Altin Gjeta/

Libri i diplomatit Arben Çejku “Sovraniteti versus Integriteti: Prapaskenat e dialogut dhe sfidat e pajtimit mes Kosovës dhe Serbisë (2005-2020)” ka gjetur dritën e botimit këtë muaj në gjuhën angleze nga UET Press.

Përkthimi në anglisht vjen në një moment kur progresi në procesin e normalizimit të marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë ka ngecur. Ringjallja e revalitetit gjeopolitik mes Perëndimit dhe Rusisë apo Kinës pas konfliktit në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme e ka bërë më të pasigurt procesin e paqes në Kosovë dhe rajon.

Në këtë kontekst, botimi në anglisht i librit përbën një kontribut të vyer për çështjen e forcimit të shtetit të Kosovës si një garant i paqes dhe sigurisë në Ballkan. Kancelaritë perëndimore, mbështetëset kryesore të pavarësisë së Kosovës, bota akademike dhe media ndërkombëtare, diplomatët dhe analistët që merren me problemet e sigurisë në Ballkan, do të kenë mundësi të kuptojnë më mirë kompleksitetin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë.

Versioni i librit në anglisht ka kaluar në darën e një redaktimi profesional nga studiues të njohur të marrëdhënieve ndërkombëtare në Shtetet e Bashkuara. Njëkohësisht, botimi shoqërohet edhe me një parathënie të shkurter nga autori i cili reflekton mbi sfidat e dialogut prej vitit 2020 kur libri u botua për herë të parë, duke nënvizuar mungesën e progresit dhe rëndësinë e arritjes së një paqeje të qëndrueshme si garante e shtetësisë së Kosovës dhe interesit kombëtar shqiptar në Ballkan.

Arben Çejku nuk ka shkurar në libër vere, por një studim skrupuloz, të mbështetur në burime të pasura të dorës së parë, reflektime personale nga vëzhgimet e tij në procesin e shtetndërtimit të Kosovës duke filluar me negociatat e Vjenës, deri në shpalljen e pavarësisë së Kosovës. Në këtë kuptim, libri është një studim etnografik i sofistikuar i të gjitha proceseve dhe aktorëve që vulosën e fatin e Kosovës mes viteve 2005-2009.

Megjithatë, ambasadori Çejku nuk ndalet vetëm në ngjarjet e para-pavarësisë, por shkon më tej dhe e vendos në një kontekst historik të gjithë procesin e shtetndërtimit në Kosovë duke ofruar një qasje analitike të mprehtë të vështirësive me të cilat është përballuar Kosova në konsolidimin e mëtejshëm të shtetit në arenën ndërkombëtare dhe në dimensionin e brendshëm në periudhën e pas pavarësisë.

Pikërisht aspekti i brendshëm i shtetësisë së Kosovës, pamundësia për të shtrirë autoritetin e në komunat me shumicë serbe në veri të vendit është edhe prokupimi kryesor i librit.

Ambasadori Çejku nuk heziton të hedh dritë mbi progresin e limituar apo dështimet e faktorëve politik shqiptar dhe ndërkombëtar për ta përmbylluar shtetësinë e Kosovës me një marrëveshje finale paqeje me Serbinë. Ai nxjerr në pah disa nga arsyet dhe mekanizmat operues në Serbi dhe politikën ndërkombëtare që kanë vonuar arritjen e një epilogu të suksesshëm në dialogun mes Kosovës dhe Serbisë.

Mbi të gjitha, libri në versionin anglisht iluminon dilemat me të cilat përballet Kosova dhe Perëndimi përballë zgjedhjes mes sovranitetit dhe integritetit. Arben Çejku nuk ofron formula të gatshme, por analiza e tij komplekse gjeneron zgjidhje të mundshme për forcimin e mëtejshëm të shtetit të Kosovës duke vendosur theksin tek largpamësia dhe lidershipi përtej interesave politike të ditës.

Së fundi, botimi në anglisht i librit “Sovraniteti versus Integriteti”, plotëson një boshllëk në praktikën diplomatike në zgjidhjen e konflikteve. Studiuesit e huaj që shkruajnë për Kosovën dhe Ballkanit përgjithësisht neglizhojnë dijen lokale dhe kompleksitetin e konflikteve në rajon.

Ndërsa studimeve shqiptare shpesh herë iu mungon qartësia, thellësia e analizës dhe qasja kritike për shkak të etheve politike të ditës – Arben Çejku ka shkrirë në këtë libër praktikën diplomatike, publicistikën dhe thellësinë analitike.

Botimi në anglisht do të vetëdijësojë vendimarrësit politik dhe rrethet akademike në botë rreth nevojës për një qasje më të vendosur ndaj projekteve destabilizuese të Serbisë në Ballkan dhe mbështetjes për një Kosovë sovrane dhe me integritet të plotë territorial.

D.r. Lulzim Nika/

Ushtria Çlirimtare e Kosovës, zë vend qendror në historinë e re te Kosovës jo vetëm për kthesën e madhe që i dha zhvillimeve të brendshëm në terren, por edhe për angazhimin e diplomacive ndërkombëtare për zgjidhjen e çështjes se Kosovës.

Ishte diplomacia anglo-amerikane ajo që tregonte vendosmëri në zgjidhjen e çështjes së Kosovës, diplomacia evropiane që kishte mos unitet në veprimet e saj dhe ishte hezituese për një linjë të ashpër kundër Serbisë dhe diplomacia ruse me aleatët e saj që mbronte interesat serbe me fanatizëm në Kosovë. Kosova i nxjerri në sipërfaqe edhe dallimet e diplomacive ndërkombëtare në raporte me Kosovën dhe interesat e tyre në Ballkan.

Pas refuzimit kategorik për negociata me përfaqësuesit politik të shqiptarëve të Kosovës nga Millosheviqi në Dejton, e vetmja rrugë për të nxjerrë në tavolinën e bisedimeve çështjen e Kosovës ishte fillimi i rezistencës së armatosur në Kosovë, që në një mënyrë apo tjetër ishte si rezultat i veprimeve të diplomatëve ndërkombëtarë që nuk arritën ta bindin Millosheviqin për negociata paqësore me shqiptarët e Kosovës.

Në planin e brendshëm, UÇK-ja, përbënte pikën kulmore në zhvillimin e lëvizjes për liri në Kosovën e pushtuar që paralajmëronte një kthesë historike në organizimin e shqiptarëve për liri dhe pavarësi nga Serbia. Për diplomacinë ndërkombëtare UÇK-ja përbënte bazën kryesore që t’i bënte presion Millosheviqit për negociata me përfaqësuesit shqiptarë të Kosovës.

Dalja publike e UÇK-së dhe reagimi i diplomatëve ndërkombëtar ndryshoi skenën e Ballkanit përgjithmonë.

Analiza e agjencive informative amerikane e dhjetorit te vitit 1995, duke përfshirë edhe CIA-n e shihte Kosovën me interes të veçantë për SHBA-në. Z. Storb Talbot e kishte quajtur Kosovën interes i shteteve te bashkuara te Amerikës për vendosjen e paqes ne Ballkan.

Analizat e shërbimeve amerikane për UÇK-në kishin filluar nga paraqitja publike e disa personaliteteve të rëndësishme dhe mediave vendore dhe ndërkombëtare duke qartësuar se nuk ishte vullneti i shqiptarëve dhe fuqia e tyre për t’i rezistuar forcave serbe, por ishin të detyruar t’i kundërvihen masakrave dhe gjenocidit të policisë dhe ushtrisë serbe në Kosovë.

Paraqitja e strukturave dhe intelektualëve që përfaqësonin konceptin dhe vizionin e UÇK-së, dhe idenë e qartë për lirinë e Kosovës, kishin filluar të kenë ndikim.

Takimet me përfaqësuesi e UÇK-së në Kosove dhe perëndim me diplomatët perëndimor, këta të fundit filluan që të marrin në konsideratë disa liderë politikë të UÇK dhe filluan që të mbështeten në marrëveshjet dhe përgjegjësitë e tyre.

Profili i përfaqësimit politik të UÇK-së ishte në një mënyrë apo tjetër edhe përzgjedhje e diplomatëve perëndimorë të shtyrë nga diplomacia anglo – amerikane që filloi të bashkëpunojë në të mirë të paqes në Kosovë.

Në qershor të vitit 1998, amerikanët në mesin e shumë partnerëve për të arritur paqen në Kosovë e trajtonin edhe bashkëpunimin me UÇK-në si faktori më i rëndësishëm për një marrëveshje paqësore për Kosovën. Këtë e dëshmojnë shumë shkresa dhe dokumente të kohës të bëra nga zyrtarë të qeverive të kohës, e të cilat i disponoj po ashtu.

Sot, pas këtyre viteve organizimi politik e ushtarak që arriti dhe detyroi disa diplomaci të fjetura të organizojnë Konferencë ndërkombëtare për Kosovën, UÇK të quhet ndërmarrje kriminale është turp.

UÇK-ja mbetet bazamenti i themelimit të Republikës së Kosovës pa i mohuar edhe gjithë ata breza që luftuan me pendë dhe pushkë dhe nuk u pajtuan me robërinë serbo-sllave, duke qenë përjetësisht mirënjohës për kontributin dhe sakrificën sublime për liri.

---

---

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 15 Qershor 2024

“The Washington Post” ka botuar, të dielën e 13 shkurtit 1938, në faqen n°4, një rrëfim asokohe për Faik Konicën nga gazetari amerikan Gerald G. Gross, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Ministri Konica, i Shqipërisë, mbetet beqar; Pasionet e tij janë muzika, teatri dhe filologjia 

Nga Gerald G. Gross

Në mesin e shefave të misionit në Uashington, beqarët janë po aq të rrallë sa burrat në mëngjes. Ata mund të numërohen me gishtat e njërës dorë, zbulon një sondazh i shpejtë dhe beqari më i paprekshëm nga të gjithë duket se është ministri shqiptar Faik Konica.

“Gjithmonë e shtyj për vitin e ardhshëm”, thotë ambasadori me zë të butë, të cilit iu desht të bënte një deklaratë zyrtare një muaj më parë për të shuar zërat se ai dhe një balerinë amerikane kishin synime martesore. “E vërteta është se nuk do të martohem kurrë.”

Ai nuk jep arsyet e tij dhe askush nuk e ka pyetur, por mund të supozojmë se ai e kupton se gratë nuk mund t’i durojnë sënduket e librave të stërmbushur me libra, fonografë kolosalë në dhomën e ndenjes dhe dorëshkrime të shpërndara në të gjithë ambientet. Lulet e portokallisë, pranon ai, kanë vendin e tyre, por lërini atij bibliotekën e tij, muzikën e tij, bojë dhe të drejtën e pakundërshtueshme për t’i shijuar kur dhe si të dojë.

Plumbi nga këmbanat e dasmës (varieteti B, nëntipi 2) ishte i pashmangshëm për këtë tip të veçantë, jo vetëm për shkak të zgjedhshmërisë së ministrit Konica dhe romancës së sipërpërmendur të gazetës, por për shkak se Shqipëria, për të cilën pak dëgjohet ndonjëherë, është bërë material në faqen e parë që nga Mbreti Zog I, javën e kaluar njoftoi fejesën e tij me konteshën hungareze Apponyi, nëna e së cilës është e lindur amerikane.

E gjithë kjo na çon në një pikë tjetër, dhe më pas do të trajtojmë një taktikë të re. Ligji i ndalon diplomatët shqiptarë që të martohen me të huaj. Megjithatë, asnjë kufizim i tillë nuk duket se e shqetëson monarkun, edhe pse ai, një mysliman, dhe nusja e ardhshme duket se janë në mes të ndërlikimeve fetare. Kjo nuk duket si kriket, veçanërisht duke pasur parasysh që diplomati në Uashington, i cili është i martuar me një grua fshatare, është përjashtim dhe jo rregull.

***

Faik (shqiptohet Fi-eek) Konica është një njeri që do dhe urren shumë. Në kategorinë e parë mund të përmendim kërkimet filologjike, teatrin, muzikën klasike, ushqimin dhe pijen e mirë, shkrimin krijues dhe vetminë. Aversionet (neveritë) e tij janë turmat, ushtrimet, kafshët, ritmet e xhazit, mashtrimet e shoqërisë dhe bisedat me zë të lartë.

I pyetur për të shkruar një portret të tij për këtë artikull, ai shkroi :

“Edhe pse ka një mospëlqim të fortë ndaj turmave dhe distanca prej tyre është vënë re si karakteristikë e tij kryesore, Faik Konica ka treguar gjithmonë një simpati të vërtetë për masat. Në vitin 1930 ai iu lut mbretit Zog që të shqyrtonte një projekt për rishpërndarjen e tokës në Shqipëri dhe projekti u mishërua shpejt më pas në një reformë gjithëpërfshirëse agrare, e cila, pas një debati të gjatë në parlamentin kombëtar, u bë ligj.

I vetëdijshëm për karakterin e tij të rezervuar, ndonëse nuk është as i turpshëm dhe as i turpëruar, të afërmit e konsiderojnë “asket”. Ai shprehet qartësisht i matur për moshën e tij, por vlen të përmendet se shumë nga kolegët e tij ministra dhe ambasadorë gjithashtu preferojnë të heshtin për këtë temë. Ai nuk është kthyer në shtëpi prej gjashtë vitesh, sepse vizita të tilla “e bëjnë atë të rraskapitet fizikisht”.

Vëllezërit diplomatë le të golfojnë, të kalërojnë, të ecin sipas dëshirës së tyre, por çdo formë e ushtrimit fizik është mallkim për zotin Konica. Kjo neveri, si dhe neveria e tij ndaj kafshëve shtëpiake, ndoshta do të ishte e kuptueshme për një psikanalist, kur mëson se një kal e hodhi në tokë Faikun 15-vjeçar dhe e detyroi të mbante paterica për një vit. Sot, ai i urren kuajt, qentë dhe macet. Qentë, mendon ai, janë shumë servilë dhe macet shumë të pavarura.

“Ndoshta nëse do të kishte një krijesë shtëpiake, prirja e së cilës do të ishte midis asaj të qenit dhe asaj të maces, unë do të kisha një të tillë,” thotë ai.

***

I dërguari nga Tirana në Uashington ka lindur në qytetin e Konicës, nga i cili ka marrë edhe emrin familja, në kufirin e Shqipërisë dhe Epirit grek. Babai i tij ishte një pronar i madh tokash, që i përkiste një prej 30 familjeve feudale, të cilat për disa shekuj me radhë kanë formuar klasën sunduese të këtij rajoni malor që shtrihet në bregun perëndimor të gadishullit Ballkanik. Stërgjyshi i tij ishte mik i ngushtë i Sir Hudson Lowe, në atë kohë Guvernator i Ishujve Jon, dhe i destinuar të bëhej i famshëm si guvernator i Shën Helenës dhe kujdestar i Napoleonit. Ndër veprat që ministri po përgatit për botim është edhe vëllimi i korrespondencës mes paraardhësve të tij të shquar dhe anglezit të titulluar.

Ministri Konica studioi në kolegjin jezuit në Shkodër (Shqipëri), në Liceun Perandorak në Kostandinopojë dhe në Francë. Në vitin 1909 ai erdhi fillimisht në Shtetet e Bashkuara për të propaganduar për autonominë shqiptare brenda Perandorisë Osmane, për të ndihmuar refugjatët atje dhe për të studiuar për Masterin e Arteve në Filologji Romantike në Universitetin e Harvardit.

Njerëzit e tij, mjaft të kënaqur me regjimin e Kostandinopojës, shpresonin se ai do të hynte në l’Ecole des Sciences Politiques në Paris me synimin për të shërbyer në trupin diplomatik të Sulltanit. Por Konica i ri, i shtyrë nga zelli i çlirimtarit, sapo kishte marrë diplomën e tij bachelor në Francë, ai filloi lëvizjen nacionaliste shqiptare të krijuar për të siguruar autonominë nga sulltani. Megjithëse në fillim ishte i moderuar, programi i zemëroi aq shumë autoritetet osmane, saqë tokat e themeluesit të tij u konfiskuan dhe ai u dënua me vdekje — në mungesë.

Disiplina shërbeu vetëm për intensifikimin e lëvizjes, jo vetëm brenda por edhe jashtë saj. Ndërsa Konica po kërkonte mbështetje dhe simpati në këtë vend dhe ithtarët e kauzës po bënin të njëjtën lojë gjë në vende të tjera, rebelimet kundër sundimit osman po shuheshin në shtëpi (atdhe). Pika e kthesës erdhi në vitin 1912, kur u dha autonomia nga turqit dhe, më vonë në të njëjtin vit, pavarësia e Shqipërisë u shpall nga Ismail Qemal Vlora. Konica u emërua një nga delegatët e Konferencës së Ambasadorëve në Londër, e cila, më 20 dhjetor 1912, njohu në parim pavarësinë e Shqipërisë. Shtatë muaj më vonë konferenca e shpalli Shqipërinë një shtet sovran të pavarur.

Në vitin 1925 Konica, si udhëheqës i opozitës Nacionaliste Liberale, këshilloi kundër një kryengritjeje të armatosur për të rrëzuar qeverinë e atëhershme konservatore, ku Ahmed Zogu sapo ishte zgjedhur president për një mandat shtatëvjeçar. Më pas, i diplomuari i Harvard-it me sy të zinj u nderua me emërimin si i dërguari i parë në Shtetet e Bashkuara nga Shqipëria. Ai ia paraqiti letrat kredenciale Presidentit Coolidge në tetor 1926 dhe shërbimi i tij këtu ka qenë i vazhdueshëm.

Në lidhje me mbështetjen e tij për reformën agrare, ministri thotë :

“Pronarët e mëdhenj të tokave ishin të hidhëruar në denoncimin e tyre. Ata fajësuan Faik Konicën për tradhtinë e klasës së tij dhe lanë të kuptohet për hakmarrje të dhunshme. Por ligji nuk ishte i padrejtë, sepse parashikonte kompensim të plotë monetar për pronarët e tokave të rishpërndara, dhe pikërisht për këtë ligji nuk ka arritur ende në fazën e zbatimit, shteti nuk ka arritur ende të lirojë disa miliona të nevojshme për kompensim.”

Ministri shqiptar është ndoshta në fund të të pesëdhjetave, ka flokë të thinjura, të holla dhe me gjatësi mesatare. Beethoven, Mozart dhe Bach janë kompozitorët e tij të preferuar.

“Kur isha i ri, e doja Wagnerin, por tani më duken veprat e tij shumë të gjalla dhe të bollshme”, thotë ai.

Ai i shmang pritjet në radio, për shkak të muhabeteve reklamuese, por ndjek transmetimet javore të Toscanini-t që transmetohen aktualisht. Rezidenca dhe legata e tij janë të kombinuara në një apartament shërbimi të mobiluar thjesht në Hotel Mayflower.

***

Në Amerikë janë 30.000 shtetas dhe 100.000 burra, gra e fëmijë me origjinë shqiptare. Shumica më e madhe e tyre janë të shpërndarë në një vend pak më i madh se Belgjika, me jo më shumë se 1.500.000 banorë.

Ministri Konica ka 2.500 libra në bibliotekën e tij këtu dhe po aq të tjerë në atdhe. Disa vizatime origjinale të Rodin-it zbukurojnë muret e dhomës së tij të gjumit. Ai ka njohuri të leximit të italishtes, spanjishtes, rumanishtes, portugalishtes, turqishtes, gjermanishtes, greqishtes së vjetër dhe moderne, latinishtes, hebraishtes dhe arabishtes, si dhe shqipes, frëngjishtes dhe anglishtes, të cilat i flet me lehtësi.

Ai pi në mënyrë diskrete dhe selektive dhe pi rrallë para darkës sepse nuk i pëlqen të ndërpresë pijen për t’iu përgjigjur telefonit ose për të kënduar (lexuar) një letër. Ai shqetësohet për ndikimin që ka duhani tek ai. Ai pi tre paketa cigare amerikane në ditë.

Filmat që ai i ndjek “vetëm kur nuk ka asgjë tjetër për të shikuar”, por le të përpiqet këdo që të mos e shohë “Borëbardhën!”

Nga Rafael Floqi/

Dita e Babait është dita kur ne mblidhemi për të nderuar dhe vlerësuar baballarët e jashtëzakonshëm në jetën tonë. Që nga momenti kur marrim frymën tonë të parë, baballarët marrin një rol kyç në formësimin e jetës sonë. Ata bëhen mbrojtësit, mentorët dhe ofruesit tanë. Qofshin biologjikë, birësues apo një figurë babai, këta individë të shquar lënë gjurmë në zemrat tona.

Historia e Ditës së Babait në SHBA

Dita e Babait ka një histori interesante në Shtetet e Bashkuara. Ajo u përurua në fillim të shekullit të 20-të për të plotësuar Ditën e Nënës, duke festuar baballarët, amësinë dhe atësinë. Përkujtimi i parë i regjistruar i Ditës së Atit në SHBA ndodhi më 5 korrik 1908, por ishte një ngjarje e izoluar. Themelimi zyrtar i Ditës së Babait erdhi më vonë. Dita e Babait u themelua në Spokane, Uashington, në YMCA në vitin 1910 nga Sonora Smart Dodd. Ajo u frymëzua nga babai i saj, i cili rriti gjashtë fëmijë si i ve. Festimi i Parë: Festimi i parë i Ditës së Atit u zhvillua në Spokane YMCA më 19 qershor 1910.

Fillimisht festa nuk u përqafua shumë. Megjithatë, me kalimin e kohës, ajo fitoi njohje. Në vitin 1916, Presidenti Woodrow Wilson e nderoi ditën duke përdorur sinjale telegrafike për të shpalosur një flamur në Spokane. Në vitin 1924, Presidenti Calvin Coolidge u kërkoi qeverive të shteteve të kremtonin Ditën e Babait.

Dita e Babait u bë festë kombëtare në vitin 1972 kur presidenti Richard Nixon nënshkroi legjislacionin që përcaktonte të dielën e tretë të qershorit si Ditën e Babait

Pra, çdo vit, të dielën e tretë të qershorit, ne festojmë dhe nderojmë baballarët për dashurinë, drejtimin dhe vetëmohimin e tyre Dita e Babait është një rast i veçantë që nderon heronjtë e panjohur në jetën tonë – baballarët që formësojnë në heshtje botën tonë, duke lënë gjurmë të pashlyeshme në zemrat tona. Qofshin ata baballarë biologjikë, njerk, gjyshër apo figura babai, ndikimi i tyre shtrihet shumë përtej gjenetikës së thjeshtë. Ndaj le të marrim një moment për të festuar këta burra të shquar.

Roli i babait është krejt i ndryshëm nga ai i nënës.

Roli i babait po bëhet gjithnjë e më i rëndësishëm në botën e sotme. Si roli i nënës ashtu edhe i babait janë po aq të rëndësishëm; megjithatë, roli i babait është krejt i ndryshëm nga ai i nënës.

Roli i babait është i nënvlerësuar. Ai është përgjegjës për sigurimin e mbrojtjes, sigurisë dhe stabilitetit për familjen e tij. Baballarët luajnë një rol vendimtar në mësimdhënien e përgjegjësisë. Roli i babait shtrihet në ofrimin e udhëzimeve dhe disiplinës. Ai vendos kufij dhe pritshmëri të qarta, ndërsa ofron udhëzime për të bërë zgjedhje të përgjegjshme.

Nëpërmjet përfshirjes së tyre, baballarët ndihmojnë në formimin e busullës morale të fëmijës së tyre dhe u mësojnë atyre rëndësinë e përgjegjshmërisë dhe pasojave. Etërit vendosin kufij, zbatojnë rregulla dhe ofrojnë udhëzime, duke i ndihmuar fëmijët e tyre të zhvillojnë vetëdisiplinën dhe ndjenjën e së drejtës dhe së gabuarës. Ai nuk është aty për të qenë miku juaj më i mirë, por për t’ju udhëhequr dhe formuar në versionin më të mirë të vetes.

Roli i babait është i ndryshëm për djalin e tij kundrejt vajzës së tij.

Një baba udhëheq me shembull dhe tregon integritet. Ai i mëson djalit të tij rëndësinë e respektit, jo vetëm për të tjerët, por edhe për veten e tij. Një baba rrënjos një etikë të fortë pune dhe këmbëngulje, duke frymëzuar djalin e tij për të vendosur synime dhe për t’i ndjekur ato me vendosmëri. Duke balancuar disiplinën me dashurinë, ai ofron udhëzime, duke mësuar aftësi të vlefshme për jetën, ndërsa nxit pavarësinë dhe vetëbesimin. Në fund të fundit, një baba duhet të jetë një prani e qëndrueshme, duke ofruar dashuri dhe mbështetje të pakushtëzuar, duke e fuqizuar djalin e tij që të bëhet një njeri i përgjegjshëm, i dhembshur dhe i nderuar.

Roli i babait në rritjen e një vajze është shumë i ndryshëm. Për të rritur një vajzë në një grua të fortë dhe të sigurt, babai i saj duhet të kultivojë një mjedis edukues dhe mbështetës. Një baba i mirë i jep përparësi ndërtimit të vetëvlerësimit të vajzës së tij, duke e përforcuar vlerën e saj dhe duke e mësuar atë të vlerësojë veten përtej pritshmërive të shoqërisë. Një baba i mëson vajzës së tij se si duken marrëdhëniet dhe kufijtë e shëndetshëm. Ai drejton vajzën e tij dhe tregon se si një zotëri trajton një zonjë dhe çfarë duhet të kërkojë nga një burrë i ardhshëm.

Për djemtë dhe vajzat e tij, roli i babait përfshin përgatitjen e fëmijëve të tij për botën. Ai mëson aftësi praktike të jetës, të tilla si zgjidhja e problemeve, njohuritë financiare dhe elasticiteti. Duke i dhënë këto aftësi, një baba e pajis fëmijën e tij me mjetet e nevojshme për pavarësi dhe sukses. Një baba është gjithashtu një model, duke udhëhequr me shembull. Ai tregon integritet, ndershmëri dhe respekt në ndërveprimet e tij me të tjerët. Duke shfaqur këto vlera, ai u mëson fëmijëve të tij mësime të rëndësishme për moralin dhe etikën.

Dita e Babait shërben si një kujtesë e sinqertë e rolit të paçmuar që baballarët luajnë në jetën tonë. Me dashuri dhe përkushtim të palëkundur, baballarët i fuqizojnë fëmijët e tyre të përqafojnë sfidat, të mposhtin frikën dhe të ndjekin ëndrrat e tyre.

Në këtë ditë të veçantë, ne nderojmë dhe festojmë baballarët, duke shprehur mirënjohjen tonë për përpjekjet e tyre të palodhura dhe praninë e palëkundur. Ato janë spiranca të qëndrueshme, dritat udhëzuese dhe burimi i dashurisë së pakushtëzuar që na shoqërojnë gjatë gjithë jetës. Gëzuar Ditën e Babait të gjithë baballarëve të mrekullueshëm !

Pra, këtë Ditën e Babait, le të festojmë baballarët që na kanë formësuar jetën tonë. Pavarësisht nëse janë afër apo larg, apo kanw ikur nga kjo jetë ndikimi i tyre zgjat. Kontaktoni, ndani një mesazh të përzemërt dhe shprehni mirënjohjen tuaj. Sepse çdo përqafim, çdo e qeshur e përbashkët dhe çdo pëshpëritje “Të dua” është një nderim për baballarët e jashtëzakonshëm që e bëjnë botën tonë më të ndritshme. Dhe për ata që s’i kemi mes nesh kujtojini ata dhe porositë e tyre.

Dhe së fundi një mësim për vete dhe për vajzat e mia në foto “Shprehja ime e atësisë, më bëri që unë të evoluoj për t’u bërë – gjithçka që unë isha i destinuar, të isha për ju, babi.”

Foto: Dalë me vajzat e mia Lorna dhe Oriana.

Nga  Kistaq  BALLI

Sotir Peci lindi në Dardhë të Korçës më  1873 nga një familje e qytetëruar   që merrej me tregtinë e lëndës drusore. Vendlindja dhe prejardhja e tij familjare kanë rolin e formimit të tij rinor, si dhe  ndikimin pozitiv që do të ushtronin ato gjatë aktivitetit të tij.

Në mënyrë panoramike po formuloj kronikën e jetës së tij, për të krijuar sado pak imazhin e punëve, aktivitetit e angazhimeve  të tij kryesore, në arenën  e zhvillimeve të dendura e komplekse shqiptare  në 2-3 dekadat e para të shek. të 20-të.

Studimet e mesme  e universitetin për matematikë-fizikë i ka përfunduar në Athinë e, aty, deri në vitin 1900, falë prirjeve e pasionit të tij letrar, iu bind obligimit për të marrë përsipër botimin e fjalorit të Kostandin Kristoforidhit, që, deri atëhere, ishtë vepra më madhore e gjuhës shqipe. Kjo ishte edhe shtytja e parë e përkushtimit të tij ndaj gjuhës shqipe.

Në vitin 1905 emigron në Sh.B.A. 

Gjatë viteve 1906-1908 është botues e drejtor  i gazetës së parë e të vetme shqiptare “Kombi” në Sh.B.A. Për disa kohë, në këtë gazetë, Fan Noli ka qënë redaktor dhe kryeredaktor i saj.

Më 1908 (14-21 Nëntor) zgjidhet  e merr pjesë si delegat i shqiptarëve të Sh.B.A-së dhe Kolonisë  Shqiptare të Bukureshtit në Kongresin e Manastirit.

Më 1909-1910 emërohet  profesor i shkencave të natyrës në Shkollën Normale të Elbasanit.

Më 1911-12 e gjejmë derjtor të Mësonjëtores Shqipe në Korçë.

Këshilltar për arsimin i ministrit Luigj Gurakuqi në qeverinë e Ismail Qemalit e takojmë Sotir Pecin në vitet 1912-13.

Më pas do të shfaqet si refugjat në Shkodër, ku bën pjesë në organizatën atdhetare “Krahu Kombëtar”, të kryesuar nga Nikollë Ivanaj. Njëheresh punon anëtar (4 Shtator 1916) në “Komisinë Letrare” të Shkodrës, të drejtuar nga Luigj Gurakuqi, e cila tentoi  futjen e “gjuhës së përbashkët” shqipe në administratën shtetërore.

       Në qeverinë e Durrësit (të k/ministrit Turhan Pashë Përmeti), më 1919, ai emërohet Drejtor Arsimi për Tiranën.

Më 1920 aktivizohet intensivisht si një prej organizatorëve dhe drejtuesve kryesorë të Kongresit Kombëtar të Lushnjës dhe  si një prej hartuesve kryesorë të Statutit të Parë Themeltar të shtetit shqiptar. Në kabinetin qeveritar të dalë nga ky  kongres, ai emërohet  ministër i arsimit.

 Prej vitit 1921 – 1924 e takojmë  deputet, ministër e një prej  katër anëtarëve të Këshillit të Lartë (Regjencës).

       Eshtë eksponent aktiv e udhëheqës i ngjarjeve që lidhen me të ashtu quajturin Revolucionin Demokratiko-Borgjez të Qershorit më 1924, ndërkohë që vijon detyrën e tij të regjentit. Pas dështimit të këtij revolucioni, i radhitur si kundërshtar  politik i Ahmet Zogut, emigron në Itali, ku vijon për disa vjet aktivitetin politik e patriotik si udhëheqës i Shoqërisë “Bashkimi Kombëtar” i emigrantëve shqiptarë në Itali dhe  boton gazetën shqipe me të njëjtin titull. Ndërkohë, është i dënuar nga Zogu me vdekje në mungesë

 Në vitin 1928 përfiton prej amnistisë së dytë, të shpallur nga mbreti Zog dhe shkon në Greqi, ku kalon vitet e fundit të jetës, duke punuar intensivisht në fushën e letrave, sidomos në atë të hartimit të një fjalori voluminoz shqip-shqip, me rreth 20.000 fjalë, të  cilit nuk arriti  t’i  mbarojë përpunimin e fundit.

       Gjatë kësaj periudhe janë shfaqur e shtuar hapur debatet, kundërshtitë, divergjencat e tij politike me Fan Nolin. 

        Më 1932 ndahet nga jeta në Follorinë të Greqisë. Varroset në Korçë me nderime të larta zyrtare.

        “Gazeta e Korçës” e atyre ditëve  shkruan: “…Populli i Korçës me një ceremoni serioze por tepër impozante përcolli…në banesën e përjetëshme Sotir Pecin…, veteranin e dëgjuar në punimin për atdhe, mësuesin e madh të  brezit të sotmë, nacionalistin e patrembur në indipendencën e Shqipërisë, punëtorin e palodhur të arësimit kombëtar, burrin  e shtetit të ndershmë dhe të nderuar prej të gjithë…”

   Siç mund të kuptohet, Sotir Peci është personalitet elitar në jetën politike, intelektuale e sociale të Shqipërisë, veçanërisht gjatë viteve  1905-1925. Veprimtaria e tij intensive është shumëdimensionale dhe kontributet e tij kanë influencuar në rrjedhën e ngjarjeve kryesore të asaj periudhe. Jeta dhe vepra e Sotir Pecit ishin binomi i harmonisë, por edhe reaksioni i kundërshtisë, që çlironin energji aktive, atdhetarisht panergjike. Ato synuan udhët e përpjeta, që e çuan në përballjen me problemet madhore të Shqipërisë së asaj kohe. Një përgjithësim i kontributeve të tij do të ishte ambicja për afirmimin, radikalizimin dhe integrimin e çështjes shqiptare në rrjedhën e historisë moderne europiane. Me këtë vizion, ai paraqitet si një figurë poliedrike, me prurje të spikatura në fushat e atdhetarisë e publicistikës, arsimit e pedagogjisë, filologjisë e gjuhësisë, politikës e shtetarisë.

     Shpesh herë,  këto atribute janë vështirë të  ndahen  a të siten nga njëri-tjetri, sepse ato zhvillohen e emetohen si një përjetim i përbashkët organik  intelektual, si një veprimtari e përditshme, në të cilën jeta kërkon ballafaqime e angazhime, shpesh, për disa probleme njëheresh, ashtu siç vijnë nga  qerthulla e botës prolikse shqiptare e ballkanike.

        Porse, me dëshirën vetëm sa për të cekur, qoftë edhe përkitazi, do të ofroja dy-tri evenimente kulmore të veprimit të tij në fushat respektive, në kontekst të ngjarjeve madhore të arenës shqiptare.

 1.Gazeta “Kombi” e Sotir Pecit është gazeta e parë shqiptare, githashtu e para gazetë në gjuhën shqipe (pra, para Kongresit të  shkronjave shqipe të Manastirit 1908 dhe  atij të Elbasanit më 1909) e botuar në Sh.B.A, e cila, për aq kohë sa ekzistoi, u bë tribuna e patriotizmit, atdhetarizmit, prezantimit dhe mbrojtjes  së çështjes shqiptare, e indipendencës dhe integritetit ndaj  pasioneve ultranacionaliste dhe tendencave të ndarjes e aneksimit  të saj. 

Po ashtu, nga fundi i jetës, ai  debuton sërish me gazetën “Bashkimi Kombëtar”, synimi i së cilës ishte, po ashtu, ndërgjegjësimi për çështjen  kombëtare shqiptare.

   2.Si politikan e shtetar, Sotir Peci, falë realizmit, pragmatizmit, por edhe  të  lagpamësisë, pjekurisë, konsekuencës e korrektësisë do të krijonte një vektor të pandërprerë ngjitjeje e afirmimi të plotë si personalitet në funksionet e deputetit, ministrit  e regjentit, që e la i fundit detyrën e tij, ndonse i rrezikuar midis dy kundërshtarëve të vet, Zogut e Fan Nolit.

    3.Në fushën e  pedagogjisë, arsimit e shkencës Sotir Peci prezantohet fillimisht si pedagog në Normalen e Elbasanit, pastaj drejtor në Mësonjëtoren Shqipe të Korçës, ndihmës për arsimin i Ismail Qemalit,  drejtor i Arsimit për Tiranën në qeverinë e Durrësit e, më pas,  ministër arsimi. Këto detyra, natyrisht, janë atribute të aftësive, edukimit, njohurive, përvojës e vlerave pozitive, që ai vuri në shërbim të shqiptarizimit të plotë kombëtar  të shkollave, të reformave arsimore e, sidomos, të përpjekjeve për hartimin e teksteve shkollore në gjuhën shqipe. Më 1912 ai botoi “Viti Premtar i Gramatikës” dhe planifikoi botimin edhe të 24 teksteve të tjerë.

  4. Si lëvrues e artizan i gjuhës shqipe, Sotir Peci shfaqet një autoritet shkencor, që influencoi jo pak, sidomos në problemin e formimit dhe njesimit  të alfabetit të gjuhës shqipe. Pjesëmarrës në të dy kongreset e Alfabetit, hartues i një libri gramatikor, botues gazetash, hartues i një fjalori voluminoz shqip-shqip, anëtar  Komisisë Letrare dhe studiues i përhershëm i fenomeneve gjuhësore e letrave shqipe, leksikolog e leksikograf, ai shprehu opinione adekuate rreth gjendjes dhe të ardhmes të gjuhës shqipe, duke u bazuar në idenë e tij të moderuar të përdorimit të të dy dialekteve “toskërisht” e “gegërisht” dhe se, gjuha letrare do të konsolidonte fizionominë e vet pas eksperiencave të gjata, duke mos u ngutur e duke lënë kohën të bënte punën e vet.

   Së fundi, do ta perifrazoja figurën e  zotit Peci si  përfaqësuesin e personalitetin e shquar të atij brezi punonjësish atdhetarë të pararojës, që vazhduan dhe shndërruan  përpjekjet iluministe rilindase në një lëvizje të re mbarëkombëtare për formimin, integrimin dhe afirmimin e një kombi e shteti modern.

*   *   *