Opinion – Page 507 – Dielli

Maqedonia, mes qeverisë së re dhe destabilizimit

March 11, 2017 by dgreca

VMRO DPMNE-ja programin e quajti “pamflet politik” që synon zbatimin e platformës së partive shqiptare të arritur në Tiranë dhe rrënimin e karakterit unitar të shtetit. Programi parasheh avancimin e gjuhës shqipe, por nga BDI-ja shprehën vërejtje se me të nuk parashihet përdorimi i shqipes në kartëmonedha dhe uniformat e policisë./

Ne Foto: Protesta në Shkup kundër platformës së partive shqiptare./

Nga Isuf Kadriu/

Programi i qeverisë së re i prezantuar nga kreu i Lidhjes Social-Demokrate, Zoran Zaev, i cili është në pritje të mandatit nga presidenti Gjorge Ivanov, ka nxitur reagime të shumta.Ai gjatë paraqitjes para opinionit të premten tha se programi i tij garanton të ardhmen e vendit, zhvillimin ekonomik, integrimin euroatlantik, raporte të mirë ndëretnike, gjyqësor të pavarur, zbardhjen e të gjitha proceseve gjyqësore që besohet të jenë të montuar për motive të ndryshme, e çështje tjera.

Megjithatë, njohësit e çështjeve politike, programin e shohin si hap drejt zgjidhjes së krizës, e në veçanti të asaj institucionale, me të cilin hidhen poshtë pretendimet para së gjithash të VMRO DPMNE-së, se gjoja shumica e re parlamentare synim parësor ka federalizimin, kantonizimin apo aplikimin e dygjuhësisë në shtet.

Sefer Taniri, profesor i Komunikimit në Universitetin Evropës Juglindore në Tetovë, thotë për Radion Evropa e Lirë se programi qeveritar i pretendentit për kryeministër, Zoran Zaev, është i bazuar në Kushtetutën aktuale dhe jo në platforma politike të hartuara jashtë vendit, siç pohon Nikolla Gruevvski.

“Vlerësoj se të gjitha këto manipulim apo tentime për të mjegulluar opinionin publik maqedonas, për të ngritur tensione etnike, për të ngritur artificialisht nacionalizmin maqedonas, me kohë do të zmbrapsen, do të zbehen, sepse në fakt nuk bëhet fjalë për tentim për ndarje të Maqedonisë apo për kantonizim të saj, por për një përpjekje që Maqedonia përfundimisht të bëhet shtet i përbashkët dhe i barabartë për maqedonasit dhe shqiptarët”, thotë Tahiri.

Ai shton se reagimet e ashpra që vijnë nga VMRO DPMNE-ja nuk kanë aspak të bëjnë me përmbajtjen e programit qeveritar, porse ai përdoret nga ana e tij për të mashtruar opinionin me qëllim të zhvendosë vëmendjen nga problemet reale, e që, sipas tij janë krimet që po hetohen për zyrtarët shtetërorë, përfshirë edhe Nikolla Gruevskit.

“VMRO DPMNE-ja gjithë këtë frikë që tenton ta imponojë tek opinioni maqedonas, gjoja se platforma e partive shqiptare, e cila në një pjesë të saj do të jetë pjesë edhe e programit qeveritar bëhet më tepër për motive jo vetëm politike, por edhe për motive që në një farë mënyre t’i iket drejtësisë, t’i iket Prokurorisë Speciale dhe të amnistohet kriminaliteti apo veprat e dyshuara për krime që janë bërë gjatë qeverisjes së VMRO DPMNE-së”, thekson Tahiri.

Ai, gjithashtu, vlerëson edhe pjesët e programit që kanë të bëjnë me përfaqësimin, sistemimin e mijëra administratorëve që marrin paga duke ndenjur nëpër shtëpitë e tyre, programin ekonomik për zhvillim të barabartë rajonal, sikurse edhe çështjen e mediave që synon pavarësimin e tyre dhe garantimin e lirisë së shprehjes.

Programi i prezantuar nga kreu i LSDM-së, sipas Nano Ruxhin,njohës i çështjeve politike dhe ish-ambasador i Maqedonisë në NATO, është pro perëndimor, për zgjidhjen e problemeve të brendshme etnike, zbatimin e reformave dhe krijimin e kushteve për anëtarësimin e vendit në Bashkimin Evropian dhe Aleancën e Atlantikut të Veriut.

“Një hap i këtillë pritej nga Zoran Zaev, si i tillë mbështetet edhe nga bashkësia ndërkombëtare. Vlerësoj se bëhet fjalë për një program qeveritar evropian me përparësi dhe qëllime për vendin në rrugën e integrimit euroatlantik. Sundimi i së drejtës, rikthimi i demokracisë së humbur, konsolidimi i raporteve ndëretnike dhe zhvillimi ekonomik, vlerësoj se janë themelet e këtij programi që garanton të ardhme”, vlerëson Ruzhin.

Edhe ai nuk beson se Gruevski do të arrijë të shkaktojë trazira të përmasave të mëdha. Ai thotë se qëllimi i grupit rreth tij, por edhe i vetë ish -kryeministrit është që ta shpëtojë veten e tij, andaj për të arritur këtë, ai mund të nxisë edhe incidente.

“Mendoj se pavarësisht thirrjeve të Gruevskit, mendoj se tani ai i takon historisë dhe se ai tani po lufton për të shpëtuar veten e tij dhe është i kuptueshëm kërcënimi i tij. Por, populli nuk do t’u përgjigjet thirrjeve të tij pasi e ka kuptuar se bëhet fjalë për manipulim, andaj edhe nuk do të përfshihet në gjakderdhje. Mund të ketë incidente sporadike, por assesi kaos në shtet, të cilin e dëshiron Gruevski”, thotë Nano Ruxhin.

Zoran Zaev në paraqitjen e tij të premten tha se beson se tanimë presidenti Gjorge Ivanov nuk do të ketë dilema se kush angazhohet për ruajtjen e karakterit unitar të shtetit e kush për rrënimin e tij, andaj edhe pret nga ai që sa më parë t’ia japë mandatin për formimin e qeverisë së re mes partisë së tij, LSDM, dhe partive shqiptare.(REL)

Mbi “saktesine” e prof. Bejkos dhe te tjereve

March 10, 2017 by dgreca

Ne Foto:Poetet e pushkatuar Vilson Blloshmi e Genc Leka/

NGA RAMIZ GJINI/Nju Jork/

Na mbyti kjo “saktesia” me te cilen thuhen te pavertetat, perqeshen reagimet, intrigohen zhvillimet; “saktesia”, qe del nga mendjet e aberruara, te shitura e te perbaltura; “saktesia” qe buron nga profesori, kryetari, deputeti, shefi, poeti, bosi, eksperti, djalli e laneti, por kurre nga NJERIU. Na mbyti “saktesia” me te cilen thuret e shthuret gjithe jeta shqiptare, as mish, as peshk.

Foli edhe profesori Sadik Bejko, i cili ka shkruar dhe botuar edhe nje liber per poetet martire, Vilson Blloshmi dhe Genc Leka te pushkatuar gjate regjimit komunist. Edhe prof. Bejko na del i “sakte” ne te gjitha ato qe ka shkruar e qe vazhdon te shkruaje. Eshte “saktesia” e tij personale, nje “saktesi” e latuar prej profesori dhe poeti, pra, latim prej ustai. Me duhet te perseris, o profesor Bejko, nje reagim timin ne lidhje me kete “saktesine” tende ne reagim, por edhe te gjithe atyre qe mendojne “sakte” si ju; “Saktesine” e Dianes ne ekspertizen e saj, “saktesine” e prokuroreve dhe gjykatesve si dhe “saktesine” e krejt atij sistemi monster, ku nen hijen e tij u prishen pothuajse te gjithe, dhe bashke me te gjithe, keq me vjen ta them, por jeni deri diku edhe Ju, e pse jo, ndoshta edhe Une. Pra edhe Diana na del shume e “sakte” ne ato qe ka shkruar. Madje edhe prokurori edhe gjykatesit, kane qene shume te “sakte” ne perpilimin e shkresave te tyre per t’i cuar drejte vdekjes dy djem nenash ne lule te moshes. Prandaj fli rehat ne ate krah, profesor. Kane vepruar te gjithe sinkron, ne menyre te perpikte. Dhe po ta rropasim mendimin tuaj ne kontekstin e kohes, na del qe edhe Vilsoni dhe Genci, ishin shume te sakte si “armiq te pushtetit popullor”. Tani, nje pyetje, ju lutem: a ishte ai regjim, nje regjim i pushtetit popullor? Nese po, i bie qe ata t’i kishte vrare vete populli. Pra, kjo eshte ajo “saktesia” qe na paraqisni ju e shume te tjere ne kete histori krimi. “Saktesia” me te cilen shkruani nje liber mbi keta martire dhe perpiqeni ta beni te pranueshem, pa prekur asnje emer konkret te zhytur koke e kembe ne kete krim; sepse helbete, kohet kane ndryshuar, pore disa nga ata kriminele, vazhdojme t’i kemi neper kembe. Madje edhe tani pas kaq shume vitesh, duan serish t’i kemi frike. Sepse frika profesor, eshte instikt, ajo zgjohet e kthehet tek une e ti ne cdo rrethane. Lum si ai qe ka kurajon ta vrase ate. Ta vrase pavaresishte nga cdo cmim. Ju perpiqeni te vini ne dyshim dhe te perbaltni aktin njerezor dhe kurajon qytetare te poetit, Agron Tufa, te cilit, vertet mund t’i keni dhene mesim, por qe une, personalisht, nuk mendoj te kete nxene shume prej jush per tu quajt nxenesi juaj. Agron Tufa ka dite te zgjedhe ku me marre, pa llogaritur ate qe ia ka dhene me shumice vete Zoti: talentin. Perse nuk merreni me problemin (me shume moral se sa ligjor), qe shtron poeti Tufa, por merreni me tarafet, qe lidhen me projekte e sterprojekte – salsice qe pushteti u a var per qafe servileve dhe komformisteve?

Perqasja juaj, sipas se ciles shkrimtarja Culi nuk ka vrare njeriun, por poezine e tij, dhe se nuk e ka dite se po i nxjerr ne prite dy djelmoshat, ben qe te na e rreshtoni edhe ate ne krah te viktimave. Medemek, Diana Culi u nis per mire, por e mori me qafe edhe ate regjimi, sepse nuk ishte ne dieni cfare i priste djemte e nenave. Dhe cila? Nje shkrimtare e formuar dhe gjithashtu shume e informuar. Tani, a mundej qe shkrimtarja, intelektualja dhe qytetarja Diana Culi, te bente nje shkrim – analize letrare,(jo dhe aq te sakte) me qellimin e mire per t’i shpetuar nga burgu dhe pushkatimi? Pra, po e theksoj, nje shkrim analize dhe jo ekspertize, ne te cilen mblidhen provat e nje krimi, e ku vete ajo qe thirrur si eksperte. Une mendoj se mund ta bente, por nuk deshi ta bente. Perse nuk deshi ta bente? Sepse si bije e nje punonjesi te larte te sigurimit te shtetit, ishte edhe ajo nje ingranazh i makines kriminale, qe bluante jete njerezish te pafajshem. Dhe e fundit, qe ju sugjeroj, profesor, eshte: kur te pini kafen e radhes me Diana Culin, i thuaj qe Shqiperia ka sot njerez, te cilet mendojne qe ajo ka bere nje krim, prej te cilit, nuk mendoj se ka gjasa te shkoje ne burg, por e sigurte eshte, qe nuk do te mund ta pastroje kurre shpirtin. Dhe kjo eshte shume e sakte profesor Bejko.

Bugajski: SHBA nuk ka ndërruar qasje ndaj Kosovës

March 9, 2017 by dgreca

Ne Foto:Janusz Bugajski, drejtor i Qendrës për Analiza të Politikës/ -SHBA po e shtyn përpara procesin e shndërrimit të FSK-së në ushtri, madje do të fillojë të bëjë më tepër presion në shtetet e Bashkimit Evropian, të cilat nuk e kanë njohur ende Kosovën si shtet, si dhe do të vazhdojë të jetë ndihmuese në proceset integruese të Kosovës në NATO dhe në BE/PRISHTINË, 9 Mars 2017-Gazeta DIELLI-B.Jashari/ Përkrahja e SHBA-së kundrejt vendeve evropiane, veçanërisht ndaj Kosovës, nuk është zbehur pas fitores së Donald Trump-it dhe si rrjedhojë e kësaj, SHBA po e shtyn përpara procesin e shndërrimit të FSK-së në ushtri, madje do të fillojë të bëjë më tepër presion në shtetet e Bashkimit Evropian, të cilat nuk e kanë njohur ende Kosovën si shtet, si dhe do të vazhdojë të jetë ndihmuese në proceset integruese të Kosovës në NATO dhe në BE.

Ne Foto:Prof. dr Edmond Hajrizi/

Këtë konstatim e ka bërë analisti me famë botërore, njëherësh drejtor i Qendrës për Analiza të Politikës, Janusz Bugajski, gjatë ligjëratës tematike “Çfarë të pritet nga presidenca e Trump-it”, mbajtur në UBT në Prishtinë.“Fitorja e Trump-it ka ngjallur frikë të madhe në mesin e shumicës së vendeve evropiane, për shkak të politikës së tij karshi Rusisë, por edhe përkundër kësaj, politika e jashtme amerikane nuk ka ndryshuar karshi vendeve evropiane, sidomos karshi Kosovës, të cilën po e shtyn drejt finalizimit të proceseve integruese”, vlerësoi Bugajski, nën arsyetimin se “një shtet mund të konsiderohet si i tillë vetëm atëherë kur bëhet me forcë ushtarake të përgatitur mirë dhe të gatshme për ta mbrojtur veten dhe kufijtë, si dhe për të dhënë kontribut edhe në NATO”, bën të ditur njoftimi dërguar sot nga UBT.

Duke folur për politikën e jashtme amerikane, ai shtoi se nuk ka mundësi të ndryshohet qasja karshi vendeve në mënyrë drastike, pasi që, sipas tij, është e nevojshme që SHBA të mbajë lidhje me vendet e tjera të botës, në mënyrë që të vazhdojë të mbetet e fuqishme.

“Në qendër të doktrinës politike të presidentit Trump është Amerika e madhe dhe e fuqishme, por Amerika nuk është e vetmja në botë, prandaj për të forcuar atë, duhet të mbahen dhe të forcohen lidhjet me vendet e tjera të botës”, theksoi Bugajski.

Tutje, ai pohoi se presidenti Trump nuk e ka humbur interesimin ndaj mbështetjes së NATO-s dhe BE-së, por sipas tij, kanë ndryshuar vetëm kërkesat e tij ndaj këtyre organizatave.

“Kritikat e Trump-it ndaj BE-së dhe në veçanti ndaj NATO-s qëndrojnë tek përqendrimi dhe mënyra e financimit të kësaj organizate, sepse vendet e Evropës paguajnë shumë më pak se sa Amerika, e në anën tjetër, ndonëse të gjitha janë të obliguara, vetëm 5 shtete e shpenzojnë 2 përqindëshin e buxhetit të tyre në këtë organizatë”, tha Bugajski, për të shtuar se “duke e ndihmuar Amerikën, secili shtet e ndihmon veten”.

Sipas tij, ashtu siç ishte pritur dhe siç kishin shpresuar Rusia dhe Serbia, SHBA nuk ka ndryshuar qëndrim ndaj tyre, edhe pas zgjedhjeve të fundit.
“Rusia është munduar që ta shkatërrojë kredibilitetin e kandidates Clinton dhe ta dobësojë atë, në atë mënyrë që të manipulojë më lehtë me Trump-in, por në vend të kësaj, në vend të braktisjes së NATO-s, siç shpresonte Rusia, presidenti Trumpi u kërkoi aleatëve që, vetëm të shpenzojnë më shumë në këtë aleancë, në mënyrë që së bashku t’i arrijnë qëllimet”, theksoi Bugajski.

Në fund të ligjëratës, të pranishmit shtruan pyetje mbi çështje të rëndësishme dhe aktuale, duke përfshirë të metat e udhëheqjes së presidentit Obama, karshi vendeve që po përballen me luftë, për ndikimin e Rusisë në zhvillimet e fundit në Maqedoni, për rreziqet dhe krizat që mund t’i përballojë BE-ja, për ndikimin e Gjermanisë tek vendet e Evropës, për situatën e krijuar pas daljes së Britanisë së Madhe nga BE-ja etj.

Para fillimit të ligjëratës, Janusz Bugajski u prit në takim nga rektori i UBT-së, prof. dr Edmond Hajrizi, i cili e njoftoi me punën e UBT-së, si lider, ambasador dhe përfaqësues i vendit tonë, në shumë institucione ndërkombëtare.

Në takim u diskutuan një varg planesh për bashkëpunim midis UBT-së dhe Qendrës për Analiza të Politikës, të cilën e drejton Bugajski.

SHPREHJA “ARMIK I POPULLIT” – SI HISTORI DHE PARALAJMERIM

March 8, 2017 by dgreca

Nga Sami Repishti/ Ridgefield, CT. USA.- Me 27 shkurt 2017, gazeta prestigjoze amerikane The New York Times, botoi dy artikuj që ironikisht ndërlidheshin, dhe që për mue ishte nji kombinim i dobishëm i trajtimit të nji subjekti themelor: Shqipëria dhe krimi komunist në Shqipëri.

48 Repishti

I pari: “Albania Slow to Act…” nga Matthew Brunwasser, tregon plogështinë e shoqënisë civile shqiptare, dhe mospërfilljen 26 vjeçare të problemit të zbulimit, dokumentimit dhe dënimit të krimeve komuniste në Shqipëri (1944-1991), dhe sidomos problemin thellësisht njerëzor të evidentimit të varrezave të qytetarëve shqiptarë të zhdukun pa lanë gjurmë (në gjuhën e së drejtës ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, këto viktima cilësohen si “enforced disappearances” (afërsisht:”zhdukje që kërkojnë drejtësi”)

Artikulli raporton se”…nga vendet e Europës Lindore, Shqipëria ka pasë rregjimin ma të ashpër, dhe ma të izoluem. Enver Hoxha, nji stalinist kambëngulës, krijoi nji aparat shtypës që mbijetoi edhe mbas vdekjes së tij (1985), deri në shkërmosjen e atij rregjimi (1991)”. Ai vazhdon: “Edhe në nji zonë ku drejtësia për krimet komuniste çalon shumë, Shqipëria dallohet si njeni nga vendet që akoma nuk ka qenë në gjendje me ndertue nji institucion që të lehtësojë kërkimet e qytetarëve në dosjet sekrete, ashtu si u ba në Rumani dhe Gjermaninë Lindore”. Autori i referohet Ligjit të vitit 2015 (që u përkrah edhe nga Kryeministri) e që shpresohej se do të jepte nji zgjidhje, dhe do të pakësonte spekulimet rreth zyrtarëve të sotshëm që kanë përfitue nga lidhjet me rregjimin e kaluem komunist. “Megjithate- shkruen ai- nuk pritet nji rezultat i madh sepse rreth 70 përqind (ndoshta 90 përqind) dosjet janë zhdukë misteriozisht nga zyrtarë që vepruen me mbrojtë veten”, si dhe për arsye se nuk ka akoma nji metodë procedimi (ligjor) kundër ish bashkëpunëtorëve të “Sigurimit të Shtetit”, organizatë kriminele, “arma e mprehtë e Partisë” (PKSH/PPSH). “Kaq e ngadaltë ashte puna në sektorin publik sa që edhe sot, dy vjet mbas aprovimit të Ligjit nga Parlamenti për krijimin e “Komisionit” puna nuk ka fillue…”

(Nji parenthezë: Në vitin 1948, nji oficer i ish Sigurimit të Shtetit në Shkodër, Gjovalin Mazrreku, i prekun nga terrori i ushtruem kundër popullsisë katolike në përgjithësi dhe kundër klerit katolik shqiptar në veçanti, u revoltue, u arrestue dhe u dënue me 15 vjet burgim. Gjatë bisedave konfidenciale, ai më tregoi se ka dy lloje dosjesh: njena, përmban materiale që implikojnë “autoritetin”; në se ndryshon gjendja politike në vend, ata shkatërrohen plotësisht, kështu që ju nuk keni dokumentacion për denimin tonë. Dosja e dytë përmban material nga “informatorët”, shumica e të cilëve janë nga familjarët e të persekutuemëve; ata dosje do t’i gjeni të paprekuna, dhe do të kuptoni sa randë janë komprometue të afërmit tuej. Kështu ju do të ziheni njeni me tjetrin e nuk do të keni kohë të mirreni me ne…!”

Fatkeqsisht, kjo u vertetue mbas vitit 1991. Djallëzia nuk njeh kufij!

Detyra e zbulimit të varrezave të viktimave të zhdukuna pa gjurmë (në Shqipëri) ashtë akoma ma e vështirë se në vendet tjera të Europës Lindore, sepse Shqipëria nuk ka kalue nepër procesin e “de-stalinizimit” si vendet tjera ish-komuniste” deklaron Henrikas Mickevicius, lituanez, anëtar i grupit të OKB-së për zbulimin e të zhdukunëve që kërkojnë drejtësi. “Edhe dekada mbas mbylljes së gulagëve stalinistë” shton ai,”…Shqipëria vazhdoi me fushatat e torturës, burgosjes, e vrasjeve deri në vitin 1991”.

Ish i persekutuemi dhe aktivisti Fatos Lubonja mendon se Qeveria në se dëshiron “pajtimin” (reconciliation) mund të deklarojë “amnistinë për dëshmitarët”, raporton shkrimi i gazetës The New York Times, “ose edhe të fajtorëve të dhunës politike, në shkëmbim të gjetjes së varrezave të viktimave”. Ai akuzon të dy palët kryesore (PS dhe PD) si të komprometueme gjatë rregjimit komunist. “Në vend që të zbulohet e verteta, ata përdorin (dosjet) si armë per shantazhe me sulmue kundërshtarët si “bashkëpunëtorë” (me rregjimin komunist)…..Këtu kemi nji përleshje në mes të dy grupeve banditësh që përdorin çdo mjet njeni kundër tjetrit”, shton ai.

Koncepti i “pajtimit” ashtë, natyrisht, fisnik në vetëvete. Suksesi në pajtimin që pati Afrika Jugore me Komisionin “E Verteta dhe Pajtimi” (Truth and Reconciliation) -imitue ma vonë edhe nga shumë vende tjera- nxori në shesh krimet e shumëta e të shumëllojëshme, dhe dënoi disa kriminelë, aktet e të cilëve prekën thellë ndergjegjen dhe sensin moral të popullsisë jug-afrikane. Ai “komision” sherbeu edhe si “catharsis” për viktimën!

Por kjo rrugë pajtimi u nis nga nji bazë e fortë: krimineli gjeti guximin e nevojshëm me denoncue krimin e kryem, dhe përuljen e duhun me kërkue faljen. Ky akt moral i naltë, krijoi atmosferen e përshtatëshme për viktimën me falë fajtorin, e me dënue publikisht fajin.

Fatkeqsisht, kjo nuk ngjau në Shqipëri! Si mund të falet faji e fajtori kur nuk kerkohet falja e fajit dhe e fajtorit nga vetë “fajtori’?

Fajtori shqiptar, i dehun nga arroganca e pushtetit absolut 45 vjeçar, nuk arriti as të pranojë ekzistencën e nji rregjimi kriminel komunist, dhe përjetoi periudhën e sundimit të kuq vetëm si “lavdia e luftës nacional-çlirimtare”. Fakti që kjo “lavdi” u përdor me vendosë diktaturën ma të tmerrëshme në historinë e vendit tonë nuk shqetësoi ndërgjegjet e tyne të vrame nga krimi i kryem.

Megjithate, kjo ngjau në Shqipëri me nji formë edhe ma fisnike: përbuzëjen e hakmarrjes nga ish të persekutuemët e viktimët e komunizmit. Në Shqipëri, ky gjest sublim do te mbetet si nji nga faqet ma të ndrituna të qytetnimit shqiptar, dhe si model suprem për brezënitë e ardhme. Unë jam jashtëzakonisht mirënjohës ndaj ish të persekutuemëve, vëllazën e motra në vuejtje, për këte qendrim moral dhe politikisht pozitiv, që në vitin 1991, përbuzën hakmarrjen si qendrim anti-njerëzor, dhe përqafuen ndryshimin e gjendjes me mjete paqësore.

Çuditërisht, nji qendrim i këtill –që unë quej madhështor!- ngjet në nji vend ku koncepti i “hakmarrjes” ashtë i ngulun thellë në psiken e në traditën tonë popullore, dhe në nji vend ku që nga viti 1944-45, hymja e brigadave partizane në qytetet e fshatet e vendit tonë të martirizuem nga pushtimi fashist e nazist shoqënohej me “bataljonet e hakmarrjes”, që banë kërdinë në popullsinë e pafajshme që nga Konispoli deri në Kukës dhe Kelmend….!

Nji shembull. Në nandor 1946, sollën në qelinë time të burgut, nji prift plak, Dom Ndoc Suma. I tronditun, prifti jetonte kujtimin e skenës makabre të ditës që posa kishte përjetue, dhe dënimin me 20 vjet burgim.

E përshëndeta. Ma vonë e pyeta: “Uratë pse të kanë arrestue?” Ai më shikoi me thjeshtësinë e nji fëmije, e me za që dridhej më tha; “Pasha Krishtin nuk e di pse më kanë dënue! Shokun tem (prift) e pushkatuen!” Arrestue në mëngjez, gjykue në drekë, dhe pushkatim të menjiherëshem.…pa arsye, pa faj! Sot, 71 vjet ma vonë, kujtimi i tij më mundon. Ai ashtë tashti në jetën e amshueme, por çiltërtia e tregimit të tij dhe tronditja nga ajo që kishte dëshmue atë ditë kanë qenë aq të forta sa që u ngulën për jetë në mendjen time. Ashtu si nuk mund te harroj mijëra e mijëra Dom Ndocë të tjerë…!

*****

Artikulli i dytë: “Enemy of the people- an expression with a venomous past…” nga Andrew Higgins dhe Julia Hirshfield-Davis trajton nji subjekt që “…ka tronditë jetën politike të SHBA-së”. Nji shprehje jo-amerikane u përdorue nga Presidenti Trump në cilësimin e tij të shtypit dhe mediave informative amerikane. Ai i quejti këto mjete informimi e hetimi për të vertetën si “armiq të popullit”, shprehje me konotacion shumë negativ dhe historikisht e lidhun me terrorin revolucionar të lëvizjeve të majta europiane, që nga Revolucioni francez i vitit 1789 deri në fund të diktaturës komuniste leniniste-staliniste të ish Bashkimit Sovjetik dhe “kampit të madh socialist”.

“Armiku i popullit” shkruejnë autorët, “ashtë nji shprehje toksike edhe për nji veteran komunist të egërsuem nga “lufta e klasave” në ish Bashkimin Sovjetik,” manifestimi ma elokuent i egërsisë anti-njerëzore që u institucionalizue nga rregjimet komuniste në shumë vende të botës. Ashtë fjala për Nikita S. Krushçev, personaliteti që kërkoi heqjen e shprehjes “armik i popullit” nga përdorimi, sepse “…eliminon mundësinë e çdo lloj konflikti ideologjik” (Me nji ‘armik të popullit’ nuk diskutohet; ai/ajo likuidohet fizikisht!)

Shprehja “armik i popullit” ka hy në përdorim në mënyrë të veçantë me qellim të eliminimit fizik të individëve të këtillë” shkruejnë ata; “zakonisht, në vendet ish-komuniste ajo u zbatue kundër atyne që kundërshtuen udhëheqsin suprem, J.V.Stalin.” (Shqiptarët e njohin shumë mirë këte praktikë kriminele) Ashtë nji titull i dhanun në përgjithësi nga nji qeveri despotike, e jo nga vende demokratike, siç janë Shtetet e Bashkueme. Kur Presidenti Trump akuzon shtypin amerikan si “armik të popullit”, qindëra miljonë qytetarë amerikanë tronditen. “ A ka mundësi që nji udhëheqës politik, i zgjedhun lirisht në nji vend demokratik, të përdorë këte “titull” mbas vdekjes së Stalinit, në nji kohë kur edhe në ish-Bashkimin Sovjetik ai konsiderohet i ngarkuem me nji kuptim vdekje-prumës?” pyesin autorët.

Pa dyshim, Presidenti Trump nuk ka dijeni për origjinen e kuptimin e marrun historikisht të shprehjes “armik i popullit”, aq ma pak për evoluimin politik të saj. Shprehja “anmik i populit” spjegojnë autorët, “ ka hy në fjalorin politik për të parën herë në vitin 1789, me Revolucionin Francez. Ajo u përdorue pa dallim si slogan kundër të gjithë atyne që kundërshtuen revolucionin. Por me rritjen e rezistencës kundër terrorit të Revolucionit, shprehja mori nji kuptim frikësues, dhe nji status”legal” me adoptimin, në vitin 1794, të ligjit që krijoi Gjykatën Revolucionare” –gijotinën-“ për dënimin e anmiqve të popullit, dhe kodifikoi fajet që dënohen me vdekje. Në mes tyne “fajtorët që përhapin lajme falso e që synojnë ndasi e hutim në popullsi”. (Shqip: agjitacion dhe propaganda). (Kushtetuta e RSP e Shqipërisë e vitit 1976 përmban ma shumë se 70 nene që parashikojnë dënimin me vdekje!)

Afërsisht 90 vjet ma vonë, në vitin 1882, botohet në Oslo, Norvegji, drama “Armiku i Popullit” nga autori Henrik Ibsen. Ashtë historia e nji mjeku idealist dhe guximtar që denoncon të keqen publikisht. Asht fjala për ujin e kontaminuem të banjave publike. Mjeku sulmohet nga autoritetet lokale dhe nga spekulatorët dhe ma në fund dënohet si anmik i populllit. Drama e Ibsen-it u ba subjekt frymëzimi për brezënitë e ardhme edhe në vendin tonë në dekadat ’30 dhe ’40 të shekullit të kaluem.

Ashtë me të vertetë tragjike që Revolucioni i Tetorit, 1917, transformoi këte “shprehje” në nji slogan që derdhi lumej gjaku qeniesh fisnike, të pafajshme dhe të pa mbrojtje. Jo pa arsye thuhet se humanizmi marksist u vra pa mëshirë nga Lenini dhe Stalini….!

Vetë Lenini shkruente në gazetën Pravda se terrori ‘jakobin’ kundër anmiqve të popullit ishte “instruktiv” dhe se “duhej ringjallë me qellim pastrimi të popullit nga mbeturinat e zgjedhës së çifligarëve dhe kapitalistëve si klasë”. (Në Shqipëri, kjo formë terrori ‘jakobin’ u glorifikue me emnimin “Rruga Komuna e Parisit”, shembull ekstrem i terrorit të kuq, në mes të Tiranës!) Akoma ma keq: ky vlerësim i Leninit u lexue si “udhëzim” për zhdukjen e klasave “reaksionare” – pronarë tokësh, tregëtarë, ‘kulakë’, intelektualë perëndimorë, e anëtarë familjesh të njohuna, me rezultate katastrofale për shoqëninë shqiptare.

Mbas vdekjes së Leninit (1924), J.V.Stalini perfeksionoi aparatin shtypës shtetnor me formacione të reja të policisë politike, sekrete dhe publike, si “armë e mpreftë e Partisë” legjone të indoktrinueme pa mend dhe pa zemër që sakrifikuen jetët e ma shumë se njizetë miljonë qytetarëve rusë dhe jo-rusë –që i shikonte si rivalë- në altarin e çmendurisë së ndertimit të “njeriut të ri” nji monster me fytyrë njeriu, i çoroditun dhe anti-njerëzor-. (Në Kinë besohet që revolucioni i Maos ka kushtue rreth 70 miljonë viktima)

Në esencë, shprehja “armik i popullit’ ishte nji cilësim që u ba sinonim me “dënimin me vdekje”. Nënkuptohet si: “ju, jeni ma pak se nji qenie njerëzore, jeni nji krymb i panevojshëm, dhe damtues i shoqënisë! Ky ishte kuptimi që i jepte secili që jetonte në nji vend komunist, ose të gjithë ata që dinin diçka mbi Bashkimin Sovjetik, “ spjegon Prof. M. Orenstein.

Sot, nji shprehje e këtill ka humbë peshën e vet kercënuese, sepse nuk kercënon përsëri. Në Shqipëri nuk mendon kush që skuadrat e ekzekutimeve të ish Sigurimit të Shtetit kriminel do të rreshtohen përsëri me ekzekutue individë e grupe “armiq të popullit”; nga kjo pikëpamje, shprehja “armik i popullit” vetëm se sjellë kujtimet e frikës së kalueme, dhe për brezënitë e ardhme vetëm nji buzëqeshje të hidhët dhe tallëse…ashtu si në të vertetë e meriton. Prof. W. Taubman, biografi i N.S.Krushçev-it e quen shprehjen “armik i popullit” si prezenca e vazhdueshme e frikës dhe kercënimit që “….asnjeri nuk dëshiron përsëritjen….Unë nuk e kam ndigjue në Rusi, vetëm kur kemi folë për histori, ose kur jemi tallë….” thotë ai.

Prof. Nina Krushçeva, mbesa e N.S.Krushçev-it që jep mësime në nji universitet të New York-ut tregon”…gjyshi im sigurisht përdoronte slogane sovjetike, por ai nuk pranoi me ba denoncime gjithëpërfshirëse të segmentëve të tana të popullsisë sovjetike…”

Duket qartë që Presidenti Trump nuk ka lexue as Leninin, as Stalinin, as Maon; por, formulat që fyejnë, përçmojnë, denoncojnë, vejnë vulën e keqe, krijojnë anmiq, dhe japin emna të këqij janë përherë po ato, në kohë dhe në hapësinë…!

Edhe sot! Edhe në Shqipëri! Ashtë nji paralajmërim që nuk duhet harrue! Ashtë nji praktikë që nuk duhet pranue! Sepse, rrjedhimet e kësaj “shprehje” i kemi përjetue tragjikisht edhe në vendin tonë të shumëvuejtun!

Naum Prifti, shkrimtari që bëri emër mbi vullkan…

March 7, 2017 by dgreca

Nga Alfons Grishaj/

Në brezin e shkrimtarëve të “Realizmit Socialist” numërojmë shumë shkrimtarë, “publicistë”, “historianë”, poetë, të cilët, me hir apo pa hir, u bënë me veprat e tyre reflektimi i sipërfaqshëm i doktrinës zyrtare të kohës. Dikush lëvdonte Partinë dhe Enverin, një tjetër kapej pas temave të “bumit të mirëqënies” së socializmit e dikush kredhej në “përsiatje ideologjike” mbi vijën e drejtë të luftës së klasave. Të paktë qenë ata që menduan dhe u përpoqën të shpëtonin veprat e tyre nga helmi propagandistik që përgatitej në laboratorët e Komitetit Qendror të P. P. Sh. Duke vendosur kriterin ideologjik mbi ato estetike, individualiteti krijues i shkrimtarëve, nuk ishte një çështje e dorës së parë për letërsinë tonë, krijimi i modeleve të reja nën frymën e parullave të novatorizmit nuk përfshinte zgjerimin tematik në drejtim të lirisë shoqërore dhe botës së brendshme të individit. Totalitarizmi nuk lejoi që letërsia të shihej si çështje mes shkrimtarëve dhe lexuesve dhe dijet mbi të u kufizuan brenda korrnizave të censurës. Çka nuk ishte militante, nuk mund të ishte letërsi! Por edhe gjendja e publicistikës dhe e historisë nuk paraqitej aspak ndryshe.

Letërsia e re është një dokument i rëndësishëm i kohës së monizmit në Shqipëri. Studimi i saj është i dobishëm kryesisht në rrafshin e përgjithshëm historiografik, pasiqë në kuptim të ngushtë letrar ajo u zhvillua jashtë funksionit natyror të vet. Kështu është e pamundur që letërsia e realizmit socialist shqiptar të studiohet e kuptohet jashtë rrethanave politike të kohës në të cilën ajo u zhvillua. Megjithatë, shkrimtarët e vërtetë, falë gjenialitetit të tyre krjues, ia dolën herë-herë të thyenin kanonet letrare të doktrinës zyrtare. Duke iu shmangur modelit zyrtar, nën ndikimin e realizmit europian, atij klasik dhe atij bashkëkohës me ngjyrim socialist, shkrimtarët tanë më të mirë, krijuan vlera të vërteta letrare që kaluan kufinjtë e Shqipërisë. Ata ishin shumë pak! Dhe dalja jashtë kufinjve kishte një kosto: shkrimtari duhej të bënte një lloj kompromisi të nënkuptuar pa qenë madje nevoja për kontrata të firmosura, sepse çdo marrëveshje presupozon ekzistencën e dy palëve të dakordësuara, ndërkohë që praktikat diktatoriale nuk e njohin partneritetin me individin e lirë. Shkurt që të vezullonte ylli i shkrimtarit duhej që rrezatimi të kalonte nga tunelet e Luciferit, siç qe dhe rasti i Kadaresë. Qëllimi ishte përdorimi apo më saktë shpërdorimi i imazhit të shkrimtarit për lavdinë e diktaturës. Kjo ishte një fatkeqësi kombëtare! Një fatkeqësi që i ka pasojat të dukshme edhe në ditët e sotme, teksa shohim që disa nga shkrimtarët tanë më të mirë, konsiderohen të kontaminuar nga një pjesë e kritikës së sotme. “Kritikët” e sotëm e kanë të lehtë për të kritikuar ashpër, pa kuptuar se në atë mënyrë fshijnë si me një tastierë kompjuteri atë pak pranverë që rrekej të lulëzonte brenda dimrit të gjatë barbar. Nuk ka krim më të madh se sa të kërkosh të programosh mendjen e lirë të një intelektuali. E ky rregull çnjerëzor ishte rregulli numër një i komunizmit. Ai që dilte kundër këtij rregulli …

Është e vërtetë që shumë shkrimtarë i shpëtuan me “mjeshtëri” përndjekjes, por nuk janë të pakët ata të cilët, nuk shpëtuan dot, duke u dënuar me akuza nga më të ndryshmet deri madje edhe nga ato më banalet dhe rasti i mikut tim të dashur, poetit të madh Frederik Rreshpja, është ndër më domethënësit.

Ndër shkrimtarët që nuk i shpëtoi ndënshkimit partiak ishte dhe Naum Prifti, me një veprimtari të shumanshme letrare që nga krijimtaria brilante për fëmijë, argëtuese dhe didaktike e deri tek proza tregimtare eklektike, për të mos harruar gjinitë skenike, punën e tij si redaktor revistash si Hosteni e Ylli, kontributin e çmuar në jetën universitare dhe prezencën e shpeshtë në shtyp me artikuj studimorë ku spikat mendimi i ngjeshur kritik dhe shija e hollë estetike. Pas shfaqjes së dramës “Rrethi i Bardhë”, në kohën e revolucionit kulturor, shkrimtari Prifti, ndjen në kurriz dhëmbët e diktaturës së proletariatit. Drama “Rrethi i Bardhë” shkaktoi pakënaqësinë e vetë diktatorit Hoxha, i cili ndërseu langonjtë për ta ndënshkuar krijuesin e madh. Naumi internohet për disa vite në Myzeqe. Nevoja për potencialin e tij krijues, bëri që diktatura ta konsideronte të “shlyer” gabimin e shkrimtarit. Kështu diktatura duke e lejuar kthimin e Naumit në Tiranë, kishte rastin të demostronte nëpërmjet “klemencës” ndaj Priftit, se ç’i priste të tjerët nëse shkelnin vijën ideologjike që partia kishte shtrirë në art dhe letërsi. Por, Naumi asnjëherë nuk rrahu gjoksin në postdiktaturë për përvojën e hidhur të përndjekjes së tij, ai kurrë nuk e deklaroi veten si një ish disident, si një shkrimtar i persekutuar nga rregjimi siç bëjnë sot disa shkrimtarë! Për të, rëndësia e një shkrimtari qendron tek vlerat që transmeton krijimtaria e tij, nëse nuk ndodh që ato të tërheqin vëmendjen e lexuesit, është e kotë që të kapesh pas të dhënave biografike.

Jeta e tij krijuese flet vetë me anë të një bibliografie të pasur me mbi njëqind vepra si rrallë ndonjë shkrimtari tjetër në letërsinë tonë. Robert Elsi, me një përshkrim të shkurtër, e përfshin ndër shkrimtarët më të lexueshëm shqiptarë, pa hyrë në vlerat e vërteta letrare të Naumit. Vlerat estetike të dallueshme të krijimtarisë së tij mund të përmendim skicimin e mprehtë të karaktereve, thellësinë e mesazheve artistike, gjuhën e pasur dhe të lëmuar, mendimin që arrin herë-herë deri në persiatje filozofike,ngrohtësinë e ndjenjës dhe shkallën e lartë të humanitetit në trajtimin e temave.

Në tregimin “The Golden Fountain”, pjesë e librit me të njëjtin titull, fabula e tregimi duket sikur ka ngjashmëri me historinë e “Bakhchisaray Fountain”, ose siç e quajnë “Fountain Of the Tears”, ku Pushkin do të shkruante poezinë e famshme “Shatrivani i Bahçisarajt. Por, në fakt tregimi i Naumit, ka një ndryshim thelbësor. Ai e dekoron modelin ideal të vajzës shqiptare, me kultet etnotipike, besën dhe virtytin e lartë, nderin. Dhe pse personazhet nuk ishin të martuar, besa e zemrës së premtuar mjaftonte për një dashuri të shenjtë platonike e cila përfundon në flijim. Kulmi i tregimit është, kur babai ndërton çezmen e artë në përkujtim të përjetshëm të vajzës së vet. Mitin që ndërton ai në këtë tregim, do ta kishte zili dhe Verona, që mbart arketipin e tragjedisë shekspiriane, “Romeo e Xhuljeta”.

Tek “Grirja e Shpirtit”, mjafton të lexosh tregimin “Cungjet e Kryetarit” të kuptosh forcën e penës së Naumit. Këtu toni satirik kalon me natyrshmëri në sarkazëm, që është një nga mjetet e përdorura me mjeshtëri nag shkrimtari ynë. Ajo është thumbuese dhe jo aq fshikulluese siç ndodh rëndom me shkrimtarët e tjerë satirikë. Satira naumiane nuk godet për të ndëshkuar, ajo ka tjetër natyrë, natyrën e vetë sbhkrimtarit që ndërhyn për të shëruar dukuritë negative në jetën shoqërore. Verisimilituda e Naumit është në shkallën më të lartë. Deus ex machina është një instrument zbërthimi në penën e autorit. Satira e tij, pa frikë mund të krahasohet me atë të shkrimtarëve e mëdhenj të traditës perëndimor, Mark Twain, Woody Allen, Jonathon Miller, Grigori Gorin, Hajnrih Bel etj…

Novela, “Një Spiun për Ministrin”, po tek libri “Grirja e Shpirtit”, zbërthen shkakun dhe pasojën e katastrofës së shkuarës, e cila vjen si pasojë e të njëjtës kategori njerëzish injorantë, shpirtzinj, të cilët, pasi janë degraduar vetë shpirtërisht, luftojnë për të shkatërruar përditë vlerat intelektuale, frymën e progresit dhe shpirtin e shoqërisë!

Sigurisht, jo të gjithë bien dakord kur është fjala për një shkrimtar të madh e shumë prodhimtar siç është Naum Prifti. E kuptoj se ka dhe mendime kundra, këtë e quaj normale në kritikën bashkohore, por personalisht i përkas mendimit se vlerat e letërsisë sonë duhen evidentuar, promuovuar e kultivuar. Dhe vepra e Naumit është mjaft e pasur për t’u lënë jashtë vëmendjes. Letërsia jonë ka fare pak shkrimtarë të arrirë. Naum Prifti është njëri prej tyre. Ai është shfaqur në letërsinë tonë, në momentin më të vështirë, me tërë madhështinë si shkrimtar i letrave universale. Koha nuk kontaminoi shpirtin e tij krijues. Ai bashkoi në krijimtarinë e tij traditën me modernen, lëndën burimore poetike me fantazinë e mjeshtrit duke ndërtuar një stil të pangatërrueshëm. Si mjeshtër i sintaksës poetike, merret me të gjitha zhanret: novelist, tregimtar, eseist, dramaturg, komedian, skenarist, përkthyes. Si studiues ka kontribuar pa kursim në letrat tona me dhjetra artikuj, por edhe si biograf, monograf. , librete estrade, skenare filmash artistikë e vizatimorë, pjesë teatrale e komedi muzikore, librete baleti. Ai zë një vend të padiskutueshëm nderi në faqet e letërsisë argëtuese-didaktike për fëmijë, në sistemin tonë arsimor. Breza të tërë janë shërbyer me tekstet e tij dhe kanë përfituar mjaft nga fryma artistike dhe edukuese e tyre. Dhe shkrimtarët e vërtetë e dinë sa e vështirë është letërsia për fëmijë. Rrallë shkrimtar ka shkruar me aq dashuri e përkushtim në këtë lëmë si Naumi. Shumë prej teksteve të tij ruajnë freskinë e vlerave edhe sot.

Memuaret e Naumit janë tablo të gjalla e të plot dritë. Teksa i lexon përfshihesh tërësisht në rrjedhën e ngjarjeve sa e ndjen veten dëshmitar dhe jo lexues. Vlerat e kujtimeve janë të vlefshme si në rastin human dhe në rrafshin historik. Ai ka një thirrje të admirueshme në shkrimet historike , por me modesti, lë të vërtetën historike në dorë të gjurmuesve të historisë. Me një kompetencë të pashoqe, sqaron debatin e datës 28 Nëntor – 29 Nëntor, ditën e çlirimit, ku sjell fakte të pakontestueshme se, data 28 Nëntor është dita e çlirimit të Shqipërisë. Me penën e tij, kritikon gabimet e Zogut, dhe më pas dënon (sipas stilit naumian) qeverinë komuniste…

Në debatet dhe polemikat intelektuale, Naum Prifti, ka ruajtur me seriozitet të padiskutueshëm objektivitetin në gjykimet e tij kritike. Në një replikë me patriotin e mirënjohur Ekrem Bardha, ai nuk kurseu dhe kritikat për Ballin Kombëtar. “Kush e filloi luftën civile në Shqipëri?”, është një kontribut mbi ndriçimin e mëtejshëm të kësaj teme historike, për të cilën shqiptarët janë të ndarë më dysh. Të dy sollën faktet e tyre në një kohë relativisht të shkurtër, por, ndoshta, gabuan duke e ngushtuar temën vetëm në kohën e luftës, pa përfshirë në diskutim pasojat e tmerrshme, në periudhën e “paqes”, me luftën e klasave si vijim i saj. Krimet e kësaj lufte janë të barabarta me krimet e nazistëve në Bukenvald, Aushvic etj. Ato duhen klasifikuar e dënuar si krime kundër njerëzimit. Komunizmi nuk ishte vëllavrasës vetëm në Shqipëri, por në të gjithë Europën Lindore dhe Kinë. Viktimat e komunizmit llogariten dy herë më shumë se sa viktimat gjatë Luftës së Dytë Botërore. Në këtë pikë, Naumi bën një tërheqje prej një intelektuai të sprovuar, duke theksuar: “ Se gjykimi duhet lënë në dorë të historianëve profesionistë e të paanshëm.”

Libri “Teatri në Kohën e Krizës” (me parathënie të Rafaela Kondi, vajza e Naumit, intelektuale e kompletuar), zbulon prapaskenat dhe pafytyrësinë e partisë që mbante peng jetën e teatrit. Teatri ishte dhe reflektim i jetës së shqiptarëve në përgjithësi. Skena vuante nga të njëjtat sindroma si e gjithë shoqëria.

Eulogjia e Priftit për jetën e Dritëroit, tregon një tjeter tipar të karakterit burrëror të shkrimtarit. Ai e vlerëson Agollin jo vetëm si shkrimtar, por edhe si njeri, përkundrejt akuzave të shëmtuara e të padrejta. Ai na sjell dhe zemëratën e Mehmet Shehut, lidhur më romanin “Tuneli” të Dhimiter Xhuvani etj. Pra, Naumi, është një minierë që, sa herë të gërmosh në të, nxjerr veç lëndë tëe çmuar. Pas ardhjes në Amerikë, Naumi ka ushtruar detyrën e Sekretarit të Vatrës, duke luajtur përkrah Dr.Gjon Buçaj dhe vatranëve të tjerë një rol në formimin e një strategjie për të ringritur Vatrën në prestigjin e saj historik.

Naum Prifti, me kulturën e tij të pashtershme, është gjithashtu një nga zërat kritikë më objektivë që kanë letrat tona. Ai nuk reduktohet në opinione të përgjithshme, siç ndodh rëndom me kritikët e tjerë. Kategorik ndaj pseudo-letërsisë, ai mbetet i hapur ndaj shkrimtarëve premtues, sigurisht kur sheh se veprat e tyre e kanë brumin letrar. Njëherë, një autor i dhuroi Naumit, dy “vepra”, që ai t’i lexonte e t’i jepte mendimin e tij të kualifikuar. Naumi, me mundim të madh i lexoi librat, duke gërmuar me dashamirësi të gjente ndonjë vlerë. Pasi e kreu leximin, më shkroi një letër, ku shfaqte qartë zhgënjimin. Ndër të tjera ai shkruan më shkruante për shkrimtarin këto fjalë: “Ai akoma nuk ka trokitur tek portat e letërsisë!”. Ia tregova autorit se çfarë kish thënë pak a shumë Naumi… “Romancieri” u zu ngusht, por me sinqeritet, u shpreh: “Nëse Naumi ka thënë ashtu, kjo do të thotë se diçka nuk shkon mirë në shkrimet e mia…”.

Naumi, gjatë veprimtarisë së tij të gjatë letrare si redaktor, ka ndihmuar shumë bashkëpunëtorët e tij me këshilla, sugjerime dhe vërejtje prej profesionisti. Dora e tij redaktuese ka qenë sa mjeshtërore aq dhe besnike ndaj vlerave autentike autoriale. Sot nuk ka më mjeshtra të redaktimit si Naumi.

Naum Prifti është gjithashtu një nga shkrimtarët e paktë tanët që ka gëzuar maksimalisht gjithnjë respektin dhe dashurinë e kolegëve, pikërisht falë vlerave dhe personalitetit të tij si shkrimtar e si njeri. Në mbyllje, po sjell edhe një ilustrim të kësaj që sapo theksova. Një nga shkrimtarët më të njohur shqiptarë, Fatos Kongoli, në një kremtim letrar, më thotë: “Nuk mund të dal të flas para Naumit, kam një respekt të madh për veprën dhe figurën e tij.”. E desha Fatosin dy herë më shumë. Njerëz të tillë që vlerësojnë veprën e mikut kanë mbetur pak. Ata duke vlerësuar figurën e kolegut, lartësojnë vetveten në stadin më të lartë. Por, këtë, mjerisht nuk dinë ta bëjnë të gjithë. Dinë ta bëjnë tek ne vetëm njerëzit e mëdhenj.

Me 7 Mars 2017, shkrimtari Naum Prifti, mbush 85 Vjet. Shteti shqiptar, shoqëria shqiptare në përgjithësi e Vatra në veçanti, duhet ta nderojnë këtë pasuri kombëtare që kontriboi si pak kush midis dy shekujve maksimalisht për letërsinë, kulturën dhe artin shqiptar.

Pa dallim, brezi jonë i detyrohet shumë veprës letrare dhe përkushtimit intelektual të Naum Priftit.