Promovim dhe lexim letrar nga autor shqiptarë e austriakë, në Qendrën Ndërkulturore (IZ) në Vjenë. Z. Peter.P. Waplinger, poet i njohur austriak: “…dosja e 100 të burgosurve politik shqiptarë në vitin 1963/64… libri që nuk lexohet s’ka vlerë”. Roland Bimo: ” …ne duhet punojmë në afirmimin tonë si evropian…”, z.I. Lladrovci: “Austria historikisht i ka përkrahur shqiptarët…” …veprat “Iliricum” dhe “Shenja jete”
Nga Hazir Mehmeti, Vjenë/
Në këtë mbrëmje ishin prezent edhe mysafir që nderuan programin, si: z. Gjergj Dedaj , zv. Ministër në Qeverinë e Kosovës; z.Roland Bimo, ambasador i Shqipërisë në Austri; z.Imer Lladrovci, konsull në Ambasadën e Republikës së Kosovës në Austri. Programit e udhëhoqi me sukses në të dy gjuhët moderatorja Jehona Muja-Sukaj. Tubimin e hapi nikoqiri, drejtori i Qendrës Ndërkulturore (IZ) Mag.Gerhard Moßhammer. Ai mes tjerash tha: “Në qëllimin tonë qëndron jeta e përbashkët e kulturave të ndryshme, të mësojmë nga njëri tjetri, këtu ne jemi të hapur për aktivitete të ndryshme nga të gjitha shoqatat e kombeve të cilat jetojnë në Austri. Jam i gëzuar që sot gjendemi në këtë paraqitje programore. Tani kemi përvojë nga projektet që kishim në Shqipëri dhe Kosovë, projekte arsimore ndërkombëtare në Evropë me çka kemi synuar që të takojmë të rinj dhe të shkëmbejmë përvoja. Kultura dhe arti janë metodat tona të takimit të të rinjve, shkëmbimet mes tyre janë rrugëtimi ynë. Jam i gëzuar që sot këtu do të prezantohen libra dhe lexohen poezi”
Në emër të Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë “Aleksandër Moisiu” në Austri përshëndeti z.Besim Xhelili, kryetar. “Ne që tre vite jemi munduar me aktivitetet tona të prezantojmë një pamje tjetër nga ne, të prezantojmë vlerat tona letrare dhe kulturore, para mërgimtarëve tanë dhe para vendasve. Na vjen mirë të shohim veten si pjesë konstruktive e shoqërisë ku jetojmë dhe të japim kontributin tonë në të gjitha sferat e jetës. “ Roland Bimo: “Vet prezenca ime sot këtë në emër të ambasadës së Shqipërisë e tregon sa shumë rëndësi ka promovimi i librit dhe leximi letrar. Ne duhet të punojmë në afirmim si europian që jemi, në ngritjen e imazhit tonë”. Z.Imer Lladrovci në fjalën e tij mes tjerash tha: ”Shpresoj se aktivitete të tilla kulturore do të mbahen gjithandej Austrisë ku ka shqiptarë në promovimin e vlerave kulturore. Austria historikisht i ka përkrahur shqiptarët. Diaspora gjithmonë ka luajtur rol më rëndësi në çështjen kombëtare dhe disa herë ka marr vendime me rëndësi. Tani kemi mundësi më të mëdha që t’i bashkojmë idetë dhe veprimet si individ dhe si grup kudo që ka shqiptarë në botë. Një mbrëmje e tillë tregon se shqiptarët janë mirë të organizuar dhe kanë traditë, janë një komb i vjetër në Ballkan dhe padrejtësisht janë ndëshkuar”.
Z.Anton Marku prezantoj antologjinë “Iliricum” në gjuhën gjermane. “ Para dy vjetëve, me rastin e 100 vjetorit të shtetit shqiptar krahas botimit në gjuhën shqipe “Iliricumi” botohet edhe në gjuhën gjermane ku janë të prezantuar 26 autor shqiptarë të cilët vijnë nga të gjitha trevat ku jetojnë shqiptarët”. Më tutje ai analizoi përmbajtjen dhe motivet e krijuesve të shumtë nga radhët e poetëve, shkrimtarëve, publicistëve, piktorëve, skulptorëve e studiuesve të fushave të ndryshme.
Poeti i njohur austriak z.Peter Paul Wiplinger prezantoj librin e tij “Lebenszeichen” ,“Shenja jete” i përkthyer në shqip nga Ferdinand Laholi. Z. Wiplinger është njëri nder shkrimtarët më të njohur në Austri, hapësirat gjermanofolëse dhe më gjerë. Ai përshëndeti stafin diplomatik, organizatorët. Mes tjerash shtoi:” Jam tani e 25 vjet në kryesinë e Lidhjes për Mbrojtjen e Interesave të Autorëve në Austri e cila ka 2500 autorë/e. Që nga fillim kam iniciuar grupin për platformën e cila do mblidhte autorët që krijojnë në gjuhët tjera nga grupet etnike autoktone sllovenët, kroatet, hungarezët, çekët, sllovakët dhe krijuesit nga të tjerët dhe secila gjuhë është përfaqësuar. Për mua ishte me rëndësi që të ndihmoj komunikimi e atyre që shkruajnë në gjuhën gjermane dhe atyre që shkruajnë në gjuhët tjera. Kjo është një çështje politike kulturore e aktivitet kulturor. Me këto funksione që kisha pata marrëdhënie të mira edhe me Ministrinë e Mësimit e Kulturës dhe Ministrinë për Çështjet Evropianë- të jashtme. Në emër të lidhjes ju përshëndes dhe ju uroj sukses. Nisur nga platforma jonë z. Xhelili e kam propozuar dhe tani është anëtar edhe i Lidhjes sonë dhe të premten që vjen, pas bisedës me ju, do ta diskutojmë në kryesinë tonë çështjen anëtarësimit të të gjithë krijuesve nga radhët e Lidhjes Krijuesve dhe Shkrimtarëve Shqiptarë “Aleksandër Moisiu” në Lidhjen tonë si pjesë e autorëve në Austri. Unë shpresoj në thellimin e bashkëpunimit mes dy Lidhjeve tona”. Ai foli edhe lidhur me aktorin e madh Aleksandër Moisiu i cili që kur e kishte dëgjuar nga disku me zërin e ti të ruajtura akoma, e kishte impresionuar shumë. “ Unë në vitet 1963dhe 1964 isha në Kosovë dhe regjionet shqiptare në Shkup, Strugë, Tetovë dhe nga ato udhëtime lindi roli ndërmjetësues mes kulturave. Për mua ishte shumë e rëndësishme njohja me disa personalitete shqiptare, ndër ta ishte Ibrahim Rugova me të cilin u takova disa herë në Slloveni dhe një herë në Vjenë dhe me poeti Ali Podrimja.
Një ngjarje tjetër lidhur me Kosovën ishte Dosja e personaliteteve shqiptare që ishin në burgje, të dënuar politik në Prishtinë të cilën e morra ku ishin përveç emrave të viktimave edhe emrat e xhelatëve të tyre. Këtë dosje lidhur me keqtrajtimet e mbi 100 personalitet të burgosur dhe izoluar shqiptarë ia dorëzova Dr.Alois Mock-ut , atëherë ministër i punëve të jashtme të Austrisë. Atëherë ishte ministër i ish Jugosllavisë Llonçar i cili i hedhë poshtë të gjitha ato fakte mbi keqtrajtimin dhe burgosjen e shqiptarëve. Në atë kohë i thash ministrit Mock, zoti ministër, kur të bisedoni herën tjetër mbi këtë temë, i tregoni atij zotërisë(Llonçar) se ne dimë të dallojmë propagandës, gënjeshtrën dhe të vërteten, ju lutem ia jepni këtë dosje me fakte. Unë jam ulur këtu dhe jam një poet politik dhe e kuptueshme një njeri politik. Disa poet që shkruaj çka do dhe sa për një karriere për mua janë të pakuptimtë. Çdo libër i pa lexuar është pa vlerë. Libri kërkon lexues, kërkon mendimtarë kritik, kërkon reklamues, dhe ne jemi reklamues dhe në konfrontim me ideologjitë tjera. Pika kyçe e librit “Shenjë jete” është njeriu. Faleminderit për vëmendjen!” Me lexime poetik në gjermanisht dhe shqip u paraqitën Regip Dragusha, Anton Marku, Peter Paul Wiplinger dhe Besom Xhelili. Në fund IZ organizoi koktej rasti për dashamirët e artit, ku u bisedua nga afër me shumë krijues.
RRUGËTIM I GJUHËS GJERMANE, NËPËR SHQIPËRI
Nga Prof. Dr. Brikena Kadzadej- Zavalani/
drejtuese e Departamentit të Gjermanishtes, në Universitetin e Tiranës/
Kur, kohë më parë, bëja kërkime në një bibliotekë të Gjermanisë, midis të tjerash, hasa një fragment të albanologut të madh N. Jokli, i cili shprehej: „Gjuha e shqipëtarëve ose skipëtarëve, deri sot, ka mbetur një thjeshtër e gjuhësisë indogjermane“. (Die Sprache der Albaner oder Skipetaren ist bis heute ein Stiefkind der indogermanischen Sprachëissenschaft geblieben…“ -Norbert Jokl: Linguistisch-kulturhistorische Untersuchungen aus dem Bereiche des – Sprach- und Kulturëissenschaft, Leipzig 1923, fq. 109.)
Në atë sallë të ngrohtë, plot libra, sikur ndjeva „të ftohtë“, nga ndjesia për vendin e popullin tim. Kjo zgjati pak, sepse menjëherë solla në kujtesë rendin e gjatë të albanologëve shqiptarë dhe të huaj dashamirës, që punuan për shqipen dhe se tani ajo qëndron me dinjitet ndërmjet motrave të saj indoevropiane.
Rreth një shekull e gjysmë më parë, Johann Georg von Hahn, konsull gjerman në Greqi, zgjati dorën tej punëve konsullore dhe u mor me gjuhën shqipe. Pra, gramatika e parë për gjuhën shqipe është hartuar nga një gjerman. Pa dyshim që për ne, në ato rrethana kur ende s`kish një shkollë shqipe dhe ku rilindësit po luftonin për gjuhën e tyre, kjo qe një mrekulli.
Më vonë, të tjerë studiues nga hapësira gjermanofolëse: Jokli, Majer, Lamberc, Vajgand, Fidler, Ulrish, Buholc e Këderiç dhe albanologët tanë më të shquar: Çabej, Domi, Riza e Demiraj bënë studime të rëndësishme për shqipen, duke iu drejtuar edhe gjuhës gjermane.
Ndoshta, dikush do të mendojë që pse e bëra këtë hyrje me shqipen. Sepse, desha të theksoj se studiues të hershëm, nga hapësira gjermanfolëse, e kanë kthyer vëmendjen ndaj popullit shqiptar dhe gjuhës së tij. Dhe jo vetëm kaq, ata kanë dhënën ndihmesën e tyre për këtë gjuhë, siç përmendëm Hanin.
Pavarësisht historisë së rënduar të shqiptarëve, lidhjet me Gjermaninë kanë qenë të hershme, si ato shpirtërore, po ashtu edhe ato kulturore. Jo më kot kemi përkthime nga letërsia gjermane ose studiues shqiptarë, që shkruanin për gramatikën shqipe në gjuhën gjermane, si Gj.Pekmezi, më 1908.
Mësimi i gjuhës gjermane në vendin tonë të vogël ka një traditë relativisht të gjatë. Në vitet `20-të dhe `30-trë, të shekullit të kaluar, jo pak familje shqiptare i dërgonin fëmijët e tyre për studime në Evropë, ndër të tjera, edhe në Austri e Gjermani. Mbas mbarimit të studimeve, këta sillnin me vete në atdhe kulturën dhe mendësinë gjermane, megjithëse natyrisht ishin pak. Kështu, në atë kohë, kemi përkthime nga letërsia gjermane, në gazeta ose revista të kohës.
Në vitet `50-të dhe ´60-të, të shekullit të kaluar, në kuadrin e marrëdhënieve ndërmjet Shqipërisë dhe Republikës Demokratike Gjermane, shumë të rinj shqiptarë u dërguan për studime atje, me mbështetjen e Qeverisë Gjermane. Në atë periudhë, pati përpjekje për të futur gjuhën gjermane në shkolla të mesme, si p.sh., në atë „Sami Frashëri“ ose edhe në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë, të Universitetit të Tiranës. Po, për fat të keq, ato ishin jetëshkurtra edhe për shkak të mungesës së kuadrove dhe librave e materialeve tjera mësimore.
Në vitin 1961, siç dihet, me ndërprerjen e marrëdhënieve të vendit tonë me vendet e Evropës Lindore, studentët tanë u kthyen në Shqipëri. Por ata u bënë edhe një herë transmetuesit e kulturës gjermane dhe të vetë gjermanishtes. Ishin pikërisht ata, që drejtuan disa kurse të vogla të gjermanishtes, qoftë edhe private.
Në Universitetin e Tiranës, themeluar në 1957, në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë, mësohej vetëm gjuhën ruse, e cila ishte vazhdimësi e degës së asaj gjuhe, në Shkollën Pedagogjike të Tiranës. Në vitet 1960-1961, gjithashtu, u hap dega e anglishtes dhe, më pas e frengjishtes.
Në vitin 1979, në Shkollën e Mesme të Gjuhëve të Huaja, në Tiranë, u hapën tri gjuhë të paofruara më parë, ndërmjet tyre edhe gjermanishtja. Kjo u shtri vetëm për katër vjet, me nga 10 nxënës në vit, pra gjithsej rreth 40. Këtyre nxënësve të gjuhës gjermane nuk iu dha mundësia që ta kishin degën e tyre në shkollën e lartë. Prandaj u ndanë në dy grupe, me një program të veçantë, në gjuhë- letërsi shqipe dhe histori. Sipas programit të hartuar, krahas lëndëve shqip, ata bënin gjuhësi dhe letërsi gjermane, për katër vjet. Si përfundim, diploma e tyre ishte e dyfishtë, për shqip dhe gjermanisht. Qoftë në Shkollën e Mesme të Gjuhëve të Huaja, si dhe në grupet e lartpërmendura në Fakultet, kanë qenë pedagogë gjermanë, por krahas tyre edhe pedagogë shqiptarë, që kanë studiuar në Gjermani.
Pas një izolimi shumëvjeçar, në fillim të viteve ´90-të të shekullit të kaluar, Shqipëria u hap ndaj Perëndimit, me domosdoshmërinë për bashkëpunim dhe integrim në fqinjësinë evropiane. Erëra të reja po frynin edhe për gjuhët e huaja. Kështu, ato morën një vend të veçantë, përfshi edhe gjermanishten. Mund të përmendim se, deri në këtë periudhë, anglishtja, frengjishta e rusishtja (tashmë e tkurrur) ishin gjuhët që mësoheshin si në Universitet, po ashtu edhe në arsimin parauniversitar. Interesi i shqiptarëve u rrit, veëanërisht për gjuhë si gjermanishtja. Kjo bëri që, në vitin 1991, mësimi i gjermanishtes u rikthye në Shkollën e Mesme të Gjuhëve të Huaja, “Asim Vokshi” të Tiranës.
Në vitin 1992, gjermanishtja u hap, degë më vete, në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja, tashmë, e shkëputur nga Fakulteti i Historisë dhe Filologjisë. Departamenti, asokohe, përbëhej vetëm nga dy pedagogë, pra drejtuesi i departamentit dhe përfaqësuesi i parë i DAAD-së (Shërbimi Gjerman për Shkëmbime Akademike).
Në vitet pasuese, 1992-1993, gjuha gjermane u shtri edhe në shkollat e mesme të gjuhëve të huaja, pra në Elbasan, Shkodër e Korcë, si dhe në Universitetin e Elbasanit e të Shkodrës, si degë. Për herë të parë, gjermanishtja u programua gjuhë e huaj në gjimnazet “Ismail Qemali” dhe “Sami Frashëri” (1992), në këtë të fundit më vonë u eksperimentua një projekt austriak, i quajtur pilot, për një mësim të përforcuar të gjuhës së huaj gjermane, pra 4-5 orë në javë. Në këto gjashtë vitet e fundit, falë punës shumë dashamirëse të shtetit gjerman, në shkollën „Sami Frashëri“ gjermanishtja është futur jo thjesht gjuhë, por me program të plotë . Pjesë e këtij projekti është edhe mësimi i gjuhës gjermane në tri shkolla 9-vjeçare të Tiranës („Fan S. Noli“, „Avni Rustemi“ e „Jeronim de Rada“). Nxënësit e tyre kalojnë direkt në gjimnazin „S.Frashëri“, ku testohet niveli gjuhësor. Gjatë dy viteve të fundit, gjithnjë falë kësaj mbështetje, diploma e shkollës së mesme nga Gjimnazi „Sami Frashëri“ njihet në Gjermani dhe çdo vit, dy nga gjimnazistët më të mirë, dërgohen atje për studime.
Po ashtu, gjuha e huaj gjermane ka hyrë prej vitesh në programin e shkollave të mesme të Tiranës (“Petro Nini Luarasi”, “Shkolla e Mesme Hoteleri e Turizëm”, “Shkolla e Mesme Teknike dhe Ekonomike”) dhe të Durrësit, Shkodrës e Korcës.
Në vitin 1993, mësimi i gjermanishtes ka nisur edhe në Universitetin Politeknik të Tiranës, ku vazhdon të jepet. Në mënyrë jo të rregullt jepet edhe në Fakultetin Ekonomik, Akademinë e Arteve dhe Akademinë Ushtarake.
Aktualisht, në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja, në Universitetin e Tiranës, numri i studentëve për gjuhën gjermane është më i madhi (Bachelor, gjithsej 370 studentë dhe Master 115), në krahasim me gjermanistikën e Elbasanit dhe të Shkodrës. Është e rëndësishme që ajo jepet në Fakultetin tonë jo vetëm në degë, por edhe gjuhë e dytë ose e tretë. Është për t`u vlerësuar fakti që gjermanishtja jepet edhe në shkollat jopublike, pra në arsimin privat.
A mund të realizoheshin të gjitha këto arritje, vetëm me dashurinë për gjuhën gjermane dhe me dëshirën për ta mësuar atë, pa një mbështetje të vazhdueshme e bujare të Qeverisë Gjermane?!
Ja, që këtë mbështje dhe ndihmë e patëm që në fillim të viteve të Demokracisë, me DAAD-në (Shërbimi Gjerman për Shkëmbime Akademike), me qendër në Bonn, një institucion i njohur për shtrirjen e tij në shumë vende të botës, jo vetëm për Evropën por edhe në të tjera kontinente. Ai mbështet shkencëtarët e rinj për kërkime dhe studime të mëtejshme, deri në doktoraturë. Kështu, nëpërmjet përfaqësuesve të vet në vende të ndryshme, zhvillon projekte të lidhura me zhvillimin e arsimit të lartë. Po ashtu, ai ndihmon edhe me bazë materiale. Në Shqipëri, ne e kemi ndier këtë ndihmë jo vetëm në gjermanistikë, por edhe në të tjera degë, si në për ekonomi, inxhinjeri, mjekësi, arte etj. Me dhjetëra shkencëtarë të rinj shqipëtarë marrin bursa të përvitshme, afatshkurtra dhe afatgjata, për në Gjermani. Përsa i përket degës së gjuhës gjermane, DAAD ka dhënë një ndihmesë të jashtzakonshme, duke nisur që para hapjes së degës së gjuhës gjermane. Ata dërguan këtu përfaqësuesin e tyre, i cili ndonëse në rrethana shumë të vështira të asaj kohe, bëri një punë të jashtëzakonshme për departamentin. Ambasada Gjermane në Tiranë, në bashkëpunim me DAAD-në, ka dhuruar bibliotekën e parë për gjermanistikën, e cila falë kësaj mbështetjeje, vazhdimisht është pasuruar. DAAD-ja nuk ka rreshtur së dërguari lektorët gjermanë dhe, madje në 5 vitet e fundit, e ka përforcuar me një assitent, po gjerman. Veç këtyre, në bashkëpunim me Shërbimin e mësipërm, Fondacioni „Herder“ e ka mbështetur për disa vjet shkencërisht gjermanistikën, me profesorë të shquar gjermanë (si, p.sh., Prof. dr. Mario de Matteis, tepër i përkushtuar), si në Tiranë dhe Elbasan.
Por, a mund të mos theksohet fort ndihma në vazhdim e Institutit famëmadh Goethe?! I njohur si institucion për përhapjen dhe mbështetjen e gjuhës gjermane në të gjithë botën, ai ka qenë i pranishëm edhe në Shqipëri, që pas viteve `90-të të shekullit të kaluar. Fillimisht, ka specializuar mësuesit e rinj të gjermanishtes, pothuajse të gjithë. Sot është më shumë se kurrë i pranishëm me organizimin e kurseve, sipas niveleve dhe provimeve përkatëse, me grupmosha të ndryshme. Ai, gjithashtu, ka qenë i pranishëm me zbatime projektesh metodike-didaktike, për shkëmbim përvoje. Kështu, dita-ditës, numri i kursantëve është në rritje.
„Sami Frashëri“ nuk po e lë gjermanishten. ZFA (Enti Qendror për Sistemin Arsimor jashtë Gjermanisë) është i pranishëm te ne, që pas viteve ´90-të të shekullit të kaluar, me përfaqësuesit e saj, në fillim në shkollën e mesme “Asim Vokshi”. Ndërsa tani vazhdon me projektin, që përfshin 3 shkollat nëntëvjeçare të sipërpërmendura dhe Gjimnazin “Sami Frashëri”. Ky institucion, krahas kualifikimit të stafit mësimor, ofron bursa për nxënësit e shkollave të mesme.
Të rinjtë tanë mund të jenë edhe politikanët e ardhshëm, prandaj për këtë gjë ka menduar Bundestagu Gjerman. Që prej vitesh, ai mbështet studentë aktivë dhe me njohuri të mira të gjuhës gjermane, me bursa për praktikë disamujore në Parlamentin Gjerman.
Shtetet gjermanofolëse, në bllok, e kanë ndihmuar përzemërsisht dhe sinqerisht mësimin e gjuhës gjermane në Shqipëri. Që në vitet `90-të të shekullit të kaluar, si në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja dhe më pas në degën e historisë, u dërguan lektorë austriakë. Ndërsa Qeveria Austriake dha bursa të shumta kualifikimi për stafin e studentët dhe tani kjo mbështetje është përqendruar në Shkodër, në arsimin e lartë dhe në atë të mesëm. Pjesë e fuqishme e kësaj ndihme, padyshim, është „Kulturkontakt Austria“, e njohur në mbarë Shqipërinë, me ndihmesën që jep për arsimin e mesëm profesional, si me bazë materiale dhe me projekte e bursa studimi. Siç dihet, pjesa më e madhe e Zvicrës shprehet në gjermanisht, kështu që dashamirësia dhe ndihma e Ambasadës Zvicerane në Tiranë është mjaft e njohur dhe e pranishme.
Sigurisht, në këtë shkrim nuk mund ta shprehim tërë mirënjohjen tonë për mbështetjen, që na është dhënë për mësimin e gjuhës gjermane në Shqipëri, jo vetëm materialisht, por edhe për faktin se studentët e të rinjtë shqiptarë po tërhiqen ndaj mësimit të kësaj gjuhe, gjithnjë e më shumë. Natyrisht, kjo na gëzon ne si popull, pjesë e Evropës. Prandaj dhe e ndjeva për detyrë, si shqiptare dhe pedagoge e gjuhës gjermane, për të cilën kam investuar, ta bëj të njohur sadopak këtë rrugëtim të gjuhës gjermane në vendin tonë, deri në ditët e sotme.
Tiranë, prill 2014
Operation Valuable Fiend:The CIA’s First Paramilitary Operation against the Iron Curtain
By Albert Lulushi/
Synopsis/
In 1949 a newly-minted branch of the CIA, flush with money and burning with determination to roll back the Iron Curtain, embarked on the first paramilitary operation in the history of the Agency. Theirs was an elaborate plan, coordinated with the British Secret Intelligence Service, aimed at detaching Albania, the weakest of the Soviet satellites in Europe, from Moscow’s orbit. The operation suffered a dismal failure and was substantially shut down by 1954.
Operation Valuable Fiend: CIA’s First Paramilitary Operation against the Iron Curtain uncovers the true story behind CIA’s Albanian operation – beyond the simplistic view often taken on the subject that assigns the blame for the failure of the operation to Kim Philby, the most famous Soviet mole inside the British SIS.
Operation Valuable Fiend is the first book to offer a full accounting of the operation based on hundreds of declassified CIA documents, memoirs, and recollections of key participants in the operation. The book is unique not only for its extensive use of primary sources, but also because it presents a multi-faceted view of the story, correlating and juxtaposing facts and elements of the operation reported by participants on the American side against those recounted by their opponents on the Communist side.
Valuable Fiend reveals the true factors that contributed to the ultimate failure of the operation, including: An atmosphere of competition and jealousy, rather than cooperation, between branches of the CIA and between the CIA and other friendly intelligence services.
Distracted and inexperienced CIA case officers outsmarted by operatives of a ruthless Stalinist regime determined to consolidate its power with no mercy for their opponents.
Conflicts and rivalries among the anti-Communist factions, exacerbated by the intrigues of King Zog, CIA’s colorful ally who was Europe’s only Muslim monarch, married to a Hungarian-American countess, and a member of Egypt’s Muslim Brotherhood, all at the same time.
In addition, and perhaps most importantly, the book shows the imprint that the operation left on the planning and execution of other Cold War paramilitary actions that followed, including CIA’s coup d’états in Iran and Guatemala, and the Bay of Pigs invasion in Cuba.
***
[Operation Valuable Fiend: The CIA’s First Paramilitary Strike Against the Iron Curtain]
[front flap]
History US $24.95
In 1949, a newly minted branch of the CIA, flush with money and determined to roll back the Iron Curtain, embarked on the first paramilitary operation in the history of the agency. They hatched an elaborate plan, coordinated with the British Secret Intelligence Service, to spark an uprising and detach Albania, the weakest of the Soviet satellites in Europe, from Moscow’s orbit. The operation, called Valuable Fiend, resulted in dismal failure and was shut down by 1954.
In this groundbreaking book, Albert Lulushi gives the first full accounting of this CIA action, based on hundreds of declassified documents, memoirs, and recollections of key participants, including Albanian exiles recruited for missions and their Communist opponents. Up till now, the story of the operation has been obfuscated and even distorted. Some blamed the Soviet mole Kim Philby for sabotaging it, and CIA memoirs were heavily sanitized.
Narrating the early days of the operation, Lulushi recaptures its heady promise, the zeal of the men in charge, and the courage of the Albanian patriots who risked and often gave their lives in paramilitary actions. He also documents the range of factors that led to its failure, from inexperienced CIA case officers outsmarted in spy-vs.-spy games by their ruthless Stalinist opponents to inter-branch rivalries within the CIA and conflicts and lax security among anti-Communist exile groups. Yet Operation Valuable Fiend was also the proving ground for techniques used in later CIA paramilitary actions—involving some of the same agency operatives—including the successful coups d’état in Iran and Guatemala and the disastrous Bay of Pigs invasion of Cuba.
[back flap]
[insert author photo] [And list the author photo credit if any]
Albert Lulushi, a native of Albania, fled to the West in 1990. He moved to the United States in 1991 and built a successful career as an information technology entrepreneur working with US government agencies and Fortune 500 companies. He has assisted US government officials at the highest levels in establishing and conducting relations between the United States, Albania, and Kosovo since the fall of Communism. He lives in Oakton, Virginia.
[Arcade Publishing logo]
Arcade Publishing, and imprint of
Skyhorse Publishing, Inc.
New York, New York
www.skyhorsepublishing.com
Jacket design by TK
Jacket[/Front cover/Author] photograph [or illustration] by TK [if this line applies to your book]
Printed in TK [fill in if you know any of these TKs]
[back panel]
“Albert Lulushi has told a fascinating story well and made excellent use of untapped archival resources.”
— David Robarge, chief historian, Central Intelligence Agency
“An important and well-researched account of one of the Cold War’s less known and often misunderstood clandestine operations . . . The book tells a lively and well-written, if discouraging, story. The reader has a treat in store, and any student of the history of America’s role in the Cold War will find the book indispensable.”
—Ambassador Frank G. Wisner, former ambassador, Under Secretary of Defense for Policy, and Under Secretary of State for International Security Affairs
“In Operation Valuable Fiend, Albert Lulushi has done a splendid job in updating our knowledge of the clandestine activities that CIA and its partners conducted in Albania in the late 1940s and early 1950s.”
—Nicholas C. Pano, professor emeritus of history, Western Illinois University
[Barcode with ISBN: 978-1-62872-322-9 and price: $24.95]
NE TRYEZE ME POETET
Mendime rreth antologjisë poetike me përkthime të Ligor Priftit: “Në tryezë me poetët”/
Nga KRISTAQ TURTULLI/
Sa herë i rikthehesh një vepre të përkthyer me dinjitet dhe përkushtim, prej kolosëve të mëdhenj të letërsisë botërore. Si të ulesh në gjunjë pranë një burimi me ujë të kulluar, dhe të pish me etje pa ndërprerë freskinë, pastërtinë dhe mrekullinë. Përsëri dhe përsëri zbulon në to një minierë të re me xhevahire dhe diamante. Dhe përsëri, qëndron i hutuar, si një fëmijë adoleshent dhe magjepsesh prej tyre. Kjo gjë më ndodhi me librin e përkthyer nga talentuari Ligor Prifti: ‘NË TRYEZË ME POETËT.’ E mora përsëri në duar, fillova ta lexoja, ta përpija. Libër ky ku autori me çiltërsi dhe përgjithësi ka ftuar ti vijnë në tavolinë figurat më të shquara, të artit poetik, të ulen bashkë me të dhe të fillojnë një bisedë të gjatë, të hapur, si rrallë herë. Kjo ndodh për shkak se përkthyesi ynë Ligor Prifti ka derdhur pa kursim polemin e mrekullueshëm të tij. Pasi ai, në brendësi, është vetë poet i lindur.
Çdo krijues në fillimet e veta gjithnjë ka qenë i tunduar kur ka qëndruar i hutuar përpara shkallinave të mermerta ku ngrihej dera dy kanatesh me tokëza ari por e mbyllur hermetikisht e tempullit të letërsisë së madhe botërore. Është zgjatur, kacavarur, përpjekur të hapë derën dhe të hyjë brenda tempullit, shpesh herë ka shkarë dhe është rrëzuar, nuk ka mundur mësojë, të fisnikërohet, të mrekullohet për vlerat dhe madhështinë, sepse i ka munguar çelësi i domosdoshëm për të hapur atë derë dhe hyrë në tempull: ‘Gjuha’.
Rilindësit tanë të mëdhenj, Naim Frashëri, Asdreni, Çajupi , dhe më pas të tjerët, të cilët e ngritën në një stad më të lartë me vlera të pazëvendësueshme si: Fan Noli, Lasgush Poradeci , Mitrush Kuteli, Jusuf Vrioni, Vedad Kokana, Petro Zheji, Pertaq Kolevica më të rinjtë Aurel Plasari, Adrian Klosi, Vangjush Ziko etj e dinin mirë rëndësinë e thembrës së Akilit. Për të bërë një popull që të shtyhet të dojë artin dhe kulturën duhet ti japësh një ‘Peshqesh’ të kushtueshëm për ta joshur dhe shijuar dhe ata i u futën përkthimit të veprave më të shquara të letërsisë botërore. Personalitet e artit dhe kulturës me përkushtim me obligim të pa imagjinueshëm në kushtet në të cilat jetuan dhe punuan, bënë letërsi të rëndësishme dhe njëherësh hapën dritare të mrekullueshme për të njohur botën dhe dashuruar atë.
Ne kemi lexuar, përpirë vepra të përkthyera nga letërsia botërore dhe jemi ngazëllyer. Të marrësh përsipër të shqipërosh një letërsi të madhe nuk është e lehtë, është sakrificë, është punë e paçmuar dhe e papaguar dhe para së gjitha duhet njohje e thellë, pra është një rikrijim. Mbasi dihet historikisht në eksperiencën dhjetëra vjeçare të fatit të artistit dhe poetit, ata gjithnjë kanë dhënë nga vetja dhe nuk kanë marrë kurrgjë, shpesh herë pas tyre është mbjellë harrimi por fatmirësisht ka ngelur i pazëvendësueshëm vepra e sjellë e dhuruar, përkthimi.
Në këtë kuadër, në këtë vazhdimësi është edhe njeriu serioz dhe inteligjent, përkthyesi i talentuar Ligor Prifti i cili para do kohe botoi antologjinë poetike: ‘Në tryezë me poetët’. Përkthime nga poetë të shquar të letërsisë botërore, në shtypshkronjën e mirënjohur edhe shumë vite më parë në qytetin e Korçës: ‘Kotti’. Ligori duket sikur hyn me ndrojtje, disi me pasiguri, por në realitet përkthyesi ynë hyri me dinjitet në kurorën e përkthimeve me vlerë të letërsisë së huaj
Qysh në titull të librit ‘NË tryezë me poetët’:ndjehesh i joshur, i afruar me bujari të ulesh në tavolinë, të pish një gotë prej mushtit më të përzgjedhur të autorit nga poetët e mëdhenj. Ligori me bujari, sinqeritet dhe thjeshtësi, të jep të lagësh buzët dhe të shijosh bukurinë e paçmuar të mrekullisë poetike të mjeshtrave të mëdhenj. Përnjëherësh ndjehesh i çliruar prej trusnisë, je ulur dhe bashkëbisedon me gjenitë, të cilët kanë lënë gjurmë në zemrën e njerëzimit dhe në botën e madhe të artit e të kulturës. Ata janë fare pranë teje.
Pastaj autori me përkushtim, inteligjencë, dashuri dhe guxim na merr për dore dhe bashkërisht futemi në tempullin e shenjtë dhe përnjëherësh përpara syve tanë hapet një kopsht i mrekullueshëm ku të në harlisen lulet më të bukura dhe plot aromë të letërsisë botërore. Ligor Prifti çiltërsisht e thjeshtësisht dhe me përzgjedhje profesionale, na afron diamante të letërsisë botërore. Vizioni i tij në këtë libër ka një shtrirje gjeografike të gjerë në pjesën më të madhe të globit, nga Evropa e gjer në Amerikë, nga Izraeli e gjer në Japoninë e lindjes së largët. Vargu i ëmbël e lakonik i këtij përkthimi të tërheq fuqishëm. Ne ecim të hutuar prej magjisë së artit por ai na shkund dhe na fton të shijojmë sonetet e më të madhit e më të mëdhenjve, gjeniu i letrave Uilliam Shekspirin, më pas shijojmë Bajronin, Lermontovin, Edgar Allan Poe-n. Të mençurin Omar Khajanin me rubairat e tij të papërsëritshme, Emili Dickinson, Pjetër Pavlloviç Ershov. Bashkëkohësin e Shekspirit, i lindur vetëm dy muaj përpara tij, Kristofer Marlou. Odat e mrekullueshme japoneze etj. Janë shumë autorë që ka përzgjedhur përkthyesi i talentuar Ligor Prifti, i cili ecën me kujdes në një fushë të madhe me lule shumëngjyrëshe, na jep një panoramë të mrekullueshme. Ky libër që në dukje është shumë modest ka vlera të veçanta.
Qysh në bankat e shkollës kemi lexuar pjesë nga tragjeditë e Shekspirit, Hamletit, Makbethit dhe më pas libra të plotë të përkthyer me mjeshtëri prej Nolit të madh. Ligori matet me guxim dhe na sjell me mjeshtëri dhe profesionalizëm disa nga sonetet e mrekullueshme të Kolosit Shekspir si: ‘ Venera dhe Adonis’. ‘Ankohet një vajzë e dashuruar’. Sa bukur jepet në harmoni dhe mjeshtëri bota shpirtërore të dy të rinjve:
Ajo si prush në faqe flakëruar,
Ai në turp, në epsh i akulluar…
Ky hir u lodh e më tepër po mundohet
Të japë prova shumë, pa mbarim.
Kjo dashuri, që de e s’dashurohet
Një tjetër çmim e meriton shpërblim. ( Venera dhe Adonis)
Baluken kafe krelë përmbi vetull;
Puhis’ e lehtë kur vinte nga lumi
Në ato buz’ parcelën kishte gjetur,
Më e ëmbël ç’ ish e bënte më së shumti.
Kush sy e shihte zvjedheshe nga gjumi.
Në atë fytyr’ kur binte mbetej mbytur,
Aty parajs’ e tërë rrinte zhytur…( Ankohet një vajzë e dashuruar)
Ligor Prifti përpiqet japë vlera të mirëfillta duke e respektuar metrikën, ritmin dhe rimën, si një princip besnikërie ndaj origjinalit. Në rastin e poezisë angleze një handikap ku nuk mund të mposhtë densitetin 11- rrokësh. Në sajë të numrit të madh të fjalëve një- rrokëshe, veçanërisht në këtë poemë ku mund të përmbajë deri në gjashtë elemente kategori gramatikore emër, mbiemër, folje etj. Ligor Prifti na ka dhenë me sukses të plotë ndjelljen e magjishme të Shekspirit.
‘Krahasuar me tekstet e përfituara në gjuhët gjermanike- anglosaksone, forma e vargëzimit në këtë poemë shfaqet menjëherë si një formë që nuk nxë më shumë njësi të tilla gjatë përkthimit në shqip. Përkthyesi e kupton qartësisht se duke u nisur prej një kriteri poezia kthehet në një problem të fizikës së fjalëve, të shfrytëzimit sasior të hapësirës metrike të vargut. Ekzistojnë elemente karakteristike shekspiriane të cilët nuk mund të lihen pa u vëne re në asnjë mënyrë, i të thuash pa u tradhtuar e madje edhe struktura thellësisht, betimet patetike të poezisë trilli imagjinar, antitezat e forta, vargjet përmbyllëse proverbiale që japin kolorit dramatik, mesazh filozofik, timbër sugjestionues dhe nj imponim për tu ngulitur në kujtesë’, thotë autori në parathënien e librit.
Përkthyesi Ligor Prifti përkthen me art dhe bukuri poemën: ‘I burgosuri i Shilonit’ vepër prej ikonës së poezisë angleze dhe botërore Xhon Gordon Bajron. Shumë nga ne jemi njohur me poemën madhore: ‘Shtegtimet e Çajld Haroldit’. Kjo poemë është e ndjerë, e trishtueshme dhe e fuqishme. Shkruar me art dhe temp të madh.
Një dritë më llapsi brenda trurit-
Më bujti zogu perandor;
Këngën e pyllit ktu ma pruri
Tek hyn e del në kraharor.
Kalimi nga poezia klasike anglofone, e cila e ndërton poezinë mbi të tjera struktura mbi hapin lambik, mbi një tjetër temp të krahasuar me shqipen është kryer në mënyrën me të disiplinuar.
Ne i kemi lexuar dikur në fletë fletoreje të kaluara dorë më dorë ‘Rubairat’ e Omar Khajanit, të përkthyera me mjeshtëri të lartë nga i madh Fan Noli. Sipas specialistëve të kohës këto përkthime ishin të dorë së parë. Mund të jetë modeli i përkthimit të tyre në të gjitha gjuhët e botës, të reja e të vjetra, të gjalla dhe të vdekura. ‘O Zot, Ti e di, që unë të kam njohur Ty sipas kutit të mendësive të mia. Më fal, njohja që kam bërë është njohja drejt teje.’ Sipas një legjende besohet që këto janë fjalët e fundit të Omar Khajanit para vdekjes.
Tani na i sjell Rubairat e të madhit Omar Khajanit përkthyesi Ligor Prifti, me të njëjtën temp, intensitet, forcë dhe freski:
Ësht’ fushë shahu, bota, ja se si;
Një dit’,një natë, ushtarë un’ e ti.
Na lëvizin, rrethojnë e na vrasin,
Të prehemi, na venë në kuti.
Apo:
U shfletua libri i jetës. Sa keq!
Haretë, pranverat shkuan për dreq.
Rinia si zog s’ e kuptova si erdhi,
E si m’u zhduk, si nga dora një qelq?
Ligori Prifti na sjell me mjeshtëri Petrarkën, poetin e madh të rilindjes italiane me sonetin XLVII me një varg të shkathët dhe lakonit që i këndon me aq zjarr dhe dashuri ndjenjës së lartë:
Kur, i burgosur në syt’ e tu, një rreze më ndriti…
Ligori Prifti në antologjinë e tij : ‘Në tryezë me poetët’, na magjepsën nga faqja në faqe, për rrjedhshmërinë dhe origjinalitetin edhe pse janë krijues të ndryshëm, me karakteristika të veçanta dhe shumë të mëdhenj. Përkthyesi na befason dhe ngjan si kërkuesit e arit të cilët kërkojnë, punojnë pa u ndalur për të gjetur ar të pastër. Ai është i përkushtuar për të na dhenë me realizëm të gjithë vlerat dhe mrekullinë e artit botëror. Ai nuk ndalet por përpiqet dhe operon me kolosët e mëdhenj për të përftuar tek lexuesi emocion të fuqishme me një muzikalit habitës.
Ne e kemi njohur të madhin Edgar Allan Poe dhe poemën e tij të famshme: ‘Korbi’ të sjellë me aq art dhe mjeshtëri nga Noli ynë i madh. Jeta e Poes është më melodramatikja nga të gjithë shkrimtarët e gjeneratës së tij. Përkthyesi Ligor Prifti e qëmton figurën, fjalën e bukur, muzikalitetin, dhe na sjell me dinjitet një tjetër perlë të përkthyer me art prej tij poezinë: ‘Anabela Li’:
Dhe yje në qiell në mos pastë
Mjaftojnë syt’ e saj të zes.
Do shtrihem e do shoh nga deti
Mos del gjëkundi e do ta pres.
Hëna kallaj përsipër meje
Më ngjan me Anabela Li,
Por kjo e fundit poshtë dheut
Të bëhet nuse pret e ri…
A ka më të fuqishme dhe me figuracion të gjetur se kjo poezi kushtuar vajzës që dashuron. Sytë të së dashurës i krahason me yjet e qiellit por me një figuracion mahnitës. Apo hëna kallaj përsipër meje ri, më ngjan me Anabela Li, e cila në një mënyrë apo tjetër pret të bëhet nuse…!
Lexuesi kalon, lexon me kërshëri nga faqja në faqe të antologjisë poetike, nga një krijim në tjetrin. Përnjëherësh bindesh se përkthyesi di të përzgjedhë, të krijojë një larmi të këndshme, di të fokusojë dhe të krijojë emocione të fuqishme, në krijimet më të mira e më të rëndësishme të krijimtarisë të poetëve. Duke bashkëbiseduar me ta gjithnjë dhe përcjellë tek lexuesi emocione të mëdha.
Nuk mund të lihet mënjanë dhe pa përmendur poezia izraelite të Shaull Cernikocski me titull: ’Ninull’
Është një ninullë e veçantë gati epoke, i këndon me shpirt nëna birit të saj, i cili është shumë i vogël dhe që pret të ritet. Të rrëmben dhe të mallëngjen nga patosi, forca dhe dashuria e nënës për fëmijën, familjen, mëmëdheun, të cilat për të janë të gjitha të lidhura nyje në mënyrë të pazgjidhshme. Sa bukur e jep në përkthim Ligor Prifti:
Zogjtë heshtën, fli dhe ti,
Hijet kudo ranë.
Mos ki frik’ nga terr’ i zi,
Fli, se më ke pranë.
Je hebrej. Përmban kjo fjalë
Jet’ e hidhërim.
O filiz nga lashtësia,
Rritu bëhu trim..!
Përkthyesi Ligor Prifti përcjell tek lexuesi poezi nga lindja e largët, të panjohura deri më parë, ode të fuqishme japoneze, të cilat janë peizazhe për jetën dhe dashurinë. Këto ode janë shumë të njohura e të pranishme në çdo familje japoneze. Ato përbëjnë perlat antike të mençurisë dhe të shprehjes personale të jetës dhe dashurisë.
Ah! Dashuri, tu binda unë i tëri.
Livadheve jam bërë arrakat.
Këtë pranver, për ty jehoi zëri,
Në fushë lule mblodha e në shpat.
Mbi mëngët e mia, a se sheh?
Bora bie, gjurmët e saj le.
Duke parë dhe ndjekur një krijim nga një tjetër, një autor nga një tjetër, nga një anë e globit në tjetrin cep. Në tematikën e larmishme të kësaj antologjie poetike me vlerë dhe nuk mund të mos vihet re se tema që parapëlqen më shumë përthyesi ynë Ligor Prifti është tema e madhe dhe universale e dashurisë, sepse vetëm këtu shpërthen forca e artit dhe jep poezi brilante të pa arritshme në artin botëror. Në secilin autor tema e dashurisë zë një vend të merituar dhe të pazëvendësueshme. Përkthyesi e di mirë këtë ndaj e parapëlqen dhe na jep përkthime të bukura me musht poetik.
Një vend të rëndësishëm në këtë antologji poetike zë dhe krijimtaria e poetit të madh rus, Mihail Jurjeviç Lermontov. Ikonë e poezisë ruse e botërore. Prozator i ndritur. Shumë i njohur për lexuesin shqiptar me romanin:’Një hero i kohës sonë’, me ‘Lirikat’, përkthyer nga Lasgushi ynë i madh. Gjithashtu dhe poemën:’Demoni’ përkthyer me mjeshtërisht nga Petraq Kolevica. Lermotovi ka qenë dishepull i Pushkinit dhe vazhdues i veprës së tij. Lermontovi i ka kënduar dashurisë dhe të zgjedhurave të tij si asnjë tjetër.
Unë pres i përmalluar,
Veç me sy marr ushqim;
Kurse ti , e dëshëruar,
Më bën shenjë për afrim…( Çast i lumtur)
Apo një tjetër:
O shpirt! Që sot do jesh jetime!
S’do gjesh të afërm, as strehim,
As te një tjetër përqafim!
Të qeshur kurrë s’do ti kesh sytë,
Kush gjeti lumturi të dytë:! ( Engjëlli i vdekjes)
Në disa poezi të tjera shpirti i poetit të madh shpërthen dhe Përkthyesi na i jep me art në poezitë: ‘Kupa e jetës’,’Mërzi e trishtim’, ‘I burgosuri’ etj
Rusi e pistë, lamtumirë,
Vend skllevërish e me sundimtarë,
Ju uniforma blu me ngjyrë,
O popull, që të vënë samarë.
Po ta vëresh me kujdes përkthyesi i jep me intensitet dhe emocion, përcjell me mjeshtëri shqetësimin, brengën, revoltën e poetit të madh. Bukuria qëndron kudo , intonacionet e zërit shtjellohen në izofoni vertikale. Goditja nuk stonon gjatë gjithë idesë e cila është thellësisht e rrjedhshme. Përkthyesi ynë Ligor Prifti me elementet e shkathëta artistike që ka përdorur nuk e tejkalojnë dhe as e lënë pas origjinalin. Për këtë ia vlen ta respektosh dhe ta shijosh deri në fund kupën e mbushur buzë për buzë të artit të krijuesit të shquar dhe kjo shije e pazëvendësueshme është një meritë dhe rezultat i një pune të vazhdueshme dhe këmbëngulëse.
Ndërkohë nëpër faqet e internetit në shohim dhe lexojmë përkthime të reja prej përkthyesit të talentuar Ligor Prifti nga poetë të mëdhenj. Ai është gjithnjë, natë dhe ditë në tempull, mes sofrës së pasur të poetëve të mëdhenj. Edhe pse shëndeti shpesh herë nuk e ndihmon. I lexon të mëdhenjtë e ftuar në sofrën e pasur të tij, bisedon me ta, pastaj vendos se çfarë do të dhurojë lexuesit shqiptar.
Përkthyesi ynë i talentuar Ligor Prifti shpesh herë punon me lente, mbasi nuk e favorizon dhe aq drita e syve, por ai nuk e ndërpret studimin dhe përkthimin. Përpara se veprat, poemat dhe poezitë të marrin rrugën e shqipërimit, ai i lexon dhe i rilexon veprat e mjeshtret të mëdhenjtë. Më pas i përkthen me durim, i limon, u jep ëmbëlsi me shumë kujdes dhe dashuri. Na i dhuron neve me zemërgjerësi, ne i lexojmë i shijojmë dhe e përshëndesim..
Turizëm-Karaburuni ose Gjuha e Zezë
Nga Nikolla Lena/
Një nga perlat e turizmit Shqiptarë është ajo pjesë e bregdetit Vlonjat që quhet Karaburun, ku turizmi mund të gjejë terrenin më të përshtatshëm për t’u zhvilluar.
Gadishulli i bukur ndodhet 25 km larg qytetit të Vlorës, në rrugë tokësore.Ai ofron surpriza në çdo stinë për këdo që e viziton atë. Agjenci turistike aplikojnë jo vetëm udhëtime përgjatë këtij masivi, por edhe pushime njëditore, në plazhet që ndodhen aty. Udhëtime të tilla organizohen kryesisht gjatë stinës së verës, ndërsa synohet që ato të shtrihen gjatë gjithë vitit.
Peizazhi natyror, i gërshetuar me atë historik, e bënë atë një reliev ku vizitori mund të befasohet pafundësisht. Bregdeti tepër i thyer, lëndinat e vogla që zbresin deri poshtë, afër vijës së ujit, gjiret e shumta dhe të fshehura, plazhet e virgjëra, janë disa prej elementëve, që pothuajse nuk i gjen askund tjetër në bregdetin shqiptar. Gadishulli formon një hark të madh e të butë, që i përgjason gishtit të madh të dorës, të shtrirë. Ai ndan gjirin detar të Vlorës nga Kanali I Otrantos dhe ka një gjatësi prej rreth 15 km, me një gjerësi që shkon deri në 4.5 km. Në skajin veriperëndimor të Karaburunit (në turqisht gjuha e zezë), ndodhet Kepi I Gjuhëzës, pika më perëndimore e Shqipërisë. Në pjesën më të lartë të këtij masivi, ndodhen tre maja, ajo e Kores 826 metra mbi nivelin e detit, si dhe e Dafinës dhe Ilqes, respektivisht 732 dhe 687 metra. Pjesa perëndimore është shkëmbore dhe e copëzuar vertikalisht, me shpella, të çara, gjire e plazhe të vegjël. Këtu gjenden plazhi i vogël i Dafinës, bregu i Bitrit, Shpella e Panaisë. Përkundër kësaj, në pjesën lindore të gadishullit që shikon nga gjiri i Vlorës, bregdeti është më i formuar dhe më pak i thyer. Masivi i Karaburunit, në tërësi është i varfër në bimësi, por i pasur në kullota. Në pjesën më të ulët dhe më të ngushtë të tij, ndodhet pllaja e Ravenës, një qendër blegtorale e njohur në jug të vendit, që shfrytëzohet nga banorët e fshatit Dukat për mbarështimin e të imtave. Nga pikëpamja gjeologjike, masivi i Karaburunit është i përbërë nga gëlqerorë,të cilët janë shfrytëzuar që në lashtësi për prodhimin e mermerit. Cilësia e këtij produkti dallon nga ai i zonave të tjera të Shqipërisë. Mungesa e bimësisë dhe e ujërave sipërfaqësore e kanë bërë gadishullin të pabanueshëm
Historia
Në skajin veriperëndimor të gadishullit, në kepin e Gjuhëzës, ndodhet shpella e Haxhi Alisë, një emër i njohur në historinë e piraterisë detare. Ky objekt natyror, sipas gjeografëve, është shpella më e madhe detare e vendit, me xhepa të shumtë brenda saj. Kjo, sepse, në pjesën perëndimore të gadishullit, gjendet dhe shpella e Gramës, brenda të cilës janë zbuluar mbishkrime të shumta, që përkojnë me periudha të ndryshme të historisë. Gjiri i vogël i Gramës, që ndodhet në pjesën perëndimore të Karaburunit, është një nga surprizat më të veçanta të gadishullit, në pikëpamjen historike. Sipas historianëve, ky vend ka shërbyer që në lashtësi si vendpushimi për anijet.
Në muret e shumta të gjirit, konstatohen fare lehtë shumë shkrime të gdhendura nga marinarët, ku shprehet mirënjohja ndaj Poseidonit. Shkrimet e para i përkasin shekullit IV para Krishtit. Në shkrimet latine, që përkojnë me shekullin I pas Krishtit, gjenden emrat e Mark Antonit e të Pompeut, si dhe vizatime të ndryshme, mes të cilave anije, kryqe, spiranca, mburoja etj. Në këtë gji, ndodhet dhe shpella që mban të njëjtin emër, në muret shkëmbore të së cilës dallohen vizatime e shkrime, ku shprehen falenderime për bujarinë e mikpritjen.
Me këta elementë dhe mjaft të tjerë, gadishulli i Karaburunit përbën një nga zonat më atraktive, në funksion të zhvillimit të turizmit.Në stinën e verës, shoqëri të ndryshme turistike, ofrojnë udhëtime ditore, deri në Kepin e Gjuhëzës, ku është një plazh i virgjër. Pushuesit, kalojnë në rërën e pastër orë mjaft të këndshme.Ka edhe një shërbim detarë për të vizituar Karaburunin.
Mund të nisesh nga qyteti i Vlorës dhe për disa minuta arrin në plazhet më të bukura dhe të qeta të vendit tonë.Karaburuni është një intrigë për të gjithë ata që pëlqejnë detin dhe peshkimin.
Amatorët e peshkimit mund të ushtrojnë sportin e tyre të preferuar në guvat shkëmborë të këtij gadishulli si dhe të notojnë në ujrat e kaltër e të pastër të të kësaj zone.Turistët dhe vizitorët mund të zgjedhin rrugën tokësore apo atë ujore për të arritur në gadishull.Shërbimi taxi nis nga qyteti I Vlorës apo ai i Orikumit
- « Previous Page
- 1
- …
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- …
- 544
- Next Page »