Opinion – Page 154 – Dielli

NJË PORTRET ORIGJINAL I GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEUT NGA VITI 5 NËNTORI I VITIT 1465

May 3, 2023 by s p

Në dorëshkrimin e Kodikut Mss. T. 496 me titull “De Romanorum Magistratibus” i 5 nëntorit 1465 janë dy ilustrime cilësore dhe tepër të rëndësishme për historinë e mesjetës shqiptare në përgjithësi dhe për Gj. K. Skenderbeun në veçanti. Sipas një studiuesi shqiptar këto “dy ilustrime mjaft domethënëse me tematikë arbërore” gjenden në faqen parë të Kodikut 1r dhe në faqen e fundit f. 32r, të cilat janë të punuara me mjeshtri dhe profesinalizëm të lartë. Është mëse e dukshme që autori, e ka parë me sytë e tij Gjergj Kastriotin Skenderbeun dhe ne mendojmë se nuk qëndron pohimi se “portreti i Skendeebut është kopje nga një dorëshkrim tjetër!” Miniatura në f. 1r siç e vëren një studiues shqiptar është e “një prifti dominikan që i dhuron” dorëshkrimin e kodikut “një princi shqiptar” që ne mendojmë se ky pohim nuk qëndron nëse shikojmë me kujdes miniaturën, duke studiuar veshjen e pranuesit të dorëshkrimit të Kdoikut. Duke ndjekur ngjarjet historike dhe duke analizuar faktet e datat rreth këtij dorëshkrimi, ne arrijmë në përfundim se në miniaturë është Gherardo di Giovanni Maffei nga Volterra (1398–1466) dhe jo “një e një princ shqiptar!”

Dr. Musa Ahmeti
Center for Albanian Studies
Budapest

Studimet dhe hulumtimet shkencore për epokën e Skënderbeut, në arkiva e biblioteka shtetërore e private, muze e koleksione të ndryshme vazhdojnë të japin rezultate të reja në fusha dhe lëme të ndryshme të historiografisë. Jo vetëm me fitoret e tij për mbrojtjen e krishtërimit nga perandoria osmane, por edhe me personalitetin e tij, Skënderbeu ka vulosur jo vetëm kulturën dhe historiografinë e kohës së tij, por edhe atë të periudhave pasardhëse, gjë që vërehet në larminë dhe pasurinë e padefinuar akoma të dokumenteve, dorëshkrimeve dhe veprave të shkruara për të anembanë Evropës e më gjërë. Jeta dhe vepra e Skënderbeut është përdorur kryesisht si shembull frymëzues për shumë popuj të tjerë, të cilët të ndodhur në robëri, qoftë nën sundimin turk apo edhe nën sundime të tjera, luftuan gjatë shekujve për liri dhe çlirim kombëtar. Duke pasur pothuajse gjithmonë një mision të tillë, sigurisht që me kalimin e kohës, figura e Skënderbeut ka pësuar edhe transformime në përputhje me politikat e caktuara të promovuesve të figurës së tij. Si rezultat miti i krijuar për Skënderbeun në raste të caktuara është kaq i larmishëm saqë të duket sikur figura e Skënderbeut jeton diku midis ëndrrës për liri dhe imagjinatës. Nga një këndvështrim i tillë, dokumentet më të hershme që janë më afër realitetit kohor, kanë një vlerë tepër të rëndësishme dhe të veçnatë për historiografinë, sepse ato na sjellin më afër të vërtetën, duke na larguar nga pasaktësitë, shtrembërimet dhe idealizimet e tepruara që në raste të caktuara shkojnë deri në ekstreme të skajshme.
Në disa raste, përpjekjet e historianëve për çmitizimin e figurës së Gj. K. Skenderbeut kanë bërë që ajo të kalojë nga një skajshmëri në tjetrën, duke mos i përballuar kohës dhe të vërtetës shkencore-historike. Në këtë kuadër vlen të përmendet edhe njëherë pohimi i F. Nolit “Çdo heroi në histori i është dashur të kalojë përmes tri fazave: të glorifikimit, të asgjësimit dhe të rivlerësimit. Kjo do të thotë se në fillim, ai është ngritur në qiell prej admiruesve të tij; pastaj është dërrmuar në mënyrë të pamëshirshme prej kritikuesve të tij; dhe, më në fund, është nxjerrë përsëri në shesh, nga varri, me durim, me mundim dhe me mëshirë është vënë në vendin që i takonte prej historianëve të arsyeshëm, që s’kanë qenë verbuar as prej fanatizmit të admiruesve të heroit, as prej tërbimit të kritikuesve të tij.”
Studiuesët dhe historianët shqiptarë por edhe të huaj, gjatë gjithë kohës, kanë hamendësuar në lidhje me portretin autentik të Gjergj Kastriotit Skenderbeut, duke mos pasur në dorë, qoftë edhe një të tillë, origjinal nga koha kur jetoi heroi kombëtar shqiptar.
Shpresat për të gjetur një portet autentik të kohës, shpesh kanë bërë që disa historianë të bëjnë vlerësime të gabuara për portrete të ndryshme, origjina e të cilave ishte e dyshimtë. Megjithatë, përfundimisht, kësaj radhe kemi në dorë një portret origjinal, autentik, të kohës, kur jetoi Gj. K. Skenderbeu, nga 5 nëntori 1465, i cili ruhet në një dorëshkrim autograf, të një autori anonim, në Londër.
Ne nuk kemi arritur të sigurojmë informacione për origjinën e tij të mëhershme, pronarin ose pronarët, vendin ku është shkruar, kohën ose mënyrën se si kishte arritur ky dorëshkrim në Londër, etj, [të cilat shpresojmë se do bëhen në të ardhmen gjatë studimeve dhe kërkimve të reja derisa po përgatitet për botim dorëshkrimi komplet], përkundër përpjekve të shumta, jo vetëm tonat por edhe të kolegëve e studiuesve të tjerë. [Me këtë rast u shpreh konsideratat dhe mirënjohjen time edhe studiuesve shqiptarë: dr. K. Naska, Sh. Sinani dhe E. Lala të cilët më ndihmuan me të dhëna dhe informacione të ndryshme, qoftë nga Biblioteka Mbretërore e Belgjikës, ajo e Vjenës dhe BAV dhe DPA].
Në katalogun: “Rare Books and Early Mss. Davis et Orioli” që njëherazi është përshkrimi i parë i njohur deri me sot për dorëshkrimin ku ndodhet portreti i Skenderbeut, nuk jepen informacione dhe hollësi të tjera, por përshkruhet si “vepër anonime në latinisht për priftërinjtë, magjistrat dhe zyrtarët romanë, dorëshkrim i iluminuar në vellum, me një shkrim të bukur kursiv humanist” duke lënë të pazgjidhur historinë dhe rrugën që ka kaluar ky dorëshkrim deri sa ka arritur në Londër.
British Library disponon një komplet të plotë të katalogjeve që kanë bërë, Davis dhe Orioli. Në këtë katalog, në zërin 166, në faqen 13, nën numrin rendor 43, janë të dhënat për dorëshkrimin ku ruhet portreti i Gjergj Kastritotit Skenderbeut dhe poshtë, në të djathë është i shënuar edhe çmimi fillestar prej £750.
Davis dhe Orioli e kishin identifikuar tekstin e dorëshkrimit në gjuhën latine me autor Domenico Fiocchi (Andreas Dominicus Floccus). Domenico Fiocchi ishte nxënës i Emanuel Krisolorës. Më vonë bëhet jurist dhe humanist i njohur, për t’u emëruar kanonik i Firencës në vitin 1427 dhe më vonë edhe sekretar i papës Eugeni IV. Vdes në Firence në vitin 1452. Është autor i shumë veprave, të cilat kryesisht u botuan post mortum; ndërkohë që ka lënë shumë dorëshkrime të cilat edhe sot e kësaj dite janë të pabotuara.
Autorët e katalogut Davis dhe Orioli kanë gabuar rëndë kur dorëshkrimin ku ruhet portreti i Gjergj Kastritotit Skenderbeut dhe një të dytë, atë që mban datën 14 gusht 1465, dhe që sot ruhet në Bibliotekën Muzeut të Victorias dhe Albertit, në Londër, ia atribuojnë Domenico Fiocchi (Andreas Dominicus Floccus) si vepra të tij. Një gjë e tillë është e pamundur dhe jo logjike, ngase D. Fiocchi kishte vdekur në vitin 1452, ndërsa të dy dorëshkrimet autografë, janë nga gjysma e dytë e vitit 1465, përkatësisht, 14 gushti dhe 5 nëntori. Si duket një ngatërresë e tilla ka ndodhur, kur Davis dhe Orioli pohojnë se D. Fiocchi “kishte shkruar këtë tekst para vitit 1443 me pseudonimin ‘Lucius Fenestella dhe u botua (me këtë emër) në vitin 1475.” [Një gabim të ngjashëm bën edhe dr. Sh. Sinani, duke u mbështetur te Davis dhe Orioli].
Ne kemi bërë një krahasim të dorëshkrimeve të Domenico Fiocchi (Andreas Dominicus Floccus) që ruhen në Biblioteken Apostolike të Vatikanit, me dy dorëshkrimet që i atribuohen atij, dhe jemi të bindur se nuk janë të të njëtit autor, ngase dy dorëshkrimet që ruhen në Londër, janë identike si për nga shkurtesat, kaligrafia, shenjat e interpunktimit, inicialet dhe paraqitja paleografike, gjë që nuk mund të thuhet për dorëshkrimet e Fiocchi-t. Pas këtyre analizave dhe krahasimeve të bëra, ne mendojmë, se dorëshkrimet e Londrës, assesi nuk mund t’i atribuohen Fiocchi-t, por ato janë me autor anonim.
Dorëshkrimi i Londrës në gjendjen e sotme, është i lidhur me kopertina kartoni të forta, ngjyrë kafe të errët, me një nuancë vishnje, ndërsa kurrizi është prej lëkure, ngjyrë kafe të çelët. Katër faqet e para dhe të fundit janë boshe, ngase janë vënë në kohën e mëvonëshme dhe u takojnë kopertinave kur është bërë lidhja e re, aty nga fundi i shekullit XIX.
Dorëshkrimi është shkruar në pergamen të butë e fin, ku vërehen vijat e rreshtave të secilës fletë. I tërë dorëshkrimi është i shkruar me ngjyrë kafe nga një dorë e vetme. Ka një paginim, lart në të djathtë, që fillon nga f. 1r dhe vazhdon deri në f. 32,v pra gjithsej 64 faqe.
Dorëshkrimi ka dimensione: 30.8 x 20.6 cm, ndërsa dimensionet e shkrimit në faqet e Kodikut janë 20 x 11.9 cm. Është në gjendje të mirë, edhe pse lartë në të djathë, është pak i dëmtuar nga lagështira. Shkrimi është humanist kursiv-italik i kohës, me shkurtesa të shumta gjë e zakonshme për kohën kur u shkrua, gjysma e dytë e shekullit të XV.
Faqja e parë e dorëshkrimit është e ilustruar, përkatësisht iniciali [nistorja] i parë, por edhe këndet e tërë faqes 1r, me motive floreale, të praruara në flori, ndërsa inicialet e tjera janë më të vogla dhe zakonisht janë me dy ngjyra blu e errët dhe e kuqe. Dorëshkrimi është datuar nga vetë autori dhe mban datën 5 nëntor 1465, e cila ndodhet në rreshtin e fundit të faqes 32v.
Portreti i Gjergj Kastriotit Skenderbeut nga 5 nëntori i vitit 1465, ndodhet në f. 32r dhe ka dimensione: horizontalisht 17.6 cm dhe vertikalisht 15.9 cm [17.6 x 15.9 cm].
Portreti është i rrethuar me nje dekoracion floreal, ndërsa në qendër ndodhet Gjergj Kastrioti Skenderbeu, i kthyer në profil, djathtas, me shikim në anën e djathtë. Është me mustaqe dhe mjekër të gjatë, të zbardhur dhe me flokë të shkurtëra. Në kokë mban një kapelë venedikase të lartë, të ashtuquajtur “alla Carmagnola” nga lëkura e kafshëve, me një shirit të gravuar poshtë, pa ndonjë dekorim të veçantë apo ndonjë shënim tjetër. Në qafë, vërehet jaka e një këmishe të bardhë mëndafshi. Të veshur ka një pelerine mëndafshi venedikase, të stilizuar me punime dore qëndisje, të zbukuruar me fije floriri, i vënë në rreth nga dy rradhë gjethesh.
Në brendi, prapa kokës së Gj. K. Skënderbeut dhe para fytyrës, në nivelin e hundës, ndodhen dy iniciale. Ai prapa kokës është një “E” ndërsa ai para fytyrës është një “V” [këto iniciale janë deshifruar fillimisht në katalogun: “Rare Books and Early Mss. Davis et Orioli” kopjen e të cilit pati mirësinë të na e dërgojë historiani anglez, dr. Noel Malcolm, të cilin e falënderojmë për këtë, dhe për ndihmën e kontributin tjetër si dhe për informacione dhe të dhëna rreth dorëshkrimit], të cilat supozohet të lexohen si: “E = Epirotarum /Epirota?/ dhe V = Victor.”
Portreti i Gj. K. Skenderbeut nga dorëshkrimi i Londërs, është krahasuar me portretet e mëvonshme të Gjergj Kastritotit Skenderbeut dhe ngjashmërinë më të madhe e ka me portretin që është botuar te vepra e Marin Barletit, “Historia de Vita et Gestis Scanderbegi Epirotarum Principis” Romë, 1506-1508, f. 4v, si dhe me medalionin e Zagrebit, fotografinë e të cilit ne e kemi botuar para disa kohësh në këtë gazetë, [ky medalion është prej bronzi me dimensione: 95 x 97 mm dhe peshon 169.96 gr, është punuar në Venedik në vitin 1449], dhe me skulpturën e Skenderbeut që ruhet në katedralen e Shibenikut, vepër e mjeshtrit shqiptar, Ndre Lleshit, te cilin po ashtu e kemi botuar ne, në këtë gazetë [paraqitja është ballore, me një kthim të lehtë djathtas. Skenderbeu, në kokë mban një kapelë venedikase të rrumbullakët, me thyerje para. Mjekren e ka të gjatë, shikim e fortë, përpara, ndërsa hundën karakteristike, shqiponjë. Ka dimensione: gjatësi: 39.7cm dhe gjerësi: 28.9cm].
Pra përfudnimisht, nuk kemi nevojë të imagjinojmë ose përftyrojmë një portret të Gjergj Kastriotit Skenderbeut nga koha e tij; nuk kemi nevojë të lëshohemi në paragjykime dhe hipoteza se kush portret është më afër kohës dhe epokës se heroit tonë kombëtar, sepse tashi kemi në dorë një tillë, gjë që nuk përjashton mundësinë të ekzistojnë edhe të tjerë, p.sh, siç tregon pohimi i Makiavelit nga viti 1467, se “sapo mbarova stemën e Skenderbeut, i bëra edhe një portret” [BAV].

FOTOT:

1 -Ilustrimi 1 – Potreti i Gj. K. Senderbeut

2 -Medalioni i Gj. K. Skenderbeut nga viti 1449 qe ruhet ne Zagreb

3 -F. 1r e Kodikut ku ruhet portreti i Gj. K. Skenderbeut

4 -F. 32r e doreshkrimit ku ndohet portreti i Gj. K. Skenderbeut

ME ORIGJINË NGA VUKLI I KELMËNDIT TË MALËSISË SË MADHE NË KARRIGËN E GJYKATËSIT NË AMERIKË

May 2, 2023 by s p

Nga Frank Shkreli

Në shkrimet e mia modeste në të kaluarën – duke shënuar raste suksesi në fushë të ndryshme të jetës tonë këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, jam përpjekur të pasqyroj individë me preardhje shqiptare që e kanë dalluar vetën në fusha të ndryshme si në politikë, ekonomi, financa, arsim, kulturë e tregti, e të tjera. Vazhdimisht, kam bërë thirrje dhe vazhdoj të inkurajoj — në atë mënyrën tëme – sa më shumë rininë shqiptaro-amerikane, të shkolluar në këtë vend që të angazhohen sa më shumë në të gjitha aspektet e jetës amerikane, sidomos në ekonomi, politikë e drejtësi. Për fat të mirë, komuniteti shqiptaro-amerikan ka një numër të konsiderueshëm histori suksesi në të gjitha fushat, përfshir edhe avoketën të diplomuar, në rritje e sipër, në universitetet më të njohura amerikane dhe të angazhuar në sistemin e drejtësisë të këtij vendi. Disa herë kam pasqyruar edhe fillimet sado të rralla – disa të suksesshme e disa jo aq të suksesshme – të shqiptaro-amerikanëve në përpjekjet e tyre për t’u angazhuar në proceset e politikës amerikane, në nivel vendor, shtetëror dhe federal. Unë jam i bindur se është vetëm fillimi dhe është një fillim që premton, kur të merret parasysh numri i madh i shqiptarëve që kanë kërkuar strehim këtu në Shtetet e Bashkuara pas shembjes së komunizmit dhe çlirimit të Kosovës. Këtu në Shtetet e Bashkuara, diaspora e tre dekadave të fundit, përbëhet nga Shqipëria, nga Kosova dhe nga mbarë trojet shqiptare, që për fat të keq dhe si rrjedhojë e politikave dështuese në dy shtetet shqiptare, numri i shqiptarëve që po largohen nga vendlindja për në botën perëndimore, po rritet gjithnjë, edhe këtu në Amerikën e largët. Shumë prej tyre, kanë përfunduar në punë të shumë të mira dhe po konkurojnë me më të mirët në Amerikë, për të dhenë kontributin e tyre për zhvillimin e komunitetit tonë dhe të shoqërisë ku jetojnë.

Megjithë një komunitetet të madh, pra dhe shumë të përgatitur shqiptaro-amerikan — nga pikëpamja e arsimit të lartë dhe zotërimit të gjuhës anglisht — gjatë gjithë kësaj kohe, nuk kisha dijeni për ndonjë rast që një shqiptaro-amerikan të jetë zgjedhur në detyrën e gjykatsit, të pakën në këtë rajonin veri-lindor të Shteteve të Bashkuara ku jeton shumica e shqiptarëve në Amerikë. Jam shumë i kënaqur të njoftoj lexuesit se, më në fund, mund të themi me krenari se kemi një gjykatës shqiptaro-amerikan i zgjedhur me vota dërmuese, nga zgjedhësit e zonës Pleasantville të rajonit Westchester të shtetit Nju Jork. Me 3 Prill, 2023 bëri betimin John (Gjon) Vukeli, i zgjedhur nga votuesit e Westchesterit në Nju Jork me 21 Mars, 2023, si gjykatës në Pleasantville – me sa dimë, i pari shqiptaro-amerikan në një detyrë të tillë të lartë të drejtësisë, të pakën në këto anë. Zgjedhja e tij në detyrën e gjykatsit këtu në Amerikë, besoj se shënon vetëm fillimin e shqiptaro-amerikanëve, që zgjedhin këtë fushë të veprimtarisë së tyre – si gjykatës në sistemin amerikan të drejtësisë në nivel të ndryshme rajonale.

Gjykatsi i ri i posa zgjedhur shqiptaro-amerikan, John (Gjon) Vukelj rrjedh nga një familje e njohur anti-komuniste nga Vukli i Kelmendit të Malësisë së Madhe – asaj diasporës anti-komuniste shqiptare të arratisur nga regjimi komunist enverist. Familja e Sokol Dedës, babait të gjykatsit të ri shqiptaro-amerikan, nuk qe pajtuar me regjimin komunist të Enver Hoxhës dhe si pasojë familja e tij e pësoi shumë keq sa që është detyrua të arratisej nga vendlindja për të shpëtuar jetën e vet dhe të familjes së tij, ndërkohë që familja e Sokol Dedës është vendosur në Bronks të Nju Jorkut, si shumë bashkathdetarë të tjerë refugjatë politikë nga malet tona — më shumë se një shekull më parë — për të kërkuar lirinë dhe të drejtat bazë të njeriut.

Në fjalimin e tij me rastin e betimit në detyrën e re, Gjykatsi shqiptaro-amerikan me origjinë nga Vukli i Malësisë së Madhe, duke pasur parasysh historinë dhe vuajtjet e familjes nën komunizëm në Shqipërinë e pas Luftës së dytë botërore, shprehu krenarinë për origjinën e tij nga Kelmendi i Malësisë së Madhe dhe mirënjohje për strehimin që Amerika i kishte ofruar familjes së tij dhe dhe për mundësitë që ky vend i ka ofruar atij për të arritur karrierë që gëzon sot si gjkatës I zgjedhur. Ndër të tjera, gjykatsi shqiptaro-amerikan, John (Gjon) Vukli https://www.youtube.com/watch?v=bX3VG2hRtIY – foli, shkurtimisht, për jetën, karrierën dhe për familjen e tij të vuajtur dhe të përsekutuar nga komunizmi: “Mësimet më të rëndësishme që mund të nxjerr nga kjo përvojë e fushatës politike është se ne jetojmë në një vend të mrekullueshëm. Ne, si individë, nuk jemi dakort për çdo gjë, por mendoj se të gjithë ne dëshirojmë të kemi të njëjtat gjëra, të drejta dhe mundësi të barabarta në jetë. Fushata për këtë detyrë, më ndihmoi të kuptoj se nëqoftse i trajton njerëzit me respekt edhe ata do të respektojnë ty. E gjithë kjo përvojë do të jetë e vlefshme për mua ndërsa filloj dtyrën e re si gjykatës”, theksoi John Vukelj gjatë fjalimit, pasi bëri betimin në detyrën e re. Ai u tha të pranishëmve se kishte edhe diçka tjetër për të ndarë me ta dhe me të tjerë që mund të jetojnë jasht komunitetit, ku ai do të shërbejë si gjykatës. “Kam edhe diçka tjetër për të ndarë me ju”, vazhdoi ai.

Krenar se është shqiptar — “E kam fjalën për komunitetin shqiptaro-amerikan. Nuk e di nëse ka pasur gjykatës shqiptarë amerikanë më parë, qoftë këtu në Nju Jork, qoftë anë e mbanë Shteteve të Bashkuara. Ndoshta, po, ndoshta jo. Por, unë jam shumë i vetdijshëm për mbështetjen që kam marrë nga komuniteti shqiptaro-amerikan ç’prej kohës që kam njoftuar vendimin për të shpallur kandidaturën time për gjykatës të kësaj zone adminstrative. Komuniteti shqiptaro-amerikan ishte plot krenari për kandidaturën time dhe unë gjithashtu, si pjestar i këtij komuniteti, jam krenar që jam shqiptar”, theksoi ai në fjalën e tij përshëndetse pas betimit. Gjykatsi i ri ndau me të pranishmit disa të dhëna mbi origjinën dhe historinë e familjes së tij: “Prindërit e mi kanë emigruar në Shtetet e Bashkuara. Vëllëzrit e mi dhe unë kemi lindur këtu në Shtetet e Bashkuara. Në familjen tonë kemi folur shqip, kemi dëgjuar muzikë shqiptare dhe kemi marrë pjesë në një grup kërcimtarësh pranë Kishës Katolike shqiptare në Nju Jork. Duke u rritur në këtë vend, mësuam për persekutimet ndaj përindërve të mi, familjes dhe popullit tonë në Shqipëri. Mësuam për vështirsitë me të cilat prindërit e mi dhe paraadhësit tanë ishin përballur, gjë që I detyroi të arratiseshin nga vendi i të parëve për tu vendosur në Shtetet e Bashkuara. Kjo histori padrejtësish, vuajtjesh dhe persekutimesh të prindërve dhe të para-ardhësve tanë, më ka ndihmuar të përvetësoj një përspektivë në jetë dhe më ka nxitur për të vazhduar studimet në degën e drejtësisë. Unë dhe vëllëzrit e mi jemi përballur me sfidat, me të cilat përballen të gjithë ata të brezit të parë emigrantësh në këtë vend, përfshir sfidën se si të, “nderosh Atdheun e të parëve, dhe njëkohësisht, të bëhesh pjesë e këtij vendi të adaptuar? Përgjigja ndaj kësaj pyetjeje më ishte bërë e qartë që në fillim nga prindërit e mi shumë të mençur”, u tha Z. Vukelji pjestarëve në ceremoninë e betimit të tij. “Ata depërtuan atë mjegullën që i rrethonte, duke na dhenë ne fëmijve të tyre, këshillat dhe vlerat më të mira amerikane: studjo shumë, pastaj edhe pak më shumë, shumë më shumë e ashtu me radhë… Sot mendoj për babain tim, Sokol Deda Vukli. Jam i sigurt se ai është duke shikuar nga lartë dhe jam i bindur se e ndjenë veten shumë krenar në këtë ditë ditë…”, tha ai.

Më në fund, gjykatsi i ri shqiptaro-amerikan John (Gjon) Vukli, bir i Sokol Dedës — i një familjeje fisnkie e bujare, por edhe trime e patriotike nga Vukli i Kelmendit kreshnik të Malësisë së Madhe, që nuk u përkul kurrë para padrejtësive, falënderoi të gjithë ata që votuan për të, ndërsa shprehu krenarinë e tij me rezultatet e votimeve në favor të tij. Me këtë rast, ai shprehu gjithashtu mirënjohjen e tij të thellë për ndihmën e familjes, miqëve, komunitetit shqiptaro-amerikan në përgjithësi, përfshir dhe personelin e gjykatës ku do punojë ai për punën e tyre, ndërsa u zotua se do t’i shërbejë me përkushtim komunitetit Pleasantville të rajonit administrativo-juridik Westchester të shtetit Nju Jork. Si një hap i parë në këtë drejtim, ai ka vendosur që angazhimet dhe premtimet që u ka dhënë votuesve gjatë fushatës elektorale, të vazhdojnë të jenë të postuara në portalin e tij, si një kujtesë për votuesit se cilat ishin premtimet e tija dhe nëse dhe si do t’i zbatojë ato premtime gjatë mandatit të tij në detyrën e re. Përgjegjësi ndaj votuesve dhe respekt për mbështjen e tyre, bazuar në premtimet e bëra!

Një hap i parë por i rëndësishëm për gjykatsin e ri shqiptaro-amerikan drejt një karriere të frutshme e të suksesshme. Urime shqiptaro-amerikanit John (Gjon) Vuklit dhe përparime të shpejta atij në nivele edhe më të larta në fushën e drejtësisë dhe të gjykatave shtetërore e federale në Shtetet e Bashkuara. Lartë e më lartë!

Frank Shkreli

Gjykatsi shqiptaro-amerikan John (Gjon) Vukli me origjinë nga Kelmendi i Malësisë së Madhe

Prindërit e gjykatsit të ri shqiptaro-amerikan John Vukli. Nëna Gjystja dhe i ndjeri babai Sokol Deda Vukli, nga Vukli i Kelmendit të Malësisë së Madhe, i Lahutës dhe i Xhubletës — Sokol Deda Vukel – VENDIT TIM – kendon Vasel Shkreli – YouTube – Kangë me lahutë nga lahutari shqiptaro-amerikan, Vasel Shkreli kushtuar Sokol Dedës dhe familjes së tij.

PËRDITËSHMËRIA QË NA MUNGON – Kujtim për të ndjerin Dalip Grecën

May 2, 2023 by s p

AGIM REXHA
President I Nderit I Federatës Pan – Shqiptare të Amerikës
VATRA
New York

Të dashur pjesmarrës!
E nderuar Familja Greca! Shume e nderuar Zonja Xhemile Te dashur Vatran !
Jam njohur me tanimë të ndjerin Dalip Grecën qysh nga ardhja e tij në New York, në fund të viteve te nëntëdhjeta dhe fillimin e viteve 2000.
Në atë kohë ai punonte si redaktor i gjuhës shqipe për gazetën “Illyria”. Megjthatë ai gjithmonë shprehte dashuri dhe respekt për Vatrën dhe për Diellin.
Më pas ai do të bëhej një nga shtyllat e VATRES për një periudhë prej mëse 12 Vite.
Në asnjë moment, asnjëherë nuk mund ta imagjinoja se sa shpejt do të largohej ai për në amëshim.
Ai e mbajti gjallë gazetën Dielli, që nga ditë e pare e punës. Ai filloi të mbledhë shkrime nga autorë të ndryshëm, shtoi sasinë, por edhe cilësinë, i dha Diellit mundësinë e printimit në letër dhe me përkushtim dhe me orë të gjata mbajti hapur derën e VATRES dhe transmetoi çdo lajm të rëndësishëm kombëtar apo ndërkombëtar që kishte të bënte me Kombin tonë nëpërmjet të gazetës Dielli. Më pas ai u bë kryeredaktor dhe deri sa u pensionua mbajti këtë pozicion.
Jam mirënjohës për punën e palodhur të tij dhe kontributin e tij të Cmuar.
Dalipi rrinte edhe në orët e vona të natës dhe shpesh herë më telefononte nga shtëpia e VATRES dhe pavarësisht motit të keq ose transportit të vështirë, ai nuk largohej pa kryer punën. Ishte i përkushtuar në atë që bënte.
I jemi mirenjohës deri në pafundësi!
Dalipi nuk ka munguar në asnjë veprimtari të VATRES. Ka qenë jo vetëm pjesëmarrës, fotograf, shkrimtar por edhe organizator. Punonte shumë në çdo drejtim dhe nuk ankohej kurrë. Ka dokumentuar aktivitete të VATRES qofshin kuvende, Seminare, demostrata dhe mbledhje, por edhe festa kombëtare, gëzime, hidhërime.
Kudo ku kishte VATRANË, Dalipi ishte i pranishëm. Ai ka organizuar aktivitete që siguronin fonde për Diellin, ka bërë që Dielli të dalë e të njihet në komunitet me tirazh më të madh se më parë dhe numrat e Nëntorit nën drejtimin e tij morën një formë dhe përmbajtje të re. Merrte anëtarët e familjes për shpërndarjen e Diellit dhe nuk vononte asnjëherë dërgesat.
Dalipi ishte një patriot shumë i angazhuar, me një përkushtim të veçantë ndaj VATRES dhe Diellit. Ishte i vetëdijshëm se në rrugën e tij si Vatran dhe si gazetar, dhe gjithmonë konsultohej me ne kur publikonte diçka ose jepte intervista në televizion dhe radio. Ai ishte një VATRAN dhe një gazetar i talentuar.
Ka dhjetëra raste, për të mos thënë qindra, që dëshmojnë për punën e madhe të Dalipit në VATËR, por Zonja dhe Zotërinj, vëllezër e motra të gjakut, të gjithë ne e dimë se
Dalipi kurrë nuk ka ndërmarrë për të dukur më shumë se të tjerët.
Ai ishte i përulur në atë që bënte. Para se të mbyll këtë dedikim të shkurtër, por nga zemra dua të kujtoj një moment që ilustron atë që thashë më sipër.
Ishte koha kur ne, si VATËR, do të shkonim në Boston te Kisha e Fan Nolit. ( 8 Dhjetor 2018 )
Ishte 550-vjetori i vdekjes së Heroit Kombëtar Gjergj Kastriotit dhe 110-vjetori i Meshes së parë në gjuhën shqipe për Kishën e Krishterë Ortodokse Shqiptare. Por ndodhi që atë ditë kishim edhe një visitor ne Vater me një pozicion më të lartë nga trojet tona dhe nuk mund të shkonim të gjithë. Pas bisedave me Kryetarin e kryesisë, u vendos që unë të shkoja në Boston. Mirëpo koha ishte e shkurtër dhe nuk kisha shumë mundësi për të pregatitur prezentimin tim. Unë kisha pregatitur një shkrim timin dhe ia dërgova Dalipit për ta pasur për botim dhe për ta parë nga ana gjuhësore dhe fakteve për gazetarët që kisha përmendur.
Atëherë Dalipi, si një mjeshtër i fjalisë së shkruar, bëri një punë shumë të mirë dhe më dërgoi me email. Kur e pashë, e falënderova dhe i thashë:
“Shumë bukur e ke bërë Zoti Dalip”, e falënderova dhe i thashë “Unë e po e lexoj e po e them, kumtesa është përgatitur nga Editori Dalip Greca”.
Dalipi më telefonoi dhe më tha: Jo Zoti Agim ne asnje menyre.
“Ti duhet ta lexosh në emër të Vatrës si kumtesën tënde sepse unë veç e kam shtuar disa fakte nga editoret e Diellit”.
Por në fakt nuk ishte ashtu. Thjeshtësia e tij ishte ndershmëri dhe sinqeritet, por unë kurresi nuk do ta mohoj kontributin e tij. Ai këmbëngulte në të veten dhe unë në timen, derisa ranë dakord që të dy emrat të ishin prezente. Por në fakt, unë them me shumë sinqeritet dhe dashamirësi se aty Dalipi kishte kontribuar 90%.
Ja pra, ky ishte Dalipi, punëtor, i heshtur, ndihmëtar, korrekt, dashamirës, i drejtë e patriot.
Të rrojë kujtimi i Dalipit sa të jetë jeta e familjes së tij të jetë krenare për bashkëshortin, babën e gjyshin, sepse vepra e tij i ka nderuar ata, Vatrën, Diellin dhe gjithë kombin shqiptar.
Te qofte I lehte dheu I tokes se lire Dalip Greca !
Lavdi vepres Tuaj ! Zoti te bekofte ! Shpirti yt u prefte ne paqe !
Agim Rexhaj VATRA – President i Nderit Nju Jork, 30 Prill 2023

MESAZH FALENDERIMI NGA FAMILJA GRECA

May 1, 2023 by s p

Dorjan Greca/

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës “Vatra”, Kryesia, Këshilli, anëtarët e saj, miqtë dhe kolegët e të ndjerit babait tonë, Dalip Greca, meritojnë një mirënjohje dhe falënderim të veçantë për punën e tyre në botimin dhe promovimin e kontributit të tij shumëvjeçar permes librave “Editorët e Diellit ne 110 vite histori” dhe “Editorial”. Sinqerisht, ndjehemi të nderuar e të respektuar që Federata “Vatra” botoi një pjesë të punës dhe veprës voluminoze së babait tonë, duke lënë një gjurmë të pashlyeshme në historinë e Federatës “Vatra”, gazetës “Dielli”, dhe në kulturën e shqiptarëve kudo që janë.

Për komunitetin dhe gazetarinë, Dalip Greca ishte një zë i fortë për fjalen e lire, dhe nje pene e zjarrte per drejtësinë, shqiptarinë, kulturën dhe gjuhën shqipe. Gjate nje karriere gazetareske 40 vjecare, ai pati një ndikim të madh në shoqëri, ne Shqiperi, ne Kosove, ne komunitetin shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe kudo ne bote ku shkon shtypi shqip. Ai ishte një mbrojtës i flaktë i lirive dhe vlerave demokratike kudo ku veproi dhe punoi. Ai ishte një njeri me një zemër të madhe, një shpirt të palodhur, guximtar dhe luftarak për të ndihmuar komunitetin dhe çështjen shqiptare.

Vitet e fundit, duke punuar për Federatën Pan-Shqiptare të Amerikës “Vatra” dhe gazetën “Dielli”, ai dha ndihmesën e tij për zhvillimin e komunitetit shqiptar në atdhe dhe në diasporë, bashkimin kombëtar dhe promovimin e kulturës, historisë dhe identitetit shqiptar. Ai punoi me vetmohim, me largapamesi, me një qëllim dhe vizion të qartë për të ndihmuar komunitetin shqiptar, dhe për të mbështetur shqiptarët kudo qofshin. Ai la pas një trashëgimi të jashtëzakonshme, duke ndihmuar në formimin e opinionit publik dhe duke mbajtur gjallë traditën dhe kulturën e shqiptarëve në diasporë. Kontributi i tij në këtë fushë është i shkruar në histori.

Për familjen, të thuash që ishte një baba dhe bashkëshort i jashtëzakonshem, nuk do të ishte një përkufizim i plotë. Babai ynë ishte një njeri i veçantë, një baba dhe burrë i ndjeshëm, i cili shfaqte kujdes dhe dashuri të pafundme për familjen e tij. Ai e gjente kohën gjithmonë për t’u ndalur dhe dëgjuar, për të na inkurajuar dhe për të na ndihmuar në çdo mënyrë që mund të ishte e nevojshme. Ai ishte një frymëzim dhe një shembull i mirë për ne, familjarët, dhe për të gjithë ata që e njihnin. Nëse kishte diçka që babai kishte vlerësuar më shumë se gjithçka tjetër, ishte familja e tij.

Për familjen e tij, Babai ynë ishte shumë më shumë se një udhërrëfyes, ai ishte një rrëfimtar i jetës dhe një udhëheqës i vërtetë. Ai ishte një njeri me integritet të lartë, me një vullnet të jashtëzakonshëm, me guxim dhe një vizion të qartë. Ai ishte një udhërrëfyes i vërtetë qe me shembullin e mire dhe gjurmet qe la na tregoi rrugen e drejte. Ai ishe një baba dhe nje gjysh i jashtëzakonshëm i cili do të mbetet gjithmonë në kujtesën dhe zemrat e të gjithë atyre që e njihnin dhe e adhuronin atë. Ne, femijet e tij, të gjitha arritjet dhe sukseset, të mëdha apo të vogla, i kemi arritur falë keshillave dhe drejtimit te tij. I jemi mirënjohës në përjetësi.

Babai do të na mungojë shumë, por kujtimet, mësimet, influenca dhe VEPRA e tij do të jenë gjithmonë këtu mes nesh, si frymëzim, burim inkurajimi dhe udhërrëfyes për të gjithë ne. Ai gjithmonë do të kujtohet për karakterin e fortë dhe shpirtin fisnik, i cili përjetoi shumë sfida, por kurrë nuk u dorëzua. Le të nderojmë jetën, veprën dhe të ndjekim shembullin e tij të mirë në gjithçka që bëjmë.

Në një kohë kur jeta dhe botëkuptimi kanë ndryshuar aq shumë, është tepër e rëndësishme të ruajmë dhe të mbrojmë trashëgiminë dhe kulturën tonë, dhe puna dhe misioni i Federates “Vatra” janë me të vërtetë një shembull me i mirë. Përmes botimeve të vepres së babait tone dhe kontributit të jashtëzakonshme në “Vatër” dhe gazetën “Dielli”, “Vatra” po le pas gjurmë të thella në trashëgiminë kulturore të vendit tonë për brezat e ardhshëm.

Falenderime dhe mirënjohje për Federaten “Vatra” dhe të gjithë te pranishmit,

Me nderim të veçantë,

Familja Greca

VATRA PROMOVOI “FËMIJËT SHQIPTARË NË KOSOVË-VIKTIMA TË GJENOCIDIT SHTETËROR TË SERBISË”, HOMAZH DHE NDERIM

April 28, 2023 by s p

Sokol Paja/

New York, 27 Prill 2023 – Federata Pan-Shqiptare e Amerikës VATRA promovoi veprën “Fëmijët shqiptarë në Kosovë – viktima të gjenocidit shtetëror të Serbisë” një kryevepër dokumentare që denoncon dhe ekspozon krimet, vrasjet dhe torturat e serbëve mbi fëmijët shqiptarë në Kosovë. Me pjesëmarrjen e veprimtarëve të shquar të komunitetit shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, përfaqësues të shoqatave kryesore në Amerikë, mbrëmja promovuese ishte homazh, lutje dhe nderim për çdo fëmijë të vrarë në Kosovë në vitet 1981-1999 të dokumentuar me profesionalizëm nga Hanëmshahe ILAZI, Nusret PLLANA dhe Agim ALIÇKAJ. Editori i Diellit në fjalën prezantuese u shpreh se këto botime janë një kontribut historik për të dëshmuar të vërtetën e gjenocidit serb mbi shqiptarët. Faktet tregojnë barbarinë e regjimit fashist serb kundrejt luftës së drejtë, të pastër e të ndershme të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Ky libër është kontribut i çmuar për drejtësi kundrejt padrejtësisë shekullore ku luftëtarët e çlirimtarët gjenden në Hagë e kriminelët serbë në liri. Promovimi homazh filloi me shfaqjen e filmit : “Kush i vret fëmijët” dokumentar filmik i krimeve serbe mbi fëmijët shqiptarë në Kosovë. Kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha i përlotur theksoi në fjalën përshëndetëse se ky promovim është një homazh për ëngjejt shqiptarë qu u vranë padrejtësisht prej regjimit serb. Prof. Nusret Pllana është intelektual i lartë, zëri i lirisë së Kosovës, zëri luftës krenare të UÇK. Agim Aliçkaj është një veprimtar i pandalshëm moralisht dhe kombëtarisht, përfaqësues i denjë mërgatës në përpjekje për çështjen kombëtare” theksoi kryetari i Vatrës z.Berisha. Imam Elez Osmani në fjalën e tij deklaroi se Prof. dr. Nusret Pllana është ndër të vetmit që është marrë edhe me gjenocidin serb ndaj fëmijëve shqiptarë të Kosovës. Në veprën e tij, ai ka shënuar me emër dhe mbiemër, me foto dhe me fjalë, tragjedinë e 1432 fëmijëve të Kosovës, të cilët do të ishin 1432 familje të së ardhmes së Kosovës dhe të shqiptarëve në përgjithësi. Pra, popullit shqiptar, i mungojnë nga tmerri i gjenocidit serb 1432 familje dhe askush deri sot nuk është përballur as me drejtësinë e shqiptarëve, as me atë botërore, theksoi z.Osmani. Bashkautori Agim Aliçkaj i emocionuar rrëfeu emocionet e rrugëtimit të librit, shpërndarjen e librit në Senat dhe Kongres, qendrat e mërgatës në Europë dhe deklaroi se SHBA është miku dhe aleati më i ndershëm dhe i vërtetë i kombit tonë, mirënjohje SHBA dhe homazhe fëmijëve të vrarë prej Serbisë. “Jam i impresionuar nga forca, fuqia dhe vendosmëria e Nusret Pllanës në denoncimin dhe ekspozimin e krimeve të Serbisë në Kosovë. Gjaku i krimit serb, gjaku i fëmijëve tanë nuk falet kurrë. Kërkojmë drejtësi, jo hakmarrje. Ne si komb nuk duhet të harrojmë kurrë” tha ndër të tjera z.Aliçkaj. Prof. Dr. Nusret Pllana deklaroi se vrasja e fëmijëve është dhimbja më e madhe e njerëzimit. “Barbarët serbë nuk mund ta zhbëjnë pavarësinë e Kosovës, nuk mund ta vrasin ardhmërinë tonë si shtet e si komb. Serbët kryen krime mizore e veprime shtazarake në Kosovë” tha ndër të tjera Prof.Dr. Nusret Pllana. Ai kërkoi më shumë mbështetje dhe përkrahje nga Institucionet e Shtetit të Kosovës në denoncimin e krimeve e gjenocidit serb mbi shqiptarët në Kosovë.

Harresa historike, servilizmi ndaj ndërkombëtarëve dhe bajraktarizmi nuk duhet të zënë vend në shoqërinë shqiptare dhe institucionet tona, këmbënguli Prof.Pllana. Ai shtoi se duhet mbështetje dhe bashkëpunimin kombëtar për të qenë një zë i fortë përballë propagandës shtetërore serbo-sllave. “Kërkojmë që të ndërtohet obelisku i fëmijëve të vrarë. Kurrë nuk do ta harrojmë gjakun e fëmijëve të vrarë. Mirënjohje mërgatës shqiptare në Amerikë e në Evropë për mbështetjen e sidomos z.Nazar Mehmetit në Teksas e secilit nga ju për mbështetjen” përfundoi fjalën e tij Prof.Dr. Nusret Pllana. Promovimi u mbyll me shpërndarjen e librit me nënshkrimin e autorit dhe një koktejl të dhuruar nga patrioti Toni Musaj. Lavdi përjetë luftëtarëve, çlirimtarëve, heronjve dhe dëshmorëve të lirisë së atdheut e kombit shqiptar.