DIELLI: KANDILI KOMBËTAR

August 8, 2013 by dgreca

Janë shkruar shumë artikuj në fletore dhe të përkohëshme shqiptare mbi historin’ e DIELLIT prej njerësve të ndryshmë se si dhe qysh u-themelua ky kandil kombëtar, dhe pa dyshim njerës të tjerë do t’shkruajnë në t’arthmen mbi këtë pikë.

Me mbylljen e gazetës “Kombi” në Boston dhe të revistës “Albania” në London, qe nevojë e domosdoshme për botimin e një gazete kombëtare jashtë Shqipërisë që të lëftonte për të drejtat e popullit shqiptar. Dhe kjo nevojë u duk më tepër kur Xhon-Turqit burgosnë Dervish Himen sepse i gjetnë Flamurin e Shqipërisë me vete, dhe asnjë gazet’ e brendëshme nuk guxoj dot të fliste për mbrojtjen e tij nga frika e Xhon-Turqve.

Ahere Faik Konitza në London dhe Fan Noli në Boston u-muarnë vesh për botimin e një gazete shqip n’Amerikë.Ata nukë njiheshin personalisht, njohja e tyre qe me anë të shkrimeve në shtyp dhe të letre-këmbimit, dhe ashtu u-lith miqësia në mes të dyve. Natyrisht patnë dhe shokë të tjerë që e biseduan çështjen e gazetës, po fakti është se ata të dy qenë shkaktarët kryesorë për botimin e DIELLIT. Me përpjekjet e tyre u-ndes ky Kandil Kombëtar më 15 shkurt 1909, dhe është mbajtur ndezur gjer sot nga Vatranët e dedikuar dhe patriotë të vërtetë që s’janë larguar kurrë nga VATRA.

Kush e pagëzoj DIELLIN me këtë emër, nuk e di dot, kjo gjë munt të jetë shënuar në rekordin e shoqërisë “Besa-Besën” kur u vendos botimi i tij, po ku munt t’a gjejmë atë rekord? Kurse për themelimin e VATRES gjenden plot dokumenta historikë, ndonëse shumë herë janë shtrëmbëruar nga njerës të pakujdesur, besoj kjo është fjala më e urtë që munt të përdorim. Për shembëll, kur u-festua Dekata e Parë e Federatës Vatra, dolli një numër i posaçmë i DIELLIT me 16 faqe, dhe atje është botuar një artikull i gjatë prej Faik Konitzës mi historin’ e VATRES, i cili në paragrafin e fundit thotë këto: “Për emërin, formën federale, kanunorën, regulloren, dhe shpiritën e parë të VATRES, jam responsible (përgjegjës) unë. Po e drejta është që VATRA, të cilën un’ e lashë çilimi shtatë muajsh, u-rit, u-madhua, u-bë një forcë nga Fan Noli dhe Vatranët e Amerikës, më 1915-1919, dhe n’atë shvillim unë s’kam patur as një pjesë. (Pjesë e nxjerrë nga “Historia e Federatës VATRA” e Refat Xh. Gurrazezit)

Kampet e internimit të regjimit komunist në Shqipëri

August 8, 2013 by dgreca

Kampet e internimit të periudhës 1945-1954, nga kampet e Krujës dhe Beratit, deri tek i Portopalermos dhe i Tepelenës/

Nga Simon Mirakaj/

Menjëherë mbas çlirimit dhe vendosjes të pushtetit komunist në Shqipëri filluan raprezaljet kundra kundërshtarëve politik. Nëse në pjesën e Europës perëndimore filluan rindërtimin, mbas shkatërrimit të luftës, në pjesën e Europës Lindore filluan të hapin kampe internimi, që ngjasonin me kampet e nazismit.Filluan vrasjet me gjyq e pa gjyq,filluan torturat në burgje,internimet,rrëmbimi i pronave etj.Shqipëria u kthye në një shtet burg.Këtij terrori të panjohur në historinë e popullit tonë ju thurën dhe këngë, si ajo e famëshmja”enver hoxha e mprehu shpatën”.Shpata e Demokleut i qëndroi mbi kokë njerëzve të pa fajshëm për dyzet e pesë vjet.Nëse do të kishte çmime për krime,burgime dhe internime Shqipëria për nga numuri i popullësisë do të zinte vendin e parë, janë vrarë me gjyq e pa gjyqe 6000 vetë,janë burgosur 23000 persona,janë internuar e dëbuar 400000 persona. Në cilin vend u vra gruaja shtatëzënë, në cilin vend u vranë poetët, në cilin vend u var poeti, u vranë klerikët.Në cilin vend u dënua me ligj fëmija në djep,me internim dhe doli nga kampi 45 vjeç? Për mua është e vështirë të përshkruaj çfarë ndodhi me ne, në këto kampe.Për të qenë sa më i saktë duhen shtruar disa pytje:

1- Çfarë kuptojmë me fjalën internim,apel ?

.2 -Si bëheshin internimet e periudhës 45-54?

3- Sa kampe kishte?

4- Si trajtoheshin njerëzit?

Me fjalën internim në kuptimin linguistik kuptojmë një qëndrm të detyruar në një vend të caktuar. Duhet shtuar në një vend të caktuar të rrethuar me tela, e me polici të pa shpirt që përveç emrit njeri, nuk kishin as gjë të përbashkët me të.Apel do të thotë thirrje emër për emër,ky apel bëhej tre herë në ditë, me orar të vënë nga komanda.Internimet beheshin pa vendime.Vendimet i kishte vetë sistemi i diktaturës që po venodsej në Shqipëri.Makinat të shoqëruara me polici ju afroheshin shtëpive të rrethuara nga ushtarë të armatosur. I nxirrnin nga shtëpitë me forcë plaçkisnin çfarë ishte me vlerë dhe duke i shtyrë i hipnin në makinë e i nisnin nëpër kampe përqëndrimi të shpërndarë në të gjithë vendin. Duke i lënë të marrin vetëm rrobat për të fjetur, e a to me numër.Veriu dërgohej në jug ndërsa jugu në veri.

Kampi i internimit i Beratit dhe Krujës

Dy ishin kampet e fillimit, ai i Beratit dhe i Krujës..

Kampi i Krujës(17Qershor-7 korrik 1947).Në këtë kamp të intrnuarit kanë jetuar me 600 gramë bukë misri në ditë.Plot dy vjet punuan të internuarit me punë të rëndë krahu.Ata flinin në stallat e kafshëve të rrethuar me tela e të ruajtur nga policia.

Në Berat të internuarit jetonin në kazermat e pashait e në kala.Një pjesë që ishin me të rinj i dërguan në Kuçovë për të punuar.Kur nuk e bënin normën, rriheshin nga komandanti i kampit Pandi Anastasi. Duhet theksuar se kampet ishin mbushur me gra, fëmijë, e pleq.Kampi i Krujes edhe i Beratit u nda në dysh. Me këtë mënyrë ndanin familjet. Nga Kruja një pjesë i internuan në Kashar për të punuar dhe të internuarit e Beratit i dërguan në Kuçovë.Në Nëntor të 47 të internuarit i dërguan në Kamëz i strehuan nëpër çadra e stalla.Këtu, thotë një nga të internuarit e atij kampi kemi punuar zbathur edhe në kohën e dimrit ku balta shkonte deri në gju.Të internuarit e kampit të Beratit në 49 i dërguan në Tepelenë në kampin e çfarosjes apo Aushvici shqiptar. Gjatë rrugës për në Tepelenë makina rrëzohet dhe si pasojë vdiqën Fadil e Xhuma Petrela.Në 14 prill të 49 shumë djem të moshës 14, 15 vjeç i dërguan në Lozhan.

Lozhan, 14 prill -12 dhjetor 1949

Ja si tregon një i internuar në kampin e Lozhanit Vasil Kokali;Para se të shkonim në Lozhan,kemi qëndruar në Godoviat të Gramshit 17 ditë pa strehë në qiell të hapur,edhe moti ishte për ditë me shi.Nga Godoviati u arratisën 9 vetë,6 kaluan kufirin një u vra,një u plagos e një u kap i gjallë.Në 7 Maj të vitit 1949 të shoqëruar nga forca të shumta ushtarësh, u nisëm nga Godoviati në këmbë për në Lozhan të ngarkuar me rraqet tona,mbas tre ditësh kemi mbërritur në Lozhan të rraskapitur nga lodhja e të uritur ,rrugës kemi ngrënë gjethe hardhije të egër. Punën e kishim shum të rëndë,hapje rrugë, ku gjetëm edhe 80 çamë.Kush nuk realizonte normën tregon Vasili e futnin për ndëshkim në ujin e lumit Devoll deri në brez – mos harroni këta të internuar ishin të moshës 14 ,15 vjeç.Në kampe janë rrahur në mënyrë barbare si Nikolla Bicuni nga Dropulli i sipërm dhe Safet Xoxi nga Paramithija e Çamërisë. Më 12 dhjetor një pjese të internuarëve transferohen nga Lozhani për në Portopalermo.

Portopalermo,dhjetor 1949-50

Mua më nisën për në Portopalermo,thotë V.Kokali në Lozhan më mbetën dy vëllezrit njëri 14,e tjetri 15 vjeç,ndërsa motrën e nënën i dërguan në kampin e Valiasit, familja ishte ndarë në tre kampe e kjo jo pa qëllim.Në orën 5 të darkës na kanë hipur në makinë nën shoqërinë e një shiu të imtë.Të gjitha lëvizjet nga një kamp tek tjetri i bënin gjithmonë nën shi.Më 14 dhjetor në orën 10 të natës arritëm në Portopalermo.Në këtë kala kemi gjetur gra, fëmijë,plaka e pleq të ardhur nga kampi i Tepelenës.Në këtë kamp kishin sjellë për ndëshkim familjet më të nderuara nga krahina e veriut,si të Fiqiri Dines,të Markagjonit,të Mirakajve,Kaloshëve,Të Hysni Demës,të Cen Elezit,Preng Previzit,të Sina Goles,Nush Topallit,Pal Pognit,si dhe shumë beqarë si Shpend Sherfi,Xhevit Matjanin,Bajram Xhafen,Avni Agollin,Hazis Kurjanin,Kujtim Velmishin,Sabri Dergutin,Luigj Markun e të tjerë.Më vonë erdhën ata që u liruan nga burgu si Fatbardh Kupi,Viktor Dosti,Alush Dizdari,Isuf e Imer Keqi,e shumë nga Devolli që s’më kujtohen emrat.Në këtë kamp fatëmirësisht nuk ishte i gjatë qëndrimi se do të kishim vdekur të gjithë.Kapter Ahmeti nga Kuçi i cili më parë kishte qenë gardian i burgut të Gjirokastrës i transferuar me detyrë në Portopalermo,u çudit nga kushtet tepër të këqia duke thënë se Kalasë së Gjirokastrës i ka dalë nami se kjo qenka për të qarë hallin.Këtu të Internuarit u verbuan nga mungesa e vitaminave,si Ndue Doshi,Mark Doshi,ata ecnin këmba doras Ushqimi ditor ishte 400gramë bukë thekri e një lugë lëng groshe.Në kala rrezja e diellit nuk depërtonte asnjëherë,dritaret ishin shumë të vogla,ambjenti ishte gjithmonë në terr,lagështirë ishte një gejndje tmerri.Për të fjetur si dyshek kishim rrasat e gurit,ujë të kripur e me krimba pinim nga pusi që ishte në hyrje të kalasë.Në kamp buka gatuhej e piqej në kala.Një ditë i them bukëpjekësit :- Ore Ded’, s’të kam parë asnjëherë të pastrosh govatën e gatimit,ai mu përgjigj se unë kurrë s’kisha me mujtë me e pasturue ma mirë se minjtë.

Kampi famëkeq i Tepelenës

Tepelenë (9Prill 1949-14Mars 1954).Kampi ngrihej rrëzë kalasë,buzë lumit Bençe ,në gazermat e ngritura nga ushtria italiane gjatë luftës së dytë botërore.Në kampe ngriheshim në orën 5 për apelin ndërsa në orën 6 do të grumbulloheshim para drejtorisë për të na caktuar punën.Organizimin e punës e bënte policia e kampit, në përbërjen e saj kishte 15 policë. Një pjesë punonim në baçen e komandës, pjesa tjetër priste e trasportonte dru në kurriz nga mali i Turanit 7 km larg .Ndërsa gratë mblidhnin pleh organik nëpër stanet e maleve të Tepelenës e i transportonin në kurriz me litar,disa punonin me bel ,bënin qelizëm ,të tjerë mbanin driza në kurriz për t’i çuar në kamp për guzhinën ,drizat i merrnin 5 km larg kampit.Për transportin e drizave komanda kishte caktuar një skuadër me vajza të reja,të cilat shkonin dy herë në ditë.Kapterri që i shoqëronte nuk i lejonte që të pinin ujë.Këto ishin vajza të familjes Kaloshi,Mirakaj,Markagjoni,Demaj,Tuçi nga Mirdita,Gole.Topalli[Suzana Topalli].Nga lodhja,urija,ato vendosën të hidhen të ngarkuara me dru në lumin Vjosë, njëra prej tyre kundërshtoi, duke iu thënë se ne nuk bëjmë asgjë vetëm ju shtojmë dhimbjen nënave tona. Shpesheherë kur ktheheshim nga puna ishim të lagur prej shiut, rrobat na thaheshin në trup.Kampi kishte 2000 persona.Racioni i ushqimit ishte 80 gr.oriz për person 50 gr makarona,bollgur,grosh të gjitha me krimba,9 gr.vaj,5 gr kripë e 400 gr.bukë.Në kampe njerëzit hanin çfar të gjenin,si lende derrash gorrica të egra ,mish të ngordhur kur i gjenin gjatë punës..Kampi ishte i mbushur me predha të mbetura nga lufta italo greke ,komanda vinte edhe fëmijët për t’i stivosur.(Vijon)

Abonoho tek gazeta “Dielli”

Dergoje cekun ( i paguhet Vatres) me $ 60 per abonim vjetor ne SHBA dhe $ 100 ne Europe dhe Australi. Keni deshire te anetaresoheni ne Federaten “Vatra”? Me $100 siguroni anetaresimin dhe gazeten Dielli.

ADRESA

VATRA

2437 SOUTHERN BLVD

BRONX, NY 10458

Fahri Xharra:E harruam Plisin!

August 8, 2013 by dgreca

Fahri Xharra:E harruam Plisin!/

Historiani Fahri XHARRA në lidhje me ngjarjet e fundit që po ndodhin me popullin shqiptar thot se:

“ E gjithë kjo e ka çka po ndodhë në mes nesh e ka edhe mënyrën shqiptare të përgjegjës së qytetëruar . Plisi i bardhë . Plisi i bardhë është harruar.!

E kemi harruar Plisin e bardhë që edhe Pirroja e bartëte , edhe Odiseu ,por edhe Aleksandri i Madh. Bota pa dashtas ka filluar të harron se aty jetojnë shqiptarët në tokat e veta.

Ne figure “ODISEA me plis te bardhe.

KUJTOJME VATRANET: PETRAQ KTONA

August 7, 2013 by dgreca

Ne Foto:Petraq Ktona ne zyren e tij. Ai lindi me 1904 dhe nderroi jete me 1980./

Nga Idriz Lamaj/

Petraq Ktona lindi në katundin Dardhë të Korçës, në një familje të mirënjohur atdhetare dhe u rrit në Rumani, në djepin e nacionalizmit të kolonisë së shqiptarëve të Bkureshtit. I ushqyer atje me veprimtarinë kombëtare të mërgimtarëve të vuajtur dhe me veprat letrare e historike të rilindësve tanë, u kthye në vendlindje, në trevën e patriotëve të vjetër e të rinj, dhe filloi veprimtarinë e vet si gazetar dhe përhapës i atdhetarizmës, duke pasur Korçën qendër të punës dhe të veprimit.

Gjatë viteve ’30, Ktona shkroi dendur në gazeta të ndryshme të Shqipërisë. Shkrimet e tij kryesisht lidheshin me çështje shqiptare dhe zhvillimet politike të kohës. Pas pushtimit të Shqipërisë nga Italia, ai angazhohet në Ballin Kombëtar, gjë e natyrshme për një intelektual dhe atdhetar të brumosur me frymën dhe idealet e rilindësve tanë, disa prej të cilëve ai i kishte njohur personalisht. Ai shpesh herë thonte: “Nuk kisha si të rrija pa hyrë në Ballin Kombëtar. Aty ishin Mitat Frashëri dhe Hasan Dosti me shokë, të cilët nuk bënin asnjë lëshim ndaj realizimit të Shqipërisë etnike demokratike”.

Me ardhjen e komunizmit në pushtet. Petraqi, si shumë të tjerë, i la lamtumirën atdheut, duke lënë pas bashkëshortën dhe fëmijët, të cilët nuk arriti t’i shihte më. Ai fillimisht qëndroi në Itali, më vonë emigroi në Kanada, dhe prej andej erdhi e u vendos këtu në NY. Në mërgim, veprimtarinë e vet politike e zhvilloi në kuadër të Ballit Kombëtar, Grupi i Hasan Dostit, dhe e përfaqësoi atë grup politik në mbledhjë të ndryshme ndërpartiake.

Petraq Ktona dhe Seladin Velaj krijuan shkollën e parë pas luftës në komunitetin shqiptar të New York-ut, për mësimin e gjuhës shqipe. Në atë shkollë për të cilën bënë sakrifica të shumëllojshme, mësuan shumë fëmijë, të cilët, tani në moshë të pjekur, dijen e shqipes ia detyrojnë Petraqit dhe Seladinit.

Ktona, duke qenë i vetëdijshëm për rëndësinë dhe rolin që kishin luajtur për çështjen kombëtare kolonitë e dikurshme të emigracionit shqiptar, në mënyrë të veçantë kjo e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, me “Vatrën” në krye, sapo u vendos në NY, filloi përpjekjet e gjithanshme për krijimin e një ure afrimi midis emigracionit të ri e të vjetër. Emigracioni i ri dhe kolonia e vjetër shqiptaro-amerikane ishin armiqësuar thellë për pikëpamjet e kundërta politike ndaj regjimit komunist në Shqipëri. Nga emigrantët e rinj, Petraqi me pak shokë tregoheshin tolerues ndaj qëndrimit prokomunist të vatranëve të vjetër dhe propagandës që bënte gazeta “Dielli” kundër emigracionit të ri. Toleranca e Petraqit me shokë bazohej mbi të drejtën e pamohueshme historike të kontributit që kishin dhënë për atdheun vatranët e vjetër, me “Vatrën”, Kishën Ortodokse Shqiptare dhe Nolin në krye.

Petraq Ktona që në rini kishte lidhje të drejtpërdrejtë me “Vatrën” dhe veprimtarinë e saj kombëtare. Po të shfletohet “Dielli” i viteve ’30, në faqen e reklamës shpesh lexohet kjo fjali: “Gazeta ‘Dielli’ shitet në librarinë ‘Vatra’ të Petër Ktonës në Korçë”. Petraqi thonte se ajo nuk ishte librari, por një kioskë e vogël, ku shiteshin gazeta të ndryshme, përfshirë “Diellin”.

Ktona u cilësua si një ndër flamurtarët e luftës antikomuniste brenda komunitetit shqiptaro-amerikan dhe një prej veprimtarëve më të dalluar të Federatës Vatra. Përveç shkrimeve të shumta që botoi në gazetën “Dielli”, në vitin 1978, ai botoi broshurën: “Misioni i Federatës Vatra dje dhe sot”. Në këtë broshurë, autori bën një përshkrim të shkurtër të historikut të “Vatrës” dhe rolit që ajo luajti për çështjen shqiptare, duke u bërë të gjithë bashkatdhetarëve pa dallim thirrjen: “…që të pyesin ndërgjegjen e tyre, pa u influencuar nga sentimente të veçanta, por vetëm nga sentimentet e patriotizmit dhe të interesit të popullit shqiptar, në qoftë se duhet të lëmë Vatrën të çduket. Atyre që do t’u përgjigjet ndërgjegja me një ‘Jo!’, le të bëjnë detyrën duke ndihmuar Vatrën bujarisht.”

Petraqi ishte mbrojtës i flaktë i Kosovës dhe mori pjesë në çdo demonstratë të organizuar për çështjen e saj. Shkrimet e tij për Kosovën mund të cilësohen si artikuj që dalin nga zemra e një intelektuali fanatik shqiptar. Në vitin 1979, ribotoi “Poemin Kosovar” të Dhimitër Paskos. Të dhënat e tij për Paskon, botuar në parathënien e poemit, janë me interes të veçantë për ata që merren me biografinë e këtij poeti e shkrimtari të njohur shqiptar. Me Paskon ishte njohur në Bukuresht dhe kishte mbajtur miqësi të ngushtë familjare.

Për 50 vjet, Petraqi me penën e një gazetari të mprehtë zhvilloi luftë pa kompromis kundër qarqeve shoviniste greke dhe përpjekjeve të tyre për aneksimin e Shqipërisë së Jugut. Ato qarqe të errta greke i kritikoi ashpër me letra të hapura, memorandume dhe shkrime të ndryshme, si në Shqipëri ashtu edhe në mërgim.

Shtatë muaj para se të mbyllte sytë, ky atdhetar i paepur zbrazi fishekun e fundit kundër grekëve, duke treguar edhe një herë se ortodoksizmi shqiptar ishte avangarda e luftës për mbrojtjen e kombit dhe të interesave kombëtare ndaj pretendimeve greke në Shqipëri. Ai i dërgoi një letër të hapur Kryesisë së Silogut Vorioepirot në Athinë, ku midis tjerash shkruan:

“Rastësisht më ra në dorë fletorja e organizatës së juaj, Pirsos Voriu Ipirus nr. 87, Fruer 1979. Është një numër komemorativ për të përkujtuar 65-vjetorin e autonomisë së Gjirokastrës. Fletorja në fjalë është mbushur fund e krye me fjalime bombastike e gënjeshtra.

“Shqiptarët në përgjithësi bëjnë mirë që nuk humbasin kohën me shkrimet dhe iluzionet tuaja bajate. Unë po përfitoj nga rasti, jo për të bërë polemika, por për t’i rikujtuar popullit dhe gjeneratës së re greke ndihmën që ka dhënë populli shqiptar për indipendencën greke dhe zhvillimin e saj të soçëm. Do të tregoj gjithashtu prova miqësore të popullit shqiptar kundrejt popullit grek.

“Para se të vij në këto fakte, due të përmend që autonomia e Gjirokastrës me 1914, është një nga faqet më të turpshme dhe më barbare të historisë. Këte nuk dua t’ja ngarkoj historisë së shkëlqyer greke por një bande kriminelësh me G. Zografon dhe Dh. Dhulin në krye…”

Pasi rendit fakte të ngjeshura historike mbi masakrat greke në Çamëri dhe thekson se populli shqiptar kurrë nuk heq dorë nga Çamëria shqiptare e pushtuar prej grekëve, si dëshmitar sjell edhe këtë paragraf nga kujtimet e tij personale të Luftës së Dytë Botërore:

“Po ju jap edhe një shembull të fundit që të kuptoni bujarinë, shpirtmadhësinë dhe miqësinë që ka treguar populli shqiptar kundrejt popullit grek.

“Ka qenë viti 1941-1942, vit i tmerrshëm, kur populli grek pas një lufte heroike, iu përul forcës të dy fuqive të mëdha. Ushtritë okupatore naziste konfiskonin të gjitha landët ushqimore për ushtrinë e vet dhe e lanë popullin të vdeste urije. Çdo mëngjez makinat e bashkisë në Athinë dhe Pire mblidhnin nëpër rrugë kufomat e të vdekurve prej urije. Ka qenë një tragjedi që nuk e meritonte populli grek.

“Populli shqiptar ka qenë i privilegjuar. Jo vetëm që kishte prodhimin e vet bujqësor, por në atë periudhë, Kosova e pasur në prodhime bujqësore ishte e bashkuar me mëmën Shqipëri.

“Popullësia greke gjatë kufirit me shtetin politik shqiptar, që nga Konispoli deri në Devoll, e uritur, kalonte kufirin dhe kërkonte ushqim nëpër katundet shqiptare. Popullësia shqiptare pa përjashtim, myslimanë dhe të krishterë, u hapi dyert dhe ndau ushqimin e fëmijëve të vet me fëmijtë grekë. Ishte pamje prekëse kur shikoje nëna që tërhiqnin prej dore fëmijë 10-12 vjeçarë dhe të tjerë më të vegjël të ngarkuar në shpinë; dhe sa kënaqësi kur shikoje këta fëmijë të qeshnin duke kafshuar me njërën dorë copën e bukës dhe në dorën tjetër një copë me djathë. Në një nga këto skena të mëshirës kam qenë vetë dëshmitarë.”

Në dëshminë e vet pohon se një skenë të tillë të gjallë e kishte pa afër Pogradecit, gjatë një kthimi nga Tirana në Korçë.

Ai vazhdimisht thonte se luftës për mbrojtjen e Shqipërisë së Jugut kundër pretendimeve hegjemoniste greke do t’ia vënë gjoksin, në radhë të parë shqiptarët e besimit ortodoks, sepse në emër të besimit të tyre fetar bëhen të gjitha spekulimet greke.

Për Petraq Ktonën, ruaj shumë kujtime të viteve ’60 dhe ’70. Ai vinte shpesh në zyrën tonë. Ishte përkrahës i vendosur i Komitetit Shqipëria e Lirë dhe anëtar i përfaqësisë së Komitetit pranë Asamblesë së Kombeve Evropiane të Robëruara. Në zyrë vinte gjithmonë i buzëqeshur dhe bënte shaka të zgjedhura me Vasil Gërmenjin, mikun e tij të ngushtë. Kishte respekt të veçantë për prof. Nexhat Pëshkëpinë dhe dr. Rexhep Krasniqin. Herë pas here më ndihmonte në mbledhjen dhe daktilografimin e lëndës për gazetën “Shqiptari i Lirë”. Ai kujtonte me sytë e mbushur me lotë të shoqen Etferipi dhe fëmijët e tij, për të cilët digjej nga malli.

“Lidhja Kosovare” në SHBA pas demonstratave të vitit 1981

August 7, 2013 by dgreca

Nga Qerim LITA/

Demonstratat shqiptare të vitit 1981 në Kosovë, nxorën në pah të gjitha të pavërtetat që i plasonte diplomacia e Federatës së atëhershme jugosllave në botën demokratike perëndimore, për “arritjet e shumta” politike, kombëtare, ekonomike, kulturore, arsimore, sociale etj., të shqiptarëve në atë federatë. Rol të rëndësishëm në zbardhjen e këtij realiteti, gjithsesi se pati emigracioni politik shqiptar, përkatësisht, organizatat dhe partitë politike që vepronin në atë kohë në shtetet e Evropës Perëndimore dhe në SHBA. Përfaqësitë diplomatike jugosllave, menjëherë pas demonstratave të vitit 1981, pandërprerë e informonin Beogradin zyrtar, për aktivitetet e shumta të mërgatës shqiptare, siç ishin tubime, demonstrata, peticione etj., nëpërmjet së cilave, mërgimtarët shqiptarë fuqishëm qëndronin pas kërkesave të drejta të studentëve shqiptarë në Prishtinë. Njëkohësisht, nëpërmjet këtyre manifestimeve, ata shprehnin mllefin e tyre për dhunën dhe terrorin e forcave policore e ushtarake jugosllave ndaj popullsisë civile e të pambrojtur shqiptare në Kosovë, duke kërkuar nga faktori demokratik perëndimor, që të merr masa urgjente për ta ndërprerë atë dhunë të paparë. Gjithnjë duke ju referuar burimeve sekrete të diplomacisë jugosllave, kuptojmë se bartëse e aktiviteteve të tilla në SHBA, ishte Organizata “Lidhja Kosovare” selia e së cilës gjendej në Çikago, e cila nëpërmjet degëve të veta shtrihej edhe në Nju Jork, Detroit, Boston, Toronto, si dhe në shumë qendra tjera të rëndësishme evropiane si: Paris, Bruksel, Kopenhagë, Munih, Romë etj. Në ballë të saj qëndronin atdhetarët dhe veprimtarët e shquar të kauzës shqiptare si: Hafëz Jusuf Azemi, Prof. Luan Gashi, Bardhyl Shatku, Vasil Andoni, Ekrem Bardha etj.
Për të parë se si diplomacia jugosllave e përshkruante aktivitetin e Lidhjes Kosovare gjatë periudhës kohore 1981-1990, nëpërmjet gazetës KOHA, në disa vazhdime do tw publikojmë një numër të konsiderueshëm të dokumenteve të hartuara nga përfaqësitë diplomatike jugosllave në Çikago, Nju Jork, Uashington, Detroit, Toronto etj. Në këtë numër, po i publikojmë pesë njoftimet e Shërbimit për Hulumtim e Dokumentim pranë Sekretariatit për Punë të Jashtme të RSFJ, dërguar shërbimeve përkatëse republikane e krahinore, ku këta të fundit informohen për aktivitetin, përkatësisht “manifestimet anti-jugosllave” të “Lidhjes Kosovare” në SHBA, gjatë periudhës kohore 21 mars- 13 prill 1981. Dokumentet po i paraqesim në tërësi dhe në mënyrë kronologjike:
BEOGRAD, 21 MARS 1981: “Nga punkti në Çikago morëm informatën se në mbledhjen e Lidhjes Kosovare, mbajtur më 21 km në Aurorë në të cilën kanë marrw pjesë: Jusuf Azemi, Azem Aliu, Ismail Kashtanjeva, Olloman Rushiti, Ajet Rushiti, Naci Korati, Ilmi Hasani, Sadri Shariu, Ismail Osmani, Hysen Ismaili, Shefaki Ismaili, Halil Felbehari, Mulla Nimeti, Nafez Jusufi, nuk u bë fjalë për ndonjë ftesë apo pjesëmarrje eventuale në demonstrata të emigracionit nacionalist ustash, të caktuar për 10 prill. Përkundrazi, u shqyrtua mundësia e mbajtjes së demonstratave të veta për pjesën e parë të prillit (Uashington apo Nju Jork) me rastin e burgosjes së studentëve në Prishtinë dhe Prizren lidhur me çrregullimet kohë më parë në Universitet. Motoja bazë e demonstratave është – shkelja e “të drejtave njerëzore” në KASK dhe “ajka” komuniste ndaj inteligjencës së re shqiptare nga ana e policisë brutale jugosllave. Në to siç thuhet do të marrin pjesë degët nga Çikago, Nju Jorku e Uashingtoni. Paralelisht me organizimin e demonstratave, u bë fjalë edhe për zgjedhjen e një delegacioni të Lidhjes Kosovare, i cili me të njëjtin rast do ta vizitonte senatorin Persi, eventualisht kryetarin e SHBA ku do tu dorëzohej peticioni adekuat. Mbledhja mbaroi pa vendime konkrete”.
BEOGRAD, 27 MARS 1981: “Nga punkti në Çikago morëm informatën se në mbledhjen e degës lokale të Lidhjes Kosovare në Detroit, Ekrem Bardhi, kryetar i LK (Lidhjes Kosovare – Q.L.) në Detroit, Jusuf Azemi nga Çikago, gjithashtu është shqyrtuar çështja e demonstratave, ku është theksuar nevoja e sigurimit të mjeteve për udhëtimin e pjesëmarrësve në Uashington përkatësisht Nju Jork. Është marrë konkluzioni që pjesëmarrësit vetë ti mbulojnë shpenzimet e udhëtimit me autobus nga Detroiti e Çikago, ndërsa ndërkohë do të vendosin për terminin më të përshtatshëm. Ka mbisunduar mendimi se e shtuna dhe e diela nuk janë ditët më të “mira” për shkak se gjatë këtyre ditëve nuk punon administrata, ndërsa pjesëmarrësit në ditë pune, nëse dëshirojnë të udhëtojnë për Uashington janë të detyruar të marrin ditë pa pagesë. Në fund është vendosur që për këtë çështje të bisedohet përsëri në mbledhjen e degës, i cili do të duhej të mbahet në afat prej dhjetë ditësh. Përndryshe Vasili (Andoni-Q.L) ngelë në SHBA edhe për 4 deri 5 muajsh me qëllim të vizitave degëve të LK.”
BEOGRAD, 6 PRILL 1981: “Punkti i SHHD pranë Sekretariatit Federativ për Punë të Jashtme nga Çikago, njofton se Jusuf Azemi dhe Ajet Rushiti në shoqërim me Luan Gashin nga Nju Jorku më 29 muajin e kaluar (mars 1981 –Q.L.) kanë udhëtuar për Uashington. Qëllimi i udhëtimit ka qenë të vendosen kontaktet me ndonjë përfaqësues të administratës si edhe të shqyrtohet mundësia për mbajtjen e ndonjë demonstrata më të zgjeruar në të cilën do të merrnin pjesë emigrantët nga më shumë qytete të SHBA. Lidhur me këtë “Lidhja Kosovare” ka caktuar mbledhje me 5 prill k.v. në të cilën do të informoheshin për rezultatet e vizitës në Uashington dhe marrjen e qëndrimit përfundimtar për demonstratat”.
BEOGRAD, 8 PRILL 1981: “Punkti ynë në Çikago njofton si vijon:
1. Në mbledhjen e degës së atjeshme të Lidhjes Kosovare, i cili është mbajtur më 5 prill (1981-Q.L.) nën udhëheqjen e Jusuf Azemit, është vendos që me 20 prill të organizohen demonstrata në Çikago, në shenjë përkrahje të elementeve irredentiste në KAS të Kosovës. Demonstratat do të mbahen para konsullatës së Përgjithshme në kohën prej orës 11 deri 12. Është vendosë që demonstratat të kenë karakter paqësor, pa dhunë, fyerje etj. Për këtë qëllim është zgjedhur ekipi prej dhjetë vetë i cili ka për qëllim që në vendtakim (Aurora) të bëj kontrollimin e secilit demonstrues dhe nëse gjen armë (revolver, thikë etj.) të njëjtën ta merr dhe ta ruaj në selinë e Lidhjes Kosovare, derisa të kthehen nga demonstratat. Janë paraparë parulla të cilat kërkojnë mbrojtjen e të “drejtave njerëzore të shqiptarëve” dhe përmbajnë insistime për lirimin nga burgu të “shqiptarëve liridashës” dhe njëkohësisht e dënojnë “tiraninë komuniste” nga dora e të cilëve kanë ra “njerëz të pafajshëm”. Leja për demonstrata është lëshuar më 6 prill. Udhëheqja e Lidhjes Kosovare, ka lëshuar urdhëresë deri te anëtarësia e saj, që të dalin në demonstrata, përkatësisht që “nuk guxon të ketë asnjë shqiptar i vërtetë” i cili mund të gjejë ndonjë arsye për abstenim. Përndryshe, udhëheqja maksimalisht është mobilizuar që demonstratat të jenë të suksesshme, për çka është planifikuar pjesëmarrja edhe e grave dhe fëmijëve.
2. Për demonstratat e grupimit të emigracionit nacionalist shqiptar, të cilat janë caktuar për 13 prill në Uashington, në mbledhjet e degëve lokale në Çikago e Detroit të datës 5 prill, është vendosur të organizojnë transport të veçantë (autobus) duke i shfrytëzuar edhe linjat e rregullta dhe veturat e veta, me qëllim të arritjes së suksesit të plotë. Kryhet presion ndaj anëtarësisë së Lidhjes Kosovare dhe ndaj mbarë pjesëtarëve të nacionalitetit shqiptar, pa marr parasysh ngjyrat ideologjike, që pjesëmarrja në Uashington të jetë sa ma masive, për çka është evidente përdorimi i mjeteve arrogante. Nga Çikago planifikohet shkuarja e rreth 200 pjesëmarrësve, ndërsa nga Detroiti rreth 150.
3. Në mbledhjen e sipërpërmendur në Çikago, është grumbulluar shuma prej 11.000 dollar për financimin e shpenzimeve rreth dërgimit të telegrameve protestuese, peticioneve etj., mbarë shefave të shteteve dhe qeverive të vendeve perëndimore për shkak sjelljes “brutale” ndaj kombit shqiptar në “Jugosllavinë komuniste”. Këto letra duhet të dërgohen nga qendrat evropiane (Bruksel, Romë etj.).
4. Vasili (Andoni – Q.L.) ende qëndron në Detroit, nga ku organizon pjesëmarrjen në demonstratat e 13 dhe 20 prillit. Atij i është dhuruar shuma prej 11.000 dollarë që duhet ti dërgoj në Evropë. Do të ngel në SHBA deri në mbarim të demonstratave, e më pas do të kthehet në Romë.”
BEOGRAD, 16 PRILL 1981: “Më 13 prill 1981 në Uashington me fillim në ora 11,30 sipas kohës amerikane nën organizimin e të gjitha organizatave e grupeve të emigracionit në SHBA, u mbajtën demonstrata anti-jugosllave në të cilat morën pjesë rreth 1.400 demonstrues. Në këto demonstrata morën pjesë demonstrues – emigrant që jetojnë në Çikago, Nju Jork, Detroit, Millvoki, Kenopa dhe nga vende tjera, ndërsa nga Evropa morën pjesë vetëm Vasil Antoni me disa bashkëpunëtor, me të cilët erdhi nga Italia. Fillimi i demonstratave, në ballë të të cilave ishin disa hoxhallarë, ishte nga parku i madh para Shtëpisë së Bardhë, ndërsa kolona lëvizte në drejtim të Shtëpisë së Bardhë, kah pallati i Kongresit, dhe nga aty kah ambasada jugosllave ku policia kryente sigurim të mirë dhe nuk lejoi që demonstruesit të afrohen deri te ajo. Këtu, më shumë se 15 demonstrues mbajtën fjalim ku në mënyrë të hapur e të ashpër e sulmuan vendin tonë (Jugosllavinë – Q.L.). Është me interes të vihet në dukje se drejtuesit e demonstratave nuk folën, ndërsa nxitën emigrant më të ri të jenë më ekstrem dhe ta shijojnë rolin e barabartë me udhëheqjen. Demonstruesit nga aty u kthyen para pallatit të kongresit ku hynë brenda Jusuf Azemi dhe Ekrem Bardhi (profesor i pensionuar nga Detroiti) ku i pranoi senatori Persi dhe u premtoi se pushteti amerikan sa i përket demonstratave në Kosovë do të intervenojnë deri te qeveria jugosllave. Demonstruesit mbanin pankarte dhe brohoritnin parulla me përmbajtje armiqësore në gjuhën shqipe dhe kroate, edhe atë: “Poshtë Jugosllavia!”, “Poshtë komunizmi!”, “Poshtë kriminelët jugosllav!”, “Rroftë kombi shqiptar”, “Rroftë kombi kroat” etj.
Nga territori ynë (Maqedonisë –Q.L.) si pjesëmarrës të demonstratave i identifikova personat si vijon: vëllezërit Servet e Sami Xhaferi, Jusuf Azemi, me bashkëshorten e fëmijët, Daut Azemi (vëllai i Jusufit), Llokman Lutfiu me tërë familjen, Aliriza …, nga fshati Dobrosht, Alil Zylbeari me tërë familjen, Bardhyl Shatku nga Gostivari me tërë familjen, Alirami Dauti me bashkëshorten, Haki Idrizi nga fshati Sedllarcë e Epërme, Shukri Memeti nga Tetova emigrant në Toronto, Sinan Abdiu, nga fshati Reçicë e Madhe me bashkëshorten, emigrant në Çikago, Remzie …. nga fshati Odër me djalin. Shumica e demonstruesve ishin nga rrethi i Kërçovës, ndërsa Ajet Rushiti, i cili është organizator sa i përket pjesëmarrjes masive të emigrantëve nga Kërçova, ka agjituar duke u kërcënuar për pjesëmarrje të domosdoshme në demonstrata. Për 20 prill 1981 në ora 10,00 janë caktuar demonstratat para konsullatës tonë (jugosllav –Q.L.)”. (Në numrin e ardhshëm shpalosim disa burime diplomatike jugosllave që flasin për aktivitetin e Lidhjes Kosovare, korrik-tetor 1981)

*(Ky cikel shkrimesh botohet me kerkesen e Jusuf Azemit ne Chikago.)