Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Carl Leonhard Reinhold dhe një studim i dobishëm filozofik (I)

by

Nga ArjanTh.Kallço/* 

Relativizmi që propozon ballafqime dhe analizon lidhjet është motori që e përparon njohjen.
Për relativizmin në shekuj ka patur mendime të kundërta dhe perceptime të ndryshme të filozofëve të cilët janë marrë me këtë problem. Sot relativizmi ka marrë një formë tjetër dhe quhet kulturor dhe debatet rreth këtij termi nuk kanë të sosur. Nëse nisemi nga thënia e Protagorës, nga relativistët e parë, Njeriu është masa e gjithçkaje, atëherë do të fokusoheshim tek njeriu si faktori kryesor i jetës dhe si rrjedhim edhe i fushave të ndryshme ku ai është në qendër të vëmendjes, ku bën pjesë dhe filozofia. Por nëse për filozofinë ateiste problem është mëse i qartë, pra është njeriu dhe vetëm njeriu, për disa filozofi të tjera, ai nuk është veç një krijesë e një fuqie absolute. Në këtë pikë relativizmi njerëzor zhduket, duke ia lënë vendin absolutizmit hyjnor. Nuk ka dyshim se individi njeri, duke qënë një qënie e vogël përballë botës së madhe dhe shoqërisë, është kudo dhe kurdo i kapur nga relativizmi, sado inteligjenca e tij të jetë superiore. Kësaj logjike dhe arsyetimi do t’i kundërvihej një relativizëm tjetër njerëzor, por i veshur me absolutizmin e doktrinave fetare të cilat ata mbështetin dhe interpretojnë, por që nuk i përfaqësojnë dot. Edhe filozofi më i keq para këtij fakti objektiv nuk ka asnjë mundësi që të mos e pranojë karakterin relative të ngjarjeve dhe historisë. A është gjithçka e vërtetë siç thoshte përsëri Protagora? Duhet të vendosim pikat mbi i lidhur me të vërtetat, pasi jot ë gjitha të vërtetat janë të tilla. Një prej të vërtetave, nëse kjo do të quhej e tillë, që duhet gjithmonë provuar është ekzistenca e fuqive hyjnore në këtë lëmsh polemikash dhe filozofish. Mbështetësit e filozofisë absolutiste as nuk e marrin në konsideratë faktorin njeri para zotit, kështu që edhe vetë ata janë të pafuqishëm në shpjegimin e së vërtetës që sipas tyre është më e madhja dhe një herë e gjithmonë e pandryshuar. Pra kemi një botë që çdo ditë ndryshon, por një absolutizëm që mbetet gjithmonë i njëjtë. A nuk është ndryshimi baza e njohjes? Kur njeriu njohi më shumë, dikur apo sot? Edhe vetë abslutistët, ndoshta në heshtje, e pranojnë dhe duhet ta pranojnë këtë vërtetësi. Një moment interesant për diskutim është një artikull i historianit Italian, Adriano Prosperi, lidhur me relativizmin kur thotë se Relativizmi është macja e zezë e të gjitha fondamentalizmave fetare. Kush propozon një të vërtetë ekskluzive nuk toleron që malli i vet të vendoset mbi të njëjtin banak me të tjerët, i krahasuar dhe i analizuar, ndoshta i përcaktuar si një produkt historik, me datën e lindjes dhe lidhjet e farefisnisë me ata të konkurrencës. Nuk ka dyshim se kultura perëndimore është e gatuar me relativizëm: e zbulojmë sa herë që ballafaqohemi me dallimet kulturore të vendeve ku është historia e ditëve tona – mekanizmat elektoralë demokratikë sjellin në pushtet partitë fetare. Shtrohet pyetja, sa lloje relativizmash ka? A janë të gjithë të dobishëm apo të dëmshëm? Si t’i harmonizojmë që të mund t’i afrohemi sa më shumë të vërtetave të veçanta e më pas duke i mbledhur, të pretendojmë elementë absolutë? Nëse do t’i referohemi të parës, do të thoshim se në morinë e kontradiktave të botës, edhe relativizmi nuk mund t’i shpëtojë dy kaheve; atij pozitiv dhe negativ. Por tek Prosperi merr natyrë tjetër. Ai thotë se duhet bërë një dallim i nevojshëm : ka një relativizëm banalizues, ai që shprehet në mendimin se nuk ka sgjë të re mbi këtë tokë dhe ka një relativizëm stimulus, ai që ballafaqon, analizon dhe kërkon të kapë lidhjet. Kur Makiaveli e ballafaqoi Mozenë me Numa Pompilion dhe fenë antike e Romës me atë të Romës katolike, bëri hapin cilësor që e dallon relativizmin banalizues nga ndarja intelektuale të atij që vendoset si vëzhgues përtej dhe para objektit të vëzhguar. Me fjalët e historisë së kulturës, fitorja e pikëpamjes së vëzhguesit u mor me kulturën europiane në një hark të gjatë kohor, nga 1400 italiane tek Iluminizmi, duke kaluar përmes zbulimit të Amerikës dhe tragjeditë e luftrave fetare dhe të kolonializmit benediktin të misionarëve kristianë. Askush nuk mund ta mohojë se ka edhe relativizma të dëmshëm, p.sh njeriu nuk është fuqi para zotit, duke ia hequr kështu mundësinë e besimit dhe fuqinë e madhe të tij në ndryshimet e ndryshme shoqërore. Ka edhe relativizma të dobishëm, p.sh, sado që ne të besojmë tek fuqia e një gjeniu, nuk mund ta barazojmë me një njeri të mbinatyrshëm që do të na i zgjidhte të gjitha problemet që sot gëlojnë në botë. Fantazia e zgjidh nëpërmejt fantashkencës, duke krijuar personazhe që kanë fuqi të jashtëzakonshme dhe mund të parashikojnë dhe parandalojnë gjithçka. Natyra relativiste e shoqërisë është më e dukshme në kulturë, ku edhe faktet e pamundësisë absolute, shfuqizohen sapo hyn në kontakt me kultura që nuk i ke njohur ndonjëherë. Karakteri individual i njohjes është një prej hallkave të domosdoshme që i paraprin njohjes në nivel global, por gjithësesi kurrë i plotë. Në esenë e vet Prosperi vazhdon : Por ky rrugëtim u propozua dhe vazhdon të bëhet në jetën e personave dhe mund të kryhet në hapësirën e një jetë individuale. E tregon rasti i Carl Leonhard Reinhold, një autor i rëndësishëm në kulturën e gjuhës gjermane. Për cilësitë e tij si shkrimtar mjafton të thuash se pa veprën e tij filozofia e Kantit nuk do ta pushtonte botën e shkollës dhe universitetit në shekullin e artë të idealizmit filozofik. Por arsyeja që na çon tek studimi i tij, duhet kërkuar në biografinë intelektuale të njërit prej studiuesve më të njohur dhe lexuar të fenomenit fetar dhe të teologjisë politike. Pa këtë shkrimtar ndoshta Jan Assmann nuk do t’i lindtte ideja bazë e veprës Mozeja egjiptian. Nga kjo merr shkas libri i Reinholdit Misteret hebraike ose masoneria më e vjetër fetare me hyrjen e shkruar posaçërisht nga Assmani. 

*Universiteti Fan S. Noli, Korçe

Ditar Periferie”, guximi për të vërtetën

by

Nga Bardhyl Ukcamaj*/

Te dashur pjesmarres,/

“Ditar Periferie” titullohet libri me autor Gjergj Metën. Publicistike e botuar ne shtypin shqiptar ne harkun kohor te nje dekade, shkruar me elegance nga nje intelekual i vetedishem per rolin dhe pergjegjesine e tij ne nje shoqeri te hapur. Libri pasqyron koloritin e jetes shqiptare ne nisje te shekullit te XXI-te, duke iu përkushtuar çështjeve morale e sociale, kulturore e shpirterore dhe përgjegjësive individuale me dashuri, ne thedhesi e pa droje.

Ne liber shkruhet për varfërinë, mungesen e se drejtes, për abortin, për devijacionet seksuale, vetëvrasjen, te miren dhe te ligen njerezore, kristianizmin e ateizmin, politiken, kulturen dhe ekonomine, tranzicionin dhe kompleksitetin e njeriut modern si koncept. Autori nuk i frigohet dhimjes qe shkakton e verteta ne ambientin social, anipse e verteta ne shoqerine shqiptare eshte e dhimshme. Si nje shoqeri ne tranzicion (sipas dom Gjergji qe nga viti 1912-te), ka prodhuar padrejtesi gjithfaresh per individin e zakonshem. Pas nje diktature te ashper, ideja per nje shtet demokratik, nje shoqeri jo te hapur ndaj vlerave prendimore por te bazuar mbi vlerat e perendimit duket me shume si nje enderr idealistesh se sa nje realitet i perditshmerise. Andaj edhe shkruan :“Kerkimi i se vertetes eshte guximi per te verteten. Po. Sepse e verteta kerkon guxim. Ajo, kur del ne drite, shpeshhere dhemb, por ama ka fuqi sheruese”

Me një stil të zhdërvjellët dhe mjaft tërheqës, kleriku publicist pasqyron me dashuri nje tablo gri te jetes plot derte te nje Shqiperie, qe jeton ne konfuzitet kohen e endrrimit te ndryshimeve historike. Perpjekja për të dritesuar sa mundet këte botë njerëzore ështe zgjedhur jo rastesisht nga periferite e kryeqytetit. Njeriu nevojtar eshte heroi i publicistikes se tij. Personazhe, si “Plaku mbi urë” apo Zefi 82-vjeçar në “Ditar mjerimi” jane e verteta qe vret, pasqyra e nje shoqerie qe ne mungese te bukes se perditshme te njeriut nevojtar, nje pakice skajore lahet nje luksin e modernitetit fale korrupsionit e prostitucionit politik, ekonomik e social. Kur them kete te kuptohemi kurre nuk kam besuar e as besoj ne mundesine e barazise politike, sociale opo kulturore por ne parimin e larte te drejtesise politike, sociale e kulturore.E pra sipas meje drejtesi ne atdheun tone as ka pasur e as ka. Ne keto kushte eshte perdorur me vend shprehja e Dantes: “ Vendi me i erret i ferrit eshte per ata qe ruajne neutralitetin ne kohe krizash morale”. E pra inteligjenca shqiptare qe mund te ushqehet edhe pa meshiren e oligarkise korruptive te pushtetit duhet te thyeje heshtjen e ti prije me sa mundet e si mundet ndryshimit shoqeror.

“Qëllimi im është të mos i mbyll derën askujt (shprehet dom Gjergji), përveç të keqes. Jam antikomunist, por nuk jam kundër komunistëve, dënoj aktin, por jo personin që e ka kryer atë. Unë nuk akuzoj askënd, por bashkëndaj faje, qoftë për heshtjen apo për mosveprimin në një moment të caktuar”. Ne kete fryme jane opinionet, replikat therese dhe analizat e kujdesshme te ketij botimi. Nga shkrimi i pare i librit “Mesha e Lirise” tek i fundit “Pertej shkretetires, shpresa”, lajtmotivi i shkrimeve të klerikut publicist është dashuria e bazuar mbi konceptin kristian te njeriut.

Emri i Dom Gjergj Metës që shërbeu prej vitesh ne periferite e Tiranes e tashme po i rikthehet qyetit te tij Durrësit, per te kontribuar ne ate Katedrale ku sherbyen perlate te shquar te kishes katolike si At. Vincent Prenushi e Dom Nikolle Kacorri është jo pak në vëmendje edhe të botës mediatike. Në rrugen e klerikeve te shquar te Kishës Katolike Shqiptare te para dhe pas komunizmit nga At Anton Arapi e At Gjergj Fishta tek At Zef Pllumi e Imzot Rrok Mirdita publicistika e Dom Gjergjit na dëshmojne se modeli i njeriut kristian ka të bëjë me pranimin e dinjitetit individual të njeriut, respektimin e lirisë dhe ushqimimin e dashurise, mbrojtjen e jetës, ruajtjen e vlerave kristiane të familjes dhe perkushtimin atdhetar. Na deshmojne per nje nivel superior intelektual, per nje tradite te Kishes Katolike Shqiptare. Kjo tradite e rilindur shpresojme ti riktheje kete shkelqim te humbur (pergjate diktatures) botes shqiptare por edhe asaj ballkanike ne hapsiren e qyteterimit prendimor.

Miku im apo me sakte miku yne i dashur Dom Gjergji, intelektual par excellence i breznise se re shqiptare, urime per kete sherbese te mire shoqerore e mirseardhe ne New York. Urime!

* Fjale e mbajtuar me rastin e prezentimit te librit publicistik te Dom Gjergjit

LIDHJA E PRIZRENIT DHE LIDHJA ME FRASHELLINJTE

by

Dokumente per Alush Frasherin/

 Nga Msc.GEZIM LLOJDIA/

 Vendvendosja.Ora e vendosjes së Frashëllinjëve në vendbanimin Frashër është e largët.Trandje historike megjithë gjatësinë e shekujve të tyre kanë datime.Ato zbresin,në fakt varen nga mjegullinat nëpër kohën tonë,afër tre shekuj më parë zbradhen.Atëherë, Frashëri, sigurisht që ka ekzistuar.Në suaz të maleve të Dangëllisë kishte ruajtur formën e vet.

Hamza beu,rrënja frashëriote e Tomorricës.Duke i qëndruar gërmimeve,pema frashëriote mund të quhet Hamza beu i pari i Tomorricës me kohëngulmimi hershëmrin e viteve 1570.Atje thellë në malësi shtroi udhëzimet e tij duke marrë në mbrojtie Skraparin,Opar,Vërcen.Kur në Berat e kurthosën turqitë,u fsheh veshur si grua,por e kapën.I dërguan në Edërna.Kështu llafoset autori Dh.Berati.Ndërkaq syrgjini ,që përmendet është Stanimakë.Pra edhe kohëzgjatja është pakëz e diskutueshme,sepse ende mbetet tek një shifër midis 70-80 vjetëve.Mehmet Pashë Qyprilliu thuhej ishte nga kjo zonë Përmeti, zbatoi faljen.Ai, që përfitoi ishte Ajaz beu,nipi i Hamza beut.Pronat ju dhanë në 1650 dëshmohen në disa kaza.Përmeti.pronat në Frashër, Martinja, Topojani. Vlorë,Kudhësi Armen.Myzeqe disa fshatra si Kallmi,Zvërneci.

Ngulmimi në Frashër.Ajaz beu mbriti në Frashër në pronat e dhëna. Shtëpit,që i zuri syri ishin disa. Mbiemrat,që mbanin shtëpit ishin Aliçikasit,Cerasit,Bregasit,Bakasit.

Banorët e Frashërit formuan fshatra

Alicikasit.Alicikasit kur u shtuan,populluanv Orgockën dhe Butkën.

Bregasit.Bregasit formuan Goroshianin dhe Lushnjën.

Bakasit.Bakasit zbritën në Koblarë,thotë Dh.B në parathënien e “Mesime”të Naimit.Rëndësia.Rëndësia e Frashërit zbret me dëshmi në vitin 1650.Vengulmonjësi frashëriot quhej Ajaz Bej.Në kohë të hershme pra kjo familje qytetare e ardhur nga Tomorrica,që kishte ruajtur syrgjynin në Edërna.Duhet të ketë qënë 70-80 vjet.Duhej të thyhej syrgjini në Stamitakë,që të mbrinin nipërit frashëllinj nga rrënja e frashëriotëve.Me Ajaz beun,fillon dega e frashëriotëve, që të lëshoj gjethe në katundin e ashpër nga moti në Frashërit.Figura e Baba Alush Frashërit është figura e një shqiptari të pazakontë,figura e një personazhi shqiptar tridimesional.

1-Në rrafshin politik.Figura e Baba Alushit është rilindasi i orëve të para, i rreshtave të parë në rilindjen tonë kombëtare.Baba Alush Frashëri,ishte një patriot, që ushqeu ,shqiptarizmin gjatë gjithë kohës së ndritshme të përndritjes tonë kombëtare.Me frymën e tij patriotike,e ktheu teqen e Frashërit,në një strehë të ngrohtë për rilindasit,me një prezencë të përhershme shqiptare në dyert e kësaj teqeje shqiptareje.Baba Alush Frashëri është organizatori i disa mbledhjeve të rëndësishme ,për fatin dhe çështjen shqiptare,që u mblodhën në drejtimin e tij dhe të Abdyl bej Frashërit në teqenë malore të Frashërit.Baba Alush Frashëri,ka vëndosur në dispozicion të Lidhjes së Prizërenit një shumë të hollash,nga të ardhurat e teqes për ti përdorur për realizmin e qëllimeve të Lidhjes.

2-Në rrafshin moral.Baba Alush Frashëri ngriti një kod moral për dervishët e teqes dhe ndjekësit e shumtë të bektashizmit.Misioni atdhetar e shoqëroi këtë teqe në dy shekuj të rëndësishëm si shek.XIX dhe shek.XX. Aksioma brilante ,filozofike“Pa atdhe,s’ka fe”,ringriti në këmbë bektashinjtë shqiptarë.I ndërgjegjësoi se fati i kombit ishte në duart e shqiptarëve dhe feja e tyre më e mirë në këto kohë të mjegullta ishte shqiptarizmi.Fati i tyre ishte qëndrueshmërit i lidhur me kombin,fati i të cilit gjendej në plluskimin e pushtimit osman .Në rrafshimn fetar.Baba Alush Frashëri ishte një shenjtor me ngritje të epërme në gradat e epërme të shpirtit.Në enciklopedinë e bektashizmit shqiptar,baba Alush Frashëri do të meritoj vëmëndje të veçantë për vlerat më tërheqëse të jetës shpirtërore,që i vendosi në dispozicion të çështjes tonë kombëtare.Konfirmohet besnikëria e gjurmës së tij ndaj tragës ku shkeli Nasibi Tahir Babai.Konsiderohet ai frymëzuesi i frashëllinjëve ,që bënë emër dhe u lidhën pazgjidhëmrisht me çështjen kombëtare shqiptare.Baba Alush Frashëri është pjesa më e zgjedhur e shenjtorëve me ngritje shpirti deri në gradën e lartësimit të një imami.

Mbiemri Frashëri.Ky mbiemër ka lidhur disa fise në katundin Frashër.Madje Dalib Frashëri,Shahin Frashëri janë frashëllinjë. Besohet se Alush Frashëri është inspiruar me parimet mistike qysh herët.I rritur në ambiente bektashiane dhe jeta me këtë përvojë mistike ishte një faktor.Prania e teqesë në Frashër ishte tjetër arsye për të patur një ndihmë shpirtërore më të madhe,kur ai është dërguar në teqe dhe ishte vizitor i saj i përhershëm.Veshja dervish dhe marrja e titullit baba kanë treguar potencialin e vërtetë të këtij shenjtori të madh.Madje për ti thelluar njohurit në fushën mistike ai ka udhëtuar disa herë në teqen e madhe të Haxhi Bektashit.Kurse rrugëtimi i fundit i përket vitit 1872 kur ai me tre baballarë dhe dervishë shkoi gjashtë vjet përpara se të pëllciste çështja kombëtare.Madje thuhet se disa nga shoqëruesit e tij në këtë rrugëtim si Adem Vehxhiu i Jakovës dhe të tjerë patën ndikim në lidhjen e Prizërenit.Këta baballarë u shpërndanë në disa pika kyçe në prag të kësaj lëvizje madhore dhe ndikuan fortësisht me frymën e tyre në realizimin e çështjes së madhe.Lëvizjet e tyre deshfirojnë pikërishtë pozicionimin e tyre atdhetar por sikurse frymën mistike,që e përdorën për hyrjen fortësisht të mençur të rilindasve në këtë lëvizje shqiptare. Ndërkohë nga hulumutimi i dokumentave thuhet se Baba Alushi,ka marrë pjesë në Lidhjen shqiptare të Prizërenit, shkoqur ka rrugëtuar nga Frashëri drejt qytetit verior shqiptar,ku zëri i bashkuar i shqiptarëve formësuan Lidhjen Shqiptare të Prizërenit.

Arkivi Qëndror i RSH

Arkivi Qëndror i Republikës së Shqipërisë.Fondi 270.Dosja 49.faqe 118-119

“Baba Alushi ,bir i Dalib Bej Frashërit,nismëtar i mbledhjes së Frashërit.Pati si shokë që e ndihmuan në arë vepër,Sami ,Abdyl,Naim Frashëri,Orhan Bej Pojanin,Pandeli Calen,Nasuf Novoselën,Ismail Bej Zharkonji,Hysni Bej Leskkovikun,Mehmet Ali Pashë Beratin(Vrionin),Ismail Pashë Dibrën,Konstandin Kristoforidhin,Jani Vreton,Hoxhë Tahsimin, si dhe shumë pari të viseve të ndryshme të Shqipërisë……”

“LIDHJA E PRIZËRENIT DHE VEPRIMET E SAJ”

Xhafer Belegu në mesin e viteve 1934,verë qershor,u ka përcjellur,shqiptarëve dokumente me të dhëna nga historia e lidhjes së Prizërenit.Dritën,botimit ja ka dhënë botuesja “Kristo Luarasi”:”Lidhja e Prizërenit dhe veprimet e saj 1978–1881”.Nga veprimet e marsit 1878 faqe 148 shkruhet: Lidhja në jug…

Lidhja shqiptare duke i parë këto veprime të Greqis e duke marrë njoftime për kërkesën e saj në kongres vendosi me zhvillue një aktivitet të madh në jug.Organizoi këshillat krahinor dhe përgatiti një fuqi mbrojtëse kundër Greqisë.Mbledhja e parë si mbas dëshirës së Abdyl Bej Frashërit i cili ishte faktori më kryesor në jug,u ba në teqen e Frashërit,nën kryesin e Baba Alushit i cili vuri në dispozicion të Lidhjes një shumë të madhe të hollash.Në këtë mbledhje të parë të jugut u bisedua organizimi i këshillave krahinor e masat,që do të merreshin kundër Greqisë.Burrat me rëndësi të Lidhjes në Jug.Abdyl Bej Frashëri,Mehemet Ali bej Vrioni.Sulejman Ali Kuci, Myslim Vasjari,Mustafa Pashë Vlora,Muslim Gjoleka. Sheh Mahmuti nga Kolonja e Kurveleshit,Xhafer bej Vlora,Thanas Ekonomidhi prej Sopiku disa bejlerë prej Libohove,Vasil Hido,Petro Meksi prej Tepelene,Mihal Haritua nga Përmeti,Vasil Linavori e Eustrat Tasho Duka nga Berati Dhimitër Kolea………….

Lidhja në Jug u mbajtë në 11 kallnuer 1878 vendosi :

1-Që të dërgojë një telegram pushteteve që muarrën pjesë në kongresin e Berlinit,për me shfaq keqardhjen e vet për lëshimin e Epirit,Greqisë e për me u lut që të hiqnin dorë nga kjo gjë.Dhe për të deklaruar që nuk merrej parasysh kjo kërkesë,atëherë do ta mbronte vetë me çdo mënyrë.

2-Dorëzimet të një pjese të Thesalisë,mos me i kundërshtue.

3-N.q.s se mjetet e veta nuk do të mjaftonin,atëherë të ngrihet e gjithë Shqipqria.

4-Të merren me forcë armët e municionet e depovet të ushtrisë turkëvet,sidomos sa më parë ato të Artës dhe Prevezës.

5-Preveza e Arta të bëhen qëndra ushtarake të Lidhjes.

Xh.Belegu në këte vëllim me karakter humulues,përmend edhe vargje nga folklori.Në hapësirën e pafundme të këngëve të rilindjes ,ai ka përzgjedhur.Përmend,këngën më të kënduar në Labëri,që autori thotë se këndohet në Kurvelesh.:Kurvelesh e Gegëri/C’u mblodhën në Ergjërli/Tek Abdyl Be Frashëri/Cu përpoq i varfëri/Cu përpoqe e bej për na/dy hejbe me hasina/Në frëngji se ç’i trete…..

Në 100 vjetorin e Lidhjes së Prizërenit,aty rreth viteve 1978,një botim i një enti shtetror “8Nëntori”.8000 kopje tirazhi.Përmbledhja “Me pushkë dhe penë për liri dhe pavarësinë”me autorë,akademikë,historian,studjues,

gazetar ,të dhënat duken se janë gërmuar pikërishtë nga ky libër i Xh.Belegut.Të dhënat përkasin njësoj,por në këto dokumenta të sjella për lexuesin e asaj kohe është hequr emri i klerikut bektashi Baba Alush Frashëri.Baba Rexhebi punoi në SH,BA,ishte filozof,misticist,baba i teqes shqiptare të Detroitit.Baba Rexhebi ka ruajtur mjaftë të dhëna dhe në këtë libër ndriçon një sërë të vërteta.…Gjithashtu kemi patur elementa dhe kler të kulturuar në Teqen e Frashërit me baballarët e shqur pas Nasibiut si Baba Alushi,Baba Abidini,Baba Shemja,Baba Mustafai dhe të tjerë që kanë mbetur të paharruar,jo vetëm për çështjen fetare,por më shumë për cështje kombëtare….Por me këtë rast mund të shtojmë se kjo teqe ka nxjerë klerikë,gjushër me kompetencë,si Alush Baba,Abedin Babanë,Baba Mustafan, e të tjerë të cilët kanë qënë patriot të shquar dhe kanë luajtur një rol të madh edhe për cështjen shqiptare,aq sa kjo teqe u bë foleja e çdo lëvizje kombëtare .

Ali Tomorri“Gazeta e Korcës”,26 maj 1937

Disa shënime mi jetën dhe veprën e disa fetarve bektashinj patriot…..Baba Alush Frashëri,Baba Hajdar Gjirokastra,Haxhi Hysejn Babaj I Krujës………………

Mehdi Frashëri:”Lidhja e Prizërenit edhe fektet dipllomatike të saj”…Kuvendet e Frashërit,mbajutr në teqen e Frashërit…

Ekzistenca e Baba Alushit ishte e shkruar qartazi.Në coptëzimin e jetës,lexohen momentet,që kanë ndikuar.Baba Alushi duhej të vinte,sikurse Skëndebeu, duhej të gjëndej në Krujë,në mjegullinën e madhe.Baba Alushi duhej të vinte,sepse një lëvizje tërmetore e çartur prej shqiptareve do të shkundte perandorinë krahëgjërë.Dhe shenjtorët duhet të udhëheqin turmat me frymën e shenjtë të tyre.Baba Alushi,do të ishte fizikisht në Prizëren.Por Baba Alushi vendosi piketa në Frashër,për lidhjen e Prizërenit.Është edhe vet pjesmarrës në Prizëren.

Gjurmim faktesh.

Lexojmë revoltat shqiptare.Shekulli i XIX.Emërtimi kryengritje,e shprehur ngritje kryesh.Në gjuhën e popullit:shëmbi shkëmbinj e male.

Shifra.

Tridhjetvite të para shek.XIX.Myhib Ali Pasha në jug dhe në veri Bushtalinjtë.Kryengritja e Dibrës vitet 1833,1834-136,1838-1839.Kryengritja e Prishtinës dhe Vuciternës.Vitet-1834-1835.Kryengritja e Vlorës-1836.Kryengritja e Myzeqes 1837.Kryengritja e Tepelenës 1837. Kryengritja e Beratit 1839.Kryengritja e Prizërenit –1839.

Zbresim një paralele.Në Frashër rrëzë Kokojkës ka zbritur,pikërisht nën mjegullina të kohës shenjtori Nasibi Tahir Babai.Pikëqëndrimi tij ishte teqeja,që në pranverë çeli dyertë.Pozicioni i tij në Frashër , krahasohej me ardhjen e qiellit të kaltër në gjallërimin e pranverës.Ngulmimi i shenjtorëve është mbarësi për kombin.Shenjtorët e bektashizmit, kryesisht shqiptarë,mbasi merrnin frymën,kërkonin pozicionimin në vendin e tyre në katundet e largët,për ti kushtuar energji,çështjeve jetike dhe interesi më i madh ishte largimi i nënshtrimit të perëndorisë osmane.

DOKUMENT

Në arkivin e shtetit,thuhet: “Baba Alushi biri i Dalip Frasherit,nismetar i mbledhjes së Frasherit. Pati si shoke që e ndihmuan në atë vepër,Sami,Abdyl,Naim Frasheri, Orhan bej Pojanin, Pandeli Calen,Nasuf Novoselen, Ismail bej Zharkovijn,Hysni bej Leskovikun ,Muhamet Ali Pashë Beratin (Vrionin),Ismail Pashë Dibren, Kostandin Kristoforidhin,Jani Vreton, Hoxhë Tahsimin, si dhe shume parti të viseve të ndryshme.”

Shqyrtim.

Cfarë shprehin dokumentat.Në korrik të vitit 1878 në Prizëren,një komision nën drejtimin e Iliaz Cokut me përfaqësi të gjysmës së vendit.Në të njëjtën kohë,pohon E.b.Vlora u mblodhën fillimisht në teqen bektashiane të Gjirokastrës,dhe në atë të Frashërit.Përfaqësit i takonin Beratit, Gjirokastrës, Përmetit, Vlorë, Tepelenë,Korcë, Kolonjë, Janinë, Margëlliç, Ajdunafit,Pargës,Artës,Prevez.

Dëshima e këtij përsonalitei hedh dritë mbi një fakt.Përfaqësuesit ishin ose nga shtresa e lartë,ose klerikë.Dëshmia e fakteve të sjell një moment tepër delikat,por shumë të hollë.

Maj 1878.Koha e baba Alushit është një kohë me,njerëz të çuditshëm,patriotë të pazakontë.Në këtë teqe baba Alushi mbajti të ngrehur prezencën e përhershme të një ndjenje kombëtare.Shërbimi i teqes vihet në realizim të programit të rilindjes.Baba Alush Frashëri ishte drejtuesi i punimeve të kuvendit të kazave të jugut.

Teqeja e Baba Alushit.Eshtë një ditë,që nuk i ngjiste tjetrës.Dita e fundit e majit 1878.Teqeja e baba Alushit,në lartësi të këtyre maleve,të Kokojkës, ndjeu shkelqimin,që afronin burrat e shquar të trevave jugore ditën,kur ata, hynë në mejdanin e teqes.Organizimi ndërkrahinor i përfaqësuesve të kazave të vilajetit aty pati fillesë.Vali i Janinës Mustafa Asim Pasha,përdori forcën,por teqeja në Frashër,ishte në largësi nga qëndra e vilajetit.Kryeqëndra e shqiptarizmës në hartën e teqeve ishte Frashëri.Kryeqëndra,një teqe e thjeshtë, pushtuar nga gjelbërimi i korijeve.Atje ku netëve merrte udhë komunikimi me Krijuesin,burrat e shquartë trevës jugore,kërkuan “rrugëkalimin”, për të ndalur coptimin e trojeve.Kjo teqe e katundit Frashër,një çast të jetës së saj do të rilindte duke pritur ditën,kur krerët shqiptare,formuan atje “Lidhjen e vogël të Prizrenit”.Për baba Alushin dhe dervishët e saj ishte krijuar bindja se pa trojet e tyre,besimi i tyre,njëmend do të mbetej pa qënë asnjëherë shqiptare.Feja më e mirë e këtyre shqiptareve të mirë,mbetej ruajtja e tërrësisë territoriale.Kështu baba Alushi dhe klerikët e tjerë e kuptuan se koha nuk ishte kur të binte muzgu,për të qarë fatin e keq të kombit,por duhej hapur shpirti. Ajo kataklizmë,që po afrohej me stërbim, duhej gjetur menyra për ta shmangur.Kështu ata,ju vunë punës, pa ndjerë lodhjen e shpirtit të tyre,përpara dhimbjes së madhe.Kështu teqeja e Frashërit shkruan prologun më të ndritur të ditëve të rilindjes.Në strehën e largët jugore të Frashërit, kaq larg mesvedit,u ngjiz një çështje jetike për shqiptaret.Ishte Zoti vet,nën fytyrën e të urtit baba Alush Frashëri,që paratha shumë gjërra.

Fakte.Aty nga vitet 1877,Baba Alushi ndiehej i shqetësuar për fatin e Shqipërisë.Një vit më vonë,thuhet se takohen në Sarandë tre vëllezërit Frashëri,ku epiqëndra ishte shkrimet për Shqipërinë.

13 qershori 1878,kongresi i Berlinit i ka tronditur së tepërmi rilindasit.Bisedojnë për mbledhjen në teqen e Baba Alushit mes krerëve shqiptar në një itifak turqisht (beslidhje),emërtuar si fillesë “Lidhja e Prizrenit”.Të shkruara, në librin e vendimeve në, 18 qershor, zeri i saj ishte:ruajtja territorriale.Përfaqësues i Sarandës dhe bregdetit do të ishte poeti Naim për në mbledhjen e Frashërit në teqen malore,mes tyre dhe tre frashëllinjtë që u kishte mëkuar atdhetarinë,në një kuvendim rëndësor,e udhëhiqte Baba Alush Frashëri

 

“Dita e Traditës Shqiptare – New York 2013”

by

Sipas zyrës së Department of Parks of Westchester Cpunty, që është bashkë organizues i kësaj ngjarjeje, me Qendrën “Nëna Tereze” pranë Kishës “Zoja e Shkodrës”, Harsdale, New York, në këtë Piknik kan qenë rreth 3500 – 4000 veta./

Shkruan: BEQIR SINA, New York/

Valhalla Westchester County, New York: Çdo vit, komuniteti shqiptaro-amerikan i zonës “Tri-Shteteve” NY-NJ-CT, në nderime të Ditës së Traditës dhe Trashëgimisë Shqiptare”, mban një Piknik, i cili është më i madhi në Amerikë, dhe i vetmi më i organizuari deri tani. Pikniku “Dita e Traditës Shqiptare – New York”, është kthyer në një festë të gjallë të muzikës shqiptare, valle tradicionale, simboleve tona kombëtare, aktiviteteve sportive, kulturore e artistke dheushqim shqiptar në ditën esaj vjetore të ashtuquajtur Dita e Trashëgimisë Shqiptare.

Si çdo vjet edhe kësaj të diele ajo është mbajtur në një parqet më të mëdha publike në këtë zonë Kensico Plaza Dam,( 98 acre park), në Valhalla Westchester County, New York. Kjo ngjarje është mbajtur nën kujdesin e Departamentit të Parqeve të Argëtimit të Qarkut Westchester, dhe Qendrës Kulturore “Nënë Tereza Center” në Kishën Katolike Shqiptare – Zojës së Shkodrës.
Kjo ngjarje vjetore është një haraç për kulturën shqiptare, duke përfshirë edhe veshje tradicionale shqiptare, instrumente muzikore unike shqiptare dhe një mundësi të rrallë për të dëgjuar dhe të parë një shumëllojshmëri të muzikës shqiptaredhe valleve, si dhetë shijonë ushqim tradicional shqiptar. Kultura ofrohen nga këngëtarët popullor shqiptar dhe kërcimtarët e Grupit të Vajzave dhe Djemëve të Valltarëve të Kishës. Përveç kësaj, ajo është një kënaqësi për të plotësuar një ngjarjefamiljare, duke e kombinuar atë me sportet dhe aktivitetet për fëmijë me një atmosferë pikniku tipike si ato që mbahen në Amerikë.
Sipas zyrës së Department of Parks of Westchester Cpunty, që është bashkë organizues i kësaj ngjarjeje, me Qendrën “Nëna Tereze” pranë Kishës “Zoja e Shkofrës”, Harsdale, New York, në këtë Piknik kan qenë rreth 3500 – 4000 veta.

Pikniku “Dita e Traditës Shqiptare – New York”, u ndoq nga personalitete të shquara të komunitetit dhe zyrtarët e lart të Qarkut Westchester. Përveç famullitarit Dom Pjetër Popaj dhe meshtarit Dom Viktor Dedaj, ishin present edhe dy meshtarë nga Shqipëria, Dom Ernest Troshani dhe Dom Gjergj Meta. Prefekti i Qarkut Westchester, z. Rob Astorino me disa nga zyra e tij, moren pjesë ne piknik. Zoti Astorino, me fjalë të zgjedhura i përshendeti të pranishmit, duke i ftuar edhe ata që nuk janë banorë të Westchester-it sot ta ndiejnë vetën në shtëpinë e vet, t’a ndjenë “veten pakëz shqiptarë” në këtë “sofër” gjigande të krenarisë dhe bujarisë shqiptare.

Ceremoninë e hapi drejtuesi i aktivitetit, z. Fran Çotaj, duke ju dëshiruar mirëseardhjen të gjithëve dhe duke presentuar orkestren “Toska” dhe këngëtarët Gëzim Nika, Kela Deda, Lisa Junçaj dhe Aferdita Hoxha, të cilët vazhduan argëtimin deri në mbyllje, në orën 7 të mbrëmjes.

Piknikun festiv e gjallëruan edhe më shumë grupi artistik “Rozafati” i Qendres “Nëna Tereze”, me drejtoreshë Gina Çotaj dhe koreografe Angjelina Nika. Kurse shumë të rinj e të reja, pa ndonjë lidhje me ndonjë grup artistik, të cilët ishin veshur me kostume popullore iu bashkuan vallëtarëve në vallëzime.

Mark Shkreli Drejtor i Qendrës “Nëna Tereze” pranë Kishës “Zoja e Shkofrës”, Harsdale, New York, rrefet se si ata kan arritur qëllimit që këta të rinjë e të reja, të ruajnë traditën dhe kulturën shqiptare , ashtu edhe për të krijuar lidhje miqësore me fëmijë të tjerë me të cilët i bashkojnë lidhjet me botën shqiptare, në mërgim.

Shkreli, i tha gazetës Bota Sot, vetë fakti që, në të njëjtën ditë dhe të njëjtën kohë, ishtë edhe një aktivitet tjetër i organizuar nga Plavë-Gucia, do ta konsideroja si u arrijt qellimi. Gjithsesi, tha ai kur marrin pjesë më se tri mijë vetë, nuk mund të konsiderohet tjetër përveç arritje e lartë, dhe, gjeja më e rendësishme, duhet të jetë ndërlidhjet mes të rinjve shqiptarë, pa dallim besimi apo krahine. Të gjithë ishin SHQIPTRARË, theksoi ai..

“Në çdo pjesë të parkut të madh, theksojë Shkreli, ndihej vetëm gjuha shqipe, tingëllonte kënga shqipe, kërcehej vallja shqipe. Fushat e gjera të sportit ishin plot e përplot me të rinj që tentonin të fitonin trofeun e ditës. Me siguri që, gjatë kësaj pasditje u shëndrruan shumë numra telefonash, shumë e-maile, apo mjete të tjera të komunikimit.”

Ai vuri në pah edhe disa nga karakteristika kryesore, të këtij pikniku, që sipas tij ai ishte gjithpërfshimsia e shqiptarëve, pa kurrëfarë dallimi. Vihej re, ceku Shkreli se edhe nga rajoni Plavë Guci, edhe pse edhe ata kishin një piknik të ngjajshëm, kishte mjaft të pranishëm në këtë kishës. Pra, sikur e thotë shpesh famullitari, Dom Pjetër Popaj, “këtu dallohej ata që na bashkon e jo që na ndanë”. Kjo është kënaqësi e madhe për çdo shqiptar vullnetmirë, të cilit përkatësia fetare nuk i bëhët pengesë.”

Ky Piknik duket se i shërben asaj ndjenjës së thellë shpirtërore të bashkëjetesës e respektit ndaj njeri tjerit dhe vendit ku jetojmë , Shteteve të Bashkuara nëpërmjet nderimit e mbajtjes gjallë të trashëgimisë sonë kulturore, dhe kulutrës e simboleve Amerikane.

Në gjitha anët e parkut dalloheshin edhe qytetarë të etnive të tjera, si dhe të racave të lloj-llojshme. Interesimi i tyre, natyrisht, ishte të mësonin diçka pë Shqipërinë, për shqiptarët, për gjellnat e ndryshme që nuk i kishin shijuar më parë dhje se ku mund të gjindeshin restorante që shërbejnë këto gjellna. Shumë nga ata, edhe të moshuar, provonin të kërcenin vallet shqiptare.

Ky piknik, tha zoti Mark Shkreli ishte nje konfirmim i seriozitetit të organizatorit tashmë të konsoliduar dhe angazhimit të saj për arritje të shkëlqyera dhe krijimit të lidhjeve të ngrohta mes anëtarëve, organizatorëve, dhe vullentarëve të Kishës, që japin një kontribut në mbarë vajtjen e piknikut.

“Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” tanimë, u shpreh zoti Mark Shkreli, është konfirmuar si bartëse e kulturës dhe artit shqiptarë në ShBA. Mos të harrojmë se manifestimet më të mëdhaja që organizohen në ShBA, përveç Ditës së Traditës Shqiptare sot, janë Festivali Shqiptar, i cili për më se 20 vite (22 pë të qenë i sakët) bashkon rreth tri mijë spektatorë dhe qet në skenë rreth 300 artistë amatorë dhe profesionistë; Karnavali treditorë, në trollin e Kishës, me pjesëmarrje të më se pesë mijë veta; mbrëmje gazmore për të rinjt çdo muaj, shenim i të gjitha datave të rëndësishme nga historia, letersia, etj., gjithmonë duke përfshirë të gjithë komunitetin të “Tre-Shtetëshit” New York-New Jersey-Connecticut, ku, përveç priftit si organizator, dallohet edhe hoxha.” thotë zoti Mark Shkreli Drejtor i Qendrës “Nëna Tereze” pranë Kishës “Zoja e Shkofrës”, Harsdale, New York,

Disa nga pikat më të veçanta në mbyllje të këtij aktiviteti çdo vjetor ishin:

Pikërisht, në ora 07;00 të mbrëmjes kur edhe ra sipari i Piknikut “Dita e Traditës Shqiptare – New York 2013”, u dorëzuan trofetë dhe medaljet fituesve të futbolit, të renditur sipas suksesit: në vend të parë skuadra Albanian Brothers, me lojtarë nga i gjithë komuniteti i New Yorkut,,në vend të dytë Cemi nga Malsia – New York, dhe në vend të tretë skuadra e djemëve të Kelmendit nga New Yorku.

Foto kredit : Facebook Our Lady of Shkodra:

 

NJË STUDIM, QË DEL NË DRITË, NGA “PLUHURI I HARRESËS”…

by

(Prof. Kolë Tahiri, “Pranimi i fëmijëve në shkollë, në moshën 6-vjeçare dhe përshpejtimi i zhvillimit fizik e psikik”, Tiranë, 2013)

Nga: Prof. MURAT GECAJ/publicist e studiues-Tiranë/

1.

Libri, që doli nga shtypi këto ditë, është tema e disertacionit, “Pranimi i fëmijëve në shkollë, në moshën 6-vjeçare dhe përshpejtimi i zhvillimit fizik e psikik”, i hartuar nga studiuesi Kolë Tahiri. Ai ishte miratuar nga Këshilli Shkencor i Institutit te Studimeve Pedagogjike, në Tiranë, në vitin 1984, për gradën “Kandidat i shkencave pedagogjike” (konvertuar, më vonë, në “Doktor i shkencave pedagogjike”. Në hyrje të librit, publikuar nga Shtëpia Botuese “Edlora”-Tiranë, nga autori janë edhe pak radhë sqaruese për lexuesit, pasi përmbajtja e tij është e pandryshuar, pra ashtu siç është paraqitur në fillim.

Disertacioni në fjalë, përbëhet nga dy pjesë kryesore, që ndiqen nga përfundimet përkatese shkencore, psikologjike e pedagogjike. Në formë të përmbledhur, ato jepen në fragmentet e autoreferatit, i cili ndodhet në faqet e fundit të këtij libri, si: objekti e hipoteza, përmbajtja, qëllimi, metodat e përfundimet dhe detyrat e studimit.

Nga këndvështrimi i sotëm, në disertacion bien në sy edhe dy çështje kryesore:

 

E para, në kushtet e shtetit monist, kur në çdo gjë politika qëndronte “në plan të parë”, ai nuk mund t’i shpëtonte ngarkesës me fjalët dhe slloganet politike e ideologjike, të partisë-shtet dhe të udhëheqësit kryesor të saj. Në këtë botim, ato jane ruajtur të paprekura, pra ashtu siç kanë qenë shkruar nga autori i disertacionit, afër 40 vite më parë. Ashtu siç e nënvizon tani prof. Kolë Tahiri, kjo gjë dëshmon edhe për shkallën e nderhyrjes brutale të politikës dhe ideologjisë, në punën kërkimore e studimore shkencore të kohës. Por edhe po të hiqen ose çvishen këto sllogane nga disertacioni, në përgjithësi, ai nuk e humbet përmbajtjen shkencore të tij. Bile, përkundrazi, i rritet vlera e mirëfilltë psikologjike e pedagogjike. E themi këtë gjë se, në tërësinë e tyre, çështjet e trajtuara në këtë punim, në rrafshin psikologjik e pedagogjik, i ruajnë edhe tani vlerat e tyre.

 

2.

Siç është e njohur, problemi madhor në fushën e arsimit, për vitet ’80-të të shekullit të kaluar, pra  i zbritjes së moshës se pranimit të fëmijëve në klasën e parë të arsimit të detyruar, kërkonte argumentime të thella, psikologjike e pedagogjike, të bazuara eksperimentalisht, në praktikën e shkollës sonë. Pa këto, sigurisht, nuk mund të merrej as pergjegjësia e mbështetjes së vendimit të Qeverisë së kohës, për zbritjen e moshës  së pranimit në shkollë dhe autori nuk do të guxonte ta ngrinte studimin e tij, në shkallën e  një disertacioni për gradë shkencore, në fushen e psikologjisë e pedagogjisë.

Në disertacionin e hartuar, i cili paraqitet tani në libër të veçantë, theksohet se, në përshpejtimin e zhvillimit fizik e psikik, ka ndikuar edhe stadi ekonomik i vendit tonë, në kushtet e periudhës, kur u shkrua ai. Dihet se, pas Luftës së Dytë Botërore, si rrjedhojë e pjesëmarrjes së gjerë të njerëzve në punën ndërtimtare, me besimin në të ardhmen më të mirë dhe ndihmave, që u dhanë nga jashtë (kredive sovjetike e kineze), ky nivel zhvillimi, krahasuar me prapambetjen e trashëguar dhe shkatërrimet e luftës, nuk  ishte i padukshëm. Pra, nënvizon autori në hyrjen e librit të tij, argumenti për kohen, kur bëhet fjalë, ka qenë real dhe qëndronte. Këtu, duhet shtuar edhe fakti, se ky përshpejtim, si ligj objektiv,  është shfaqur, sidomos, në shekullin XX edhe në vendë të tjerë të Europës e më gjerë.

Ky disertacion, i kthyer tani në libër, parë edhe me syrin e sotëm, mendojmë se ka disa veçanti. Midis tyre, vihet re se studimi është bazuar tërësisht në eksperimentimin shkencor, i cili ka zgjatur katër vite shkollore. Ai ka shërbyer një ndër argumentet kryesore për marrjen e vendimit, nga ish-Presidiumi i Kuvendit Popullor, për zbritjen e moshës së pranimit të femijëve në shkollë, nga 7, në 6 vjeç. Pra, kishte gjetur miratim të plotë dhe shtrirje në shkallë vendi. Ndoshta, për atë periudhë, ka qenë i vetmi studim psiko-pedagogjik, i kryer në shkollën tonë edhe në bashkëpunim të ngushtë ndërmjet organeve të arsimit dhe atyre të shëndetësisë.

Për herë të parë, sqaron autori i librit, prof. Kolë Tahiri, në studimet tona eksperimentale psiko-pedagogjike, të dhënat e matjeve antropometrike  (peshë, gjatësi, cirkoferencë e toraksit) i janë nënshtruar përpunimit matematik statistikor, nga katedra përkatëse e Fakultetit të Inxhinierisë në Universistetin e Tiranës, e drejtuar nga prof. Kadri Zhulali.

Pa u ndalur me imtësi të përmbajtjes së këtij disertacioni, të publikuar tashmë në një libër, vërehet se ky punim  ruan vlera shkencore, psikologjike e pedagogjike, jo vetem si pikë referimi në historinë e arsimit dhe shkollës sonë, në vitet e fundit të shek.XX,  por përmban  edhe vlera aktuale, si për specialistët dhe mësuesit e shkollës fillore, pse jo, edhe për prindërit. Sigurisht, çështjet e trajtuara duhen vështruar e vlerësuar edhe në përshtatje me kushtet e sotme, kur studimet në fushën e arsimit, të psikologjisë e pedagogjisë, kanë ecur më përpara. Kjo gjë është e lidhur ngusht me hapjen e vendit tonë ndaj botës perëndimore, pas vitit 1990.

Në libër merret informacion se, për kryerjen e këtij eksperimentimi, u përfshinë, me ndërgjegjegje e profesionalizëm, mësuesit e nxënësit e 13 shkollave, në 5 rrethe të vendit tonë, në qytete e fshatra. Autori, që nga Brukseli i Belgjikës, ku është emigrant tash 15 vjet, kujton me vlerësim dhe respekt disa prej tyre,  si: Luçie Gera, Vjollca Raboshta e Pjetër Nika (në rrethin e Shkodrës); Violeta Saliu (Lezhë), Ruzhdie Kola e Bajram Muça (Mat), K.Prifti (Korçë), Minerva Rusi e Nimete Demiraj (Tiranë) etj. Ata janë shquar për punë të kualifikuar, në klasat e tyre, si dhe në veprimtaritë për shkëmbimin e përvojës, me pjesëmarrje në seminare e konferenca shkencore, me  propagandimin e arritjeve në shtypin e kohës etj. Po kështu, autori përmendë metodistët e përkushtuar të kabineteve pedagogjike të asaj kohe, si: Col Dizdari e Faik Luli (Shkodër), Gjon Simoni e Col Dizdari (Lezhë), Adem Kuka (Burrel), si dhe drejtoritë e shkollave, ku janë zhvilluar eksperimentet. Duke i kujtuar e falënderuar ata, shprehet ai, se do te ishte në nderin e Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës, që t’i propozonte për dekorime të veçanta, që janë plotësisht të merituara.

Në fund të hyrjes së këtij libri, autori nënvizon se, për nxjerrjen nga “pluhuri i harresës” dhe botimin e këtij disertacioni, u bë shkas edhe një e dhënë e pasaktë, e publikuar pak kohë më parë, në shtypin tonë. Autori i shkrimit, me sa duket i bazuar vetëm në disa terma të nxjerra nga ndonjë manual dhe kështu i painformuar mirë, pa u thelluar në të vërtetën shkencore për këto studime, autorësinë e tërë kësaj pune ia ka dhënë një studiuesi tjetër të nderuar, por që ai nuk është marrë ndonjëherë me studime ose eksperimentime për zbritjen e moshës së pranimit të fëmijëve në shkollë dhe përshpejtimin e zhvillimit fizik e psikik të tyre.

Me këtë rast, e urojmë autorin e këtij disertacioni dhe që tani u jepet lexuesve tanë në një libër, prof. Kolë Tahirin, për punën e bërë dhe përkushtimin e treguar, duke dhënë një ndihmesë të çmuar në fushën e arsimit tonë kombëtar, të historisë së arsimit dhe te mendimit psikologjik e pedagogjik shqiptar.

Tiranë, 7 qershor 2013