Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

TË VEÇANTAT E FESTIVALIT SHQIPTAR WORCESTER MA 2023

by

Thanas L. Gjika/

Në datat 2-4 qershor 2023 në qytetin Worcester MA, në ambjentet e Kishës Shqiptare Ortodokse “Fjetja e Shën Mërisë” u organizua Festivali Shqiptar i radhës, festival i cili ka 40 vjet që organizohet me sukses.

Një nga karakteristikat dalluese të popullit tonë është pasioni për poezi, këngë dhe valle. Pushtimet e gjata romake, sllave, turke nuk e lanë popullin shqiptar ta shkruante gjuhën e vet, pra as historinë kombëtare. Kësaj mangësie shqiptarët iu përgjigjën gjatë shekujve duke gdhendur ngjarjet më të rëndësishme të historisë në vargje poetike dhe në valle. Kjo traditë e lashtë u shfaq po ashtu, madje edhe më fuqishëm pas kapitullimit të diktaturës komuniste. Sot mund të them se një në 100 shqiptarë, gjatë këtyre 32 vjetëve të fundit, ka shkruar e botuar poezi të shumta, kurse një në 2-3 shqiptarë ka kërcyer me virtuozitet valle nëpër dasma, ahengje e festivale. Shqiptaret e shqiptarët e shpërndarë nëpër botë, në Europën Perëndimore, Amerikë e Australi, kanë vite që organizojnë takime poetike dhe festivale.

Në këtë traditë të bukur, komuniteti shqiptar i qytetit Worcester MA i Amerikës ka meritën sepse është ndër të parët që ka organizuar që nga viti 1983 çdo dy vjet, me nismën e Fr. Spiro Page dhe aktivistëve William Johns, Bob Steffon, Dhimitër Steffon, etj, festivale të këngëve e valleve shqiptare.

Për shkak te Covid-it festivali I kulturës shqiptare nuk u organizua dot në vitin 2021. Me këmbënguljen e At Mark Dokut u vendos që të mos shtyhej më ky aktivitet kulturoro-artistik, i cili është aktiviteti më i rëndësishëm i kishës dhe i mbarë komunitetit. U krijua grupi i ri për drejtimin e punëve dhe u kërkua ndihmë nga të gjithë anëtarët e kishës e të komunitetit. U ofruan për ndihmë dhe u aktivizuan gati 400 shqiptaro-amerikanë që nga mosha 10 vjeç e lart.

Për dy muaj kisha gumëzhiti si një zgjua i madh bletësh. E kam të pamundur të permend emrat e të gjitha grave e vajzave, djemve dhe burrave, që punuan për krijimin / gatimin dhe shitjen e ushqimeve tradicionale shqiptare midis të cilëve u shquan dhe shumë nga veteranet e veteranët e këtyre punëve. Po ashtu e kam të pamundur të përmend me emra biznesmenët, që dhuruan shuma bujare me $ 5.000, $ 4.000, $ 2.500, $ 1.500 dhe $ 400, etj, të cilat u përdorën për marrjen me qira të tendës së madhe e të 10 tendave të vogla, blerjen e ushqimeve, pagesën e artistëve dhe të ftuarve nga larg, printimin e librit të festivalit në 600 kopje, të cilat iu dhuruan pjesëmarrësve tek hyrja, etj.

Grupi organizator në fillim kishte frikë se a do të arrinte ta siguronte shumën e nevojshme për të mbuluar shpenzimet fillestare, sepse çmimet e të gjitha gjërave ishin rritur së tepërmi. Mirëpo biznesmenët shqiptarë të komunitetit dhe mjaft biznesmenë amerikanë iu përgjigjën me bujari kërkesave për donacione dhe kështu u arrit që shuma fillestare e këtij festivali të ishte shumë më e lartë se ajo e festivaleve të mëparshëm, dhe t’i mbulonte shpenzimet fillestare. Kjo tregoi se biznesmenët e Worcester MA e vlerësojnë si duhet festivalin, e ndjejnë nevojën e organizimit të tij jo thjesht për argëtimin e tyre e të fëmijëve të vet, por për bashkimin e shqiptarëve, për zhvllimin e traditave tona kulturore artistike.

Pa mundur të përmend emra, shtoj se meritojnë nga një puthje në ballë prej Fr. Markut dhe Ilia Tërovës (drejtuesit të grupit organizator) jo vetëm aktivistët kryesorë, artistët, prezantuesit, koreografi Dhimitër Demiri, por dhe të gjithë ata që u aktivizuan nga 80-vjeçarët e deri tek valltaret e reja dhe nxënëset e shkollave, që turreshin si milingona për të mbledhur mbeturinat e ushqimeve, të pjatave, letrave, etj.

Përveç ndërgjegjësimit të lartë të donatorëve dhe veprimtarëve, dua të theksoj se ky festival pati dhe disa të veçanta të tjera. Disa muaj më parë zotërinjtë Greg Stefon dhe Frank Zdruli bashkëpunuan me kryesinë e Bashkisë së qytetit dhe arritën që të siguronin emërimin e një pjese të Rrugës SALIZBURY me emrin GJERGJ KASTRIOTI SKANDERBAG. Ky akt u celebrua në hapjen e festivalit. Po ashtu këtë festival e nderoi me pjesëmarrjen e vet një delegacion i ardhur prej Italisë i përbërë nga dy arbëreshë: Zoti Rosario Petta Kryetar i Komunës së qytezës arbëreshe Piana degli Albanezi të Siqelisë dhe Zonja CASTRIOTA, pasardhëse e familjes së Gjergj Kastriotit Skënderbeut.

Emocionet e emërimit të Rr. SALISBURY në seksionin që i kalon anash Kishës Shqiptare me emrin GJERGJ KASTRIOTI SKANDERBEG WAY u shtuan, kur dolën në skenë dy rapsodë të talentuar, mjeku Geg DELIA dhe vëllai i tij Ing. Ndoc DELIA, të cilët kënduan këngën popullore kushtuar Gjergj Kastriotit. Ata kënduan me çifteli e sharki, të veshur me rroba kombëtare gege, pra me vegla dhe veshje arbërore të kohës së Gjergj Kastiotit, gjë që i dha kolorit muzikor dhe etnogafik festivalit të sivjetëm si nuk mund t’i jepet asnjë festivali tjetër.

Uroj që festivalet shqiptare të Worcester MA të mbështeten në përvojën dhe arritjet e festivalit të vitit 2023 me qëllim që aspektet organizative, kulturore dhe financiare të kapin nivele gjithnjë e më të lartë! Kështu komuniteti shqiptaro-amerikan i këtij qyteti do të vijojë të jetë një shembull i aktiviteteve kulturore artistike në mbarë ShBA-të dhe në mbarë diasporën shqiptare në botë…

Ky festival i Worcester MA mund te them se ngjalli kohen e lavdishme te Arberit, aty u bashkuan tre faktore: emerimi i Rr. SALISBURY me emrin “GJERGJ KASTRIOTI SKANDERBEG WAY; prania e delegacionit arberesh qe erdhi nga Piana degli Albanezi me pasardhese te familjes se Kastrioteve; dhe kenga qe kenduan vellezerit DELIA per Gjergj Kastriotin Skenderbeun me Cifteli dhe Sharki, vegla muzikore iliro-arberore, te veshur me rroba arberore, i dhane ketij festivali ngjyra te kohes se shekullit te XV-te, kohes kur te paret tane u bene mur mbrojtes i kultures europiane ndaj hordhive osmane. Ky fakt na ben ne shqiptareve te sotem me te ndergjergjshem per te punuar gjithnje e me shume per bashkimin kombetar dhe lulezimin e vetive me te mira te karakterit tone si komb.

Ismail Qemal Vlora ngriti Flamurin Kombëtar në mes të Staten Island, Nju Jork

by

Nga Keze Kozeta Zylo/

Në një të shtunë të bukur dhe historike në ishullin e Staten Island, New York, u mblodhën shqiptarët në ceremoninë zyrtare dhe festive në pagezimin e një rruge me emrin e burrështetasit të madh Ismail Qemalit. Ati i Pavarësisë së shtetit shqiptar u përjetësua në një rrugë në Sea View e cila pritet me “Father Capoddano” Bulevard.

Ndërsa shihja nga skena oqeanin, dallgët e tij dukej sikur sillnin këngën labe aq të njohur si: Cili je ti more burrë që na vjen nga Shqipëria/ Une jam Ismail Qemali/ mbrapa më vjen historia.

Të vish si Diasporë gjer në këtë ditë historike më duhet të pohoj si anëtare e grupit organizativ se nuk ka qenë aq e lehtë sa duket për nismëtarët atdhetarë si z. Naser Nika dhe

Dr. Bari Ceka, doktori i 27 mijë pacientëve, Këshilltarin e Bashkisë së Nju Jorkut David Carr. Ata bashkë me grupin organizativ ia arritën qëllimit, sepse emëruesi i përbashkët tek të gjithë shqiptarët dhe bij shqiptarësh është dashuria për Atdhe e për Flamur! Kur dëgjova se Ismail Qemal Vlora do të vendosej pranë Father Capoddano” Bulevard këu në Amerikë u magjepsa dhe lotova: sepse historitë për Atdheun janë si dy pika uji kudo në botë. Prifti At Capoddano u vra në një fushë beteje në Vietnam duke mbrojtur marinsat e Shteteve të Bashkuara. Në betejë dhe nën zjarr, u jepte kurajo nën stres të madh dhe në fund e vranë dhe vdiq me ta. Të dy burrat e mëdhenj At Capodanno me origjinë Italian dhe Ismail Bej Vlora vdiqën për trojet e tyre!

Programi artistik me përgatitje dhe udhëheqës nga z. Qemal Zylo u moderua plot profesionalizëm, kulturë, elekuencë në shqip dhe në anglisht nga zonja simpatike, gazetarja e njohur Kozeta Turishta dhe artisti plot të ardhme Bledar Maqellara.

Ceremoninë dhe këtë ditë historike e bekoi Imam Tahir Kukaj i cili është zgjedhur si përfaqësuesi kryesor i detyrave islame në policinë e Nju Jorkut ose siç njihet ndryshe NYPD Muslim Chaplin.

Përshëndetën Kryegjyshi Botëror i sektit të Bektashinjve Haxhi Dede Edmond Brahimaj.

Dy Hymnet Kombëtare: Amerikan dhe Shqiptar u interpretuan në shqip nga sopranoja e shquar Dëshira Ahmeti Kerliu që ka debutuar me koncerte në skena të ndryshme të botës dhe drejtuese e programit artistik për Alba Life. Hymni Amerikan u interpretua nga Dea Kërliu nxënëse në La Guardia një nga shkollat më të njohura në botë për art dhe muzikë. Hymnet u shoqëruan me parakalimin e punonjësve te polisicë së NY-ut, American Albanian Law Enforcement Association, me president z. Elton Shametaj.

Në fillim përshëndeten nismëtarët si z. Naser Nika dhe Dr. Bari Ceka, Këta dy zotërinj bënë të mundur që kësaj rruge në Staten Island, New York t’i vendoset emri: ISMAIL QEMALI.

I ftuar i nderit ishte Nipi i Ismail Qemalit që kishte ardhur nga larg Qamil Vlora i cili u mirëprit me plot emocion nga pjesëmarrësit.

Pjesëmarrësit i përshëndetën gjithashtu Ambasadore e Republikës së Shqipërisë në Washington Floreta Faber, Z. David Carr këshilltari i shtetit të Nju Jorkut i cili bëri të mundur ligjerisht t’i vendoset emri kësaj rruge, Kryetari i Bashkisë së Prishtinës arkitekt Përparim Rama, Vito Fosella President i Staten Island.

Në emër të Vatrës përshëndeti Z. Elmi Berisha Kryetari i Federatës PanShqiptare Vatra, organizates më të Vjetër shqiptare dhe më jetë gjatë.

Z. Dritan Matraku, kryetari i Shoqatës Bijtë e Shqipes përshëndeti në emër të saj.

Diskutante të tjerë ishin Kozeta Zylo, Dr. Paulin Marku.

Z. David Carr iu dha mirënjohje kryetarëve të Komunave Malishevë e Skënderaj, Ekrem Kastrati e Fadil Nura. Njëkohësisht u vlerësuan si Dr. Bahri Ceka, Përparim Rama, Shpetim Qorraj, Hekuran Duka, Faik Nika, Kastriot Blakaj, Dash Miftari, Agim Kotaj, Ruki Hajdari e shumë të tjerë.

Ndër personalitetet e shquara ishin Xhim Xhema, kryetar shoqatash, aktivistë të shumtë, media si gazeta Dielli me editor Sokol Paja, Botuesi i gazetës “Illyria” Vehbi Bajrami së bashku me bashkëshorten e tij menageren e gazetës zonjën e nderuar Gena Bajrami.

Politikanë të shumtë morën pjesë dhe përshëndetën si: Kongresistja Nicole Malliotakis, Prokurori i Qarkut të Richmond County z.Michael E. McMahon, znj.Kamilla Hanks, Sam Pirozzolo etj.

Vito Fosella Presidenti i Staten Island vendosi partneritet mes Staten Island dhe Komunës së Prishtinës. Zoti Fosella nderoi z. Përparim Rama me Proklamatë vlerësimi.

Përshëndetje e veçantë erdhi nga kryeministri i Kosovës z.Albin Kurti.

Aktorët e mirënjohur shqiptare si Shaban Lajqi, Tom Gjergji, Agim Rugova, interpretuan “Shpallja e Pavarësisë”, në nderim të figurës së ndritur të Kombit Ismail Qemali, Isa Boletini dhe Luigj Gurakuqi.

Të pranishmit u argëtuan me një program të pasur të nxënësve të Shkollave Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit si me këngën “Do të rrojë Shqipëria dhe me, Vallja e Tropojes, Vallja e Tiranës, Vallja e Bariut përgatitur nga mësueset e shkollës, nxënës të talentuar dhe stafi si: znj. Elona Shkreta, Entela Muda, Anxhela Alushaj, Fatlinda Gashi, Gela Bulku, Mehrije Shala, Kade Lajqi, Edona Gjidija, Erlinda Shala dhe Kaltrina Gecaj.

Me duartrokitje u mirëpritën Ansambli Autokton Rugova.

Zbulimi i emrit të rrugës Ismail Qemali ishte momenti i shumëpritur nga të gjithë dhe me emocion të papërshkrueshëm shihnim të shkruar emrin e Atit të Pavarësisë ISMAIL QEMALI.

Të pranishmit u argëtuan me artistët shqiptarë si: Entela Ilirjani e cila përshëndeti dhe në emër të superyllit shqiptar Ylli Baka. Artistët interpretuan plot pasion dhe dashuri këngë nga trevat shqiptare. Ata ishin: Valbona Peraj, Agim Gërbeshi, Entela Ilirjani, Ilsi Ademi, Arbërije Hadërgjonaj, Agron Maqellara, Valdet Luka, Dëshira dhe Arian Kërliu, Besim Murriqi, Flamuri Bicaku, Rati, Hejdi Mehmeti, Greta Tafa, Sead Asllani, Evelina Shabani, nën shoqërimin e

DJ Fati Doda.

Ne u gëzuam së bashku dhe kaluam një ditë të paharruar si motra dhe vëllezër shqiptarë, këtu ku na kanë hedhur fatet në emigracion dhe që na lidh të gjithëve së bashku Kombi dhe Gjuha Shqipe, “Ashti i Kombit”. Na mblodhi në këtë folezë të argjendtë shqiptare Ismail Qemal VLORA Ati i Pavarësisë së Kombit Shqiptar.

Duke pare emrin e rrugës “Ismail Bej Vlorës” s’mund të më hiqeshin nga mendja fjalimi i Atit të Pavarësisë në Ditën e Shpalljes së saj në Vlorë si dhe vargjet e popullit për Vlorën aty ku u ngrit Flamuri si: “Vlorën edhe Vlorën thelp e kam në zemër/ Ditën e kam Dritë, natën e kam Ëndërr.

Zoti e bekofte Amerikën që na jep mundësi të pashoqe dhe të krenohemi për shtepinë tonë të dytë!

Ta gëzojmë Rrugën “Ismail Qemali” në Amerikë!

Ceremonia u filmua nga TV “Alba Life” themeluar nga Qemal Zylo me bashkëpunëtorët gzetarin e njohur Valon Gërbeshi, Valon Dervishi dhe u morën intervista nga zonjusha simpatike Kendra Duli që do të transmetohen së shpejti në kanalet televizive.

3 Qershor, 2023

Staten Island, New York

Carol Laska, the Veteran of Albanian Worcester Festival recalls how it started and why it’s going on for 40 years

by

Rafaela Prifti/

Carol Laska is a veteran of the Worcester Albanian Festival. Born in NYC to Albanian parents, she lived there until she was five years old before making her home in Worcester “for the rest of her life”. Her whole family is from this central Massachusetts town where Albanians have settled from early 20th century. With a sizeable community estimated to be close to 20,000 comes the keeping of such Albanian traditions like cooking, music, the folk dances, as ways of honoring and passing down the heritage to the next generation. The Albanian Orthodox Church of St. Mary’s Assumption of Worcester is known as the birthplace and main organizer of the three-day event “production” that is held every alternate year since 1983. After a four-year gap due to Covid restrictions, this year’s event again gathered Albanians from near and far as well as locals on the Church’s property on 535 Salisbury Street. The Worcester Telegram and Gazette writes: “Local folks enjoyed a weekend visit to Albania without leaving town….the event which ends Sunday is the oldest and largest Albanian festival in the US.”

How did it all start and why does it go on? To get some answers about what the event meant for Albanians then and what brings them back here, I spoke to the unofficial Festival Veteran, Carol Laska. I found her by the entrance of St. Mary’s. She was carrying copies of the Albanian Cookbook from the storage room to the kiosk set up at the church courtyard. Starting in 1983 and working continuously since then, Carol Laska said that the first festivals were held on the Church’s property downtown at Mechanics Hall. “It was a bazaar as we called it and all the ladies prepared the food and did crafts like on Christmas or holidays,” she recalls.

I asked Carol how the idea of the festival came to be in the first place. She said the idea stemmed from the desire to serve the city of Worcester. “We have always done bazaars and fairs very well, which, at first, were one day events. How else can we serve the city? With the first festival, suddenly, we became part of the city’s culture scene. People knew about Albanian food, and we would alternate with the Greek cooking.” She believes that what brings everybody in, apart from the delicacies and ethnic dishes is the comradery. “They all come to meet family members and relatives,” says Carol. She remembers that her own family who is originally from Worcester would ask each other: “Are you going to come? And they would all meet here.” At first the fundraiser venue was by the building which was located on Wellington Avenue, downtown Worcester.”

Her early memories of the bazaars are integrated with the stories her family has told her and the accounts of the former chairs of the Church. “The first ones went very well, and we raised money for the church so the St. Mary’s Assumption Albanian Orthodox church could stay open.”

I wondered which festival of which year stood out to Carol, in the 40-year period of holding the event. Ms. Laska said that it was the integration of the dances in the last twenty years or so. The young generation learning the Albanian steps was an important part of the culture that was embraced by the festival and organizers. “The families want their children to learn the dances. Originally, it started by the men and women who were part of the dance group. Seeing members dressed up in traditional Albanian costumes added vibrancy and color to the gathering,” said Carol.

Since Worcester Albanians have settled for over a century, I posed a question of the community’s dynamic in the context of the church fundraiser. With the new wave of immigrants coming in from Albania after the collapse of the previous system in the 90s, the newcomers found the festival to be a link between generations while being an expression of Albanian hospitality. “They wanted to be part of the community and getting involved with the festival was one way of doing it,” she indicated. That brings up an important point in our conversation. Although St. Mary’s Assumption is an Orthodox Church and most expats and members are from Southern towns like Korca, villages like Dardha and surrounding area, Carol points out that there is a large portion of Albanians who are Muslim. But being Albanian is the main theme. “It is a cultural center. They all meet here at different holidays and that is the way it has always been.”

Carol Laska has been on the Board of the Church for a few years. Currently, she is also very proud to continue with her duties as the Chairperson of the Albanian Cookbook. While holding the reprints in her hands, she says that “the book of was put together by all the little ladies who made sure to write down the recipes and measurements of the Albanian delicious dishes,” for posterity.

“ISMAIL QEMALI” VJEN NESËR NË STATEN ISLAND, NEW YORK

by

P R O G R A M I

MASTERS OF CEREMONIES

Kozeta Turishta, Bledar Maqellara

12:00 PM

OPENING REMARKS Kozeta Turishta Bledar Maqellara

COLOR GUARD NYPD Illyrian Society of LawEnforcement Officers

AMERICAN NATIONAL ANTHEM Dea Kerliu

ALBANIAN NATIONAL ANTHEM Deshira Ahmeti

PRAYERS FOR CEREMONY Imam Tahir Kukaj

WELCOME GREETINGS: David Carr

Councilman, Naser Nika dhe Dr. Bari

SPEAKERS:

• Floreta Faber Ambassador in Washington

• Blerim Reka, Ambasador of Kosova

• Perparim Rama, Mayor of Prishtina,

• Vito Fosella Staten Island Borough President

• Qamil Vlora, Ismail Qemali’s nephew

• Elmi Berisha Head of US Pan-Albanian Federation “Vatra”

• Kozeta Zylo, journalist and writer

• ETC…

PERFORMANCE

Albanian School “Alba Life”, Ambassador of the Nation

• Rrofte Shqiperia

• Vallja e Devollit

• Vallja e Tropojes

• Vallja e Tiranes

• Vallja e Bariut

•

DANCE GROUPS

• Ansambli Folklorik Autokton Rugova

• “The Declaration of Independence” from Artists: Shaban Lajci, Tom Gjergji dhe Agim Rugova

• 2 PM: Entela Ilirjani and the other singersz: “O Qemal kur te perzune”

• UNVEILING ISMAIL QEMALI WAY

PERFORMERS:

Valbona Peraj, Agim Gerbeshi, Entela Ilirjani, Ilsi Ademi, Arberije Hadergjonaj, Agron Maqellara, Valdet Luka, Deshira dhe Arian Kerliu, Besim Murriqi, Flamuri Bicaku, Rati, Hejdi Mehmeti, Greta Tafa, Sead Asllani, Evelina Shabani.