Histori – Page 580 – Dielli

AQIF PËRMETI ME VISION ATDHETAR

August 5, 2014 by dgreca

Ne Foto: Vullnetarët e “Vatrës”1919-1920 që erdhën në mbrojtje të Shqipërisë nga SH:B:A/
Në mesin e këtij grupi Gjeni Aqif Përmeti numri i tyre shkonte deri më 300,sipas Seffi Vllamasi “Ballafaqime historike në Shqipëri”Tiranë-2000, faqe 216./
Shkruan:Eugen SHEHU/
Jo rrallë historia e kombeve,ka trokitur nëpër dyert e shtëpive të mëdha.Prej këtyre shtëpive,gjak e eshtra të ngjizura në memorien e vetë kombit,popujt kanë siguruar mbijetesën epokale të tyre.Dera e Madhe Përmeti,i bën nderr jo vetëm qytetit me të njetin emër në jugun e shtetit amë,por gjithë viseve tanë arbërore.Në këtë derë të madhe,përkrah burrave e trimeve që kundërshtuan natën e gjatë osmane,zë vendin e vet të nderuar edhe ushtarku me vizionin atdhetar,kalorësi i Shqipërisë Etnike, Aqif Përmeti.U lund në Përmet më 28 nëndor 1884,i jati i tij Ismaili,zotëronte pasuri të konsiderueshme e megjithatë u përpoq të rrënjoste në shpirtin e butë të të birit idenë se pasuria nuk ka ndonjë vlerë të madhe,nëse jeton në robëri.Është e natyrshme që shqiptarët e shekullit të njëzetë,nuk mund të ngrihen njëherazi për të luftuar perandorinë osmane, e cila shtrihej në dy kontinente,por në mënyrë të veçantë,në ag të këtij shekulli,këta bënë çfar ishte e mundur për autonominë e viseve etnike të tyre.Në këtë lëvizje emblematike të shqiptarëve u përfshi edhe Ismail Përmeti,duke përcjellë në këtë mënyrë tek zemra e të birit,dëshirën e madhe të lirisë.
Në vitin 1890,Aqifi 6 vjeçar fillon mësimet në shkollën turke të qytetit.Ndërkaq fshehurazi,Ismaili do t’i mësonte të birit edhe shkrimin e gjuhës shqipe.Gjashtë-shtatë vjet më pas,Aqifi do të ndiqte mësimet në gjimnazet e Greqisë,aty ku patën mësuar dhe dhjetra rilindas tanë.Në vitet 1902-1906, ai shkon në Staboll ku “përfundon studimet e larta ushtarake me rezulltate shumë të larta”(Arkivi Qendror i shtetit-Tiranë.Fondi “Lista e përshkallëzimit të oficerëve të përhershëm”1929,fq.4).
Nën ndikimin,sigurisht,të familjes por edhe të atdhetarëve shqiptarë që jetonin asaj kohe në Stamboll,Aqif Përmeti në vitet 1906-1908 do të mbaronte me rezulltate tejet të larta edhe Akademinë e Lartë Ushtarake.Pas këtyre shkallëve të ngjitura në hierarkinë e lartë të Stambollit, Aqif Përmeti do të provonte disa detyra të rëndësishme në radhët e ushtrisë.Ajo çka do të ishte përfaqsuese në karakterin e tij,ka qenë pikërisht fryma e shqiptarizmës e cila blatuar në fisnikërinë e përhershme të pinjollëve të dyerve të mëdha,ka bashkëjetuar në çdo moment me burrin e Permetit.Ngase rrëfen guxim dhe talent të përsosur në artin e luftimit,Aqif Përmetit i ngarkohen detyra shumë të rëndësishme deri në periferitë më të rrezikshme të perandorisë.Këto detyra ai i kryen me atë karakterin e tij të vendosur,fjalëpak dhe plot intuitë ushtarake,me çrast në vitin 1911 merr edhe gradën e gjeneralit në ushtrinë osmane.Është e kuptueshme për këdo,se me një gradë të tillë,Aqif Përmeti,27 vjeçar,do të ngjiste shkallë akoma edhe më të larta të karierës ushtarake.Por në shpirtin e tij,ashtu sikundër në shpirtin e qindra atdhetarëve të tjerë në Stamboll e gjetiu,do të ngjizej ideja e autonomisë së vendit të tyre,Shqipërisë.Në takime të fshehta me atdhetarët e tjerë,Aqif Përmeti do t’i siguronte këto se në çastin e duhur,ai do të ishte jo më gjenerali i Stambollit plot grada e ndere,por luftëtari i thjeshtë i orëve të para për çështjen kombëtare shqiptare.Rasti i solli që fjala dhe vepra të bashkoheshin në një.Ngritja e flamurit në Vlorë,në 28 nëndorin e vitit 1912,ishte pos të tjerave,një apel për të gjithë atdhetarët shqiptarë.Ishin këta që do të zgjidhnin midis të ardhmes plot lavdi e dritë të Stambollit,apo përgjakjes me armiqtë e Shqipërisë,të cilët donin të zhduknin shtetin e parë shqiptar,këtë foshnjë në djep.Nuk mendoj se ka qenë rastësi,fakti që Ismail Qemali vuri në krye të ushtrisë shqiptare të asaj kohe,Mehmet Pashë Derallën dhe Shevqet Shkupin,të dy prej viseve të Maqedonisë shqiptare.Po të kemi parasysh edhe rëndësinë që ai i dha pjesmarjes së Isa Boletinit në shtetin e sapoformuar,ne bindemi për largpamësinë e burrit të Vlorës,i cili donte të përfaqsohej në këtë kabinet me burra nga të katër vilajetet shqiptare.Ndërkaq një varg dokumentash të qeverisë së përkohshme të Vlorës,na bëjnë me dije se krahu i djathtë për organizimin e ushtrisë,pos Mehmet pashë Derallës dhe Shevqet Shkupit,ka qënë sigurisht Aqif Përmeti.Dihet se ushtria greke në mënyrë të veçantë në pranverën e vitit 1913,kishte pushkatuar pothuaj krejt jugun e shtetit amë,duke dashur të bënin fakt të kryer coptimin e Shqipërisë prej Konferencës së Londrës.Pikërisht në ofensivën e madhe për largimin e këtyre ushtrive,Ismail Qemali dhe Mehmet Deralla caktuan disa prej dyerve të mëdha të jugut të Shqipërisë,të cilët organizuan mijëra vullnetarë,nën komandën e Aqif Përmetit.Manovrat politike dhe diplomatike të Fuqive të Mëdha,bënë që territoret shqiptare të coptoheshin.Pas kësaj dhe në mënyrë të veçantë pas ngjarjeve të trishtuara të vitit 1914,Aqif Përmeti emigron në Amerikë. Edhe këtu,atdhetari i shquar përmetar nuk do të rreshtëte për asnjë çast përpjekjet e tij për ardhmërinë shqiptare.Në mënyrë të veçantë pas mbarimit të Luftës së Parë Botërore,në vitet 1918-1919,kur kufijtë shqiptarë po u kërcënoheshin rreziqe të reja,roli i Aqif Përmetit do të ishte i madh.Në kuadër të federatës gjithshqiptare “Vatra” në bashkëpunim me Fan Nolin,Kristo Dakon,Kostë Cerkezin, Bahri Omarin etj,burri i Përmetit do të linte mënjanë çdo hall familjar duke iu përkushtuar i gjithi mbrojtjes së çështjes sonë kombëtare.Kështu,në gushtin e vitit 1919,atëherë kur trupat franceze në Korçë po përgaditeshin t’ia dorëzonin këtë qytet,grekërve,”Vatranët” ndërmuarën një varg veprimesh energjike.Me anë të notave,memorandumeve,bisedave të shumta me autoritetet e larta të politikës amerikane,këta”vatranë” mundën të bindin Uashingtonin që pos të tjerave “të merrnin vendimin për emërimin e një konsulli amerikan në Korçë”(Arkivi Qendror i shtetit – Tiranë. Fondi Ministria e punëve të Jashtme, viti 1919, dosja 19, fleta 38 ).
Në këto momente kaq delikate për çështjen shqiptare,Aqif Përmeti,ushtaraku i talentuar,do të shndrohej në një organizator të aftë të dhjetra tubimeve paqësore në SHBA,të cilat veç të tjerave u kthyen në tribuna të kërkesave për pavarsinë e Shqipërisë,bashkimin kombëtar me Kosovë e Çamëri si edhe pranimin e delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqës në Paris.Ka qenë pikërisht këmbëngulja e udhëheqësve kryesorë të “Vatrës”( midis të cilëve edhe Aqif Përmeti) që ndikoi në qëndrmin historik të presidentit amerikan Uillson,për moscoptimin e mëteshëm të Shqipërisë.Me të drejtë studiuesi amerikan S.Peters,ka theksuar se zhvleftësimi i kompromistit anglo-italian i 14 janarit 1920,nuk ka qenë i rastit.”Po të mos ishte këmbëngulja e panderprerë e “Vatrës” në përgjithësi dhe e shqiptarëve në veçanti,Shqipëria do të kishte qenë për presidentin Uilson,ndofta një shprehje gjeografike,siç kishte qenë ajo për Princ Otto Bismark në shkeullin e kaluar”.(Fjala e S.Peters botuar në “Seminarin Ndërkombëtar i Federatës Panshqiptare “Vatra”Nju Jork më 28-30 nëndor 1969 ).
Megjithatë këto nisma të “Vatrës” qarqet antishqiptare në SHBA dhe Evropë u përpoqën sërisht në janarin e vitit 1920,të sillnin në tryeza të kancelarive diplomatike,në mënyrë të veçantë çështjen e”Vorio Epirit”.Të nxitur nga memorandumi që pak kohë më parë kryeministri grek Veneziellos i pati dërguar Presidentit të SHBA-ve,përfqsuesit e “Vatrës” me një tog memorandumesh argumentuan falsitetitn e pretendimeve të Athinës.Aqif Përmeti,ndonëse ishte i konfesionit mysliman duke patur reputacion ndër ortodoksët korçarë dhe përmetarë me banim në SHBA,së bashku me Kostë Çerkezin ndërmuarën nismën e hartimit të një kundërmemorandumi,në të cilin pohohej se populli shqiptar në jugun e tij dallohej sa për patërtinë etnike aq edhe për shqiptarizmin e tij.Më tej në këtë dokument shprehej në mënyrë të qartë se kombi shqiptar s’është as mysliman dhe as kristian por është vetëm shqiptar dhe kultura e lartë e tij nuk bënte dallime fetare sikur grekët.Por “vatranët” nuk u mjaftuan vetëm në përpjekjet e tyre diplomatike e propagandistike.Në janar të vitrit 1920,me qëllim që të vireshin në dispozicion të qeverisë së dalë nga Kongresi i Lushnjës,udhëheqësit kryesorë të “Vatrës” menduan të dërgojnë në Shqipëri ndihma në të holla si edhe vullnetarë të cilët do të vireshin menjëherë në shërbim të kombit të tyre.Duke njohur aftësitë dhe reputacionin e Aqif Përmetit,shqiptarët në SHBA,njëzëri caktojnë atë në krye të vullnetarëve shqiptarë.Më 29 mars 1920 zbriti në Shqipëri një trup vullnetarësh rreth 300 vetë,nën komandën e major Aqif Përmetit dhe banda e saj e famshme nën drejtimin e Thoma Nasit.Midis shërbimeve të panumërta që i ka bërë çështjes kombëtare me ndihma politike e financiare kjo organizatë politiko-shoqërore,në atë kohë kritike mendoi të dorëzojë edhe një fuqi vullnetarësh,për t’i ardhur në ndihmë qeverisë me forca ushtarake”.(Seffi Vllamasi “Ballafaqime historike në Shqipëri”Tiranë-2000, faqe 216 ).
Vullnetarët shqiptarë të ardhur nga SHBA,në të vërtetë u shndruan në barrikadat e para të mbrojtjes së kufijve jugorë të shtetit amë,prej ekspansionit grek.Meqenëse disa nga repartet e jugut të Shqipërisë,në qershor të vitit 1920 iu drejtuan Vlorës,ishin pikërisht ,vullnetarët që nuk iu tremb syri.Në krye të këtij formacioni luftarak Aqif Përmeti vuri sërish në funksion,aftësitë e veta drejtuese duke bashkërenduar veprimet në mënyrë të veçantë me ish-ministrin e brendshëm shqiptar Ahmet Zogun.Vullnetarët shqiptarë të ardhur nga SHBA-të,iu drejtuan edhe Vlorës,në ditët kur aty shkruhej epopeja e lavdishme e popullit tonë.Me largimin e ushtrive italiane prej Vlorës,vullnetarët e komanduar prej Aqif Përmetit,iu drejtuan përsëri viseve të jugut shqiptar.Ndënëse gjendja dukej disi e stabilizuar,këta vullnetarë plotsonin një vrag detyrash të ushtrisë kombëtare shqiptare,duke rritur ndjeshëm prestigjin e shtetit shqiptar të dalë prej kuvendit të Lushnjës.Sidoqoftë luftërat e parreshtura e kishin dobësuar së tepërmi ekonominë e rraskapitur shqiptare.Vendin po e pllakoste zia e bukës dhe ato ndihma të ardhura nga shqiptarët e Amerikës mbarun së shpejti.Në mënyrë katastrofike gjëndja paraqitej sidomos në Vlorë.Ndonëse në liri,qyteti ndjente peshën e madhe të mjerimit.Në formë thirjeje,Aqif Përmeti,do të shkruante pos të tjerave në shtypin shqiptar të asaj kohe ;”Vlora sot ndodhet në duar të ushtrive shqiptare.Por ky vend historik nuk u dorëzua me dashjen e italianëve por u muar me luftë duke derdhur gjak shqiptari për të shpëtuar Vlorën.Ata që ranë dëshmorë të këtij qëllimi,kanë lënë fëmijën,gratë dhe mëmat e tyre në duart tona.Ata dëshmorë sot prehen në gji të Perëndisë,por fëmijës së tyre mbasë i dridhet dora e buza për një kafshore buke.Prandaj që të mos liren fëmijët e dëshmorëve të vuajnë,duhet çdonjeri që mban emrin shqiptar,pa kursim të japë ndihmën e tij”.(Aqif Përmeti,Gazeta “Koha”, Korçë 7 gusht 1920).

Në vitet 1920-1924,në funksionin e komandantit të batalionit që shtrihej në gjithë kufirin e Shqipërisë me Greqinë,major Aqif Përmeti,falë aftësive ushtarake do të organizonte në mënyrë perfekte mbrojtjen e këtij rajoni.Kurdoherë fjalë pak por i vendosur në çdo veprim,ai do të përballej gjakëftohtësisht me çdo lloj situate,duke ndëshkuar rreptë çdo tentativë të Athinës për të shkelur në batalionin e vet,ashtu sikundër do të kujdesej me ngrohtësinë e prindit për çdo ushtar të kufirit.Duke qenë në korent me zhvillimet politike brenda vendit,Aqif Përmeti do të dinte gjithashtu të orientonte drejt duke patur kurdoherë si busull çështjen kombëtare.Kështu edhe grushtin e shtetit në qershorin e vitit 1924,intuita e burrit të Përmetit nuk u gabua.Megjithatë telegramet e njëpasnjëshme për t’iu afruar Tiranës,ai së bashku me oficerët e tjerë të karierës si Bilal Nivica dhe Sami Koka,pranuan të merrnin përgjegjësi mbi vete dhe nuk u largua asnjë ushtar nga pozicioni i tyre lufttarak.Mbrojtja e kufijve prej rrezikut grek,tek e mbramja,ishte më i rëndësishëm nga çdo lëvizje qeverish në Tiranë. Koha provoi jo vetëm mençurinë por edhe shqiptarizmin relevant të Aqif Përmetit.
Në vitet 1925-1930,Aqif Përmeti ngarkohet të kryejë riorganizimin e armës së xhandarmërisë shqiptare.Janë vite në punë plot tension,lidhje por edhe suksese.I ndihmuar në mënyrë të veçantë nga koloneli britanik,Persi,burri i Përmetit mundi të organizonte struktura moderne të xhandarmërisë shqiptare,të cilat në vetvete ende sot përbëjnë modele të mrekullueshëm që lidhen jo vetëm me rrjedhat e ngjarjeve të popullit tonë por në mënyrë të veçantë me mentalitetin e tij,me atë frymë anarkie që ka sunduar shekuj me radhë në kontinuitetit e vet moral dhe shpirtëror.Gjatë këtyre viteve Aqif Përmeti ka drejtuar vetë edhe shkollën e xhandarmërisë në qytetin e Shkodrës, duke ndikuar në këtë mënyrë ndjeshëm në paisjen e gjeneratave të reja të xhandarmërisë shqiptare,me virtytet e vyera të nacionalizmit të kulluar shqiptar.Vitet që rodhën më pas, e gjejnë Aqif Përmetin në funksionet e rëndësishme të Prefektit në Prizren dhe Korçë,ku në personalitetin e tij,spikatin fuqishëm idetë e Shqipërisë Etnike.Kjo aspiratë mbarëkombëtare e popullit tonë, në funksionet e larta të Aqif Përmetit,u parapa kurdoherë në rrafsh të verpimtarive konkrete,duke u ndeshur jo rrallë me tendencat dhe veprimet shoveniste greko-serbe.Në tetor të vitit 1940,me fillimin e luftës italo-greke,Aqif Përmeti nuk pranon të viret në krye të trupave të batalioneve “Tomori” dhe “Taraboshi” për të luftuar në krah të forcave italiane.Ai shkarkohet në këtë mënyrë nga çdo funksion ushtarak dhe atashohet pranë shoqatës atdhetare “Djelmnia Shqiptare” duke u zgjedhur më pas kryetar i saj,pamvarsisht se veprimtaria e shoqatës ishte më tepër e karakterit sportive,kjo veprimtari fund e krye atdhetare përcolli në gjeneratat shqiptare të kohës mesazhin e madh të luftës si për çlirimin kombëtar ashtu edhe ndaj komunizmit ortodoks rus.Më pas,në vitin 1943,atëherë kur për të parën herë qeveria shqiptare kishte përfaqsues nga të gjitha viset etnike shqiptare,”Aqif Përmeti,emërohet Komandant i Mbrojtjes Kombëtare,me gradën gjeneral-divizioni” (Arkivi Qëndror i shtetit – Tiranë , fondi 249 , dosja 11-58 , fleta 54 ).
Në funksionin e lartë të komnadantit të Mbrojtjes kombëtare,Aqif Përmeti,në bashkëpunim të ngushtë edhe me Fejzi Alizotin,Fuad Dibrën,Hysen Prishtinën,Iljaz Agushin, do të ndërmerte nismën madhore për ruajtjen e kufijve etnike shqiptare,në mënyrë të veçantë në veri dhe lindje.Ai do të bashkëpunonte ngushtë me prijës ushtarkë të Kosovës dhe Maqedonisë shqiptare,duke dërguar në kufijtë etnike mjete dhe teknikë luftarake,për t’u rrëfyer sllavëve se vendi i arbërve kishte zot:Ka qënë sigurisht shkaku,që në nëndorin e vitit 1944,komunistët e Tiranës e arrestojnë atë,pikërisht në datën 18 nëndor,atëhere kur reprezalja e tyre ndaj figurave të shquara nacionaliste nuk do të njihte kufij.Të lidhur këmbë e krye me beogradin,Hoxha dhe klika e tij nisën të lajnë hesapet me nacionalistët, e para, për ti bërë qejfin mareshalit Tito dhe e dyta për të patur të çelur rrugën e instalimit të diktaturës komuniste,sipas modeleve bollshevike.Aqif Përmeti ishte në grupin e parë të nacionalistëve shqiptarë të cilët u dënuan nën akuza qesharake me pushkatim.Heroi i vullnetarëve shqiptarë i ardhur nga SHBA-të vetëm e vetëm për të mbrojtur tërësinë territoriale të atdheut,komandanti i xhandarmërisë dhe kalorësi sypatrembur i viseve to
na etnike,binte nga breshëritë e ndyra të gjykatores speciale ushtarake,duke thënë ;”Nuk njoh asnjë akuzë tuajën.Unë kam luftuar vetëm për kombin dhe atdheun tim”.Eshtrat e këtij ushtaraku të shquar me vizionin e përhershëm atdhetar ende nuk dihet se ç’përrua i kobshëm i ka fshirë.Kujtimin e tij,askurrë.
Bern-Zvicër

Plazhi i Durrësit, një shekull histori

August 4, 2014 by dgreca

Nga Gëzim Kabashi/- Plazhi i Durrësit tashmë ka nisur të mbushet me pushues. Pas reshjeve që karakterizuan muajin korrik, si dhe përfundimi i muajit të Ramazanit, kanë rritur këto ditë numrin e pushuesve, kryesisht shqiptarë nga Kosova dhe Maqedonia.
Megjithatë operatorët turistikë janë të pakënaqur me shifrat e turistëve, që shfrytëzojnë hotelet apo banesat, që jepen me qera në zonën e plazhit më të madh të vendit. Ata mendojnë se rënia e interesimit për Durrësin nuk lidhet vetëm me reshjet dhe temperaturat pranverore, por edhe me problematikat e infrastrukturës, e sidomos me kanalizimet. Nga ana tjetër, aktivizimi i plazheve të rinj në Gjirin e Lalzit, i kanë drejtuar një pjesë të pushuesve në veri të qytetit bregdetar.
Sidoqoftë, Durrësi mbetet pika më e frekuentuar dhe plazhi pranë tij ruan traditën më të hershme të pushimeve pranë detit.
Po cilat janë fillimet e plazhit më të vjetër të vendit tonë?
-Nga toka bujqësore në plazhin e madh-
Në fillim të shekullit të kaluar zona e plazhit klasifikohej si tokë bujqësore. Rëra me vlera mjaft kurative kishte pamjen e dunave të mbuluara me gjineshtra, ferra dhe bar. Rruga nacionale Durrës-Kavajë e shtruar me kalldrëm, në segmentin ura e Dajlanit-Plepa kalonte pikërisht aty ku sot ndodhet rruga e re me gjashtë korsi. Më vonë kjo vijë do të shërbente për të ndarë konvencionalisht zonën turistike nga toka bujqësore.
Siç dëshmon dr. Ali Sula, në vitet ’20 të shekullit të kaluar më shumë se 50 familje nga Durrësi, Tirana, Berati etj. ndërtuan shtëpitë e para palafite, me këmbë prej druri brenda në det. Megjithëse banjot ndodheshin në bregdet, familjet morën urdhër nga bashkia e qytetit që për shkak të rrezikut të epidemive t’i largonin nga uji banesat me forma prehistorike.
Oborri mbretëror, ne fillim të viteve ’30 ngarkoi Bashkinë e Durrësit dhe një grup specialistësh për hartimin e planit rregullator për plazhin. Ky grup drejtohej nga arkitekti Kristo Sotiri, i lauruar në Padova dhe Venecia, veprat e të cilit tashmë ishin ndërtuar në Itali, Rumani dhe Egjipt.
Plani rregullator përfshinte të gjithë territorin e plazhit nga rruga nacionale deri në bregdet me një gjërësi nga 200-800 metra dhe me gjatësi prej mbi 4 km, sipërfaqja e cila në dokumentat e kohës emërtohej thjesht Banjat. Në këshillin e qarkut disponohen dokumente dhe harta të kësaj periudhe, ku shihet ndarja në 300 parcela me sipërfaqe 400 dhe 500 metra katrorë secila dhe të renditura në katër radhë nga bregu i detit deri në rrugën nacionale.
Bashkia e Durrësit ua shiste parcelat pronarëve, që sipas planit urbanistik duhet të ndërtonin vetëm në gjysmën e sipërfaqes së blerë duke i dhënë përparësi gjelbërimit.
Sipas një dokumenti të kohës deri në vitin 1936 në zonën turistike të Banjave ishin ndërtuar 82 vila 1-2 katëshe, vlera e ndërtimit të të cilave lëvizte nga 1.500 deri në 5000 franga ari.
Ndërtimet sipas planit rregullator vijuan në vitin 1943, ndërsa më pas popullsia e Durrësit u shpërngul thuajse tërësisht në Tiranë dhe Kavajë për shkak të luftës.
Pas vendosjes së diktaturës komuniste, në vitin 1946 të gjitha vilat e plazhit u shtetëzuan, ndërsa familjet pronare të tyre u detyruan të jetojnë ku të munden. Vilat fillimisht u përdorën si shtëpi pushimi për punëtorët, ndërsa më pas një pjesë e tyre u kthyen në vila pritjeje për udhëheqësit e partive të huaja marksiste-leniniste ose si shtëpi pushimi për drejtuesit dhe funksionarët vendas.
Ndërkohë rreth 1.2 km plazh në stabilimentin Iliria u militarizua plotësisht. Atë që nuk arriti ta bëjë mbreti Zog në zonën me pisha të Plepave, që quheshin Banjat Mbretërore, e realizuan drejtuesit e lartë komunistë, të cilët ashtu si në Tiranë krijuan edhe në plazhin e Durrësit një territor disa hektarësh, ku askush nuk afrohej dot dhe që njihet ende sot me emrin gati mistik “Blloku i udhëheqësve”.
Qytetarët durrsakë filluan ta frekuentojnë masivisht plazhin vetëm në fillim të viteve ’60. Deri në atë kohë ata i drejtoheshin plazhit të Currilave në veriperëndim të qytetit.
Pikërisht në këtë periudhë në plazhin e ri ndërtohen disa godina masive: kompleksi hotelier me arkitekturë dukshëm sovjetike vendosi në qendër hotel “Adriatik”-un me dy çifte hotelesh “Butrinti” e “Durrësi” dhe “Kruja” e “Apolonia” në të dy krahët e tij. Pak më larg u ngritën edhe godinat e shtëpisë së pushimit të punëtorëve me rreth 600 shtretër gjithsej.
Plazhi i Durrësit u kthye në këtë kohë në një pikë verore mjaft e frekuentuar dhe e kërkuar veçanërisht nga intelektualët dhe studentët nga i gjithë vendi, familjet e të cilëve kursimet vjetore synonin t’i shpenzonin në plazhin më të madh të Shqipërisë. Për të siguruar dy javë në një nga dhomat me sipërfaqe dhe komoditet minimal duhej patjetër rekomandim nga shteti.
Në mesin e viteve ’80 plazhi i Durrësit iu nënshtrua një sistemimi masiv, i cili mbeti i papërfunduar për shkak të ndryshimeve të tranzicionit. Gjelbërimi i vjetëruar dhe i rrezikshëm me plepa nisi të zëvëndësohej me pisha dhe eukalipte, ndërsa paralelisht me rrugën automobilistike u ndërtua një trotuar i mjaftueshëm në shërbim të kalimtarëve pushues.
Hoteli i ndërtuar nga bashkëqytetari ynë Rexhep Breshka në stabilimentin “Hekurudha” 70 vjet më parë ishte një nga simbolet e fundit, që u rrafshua ne fundin e viteve ’80. Ndërsa urat prej druri zgjateshim vetëm pak metra në det u zëvëndësuan nga urat prej betoni që i drejtohen edhe sot thellësive.
20 vjet për t’u harruar-
Spontaniteti dhe amullia kanë karakterizuar plazhin e Durrësit gjatë 20-vjeçarit të fundit. Godinat shumëkatëshe kanë sulmuar bregun e detit duke iu afruar egërsisht atij dhe duke pakësuar ndjeshëm fondin e rërës, aq të domosdoshëm për plazhet masive si ky i Durrësit.
Mijëra apartamente janë “mbjellë” në zonën turistike ku aktualisht mungojnë institucionet kulturore apo ato zbavitëse për pushuesit e shumtë, të cilët vazhdojnë t’i qëndrojnë besnikë atij. Ndërtimet e shumta kanë shkatërruar shpesh herë edhe sistemin e kanalizimeve, duke shkaktuar përmbytje të vazhdueshme të lagjes në raste reshjesh, si ato të fundjavës së kaluar. Ato kanë nxjerrë jashtë loje gjelbërimin e lartë dhe të ulët, i cili ka mbetur si një kujtim i largët vetëm në oborret e shtëpive.
Megjithatë plazhi i Durrësit vazhdon të jetë destinacioni turistik i preferuar për mijra pushues nga vendi, Kosova dhe Maqedonia, të cilët gjejnë mikpritje dhe dëshirë për të përmirsuar cilësinë e shërbimeve ndaj turistëve.

Ali Ibra, ngjarje dhe data që shkruan historinë (1835-1900)

August 3, 2014 by dgreca

Nga Gani Qarri- Cyrih/
Personalitet i lindur dhe rritur në një vend të njohur për burrëri, shumë legjenda dhe kronika të panumërta trimërie, ku miti dhe realiteti, gjatë gjithë kohës bashkëjetuan si dy vëllezër binjak, Ali Ibra nga Malësia, përveç tjerash u dëshmua edhe si njëri nga shtyllat kryesore për ngritjen e Mburojës së parë Kombëtare pas vdekjes së Skënderbeut-Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.
Ardhja në jetë e saj u dashtë të priste kohën dhe heronjtë e kalitur si ai me bashkudhëtarët historik të tij, Abdyl Frashërin,Ymer Prizrenin, Sylejman Vokshin,Haxhi Zekën etj., për ruatjen edhe me armë të tokave të atdheut që rrezikoheshin nga çdo anë me copëtim e zhbërje përgjithmonë.
Pas rreth pesë shekujsh pushtimi, jo vetëm Perandoria pushtuese Turke po shembej në mënyrë të merituar, shpejt dhe pandalshëm-si një grumbull dheu i pa-ngjizur asnjëherë,por para ujërave të rrëmbyeshme që kishin vërshuar turbullt nga çdo anë, edhe atdheu ynë rrezikohej seriozisht me fshirjen e tij të përhershme-si truall shqiptar, nga harta evropiane.
Mu në ato vite, Lidhja Shqiptare e Prizrenit, (10 qershor 1878),mblodhi rreth vetes emrat më të njohur intelektual dhe luftarak nga të gjitha trojet tona etnike,përfshi edhe burrin e nderuar të Malësisë Ali Ibër Nezën me kontributin e të cilëve ajo u ngrit në ikonë të përpjekjeve kombëtare për mbrojtjen e vendit dhe krijimin e Shtetit Shqiptar në Ballkan.
Ali Ibra u lind në vitin 1835 në fshatin Shipshan të Tropojës dhe vdiq më 1900 në afërsi të Gjakovës. Ai bashkë me Sylejman Vokshin, Haxhi Zekën,Mic Sokolin, etj., do të linte nam për kryengritjet heroike të Lidhjes kudo, dhe befasonte si Perandorinë pushtuese Osmane ashtu edhe pushtuesit e rinj hegjemonist me besnikërinë e tyre ndaj atdheut dhe trimëritë e treguara në luftë për lirinë e të gjitha trojeve të Shqipërisë etnike.
Falë kësaj organizate kombëtare, emri i Shqipërisë dhe shqiptarëve, pas rreth 5 shekujsh pushtimi, po ri-dëgjohej përsëri ,madje për disa edhe për herë të parë, ndaj sado që me shumë vështirësi e pengesa edhe atdheu ynë po pranohej ngadalë, por sigurt dhe kudo.
Ali Ibra nuk ishte hero i rastësisë, por një dritë shprese, ardhur në momentet më vendimtare mbi qiellin e errësuar të gjeografisë shqiptare, si burrë i kalitur për përdorimin e pushkës dhe ushtar i mirë-përgatitur për realizimin e idealit të lirisë.
Të parën(pushkën) e kishte trashëgim familjar, kurse idealin-amanet të vendlindjes, të dyja bashkë ishin traditë e Malësisë e cila për qindra vjet me radhë kishte kalitur ushtar trimërie për ditët më të vështira të vendit.
Malësori ishte dhe mbeti çdo herë, në krye të altarit të trimërisë i gatshëm kurdoherë të shkrihej për komb e atdhe dhe tokat shqiptare kudo, pa u shndërruar asnjëherë në rob të nënshtruar nga sundues dhe pushtues të huaj.
Vet fakti se Ali Ibra bashkëjetoi me të gjitha trojet e atdheut,dëshmon se ato kudo, ishin vendlindja dhe jeta e tij. Ndaj,vetëm fal njerëzve si ai, lufta për liri dhe mbrojtjen e tërësisë territoriale të Shqipërisë Etnike mundi të vazhdonte e pandërprerë,vepër- pa të cilën atdheu i shqiptarëve, nuk do të ishte ky që është sot.
Dyert e Malësisë ishin gjithmonë dhe në çdo kohë e situatë të hapura për të gjithë kryengritësit dhe luftëtarët e lirisë për të cilët, malësorët jo vetëm se treguan përherë simpati të jashtëzakonshme por kur e donte nevoja edhe bashkëjetonin me ta.
Në Malësi edhe Sefë Kosharja gjeti mbështetje e bashkëluftëtar, sikurse Ymer Prizreni e Sylejman Vokshi-mbrojtje dhe siguri, bashkudhëtarët më të denjë të Ali Ibrës e Mic Sokolit.
Edhe në periudhat më të vështira kur miqtë dhe aleatët e shqiptarëve ishin aq të pakët dhe shkëlqimi i shpresave të tyre zbehej aq shpejt, atje buronte frymëzimi nga bëmat e emrave më të lartësuar të kombit , përjetësuar në këngë patriotizmi e trimërie që mbi vete mbanin shumë histori të atdheut.
Pikërisht në vitet kur u vlerësua se ishte momenti vendimtar që pushtimi të mos tolerohej më në asnjë pjesë të atdheut, Ali Ibra pa asnjë hezitim do të merrte përsipër një detyrë të vështirë të cilën e kreu si duhet dhe me nderë, akt që atë do ta lartësonin në njërin nga emrat më të çmuar si për Lidhjen Shqiptare ashtu edhe për konsuj e diplomat ndërkombëtar.
Malësia e Ali Ibrës, Mic Sokolit, Binak Alisë dhe heronjve të tjerë, mësoi shqiptarët ta duan vendin e tyre, të luftojnë për liri dhe ti përkushtohen me të gjitha forcat çlirimit të atdheut, ashtu siç vepruan malësorët në çdo kohë.
Personalitete të tilla i duheshin edhe Lidhjes së Re Kombëtare, themelimin e së cilës e kërkonte koha, rrethanat e krijuara dhe ekzistenca e rrezikuar kombëtare e shqiptarëve kudo.
Mençuria e Ali Ibrës
Lidhja e Prizrenit do të formohej më 10 qershor të vitit 1878, dhe në radhët e para të emrave të nderuar të kryesisë së saj, përveç Ymer Prizrenit, Abdyl Frashërit dhe Sylejman Vokshit, ajo do të vendoste edhe Ali Ibrën, si përfaqësues të denjë të Malësisë.
Vetëm një javë pas formimit të saj, dy aktet e para të kuvendit të përgjithshëm të Lidhjes, ,ishin një peticion për çështjen shqiptare, dërguar Kongresit të Berlinit dhe një tjetër dërguar portës së Lartë. (“Kanuni dhe Urdhëresa-17 qershor 1878” Gazeta “Shekulli” 11.01.2014)
Ndaj, Perandoria turke, duke pas parasysh se tani e tutje, do ta kishte të pamundur tregtinë me trojet tona, bënte plane sesi ta de-faktorizonte dhe shkatërronte sa më parë këtë Organizatë.
Osmanët, ishin zotuar para Fuqive të Mëdha se ata do ta bënin dorëzimin e Plavës e Gucisë, Malit të Zi, edhe pa pëlqimin e shqiptarëve, gjë që pas formimit të Lidhjes së Prizrenit, ishte komplikuar dhe bërë e pamundur, pa përgjakje me ushtrinë e saj.
Dhe, për dëmtimin sa më të madh e mundësisht edhe shkatërrimin e plotë të Lidhjes, turqit do të përdornin taktikën e propagandës së rrejshme të cilët për ta bërë sa më të besueshëm mashtrimin e tyre, vetëm 5-6-t, javë pas formimit të saj, do ta keqpërdornin një marshim të forcave austro-hungareze (22 korrik 1878-wikipedia) në drejtim të Bosnjës, duke propaganduar se gjoja ato vinin për të pushtuar trojet shqiptare.
Madje ata deklaronin sikur tokat tona etnike nuk rrezikoheshin nga tregtia që pushtetarët perandorak bënin me to dhe as nga pushtimet sllavo-greke, që me pëlqimin e Perandorisë turke ndodhnin para syve të shqiptarëve, por nga forcat austro-hungareze me të cilat turqit për shumë kohë, ishin në konflikt të hapur.
Në këtë mënyrë,tentonin që trupat e Lidhjes ti nisnin drejt Bosnjës në luftë kundër asaj ushtrie, për të dobësuar apo edhe shkatërruar këtë Organizatë Kombëtare, dhe liruar duart e tyre, për tregti të mëtejshme me tokat shqiptare.
Por fal mençurisë së tij, Ali Ibra në vend të dërgimit të ushtrisë në luftë, do të shkonte vet në krye të një delegacioni të Lidhjes, në Pazar të Ri (Novi Pazar) për vërtetimin e fakteve nga përfaqësuesit e forcave austro-hungareze.
Dhe, që në takimin e parë të përbashkët, Delegacioni i Lidhjes,do të mësonte se Perandoria Austro-Hungareze, atëkohë nuk kishte kurrfarë planesh invadimi të tokave shqiptare.
Kështu Ali Ibra me mençurinë e tij edhe njëherë dëshmoi se ai vërtetë meritonte besimin e përfaqësuesve të lart të Lidhjes dhe të Kombit tonë në përgjithësi, gjeturia e të cilit shpëtoi shqiptarët nga involvimi edhe në një luftë të panevojshme, të huaj dhe shkatërruese për ta.
Vrasja e Pashë Maxharit dhe Abdullah Drenit
Pas dështimit të këtij plani djallëzor, perandoria turke, duke njohur qëndrimin e Lidhjes dhe luftëtarëve të saj, organizoi tradhtinë tjetër të radhës dhe pandershmërinë më të madhe ndaj popullit tonë, jo vetëm me tentimin për të copëtuar trojet e tij, por qëllimin bizar për ti armiqësuar shqiptarët edhe më keq me Fuqitë e Mëdha të Evropës si Francën dhe Gjermaninë, në mënyrë që ata të mos gëzonin përkrahjen e këtyre Fuqive në përpjekjet e tyre kombëtare.
Në bazë të atij plani, nga fundi i gushtit të vitit 1878,Perandoria osmane do ta dërgonte në Kosovë, Mareshalin Mehmet Ali Pashë Maxharin, i cili ishte me origjinë evropiane,përfaqësues i Perandorisë në Kongresin e Berlinit dhe nënshkrues i vendimeve të tij.
Mehmet Ali Pashë Maxhari, i lindur më 18 nëntor të vitit 1827,në Brandenburg të Gjermanisë,njihej me emrin e origjinës si Ludwig Karl Friedrich Detroit dhe vinte prej një familje refugjatësh protestant nga Franca, e vendosur në shekullin 16-17, në Gjermani.
Ai, i etur për grada dhe karrierë,që në moshën 16 vjeçare do ti bashkohej ushtrisë perandorake, konvertohej dhe arrinte deri në gradën e Mareshalit të Ushtrisë.
Më 26 gusht të vitit 1878,po ky ushtarak, do të arrinte në Prizren, ku së pari do të takonte Ymer Prizrenin i cili do ti hidhte poshtë me vendosmëri të gjitha pretendimet e tij, me ç ‘rast do të vritej edhe telegrafisti turk që siguronte lidhjet e Mareshalit me Stambollin.
Kështu që më 1 shtator, Mehmet Ali Pashë Maxhari, nga Prizreni do të arrinte në Gjakovë dhe bashkë me përcjellësit e tij do të vendosej në kullat e Abdullah Pashë Drenit, shqiptar nga Gjakova, i cili edhe pse njëri nga krerët e Lidhjes, do ta tradhtonte kauzën kombëtare.
Kur të gjithë e shihnin me shqetësim ardhjen e Mehmet Ali Pashë Maxharit në Kosovë dhe dridheshin prej rrezikut që i kanosej vendit nga misioni i tij, Dega e Lidhjes së Prizrenit për Gjakovë me rrethinë që përbëhej nga prijësit më të shquar të këtij populli, nga e cila do të zgjidhej edhe Komandanti i përgjithshëm i Ushtrisë së rregullt Kombëtare të Lidhjes Shqiptare, u hodh në aksion për të evituar copëtimin e mëtejmë të atdheut dhe parandaluar spastrimin etnik të trojeve të pushtuara shqiptare nga Serbia dhe Mali i Zi.
Forcat e Lidhjes, së pari rrethuan kullat e Abdullah Pashë Drenit, kurse më 3 shtator filluan edhe bisedimet tri-ditëshe për kthimin pa kusht të Mareshalit prej nga kishte ardhur, por pasi që edhe ato nuk ndihmuan, më 6 shtator të vitit 1878,në tendencat e tij të fundit për ti dorëzuar me forcë dhe pa pëlqimin e shqiptarëve, Plavën dhe Gucinë Malit të Zi, Mehmet Ali Pashë Maxhari do të vritej nga luftëtarët e Lidhjes në krye me Sylejman Vokshin, Ali Ibrën Haxhi Zekën, Mic Sokolin, Jakup Ferrin etj, bashkë me mbajtësin e tij vendor, Abdullah Pashë Drenin.
Parandalimi i vëllavrasjeve
Pas vrasjes së Mehmet Ali Pashë Maxharit më 6 shtator të vitit 1878, zhvillimi i papritur i ngjarjeve brenda territoreve shqiptare, përveç nxitjes së përgatitjeve të mëdha ushtarake nga ana e Malit të Zi për pushtimin me forcë të Plavës dhe Gucisë, edhe shërbimi i fshehtë malazez kishte mundur të krijonte rrjetin e tij me disa nga prijësit fetar katolik të Kishës së Gjakovës, për mes lidhjeve që ata kishin me Mark Milanin, udhëheqësin kryesor të ushtrisë pushtuese malazeze dhe bir i një nëne shqiptare katolike nga fisi i Kuqit të martuar me një serb nga rrethi i Podgoricës, i cili ishte zotuar para mbretit Nikollë se do ta pushtonte Plavën e Gucinë dhe çfaroste shqiptarët e Malësisë dhe Dukagjinit tërësisht.
Ky shërbim me ndihmën e kishës ortodokse serbe, kishte arrit që edhe në Manastirin e Deçanit, të organizonte një bazë të fortë antishqiptare e cila sado që nuk pati sukses në dobësimin e forcave mbrojtëse, megjithatë- mundi të fuste pjesërisht urrejtjen ndërfetare tek një numër i vogël i shqiptarëve katolik, (rreth 70 fanë-Wikipedia) të cilët morën guximin ti shkonin në mbrojtje me armë Mehmet Ali Pashë Maxharit si dhe përkrahnin hapur dorëzimin e Plavës dhe Gucisë, Malit të Zi.
Kështu, pas vrasjes së Mareshalit osman dhe Abdullah Pashë Drenit, nga disa luftëtar të Lidhjes pati tentativa që të ndiqeshin edhe mbrojtësit katolik të Mehmet Ali Pashë Maxharit dhe përkrahësit e dorëzimit të Plavës e Gucisë, Malit të Zi, si dhe të digjej kisha në Gjakovë si ndëshkim për tradhti kombëtare ndaj popullit shqiptar.
Por, ndërhyrja e Ali Ibrës bëri edhe një herë mrekulli, madhështia e fjalës së urtë dhe maturia e ndërmjetësimit burrëror të të cilit u pranua pa asnjë rezervë nga të gjithë.
Vullneti mirë i tij ndikoi si një bekim i zbritur nga qielli që të uleshin tensionet dhe mbyllej ky problem pa gjakderdhje ndërvllazërore në Gjakovë e rrethinë.
Përgjigjja burrërore e Ali Ibrës
Zhvillimi i papritur i ngjarjeve brenda trojeve shqiptare dhe vendosmërisë së shprehur të tyre për mbrojtjen e Plavës e Gucisë edhe me armë,do ti detyronte malazezët që nga fundi i tetorit të vitit 1879,të kërkonin bisedime me parinë e Lidhjes. Por në vend të bisedimeve ata do të përpiqeshin për ti kërcënuar shqiptarët që të pranonin pa kushte, pushtimin e këtyre tokave tona, për ndryshe do të nisnin luftën për ti marrë ato me forcë.
Ali Ibra si kryesues i Delegacionit, jo vetëm se nuk u përkul para kërcënimeve denigruese të malazezëve por edhe Teodorit-vëllait të Mark Milanit dhe kryesuesit të dërgatës malazeze iu përgjigj me trimëri se nëse malazezët do të guxonin ta kalonin kufirin dhe binin në rrafsh të Velikës, ai dhe mbrojtësit shqiptar do ta linin Malin e Zi vetëm në çika e në gra, fjalët e të cilit pak kohë më vonë do të personalizoheshin dhe merrnin formën e një kënge kombëtare:
Bjer në fushë të Velikës
dhe ti provojmë armët, se…
Edhe Dukagjinin me ta lëshue
nuk të duhet gja
asnjë mashkull të gjallë
ty më nuk do të la,
ta lë Cërnagorën
veç në çika e ‘n gra”.
Duke parë rrezikun që i kanosej atdheut, Shqiptarët nën udhëheqjen e Lidhjes së tyre kombëtare u bashkuan dhe luftuan heroikisht për çlirimin e të gjitha trojeve amtare nga pushtuesit e vjetër osman dhe mbrojtjen e tyre nga pushtuesit e rinj serbo-malazez.
Ndaj që në vitet e para të Lidhjes së Prizrenit(1878-1881), ishte marrë vendim për mbrojtjen me armë të të gjitha tokave shqiptare, siç do të veprohej edhe me rastin e Plavës dhe Gucisë, kur do të dilej me kushtrimin që të luftohej nga 7 deri në 70 vjeç, për të mos ia lëshuar trojet e të parëve shkjaut.
Trimëria e forcave shqiptare
Kërcënimet e veta, malazezët do të përpiqeshin ti realizonin edhe me luftë,por ashtu siç ishin zotuar, shqiptarët dëshmuan vendosmëri të pakufishme për mbrojtjen e trojeve të të parëve, në betejën e dhjetorit të vitit 1879 në Pepaj – dhe veçanërisht në atë të janarit të vitit 1880 zhvilluar në Nokshiq, ku mbi 12 mijë forca të udhëhequra nga Mark Milani dhe vëllai i tij Teodori shtabi i të cilit bashkë me armatim do të kapej nga shqiptarët, dhe ushtria malazeze, do të pësonte disfatë të plotë nga forcat e Lidhjes.
Ali Ibra, edhe në këtë luftë, ishte ndër të parët në ballë të forcave të Gashit, i cili në anën tjetër, kishte kërcënuar edhe valiun e ri, Muhtar Pashën për mos dorëzimin e Plavës e Gucisë, përndryshe do të pësonte fat të njëjtë me atë të Mehmet Ali Pashë Maxharit.
Duke parë keqësimin e gjendjes në terren, lëkundjen e disa krerëve të Lidhjes dhe kërcënimet e pandërprera që u vinin trojeve të tyre nga çdo anë, kërkesat e shqiptarëve për autonomi dhe krijimin e shtetit të tyre kombëtar, detyruan krerët e Lidhjes që të zgjidhnin një kryesi të re e cila me nismën e Ymer Prizrenit, Sylejman Vokshit , Ali Ibrës dhe disa emrave tjerë të shquar, në një mbledhje të mbajtur më 21 mars të vitit 1881,në Gjakovë, ndryshuan pjesën më të madhe dhe kryesore të udhëheqësis së Lidhjes, për të filluar pak kohë më vonë me krijimin e pushtetit vendor dhe çlirimin e të gjitha trojeve nga Perandoria Osmane me qëllim të arritjes së autonomisë dhe krijimin e shtetit të lirë shqiptar.
Besnikëria e Ali Ibrës
Megjithëse siç u cekë edhe më lartë,pati lëkundje të disa krerëve të Lidhjes, Ali Ibrën kurrë nuk arriti ta blej apo mashtroj kushdo-qoftë, me poste, grada as para.
Kushedi sa herë provoi edhe Valiu i ri, Muhtar Pasha, por nuk mundi asnjëherë ta tërhiqte as me dhurata prej ari. Dy herë vetëm brenda vitit 1880,atë do ta dekoronte vetë Sulltani, por Ali Ibra gjithmonë i refuzoi gradat dhe dekoratat e tij.
….kryesekretari i pallatit të sulltanit, Ali Riza, shënon: “Ali Ibra dekorohet me medaljen e Mexhidie të klasit IV, të cilën s’e pranoi kurrë. Brenda vitit sulltani kishte lëshuar dy dekrete për dekorimin e Ali Ibrës, të cilat s’i pranoi”.( “Udhëheqësi i Lidhjes sipas burimeve angleze”. Alma Mile; Panorama 10 tetor 2012)
Lidhja Shqiptare, fal udhëheqësve të saj trima dhe besnik, në dhjetorin e vitit 1880, pas afro pesë shekujsh robëri dhe qysh nga vdekja e Skënderbeut, për herë të parë po krijonte bërthamat e shtetësisë shqiptare dhe vendoste pushtetin kombëtar në qytetet më të mëdha të vendit duke filluar nga Plava e Gucia, Peja, Prishtina, Mitrovica, Gjakova, Prizreni, Luma, Gjilani, Kumanova, Shkupi, Tetova , Gostivari,Dibra,Janina etj.,me qëllim çlirimin dhe bashkimin e të gjitha trojeve tona etnike si dhe krijimin e shtetit të par shqiptar në Ballkan.
Ali Ibra në luftë kundër turqve
Pas riorganizimit të Lidhjes, nuk vonoi shumë dhe forcat pushtuese turke me mbi 20 mijë ushtarë e jeniçer do hidheshin në luftë kundër shqiptarëve dhe jetësimit të autonomisë së tyre.
Sidomos tani,prijësit kryesor të ushtrisë së Lidhjes Shqiptare, Sylejman Vokshi, Ali Ibra, Mic Sokoli,Sefë Kosharja etj.,kishin barrën më të rëndë të udhëheqjes dhe organizimit të qëndresës me vetëm 5-6,mijë luftëtar të pa armatosur mirë, me pushkë të vjetra të cilat mbusheshin përpara me vetëm nga një fishek dhe arrinin të gjuanin deri në 100-120, metra largësi, të shpërndarë në një hapësirë tejet të gjatë,që nga Gryka e Kaçanikut deri në Shtime e Prizren.
Luftëtarët e Lidhjes,jo vetëm se përpara kishin mbi 20 mijë trupa të perandorisë osmane të udhëhequr nga dhjetëra gjeneral e mareshal të sprovuar lufte, qindra topa dhe artileri të rëndë e të lehtë-malore dhe fushore, armatimin më modern të kohës,por nuk munguan as hilet e bashkëpunëtorëve shqiptar të armikut, prapa shpinës së luftëtarëve kombëtar.
Në këto luftime përveç shumë burrave që do binin në fushë të nderit edhe Sefë Kosharja do të kapej i plagosur rëndë. Pasi që nuk pranoi as në gjendjen që ishte të kthehej kundër Lidhjes së Prizrenit,ai do të varej në një lis nga gjenerali turk Dervish Pasha,të cilit populli kështu do ti këndonte:
Sefë Kosharja i pari Fisit
Hije të paska maja e lisit
Hije më ka or shokët e mi
Se kam dhanë jetën për liri!
Pasoi rënia heroike e Mic Sokolit në dyluftim me topin turk dhe sa e sa trimave tjerë,ndaj megjithëse do të vriteshin mbi 1800 ushtar turq, edhe ndër shqiptar pati shumë viktima. Edhe me këtë rast, kënga e rapsodit do ti përjetësonte veprat e tyre ,e cila dhembjen për rënien dhe krenarin për heroizmin e tyre i shprehu me vargjet si këto:
Mos mi patë Smajlin dhe Micin
Fyt e m ‘fyt tha me Dervishin
Hej medet po ban mileti
Na u vra Elezi e Smajl Hyseni,
U vra Mici e Smajl Mehmeti…
Përveç vrasjes së disa prej prijësve të dalluar shqiptar si Mic Sokoli e Sefë Kosharja , në luftimet nga Shtimja në Slivovë pati edhe shumë luftëtar të plagosur rëndë, në mesin e të cilëve edhe udhëheqësit kryesor të luftimeve Ali Ibra e Haxhi Zeka.
Plagosjes së Ali Ibrës i cili me gjithë kërkesën e Sylejman Vokshit për tërheqje nga fronti,ai sado që i rridhte gjak pa ndërprerë nga plaga, vazhdonte luftimet, populli do ti këndonte me admirim:
Ali Ibra në Vranç të Zi
Po i shkon gjaku për zingji
Me gjithë flijimet e mëdha dhe vetëmohimin e treguar, pas disa dit luftimesh dhe një qëndrese historike e cila nuk ishte parë as dëgjuar ndonjëherë më parë në këto troje, jo vetëm rënia dhe plagosja e luftëtarëve por edhe mbarimi i municionit, si dhe pengimi i ardhjes së forcave të reja vullnetare me armatim, ushqime e veshmbathje, nga forcat reaksionare shqiptare, bënë që rezistenca e Lidhjes së Prizrenit, përkundër trimërisë dhe guximit të dëshmuar të shqiptarëve, përkohësisht të thyhej por jo edhe të përfundonte ideali i saj-asnjëherë.
Kthimi në Malësi
Burrat e njohur të Malësisë, luftës i shkuan gjithmonë atje ku ajo shpallte mejdan për matjen e trimërive. I tillë ishte Mic Sokoli, i tillë u dëshmua edhe Ali Ibra, Binak Alia e shumë të tjerë.
Shembulli më i mirë i luftëtarit tipik shqiptar, natyrisht vinte nga Malësia, ndaj edhe nuk ishte e rastësishme që shumica prej tyre jo vetëm se u bën emra të pazëvendësueshëm, por shumë herë ata edhe u flijuan larg vendlindjes duke mbrojtur çdo cep të atdheut.
Prijësit e Lidhjes nuk ishin vetëm luftëtar të dalluar por edhe heronj të vërtetë. Ata ishin udhëheqës të zgjuar dhe gjeneral shembullor të cilët përcillnin tek brezat artin e luftës çlirimtare dhe idealin e pashuar të atdhedashurisë. Ishin mësues të kryengritjeve kombëtare për të cilat Shqipëria Etnike ofroi djemtë më të mirë nga çdo familje dhe shtëpi.
I tillë ishte Ymer Prizreni,Abdyl Frashëri, Sylejman Vokshi, Ali Ibra, Dedë Gjon Luli, Haxhi Zeka, i tillë u dëshmua edhe Mic Sokoli, Binak Alia, Sefë Kosharja, Mehmet Shpendi e shumë të tjerë. Emrat e tyre ishin vetëm disa nga emrat e trimave të pa harruar të Lidhjes Kombëtare Shqiptare, të cilët në çdo kohë dhe periudhë lanë pa mend Perandorinë pushtuese turke dhe pushtuesit sllavo-grek, me besnikërinë e tyre ndaj atdheut dhe heroizmat e treguara në beteja për mbrojtjen e të gjitha trojeve të Shqipërisë etnike.
Vetëm kështu përpjekja për liri dhe mbrojtjen e tërësisë territoriale të tokave tona mundi të vazhdonte e pandërprerë deri në shpalljen e Pavarësisë, vepër pa të cilën atdheu ynë nuk do të ishte ky që është sot. Heroizmi i tyre, lartëson dhe ngritë në piedestal kombëtar emrin e Ali Ibër Nezës dhe prijësve tjerë historik, si në vitet e veprimit të Lidhjes së Prizrenit(1878-1881), para dhe pas saj.
Malësia ishte edhe vendstrehim i sigurt për figurat kryesore të kombit, ku pas shuarjes së Lidhjes, një kohë, atje do të qëndronte edhe Kryetari i Qeverisë së përkohshme të saj, Ymer Prizreni,të cilit më kot Perandoria Turke i bëri shumë oferta për bashkëpunim me pushtuesit osman, ngase ai nuk i pranoi ato asnjëherë.
Shembulli i atdhedashurisë së Ymer Prizrenit mbetet i veçantë, sublim dhe përjetësisht i pa harruar. Ai edhe pse në moshën mbi 60 vjeçare, hodhi poshtë me përbuzje çdo ofertë të perandorisë osmane, duke u përgjigjur se edhe po ti jepnin të gjitha parat e Perandorisë dhe vet Sulltani ti ofronte kolltukun e tij, ai nuk donte të dëgjonte më kurrë për Turqinë.
Pas kësaj përgjigje të vendosur,si ndëshkim, pushtuesit osman do ti merrnin atij, të dy vajzat dhe gruan e shtyrë në moshë, duke i dërguar ato për syrgjynosje në Turqi.
Megjithatë Ymer Prizreni nuk do të dorëzohej as para këtij presioni dhe do të strehohej përkohësisht në shtëpinë e Ali Ibrës në Shipshan të Malësisë, prej nga pastaj do të kalonte në Ulqin, ku nuk do të shkonte shumë kohë dhe do të mbytej me mjete të forta nga agjentë turko-malazez,mu para derës së shtëpisë në të cilën banonte.
Përveç Ymer Prizrenit, pas thyerjes së Lidhjes Shqiptare edhe Sylejman Vokshi do të qëndronte rreth 5 muaj në Malësi, prej nga bashkë me Ali Ibrën do të përgatisnin të paktën edhe dy kryengritje të reja anti-osmane, derisa edhe ai, në vitin 1885,do të kapej përfundimisht me tradhti nga njerëz të shitur dhe dënohej me burgim të përjetshëm nga Perandoria turke.
Me burgosjen e Sylejman Vokshit, veprimtaria e Ali Ibrës së mbetur pa bashkëpunëtorët më të ngushtë do të vështirësohej dhe binte nga intensiteti, por megjithatë edhe ai njëjtë si Ymer Prizreni e Sylejman Vokshi ,nuk u shit asnjëherë për grada as pasuri.
Ali Ibra nuk pranoi kurrë tituj as pozita perandorake të ofruara kohë pas kohe nga turqit dhe dallkaukët e tyre, duke mbetur përgjithmonë besnik i çështjes kombëtare dhe bartës i papërkulur i idealeve të Lidhjes, deri në vdekjen e tij më 1900, në fshatin Osek pranë Gjakovës, ku kishte kaluar vitet e fundit si njëri nga anëtarët e rrallë të kryesisë së Lidhjes, që do të ndërronte jetë nga vdekja e natyrshme dhe me krye në jastëk.
Dekoratat e vetme të cilat ai nuk do ti refuzonte, ishin ato që atij iu ndanë nga atdheu dhe bashkë-familjarët, pas vdekjes. Me të parën do të dekorohej në vitin 1937 nga Mbreti Zog, kurse më 12 tetor të vitit 2012,me rastin e 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë, do të përjetësohej edhe me një shtatore bronzi në fshatin Osek pranë Gjakovës, nga të afërmit e tij, lavdia e të cilit nuk mund të shpaloset tërësisht vetëm me një shkrim dhe as detyrimi ndaj tij si hero i kombit,nuk do duhej të përfundonte vetëm me kaq “pak” nderim.
Burimet:
1.“Historia e Lidhjes së Prizrenit” ( gazeta “Shekulli” 11.01.2014)
2. Libri “Krijuesit e Historisë” 2012 Prishtinë
3. Si e mbrojti Ali Ibër Neza Lidhjen e Prizrenit”.Alma Mile;10 tetor 2012,Panorama
4.”Berisha e Jahjaga zbuluan shtatoret e Ali Nezës dhe Isa Boletinit” : gazeta “koha” 12.10.2012
5.“Monografía “Krahina e Plavë Gucisë nëpër shekuj”, Rexhep Man Dedushaj,
6. Wikipedia

Gani Qarri Cyrih, 1 gusht 2014

DHJETE VJETET E JETES SE ALI ASLLANIT, TE PA VLERESUARA

August 2, 2014 by dgreca

Nga Enver Memishaj *)
Ditët e fundit në gazetën “55” është botuar një autobiografi e Ali Asllanit (1882 – 1966) si dhe dy artikuj me kujtime në gazetën “Telegraf”, ku është pwrshkruar shwrbimi i shquar i kwtij burri qw i sjellw atdheut tw tij.
Në këto shkrime vetwm sa përmëndet qwnia e Ali Asllanit si kryetar bashkisë së Vlorës, nga 20.12.1918 deri më 30.11.1920 dhe nga prill i vitit 1934 deri në korrik të vitit 1939, po t`i shtojmë edhe kohwn si sekretar i Qeverisë së Ismail Qemalit në vitin 1913 dhe kohën e internimit nga pushtuesi italian, dalin mbi 10 vjet nga jeta e tij, një peiudhë mjaft e gjatë nw jetwn e njw njeriu dhe me shumë rëndësi në shërbimet që ai i ka sjellë vendit të tij.
Nisur nga sa sipër po paraqes sado shkurt vetwm kontributin e Ali Asllanit si kryetar i Bashkisë së Vlorës, pothuajse i pa njohur nga publiku i gjerë.
* * *
Kur në dhjetor të vitit 1918, në Durrës u krijua qeveria e Turhan Pashës, menjëher, më 20 dhjetor, e dekretoi, Ali Asllanin kryetar të administratës lokale të Vlorës. Në këtë detyrë ai qëndroi deri në 30 nëntor të vitit 1920 .
Në atë periudhë ai kontribuoi seriozisht në çështjen kombëtare. Është për t`u veçuar roli tij i rëndësishëm për mbrojtjen e çështjes kombëtare, lidhur me pretendimet italiane për territore shqiptare, përpara të dërguarit personal, të Presidentit Ullson, në Shqipëri, konsullit Josef Haven, i cili qëndroi 15 ditë në shtëpi të Qazim Kokoshit dhe 15 ditë në shtëpi të Ali Asllanit.
Ali Asllani kishte bashkëshorte mbesën patriotit të shquar vlonjat Qazim Kokoshit, gjë që e lidhte më shumë me Vlorën dhe me çështjen kombëtare shqiptare.
Në detyrën e kryetarit të Bashkisë, në shkurt të vitit 1919, Ali Asllanit i mbetet vlera dhe mirënjihja jonë për organizimin dhe nderimin e përcjelljes në përjetësi të Ismail Qemalit. Sipas tij: “Këshilli Bashkiak i qytetit, ku mbisundonin patriotët, propozoi që varri i Ismail Qemalit të vendosej në sheshin qëndror të qytetit, pranë shtëpisë ku kishte lindur Ismail Qemali dhe pranë selisë së Kuvendit Kombëtar, ku ai kishte shpallur Pavarësinë e Shqipërisë. Por komanda ushtarake italiane, nga frika e shpërthimit brenda në qyteti të manifestimeve patriotike gjatë varrimit dhe duke justifikuar se projekti i rregullimit të sheshit qëndror ishte ende i pa përfunduar, nguli këmbë që trupi të varrosej në Kalanë e Kaninës, të paktën përkohësisht, aty ku qenë varrosur paraardhësit e Ismail Qemalit”.
Adhurimi dhe respekti që Ali Asllani kishte për Heroin e Pavarësisë dalin qartë, jo vetëm në vargjet që ai krijoi për të, por edhe në ato pak kujtime që mundi të botojë në raste përvjetorësh të Pavarësisë. Në vargjet e poezisë “Ismail Qemali”, poeti i madh, me forcën e penës së tij përshkruan gjithë historinë e Plakut të Vlorës, apo “Plakut të pavdekshëm”, siç e quante ai; jetën e tij; vështirësitë që ai ndeshi për Shpalljen e Pavarësisë; rolin që ai lujajti në të; patriotizmin; sakrificat; dashurinë që kishte populli për të; e deri tek dëmi që i solli kombit vdekja e papritur e tij, duke e mbyllur me vargjet që sintetizojnë krejtësisht jetën dhe veprën e Ismail Qemalit:
Emr’i tija i vërtetë / është Nëntor njëzet e tetë…
Gjatë viteve 1919-1920, Ali Asllani, në bashkëpunim me një inxhinjer italian ndërtoi merkaton e qytetit në rrugën Vlorë –Skelë dhe rikonstruktoi dy trotuarët e kësaj rruge. Ai u interesua edhe për rikonstruksionin e kalasë së Kaninës, por ngjarjet rrodhën ndryshe, ai u largua nga Vlora dhe dëshira e tij mbeti vetëm dëshirë.

Më 1920, si kryetar i katundarisë, mbështeti Luftën heroike të Vlorë duke shkruar dhe himin e fuqishëm të kësaj lufte dhe disa poezi të tjera të njohura dhe të vlerësuara. Për veprimtarinë e tij atdhetare ai u burgos prej pushtuesve italianë dhe më pas u internua në ishullin e Sazanit me shumë patriotë të tjerë.
Në festimet madhështore që u organizuan pas fitores së Luftës së Vlorës, më 3 shtator 1920, ai mbajti para popullit një fjalim të nxehtë atdhetar, si dhe i bëri në emër të popullit një telegram urimi qeverisë së Sulejman Delvinës, që edhe iu përgjigj atij.
Gjendet gjithashtu një korespodencë ndërmjet “Komitetit Mbrojtja Kombëtare” dhe kryekatundarit të Vlorës Ali Asllani, ku del qartë angazhimi total i tij në luftën për çlirimin e Vlorës, nga pushtuesi italian.
Me rastin e festimit të 28 nëntorit 1920, Ali Asllani, ftoi në qytetin e Vlorës kryeministrin Sulejman Delvina të cilin edhe e shpalli “Qytetar Nderi të Vlorës”. Ishte i pari shqiptar që u shpall qytetar nderi i Vlorës.
Më 17 dhjetor 1920, nga Tirana, Ali Asllani dhe Qazim Kokoshi lajmërojnë me gëzim Shoqërinë “Mbrojtja Kombëtare” në Vlorë: “Shqipëria u pranua në Lidhjen e Kombeve. Urime nga zemra…”
* * *
Në prill të vitit 1934, ai u zgjodh për herë të dytë kryetar i Bashkisë së Vlorës, jo vetëm si një personalitet vlonjat, por edhe me veprimtari të gjerë në shërbim të atdheut e të kombit, detyrë që e ushtroi deri në korrik të vitit 1939.
Gjatë ushtrimit të detyrës, Ali Asllani bëri shumë shërbime të shquara për t`i dhënë Vlorës pamjen e një qyteti europian dhe me qëllim që qytetarëve t`u shërbente sa më mirë.
Kështu p.sh. në vitin 1937, bashkia, nxorri disa urdhëra sipas të cilëve: tregëtarët duhet të kalonin në vizitë mjeksore, për periudhën 1 maj deri më 15 shtator, dyqanet dhe aktiviteti tregëtar duhet të bënte pushim prej orës 12 deri në 15, kjo për arsye shëndetësore, si të tregtarëve edhe të popullit që të mos dilnin në kohën e nxehtë, etj.
Për herë të parë kur bashkia drejtohej nga Ali Asllani janë çelur shkolla foshnjore dhe kopshte.
Po kështu, bashkia shpërndau 2000 kv. misër dhe barna falas për të vobektit. U bë zgjerimi i rrugëve, u dha urdhër për lyerjen e dyqaneve, u ngritën banjo publike për gra dhe burra, u bë rregullimi i tregut, u ndanë veç shitja e druve, fruta zarzavateve etj, u ndërtuan bar – restaurante, u nxit shfrytëzimi banjove të detit etj.
Në një prononcim të bashkisë thuhet se: “Kjo bashki çështjen e ujit e ka në krye të programit të veprimeve të sajë dhe i ka kushtuar gjithë kujdesin e sajë që meriton… për herë të parë është bërë studimi me inxhinjer kompetent…”
Në vitin 1937, Ali Asllani u kujdes dhe bëri një punë të mirë, që gëzimi 25 vjetorit të Pavarësisë Kombëtare, të hynte në çdo vatër vlonjate në qytet dhe në fshat. Në Vlorë, ishte formuar komisioni i festimit të 25 vjetorit me këtë përbërje: Kryetar kapiten Kamber Qafmolla, komandant xhandarmërie dhe zëvëndës prefekt, Ali Asllani, kryetar i bashkisë, Aristidh Ruçi, Pandeli Bezhani, Hamza Isai, Asim Kokoshi, Skënder Muço, Sif Kedhi, Seit Qemali.
Po kështu nga çdo komunë u caktuan për të vajtur në Tiranë një grup valltarësh djem e vajza.
Gjatë vitit 1937, me interesimin e Ali Asllanit dhe nxitjen e tij, ka funksionuar edhe Shoqëria “Gruaja shqiptare”, e komunave, me këtë përbërje: Dukat: Nasybe Thanasi, Nartë: Zenepe Lepenica, Mesaplik: Arelbaj Deraj, Gërnec: Angjelina Shllaku, Drashovic: Rukie Qazimi, Sevaster: Zonja e Remzi Ramos
Si kryetar i Bashkisë, Ali Asllani bëri përpjekje për ngritjen e bibliotekës publike të qytetit. Dhe natyrisht një mëndje e ndritur si e tija, nuk mund të qëndronte indiferent kur mendnte se Vlora nuk kishte bibliotekë, për të ndriçuar mendjet e qytetarëve të sajë. Në një prononcim të tij në shtyp ai iu përgjigjet një grupi qytetarësh vlonjatë: “Në të ndershmen gazetë “Jeta e Re”, më datën 8.7.1937, bëhet fjalë për një bibliotekë në Vlorë.
Krijimi i bibliotekës në Vlorë, është brënda programit e veprimeve të kësaj bashkie, dhe nga ana e kësaj kryesie është propozuar që në vitin e kaluar, por për ngushticë financiare nuk u realizua; dhe tue qënë brenda programit sajë, me të parë mundësinë financiare do të propozohet rishataz në buxhetin e ri. Me nderime Kryetari i Bashkisë Ali Asllani”.
Pra si datë fillimi i bibliotekës publike të Vlorës mund të merret vitit 1938, me gjithë se edhe këtë viti, shtypi shkruan: “Në Vlorë nuk ka bibliotekë. Syrja bej Vlora ka nje bibliotekë dhe a nuk do të ishte mirë që t`ia falte Vlorës. Si një xhest patriotik?”. Pra në Vlorë biblioteka publike ka filluar të funksionojë vetëm në vitin 1939.
Përveç aktivitetit të tij politiko-atdhetar, si dhe krijimtarisë letrare, Ali Asllani do mbetet i njohur për qytetin e Vlorës edhe për ndërtimin e dy monumenteve:
“Shtylla e Flamurit Kombëtar”, në Sheshin e Flamurit, dhe “Kulla e Sahatit”, që u financua nga tregëtarët e këtij qyteti.
Skicë-idetë e këtyre monumenteve u përgatitën prej tij dhe inagurimet u bënë në vitin 1937, gjatë periudhës që ai vetë ishte Kryetar i Bashkisë së qytetit.
Për ndërtimin e Kullës së Sahatit, me vendim të Këshillit të Bashkisë datë 5.8.1937, u lidh kontratë me skluptorin e njohur Odise Paskali, për katër faqet zbukuruese të Kullës, ku do të realizoheshin: 1. Fytyra e Skënderbeut, 2. Fytyra e Mbretit, 3. Fytyra e Ismail Qemalit, 4. Shqiponja dy krenare. Fusha e Sahatit duhej bërë me numura romak. Sahati përveç anës funksionale ka edhe vlera artistike dhe për këto arsye është shpallur në vitin 2006 nga ish ministri i kulturës Dr. Bujar Leskaj monument kulture.
“Më 1 shtator 1938, u inagurua në Vlorë, tamam në vendin ku heroi i indipedencës shqiptare pat ngrehur Flamurin e Lirisë, Shtylla e Flamurit Kombëtar… Populli kishte ardhur nga të gjitha fshatrat… Turmat e mëdha… ishin të ekzaltuara nga një gëzim i jashtëmasëshëm. Në fytyrën e sejcilit shquhej një gas, që është i rrallë. Mori pjesë një përfaqësues i N.M. së Tij Mbretit, Xhafer Ypi dhe dërgata të qeverisë e parlamentit…
Është një inspirim poetik dhe një realizim i mbushur me mundime e sakrifica. E para i dedikohet kryetarit të sotëm të bashkisë z. Ali Asllani dhe e dyta sakrificave të Institutit të Bashkisë së vendit tonë”.
Ali Asllani mbajti lidhje të rregullta më Mbretërinë me qëllim që ai të përfitonte sa më shumë për qytetarët e tij, kështu me rastin e martesës së N.M. së Tij Mbretit Ahmet Zogu me N.M.e Saj Konteshën Apony, me fondet e bashkisë së Vlorës u martuan 10 vasha të varfëra.
Në atë kohë qytetet tona ishin të prapambetura, por Ali Asllani u kujdes për çdo gjë që Vlora tu ngjante qyteteve të Europës që kishte shëtitur, kështu në maj të vitit 1939, kemi një urdhëresë të bashkisë sipas së cilës “Llozhurat (plehrat) nuk do të hidhen në rrugë por në një teneqe…”
Gjatë viteve 1937 – 1938, Ali Asllani veç të tjerave u kujdes edhe për veprimtarinë e shoqatës kulturore sportive “Ismail Qemali”, organizimin e Bandës Muzikore të Bashkis, etj.
Për kontributin e tij të madh në ngritjen e pasurimin e Muzeut të Arkeologjik të Vlorës, qeveria e Francës, më 8 dhjetor të vitit 1937, i akordoi atij titullin “Oficeri i Akademisë Franceze”
Zgjedhja e Këshillit të Bashkisë, në shtator të vitit 1938.
Zgjedhjet e reja për Asamblenë e Bashkisë, qenë mbaruar dy javë më parë, dhe patën fituar këta zotrinj: Spiro Suli, Epaminonda Bezhani, Qazim Hamdiu, Menduh Sharra, Ali Çakërri, Hamza Isai, Tom Stamolla, Esheref Dano. Eqerem Sorra, Sabri Mezini.
Pardje këta zotrinj që do të formojnë Asamblenë e re, u mblodhën në sallën e bashkisë dhe votuan për kryetarin e Asamblesë dhe për anëtarët e këshillit. Për kryetar me shumicë votash fitoi z. Spiro Suli dhe për këshilltar: Spiro Suli, Qazim Hamdiu, Epaminonda Bezhani, Menduh Sharra.
* * *
Folëm shkurt vetëm për shërbimet e shquara që Ali Asllani i solli Vlorës dhe vendit të tij si kryetar i Bashkisë, në atë periudhë aq të vështirë të vendit tonë.

*) Nxjerrë nga libri autorit “Historia e Bashkisë së Vlorës 1912 – 1920”, që është në shtyp.
Botuar në gazetën “ 55 “, Tiranë, dt. 2.8.2014, f. 16-17

Maqedonë, ilirë e epirotë

August 2, 2014 by dgreca

Nga Astrit Lulushi/
Më 2 gusht 338 pes – një ushtri e Maqedonisë e kryesuar nga Philip II mundi forcat e bashkuara të Athinës dhe Tebës, në Chaeronea, Boeoti, duke siguruar mbizotërimin maqedon në More dhe Egje. Filip II, lindur më 382 pes, ishte mbret i Maqedonisë nga viti 359 pes deri kur u vra më 336 pes. Filip ishte kalorës i mirë – emri i tij do të thotë “filo” admirues dhe “hipos” – hipur, mbi kalë). Ai ishte babai i Aleksandrit të Madh, megjithëse e shoqja e tij, Olimpia, e cila besonte në kulte e bestytni, thoshte se ishte mbarsur në ëndërr nga një gjarpër (perëndi krijuese sipas mitit Ilir).
Filipi ishte trim e finok – atij i atribuohet edhe fraza e njohur “divide et impera” – “përça dhe sundo”. Kur ishte fëmijë, Filipi u mor peng në Tebë, qytet-shtet, në atë kohë fuqi ushtarake mbizotëruese në rajon. Në Tebë, Filipi mori edukim ushtarak dhe diplomatik, aftësi që i përdori më pas për të ri-fituar fronin maqedon. Gjatë periudhës si mbret, për hir të aleancave apo politikës dinake, Filipi pati 7 gra ose u martua 7 herë.
Sipas historianit Athenaeus, gruaja e parë e Filipit ishte Audata, bija e mbretit ilir Bardhyll i Dardanisë. Historianë thonë se gratë ilire shquheshin si luftëtare dhe udhëheqëse në luftë, aftësi që Audata ia kaloi vajzës së saj, Cynane (Synanë), duke e stërvitur si kalorëse për luftë e gjueti. Edhe Cynane bëri të njëjtën gjë me vajzën e saj Euridice.
Mes grave të tjera të mbretit Filip ishte edhe Olimpia, nëna e Aleksandrit të Madh. Olimpia ishte vajza e Neoptolemit (Ptolem, Pirro), mbret i Mollosëve të Epirit. Familja e saj i përkiste fisit Aeacidaes të Epirit, që thoshte se e kishte prejardhjen nga Neoptolemi, biri i Akilit legjendar.
Sipas Plutarkut, emri i saj ishte fillimisht Polyksena; pastaj e ndryshoi në Myrtale kur ishte vajzë e re para martesës me Filipin; Olimpia ishte emri i tretë që ajo e mori kur i thanë se burri i saj, Filip, kishte dalë fitues në Lojrat Olimpike më 356, lajm që përkoi me lindjen e Aleksandrit. Emri i saj i fundit ishte Stratonicë, që shihet më tepër si epitet që iu dha pas fitores për çështje trashëgime ndaj Euridices, bijës së Filipit gjatë martesës me Synanën. Olimpia dhe Filipi, patën edhe një vajzë, Kleopatrën – kështu, nuk është rastësi që emrat mollosë Ptolem a Neoptolem e Kleopatra ndeshen brez pas brezi deri në fund të dinastisë së Ptolomeut në Egjipt.
(mare nga Histori: Çfarë ka ndodhur më 2 gusht?/astritlulushi)