* Tentativa e vitit 1965-66 me marre ne dorezim Kishen Orthodokse Autoqefale Shqiptare te Amerikes, Inc. ka qene nji pjese e planeve grekomedha/
* Me gjithe kalimin e kohes, pesedhjete vjeçare, akuzat e kundershtareve te te ndjerit Imzot Fan S. Noli per prirjet e tia majtiste vazhdojne. Ato ma ekstreme, qe e quejne “prokomunist” ne se jo “komunist” vijne nga dy qendra: shovinistet greke qe synojne marrjen ne dore te Kishes sone Orthodokse Kombetare, dhe nga nji grup shqiptaresh qe kane horizontin politik te kufizuem, ose nxiten nga ambicie politike qe kerkojne damtimin e imazhit te te ndjerit Imzot Noli./
Nga Prof. Sami Repishti/
(Shenim. i Redaksise.- Fletorja e jone, qe nga vdekja e Metropolitit Imzot Fan S.Noli dhe gjate mosmarreveshjes qe lindi ne gjirin e Kishes Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike, ka shkruar me diskrecionin me te madh duke uruar qe nji ujdisje dhe pajtim te mund te behej ndermjet anetareve te Dioçezes pergjithesisht dhe veçanerisht ndermjet anetareve te Kathedrales Shen Gjergji te Boston-it.
Mergimtaret bashkeatdhetare kane marre njoftim mbi vendimin e Gjykates se Suffolk-ut, Mass., dhe kane shprese qe çdo gje do te marre rrugen e mbar. Artikulli i Kryetarit te “Vatres”, Z. Anthony Athanas,botuar ne Diellin e 7 Dhjetorit 1966 me titullin“Nje thirrje per bashkim dhe pajtim”, tregon nje vullnet te forte e te mire vllezeror. Tani, shume mergimtare, te brezit te ri dhe te vjeter, mund te mos kene nje ide te qarte te vendimit gjyqsor (me letra e gojarisht na kane kerkuar sqarime) dhe per kete shkak, duke marre parasyshe edhe emigrantet e Europes, te Australise, te Turqise, e gjetiu, i u drejtuam mikut dhe bashkepunetorit tone, vatranit Z. Sami Repishti, te analizonte ne menyre te thjeshte vendimin e Gjykates.
Z. Repishti jo vetem pranoi lutjen tone por, per me teper, artikullin e ka shkruar ne toskerishte, qe te kuptohet me lehte nga Shqiptaro-Amerikanet e vjeter qe jane nga Juga.
-(Nexhat Peshkepia-Shqiptari i Lire , Nentor-Dhjetor 1966, f. 4)
Njoftime te pergjitheshme.-
Shtetet e Bashkuara te Amerikes jane nje Federate e perbere nga 50 shtete.Qeverisja e tyre behet me anen e organeve qeveritare ne tri nivele te njepasnjeshme: Qeverisja lokale e çdo qyteti ose fshati. Qeverisja shtetnore ushtruar brenda kufinjve administrative te Shtetit. Qeverisja federale me qender ne qytetin e Washingtonit,te Distriktit Columbia(D.C.)qe ushtrohet mbi 50 shtetet perberese te Kombit amerikan.
Si ne demokracite tjera, pushteti ndahet ne tre organe me funksione te caktuara: organi legjislativ, organi gjyqsor dhe organi ekzekutiv.Organi gjyqsor eshte percaktuar nga Kushtetuta e Shteteve te Bashkuara te Amerikes,(Neni 3):
“ Pushteti gjyqsor perfaqesohet nga Gjykata e Larte (Supreme Court) si dhe nga Gjykatat tjera me te uleta qe, here pas here, Kongresi (Senati dhe Dhoma e Perfaqesuesve) krijon ose urdheron te krijohen”.
Nje nga keto Gjykata te nje natyre te kufizuar eshte Gjykata Eprore (SuperiorCourt). Ne shume shtete nje Gjykate e tille quhet Gjykate e zakoneshme me juridiksion te pergjitheshem. Gjykata Eprore e Shtetit Massachusetts eshte nje Gjykate me e larte se Gjykata e zakonshme me juridiksion te pergjitheshem, dhe konsiderohet si nje Gjykate me juridiksion special te kufizuar, por gjithnje nen shkallen e Gjykatave te Apelit.
Ne pergjithesi, funksioni i Gjykatave eshte te vendosin “kush kate drejte” kurdohere qe nje mosmarreveshje ekziston ne mes te dy paleve te interesuara. Keto marreveshje paraqiten ne tri forma: civile, kriminale, dhe percaktimi i se drejtes (InEquity)
Çeshtja e Kishes Orthodokse Autoqefale ne Amerike (KOASH) ka formen e “inequity”, d.m.th.kerkon te percaktohet pala qe ka te drejte. Rastet “in equity” shqyrtohen kur palet e interesuara nuk jane ne gjendje te sigurojne “drejtesi te mjaftueshme” me ane te zbatimit te dispozitave te zakonshme ligjore, ne nje shkalle gjyqi civil.
Pala qe kerkon “in equity” duhet te provoje ne nje menyre te pranueshme para Gjykates se nuk ka mundesi te zgjidhet nje mosmarreveshje (problem) me dispozitat ligjore ekzistuese. Historikisht, gjykatesit marrin vendime “in equity” duke vendosur zbatimin e nje “drejtesie te mjaftueshme” pa nje Kod ligjor te perpunuar,te caktuar, te dekretuar, por te mbeshtetur ne eksperiencen e rasteve te mepareshme te njellojta. Kjo eksperience tani eshte aq e pasur saka marre formen e nje Kodi rregullash shume te perpunuara dhe teknikisht te persosura. Ne rastin e Kishes Orthodokse Shqiptare Inc., Gjykata Eprore e Suffolk-ut, Mass, u mbeshtet ne kater raste te mepareshme te ketilla.
Pershkrimi qe vijon nuk eshte nje studim i krizes se Kishes Orthodokse Shqiptare ne Amerike, qe filloi me 13 mars 1955, diten e vdekjes se Kryetarit te saj, Imzot Fan Noli, dhe faza e pare e se ciles u mbyll me 24 tetor 1966 me vendimin e Gjykates Eprore te Suffolk, Commonwealth of Massachusetts. Ku shkrim eshte vetem nje perpjekje per te thjeshtesuar dhe ndihmuar qe vendimi i Gjykates se lartpermendur te kuptohet ashtu si duhet.

Paraqitja e Mosmarreveshjes ne Gjyq.

Kjo çeshtje i u paraqit Gjykates Eprore te Suffolk, Mass., nga nje numer anetaresh te rregullt te Kishes se Shen Gjergjit ne Boston, e cila eshte pjese e Diocezes Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike, Inc. Ne baze te ligjit amerikan, “disa individe pjesetare te nje klase te caktuar, ne mes tyre, mund te konsiderohen si vete klasa e caktuar”. Ne rastin tone keta individe jane: ZZ. Elias Mitchell, Anthony Athanas, Dr. Andrew Elia, te tre “Knights of Saint George” dhe Sotir Nikolla, Kryetari “Committee to Preserve dhe Rights of St.George’s Parishioners “(Komiteti per Ruajtjen e te Drejtave te Anetareve te Kishes se Shen Gjergjit). Keta anetare te rregullt e konsideronin gjendjen e Kishes si te pakenaqeshme. Pala qe akuzohej se ka shkelur te drejtat e anetareve, perbehet nga ZZ. Gary Riska, Kryetar laik, At Sotir Dilogjika, Sekretar i Diocezes, Andrea Theodos, Arketar i Diocezes, dhe Rev. Stefan Lasko. Meqenese keta kater persona moren me force dhe ilegalisht perfaqesimin e Kishes Orthodokse Autoqefale Shqiptare ne Amerike, Inc. organet gjyqsore u detyruan te vene ne akt-paditjen edhe emrin e Kishes Orthodokse Autoqefale ne Amerike, Inc. Per kete arsye, titulli i çeshtjes se shqyrtuar eshte formuluar zyrtarisht ne kete menyre: “Elias Mitchell, et als. vs . Albanian Orthodox Diocese in America, Inc. et als.

Shqyrtimi i çeshtjes dhe vendimi i Gjykates
Pikat qe duhet te shqyrtohen.
Gjykata Eprore e Suffolk, Mass., beri keto sqarime:
1)Çeshtja e identitetit te Peshkopit te tanishem te Peshkopates eshte e nje natyre thjesht kishtare. Duke u mbeshtetur ne kete thenje, Gjykata mendon se nuk eshte ne juridiksionin e saj te nderhyje ne fushen e titujve fetare me qellim qe te zgjidhe mosmarreveshje qe kane nje karakter eksluzivisht kishtar.
2) Fondet dhe pronat e Kishes nuk kane pesuar ndonje dem. Gjykatorja mendon se akuza e bere per shkeljen e te drejtave te disa anetareve te rregullte te Kishes, merret parasyshe si subjekt per shqyrtim nga Gjykata.
3)Gjykata mendon gjithashtu se, edhe ne mosmarreveshje kishetare, organet gjyqsore duhet te nderhyjne, ne qofte se te drejtat civile ose pronesore te anetareve jane cenuar nga Autoriteti kishetar. Per me teper, Gjykata mendon se :”Parimi qe paqja dhe rregulli ne nje shoqeri besimtaresh jane objekt te nje rendesie te veçante kujdesie publike, dhe se shoqeri te ketilla kane nje karakter gjysem publik dhe nuk mund te veshtrohen, ne disa pikepamje, thjeshtesisht si korporata private”.
(Ky opinion ka nji vlere te madhe dhe rendesi te jashtezakoneshme praktike)
Ne mbeshtetje te pikes se pare, Gjykata nuk shqyrton problemin nese Rev. Stefan lasko, o kushdo tjeter qofte, eshte apo nuk eshte Peshkop i Kishes Orthdokse Shqiptare ne Amerike,Inc. Ne mbeshtetje te pikes se dyte Gjykata pranon te shqyrtoje keto pika:
Kush eshte anetar i rregullte dhe votues i Kishes se Shen Gjergjit, me te drejte ftese per pjesemarrje ne Mbledhjen vjetore te anetareve te Shen Gjergjit.
Nga te gjithe anetaret per Mbledhjen vjetore te anetareve te Shen Gjergjit, caktuar per diten 13 qershor 1965, disa e kane marre dhe disa te tjere nuk e kane marre;
c).Interpretimi i artikujve te Rregullores se Kishes qe kane te bejne me problemet e permendura ne pikat a) dhe b).
2) “Keshilli Ekzekutiv” dhe mos- zbatimi i “Rregullores”.
Gjykata e Suffolk-ut, Mass vertetoi:
Dioceza (Peshkopata) Orthodokse Shqiptare ne Amerike, Inc. perbehet nga 11 kisha te shperndara ne shume qytete te Amerikes.
Dioceza ka nje Rregullore qe mban daten 12 dhjetor 1956; se eshte e rregjistruar rregullisht nen Kapitullin 180 te “General Law of Commonwealth of Massachusetts”; se eshte nje organizate fetare me qender ne Kishen e Shen Gjergjit ne Boston, Mass.; se per shume vjet me radhe- edhe perpara formimit te saj si Peshkopate e rregullt- ka kryer sherbime fetare per persona me prejardhje shqiptare ne Shtetet e Bashkuara te Amerikes, ne perputhje me ritet, traditat e Kishe Orthodokse te Lindjes;
Peshkopata, me 16 dhjetor 1956, adoptoi ne menyre te rregullte nje rregullore qe percakton zyrtaret qe do te drejtojne dhe menyren e drejtimit te puneve te saja; nje Keshille Zyrtaresh eshte caktuar gjithashtu qe te kete fuqine e Drejtoreve.
ç) Ne vitin 1959, Rregullores i eshte ngjitur nje shtese-plotesimi (amendment)) e cila percakton proceduren qe duhet ndjekur per zgjedhjen e nje kandidati ne vendin vakant tePeshkopit. “Amendmenti” u paraqit dhe u perkrah nga Peshkop Fan Noli personalisht.
d) Disa seksione te Rregullores nuk jane mjaft te qarta per interpretim.
dh) Peshkop Fan Noli ka qene deri ne diten e vdekjes se tij Zyrtari me i larte i Peshkpates.
e)Ne baze te nenit 5 te Rregullores mbi Zyrtaret, Peshkopi (qe eshte dhe Kryetar) nen-kryetari laik, Sekretari, Arketari, Kontrollori, 4 delegate te zgjedhur nga Kuvendi, Kleriket qe sherbejne ne Kishet e ndryshme te Peshkopates, perbejne Keshillin e Peshkopates, dhe konsiderohen si zyrtaret e saj;
é) Ne baze te nenit 4, seksioni I(D), Keshilli Peshkopates therret Mbledhjen Vjetore te Anetareve te rregullt te Kathedrales se Shen Gjergjit.
f) Duke filluar nga viti 1956, vete Peshkopi Fan Noli me ane te sekretarit te Peshkopates ka thirrur Keshillin e Peshkopates.
g) Rev. Sotir Dilogjika ka qene sekreter i Peshkopates nga data 2 korrik 1962 gjer me 13 mars 1965 (dite e vdekjes se Peshkop Nolit) dite ne te cilen ka dhene doreheqjen per arsye personale-kishetare.
gj) Ne mbeshtetje te Nenit 7, Seksioni 1(E), Sotir Dilogjika, qe nga dita e vdekjes se Peshkop Fan S.Noli, gjer ne çastin e dore-heqjes se tij si Sekretar, po ate dite 13 mars 1965;
h) At Sotir Dilogjika, zv.Peshkop, thirri nje Mbledhje te Jashtezakoneshme te Keshilit te Peshkopates ne daten 16 mars 1965 duke derguar ftesa per 35 anetaret e Keshillit, me qellim qe te diskutohen planet per varrosjen e Peshkop Nolit;
i) Rev. Stefan Lasko, megjithe se anetar i Keshillit, nuk mori pjese ne ate mbledhje, meqene se me 8 mars 1956 ishte nisur per Shqiperi ku shkoi per arsye eklesiastike;
j) Me 26 mars 1965, At Sotir Dilogjika si Sekertar i Peshkopates (megjithese kishte dhene doreheqjen), konvokoi nje tjeter mbledhje te Jasshtezakoneshme te Keshillit te Peshkopates me qellim qe te degjohej nje raport nga Rev. Stefan Lasko i posa ardhur nga Shqiperia. At Sotir Dilogjika tha keto fjale: “At Lasko do te ju njoftoje nje amanet me rendesi i lene nga i ndjeri Mitropoliti i jone Fan Noli).
(Ketej nise origjina e fjales “amanet” qe perdoret nga shtypi shqiptar imergimit)
k)Deklatara e At Sotir Dilogjikes dhe raporti i At Laskos shkaktuan mosmarreveshjen qe u zhvillua brenda Kishes Orthodokse ne Amerike.
l) Ne kete gjendje pakenaqesie, nje “Komitet Ekzekutiv” u vetekrijua nga At S.Dilogjika, Sekretar iPeshkopates: Gary Riska, Kryetar laik, Andrea Theodosi, Arketar, dhe Rev.S.Lasko. Ky Komitet i vete formuar eshte pala e akuzuar.
ll) Ky “Komitet Ekzekutiv” njoftoi se nje Mbledhje vjetore te Anetareve te Shen Gjergjit do te mbahej diten e 13 qershorit 1965. Kjo Mbledhje u pezullua me urdher te Gjykates Eprore te Suffolk-ut,Mass., per keto tri arsye:
At Sotir Dilogjika deklaroi me goje dhe me shkrim se vetem Keshilli i Peshkopates ka te drejte te thrrase Mbledhjen vjetore, dhe jo “Komiteti Ekzekutiv” ose çfardo organi tjeter.
Pala ankuese, ne dy letra te derguara me 21 prill 1965 dhe me 15 maj 1965, kerkoi qe At S.Dilogjika ( i cili sipas rregullores duhej te konsiderohej si Zevendes Peshkopi) te therrase Kuvendin e Anetareve te Kishes se Shen Gjergjit;
Se asnji Kuvend i veçante nuk eshte mbledhur qe te zgjedhe nje Zev.Peshkop; (keshtu qe At Sotir Dilogjika mbetet automatikisht zevendes .Peshkopi)
m) Raportet e paraqitura, ne lidhje me menyren sesi jane bere Mbledhjet e mepareshme te Peshkopates, jane “te ngaterruara, te papercaktuara, dhe jo perfundimtare”. Gjate kohes 1956-1962, keto Mbledhje u bene me urdher te Imzot Fan S.Nolit, dhe ftesat u a dergoi Sekretari At S.Dilogjika gjithe anetareve, pa perjashtim. (Deklarate e At Christ Ellis) Pas viti 1962, ftesat u jane derguar vetem atyre Anetareve me nje mbrapambetje ne pagesen e Kishes pr gjate nje kohe jo me te madhe se dy vjet. (Deklarate e At S.Dilogjika) Gjykata nuk pranoi asnje deshmi si baze per vendim. Gjykata erdhi ne perfundimin se ne te gjitha rastet, fjala e Peshkop Fan S. Nolit zevendsonte Rregulloren e Peshkopates.

3)Perjashtimi arbitrar i disa Anetareve te rregullte.-
Ne lidhje me anetarsite e rregullta ne Kishen e Shen Gjergjit, Gjykata vertetoi keto fakte:
E drejta e zgjedhjes se Anetareve te pranuar ose te perjashtuar eshte ne juridiksionin (ne kompetencen) e plote te Keshillit te Peshkopates.
E drejta ligjore e Keshillit te Peshkopates nuk i eshte dhene asnjeherendonji organi tjeter, qofte Sekretarit te Peshkopates, ose kujdo tjeter, qe nga viti 1956, dhe se Keshilli i Peshkopates nga ana e tij nuk ka transferuar asnje here nje te drejte te tille ne favor te nje organi tjeter. Kjo provohet me process-verbalet e Mbledhjes se Keshillit te Peshkopates, 12 qershor 1958.
Asnje anetar i Kishes nuk eshte perjashtuar nga Keshilli Peshkopates qe nga viti 1956.
110 Anetare te rregullte te Kishes se Shen Gjergjit (te perfshire ne listen “Interrogatory”12) nuk jane perjashtuar nga Kisha asnje here, dhe se gjer diten e caktuar per Mbledhjen e 13 qershorit 1965 kane qene pjesetare aktive te Kishes se Shen Gjergjit;
Keto 110 Anetare te rregullte nuk kane marre pjese ne Mbledhjen e anetareve te rregullte te Kishes se Shen Gjergjit.
Ftesa e derguar me 4 qershor 1965 per Mbledhjen e 13 qershorit eshte firmuar vetem nga “Komiteti Ekzekutiv” (pala e paditur ne gjyq) dhe se çdo pjesemarres eshte i detyruar te paraqese leter-ftesen te portat e hyrjes, qe te lejohet te marre pjese. Gjykatorja zbuloi se asnje here me pare nuk ka qene ndjekur nje procedure e tille.
Gjykatorja zbuloi gjithashtu se edhe 5 Anetare te tjere te rregullte jane lene pa ftese.

4) Te dhenat qe kane vlere ligjore. Gjykata Eprore e Suffolk-ut,Mass., konsideron si ligjerisht te vlefshme keto te dhena:
1) Ne Mbeshtetje te Nenit 7, Seksioni 1(E), At S. Dilogjika quhet Zevendes-Peshkop gjersa nje Kuvend i Posaçem te zgjedhi nje pasardhes te Peshkopit te vdekur. Me qene se nje Mbledhje e tille nuk eshte bere akoma, At S. Dilogjika nga pikepamja civile e çeshtjes, konsiderohet gjithenje Zevendes Peshkop. Gjendja e At S. Dilogjikes nuk kate beje aspak me gjendjen eRev. Stefan Laskos, ose kujdo tjeter qofte.
2) “Komiteti Ekzekutiv” i vetekrijuar nga kater te akuzuarit ka qene nje Komitet jo-zyrtar, e nuk ka pasur asnje mbeshtetje ne Rregulloren e Kishes, dhe se nuk eshte aprovuar zyrtarisht nga asnje Mbledhje e Kuvendit te Peshkopates, ose Mbledhje tjeter.
3) Me pelqimin e dy paleve ne mosmarreveshje, u pranua qe Dokumentet 1, 27, e 28 te konsiderohen si listat qe permbajne emrat e anetareve te rregullt e me te drejte vote te Kishes se Shen Gjergjit, dhe si anetare qe duhet te njoftohen per Mbledhjen e Kuvendit te Kishes;
(Dokumentet e siperme perfshijne emrat e 115 Anetareve te rregullte te perjashtuar padrejtesisht nga i vetequajturi “Komitet Ekzekutiv”)
4) Peshkopata Orthodokse Shqiptare ne Amerike,Inc. eshte autonome dhe nuk mund t’i nenshtrohet asnje Patriku te huaj te Kishes Orthodokse ne Shqiperi. Peshkopata ka njohur vetem Metropolitin Fan S. Noli si autoritetin me te larte ne Shtetet e Bashkuara te Amerikes dhe nuk i eshte nenshtruar asnje autoriteti tjeter fetar.
5) Ne perfundim te kesaj grindjeje, vetekuptohet qe “funksioni i Rregullores eshte te rregulloje sjelljen, dhe te percaktoje detyrat e Anetareve kundrejt Shoqates dhe te Anetareve ne mes tyne. Ne te vertete, Rregullorja eshte njeKontrate e lidhur ndermjet Anetareve (te ndryshem) dhe Korporates (Peshkopates), dhe se Keshilli duhet t’I bindet Rregullores.
****
Ne mbeshtetje te sqarimeve te bera dhe te fakteve te tjera te konsideruara si ligjerisht te vlefshme gjate hetuesise qe zgjati 17 muaj, Gjykata Eprore e Suffolk-ut, Mass. Dekreton:
U R D H E R
1) Mbledhja vjetore per Anetaret e Rregullt te Kathedrales se Shen Gjergjit e propozuar per diten 13 qershor 1965 pezullohet ne menyre perfundimtare; kjo Mbledhje konsiderohet Mbledhje e paligjeshme, meqene se 115 anetare te rregullte nuk kane marre ftesat e duhura ne perputhje me Rregulloren;
2) Emrat dhe adresat e anetareve me te drejte vote ne mbledhjen vjetore te Katedrales se Shen Gjergjit jane caktuar ne Dok.s 1, 27 dhe 28.
3) “Urdheri i mosveprimit” origjinal i dhene me 18 qershor 1965, i cili urdheronte qe te akuzuarit ne fjale (“Komiteti Ekzekutiv”) dhe “cilido nga ju dhe agjentet tuaj, avokatet, sherbetoret, nepunesit, zyrtaret dhe keshilltaret, secili dhe te gjithe se bashku te permbahen nga çdo nderhyrje per ndryshimin e gjendjes se ankuesve dhe te anetareve te rregulltetjere te Diaspores” vazhdon te mbetet ne fuqi. Çdo urdher tjeter mosveprimi dhe ndryshimi bere gjer sot dhe paraqitur me dokumentet e mosveprimitkonsiderohet i revokuar (removed). Ky veprim i Gjyqit ne lidhje me urdherat e mosveprimit nuk duhet te interpretohet, drejte per se drejti ose terthorzi, se kush eshte zgjidhur Peshkop i Kishes Orthodokse Shqiptare ne Amerike INC.
4) Rev. Stefan Lasko nuk lejohet te ushtroje te drejten e parapare nga Neni 4, Seksioni 1(F), (Domethene te jete Kryetar Kishes Orthodokse Shqiptare ne Amerike, Inc,) per gjer sa nje e drejte e tille nuk i eshte njohur nga dy palet ne mosmarreveshje. Perseri, ky Urdher nuk duhet perdorur per te interpretuar poziten e Rev Stefan Laskos ne lidhje me Zyren e Peshkopit te Kishes Orthodokse Shqiptare ne Amerike,Inc.
Data 24 Tetor 1966
Firmuar: Robert H. BEAUDREAU
Gjyqtar i Gjykates Eprore
(Nji sqarim: Me gjithe kalimin e kohes, pesedhjete vjeçare, akuzat e kundershtareve te te ndjerit Imzot Fan S. Noli per prirjet e tia majtiste vazhdojne. Ato ma ekstreme, qe e quejne “prokomunist” ne se jo “komunist” vijne nga dy qendra: shovinistet greke qe synojne marrjen ne dore te Kishes sone Orthodokse Kombetare, dhe nga nji grup shqiptaresh qe kane horizontin politik te kufizuem, ose nxiten nga ambicie politike qe kerkojne damtimin e imazhit te te ndjerit Imzot Noli.
Tentativa e vitit 1965-66 me marre ne dorezim Kishen Orthodokse Autoqefale Shqiptare te Amerikes, Inc. ka qene nji pjese e planeve grekomedha e ushtrueme ne dy drejtime:
E para, me ane te Peshkopit Mark Lipa, iderguem direkt ne Patrikana e Stambollit te marre ne dorezim Kishen tone te Bostonit. Megjithe perkrahjen e disa elementeve te genjyem (fatkeqsisht edhe disa forcave politike anti-komuniste ketu ne SHBA!) kjo tentative deshtoi sepse ishte thellesisht ilegale, dhe kjo u konfirmue nga shkrimi ima siperm me vendim gjyqsor.
E dyta, nji tentative nga intelektuale greke ne Greqi dhe ketu ne Amerike me diskreditue figuren e Imzot Nolit si “the red bishop” (peshkopi i kuq). Kjo u konfirmue me shkrimin tendencioz me ate titull te Prof. Nicholas Stavrou, te Universitetit Virginia, te botuem ne revisten progreke Mediterrenean Review.
Fatmiresisht, ky sulm i rrezikshem deshtoi per dy arsye kryesore:
E para, Zbatimi i ligjit ne Amerike. Gjykata amerikane vendosi qe veprimet e disa klerikeve orthodoks shqiptare ketu ne SHBA ishin te paligjeshme dhe se Rregullorja e Kishes se Shen Gjergjit ishte shkele .
E dyta rezistenca e vendosun e pothuejse te gjithe shqiptaro-amerikaneve qe pa dallim feje mbrojten te drejten e Kishes dhe emnin e te ndjerit Imzot Noli.
Ky shkrim sot mbas 50 viteve ka per qellim me rikonfirmue poziten e Imzot Nolit dhe ate te Kishes Orthodokse Autoqefale ne Amerike, sidomos perata qe akoma vazhdojne te pergojojne qellimet dhe qendrimin e Imzotit tone te nderuem
( Sami Repishti)

Si u tradhtuan hungarezët nga serbët

by

Nga Harallamb Kota-studiues/
Hungarezët kundër osmanëve/
Hungarezët filluan përgatitjet për një fushatë të re ushtarake kundër osmanëve. Ndeshja midis dy ushtrive u zhvillua në Varna, në nëntor të vitit 1444 dhe fituan osmanët. Kjo fitore vendosi fatin e Ballkanit dhe të Perandorisë Bizantine. Në tetor të vitit 1446 në fushën e Kosovës, forcat e Huniadit u ndeshën me forcat osmane. Huniadi shpresonte në ndihmën e Serbisë nga perëndimi, e cila jo vetëm nuk i dha ndihmë, por pengoi forcat e Skënderbeut që të bashkoheshin me forcat e Huniadit dhe si pasojë Huniadi u thye. Pas fitores ndaj Huniadit, Principata e Osmanit e konsoliduar dhe tepër e fortë, po kthehej në një Perandori të fuqishme. Pas vdekjes së sulltan Murati II, në krye të shtetit osman erdhi Mehmeti II, i cili hartoi planin për pushtimin e Konstandinopojës. Në prill të vitit 1453, filloi rrethimi i qytetit, që zgjati 54 ditë dhe më 29 maj 1453, sulltani urdhëroi sulmin dhe pas një qëndrese të shkurtër të të rrethuarve, ushtria osmane doli fituese. Perandori bizantin Kostandini XI Paleologu u vra. Pas tri ditë grabitje, sulltani shpalli amnistinë dhe urdhëroi rifillimin e jetës ekonomike. Konstandinopoja u quajt Istanbul dhe u shpall kryeqytet i perandorisë Osmane. Pas Konstandinopojës ranë njëra pas tjetrës zotërime të tjera në More. Sulltan Mehmet Fatiu (pushtuesi), nuk i fshehu qëllimet për pushtimin e Italisë, Hungarisë e Gjermanisë. Në betejën e 27 korrikut 1456 zhvilluar në Beograd, Huniadi në krye të forcave ushtarake të përbëra nga hungarezë, çekë e gjermanë shpartalloi forcat osmane. Por pa kaluar tre vite, turqit pushtuan Serbinë dhe e kthyen përfundimisht në një provincë të Perandorisë Osmane. Nën osmanët, në vitin 1460 ra Peleponezi, në vitin 1463 Bosnja dhe Vllahia, e cila në vitin 1476 u kthye në shtet vasal të osmanëve, duke ruajtur një autonomi të brendshme. Më 26 janar 1479 ushtritë osmane arritën të pushtojnë Shkodrën, kështjellën e fundit shqiptare. Shqipëria hyri nën kontrollin e drejtpërdrejtë osman dhe ju nënshtrua një ndarje të re ekonomiko-administrative. Territori i saj u nda në vilajete dhe sanxhaqe. Zgjerimi i Perandorisë Osmane pas vitit 1517 me tokat arabe, sidomos me Mekën dhe Medinën, shënon fillimin e një epoke të re. Tashmë ajo u bë një kalifat islamik dhe sulltani konsiderohej mbrojtësi i botës myslimane. Lufta për pushtet dhe vrasja e vëllezërve, konsiderohej si vullnet i zotit. Qendër etnike e turqve vazhdoi të mbetet Anadolli. Pikërisht atje dhe në territorin e Thrakës Lindore, në gjysmën e parë të shek. XVI, u formua përfundimisht populli turk me një territor e gjuhë, me një bashkësi ekonomike dhe kulturore.
Fillimet e Islamizmit
Në vitet 1520-1566 nën drejtimin e sulltan Sulejmanit I, kufijtë e shtetit turk u zgjeruan. Në këtë periudhë filloi edhe procesi i islamizimit të grupeve të veçanta të popullsisë, i cili u bë në rrugë të ndryshme. Përveç devshirmesë, tregtisë së robërve, veçanërisht e grave dhe vajzave, islamizmi u nxit edhe me stimuj materialë. Për atë që bëhej mysliman krijohej një gjendje më e lehtë se për të krishterin që paguante taksë xhizje. Feudalëve, me kthimin në mysliman, u hapej rruga e ngjitjes në shkallët e administratës. Kolonizimi turk dhe islamizmi i një pjese të popullsisë ballkanase, janë procese të ndërthurura. Popullsia shqiptare që u islamizua, nuk u asimilua dhe nuk u kthye në turke.
Organizimi i pronës tokësore
Pushtimi dhe vendosja e regjimit feudal ushtarak osman, nuk mund të konsiderohej vetëm me okupimin e tij nga forcat ushtarake dhe me vendosjen e garnizoneve dhe të aparatit administrativ. Aristokracia feudale, duhet të bënte ndryshime të rëndësishme në formën ekzistuese të pronësisë feudale mbi tokën, e cila gjendej në nivele të ndryshme zhvillimi ekonomik. Në disa vende ishte vendosur prona shtetërore mbi tokën, në disa vende të tjera prona private ishte mjaft e fortë dhe ndër rentat mbizotëronte ajo në të holla. Në rajonet e thella malore, marrëdhëniet feudale ishin në stadin e parë të zhvillimit. Osmanët mbështetën zhvillimin e mëtejshëm të marrëdhënieve feudale dhe zbatuan disa sisteme. Në viset e Ballkanit u vendos prona shtetërore mbi tokën. Për shkak të luftërave të vazhdueshme dhe të nevojave të shtetit osman për një centralizim të pushtetit, duhej lidhur klasa feudale më fort ekonomikisht dhe politikisht me pushtetin qendror, nëpërmjet dhënies së feudeve me karakter të përkohshëm’ e të kushtëzuar me shërbim ushtarak. Osmanët krijuan një ushtri të fortë e të aftë kundrejt shërbimit, siguruan forca ushtarake të shumta e të disiplinuara. Gjatë kalimit nëpër këtë rrugë, u nevojit formimi i një klasë feudale me përmasa shumë të mëdha, e mbushur me elementë feudalë nga vendet e pushtuara. Sundimtarët, tokën shtetërore ua ndanin personave të veçantë: anëtarë të klasës, bashkëluftëtarëve dhe të afërmeve të tyre, me kusht që të kryenin shërbimin ushtarak. Kjo lloj prone shtetërore quhej “mirie”. Zotërimi trashëgohej në rast se djali plotësonte shërbimin ushtarak. Më vonë këto zotërime u njësuan sipas rregullave të përcaktuara, në tri forma të pronësisë: private(mylk),të institucioneve fetare(vakëf) dhe shtetërore “mirie”. Sipas legjislacionit osman, në mylk, në radhë të parë hynin pronat në zotërim të plotë, të vendosura brenda kufijve të banuar, shtëpi, troje, pronat bujqësore pranë qendrave të banuara, kryesisht kopshtet e më radhë bahçet. Mylku i Vërtetë, në traditën juridike osmane, trashëgohej sipas sheriatit, dmth.,pjesëtohej midis trashëgimtarëve, shitej, dhurohej e vakëfohej pa kufizim. Mylku jo i Vërtetë,ishte ai tokësor që u huazua tërësisht prej formacioneve shtetërore dhe i priu feudalizmit ushtarak osman. Në fund të shek. XVI, në Ballkan mylku u përhap si pjesë e sistemit feudal osman. Nëpërmjet mylknameve, sulltani u jepte Vezirëve e Komandantëve të shquar të lidhur me aristokracinë feudale të oborrit osman, disa prona tokësore. Pronari fitonte të drejta të plota mbi pronën: ta linte trashëgim, ta shiste, ta dhuronte, e ta vakëfonte sipas dëshirës së tij. Çifligu Mylk, ishte një formë e pronësisë mbi tokën, dhuruar feudalëve të veçantë përkundrejt detyrimit ushtarak, por ndonjëherë edhe të çliruar prej tij. Timare Mylk ishte forma e pronësisë mbi tokën, dhuruar feudalëve të veçantë përkundrejt detyrimit për të dërguar luftëtarë. Në rast se feudali nuk plotësonte detyrimin, nuk i merrej mylku, por i kërkohej prodhimi i mylkut për atë vit. Timari përfshinte pjesë të fshatit, fshatin, ose disa fshatra. Tokat e punueshme brenda timarit, u ndaheshin në parcela familjeve fshatare. Kur përdoreshin nga të krishterët quheshin bashtina, ndërsa kur përdoreshin nga myslimanët quheshin çifligje. Forma e Timarit si pronë ndodhi në kohën e Mehmetit I dhe mori zhvillim të plotë në kohën e Muratit II. Nga ajo kohë kemi regjistrin e tokave feude të Shqipërisë të vitit 1431. Me anë të blerjes dhe përvetësimit të tokës fshatare, zotëruesit i zmadhuan mylqet dhe u shtrinë edhe në qytet, duke blerë qindra dyqane, magazina, shtëpi, hamame, karvansaraje etj.
Taksat e Timareve
Taksat e Timareve vileshin nga Spahijtë të cilët nuk ishin pronarë tokash, por vetëm shërbëtorë ose nëpunës shteti, të deleguar nga pushteti qendror, si një institucion thjesht agrar. Spahijtë që nuk kryenin detyrën ushtarake, humbitnin zotërimin. Duke qenë në luftë të vazhdueshme Spahiu nuk kishte mundësi të organizonte ekonomi vetjake. Në këto kushte, shteti lejoi dhënien e ekonomive vetjake me tapi që të mos mbeteshin pa punuar. Këto toka me tapi, filluan t’i shtien në dorë spahijtë dhe përdorimi i tyre nuk kushtëzohej me shërbimin ushtarak. Duke ndjekur këtë rrugë, spahijtë krijuan ekonomi vetjake të jetërsueshme,të trashëgueshme, të pakontrollueshme nga shteti e të pakushtëzuar me shërbim ushtarak, gjë që çoi në krijimin e një kategorie të veçantë çifligjesh në zotërim të shtresave të ndryshme të klasës feudale. Kjo situatë u shoqërua nga një luftë e ashpër midis zotëruesve të pronave vetjake dhe të shtetit. Rritja e pronës së madhe tokësore bëhej nëpërmjet pushtimeve të reja dhe shkatërrimit të timareve të vogla, të cilat në kundërshtim të rregullave ushtarake dhe në shpërdorim të detyrës, binin në dorën e një spahiu. Përqendrimi i dy a më shumë timarëve në një dorë të vetme dhe rënia e interesit të feudalëve të vegjël për luftë, ishin disa nga shprehësit e rënies së sistemit feudal ushtarak osman. Spahijtë nuk merrnin pjesë në organizimin e prodhimit dhe bënin jetë parazitare në qytet. Për nevoja të fushatave luftarake shteti rekuizonte falas prodhime bujqësore e blegtorale. Për zonat që ishin afër luftës taksa e timarit ishte në natyrë, kurse për zonat larg luftës ishte në të holla. Shteti rekuizonte edhe prodhime bujqësore e blegtorale me çmime të caktuara, më të ulëta se ato të tregut. Si rezultat i grabitjeve, i plaçkitjeve të drejtpërdrejta e i shfrytëzimit të popujve të nënshtruar, si dhe nga vjelja e haraçit, tribuve vjetore e taksave shtetërore, të ardhurat e shtetit u rritën. Shteti osman kishte edhe monedhat e veta. Qytetet vazhdonin të ishin qendra zejtarie dhe tregtie. Një pjesë e madhe e popullsisë merrej me zejtari, të organizuar në korporata dhe në esnafe. Në qytetet e mëdha u zhvillua industria e endjes së pambukut dhe prodhimi i barutit.
Shërbëtorët e Sulltanit
Nga pallati sulltanor dilnin qeveritarët e komandantët ushtarakë të cilët konsideroheshin shërbëtor e skllevër të sulltanit. Postin e vezirëve e zinin njerëz po me gjendje “skllavi”, që siguroheshin nga robërit e luftës, nga fëmijët e familjeve fisnike vasale, nga tregjet e skllevërve dhe nga sistemi i devshirmesë. Sipas këtij sistemi, ç’do familje e krishterë raja, në 4-5 veta jepte një djalë të moshës 8-20 vjeç, i cili shkonte në pallatin e sulltanit. Më të mirët e të fuqishmit mbaheshin në pallat. Të zgjedhurit hynin në shërbim të sulltanit, pjesa tjetër hynte në repartet e kalorësisë dhe përgatitej: -si burrë shteti luftëtar që duhej të kapte postet më të larta të perandorisë, -si mysliman besnik që vdekja në shërbim të sulltanit quhej bekimi më i madh. Edukimi bëhej nga Eunuku i Bardhë. Kryeeunuku ishte kontrollor i gjithë pallatit dhe zëvendësi absolut i sulltanit. Ai bënte rekomandime pranë sulltanit për emërimet e gradimet. Djemtë e tjerë u jepeshin me qera fshatarëve mysliman të Anadollit, para se të hynin në radhët e ushtrisë, me qëllim të mësonin gjuhën e zakonet turke. Veziri i Madh ishte edhe ai zëvendësi absolut i sulltanit dhe mund të merte disa vendime pa u konsultuar me të. Aparati administrativ e ushtarak fillonte me spahiun, vazhdonte me sanxhakbeun, bejlerbeun dhe arrinte deri tek veziri i madh. Vend të veçantë zinte drejtimi i popullsisë jomyslimane. U ruajt organizimi i vjetër kishtar dhe Porta e Lartë njohu Patriarkun Ortodoks

PAPA I PARË QË PUTHI TOKËN E GJERGJ KASTRIOTIT

by

Nga Fritz RADOVANI/
PAPA GJON PALI II NË RINAS…/
25 PRILL 1993 DITA MA E BARDHË E POPULLIT SHQIPTAR…/
■Papa Gjon Pali II puthë rrasen nën të cilen janë Eshtnat e të burgosunve politik, që kanë vdekë t’ uritun nga viti 1955 – 1957, tue ndertue aeroportin në Rinas të Tiranës…
■2 Shkurt 1981, Papa polak Vojtila, i porsa zgjedhun në Vatikan tha: “Unë mbas popullit tim polak ma së tepërmi e due popullin shqiptar, sepse, së pari keni vuejtë tepër gjatë e tepër shumë dhe padrejtësisht, dhe së dyti, sepse na keni dhurue Nanën Tereze”.
■Papa Gjon Pali II me 5 Tetor 1980, nga Otranto e Italisë foli per Kishen në Shqipni: “Nuk mund të mos e hedh vështrimin tim përtej detit, jo larg prej këndej, drejt Kishës heroike në Shqipni, e tronditun thellë nga persekutimi i ashpër e i zgjatun, por edhe e pasunueme nga dëshmia e Martirëve të Saj: Ipeshkvij, meshtarë, rregulltarë, rregulltare e besimtarë të thjeshtë”.
■1984 Në Bari t’ Italisë Papa tha: “Prej këtij qyteti mendimi im asht drejtue poashtu nga vllaznit e motrat e Shqipnisë, që s’ kanë mundësi ta tregojnë Fenë e tyne botnisht, që asht një e drejtë thëmelore e njeriut. U porosisë të luteni për ta.
Dishroj t’ ju them se ata janë posaçerisht të pranishem në zemren time.”
■Romë, 27 Prill 1986: “Ky takim i pari me Bashkësinë Shqiptare më prekë thellë në zemer. Nuk asht fjala për një përmallim rasti: Them se asht përmallim i vazhdueshëm. Për çdo ditë, sidomos gjatë Meshës së Shenjtë, kerkoj të jetoj martirizimin e Popullit Tuej, të besimtarëve të Tuej, vllazenve e motrave Tueja Shqiptare, dhe lutem per Atdheun Tuej, per të gjithë besimtarët e Feve të ndryshme, si dhe per Kishen në Shqipni që asht zhdukë persa i perket dukjes së jashtme, por e dini mirë se Kisha nuk mund të zhduket nga zemrat, sepse asht ndertue prej Shpirtit Shenjtë, prej Fjalës së Krishtit e cila gjallon në zemrat e fetarëve. Unë bashkë me Ju, besoj thellë se Krishti jeton…”
■6 Maji 1988, me Katolikët Shqiptarë t’Amerikës, që ishin per lutje në Gjenacan t’ Italisë, Papa Gjon Pali II u tha: “Si mos ta kemi dashuninë e veçantë ndaj një Populli, Bashkësia Katolike e të cilit, i ka mbetë besnike Selisë Apostolike edhe ndër rrethanat ma të vështira e të dhunëshme? E njoh historinë Tuej shpeshherë të shkrueme me gjak… Kisha dymijëvjeçare, e rranjosun në Token Tuej Shqiptare, don liri të plotë per me vijue me kenë element afrimi kombtar, bashkimi dhe paqe në zemren e Popullit Tuej.”
■Me 4 dhe 11 Nandor 1990, Don Simon Jubani kremton Meshen e Parë në Rrëmaji të Shkodres, mbas shpalljes së Shqipnisë “shtet ateist” në vitin 1967, nga Enver Hoxha dhe Ramiz Alia, në luften kunder Fesë me “Revolucionin Ideologjik e Kultural”.
■Liria e Fesë solli disa nga ndryshimet e prituna mbas ramjes së Murit të Berlinit…
■Me 2 Qershor 1991, Papa Gjon Pali II kremton Meshen solemne të Korpit Krishtit, me perfaqsues të një Delegacioni të veçantë të Selisë Shenjte, tue i rivendosë marrdhanjet diplomatike në rang Nunciature Apostolike per Selinë e Shenjtë, dhe Ambasade në Shqipni. Marrdhanjet e Vatikanit me Shqipninë u nderprenë në Maji 1946, kur Shqipnia ishte nën kontrollin e plotë të Jugosllavisë komuniste, dhe qeveria kukull e Tiranës e drejtueme nga Enver Hoxha, zbatonte politiken e shkombtarizimit dhe të daljes jashtë të Shtetit Shqiptar nga Europa Perëndimore Perparimtare. Atëherë u nxjerr jashtë Delegati Apostolik i Vatikanit Leone G.B. Nigris, nga Shqipnia dhe u pushkatue pafaj Rregjenti i Delegacionit Apostolik Shqiptar i porsaemnuem Imzot Frano Gjini.
■Me 13 Qershor 1991, Papa Gjon Pali II, nuk e pranoi per vizitë në Vatikan autorin e “Muzeut Ateist”, terroristin Ramiz Alia, edhe pse PPSh ndrroi emnin në Kongres, dhe u quejt “Partia Socialiste e Shqipnisë”. Ramiz Alia kerkoi me u perjetsue si president.
■Me 2 Dhjetor 1992, në pragun e vizitës së Papes Gjon Pali II në Shqipni, anadollakët Ramiz Alia dhe Sali Berisha, presidentët binjakë të “demokracisë”, shpallin Shtetin Shqiptar “Shqipnia Antare e Konferencës Islamike”.
■24 Prill 1993, një ditë para udhëtimit për Shqipni, Papa Gjon Pali II i drejtohet Popullit Shqiptar nga Vatikani: “Të dashtun vllazen e motra shqiptarë, po vij tek ju në emën të Zotit. Po vij, që të lutem me ju dhe për ju, për një të ardhme qetësie e paqe”…
Dhe në gjuhën shqipe shtoi: “Mirupafshim nesër! Zoti ju bekoftë!”
***
■25 PRILL 1993…PAPA DHE SHQIPNIA…
Vargu i pafund i njerzëve lidhi Aeroportin e Rinasit me Kathedralen e Shkodres…
■Ditë e shenueme mbas 526 vjetësh kur Zoja e Këshillit të Mirë mërrijti në Gjenacan, e pikrisht prej atje, me 25 Prill, Papa solli një kopjo të asaj Figure tek rrenojat e Kalasë.
■PAPA GJON PALI II viziton Shqipninë e Gjergj Kastriotit…
Takohën Dy Burra! Njeni me shpatë të futun në kllef , Tjetri me Kryq në krahnor!
Asht Skenderbeu përballë Karol Vojtilës!
Asht Shqiptari përballë Polakut që paqë nuk ban me hasmin tonë!
Asht Atleti i Krishtenimit përballë Atletit mbarë Njerëzimit!
Asht i Zoti i shtëpisë që dorën i shtrinë mikut që puthi Tokën tonë!
“Hajde! Urdhno!..Mirse të ka prue Zoti, Shtëpia asht e Zotit dhe e Mikut!
Mirëse erdhe, o Burr’ i Bekuem!” E kryet zatesin njeni me tjetrin bash si atëditë…
me 12 Dhjetor 1466, me Palin e II, në Romën plakë!
E dora e rame e Gjergjit mbi gjoks nga 17 Janari 1468, ngrihët naltë!..
■“Qé, pra, Karol Vojtila! Ky asht Populli im Shqiptar!
E, Ti jé bash Ai Burrë Trim që bashkë me historinë e Botës mbarë, ké sjellë një Epokë
të Ré edhe për Atdheun tim! Bijtë e mijë, vêni veshin Këtij Burrë e ndigjoni mirë shka thotë!.. Edhe unë dikur…Këta… ndigjova,.. e, Fitova!..”.
■“Zotni President!
Të nderuem zotnijë Autoritete civile, ushtarake dhe fetare!
Vëllazën e Motra Shqiptare, Ju përshëndes përzemërsisht!
Mbas njëdite me një program të ngjeshun me kremtime e takime, të cilat me dhanë mundësinë me prekë me dorën time jo vetëm fenë plot afsh të Bashkësisë Katolike po, edhe ngrohtësinë e mirëpritjes së Popullit Shqiptar, ja ku erdhi çasti i ndamjes dhe i prekun thellë me duhët t’ ju la. Në miqësinë që me keni shfaqë kam kuptue se pata të baj me miqë që kishin një zemër të madhe. Në çiltërsinë tuej pashë kurajon e një demokracie të ré, një demokraci që po ecën me hapa të sigurta drejt lirisë, mbas sa vitësh të pafund dhe t’errta të një diktature dhe të një ateizmi mbytës. Ju falemnderës për mikpritjen! Do të këthehëm në Romë me një kujtim të ngrohtë për vendin tuej të ngulitun në mendjën dhe në zemrën time. Ju falëmnderës!
■Erdha mes jush për me përmbushë misionin tim si Mbasardhës i Apostullit Pjetër në shërbim të Kishës Universale, për me ju dishmue besimtarëve Shqiptarë prej shumë kohësh të munduem, solidaritetin e gjithë bashvëllazënve të të njejtit besim, të cilët janë shpërnda në të katër anët e Botës. Kam ardhë këtu për me ju shpreh nderimin tim Vllaznor edhe komunitetëve të ndryshme fetare që bashjetojnë këtu prej shekujsh:
Komunitetit Kristjan Ortodoks dhe Komunitetit Mysliman, të cilëve u sjellë një përshëndetje të përzemërt.
■Kam ardhë për me i shfaqë çdo Shqiptari admirim dhe mbështetje në këte fazë delikate të kalimit historik dhe të të shumë së dishruemes ringjallje shoqnore dhe shpirtnore.
■Të dashtun Vllazën e Motra! Sa herë në të kaluemen ju asht dashtë ta mbroni me forcë identitetin tuej. Me një angazhim të tillë sikur edhe vetë ky shesh na e kujton u shque Figura e Naltë e të Krishtenit Gjergj Kastriotit-Skenderbeut, i respektuem nga Papët e Romës dhe përjetësisht i gjallë në kujtimin e Popullit Shqiptar.
■Ju keni vuejtë për Kombin Tuej. Prandej dhe keni të drejtë ta doni kaq shumë.
Populli i juej kaloi një tragjedi me të vërtetë tronditëse nën shtypjen komuniste.
Ishte vërtetë i tmershëm përftyrimi i jetës njerëzore nën rregjimet totalitare si ai që ju keni njohë, ku, njeriut i mohohej një nga të drejtat ma thelbësore: Liria e shfaqjes së mendimit dhe e besimit të tij si dhe liria e ndërgjegjës. Mohim ky, që shpesh merrte formën e një shtypjeje të tmershme. A ka gja ma të randë sësa mbyllja e Tempujve të çdo besimi dhe, a nuk u dënuen me vdekje priftërijtë vetëm pse guxuen të ushtronin rritët fetare? A nuk u përsekutuen besimtarët tue u burgosë ose tue u fye me të gjitha mënyrat?
■Në vendin tuej të vishkulluem mashumëse asnjë vend tjetër nga përsekutimi asht e thjeshtë me gjetë gjurmët e Katakombëve të lashta Kristjane dhe t’arenave ku, dëshmitarët e Krishtit hidheshin me dhunë për me ushqye bishat.
Këtu kje një luftë e ashpër kundër Fesë, simbas një vije dogmatike të një programi shoqnor dhe politik, i mbështetun nga ideologjia komuniste. Dukej sikur mjeti ma i domosdoshëm për me realizue e trumbetue “Parajsën në tokë” kje tue i mohue njeriut atë forcë që e lidhë me Krishtin, forcë kjo, rreptësisht e dënueme si një “dobësi e pandershme për njeriun”. Në të vërtetë kjo forcë e pame jo me atë sy ishte ma shumë dishka shqetësuese për ata, ashtu si e treguen faktët. Përsoni njerëzor në të vërtetë me energjinë që vjen nga Feja, nuk lejon lehtësisht të hidhët në anonimatin kolektiv.
■Ajo që ka ngja në Shqipni të dashtun Vëllazën dhe Motra, nuk asht pa kurrë në historinë e njerëzimit. Asht e vërtetë se edhe në Përandorinë Romake janë ba përndjekje të ashpra ndaj të Krishtenëve, por atëherë, ishte fjala për Shtet i cili në emën të një Feje, asaj pagane, luftonte ata që mbështetshin Ungjillin e Krishtit.
■Kurse këtu, Shteti asht përpjekë me shue çdo shprehje fetare në emën të një ateizmi radikal, të mbështetun në një sistem universal dhe përgjithësues. E gjithë kjo ndodhte në një kohë kur askush nuk mund të ndërhynte për me mbrojtë dinjitetin e njerëzve që u ishte mohue gjithshka, tue i çveshë deri nga ma “njerëzorja”, liria e tyne.
■Drama e Juej Shqiptarë të dashtun, zgjon interesimin e gjithë Kontinentit Europian dhe asht e domosdoshme që Europa mos t’ Ju harrojë. Dhe në fakt ky duhët të jetë sot pikësynimi, me këthye shpejt fletën tue mos harrue atë që ka ekzistue, për me shikue përpara. Pikëpamje kjo, që në një prizem vështrimi asht e drejtë e, madje, edhe e domosdoshme, por me një kusht, që me mbetë gjithmonë në kujtesën tonë ajo që ngjau në të kaluemen. Në të vërtetë ky asht kusht i domosdoshëm për mos me u rikëthye tek të njajtat gabime të përlotuna dhe, asht shtegu ma i mirë për një proçes pajtimi të vërtetë.
Ju sot, keni fitue lirinë në një mënyrë krejt të veçantë të papërgjakun.
■Jeni ngritë nalt mrekullisht nga një greminë tiranie dhe vdekje. Kur dukëj se po shuhej gati çdo motiv i arësyeshëm besimi zbardhi agimi i lirisë. ■Rilindi jeta. U ringjall kurajo për me qëndrue, u ndez përsëri Drita e shpresës.
Por, kjo liri besimi fetar të cilën Ju ma në fund po e shijoni, nuk asht vetëm një dhuratë
e çmueshme e Zotit për ata që kanë hirin e fesë, por asht një dhuratë për të gjithë,
sëpse ajo asht thëmeli i garancisë për çdo shprehje tjetër të lirisë. Ajo prek njeriun në intimitetin e vet, në atë cep të Shenjtë dhe të padhunueshëm që asht ndërgjegja, ku, kenja njerëzore takohët me Krijuesin dhe fiton ndërgjegje të plotë të dinjitetit të vet.
■Nga një liri e tillë e trajtueme ashtu siç duhët, nuk ka për shka ti trembemi asnjë shrregullimi njerëzor. Besimi i çiltër në Té nuk i përçanë njerëzit por përkundrazi, i bashkon me gjithë veçantitë e tyne. Si na e mëson edhe Feja, nëse kemi një Krijues të perbashkët që të gjithë jemi Vllazën. Kështu, që Feja asht një kështjellë mbrojtëse kundër totalitarizmit dhe një kontribut vëndimtar për një vllaznim human.
■Liria e vërtetë fetare i shpëton ngacmimëve të intolerancës dhe të sektarizmit, dhe ofron mënyra dialogu të respektueshëm dhe konstruktiv.
■Populli Shqiptar, – dhe po më pëlqen që po e kujtoj në këte çast,- asht për me u marrë si shembull në këte pikëpamje. Që të tre Komunitetët fetare mbajnë një raport respekti rreciprok të një bashkpunimi të njerëzishëm. Qëndroni në këte pikëpamje Vllazën e ■Motra të dashtuna! Ju, do të keni merita për solidaritetin dhe për paqën në Atdheun Tuej dhe në krejt zonën e shumëvuejtun të Ballkanit.
■Kështu, Ju, mund të ndërtoni një Bashkim Kombëtar të urtë dhe të qendrueshëm.
Megjithatë, dashnia për Atdheun të cilën Ju e ndjeni të fortë ndër këta çaste, nuk duhët të degjenerojë në nacionalizem intolerant dhe agresiv që sot e kësaj dite, po shkakton viktima dhe po ndezë urrejtje të papërmbajtuna në vende të ndryshme të Botës, madje, dhe jo fort larg nga këtu tek Ju.
■Përkundrazi, u shtoftë gjithënjë e ma shumë harmonia në bashkjetesë tek Ju.
Duhët mësue arti i dialogut dhe i të dëgjuemit kjoftë dhe kur ky art asht i lodhëshëm.
■Ky asht çmimi i lirisë, ky asht sekreti i progresit të vërtetë moral e civil.
Shqipni, qëndro në naltësinë e kësaj beteje të madhe!
Rruga që do të bash nuk asht aq e lehtë. Ende ka plagë të pambylluna.
E kaluemja lé të shërbejë si mësim por kurrë mos të të shtyjë në hakmarrje mëllefesh. Tashti asht koha për me shkue me besim drejt së ardhmës.
E madhe asht detyra që të pret për të cilën tashma e ké fillue punën më një zell të lavdërueshëm. Në përpjekjen për rimëkamjen ekonomike asht e domosdoshme që të gjithëve t’u garantohët puna dhe, ajo, që asht ma esenciale për me jetue me dinjitet,
lé ti bashkohët edhe vullneti për ta konsolidue demokracinë tande të ré. Kjo nuk arrihët pa çmue si duhët disa vlera thelbësore tue fillue sëpari nga dinjiteti i jetës njerëzore.
■“Një demokraci pa vlera, -kam shkrue në Encilklikën Centesimus Annus- mund të shndërrohet lehtësisht në një totalitarizëm të hapun ose të fshehtë, si po na e tregon historia”. Krijimi i një shoqnie demokratike nuk bahët menjëherë me një të thanun.
Ajo kërkon një kujdes të përditëshem nga të gjithë dhe një gatishmëni bashpunimi. ■Askujt nuk i falët të rrijë mënjëanë e të sodisë.
■Kësaj Shqipnie të posalindun Kisha nuk do t’ua kursejë kontributin e Sajë. Ajo sigurisht nuk harron se misioni i Saj asht kryesisht fetar dhe do të ketë shumë kujdes, për mos me hy në çeshtje thelbësisht politike por, e mbështetun në forcën e Ungjillit Kisha që u ngrit nga Krishti si lajmëtare në Botë, do ta ofrojë ndihmesën e vet kjoftë me pjesëmarrjen në punë të institucioneve të Saja, kjoftë mbi të gjitha, me mbështetjen e Saj në favor të një humanizmi të vërtetë, i cili ngritë përsonin, i pamë ky në Dritën e Zotit dhe i përfshimë në të gjitha dimensionet në qendër të çdo projekti ekonomik, social dhe politik.
■Njeriu dhe Zoti nuk janë kurrë në një alternativë dhe nuk konkurrojnë njeni tjetrin. Përkundrazi, njeriu ka një dinjitet të naltë, tamam siç i ka hije një krijese të bame simbas imazhit të Zotit. Njohja e kësaj vlere té çdo njeri do të bajë që edhe ekonomia të gjejë ekujlibrin e drejtë ndërmjet arësyve të aftësive dhe të spikatjes së solidaritetit dhe do ta çojë kështu, impenjimin politik me një kërkesë përgjegjësie ndaj së mirës së përbashkët, tue ndjekë gjithmonë kërkesat e respektimit ndaj etikës dhe moralit.
■Popull Shqiptar, ec përpara me kurajo drejt shtigjëve të solidaritetit!
Asht një rrugë e vështirë kjo, por në té janë të mbjelluna farnat e shpresës.
■Lé të shoqnojë forca e Martirëve të Tu, dëshmitarë gjithmonë në roje të Lirisë në vitët
e pafund të shtypjes së rregjimit totalitar.
■Lé ti ndrisë hapat e Tu dashunia për familjën, shpirti i vëllaznimit, mikëpritja ndaj të huejt dhe vetitë që e dallojnë Popullin Tuej, veti këto që përbajnë pasuninë ma të çmueme të traditave shekullore Shqiptare. Lé të ushqejë guximin Tand Feja e besimtarëve të Tu në një Zot të vetëm , të cilët sëbashku me çdo njeri vullnetmirë, do ti përkushtohën shërbimit ndaj drejtësisë dhe paqës.
■E si mos të kujtojmë tashti një Bijë të zgjedhun të Popullit Shqiptar, Motren Tereza të Kalkutës, Nanë shumë e vorfën ndër ma të vorfnit në Botë? Me zjarrin e Fesë në krahnor Kjo grue e vogël dhe e madhe njëkohësisht, sjell dhe ruen mbrenda vetës hovin e bujarisë së papërmbajtun dhe të pamposhtun të zemrës Shqiptare.
■Në emnin tand Popull Shqiptar, po i drejtohëm këtu Komunitetëve Ndërkombëtare që ta këthejnë vëmendjen e tyne vëpruese ndaj kërkesave të zhvillimit tand të përgjithshëm. Vetëm kështu, mund të mëkambët Paqa në këte zonë të Ballkanit, të përgjakun nga konfliktet vllavrasëse të ulta e të pakuptim…
■Erdhi çasti i ndamjës.
Ju përshëndes i prekun thellë në zemër e me mirënjohje që Ju kam pranë.
Përshëndes veçanërisht Presidentin e Republikës, që më përkushtoi një pritje të ngrohtë. I jam mirënjohës për fjalët dashamirëse që më drejtoi. Përshëndes autoritetet civile dhe ushtarake. Përshëndes vllaznit e mijë të Episkopatës dhe veçanërisht ata që pata kënaqësinë Ti Shuguroj sot.
■Kam dëshirë ti drejtoj një përshëndetje të veçantë Monsinjor Joakim Herbut dhe Ausiliarit Monsinjor Nik Prela; gjithashtu edhe besimtarëve të ardhun nga Shkupi e Prizrêni dhe murgeshave.
Përshëndes ushtarakët e kontingjentit “Pelikan”, të cilët prej muejsh po përpiqen me një dedikim të admiruem në shërbimin humanitar ndaj Popullit nevojtar Shqiptar.
■Përshëndes të gjithë Shqiptarët e shpërndamë në të katër anët e Botës.
I lutem Zotit, që mbi secilin të jetë Dora e Tij dhe e Virgjinës Mari, që këtu lutët me emnin Zoja e Këshillit të Mirë.
■Vllazën e Motra Shqiptare fort të dashtun!
Zoti e ruejtë Atdheun Tuej! Zoti e mbrojtë Popullin Shqiptar në mbarë Botën!
Në Emën të Zotit Ju përqafoj e Ju Bekoj të gjithëve!
Mirupafshim! Ju uroj me gjithë zemër: Gjithë të mirat!”
(Perkthye nga Prof. Gjon Sinishta, Buletini Katolik Shqiptar, Vol. XIV, fq.171,
viti 1993. University of San Francisco, USA. Nenvizimet janë të FR)
■Me 2 Prill 1999 Papa Gjon Pali II tha: “I përbuzun e i dëbuem asht Krishti në njeriun e munduem e të vramë në luftën e Kosovës dhe kudo që ngadhënjen kultura e vdekjes”.
■Papa Gjon Pali II, në mesazhin e tij Urbi et Orbi, pikërisht për Pashkët e vitit 1999, tha: “I lutem Zotit të ringjallun t’i japë dhuratën e paqes, së pari tokës së martirizueme të Kosovës, ku lot e gjak vazhdojnë të përzihen në një skenar dramatik urrejtjeje e dhune. Mendoj, për ata që janë vra, për ata që kanë mbetë pa shtëpi, për ata që janë largue me forcë nga familjarët, për ata që janë detyrue të ikin larg…”
■Ndersa unë, Ju pyes sot… në Prill 2015: “PO SHQIPTARËT SHKA BAJNË..?!”
Melbourne, 2015.

A ËSHTË KALI I TROJËS, SIMBOL I SHQIPTARËVE, JO I GREKËVE?

by

Nga Rasim Bebo,Çikago/
Disa Prof. Dr. vazhdojnë ende të deklarojnë se në Luftën e Trojës kanë qenë dy kundërshtarë, Trojanët dhe “grekët”. Për këto manipulime, grekët gjejnë mbështetje te disa figura shqiptarësh që flasin për luftën Trojano-greke, duke i vendosur kështu grekët në Luftën e Trojës, kur ata kanë ardhur 500 vjet më vonë. Këtë gënjeshtër të madhe (manipulim) e kapërdijnë si pa gjë të keq, si z. I. Kadare kur thotë: “…kali i drunjtë, dhuratë e grekëve u çfaq …”, z. Fahri Xhara shkruan: “… në mes të akejëve helenë dhe Trojanëve …”. z. Arbër Thesproti shkruan: “Helenët dinakë nxorën Kalin e Trojës përsipër mbi tokë…”. Të tre këta zotërinj dhe shumë të tjerë, mbështetën sajesat greke. Dhe grekët pronësojnë Kalin e Trojës si të tyre, për intervenim.
Ku jemi sot? Sllavët na kanë rrëmbyer emrin Maqedoni dhe ne për ata jemi ardhacakë. Çamërinë (Thesprotinë) e Epirit grekët e quajnë “Inekzistente”. Mitrovicën Fuqitë e Mëdha e kane kthyer në “mollë sherri”. Në rolin e Kalit të Trojës greket futën në Shqipëri kolonelin Janullatos. Kali i tyre i Trojës lufton,dhe bën të pamudërën që të shtrihet në hapësirat: Tiranë, Prishtinë dhe Shkup, të ndihmuar nga tradhtarët, që drejtojnë për tu krijuar pozicione të përshtashme greko-sllavofilëve.
Dihet historikisht se “grekët”vërshuan në Ballkan prej gadishullit të Sinajt nga fundi i shek. VIII dhe fillim i shek. të VII, p. e. s., me një nivel kulture tejet të ulët, brutal, grabitës të pabesë, vrasës, me kopetë e bagëtive të vëna përpara u futën në Pellazgji (Ballkan). Lufta e Trojës u zhvillua në vitet 1250 p.e.s. Ndërsa grekët kanë ardhur pas 500 vjetëve. Homeri e bëri të pavdekshëm emrin e Trojës me dy poemat e tij epike: “ILIADA” dhe “ODISEA”. “Homeri nuk përmend grekë, apo helenë në rrethimin e Trojës, por flet për një numër fisesh pellazge”. (Edwin Jacques, “Shqiptaret”, f. 65). Kjo luftë do të vazhdonte përjetësisht nëse nuk do të punonte dinakëria e “Udhësesë” Odiseut. Kjo mëndje e ndritur arriti të shkëpusë me në fund fitoren, por shumë vonë. Ajo qe një fitore pa vlera, që shkatërroi përfundimisht të dy palët.
Rreth figurës së Laokontit qarkullojnë legjenda të shumta dhe në të u futën manipulimet greke. Por ajo më famshmja që e prezanton më së miri historinë e tij legjendare e që njihet si version zyrtar, thekson, e lidhet me Luftën e Trojës, kur trojanët futën brenda mureve të qytetit, kalin e famshëm, (dhuratë-simbol e “grekëve” për paqen e nënshkruar.) Laokonti dyshues për këtë dhuratë greke, e përshkoi kalin me një heshtë mespërmes dhe tha shprehjen e famshme: “Timeo danaos et dona ferente”“ (i druhem grekëve edhe kur bëjnë dhurata) “JU E DINI, SE PËRPARA TROJËS ATËHERË, KALI I DRUNJTË DHURATË E GRËKËVE U ÇFAQ. KY KALË NË DY GRUPE I NDAU TROJANËT: TË PRANONIN ATË, OSE TA FLAKNIN SAKAQ. PAJTIM ME ARMIKUN, ULURININ TRADHTARËT, MJAFT MË ME ZJARR DHE HELME”.( Ismail kadare).
Ç’është kjo fatkeqësi, të kthesh grekët të gjallë pas gjysmë mijëvjeçari dhe të pranosh manipulimet e tyre në dëm të vetes sonë.
Por, epopetë e para (Iliada dhe Odisea), të transkiptuara në gjuhën greke, duke nisur nga fundi i shek VI para Krishtit (epoka e Pisistratit dhe e bijve të tij, Hipiasit dhe Hiparkut), përmenden në vijimësi, duke filluar nga Pindari (510 – 438) dhe nga Eskili (525 – 456). (“Shqipëria”, f. 14), dhe më vonë, se ishte e gjitha një sajesë e krijuar nga një ekip prej dhjetëra historianësh, antropologësh dhe klasicistësh, që punuan pa ndërprerje, në periudha të ndryshme, mes viteve 1971 – 1974 për të “krijuar” dokumente dhe sende “greke”. Për kundra tyre, fakte të reja historike nxorën: Mathieu Aref, Robert d’Angeli, Dhimiter Pilika, Aristidh Kola, Tajar Zavalani, Karl Reinholdi, etj. Kolonitë e kësaj kohe, nuk ishin greke, por koloni pellazge. Kur këta kolonë u përhapën në trojet pellazge në Iliri, Epir, Maqedoni, Azinë e Vogël dhe Afrikën e veriut, nuk kishte nevojë për përkthim, se ishte i njëjti popull, me të njëjtën gjuhë.
Z. Fahri Xharra shkruan: “Këtu është Troja legjendare (Lufta e Trojës rreth viteve 1235-1225 p.e.s, në mes akejëve “helene” e Trojanëve dhe aleatëve të saj, Paionëve, Dardanëve, etj. …për sa i përket grekëve të asaj kohe, nuk di ç’të them sepse s’kam njohuri për ta. Nga gjithë këto, del se Trojanët dhe Grekët ishin një popull.” Ju z. Fahri Xharra, jeni kontradiktor në shpjegim: I vendosni helenët në Luftën e Trojës, më vonë thoni helenët dhe trojanët janë një popull… me këtë doni të tregoni se s’keni njohuri për grekët. Por grekëve gënjeshtarë, u mjafton vetëm që gënjeshtrën ua pranoni, duke i sjellë 500 vjet më mbrapa, “helenet në Trojë”. (F. Xh. “DIELLI” 20-3-2015.)
Arbër Thesproti, poetizon: “Kali i Trojës’”
Helenet dinak kalin nxorën përsëri mbi tokë,
Këtë radhë të veshur e zbukuruar tamam si një shenjtor.
“Dhurat e bekuar” për shqiptarët e gjorë
S’ka mbetur më gjë veç kujtimit të saj
Lavdia e trojanëve u tret e humbi nga i pabesi kalë.
Z Arbër Thesproti, jeni nga i njëjti vend si popull, gjuhë dhe histori, me të ndriturin Odise. Ai është nga ishulli Itakë, larg dy pashë ujë të bregdetit Jon, karshi Prevezës dhe Pargës Thesprote. Prof. Arbëri, ju po i çimentoni helenët duke thënë: “Kali i Trojës: Helenet dinak kalin nxorën përsëri mbi tokë.” Duke thënë se e nxorën përsëri, ju po i vendosni helenët në Luftën e Trojës. Kaq u duhet grekëve, që ne shqiptarët, po i sjellim grekët e vjetër 500 vjet para ardhjes së tyre. Pra, Kali i Trojës mbetet vetëm simbol i rrëmbyer nga grekët.
Kali i Trojës lufton, dhe bën të pamundurën që të shtrihet në hapësira, për t’u krijuar pozicione të përshtatshme grekofilëve. Që Shqipëria ka pasur gjithmonë shumë armiq, këtë e dimë; madje që ka ende shumë armiq, prapë këtë e dimë, por që neve jemi mësuar të luftojmë dhe t’i mundim gjithnjë armiqtë dhe këtë e dimë. “Kali i Trojës ” si histori e dhimbshme, po përsëritet në vatrat e popullit shqiptar, duke u konsoliduar në veprimtarinë diversante dhe militante të orkestruara nga të huajt dhe për ta realizuar, përçajnë shqiptarët, se vetëm ashtu mund të fitojnë ata, siç kanë fituar edhe në të kaluarën. Turp për klasën politike të degjeneruar pas korrupsionit, duke e lenë atdheun, poligon të manovrimeve të armiqve tanë bashkë me mercenarët pa identitet?.
Mos vallë kjo histori do përsëritet në trojet tona edhe pas 3000 vjetësh të Kalit të Trojës?!… Atëherë ku ta çojmë gjakun e derdhur për kaq shekuj me radhë, për liri, apo robëri?… Përse luftuam? Ta kemi edhe një Kalë të Trojës sot ndër shqiptarë apo ?… nga ky fenomen që po na përcjell edhe sot me fatkeqësitë e kombit, me përçarje, dhunë denigrim, mosmarrëveshje vëllavrasje, korrupsion, tradhti antikombëtare. (INDEKS online nga Asllan Dibrani, 21-2-2014).
Ju kujtoj, se akoma dhe sot, 60% e posteve kryesore në administratën shtetërore, janë shqiptarë të shitur, ose grekë. Ju kujtoj, se operatorët e telefonive celulare, janë pronësi greke. Bankat po ashtu, universitet një përqindje e konsiderueshme, bizneset e fuqishme, janë të sponsorizuara dhe të drejtuara po nga grekët. Pra Kali i Trojës brenda nesh, po bën më së pakti që nga viti ’96, kur projektuan Firmat Piramidale me ndihmën e ish Ministrit socialist të Financave Malaj, Gjinushit, Çaushit e dhjetëra ithtarëve të tjerë grekë.
Në ’98-tën, ish kryetari i PS dhe ish kryeministri Fatos Nano, thirri trupat speciale greke me automatikë e snajper, për të ruajtur kokën e tij. Shteti grek i detyrohej për t’i mbrojtur kokën, por pas mbrojtjes dhe shoqërimit të tij deri jashtë kufijve të shtetit grek, i detyrohej më tepër se kaq, ai bëhet serish kryeministër! Z. Malaj bëhet Ministër Financash, Z. Angjeli, Ministër i Ekonomisë dhe një pjesë e konsiderueshme ministrash, zv. ministrash, drejtorë drejtorish të rëndësishme, favorizuan bizneset dhe Bankave greke, deri te greqizimi i drejtorëve të shkollave.
Kali i Trojës është Partia Socialiste (dhe Partia Demokratike shën. Im), janë ish drejtuesit dhe një pjesë drejtuesish. Njoh shumë anëtarë të PS, të cilët kanë lidhje të forta, sponsorizohen, paguajnë, korruptojnë persona, që poste të rëndësishme të administratës t’u përkasin njerëzve të besuar të PS, dhe strukturave sekrete greke.
Shqipëria është në rrezik… Duhet të ndërgjegjësohemi për rrezikun që na kanoset, duhet të përpiqemi të kuptojmë drejt interesat e drejtuesve tanë. Partia Socialiste duhet shpallur si parti e jashtëligjshme, si parti antishqiptare, derisa kjo parti të filtrojë agjentët grekë dhe t’i përjashtojë ata nga strukturat e saj, Kali i Trojës = PS.
Çfarë po ndodh realisht me Shqipërinë e Jugut? Vërtetë galopi grek ka marrë revansh të çmendur?! Vërtetë këta barbarë arritën deri atje, sa të zhvarrosin edhe eshtrat e të parëve tanë e t’i tjetërsojnë ato në kokalla të ushtarëve grekë të rënë në tokën tonë gjatë Luftës së Dytë Botërore? ! Në krye të kësaj fushate të rrezikshme, siç dihet, është vënë kryegjenerali i Asfalisë, greke, Janullatos, i veshur me veladon të zi. A nuk është tashmë çasti më i përshtatshëm për të vënë në krye të Autoqefalisë shqiptare një Nol të ri?… Sidoqoftë, grekërve nuk duhet t’u besohet. Një fjalë e urtë popullore, veç jo e shqiptarëve por e të huajve, thotë: “grekëve edhe dhuratat nuk duhet t’u pranohen”. Kali i Trojës mbetet simbol…
(Me respekt, gazeta “Skënderbeg”, i vetmi organ për shqiptarët e Australisë.)
“Ne sot u vendosim lule heronjve, ata shpallin kandidat vrasësin e tyre”. Shkruan: Albi Koci,(Forumi djemtë e Gjirokastrës) Pikërisht sot në datën 10 prill 2015, Partia e të Drejtave të Njeriut, shpalli kandidat për bashkinë Himarë, atë personazh, i cili 21 vjet më parë, sipas akuzave të ngritura nga prokuroria shqiptare dhe greke, ishte organizatori i sulmit terrorist, të kryer në repartin ushtarak të fshatit Peshkëpi të Gjirokastrës, ku mbetën të vrarë kapiteni i Parë Fatmir Shehu dhe ushtari Arsen Gjini. Pllakati i ngritur nga Forumi ”Djemtë e Gjirokastrës’’ vitin e kaluar, për nder të dy ushtarakëve të rënë në krye të detyrës, është e vetmja shenjë nderimi për të rënët, që janë përballur me harresën 21 vjeçare institucionale, dhe vetëm familjarët e tyre janë kujdesur t’i nderojnë si heronj që ranë në krye të detyrës. Për ironi të fatit edhe të politikës, 21 vjet më vonë, Alfred Beleri, i akuzuari si organizator i këtij sulmi terrorist, shpallet kandidat i PPDNJ-shit, jo rastësisht në të njëjtën datë, kur ndodhi sulmi terrorist nga organizata terroriste MAVI në 10 Prill 1994. Ne sot, në 10 prill 2015, u vendosim lule heronjve të kombit, ushtarakut Fatmir Shehut dhe ushtarit Arsen Gjinit, të rënë dëshmor në krye të detyrës në ish repartin ushtarak të fshatit Peshkëpi. Kurse politika e ‘’kriminalizuar’’ në Tiranë, shpall kandidat për një nga 61 bashkitë e vendit, pikërisht atë që është akuzuar nga prokuroria shqiptare dhe greke, se është organizator i këtij akti terrorist. Ne forumi ‘’Djemtë e Gjirokastrës’’ e quajmë një tallje me shpirtrat e heronjve të kombit edhe të familjarëve të tyre, këtë akt të politikës shqiptare, që nuk i shërben askujt me këto sjellje që “cingrisin” shpirtin e shqiptarit… Ato qarqe të errëta, që prodhojnë këto situata ndër vite, që hoqën Bollanon se nuk “hahej” më tej dhe rihodhën në tregun e politikës antikombëtare, një ‘’mall’’ të vjetër, por që i falsifikuan datën e skadimit. Deri kur do shkoj kjo politikë, që trazon brumin e së kaluarës ?!… përfundon Albi Koci, Forumi djemtë e Gjirokastrës”.
Nën shembullin e Shën Kozmait, ecën sot, pas 236 vjetëve, Koloneli Janullatos, për këtë shkruan deputeti Ben Blushi: ‘’Pse Anastasi flet greqisht në një meshë shqiptare? Pse duhet t’i mësojë shqiptarët në greqisht?… Pse greqishtja ka epërsi ndaj shqipes, për të mirën dhe të keqen që predikon Kisha e krishterë?… Sa shqiptarë kuptojnë greqisht dhe a duan ata të meshohen në një gjuhë, që nuk e dinë dhe nuk kanë arsye ta mësojnë vetëm për një natë Pashke, apo Krishtlindjesh?… Pse Zoti, nëse ekziston, nuk i thotë kryepeshkopit, se duhet t’u flasë shqiptarëve në gjuhën e tyre, siç ndodh me gjithë ortodoksët e tjerë në Ballkan’’, shprehet me të drejtë Blushi. Sipas tij, kryepeshkopi ortodoks, duke folur greqisht për shkak të kokëfortësisë që ka, e bën këtë për të refuzuar gjuhën që flet grigja e tij shqiptare. ‘’A mund të ketë ai më pak aftësi se gati një milionë shqiptarë që kanë emigruar në Greqi dhe e kanë bërë greqishten gjuhën e tyre të punës, të shkollës, të shtëpisë dhe të jetës? Pse ata nuk refuzojnë të flasin greqisht në punët e tyre të përditshme? Çfarë ndryshimi ka Anastasi nga ata? Edhe ai është këtu për të shërbyer njëlloj si ata, madje në një kuptim shumë më të lartë e hyjnor dhe prandaj kokëfortësia e tij mund të lexohet si një kundërshtim për t’u përshtatur me ne, çka është e padrejtë në kuptimin fetar, pra barazitist të fjalës’’, analizon deputeti Ben Blushi për greqishten e kryepeshkop Janullatosit. (Ben Blushi, DONACION prill 13-1015 ).
(Mësoni ju grekë: Nga Kali i Trojës i mendimtarit ODISE, ju ndajnë 500 vjet më pas ardhjes tuaj, prandaj Kali i Trojës është i yni, dhe ju e keni rrëmbyer pa të drejtë. Shën. im)
Rasim Bebo, Addison, Çikago, prill 2015

Fitorja e Shekullit dhe vepra e Heroit Salih Çekaj!

by

Nga Gani Qarri/
“Fitore e Shekullit” do duhej emërtuar, qysh nga fillimi- Fitorja në Koshare! Suksesi shënuar atje më 9 prill të vitit 1999, ishte dhe mbeti, Fenomen më vete, i pari dhe i fundit i përmasave të tilla në fundshekullin e kaluar. Gjatë gjithë përpjekjeve tona për çlirim nuk pati edhe një përballje aq të organizuar, të suksesshme dhe masive edhe për nga numri i trupave ushtarake të angazhuar në luftime, as fitore tjetër të madhe si ajo, apo qoftë edhe të ngjashme me të, me të cilën shqiptarët kudo dhe shteti i Kosovës në veçanti, duhet të krenohen, tash e përgjithmonë!.
Rrustem Berisha, ish komandanti i Brigadës 138,në këtë përballje historike, thotë se çdo komb ka një apo dy beteja me të cilat krenohet, ndaj ai me të drejtë edhe shpreson se njëra nga ato me të cilat do të krenohen shqiptarët dhe Kosova, do të jetë Beteja e Koshares.
Sido që të ndodhë apo vendoset në të ardhmen, një gjë dihet qartë dhe mbetet përjetësisht e pamohueshme, se kujtimet e filluara që më 9 prill 99, si dita e fitores mbi armikun në këtë vend historik, eksodi biblik i popullit tonë në Shqipëri dhe vendet tjera përreth Kosovës si dhe rënia e udhëheqësve kryesor të Betejës, flasin për ngjarje të mëdha e të papërsëritshme deri më tani, të cilat populli shqiptar nuk arriti ti realizoj shpesh, festoj në vend të vet, as kujtoj çdo herë i qetë dhe në liri.
Kurse, dita e 19, prillit, muajit të fitores dhe ringjalljes, që pas një dimri të madh e të mundimshëm që zgjatë, atëbotë ripërtëriu shpresat e mbytura për shumë kohë të shqiptarëve, numëron plot 16 vjet, nga rënia e njërit prej burrave më sublim të asaj beteje historike, dhe rilindjes së tij si hero i kombit, trimit Salih Çekaj.
Vdekja atij i erdhi në fluturim, derisa ai, si shqiponja mbi lartësitë e maleve, shihte rrafshin e Kosovës, mu në ditët kur planifikonte zgjerimin e operacioneve të nisura luftarake për çlirimin e mëtejmë të territoreve të pushtuara, papritur dhe e pa menduar fare në atë mënyrë.
Madje vetëm pak ditë pas zhbërjes së kufirit afro një shekullor, shqiptaro-shqiptar, që përreth 85 vite, sa qëndroi dhunshëm atje , mori shumë jetëra atdhetarësh të cilët me çdo kusht mëtonin shuarjen e tij dhe bashkimin e trojeve tona në një shtet të përbashkët kombëtar.
Vetëm, heronj të tillë si Adem Jashari, Salih Çekaj, Zahir Pajaziti e të tjerë, të cilët nuk iu ndanë luftës dhe përpjekjeve për liri, që nga fillimi, me veprimet e tyre konkrete, arritën më në fund ti shuajnë kufijtë e huaj në këtë vend, ndryshojnë historinë, përfundojnë vitet e pushtimit, vetëm ata dëshmuan si duhet dhe vërtetuan pamohueshëm e me argumentet më të mira historike se trojet tona, përkundër pushtimit të gjatë shumë shekullor, asnjëherë nuk mbetën pa prijës kombëtar dhe gjithmonë patën Zot të vetin.

Ndaj, me të drejtë, për çdo përvjetorë, e sidomos në ceremonitë e nderimit të heronjve e dëshmorëve, dhe datave të veçanta të rënies së tyre madhore, siç është rasti me flijimin e heroit Salih Çekaj në Kosharen Historike, përherë theksohet se gjaku dhe jeta e këtyre burrave, u kthyen në themele të palëkundshme, mbi të cilat është ngritur shteti ynë i lirë, dhe ndërtuar historia jonë më e re, historia e këtij populli të vogël, por fatkeqësisht ende të ndarë në shumë pjesë.
Në shenj kujtimi për bëmat e tyre të veçanta, edhe nëse, ne përditë shkruajmë e flasim mbi jetën dhe veprën sublime të heronjve më të shquar dhe dëshmorëve të shtrenjtë të Kombit e të Atdheut si Salih Çekaj me 114 luftëtarët e Koshares, dhe gjitha trojeve shqiptare, kurrë nuk do të jetë i tepërt nderimi dhe mirënjohja, në krahasim me sakrificën aq të madhe dhe flijimin heroik që ata bënë për vendin dhe lirinë e tij.
Si për sfidat në të kaluarën, ashtu edhe për të gjitha arritjet deri më sot, në rrugëtimin e viteve që po kalojmë si popull, pa dyshim merita u takon burrave të tillë.
E nëse shihen me kujdes, vitet e fillimit dhe shumanshmëria e veprimtarisë patriotike, përfshi të gjitha format e angazhimit atdhetar, që nga përpjekjet e para për sensibilizim kombëtar e ndërkombëtar e deri te ngritja e grupeve të qëndresës dhe aksioneve më të fuqishme luftarake, siç ishte Beteja e lavdishme e Koshares, na del pamohueshëm se kohën më të gjatë të veprimit për çlirimin e vendit, e pati heroi Salih Çekaj, i cili përkundër kontributit madhor e të pazëvendësueshëm kombëtar, ende sikur nuk gëzon trajtim të merituar institucional.
Megjithatë, pa marrë parasysh sjelljet dhe qëndrimet e vdekatarëve, askush nuk mund ta mohoj se njëri nga emrat më sublim të historisë sonë më të re, padyshim është dhe mbetet atdhetari i dëshmuar Sali Çekaj , për flijimin mitik dhe veprën kulmore të të cilit, sot e mot dhe përgjithmonë, do të shkruhet, flitet e kujtohet me fjalët më të zgjedhura.
Në nderim të tyre, kudo që mundemi e arrijmë, duhet të ngritën përmendore, emërtohen institucione dhe objekte me rëndësi shtetërore e kombëtare, thirren rrugë e sheshe ,por edhe publikohen vepra letrare, krijime poetiko-artistike dhe në çdo përvjetor të mbahen orë të veçanta historie, kushtuar kontributit të tyre kombëtaro-atdhetar.
Vetëm liria që ne sot gëzojmë, dëshmon se sa e drejtë ishte e gjithë përpjekja e pareshtur e burrave si ai, për çlirim, dhe sa shumë gjak u kërkua për këto ditë,
Salih Çekaj, Zahir Pajaziti, Adem Jashari etj., jo vetëm nisën të parët, por që nga fillimi, ata edhe mbollën e përhapën vendosmërisht dhe me sukses, rezistencën kudo në vend, e cila me kohë, mori flakë gjithandej, ktheu besimin në popull dhe ngriti ndjesinë e pashuar për çlirim.
Vepra e tyre, mbushi shpresë zemrat e bashkëkombësve të vuajtur nga pushtuesi dhe trimëroi deri në piedestal shpirtrat e të gjithë atyre që njëmend e pa hile, mëtonin lirinë dhe ndiheshin vërtetë shqiptarë e atdhedashës të sinqertë.
Akti tyre sublim dhe rënia burrërore e heronjve në fushëbetejë, dëshmuan me kohë se ata e çmonin, shumë më tepër idealin për bashkim kombëtar dhe çlirimin e Atdheut, se vet jetën dhe gjakun e tyre të njomë, me të cilin shkruan bujshëm dhe plot krenari, historinë më të re të vendit dhe popullit të vet.
Ndaj, as kalimi i moteve, ndërrimi i qeverive apo edhe ndryshimi i sistemeve, çfarëdo qofshin ato, nuk mund të shlyej kurrë kujtimet për heronj të tillë, ngase veprat që ata lanë, përfundimisht vërtetojnë faktin, se populli ynë njëmend kishte burra trima e të vendosur, sa që asnjë ditë më tej, të mos duronin më pushtimin e vendit nga Serbia, argument sublim e historik, i cili u kthye në krenari për të gjithë shqiptarët.
Nga atëherë, ditëlindjet e ditë-rëniet tuaja, mbeten të njëjta dhe nuk ndryshojnë, plaken as vjetrohen kurrë, kurse lavdia e nderimi për Ju rritet, ngjallet e forcohet përditë e më tepër, bashkë me freskinë e luleve me të cilat ne përtërijmë kujtimet mbi motet kur jetuat, duke mos lejuar zbehjen e tyre asnjëherë nëpër kohë.
Në kohën kur burrat si Ju përgatiteshin për të filluar rezistencën dhe ngritur popullin në luftë për çlirimin e atdheut, të gjithë shqiptarët që e donin vendin e vet, ishin shndërruar në numra kuotash, të parapara për shfarosje nga Serbia dhe vetëm prisnin si i dënuari, para varrit të hapur, radhën për ekzekutim.
Pra, planet e pushtuesit, u prishën nga burra të tillë, të cilët morën vetëdijshëm, mbi vete vdekjen e sigurt, për ti dalë trimërisht Serbisë përpara dhe ndaluar turrin e çmendurak të saj, mu në vlugun e tërbueshëm që ajo kishte nisur, për të ç ‘farosur shqiptarët.
Kurse, si arenë dyluftimi ,Ju me vetëdije-zgjodhët Kosharen e lavdishme, ku më 9 prill të vitit 1999, ndryshuat rrjedhën e historisë, duke u flijuar brenda vetëm pak ditësh beteje mbi 114 vet trimërisht, ndaj kënga , si traditë e moçme dhe përcjellëse besnike e historisë, me të drejtë edhe tani, u thuret e kushtohet vetëm atyre që atë meritojnë, të cilët në çastet më vendimtare nuk kursyen sakrificat për çlirimin e atdheut dhe lirinë e tij, siç veprove Ti me shokë.
“Fitore e Shekullit” do duhej të quhej, Fitorja në Koshare! Madje, fenomeni i Koshares, ashtu edhe ishte, ngase gjatë gjithë përpjekjeve për çlirim nuk pati edhe një përballje përmasash të tilla as fitore tjetër ,madhore si ajo!

Por,vallë si ndodhi, athua fati apo kush, deshi, që pas gjithë atyre përpjekjeve dhe suksesit më sublim, të një populli dhe vendi të vogël si ne, mu në kulmin e gëzimit të “Fitores së Shekullit”, të vriteshe edhe Ti Hero?!,…
Sido që të jetë, një gjë duhet kujtuar dhe mbajtur mend sot e mot, se falë luftës suaj dhe ndihmës së SHBA-s, ne fituam lirinë, ndaj që nga dita e rënies, edhe Kosova mëmë, Juve mundi tu marrë nën përkujdesje të merituar dhe ruaj përgjithmonë e me dashuri në gjirin e ngrohtë të saj, gjë që nuk arriti ta bënte edhe për heronjtë e vet të më hershëm, që nga vitit 1912 e këtej.
Të gjithë shqiptarët kudo, të cilët jetojnë të lirë në Atdhe, përveç gëzimit nuk harrojnë edhe vuajtjen, siç ruajnë të paprekur krenarin dhe mallin për ju.
Vdekja për Atdhe, nuk është vetëm dhembje për Ju, por edhe lavdi për të gjithë shqiptarët, ngase me rënien për të ,ashtu siç ngjitet shpirti i luftëtarit mbi Re, që nga momenti i flijimit edhe emri i tij përjetësohet në histori, veprat e të cilit rriten e lartësohen përherë me nderim dhe nuk vdesin kurrë!
E ne si popull, sa herë kujtojmë me pietet, burra e heronj si Salih Çekaj dhe ngjarje të mëdha e me rëndësi historike, si Beteja heroike e Koshares, përfshi 19 prillin e vitit 1999, ditë-rënien e Heroit, dhe gjithë përpjekjet e veprimtarëve më sublim kombëtar, që nuk reshtën asnjëherë së luftuari për lirinë e popullit dhe çlirimin përfundimtar të Kosovës, nuk mund të kursejmë nderimet tona të pafundme për ta dhe Nënë Shqipërinë, siç nuk mund të harrojmë shprehjen e mirënjohjeve më të thella gjithëkombëtare, mikes sonë më besnike të të gjitha kohëve, Shteteve të Bashkuara të Amerikës, të cilat në mënyrë të veçantë dhe jo vetëm një herë, në ditët tona më të vështira, si popull, me vendosmëri na dolën krah e ndihmuan shumë dhe sinqerisht, që së bashku ta çlirojmë vendin dhe ruajmë e vulosim përgjithmonë lirinë e Atdheut tonë të shtrenjtë.
Ndaj në vend të përfundimit, sado që institucionet shtetërore, “Fitoren e Shekullit”, të kurorëzuar me aq sukses në Betejën e Koshares edhe pas 16 vitesh të kaluara, nga përjetësimi legjendar i saj, ende nuk e vendosën në listën e ngjarjeve më të rëndësishme të Kosovës, e cila bashkë me veprën tuaj, mbetet ndër zhvillimet më heroike të të gjitha kohëve dhe e pa-konkurrencë në ranglistën e arritjeve më të reja historike, me shpresën se si akt i pazëvendësueshëm e sublim edhe kjo së shpejti do të ndodhë, për realizimin e saj dhe gjithë veprimtarisë suaj kombëtare për çlirim, urojmë nga zemra, që të jetë i përjetshëm, edhe kujtimi për Ju!
Cyrih, Prill 2015