Valon Nikçi/

Last night, I had the honor of organizing a roundtable discussion with Congressman George Latimer and a group of distinguished Albanian Americans from Westchester. Our attendees represented a diverse range of fields—doctors, educators, finance professionals, politicians, and successful business owners—all united by a shared commitment to our community.

We congratulated Congressman Latimer on his election to Congress and his new role on the House Foreign Affairs Committee, a position that will allow him to engage in critical foreign policy matters. We emphasized the importance of Kosovo and Albanian-related issues, not only for our community but also for the interests of the United States.

During our discussion, Congressman Latimer reaffirmed that, regardless of which party occupies the White House, the United States will always stand as a steadfast ally of Albanians in the Balkans. His dedication to our cause is invaluable, and we are fortunate to have such a strong friend in Congress.

This roundtable was just the beginning—many more conversations will follow as we continue to advocate for the issues that matter to Albanian Americans.

Good luck, Congressman Latimer, and thank you for your continued support! .

Attendees:

Congressman George Latimer

Robert Hoch, senior advisor

Vedat Gashi, Westchester Legislative Chair

Adelina Sinanaj, Architect.

Arjete Taipi, Finance.

Avni Mustafaj, Government.

Dr. Mani Celaj, Cardiologist.

Granit Gjonbalaj, Entrepreneur

Harry Bajraktari, Entrepreneur.

Henry Gjonbalaj, Entrepreneur.

Kathy Balaj, Education.

Raza Sinanaj, Education.

Tony Ukaj, Law Enforcement.

Valentina Gojcaj, Entrepreneur.

Valon Nikci, Entrepreneur

Vera Mjeku, Government.

Yllka Gashi, Finance.

Një zë më i fuqishëm për Shqiptarët në Kongres

Mbrëmë pata nderin të organizoja një tryezë të rrumbullakët me Kongresmenin George Latimer dhe një grup të shquar Shqiptaro-Amerikanësh nga Westchester. Pjesëmarrësit tanë përfaqësonin një gamë të gjerë fushash—mjekë, edukatorë, profesionistë të financave, politikanë dhe sipërmarrës të suksesshëm—të gjithë të bashkuar nga një angazhim i përbashkët për kombin tonë.

Ne e uruam Kongresistin Latimer për zgjedhjen e tij në Kongres dhe për rolin e tij të ri në Komisionin për Çështjet e Jashtme, një pozicion që do t’i mundësojë atij të angazhohet në çështje të rëndësishme të politikës së jashtme. Theksuam rëndësinë e Kosovës dhe çështjeve shqiptare, jo vetëm për komunitetin tonë, por edhe për interesat e Shteteve të Bashkuara.

Gjatë diskutimit tonë, Kongresisti Latimer rikonfirmoi se, pavarësisht se cila parti është në Shtëpinë e Bardhë, Shtetet e Bashkuara do të mbeten gjithmonë një aleat i palëkundur i shqiptarëve në Ballkan. Përkushtimi i tij ndaj kauzës sonë është i madh dhe ne kemi fatin të kemi një mik kaq të madh në Kongres.

Kjo tryezë e rrumbullakët ishte vetëm fillimi—shumë biseda të tjera do të pasojnë ndërsa vazhdojmë të mbrojmë çështjet që kanë rëndësi për Shqiptarët kudo që janë.

Suksese, Z. Latimer, dhe faleminderit për mbështetjen tuaj të vazhdueshme.

*Registration ends March 4th!*

*Regjistrimi përfundon më 4 Mars!*

Register to vote here /

Regjistrohu për të votuar këtu:

https://kqz.gov.al/votues-nga-jashte

*Register TODAY!*

It’s simple, quick & will ensure that Albania’s future reflects the dreams and aspirations of all its people, no matter where we are.

*Regjistrohu SOT!*

Është e thjeshtë, e shpejtë dhe do të sigurojë që e ardhmja e Shqipërisë të pasqyrojë ëndrrat dhe aspiratat e të gjithë njerëzve të saj, pavarësisht se ku jemi.

*STOP COMPLAINING,*

*START VOTING!*

*MOS U ANKONI, POR VOTONI!*

For help/Për ndihmë:

347-398-6161

info@diasporavote.com

In solidarity,

Mark Gjonaj

E nderuar familja Rakaj

I dashur miku ynë i shtrenjtë Mondi

Me keqardhje mësova lajmin e largimit nga jeta të xhaxhait tuaj të dashur e të paharruar Ndue Rakaj. Në emër të Federatës Pan- Shqiptare të Amerikës VATRA, të gazetës Dielli, në emër të të gjithë vatranëve e të familjes sime ju përcjell ngushëllimet tona më të sinqerta e më të dhimbshme për humbjen e xhaxhait tuaj të dashur e të shtrenjtë Ndue.

Forca, nderi dhe fisnikëria e të ndjerit Ndue Rakaj ishin model udhërrëfyes për familjen e farefisin.

Zoti ju dhashtë forcë për të përballuar dhimbjen për humbjen e njeriut tuaj të zemrës.

Të gjithë bashkë si vatranë jemi pranë jush, familjes e farefisit Rakaj, miqve e dashamirësve tuaj në këto momente trishtimi e lamtumire.

I pikëlluar

Pranë jush dhe me nderime

Kryetari i VATRËS

Dr.Elmi BERISHA

Shoqata “Bijtë e shqipes” organizoi një veprimtari madhështore e mbresëlënëse me rastin e Ditës së Pavarësisë së Kosovës

Nga dr. Sadik Elshani/

Ditën e shtunë , më 15 shkurt 2025 shoqata “Bijtë e Shqipes” në mjediset e saj, në godinë n-kala organizoi një veprimtari madhështore e mbresëlënëse me rastin e 17 shkurtit, Ditës së Shpalljes së Pavarësisë së Kosovës. Këtë ditë të bekuar të gjithë anëtarët e shoqatës sonë dhe pjesëtarët e komunitetit shqiptaro – amerikan e presin me shumë gëzim e dashuri, sepse pas shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor 1912, kjo është ngjarja e dytë më e madhe në historinë e kombit tonë . Përgatitjet për organizimin e kësaj feste kishin filluar kohë më parë , ishin caktuar folësit, ishte konceptuar programi artistik, si dhe veprimtaritë përcjellë se të këtij manifestimi. Salla ku do të zhvillohej veprimtaria ishte rregulluar e zbukuruar që në orët e para të paraditës, dhe pak para orës së caktuar të fillimit të veprimtarisë dalë ngadalë po mbushej plot me bashkatdhetarë nga Filadelfia dhe vendbanimet përreth. Me pjesë marrjen e tyre na nderuan edhe miqtë e nderuar të shoqatës sonë : poeti dhe ish-kryetari i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro – Amerikanë , z. Mhill Velaj, i cili vinte nga shteti i Connecticut-it, shoqëruar nga aktori, Shaban Lajçi dhe poeti, shkrimtari, profesori universitar, dr. Besim Muhadri; Koloneli Astrit Hyskaj, kryetar i veteranëve të UÇK-së në ShBA. Duhet cekur ketu me shumë kënaqësi se në këtë veprimtari merrnin pjesë shumë të rinj, disa prej tyre nxënës dhe ish-nxënës të shkollës sonë shqipe. Ata janë shpresa, e ardhmja e shoqatës, komunitetit tonë , që na garantojnë vazhdimësinë e nismave, punës sonë . Kjo veprimtari ishte konceptuar në formë të një simpoziumi të vogël, ku do te trajtohen aspekte të ndryshme të zhvillimeve historike, shoqërore, kulturore të Kosovës ndër vite e shekuj, si dhe përjetime personale nga lufta e fundit në Kosovë .

Sipas traditës së shoqatës sonë këtë veprimtari e hapi kryetari, z. Dritan Matraku, i cili i përshë ndeti dhe i falenderoi miqtë tanë që na nderonin me pjesë marrjen e tyre si dhe gjithë të pranishmit që e kishin mbushur sallën plot. Z. Matraku shprehu kë naqësinë e tij për entuziazmin dhe energjinë pozitive që ka ngjallur kjo festë e madhe në komunitetin tonë . Z. Matraku pastaj theksoi se kjo është një Ditë e Shenjtë jo vetëm për Kosovën, por për të gjithë kombin tonë , sepse Kosova ka vuajtur shumë gjatë gjithë historisë së saj, ka sakrifikuar shumë për kombin tonë .

Fjalën e rastit e mbajti z. Sadik Elshani, ish-kryetar i shoqatës dhe një herësh shkruesi i këtyre radhëve, i cili që në fillim të fjalës së tij theksoi se 17 Shkurti i vitit 2008 është dita më e shë nuar në historinë e lavdishme të Kosovës. “Është ky një kurorëzim i suksesshëm i angazhimeve dhe luftërave të brezave të tërë të shqiptarëve, përpjekjeve e sakrificave të intelektualëve dhe të gjitha forcave atdhetare e përparimtare, luftës heroike të UÇK-së , punës së madhe të diasporës shqipare dhe sidomos ndihmës vendimtare që na dhanë miqtë tanë në krye më Shtetet e Bashkuara të Amerikës” – theksoi z. Elshani. Në vazhdim z. Elshani i bëri një pasqyrë të shkurtër të ngjarjeve të zhvilluara në Kosovë në periudha të ndryshme historike, duke nënvizuar se që nga Periudha e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit Kosova ishte bërë qendra e nacionalizmit shqiptar, kështjellë e që ndresës shqiptare, vatër e kryengritjeve për çlirimin e Shqipërisë nga zgjedha otomane. Pastaj z. Elshani përshkroi vuajtjet e shqiptarëve të Kosovës dhe viseve tjera shqiptare që kishin mbetur jashtë kufijve të Shqipërisë londineze, krimet e shumta të regjimit të egër serb dhe përpjekjet e vazhdueshmë që bëntë ai regjim për zhdukjen e shqiptarëve nga faqja e dheut. Por, ai vuri në dukje edhe qëndrersën, përpjekjet dhe luftërat e shqiptarëve për të mbrojtur trollin e tyre, qenjen e tyre shqiptare. “Në këtë Ditë të Shenjtë për Kosovën dhe gjithë shqiptarinë kujtojmë ngjarje të lavdishme, gra e burra, figura të ndritura të kombit tonë , që bënë çdo përpjekje mbinjerëzore, madje duke sakrifikuar edhe jetë n e tyre. Kujtojmë e nderojmë Sylejman Vokshin, Ymer Prizrenin Dedë Gjo Lulin, Isa Boletinin, Idriz Seferin, Bajram Currin, Hasan Prishtinën, Shotë e Azem Galicën, Shaban Polluzhën, Adem Demaçin, Ukshin Hotin, dr. Ibrahim Rugovën, Adem Jasharin e shumë e shumë të tjerë . Lista me emrat e atyre që luftuan me pushkë e me penë është e gjatë , ngjarjet që çuan deri në fitoren përfundimtare të Kosovës janë të shumta. Krenohemi me të gjithë ata mijëra djem e vajza, gra e burra që luftuan me armë në dorë në luftën e fundit për t’i dalë zot vendit, për ta mbrojtur pragun e shtëpisë , nderin dhe dinjitetin e familjeve shqiptare” – u shpreh z. Elshani. Rrugëtimin, fatin historik, shpesh tragjik të Kosovës, z. Elshani tha se mund të përmblidhet me tri vargje të një poezie të tij trivargjëshe që ia kishte kushtuar Kosovës:

“E lyer në gjak

E etur për liri

Historia kurrë s’të futi në gji”.

Si ngjarje kthesë në historinë e Kosovës z. Elshani e vlerësoi hapjen e shkollave shqipe në Kosovë gjatë periudhës së Luftë s së Dytë Botë rore, 1941 – 1944, kur për herë të parë u hapën shkollat shqipe dhe hodhë n farë n e arsimit shqip në Kosovë . Një rëndësi të veçantë z. Elshani i kushtoi edhe themelimit të Universitetit të Prishtinës më 15 shkurt 1970, i cili u bë një vatër diturie për të gjithë shqiptarët që jetonin në trojet e tyre në ish-Jugosllavi. Aty u arsimua dhe u edukua rinia shqiptare, duke u brumosur me ndjenjat e atdhedashurisë , aty u krijua intelegjenca shqiptare. Aty u zhvilluan demonstratat studentore të vitit 1968 dhe më vonë ato të vitit 1981, të cilat i dridhen themelet e shtetit jugosllav.

Z. Elshani në fjalë n e tij u përqendrua edhe në ngjarjet e dekadës së fundit të shekullit të kaluar: lëvizjen paqësore të udhëhequr nga dr. Ibrahim Rugova, lëvizje e cila gëzoi edhe përkrahjen ndërkombëtare të Kosovës; luftën e lavdishme të UÇK-së dhe ndërhyrjen ushtarake të NATO-s që Kosovë s ia sollen lirinë e shumëpritur. Kosova u ringjallë nga hiri si Feniksi, ai shpendi mitologjik që në mënyrë ciklike ringjallet, lind nga hiri i vet.

Një pjesë të fjalës së tij z. Elshani ia kushtoi edhe zhvillimeve të kohëve të fundit në Kosovë, duke vënë theksin në përpjekjet që duhet të bëjmë të gjithë për ndë timin e vendit, ngritjen e institucioneve funksionale shtetërore, krijimin e një shoqërie demokratike ku të gjithë qytetarët i gëzojnë të drejtat e barabarta, të drejtat njerëzore. Bukur e ka thënë Mit’hat Frashë ri: “Në robëri puna le të jetë lufta e juaj – në liri lufta le të jetë puna e juaj”. “Duhet t’i ruajmë , t’i zgjerojmë e t’i forcojmë aleancat, marrëdhë niet e mira me vendet demokratike përendimore, sidomos ato me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, sepse ata janë çlirimtarët tanë , garantuesit e pavarësisë së shtetit tonë . Atyre gjithmonë duhet t’u jemi vetëm mirënjohës, përkrahja dhe mbështetja e tyre është jetike për që ndrueshmërinë e jetëgjatësinë e shtetit të Kosovës. Respekti e mirënjohja nuk janë servilizëm, siç mendojnë disa, por janë cilësi fisnike, virtyte të larta njerëzore” – porositi z. Elshani në fund të fjalës së tij të rastit.

Zonja Doruntina Rukiqi para të pranishmëve solli përjetimet e saj si vajzë 13 vjecare gjatë luftës së fundit në Kosovë, fill pas fillimit të bombardimeve të NATO-s mbi forcat serbe. Ajo rrëfeu se si policia kishte trokitur në derën e apartamentit të tyre dhe i kishte urdhëruar që të largoheshin për pesë minuta dhe të merrnin rrugën drejt kufirit të Maqedonisë . Aty për aty jeta e saj dhe e familjes u rrokullis. I përshkroi ato skena të tmerrshme, ankthin e shqiptarëve të dëbuar nga vatrat e tyre, fytyrat e tyre që reflektonin pikëllim, dëshpë rim, pasiguri dhe në anën tjetër fytyrat e tërbuara të ushtarëve serbë . Tregoi pastaj për që ndrimin e familjes në një kamp në Maqedoni dhe më vonë ardhjen e tyre në Amerikë . Zonja Rukiqi falenderoi komunitetin e Cape May Court House, Nju Xhersi, për ndihmën që u kishin dhë në atyre për t’u adaptuar me jetën e re në Amerikë . Ajo sot është magjistre dhe punon në një kolegj dhe ndërkohë është duke punuar për tezë n e saj të doktoraturës. Është e martuar me z. Milot Rukiqi dhe ata janë prindërit e Aritës, yllit të shkollës sonë , këngëtare e talentuar me një zë engjëllor.

Zoti Llazar Vero në fillim të fjalës së tij solli kujtimet e tij me fqinjët kosovarë në Fier, familje që ishin dëbuar me forcë nga Kosova nga regjimi serb në periudhën në mes të dy luftërave botërore dhe ishin vendosur në Shqipëri. Nga baca Hysen Gashi kishte dëgjuar rrëfimet për Kosovën, luftërat heroike të Shotë e Azem Galicës. Edhe z. Llazar Vero kishte përgatitur një material për ngjarjet dhe figurat tona historike, përpjekjet e shqiptarëve ndër shekuj për liri e pavarësi. Ketu nuk po i cekim detajet nga fjala e z.Vero, pë r t’u mos u përsë ritur me ato që janë shkruar pak më lart në këtë shkrim. Zoti Vero në fund të fjalës së tij u shpreh se përpjekjet e shqiptarëve nuk duhet të rreshtin deri në bashkimin kombëtar.

Zoti Mhill Velaj shprehu kënaqësin që ndodhej në mesin e “Bijve të Shqipes” dhe përgëzoi për organizimin e kësaj veprimtarie madhështore. Pastaj ai recitoi disa vargje për Kosovën. Koloneli Astrit Huskaj foli për luftë n e UÇK-së , organizimin dhe operacionet e saj ushtarake. Foli për luftën në Prekaz – betejën e Jasharajve me forcat e shumta serbe, për betejën e Koshares, Operacionin “Shigjeta” (beteja e Pashtrikut). Rrëfeu për ndë rhyrjen ushtarake të NATOS-s dhe baskëpunimin, bashkë veprimin me forcat ushtarake të UÇK-së . Lufta e UCK-së dhe lufta e NATO-s ia sollën lirinë Kosovës. Dr. Besim Muhadri për këtë veprimtari kishte përgatitur kumtesën me titull: “Tema e lirisë dhe pavarësisë në poezinë e Din Mehmetit”. Që në fillim të fjalës së tij profesor Muhadri u shpreh se lahuta, kënga, pushka, poezia gjitnmonë kanë shkuar krah më krah. Din Mehmeti, pa dyshim, është poeti më i mirë , më popullor i Kosovës, poezia e tij ë shtë poezia e që ndresës, metaforës së kullës. Din Mehmeti shkroi një varg poezish që lidheshin me aktin e lirisë së Kosovës, poezi për Adem Jasharin. Si dikur vargjet e Rilindësve tanë që ngriten ndërgjegjen kombëtare të shqiptarëve, ashtu edhe vargjet e Din Mehmetit frymëzuan luftëtarët e lirisë në luftën e fundit në Kosovë . Aktori Shaban Lajçi recitoi disa vargje për Kosovën dhe trojet shqiptare. Zoti Lutfi Brami lexoi një poezi që ia kishte kushtuar Reçakut, fshatit që kishte përjetuar një masakër të tmerrshme.

Në vazhdim të kë saj veprimtarie u shfaq një program i bukur artistik me videoinçizime. Zonja Irena Cepele kishte përgatitur një poezi për Kosovën shoqëruar me pamje filmike magjepëse dhe të recituar me mjeshtëri të rrallë artistike nga aktori i njohur i komunitetit shqiptaro – amerikan, Xhevat Limani. Aty ku reciton Xhevat Limani, bëhet nami. Pastaj u shfaq një dokumentar i shkurtër për historinë e Kosovës, përgatitur nga Arsim Bajrami. Mjaft emocione ngjalli te të pranishmit videoja ku Lasgush Poradeci i përlotur recitonte poezinë e tij për Kosovën. U pëlqye edhe videoja me këngë “Rrjedhë në këngë e ligjërime “, kënduar nga tenori i talentuar, Ramë Lahaj, shoqëruar me pamje të bukuara të natyrë s së Kosovës, ushtarët e FSK-së dhe filmime të disa artistëve e sporistëve kosovarë , që shënonin çaste të sukseseve të tyre në arenën ndërkombëtare. Në fund videoja me këngën “Mora fjalë ”, kënduar nga Shkurte Fejza, e ndezi atmosferën në sallë – të gjithë e shoqëronin me duartrokijte dhe këndonin së bashku me këngëtaren.

Kjo veprimtari ishte një rast i mirë për t’u shprehur mirënjohje e falenderime disa anëtarëve të dalluar të komunitetit dhe miqve tanë . Shoqata “Bijtë e Shqipes” nderoi me Certifikatë Mirënjohjeje këta veprimtarë : Kolonelin Astrit Huskaj, zonjën Doruntina Rukiqi, vëllezë rit Osmanollaj: Leotrim, Shkëlqim e Përparim. Koloneli Astrit Hyskaj i dorëzoi zotit Mexhit Koboci, nënkryetar i shoqatës, një dekoratë nga familja Jashari.

Në fund për të gjithë të pranishmit u shtrua një koktel i pasur me ushqime të shijshme e pije të ndryshme, ashtu siç i ka hije festimit të kësaj Dite të Madhe. Nuk mungoi as keku me flamurin e Kosovës. Edhe gjatë koktelit vazhduan bisedat për Kosovën, historinë dhe sfidat me të cilat po ballafaqohet ajo sot.

Shtetit të dytë shqiptar, Kosovës sonë të dashur i urojmë mbarësi e përjetësi!

Philadelphia, më 16 shkurt 2025

Prof. Dr. Besim Muhadri*

Konceptimi poetik i qëndresës dhe i lirisë

Din Mehmeti është një ndër poetët e shquar bashkëkohorë të letërsisë shqipe, ndoshta “ndër më të angazhuarit me problemet shoqërore, historike sociale dhe ekzistenciale”. Duke qenë kështu ai pa dyshim se është njëri nga poetët e letërsisë shqipe, i cili tashmë ka krijuar një histori të mirëfilltë të shkrimit të poezisë së qëndresës. Të një qëndrese të mirëfilltë që i kundërvihet dhunës së ushtruar me shekuj nga pushtuesit, të cilët qëndruan gjatë në këto troje të sfilitura nga robëria. I lindur me dëshirën, siç shprehet ai në një poezi “për të vdekur duke udhëtuar në shpirtin e popullit të tij”, Din Mehmeti përmes vargjeve të tij plot rrezatime lirie dhe qëndrese, gjatë gjashtëdhjetë viteve të krijimtarisë së tij “ka skeduar një histori të veçantë, historinë e Kosovës dhe të shqiptarëve të një periudhe trazirash e konfliktesh asnjëherë të ndriçuara deri në fund. Prandaj, poezia e tij me të drejtë është cilësuar edhe si “një histori e Kosovës, e shkruar në vargje…”

Poezia e Din Mehmetit me tematikë nga e kaluara jonë historike, shndërrohet në një “biografi në vargje e njerëzve të vendlindjes” dhe në “një dramë të vogël të dramës së madhe sociale dhe historike” Kjo shihet edhe te poema As nuk vdes as nuk jeton, me nëntitullin Rënia e Ali Pashë Maxharit në Gjakovë, por edhe te shumë poezi dhe poema të tjera të kësaj natyre. Sigurisht se “rritja në një ambient specifik me këngë e krenari, ka bërë që shpirti kryengritës i poetit të brumoset me ndjenjën e ndjenjën e kërkimit të lirisë.

Poezia e Din Mehmetit, është cilësuar si poezi e qëndresës dhe e konsekuencës, por edhe poezi e “përjetimit të sinqertë dhe e frymëzimit të thellë, në planin e ndjenjës dhe të ekspresionit”. Këtë e shohim në shumë poezi të këtij poeti, por me dukshëm e hasim te vëllimet poetike të vutëve 80-90 të shekullit të kaluar.

Fjala e tij poetike, e shfaqur përmes metaforës së kullës, gjakut, diellit, krismës etj., u bë një mesazh i fuqishëm shprese dhe frymëzimi për, liri, çlirim dhe pavarësi të vendit të tij. Nga poezia në poezi, nga cikli në cikël dhe nga libri në libër, ai do të jetë përherë e më prezent në jetën e njeriut të këtij trualli, i cili i ndodhur në zgripcin e jetës dhe vdekjes, në mes dilemës dhe vendosmërisë, po përjetonte “këngën” më të keqe të jetës, që do të thotë shtypjen dhe represionin.

Poezia Kur hyri në këngën time fjala Republikë, është një krijim, që po ashtu paraqet një segment tjetër të përpjekjeve të këtij autori për të pasqyruar në mënyrë permanente ngjarjet që përshkuan Kosovën gjatë viteve. Duke qenë një poet i cili ndjek në mënyrë të vazhdueshme dhe besnike ngjarjet dhe zhvillimet në Kosovë, Din Mehmeti përmes kësaj poezie paraqet një realitet të ri, atë të shpalljes së Kosovës Republikë, një ëndërr e kamotshme e të gjithë atyre që ranë në altarin e lirisë, por edhe e atyre që me vite të tëra u dergjën burgjeve dhe kazamateve serbe. Sublimiteti i shpalljes së Kosovës Republikë u bë më 2 korrik të vitit 1990, akti i cili u përmbyll me luftën e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe të shpalljes së Pavarësisë më 17 shkurt 2008 si dhe me pranimin e Shtetit të Kosovës nga mbi 100 vende të botës

Fjala “Republikë” hyri në këngën e poetit, si një akt madhështor, me “gumëzhitjet e hapave të pishtarëve të lirisë/ me vdekjet e vjetra dhe të reja/ me zjarret e shpirtrave të djegur dhe me shtëpitë e verbuara nga gjuajtjet, me vajin e nënave për djemtë e tretur”. Do të thotë me të gjitha fatkeqësitë dhe tragjeditë, por edhe me madhështitë e saj..

Në fund të vitit 1997, përkatësisht në fillimpranverën e vitit 1998 Kosova u gjend në luftë të armatosur. Ndodhi rënia heroike e komandantit legjendar të UÇK-së, Adem Jasharit dhe e familjes së tij, e cila sensibilizoi mbarë opinionin vendor dhe atë ndërkombëtar. Lufta për liri që tashmë kishte filluar, po përkrahej nga masa e gjerë e popullit.

Edhe poeti, krahas angazhimeve të tjera, krahas luftëtarëve që luftonin për liri, bën përpjekje të sublimojë zërin e tij në shërbim të çështjes. Ai në atë kohë shkroi një varg poezish që lidhen me luftën dhe krismat e lirisë. Aktin heroik të Adem Jasharit, poeti e koncepton si një akt madhështor dhe të domosdoshëm për kohën:

Ata s’deshën të lënë

Jetën të digjet në pragjet e shtëpive

Me eshtrat e tyre

Tokën e bënë të pathyeshme

Konceptimi i luftës dhe portretizimi dëshmorëve në poezitë e Din Mehmetit bëhet pa ngarkim metaforash dhe figurash të tjera stilistike, sepse tashmë kishte ardhur koha që poetët “t’i armatosnin vargjet”. Poezia duhej të ishte më e drejtpërdrejtë, më transparente. Madje me këtë rast poeti shndërrohet në rolin e kushtrimdhënësit. Si kushtrim tingëllon edhe poezia “Manifest poetik”, për të cilën temë do të flasim në një kapitull tjetër të këtij punimi. Duke parë rrezikun nga zhbërja si popull, një e keqe e madhe që vinte nga regjimi i egër pushtues dhe barbar serb, Din Mehmeti në mes tjerash shkruan:

Poet ka ardhur koha

Kur duhet t’i armatosësh

Edhe vargjet

T’i vendosësh mitralozat

Në çdo rrokje

Në çdo fjalë

Poeti në këtë poezi kërkon nga poetët që t’i ikin vetmisë krijuese, të ikin nga ëndrra dhe sugjestioni krijues e të dalin në terren, aty ku takohen jeta me vdekjen, robëria me lirinë, lufta dhe dëshira për të bërë paqe, në mënyrë që në vargjet e tyre të ketë më tepër gjak jete, më tepër rrezatim drite dhe kënge, që do të ishte një shpresë më shumë për fitore, që do të ishte një lloj arme e fuqishme për të arritur atë për të cilën kishin kënduar ata me vite e dekada, sepse, siç shprehet poeti, “e bukur është ta mbrosh jetën nga shfarosja…”:

Më 1999, kur lufta në Kosovë kishte përfunduar, poeti shkroi poezinë “Unë dhe liria”, të cilën do ta botojë te vëllimi poetik Mos vdis kur vdiset, dy vjet pas përfundimit të luftës. Në strofën e parë të kësaj poezie, ku dominon figura e personifikimit, poeti shprehet:

Liria erdhi

Si një dritë e përndezur shpirti

Nga zjarri i gjakut të Hyjnive

Vargu pohues Liria erdhi, që vjen si një klithmë apo si një lajm i shumëpritur, që natyrisht është një klithmë sa gëzimi, aq edhe dyshimi, plotësohet nga vargu tjetër, apo cilësori krahasues Si një dritë e përndezur shpirti. Siç mund të vërehet, poeti i gëzohet ardhjes së lirisë, kësaj “ëndrre drite”, “flakë gjaku” dhe “duhi shpirti”, por para tij njëkohësisht shfaqen edhe dilemat se ç’farë mund të bëjë ai për atë (lirinë) dhe ç’mund të bëjë ajo (liria) për të (poetin), pas gjithë asaj mungese, ashtu sikurse edhe shfaqja e dilemës tjetër se a mund ta përqafojë ai lirinë më tërë robërinë e stërzgjatur të jetës që kishte.

Akti i ardhjes së lirisë nënkupton edhe aktin e përfundimit të luftës. Por koha e zhvillimit të ngjarjeve në dramën e përgjakshme në mes këtyre akteve, është e stërmbushur tragjedi, dhembje dhe trauma, të cilat janë fiksuar thellë në shpirtin dhe qenien e poetit dhe të popullit të tij. Pasojat janë të rënda, të cilat do të ruhen gjatë në kujtesën e njeriut të kësaj treve.

Poezia Vargje të pëlcitura, publikimi i së cilës, qoftë në libër, qoftë edhe para se të futej në libër, u mirëprit dhe në atë kohë u konsiderua si një himn për heronjtë e lirisë të rënë në kohë dhe periudha të caktuara të historisë. Poezia është shkruar brenda një periudhe dramatike njëzetvjeçare, që nga demonstratat e vitit 1981 e deri në çlirimin e Kosovës. Në fund të saj janë shënuar vitet 1981-1999, me anë të cilave poeti në një farë mënyre, përveç periudhës së shkrimit të kësaj poezie, shënjohet edhe periudha të cilës edhe i takojnë dëshmorët e rënë, të cilëve u këndon poeti. Ai edhe mund të ketë kënduar, në këtë rast edhe për heronj të kohërave të tjera, por kjo datë e vënë në fund të librit, më tepër na flet për këtë periudhë dramatike të historisë më të re të Kosovës, e cila ndryshoi tërë rrjedhën e historisë:

Flini të qetë

ju s’keni pse ankoheni

gjërat më të shtrenjta

i dhatë për Kosovën

Duke qenë një ndër poezitë më emblematike të përpjekjeve dhe luftërave të vazhdueshme të shqiptarëve të Kosovës për liri dhe pavarësi, ajo u lexua në ditën e Shpalljes së Kosovës më 17 shkurt të vitit 2008, në Akademinë solemne të mbajtur në mbrëmjen e asaj ditë të shumëpritur, para ambasadorëve të shteteve të Kuintit dhe para të gjithë udiencës shqiptare anekënd botës.

Kosova dhe Evropa në poezinë e Din Mehmetit

Kosova dhe çështja e saj janë një këngë e gjatë e poetit të shqetësuar. Dhe kur mendohej se Kosova po ecte në rrugën e përcaktimit të statusit final të saj, me një fjalë, të përmbylljes së kapitullit të gjatë të historisë së dhimbshme të padrejtësive të bëra mbi të, në skenën e shqetësimit poetik të Din Mehmetit, Pavarësinë, sërish shfaqet mosbesimi në faktorin ndërkombëtar të vendosjes për fatin e popujve, prandaj edhe të popullit shqiptar. Ky shqetësim mbase ishte shumë i arsyeshëm, shumë me vend, sepse poeti shprehte fikën e përsëritjes së historisë. Të asaj historie me plot dredhi, që ra pamëshirshëm mbi fytyrën dhe trupin e atdheut të poetit.

Një shqetësim të tillë poeti e shpërfaq edhe përmes poezisë Letër e Binak Bregut Evropës. Evropa në këtë poezi del si një sinonim i vendosjes për fatin e popujve, ndërsa ajo (poezia) është shkruar dhe botuar mu në kohën kur në Vjenë (2006) po mbaheshin bisedimet për statusin e Kosovës, ndërsa në opinionin ndërkombëtar dhe kombëtar të gjithë i binin fort telit të politikës së zgjidhjes apo moszgjidhjes së këtij problemi.

Evropa, edhe si një sinonim i një të keqeje të konceptuar edhe si derivat i një padrejtësie të pareshtur, në vizionin poetik të Din Mehmetit vjen e konceptuar si një e keqe tjetër, nga e cila mund të vijnë të gjitha të këqijat, por edhe të mirat. Prandaj, i ndodhur në mes dilemës së besimit dhe mosbesimit, por edhe të mësimit nga pësimi historik, Din Mehmeti, përmes kësaj forme poetike sikur dëshiron t’ia “bëjë me dije Evropës” se pas të gjitha atyre të këqijave, padrejtësive, rrebesheve dhe mallkimeve që për njëqind vjet kishin rënë dhe kishin nemitur trupin e atdheut më nuk mund të luhet me fatin e tij:

Pash qiell e tokë mos m’i hilo fjalët

I thuaj Evropës të bën të fala Binak Bregu

I bregut të gjakut të vet

Mos më shkel në bukë

Mos më shkel në kripë

Siç bëre dikur

Kur ishim të shtalbër…

Vargu i fundit është shprehje e një realiteti brutal të krijuar apo të përjetuar dhe një mesazh i qartë dhe i fuqishëm drejtuar Evropës nga ana e poetit, qoftë edhe ne këtë formë, pra me gojën e heroit lirik, alias Binak Bregut të Bjeshkëve të Nemuna. Letra e të cilit drejtuar Evropës në kohën e definimit të statusit dhe të dhënies fund vuajtjeve dhe padrejtësive të mëdha shekullore ndaj një populli të tërë, është edhe një zë i fuqishëm dhe i alternuar poetik i Din Mehmetit.

Mos e ndaj trupin tonë

Nga shpirti ynë

Mos e lavro tokën tonë

Me pllug të huaj pa e pyetur të zonë

Mos shkrep farë mbi eshtrat

E gjyshërve tanë se krisma mbijnë

Se nuk jemi ata që ishim dikur

*Kumtesë e lexuar në simpoziumin në Filadelfia, me rastin e 17-vjetorit të Pavarësisë së Kosovës.