Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

RRENJET E NOSTALGJISE

by

Nga Arjan Th. Kallço/

 Tema e një konkursi poezie në Itali koinçidoi rastësisht me temën e këtij artikulli shumë të veçantë që lidhet me një përsonazh tepër të veçantë : Nostalgjia. Them e rastësishme pasi midis poezive vendosa të dërgoj pikërisht poezinë që mbante këtë titull, pavarësisht se kishte një gjymturë të dytë që lidhej me dashurinë, pra Nostalgjie dashurie. Nuk besoj se ka njeri në botë që në një moment të caktuar të mos e ketë provuar këtë ndjenjë kaq humane, por dhe kaq sfilitëse. E para shpjegohet me faktin se jeta duke iu drejtuar së ardhmes, lë nga pas kujtime të cilat më pas shndërrohen në faktor përjetimi të disa ndjenjave të çuditëshme që të vendosin midis dy botëve, të një ëndrre që ka filluar dikur, por që nuk mbaron, e ke prapa, herë armiken, herë mikën më të mirë, dhe realitetit të gjallë po aq kontradiktor sa dhe vetë ëndrra. Vargjet e poezisë, të kompozuar me muzikë nga një miku im kompozitor, flasin pikërisht për nostalgjinë e asaj ndjenje që sado që kalon koha, nuk na ndahet aq sa është bërë njësh me shpirtin. Emri yt më zgjoi mall/Ca vargje dua të t’i kushtoj…

Por ka edhe një nostalgji tjetër, e thellë, e mishëruar në qënien tonë dhe më pas e transformuar në shenjën tonë tipike dalluese, në identitetin tonë kombëtar, ajo për atdheun. Sa më larg që të shkojmë, aq më e fortë bëhet ndjenja, aq më këmbëngulëse në qënien tonë, saqë shpesh dorëzohemi dhe menjëherë presim biletën dhe marrim rrugën e kthimit. Më e fortë se kurrë kjo ndjenjë provohet tek emigrantët që sado të vonohen në rrugën e kthimit, një ditë nuk harrojnë ta rinisin atë. Kur largohesh nga vendlindja, në udhëtim nuk je më ai i pari, pasi ke lënë diçka pas, një pjesë të identitetit tënd, të trupit dhe shpirtit tënd pas, peng që nuk të lë kurrë të qetë. Pikërisht ky peng i madh të ngjall nostalgjinë e kohës së shkuar, të shtëpisë ku linde, të rrugëve ku u rrite. Ti erdhe sërisht nga larg/ sepse këtu ke lënë zemrë.  E këto ndjenja të bukura sot u lidhën me një emër që i përket një bote tjetër, asaj të psikoanalizës, Jean Pontalis, një emër i famshëm, por që nuk i shpëtoi dot dy magjive të tjera, filozofisë dhe letërsisë. Çdo nostalgji është e mbushur me shumë ndjenja, por gjithësesi ajo ngelet një dëshirë gjithmonë e dënuar të vuajë midis realizimit dhe dështimit. Dëshira që nostagjia mban në vetvete nuk është  kaq dëshira e një përjetësie të palëvizëshme, por dëshira e rilindjeve të reja. Atëherë koha që kalon, është padyshim shkatërrimtarja më e pabesë, kërkon ta ndryshojë në figurën ideale atë vend që mbetet. Vendlindja është një metaforë e jetës. Kjo metaforë është vendi ku nostalgjia gjallohet në një rilindje që edhe në ëndrra është materie e gjallë, të ndihmon të rezistosh, të kesh kohëzgjatje, të ndryshosh – shkruan një studiues.

Pontalisi ka edhe një të shkuar tjetër interesante, sepse ka qënë nxënës i dy filozofëve të shquar të shekullit të kaluar, Lakanit dhe Sartrit, ndikimi i të cilëve nuk mund të mos e ngacmonte, të mos e edukonte me një trekëndësh funksional, të pandarë nga njëri-tjetri. Psikoanalisti ndërroi jetë këto ditë në moshën 89 vjeçare në Parisin e kontrasteve të mëdha filozofike, politike dhe letrare. Është bashkëautor i Enciklopedisë së Psikoanalizës, por kjo nuk e pengoi që të lidhej dhe me letërsinë, pasi e vuri re se kishte një aftësi të madhe tregimtare dhe dukej se tek ai fliste e pandërgjegjëshmja e disa kolegëve të vet që e kishin futur njeriun dhe njerëzimin në një botë më komplekse. Pontalisi është një shkrimtar psikoanalist që tregon në mënyrë tepër rrjedhëse dhe të fut në nëj depërtim tepër spektakolar të fshehtat e fantazisë dhe të ëndrrës, por pa asnjë lloj skemash të gatitura diku nëpër shkolla apo rryma të kohës. Libri i tij Dritare është i mbushur me evokime, me gërmime poetike brenda të pandërgjegjëshmes, memories dhe harrimit, fjalës dhe imazhit. Vetë simboli i dritares e nxjerr atë nga skemat teorike, duke hapur dritare, duke hapur tërësisht horizonte të pafund dhe pa pengesa mbi botën, imazhi që të mbetet në mendje është ai i Ersatzit, që nënkupton fjalën surrogate, kur thotë: Ersatz kobëmadh, me të cilin duhet të kënaqet i munduri. Ersatz që e ndjek humbjen, përuljen, turpin  – shprehet një studiues.

Një moment po aq i rëndësishëm në shkrimet e tij zë nëna, bile një vend që nuk mund ta pushtojë askush tjetër, si një figurë e pazëvendësueshme dhe e pavdekshme. Ja sesi e portretizon ai këtë ikonë të jetës : Nënës sime ia shkruaj emrin me gërma të mëdha, sepse është figurë unike. Jeta jonë nuk është e kërcënuar, por e shpaguar, pikërisht duke njohur këtë unicitet që e ka zanafillën tek nëna.

Më tej ai bën një paralelizëm të goditur, një lloj sinonimi jo të kërkuar, por të natyrshëm, në hapësira dhe dimensione krejt të ndryshme, toka amë me të cilën jemi të lidhur pazgjidhshëmrisht, me vendin e përkatësisë etnike dhe kulturore që kurrë nuk duhet tradhëtuar, por duhet të na shërbejë si bazë për kërkime të tjera, për vende të largëta, në një botë të nadrë dhe të pandarë, brenda dhe jashtë nesh.

Por nuk e lë pas edhe mërgimin si diçka që i mbart të rrënjosura gjurmët e nostalgjisë, të së shkuarës dhe të ardhmes, të memories, si materie që krijon gjurmët e rrënjëve, duke e shndërruar kështu pasikoanalizën në shkencën e gjurmëve. Emri i zakonshëm i nostalgjisë quhet dhimbje për vendlindjen; dhimbje, sepse je ndarë nga atdheu ku lerë. Dhimbja është e pandashme nga vuajtjet e mërgimit, të zhytur në një ëndërr që rrallë herë zgjohesh, pasi e di se mund të jetë një rikthim i pasigurtë. Pyetjes : Po çfarë është vendlindja  për ne që flasim për nostalgjinë, duke iu referuar kohës, më shumë se një hapësirë apo vend? Nostalgjia e kohës, e moskthimit. Dhimbja e moskthimit, refuzimi i ndryshimit për atë që shkatërron, zemërim të pafuqishëm para kohës shkatërrimtare, kohës që nuk kufizohet rrjedhjen e saj, kohës që asgjeson – shkruan gjeniu i trekëndëshit të Bermudës.Nostalgjia është ndoshta “më kurrë”,  ku përfundon zija, humbjet tona dhe ndryshojnë ngjyrë në çdo horizont. Pontalisi në gjuhën e poezisë shkruan, sjell imazhe dhe risi interpretuese, një mendim të ri. Nuk është e shkuara që nostalgjiku idealizon, ai nuk ia kthen krahët të tashmes, por asaj që vdes.Shpresa e tij që të mund të gjejë kudo, edhe sikur të ndryshosh kontinet, qytet, zanat, dashur, atdheun tënd të lindjes, aty ku lind jeta, aty ku rilind .- vazhdon studiuesi.

 

 

 

Jeta eshte levizje;Levizja shpreh jeten

by

(Analizë   psikologjike)/

Nga Prof. Dr. Hazbi Shehu/ New York/ Materia ndodhet në hapesire. Ajo lëviz dhe ndryshon. Qeniet e gjalla lidhen  me materien (planeti ynë, etj). Ato lindin, lëvizin dhe vdesin. Ky është rezultati i studimeve të deritanishëm. Njeriu i lashtë ka lëvizur gjithë kohën, për të kërkuar ushqimin; nëpër pyje, këneta, kodra, lumenj, dete, etj. Ishte instikti për të ngrenë dhe jo arsyetimi se: “Po nuk hengre do të vdesësh”. Ata jetonin rreth 30-40 veta, në mos më shumë në një shpellë. Kjo mënyrë jetese i shkaktonte vështirësi në frymëmarrje. Truri i tyre nuk e kuptonte situatën e rendë në të cilën ndodhej, por instikti i brendshëm vetëmbrojtes për ajër të pastër i detyronte ata të largoheshin herë pas here nga shpella. Njeriu primitiv i asaj kohe nuk mendonte se duhej të lëvizte për të jetuar. Po të kishte të siguruar brenda shpellës ushqimin, ujin, etj; atij nuk do ti duhej të dilte jashtë saj, përveç se për të thithur ajrin e pastër sa herë që do t’ja kërkonte organizmi. Ai nuk e kuptonte se ç’ishte jeta, si lindi dhe se një ditë do të vdiste, etj. Ata kryenin veprime të pavetëdijshme dhe orientoheshin nga  uria dhe instikti i brendshëm, për të mbrojtur fëmijt e tyre. Sot instikti për të siguruar ushqimin dhe  për të mbrojtur fëmijet është  zbehur, sepse vepron llogjika dhe arsyetimi për jetën. Ka shumë raste që të pasurit, nga fundi i jetës, nuk ja lenë pasurinë fëmijëve të tyre. Sot arsyetohet: “Po nuk më shërbeve (qofsh dhe gjak i tyre), nuk të shpërblej”. Lëvizja e vazhdushme në kohë e djemve Shqiptarë dhe patriotë (si Skënderbeu, Ismail Qemali, etj) bëri që të mbijetonte kombi ynë Shqiptar. Shqiptarët dhe të emigruar në vende të huaja, mendjen, zemrën dhe shpirtin e kanë pasur dhe e kanë tek vendlindja e tyre.

Lëvizja mban gjallë dhe përtërin jo vetëm një njeri, apo një komb, por të gjithë njerëzimin. Ka lëvizje që shprehet kundra zhvillimit dhe që kërkon ta kthej prapa njerëzimin. E tillë ishte lëvizja e drejtuar nga partia nazisto-fashiste, diktatura komuniste ,e tj., që kërkonte të skllavëronte botën me forcën e diktaturës, etj. Lëvizja është produkt i jetës; domosdoshmëri për qeniet e gjalla. Njeriu duhet të lëvizi pjesët e trupit, që të kuptojë se është gjallë. Jo vetëm përgatitja e ushqimit, por dhe të ngrenit, të pirit, etj, janë forma të lëvizjes. Lëvizja nuk ka kufi; edhe kur njeriu vdes, ai pr`apë lëviz; sepse trupi i tij tretet dhe lëviz bashkë me tokën.

Kur shohim dallëndyshet themi se erdhi Pranvera. Kjo stinë e bukur që ngroh zemrat, madje dhe fukaranë e bën të qeshë. Hapen dritaret, dëgjohen cicërimat e  zogjve dhe ndihet ngrohtësia e rrezeve të diellit. Fytyrat qeshin dhe zemrat lehtësohen nga ngarkesa e të ftohtit dimëror. Ndriçimi stinor i lehtëson  vuajtjet dhe shton gëzimet tek njerëzit. Ajo që e transformon madje mund ta shkatërrojë njeriun, është faktori i brendshëm; lëvizja e shprehur me anë të gjendjes shpirtërore. Një zemër e ngrohtë e njeriut, me shpirt të madh e shkrin dëborën, e bën ate optimist, ta dojë jetën, ti dojë njerëzit edhe kur është  në maj të malit dhe në mes të të ftohtit. Njeriu i pastër i krijuar nga fuqia e mbinatyrshme, me zemër dhe shpirt ngadhmues e çan akullin, për të shpëtuar të varfërin nga akullimi i varfërisë. Eshtë  zemra dhe shpirti  I njeriut,që sjellin Prandverën dhe jo, ndrrimi stinor. Njeriu I mirë nuk lodhet,por I përkëdhel njerzit[ kryesisht të varfërit], sa herë që janë në nevoj.Lëvizja jasht arsyes së një llogjike të caktuar, shkakton fatkeqsi, që I dëmton njerzit.  Kur I dhuruan nji të varfri një thes me miell,ai I falenderoi ,por nuk ndjeu gëzim. Ndërsa, kur  I njoftuan se  shkenca gjeti medicinën,që do ta shpëtoi djalin  e tij nga vdekja, ai u hodh përpjet,nga gëzimi I madh shpirtror.

Toka lëviz. Ajo rrotullohet rreth Diellit dhe rreth vehtes. Po të mos lëvizte toka  do të kishim të njejtën temperatur në çdo pjes të saj. Në disa kontinente nxehtësia do të ishte e vazhdushme; ndërsa në  pjesët e tjera  do të predominonte I ftohti I madh.Pa lëvizje nuk do të zhvilloheshin  qeniet e gjalla në planetin tonë. Po të mos lëvizi gjaku në damarët e njeriut; nuk do punonte jo vetëm truri,  por asnje pjesë e trupit të tij.Njeriu do transformohej në një copë mishi I kalbur,ose I ngrirë në frigorifer.

Dikush pyeti një shkencëtar: “Lëvizja është jetë;apo jeta  lëvizje”?! I dashur  ju përgjigj ai: nuk mund  ta përfytyroj fjalën lëvizje pa e lidhur me materien[ të ngurt  dhe të lengët]. Ekziston truri I njeriut, që na jep mundësin neve,  të mendojmë se toka  dhe qeniet e gjalla lëvizin. Kush e krijoi trurin, këte substance speciale dhe enugmatike që,  dha mundësi ta shohin, ta studjojnë, ta zbërthejnë dhe ta transformojnë botën?!Ky tru  duke e transformuar botën primare; prodhon të mira dhe të këqija, për qeniet e gjalla.

Lëvizja e brendshme në qeniet e gjalla,bimët,e tj., shpreh jetën e tyre në zhvillim.

 Ç’do qenie lind, zhvillohet dhe vdes ose thahet[bimët, e tj.]. Kjo forcë e brendshme lufton për mbijetes, dhe përpiqet të përballoi  goditjet nga lëvizjet e jashtme[ nxehtsia ,të ftohtit, era ,e tj. Si rrjedhoj I veprimit të forcave të jashtme mbi qëniet  e gjalla,bimët e tj.;forcat e brendshme[lëvizjet]të tyre dobsohen ose dhe shuhen. Ato  I coptojnë qëniet e gjalla, bimët e tj.,duke I transformuar, në një formë tjetër të ekzistencës . Pra, kur shuhet lëvizja e brendshme e qënieve të gjalla ,bimëve, e tj.;trupi I tyre  do të ndodhet  nën veprimin e lëvizjeve të jashtme [Diellit,planetëve ,asteroidëve, nxehtësis, të ftohtit, erës e tj.]. Kush  I lindi, apo I krijoi  lëvizjet e bredshme, tek qëniet e gjalla, bimët ,e tj.?! Brenda kufirit të vendosur, nga krijuesi I qënieve të gjalla; njeriu mund  ti kontrolloi dhe orientoi lëvizjet e brendshme ,që të marr masa,për tu mbrojtur nga veprimi  shkatërrues I  lëvizjeve të jashtme. Truri kërkon vazhdimisht gjak të pastër dhe të  bollshëm ,që të punoi normalisht. Këtë kërkes mund ta plotsoi dhe duhet ta plotsoi   njeriu ,me anë të ushqimit , të lëvizjeve trupore, mendore me  vetvehten e tij dhe në raport me botën, që e rrethon.Sa do, që të interesohet njeriu,  për zgjatjen e jetës;ajo nuk mund ta kaloi  kohën e përcaktuar nga përvoja e deri tanishme e njerzimit,kufi I cili është përcaktuar nga fuqia e mbinatyrshme[ rreth 120 vjeçë].Po kështu  është dhe lëvizja e brendshme e nje  shteti,rajoni e tj. ,që mund të kontrollohet dhe të orientohet , sipas interesave të njerzve, që jetojnë dhe punojnë në ate rajon ,shtet , etj.

Lëvizja e jashtme lidhet me proçeset e sistemit Diellor[ të nxehtit , të ftohtit, erërat e fuqishme ,e tj.] Njeriu  përpiqet ti kontrolloi dhe ti orientoi këto  forca të natyrës, por, jo rrallë ato paraqiten  shumë të fuqishme, shkatërruese, të pa përballueshme dhe sjellin deme të paimagjinueshme.

Edhe në planetin ose tokën tonë shprehen lëvizjet e brendshme.Teoria e tektonikës  pllakave ka  vërtetuar se: toka përbehet nga blloqe të mëdha, të cilat gjith kohën janë në lëvizje. Nga përplasja e tyre formohen çarje të mëdha,nga ku shpërthen lava e lengëshme, nëpërmjet vullkaneve, ndërsa nga ana tjetër  ndodhin rrudhosje që, shprehen me formimin e maleve.Ne shohim me syt tona, shpërthimin e vullkaneve dhe lavën e lëngshme, që lëviz.  Gjithashtu shohim blloqe shkëmbenjësh , që bien nga majat  e larta të maleve, në humnerë[ pjesët më të ulta].Si shpëthimi I vullkaneve i shprehur me anë të lavës lëngshme, ashtu dhe formimi I maleve ,janë  rezultat I proçeseve të brendshme të tokës. Një tjetër shprehje e lëvizjeve të brendshme të tokës  janë tërmetet ,që jo vetëm I shohim, por ndjejmë katastrofat e jashtzakonshme, qe sjellin në sipërfaqen e tokës dhe vdekjen qidra mijra njerzësh. Pra, vet toka jonë zien brenda vehtes saj, dhe si rrjedhoi I këtyre proçeseve transformohet. Kjo shprehet qarte  në pamjen e jashtme të saj,por  forma e jashtme e tokës, është dhe në ndikimin  direkt të faktorit[Lëvizjeve] të jashtëm të sistemit  Diellor. Me lëvizje të jashtme do të kuptojmë marrëdheniet e tokës me sistemin Diellor, planetët ,e tj., që ndodhen në hapsirën qiellore. Veprimi I tyre mbi tokën, kondicionohet nga energjia  e sejcilit, distanca dhe proçeset, që ndodhin gjatë kohës në hapsirë. Truri thotë populli plaket. Kur lind njeriu dhe truri  është i freskët,por menjëher  ato ndodhen    , jo vetëm nën veprimin e lëvizjeve të brendshme,por dhe atyre të jashtme.Këtu hyjnë: jo vetëm nxehtësia e Diellit, të ftohtit, e tj.;por dhe  veprimet ose  lëvizjet e njeriut brenda vehtes dhe në marrëdhenie me njerzit . Këto lëvizje të jashtme godisin trurin e njeriut dhe si rrjedhoi ai, mund të humbas gjykimin dhe orientimin normal, për vehte dhe në raport me të tjerët. Këto goditje , në saj të lëvizjeve të jashtme e transformojnë trurin, duke I shkaktuar, mpirje,bllokim të pjesëshëm dhe plakje të parakohshme. Truri nuk mund të zhvillohet[ të lëviz] normalisht pa influencën  e lëvizjeve të jashtme .Njeriu nuk mund të jetoi vetëm, ai është I detyruar të jetë në mes të njerzëve dhe sipasoi truri,  do të ambjentohet me goditjet e jashtme. A vihen në lëvizje të gjitha pjesët, që përbejnë trurin?! Është e vështir, që ti përgjigjet ekzakt kësaj pyetje vet truri I njeriut?!. Vetëm krijuesi I trurit mund të përgjigjet. Si truri,toka dhe gjithshka në hapsirën e qiellit  janë në lëvizje dhe  në zhvillim .Kjo vërtetohet nga zbulimet në hapsirën qiellore dhe shpikjet e mahnitshme, që ka kryer truri I njeriut me kalimin e kohës, gjatë jetës tij në zhvillim. Influencat e jashtme në trurin e njeriut ,që shprehen me ngjarje tronditëse si vrasjet, luftrat;muzika, arti në përgjithsi e tj.; influencojnë direkt në ndjenjat e brendshme të njeriut me anë të shqisave[ syrit, veshët, e tj.] dhe prekjeve me anë të pjesëve të trupit. Ka pasur raste, kur njeriu I prekur nga ngjarjet për rreth  tij, të bjerë në koma ose dhe të vdes.

Gjithshka materiale , që ekziston në  hapsirë transformohet në një formë tjetër të materies me kalimin e kohës ;p. sh. Toka, dikur ka qenë një e terë, me kalimin e kohës është coptuar në blloqe, që shprehet me anë të kontinenteve,  që vërejmë sot.Të gjitha këto janë rezultat I lëvizjes së vet materies të ngurtë dhe qenieve të gjalla.

Si dashuria dhe urrejtja,  tek vet njeriu, janë shprehje të lëvizjeve të brendshme shpirtrore, që gjykohen dhe drejtohen nga truri. Këto shpërthime të brendshme ngacmohen dhe nxiten nga ndërhyrja e faktorit të  jashtëm, tek vet njeriu. Është e vështirë ti zhdukësh ose ti shuash forcat e jashtme[ ngacmimet, e tj.]brenda  shoqëris njerzore.Me gjithate mendoj se: mund të zbatohet teoria e lëvizjes së ekujlibrit. Të gjendet një masë ekujlibri, për të zvogluar ngacmimet e jashtme; në mënyrë që, njeriu  të ketë dashuri për njeriun  dhe jo urrejtje. Një faktor kryesor  I jashtëm është paraja, që kondicionon mirëqenien e njeriut. Thuhet herë herë në popull , se ai njeri është I mirë?!.Atëhere, për deri sa ekziston njeriu I mirë, pse mos të krijohen kushtet të kemi njerëz të mirë.?!

Ç’eshtë bomba atomike apo bomba me hidrogjen?! Një forcë lëvizëse e brendshme e materies e studiuar, e zbërthyer dhe e venë në përdorim nga  truri I njeriut.Pra, truri I njeriut, kjo substancë enigmatike, ka zbuluar,shpikur;do të shpiki, do të zbuloi dhe do ta zbërthei akoma më thellë materien; deri në kufirin e përcaktuar,  nga krijuesi I tij. Truri do të vazhdoi të shpiki dhe të zbuloi, sa do ta çudis dhe vet njeriun, por asnjëher nuk do të arrij të zbuloi se kush e krijoi vet ate.Vetëm ai, që e krijoi trurin e njeh dhe e di forcën,  energjinë e jashtzakonshme, te kësaj mase të çuditshme?!.Me anë të shqisave tona  ne shohim nëpërmjet aparaturave speciale ,materien në hapsirën qiellore[Diellin, planetet,asteroidet, e tj] ,lëvizjet e tyre dhe proçeset, që ndodhin në to.Pikërisht është truri ai,  që shpiku  bombën atomike dhe ate me hidrogjen.Ky rezultat çuditi  botën;por më e rëndësishme është se mahniti vet njeriun, që e shpiku, për energjin e jashtzakonshme  që zotëron materia brenda saj?! Ky nuk është fundi I shpikjeve dhe zbulimeve të trurit të njeriut?! Dikur ecnim në kembë, për distanca të gjata; sot fluturojmë me avion dhe raketa në hapsirën qiellore. Dikur ngroheshim me zjarrin e thjesht prej druri, ndriçoheshim me qiri,e tj.; sot  duke përdorur energjinë atomike apo me hidrogjen;  ndërtojmë ose shkatrrojmë botën. Ç’far do të shpiki apo zbuloi truri I njeriut në të ardhmen?! Askush nuk e di përveç fuqis së mbinatyrshme?!

Si zhvillohet truri?! Nga kontakti me natyrën dhe vet njerzit?!Apo e zhvillon forca e mbinatyrshme, në mënyrë graduale?!.Energjia dhe forca zbuluese duhet dhe mund, të kenë ekzistuar edhe në trurin  e njeriut të lashtë apo primitivë?!Në se e pranojmë këtë hipotezë , atëhere del pyetja :  përse, truri I njeriut i asaj kohe nuk ka shpikur apo zbuluar?!Njera nga përgjigjet  mendoj  të jetë: mos vallë, ky tru ka qenë në gjumë dhe nuk prekej nga forcat e natyrës?! Apo mos vallë truri I njeriut të sotëm nuk  është I njejtë me ate të njeriut primitiv; si nga forma dhe përmbajtja?!Apo ndoshta  ky tru I njeriut primitiv me kalimin e kohës, në kontakt me forcat e jashtme të natyrës  filloi të  zhvillohej[ lëvizte] gradualisht?! Apo gjithshka është vepër e atij,  që krijoi njeriun dhe trurin e tij?!

Largimi I njeriut  në  mënyrë të papritur,kur sheh ose bie në kontakt me rrezikun[kur dikush kërkon  ta godas, qoftë ky njeri ,apo kafsh e egër; ose dhe kur është përball furtunave me shi , dëborë, erërave të fuqishme, e tj.]; është instikti i vetmbrojtjes, apo urdhër I llogjikës së trurit ?!. Po kafsha përse,  largohet menjëher, kur sheh se duan ta vrasin, apo ta robnojnë?!çfar  përgjigje apo shpjegimi I duhet dhenë, kësaj skene?! Duhet ta pranojmë si instikt të vetmbrojtjes apo urdhër i turit të kafshës?!

Njeriu ka ndryshuar me kalimin e kohës; kjo vërtetohet nga  kontakti  I tij, me natyrën dhe me vet njeri tjetrin. Njeriu primitiv nuk trembesh nga kafshët ,bile  ai përleshej me to. Njeriu I sotëm I trembet përplasjes me kafshët e egra dhe merr masa  mbrojtëse.Kjo tregon se, truri injeriut nuk ka arsyetuar njësoj gjatë jetë së tij, nga primitivi deri  në kohën e sotme.

Krijimi i parasë për komunikim shpreh një tjetër lëvizje, apo veprim të trurit  në kohë.

Vet proçesi i të menduarit është ose shpreh  një lëvizje,p.sh.:Je duke punuar,kur në çast të shkon mendja, tek një ngjarje ,që ka ndodhur, pak më parë;ose dhjetra vjetë të shkuar; dhe fillon e gjykon ate ngjarje me vehten tende ose me të tjerët që ndodhen me ty.

Lindja e njeriut shpreh  lëvizje. Lëvizja e brendshme   fillon me qarje.; ndërsa, lëvizja e jashtme shprehet me anë të trupit dhe gjymtyrave te tij. Kjo lëvizje fillon të shuhet me plakjen e tij dhe mbaron kur njeriu vdes. I njejti proçes vepron tek kafshët dhe tek bimët..

Lëvizja ndryshon brenda vet nje njeriu, nga lindja   e deri në vdekje; por ajo ndryshon, dhe në njerëz të ndryshëm.

Sa po njeriu lind fillon të lëviz, instiktivisht ,por jo se e mendon lëvizjen. Ai ushqehet,por nuk mendon se ushqimi është I nevojshëm për zhvillimin dhe rritjen e tij. Edhe, seksi zhvillohet instiktivisht. Fëmija kur arrin  zhvillimin e pjekuris seksuale kryen seks,pa e gjykuar se ku të çon ky veprim [kjo lëvizje]. Pra dhe seksi  zhvillohe[kryhet], para ,se njeriu të mendoi për të ardhmen e jetës tij. Seksi fillon si nevoj e organizmit. Kur kalon mosha e rinis, njeriu fillon të mendoi për të ardhmen e vet, dhe kjo vjen në saj të veprimit të forcave  të jashtme[ të lëvizjeve të jashtme], të jetës me botën, që e rrethon. Pikërisht ,kjo botë influencon ,që ai të mendoi se ç’eshtë jeta?!; si duhet jetuar?!Influenca e botës jashtme, mund të jetë pozitive ose negative, për të ardhmen e tij. Në botën e jashtme me të cilën ai kontakton sheh veprimet [lëvizjet] e njerzëve. Me forcën [lëvizjen] e tij të brendshme,që drejtohet dhe orientohet  nga truri,ai fillon të gjykoi veprimin e njerzëve, që e rrethojnë dhe zgjedh rrugën e jetës. Këtu  rolë të veçantë luan,shkalla e lartësis  së zhvillimit të trurit. Një pjesë e mirë e njerzëve zgjedhin rrugën, në të cilën jeton dhe vepron shumica e njerzimit.Duhet thenë se nuk janë të paktë ata të rinjë ,që marrin rrugën e gabuar të korrupsionit si: përdorimi I drogës, harxhimi I pareve në kumar,kryerja e vjedhjeve, prostitucioni,vrasjet; etj. A duhet menduar se një pjes e trurit ,[ ajo e gjykimit  të drejt të fenomeneve të jetës],gjatë kësaj kohe, ka qenë e mpir, e bllokuar dhe nuk ka funksionuar?! A po ka qenë në gjumë?! Me kalimin e moshës, kur njeriu pëson ndonjë fatkeqsi si: aksident fizik, humbje të pasuris, e tj.[lëvizje e keqe në jetë]; atëhere ,ai do të filloi të mendoi se nuk kishte zgjedhur rrugën e  duhur në jetë.?!Për disa mund të jetë vonë dhe nuk arrijnë të  bejnë kthesë, për të kaluar në një jetë normale njerzore.Por ka shumë njerëz, që lëvizjen e gabuar   e kthejnë në lëvizje të rregullt, për të ardhmen  e tyre.  Njeriu, po ta përdori mirë dhe drejt  llogjikën me anë të trurit  të tij; mund të arrij çudira në shkencë ,artë dhe kudo [Anshtain, Shekspiri, e tj.]. Ai po të zhvilloi një jetë normale, të krijoi familje të rregullt, të punoi, të bëj jetë të gjallë[ lëvizje fizike, mendore, e tj.]; do të ketë shëndet ,pasuri dhe do të jetoi mirë.Në se nuk do të zgjedhi  rrugën e përshtatshme , do të humbasi, shëndetin,familjen,pasurinë, e tj. Këto do të varen jo vetëm nga, lëvizjet e brendshme të trurit tij,por dhe faktorët [lëvizjet]e jashtëm, si kontakti me njerzit,qeverria,e tj., që nga njëherë janë aq të fuqishëm,  sa e dërmojnë njeriun dhe I sjellin atij demtime të renda , p.sh. diktatura komuniste në vendin tonë. Kështu njerëz dhe specialitë të mirë janë goditur  rendë nga regjimi në fuqi, duke u burgosurdhe pushkatuar pa faj,vetëm për interesat e regjimit diktatorial.[konkretisht,specialistët e Institutit gjeologjik të naftës e të gazit në Fier].

Shumë të rinj nuk e përmbajnë vehten para pasionit, për dëfrimin e instiktit tyre të brendshëm, të tërhequr nga përkëdheljet e jetës  të botës që e rrethon. Ata  përdorin shprehjen: deri sa jetojmë, duhet  të provojmë gjithshka , që na jep jeta. Duhet  llogjikë shumë e fortë ,që ti kunder vihesh shprehjeve të tilla ç’thurrëse dhe të mos tundohesh nga lëvizje të tilla negative.Për t’ju shmangur dëfrimeve  negative, duhet të zgjedhësh një drejtim të caktuar në jetë, që te lidhet me aftësit dhe mundësit e ç’do njeriu. Kështu për tu larguar nga  rruga e keqe, njeriu duhet , të zhvilloi pasionin e vet ,p. sh. në art,  muzike, shkencë, sport, e tj. Këto janë format  normale të jetës, të punës,të dëfrimit, e tj.,për te pasur një të arthme njerzore të ndritur. Kështu duke  zhvilluar pasionin, jo vetëm, që do të prodhosh vepra, për njerzimin, jo vetëm, që do të krijosh famë,por  do të pasurohesh dhe do të krijohen kushtet, për një jetë më të mirë,për vehte, për familjen dhe të tjerët. Duke vepruar në këtë mynyrë, nuk do të kesh  as kohë për veprime të pista.

Lëvizja e trurit ka prodhuar njerëz  të mëdhenj “thotë populli”. Të tillë si Shekspiri , njeriun e shpirtit dhe të ndjenjave; Anshtaini, njeriun dhe përfaqësuesin e mendjes më të ndritur  botrore.Në përgjithsi truri I njeriut ka lëvizur  drejt zhvillimit ,që shprehet me arritjet e veprave madhështore të njerzimit. Anshtaini,  kur arriti në moshë 40 vjeçare ; kërkesës njerzëve për shpikje të reja ju përgjigj: Unë tani jam plak; dhe mos prisni veprat, për të cilat ju ëndërroni. Sot njerëz të veçantë,shkencëtarë,artist,e tj., po shpikin dhe krijojnë vepra dhe kur janë të moshuar. Pra  mund të supozohet që ,me kalimin e kohës ,truri I njeriut  fillon të zhvillohet dhe të fusi në funksionim pjesë të tjera tij, të pa prekura  deri tani ,ose që kanë qenë në gjumë?!

Disa njerëz , të kapur nga  problemet personale, familjare ose dhe në marrdheniet me  njerzit e tjerë, që  i rrethojnë dhe duke mos I dhenë zgjidhje atyre e gjejnë  prehjen tek drogat e ndryshme si; rakia,duhani e tj. Kjo ndodhë sipasoj e  paaftësis së tyre, për ti dhenë zgjidhjen e duhur problemeve të jetës. Truri i tyre, jo vetëm nuk lëviz në drejtimin e duhur, për zgjidhjen e  rrugës së jetës normale, por mpihet dhe bllokohet nga veprimi I drogës. Populli e shpreh këtë gjendje me mungesën e vullnetit dhe shprehet: ai njeri nuk gjen forca  të kapërxej hallet e tij. Ky bllokim ose mosfunksionim  i trurit, si rrjedhoj I përdorimit  të drogës ose  të tjera vese jo të mira shoqërore ,qoftë dhe për një periudhe të shkurtër demton shëndetin e njeriut. Kur truri nuk lëviz, ngrin ose kalbet dhe I vjen era thotë populli. Pra është e nevojshme  të  gjenden rrugët , që truri i njeriut të  funksionoj vazhdimisht. Këtë e ka në dorë vet njeriu. Ai duhet ti largohet veseve te këqia,duke hapur front pune për vehten e tij . Në rradhë të parë duhet të luftoi kundra dëshirave  të  përkohshme, të embla, por të rrezikshme , për shëndetin, duke i krijuar semundje  ne  trupin e tij dhe në tru; njëkohësisht dhe për të ardhmen e tij në shoqëri.

Veprimi i forcave [lëvizjeve] të jashtme mbi ato të brendëshme tek njeriu varet dhe nga gjendja shpirtrore, në të cilën ai  ndodhet. Këto  lëvizje të jashtme, duke vepruar mbi njeriun  mund të sjellin  kënaqsi,por jo rrallë ndodhe, që duke prekur ndjenjat njerzore I kujtojnë ngjarjet  e kaluara dhe I shkaktojne goditje të forta shpirtrore, që lenë pasoja të rrezikshme?! Kështu p. sh. Një marsh I fort muzikor i kujton ndokujt luftrat dhe përplasjet e tij, me njerëz të padëshëruar të asaj kohe dhe ai  fillon e  nxihet në fytyrë nga hakmarrja  njerzore.?!Ka raste, që  një fjalë e rendë, ofenduese  e shprehur nga një njeri, e detyron tjetrin të përdor grushtin, për të goditur ose dhe pistoletën, për të vrarë. Duhet pasur kujdes dhe menduar mirë, para se njeriu të shpreh mendimin e tij; sepse mund të sjelli kënaqësi shpitërore,por ndoshta dhe irritim  të ndjenjave, që të çojnë  në shpërthim  të goditjeve fatale.Bukuria, thjeshtesia dhe mençuria e njeriut, qendron në njohjen , zbërthimin dhe përdorimin e kombinimit të lëvizjeve të brendëshme, me ato të jashtme. Përdorimi I arsyeshëm i këtyre lëvizjeve mund të sjellë: vllazërimin dhe bashkimin e njerzëve,por  ka jo më pak raste, që shkaktojnë përçarje,urrejtje dhe vrasje midis personave te veçantë ose dhe grupe njerzish.

Njeriu nuk e ka parë proçesin e lindjes së tij; ate ja kanë treguar të tjerët[prindërit, të afërmit, e tj.] ;por ai nuk e di as, kur do të vdesë ;dhe nuk ka për ta mësuar kurr?!sepse proçesin e vdekjes së tij, do ta  shohin të tjerët[ fëmijt, të afëfmit, e tj.].

Lëvizja e  brendëshme e shqiptarëve për liri dhe pavarësi, gjithmon ka qenë, në rendin e ditës dhe zhvillohej  vazhdimisht ,por nuk e arrinte qëllimin, sepse nuk kombinohej dhe ndihmohej nga faktori [lëvizja] e jashtme. Këtë çeshtje e zgjidhi  Ismail Qemal bej Vlora. Ai si dipllomat bisedoi me përfaqësuesit e shteteve të mëdhenj  të Europës dhe  më gjerë dhe argumentoi me zgjuarsi dhe me fakte lashtësin  shqiptare të Kombit tonë,kufit etnike,gjuhën me të vjetër,  në Ballkan dhe atdhedashurinë e Shqiptarëve në shekuj. Kështu ai krijoi  lidhjen e lëvizjeve të brendëshme te patriotëve shqiptarë ,që luftonin për lirin e atdheut me faktorin [lëvizjen ] e jashtëm, duke krijuar  kushtet, për ngritjen e flamurit dhe njohjen e pavarësis të Shqipërisë, nga përfaqësuesit e të gjithë shteteve të botës.

Skënderbeu që kur ishte gjeneral  në shtatmadhorinë e ushtrisë  Turke,mendonte për  pavarësinë dhe krijimin e një shteti  Shqiptarë, por vetëm, kur u be I njohur si luftëtar dhe gjeneral i madh nga Europa dhe bota, atëhere filloi te verë në zbatim planin e vet,për shkëputjen nga perandoria  Turke dhe të luftoi kundër saj , për të krijuar shtetin  Shqiptarë. Pra duhej kombinimi I dëshirës [lëvizjes] së tij të brendëshme me faktorin [lëvizjen] e jashtëm,për të luftuar  një fuqi të madhe siç ishte Turqia në ate kohë.Duke analizuar zhvillimin e jetes te Skënderbeut dhe Ismail Qemali une arrij në konkluzion se:  Ata jane  Atdhetarët dhe patriotët më të mëdhenj dhe më të  spikatur ,sepse kanë venë  Atdhetarizmin dhe patriotizmin, para interesit personal.Kjo  mbasi ata megjithse kishin arritur majat ne perandorinë  Turke, rehatin dhe të gjitha të mirat; I braktisën ato  vetëm, për hirë të Atdheut  dhe vendlindjes së tyre. Ja pse , këta të dy, unë I konsideroj korifejt dhe njerzit me ideal më te lartë, për  të gjitha trojet Shqiptare.

Po kështu edhe gjatë regjimit komunist në Shqipëri, kishte vazhdimisht persona dhe grupe që, ngrinin krye kundër diktaturës; megjithse regjimi në fuqi i burgoste dhe i pushkatonte. Me gjithe sakrificat e vazhdushme të njerzëve apo grupeve , që shprehnin  lëvizjet e brendëshme   për liri  dhe demokraci, vetmohimi    i  tyre nuk u realizua.Kjo shpjegohet se këto përpjekje ishin të izoluara dhe nuk u ndihmuan nga faktori  [lëvizja] i jashtëm . Vetëm në vitin 1990, kur  u kombinua  lëvizja  e brendëshme me faktorin[lëvizjen] e  jashtëm ,d.m.th.  dëshira dhe ndihma e shteteve të mëdhenj, u realizua liria dhe demokracia në Shqipëri.

Jeta zhvillohet dhe ecën përpara, vetëm në saj të kombinimit ose lidhjes të lëvizjeve të brendëshme me ato  të jashtme. Lëvizjet e brendëshme dhe të jashtme,janë të pavarura;por megjithate nuk mund të ekzistojnë pa njera tjetrën. Lëvizja e bredshme ndryshon brenda   të njejtit njeri,sepse ai shpesh paraqitet optimist por  jo rrallë dhe pesimist; pasi ky proçes i ndjenjave shpirtrore influencohet nga bota që e rrethon. Lëvizjet e brendshme janë të ndryshme, në njerëz të ndryshëm. Dikush është optimist, bile I qeshur;ndërsa  një tjetër,paraqitet pesimist. Ka njerëz,që nuk mund të kryejnë vrasje; ndësa  për ndonjerin “ populli  thotë”: ka lindur vrasës.

Këto proçese ndodhin dhe tek kafshët; veçse ndryshon shkalla e zhvillimit të kryerjes së  tyre. Kështu , lëvizja e brendshme tek kafshët nuk shpreh pesimizëm as optimizëm;p. sh.gjarpëri  të pickon,  apo luani të kafshon,e tj. ;sepse ato nuk kanë mëshirë; nuk kanë ndjenja dhe nuk gjykojnë për të falur. Kafsha për tu mbrojtur përdor armën, që zotron[dikush dhembët, tjetri helmin, e tj,]. Të gjitha kafshët kanë të përbashkët  lëvizjet, për tu vetmbrojtur  ose për të mbrojtur e fëmijt e tyre.

Forma më e shprehur e lëvizjeve të brendshme dhe të jashtme të qenieve të gjalla është krijimi i familjeve. Me zhdukjen e familjeve do të shuhet dhe jeta e qenieve të gjalla!

Studimi dhe analiza e lëvizjeve të brendëshme dhe të jashtme të qenieve të gjalla, vërteton, se me kalimin e kohës, diçka [material] e re I shtohet jetës së qenieve të gjalla. I njejti proçes ndodhë dhe në planetin tonë. Në  sipërfaqen e tokës vazhdimisht shtohet material i ri ,nga derdhja e lavës së  nxehtë,si rrjedhoi  I shpërthimit të vullkaneve. Këto janë vërtetuar me anë të aparateve speciale, por  dhe nga syri I vet njeriut.

Lëvizja shpreh  ekzistencën e materies në të gjitha format e saj. Njeriu  sheh, ndigjon,prek, e tj.,ndryshimet dhe zhvillimin e materies në saj të lëvizjes. Kjo shprehet në jetën   e qenieve të gjalla.  Ky ndryshim dhe zhvillim  vërehet dhe ne planetin[tokën ] tonë, por në një formë të ngadalsuar. Të gjitha këto proçese lëvizëse, njeriu, jo vetëm I sheh, ndigjon, prek ,e tj.,por dhe I jeton, prandaj dhe I pranon.

Kur lindën qeniet e gjalla?! Si u krijuan ato?! Kur do të jetë fundi I tyre?!Dhe si do të jetë ai?!

Kur u krijua planeti ynë dhe gjithsia?! Si u krijuan ato?! Kur do të jetë bfundi I tyre?!Dhe si do të jetë ai?!

Truri I njeriut vazhdon të studjoi gjithsinë. Ka zbuluar  dhe do të zbuloi sekretet e saj, në të ardhmen duke mahnitur dhe vet njeriun?! Por deri tani ky tru nuk ka arritur ti përgjigjet me fakte  pyetjeve të mësipërme?!

Truri I njeriut ka krijuar dhe  vazhdimisht krijon hipoteza?! Por hipotezat mbeten  hipoteza?!

 

 

ÇFARE NDODHI NE TAKIMIN E SE ENJTES TE 17 JANARIT, THAÇI-DAÇIÇ?

by

Gjatë ditës së enjte, 17 Janar, në Bruksel filloi raundi i katërt i dialogut në nivel të lartë politik në mes të Kosovës dhe Serbisë, me takimin e kryeministrit të Republikës së Kosovës Hashim Thaçi dhe homologut të tij serb, Ivica Daçiq.
Edhe kësaj radhe takimi zhvillohet në ndërtesën e shërbimit të jashtëm diplomatik të BE-së, saktësisht në zyrën e baroneshës Catherine Ashton, përfaqësuese e lartë e BE-së për politikë të jashtme për siguri, e cila edhe është ndërmjetësuese në këtë dialog.
Sot në selinë e BE-së në Bruksel kanë konfirmuar edhe një herë se çështja e veriut do të jetë njëra ndër temat kryesore të këtij raundi të dialogut.
Të pyetur në lidhje me platformën apo rezolutën që ka Serbia për Kosovën, zyrtarët e BE-së kanë përsëritur që nuk dëshirojnë komentojnë.
Maja Kocijançiq, zëdhënëse e Catherine Ashtonit, ka thënë se për Bashkimin Evropian me rëndësi është të merren konkluzat e ministrave të BE-së nga dhjetori, të cilat, sipas saj, shpjegojnë se kah duhet të shkojë zgjidhja për veriun e Kosovës.
Sot gjatë ditës, kryeministri Thaçi së pari u takua në një takim bilateral me baroneshën Ashton, pastaj përfaqësuesja e lartë pati takim të veçantë edhe me kryeministrin e Serbisë, në mënyrë që të pasohet me darkën e punës.
Përpos veriut të Kosovës, temat e diskutimeve thuhet të jenë edhe zbatimi i deritashëm i Marrëveshjes për Menaxhimin e Integruar të Kufirit, më saktësisht zgjidhja për mënyrën e mbledhjes të të ardhurave nga dogana, pastaj edhe Telekomi dhe energjia.
Ditëve të kaluara ka pasur takime në nivel të grupeve punuese, kështu që nuk përjashtohet mundësia, siç thonë në BE, që të arrihet marrëveshje edhe në këto drejtime.
Sa i përket Bashkimit Evropian, zyrtarët e BE-së përsërisin se presin që të dyja palët, si Prishtina, po ashtu edhe Beogradi, të vazhdojnë të jenë të përkushtuar në dialog, dhe të angazhohen në mënyrë konstruktive dhe serioze, që të shfrytëzohen muajt në vijim, për të arritur përparim të mëtejmë në këtë dialog.

BISEDIMET: Thaçi e Daçiq kthehen kah tema qendrore – veriu

Takimi i sotem ndërmjet kryeministrave të Kosovës e Serbisë, Hashim Thaçi e Ivica Daçiq, nën ndërmjetësimin e përfaqësueses së Lartë të Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme, Catherine Ashton, pritet të hapë për diskutim çështjet që kanë të bëjnë me komunat veriore të Kosovës të banuara me shumicë serbe ku autoritetet kosovare nuk kanë arritur të shtrijnë pushtetin e tyre.
Hapja për diskutim e kësaj teme, në Prishtinë po shihet në mënyra të ndryshme.
Përderisa analistët politikë rikujtojnë deklaratat e tyre të kamotshme se bisedimet Prishtinë – Beograd do të mund të përfundojnë me një marrëveshje për autonominë e komunave veriore të banuara më shumicë serbe, përfaqësuesit e partive politike, në anën tjetër, presin që kryeministri Hashim Thaçi t’u përmbahet qëndrimeve se nuk do të diskutojë me autoritetet serbe për rregullimin e brendshëm të Kosovës.
Megjithatë, analisti dhe publicisti Halil Matoshi mendon se procesi i negociatave po dëshmohet se është i karakterit të pastër politik që mund të përmbyllet me autonominë e veriut.
Pavarësisht disa vijave të kuqe që ka prezantuar të hënën kryeministri Hashim Thaçi, Matoshi thotë se agjendën e bisedimeve e përcakton Bashkimi Evropian.
“Agjendën e këtyre negociatave e përcakton Brukseli. Tashmë ka një konsensus edhe në vendet më të fuqishme të Bashkimit Evropian, por edhe të SHBA-së, se ndarja e Kosovës nuk vjen në shprehje, se territori i Kosovës do të mbetet unik dhe i pandashëm dhe se pavarësia e Kosovës do të mbetet e pakthyeshme, ndërkaq solucioni do të jetë një autonomi, e cila praktikisht mund të justifikohet me Pakon e presidentit Ahtisaari”, vlerëson Matoshi.
Para takimit të radhës me homologun e tij, Ivica Daçiq, kryeministri Hashim Thaçi ka takuar përfaqësuesit e partive politike, të cilët i ka informuar me pozicionin e palës kosovare në këto bisedime.
Në qëndrimet e prezantuara nga kryeministri Hashim Thaçi thuhet se Qeveria e Kosovës në asnjë mënyrë nuk do të bisedojë me Serbinë për statusin dhe pavarësinë e Kosovës, tërësinë territoriale dhe organizimin e saj të brendshëm.
Ndërkaq, temat, për të cilat Qeveria e Kosovës është e interesuar të bisedohet, janë largimi i strukturave të sigurisë së Serbisë nga veriu i Kosovës, krijimin e rrethanave për mbajtjen e zgjedhjeve të lira në komunat e veriore deri te krijimi i komunës së re të Mitrovicës Veriore dhe rrethanave për organizimin e regjistrimit të popullsisë dhe të pronës në këtë pjesë të Kosovës.
Duke iu referuar temave të takimit të 17 janarit në Bruksel ndërmjet dy kryeministrave, shefi i Grupit Parlamentar të Lidhjes Demokratike të Kosovës, Ismet Beqiri, thotë se Qeveria dhe kryeministri Thaçi mund të bisedojnë me Beogradin vetëm për shuarjen strukturave paralele serbe dhe shtrirjen e autoritetit të Kosovës në veri, por jo edhe për ndonjë lloj statusi special për këtë pjesë.

                       

Ismet Beqiri

“Ajo çka kushtimisht mund të flitet dhe nuk mund të injorohet është fakti se në veri të Kosovës ekzistojnë struktura ilegale e kriminale, banda serbe, dhe se çështja është se si ato të shpërbëhen dhe presioni do të duhej të bëhej mbi Beogradin. Por, asgjë më tepër kësaj nuk mund të bisedohet, sepse është e qartë se ne nuk do të pranojmë dhe do të ishte kundër interesave të vendit. Një mandat të tillë nuk e ka as zoti Thaçi”, thotë Beqiri.
Subjekti politik që kundërshton nga fillimi bisedimet me Serbinë, Lëvizja Vetëvendosje, ka ndërmarrë një nismë për thirrjen e një seance të jashtëzakonshme të Kuvendit para se takimi Thaçi – Daçiq të mbahet këtë të enjte.
Megjithatë, Vetëvendosje nuk ka gjetur mbështetjen e nevojshme nga ana e partive tjera parlamentare.
Visar Ymeri, deputet i Vetëvendosjes, kishte sqaruar se kjo nismë kishte si qëllim nxjerrjen e një mocioni në Kuvend për ndërprerjen e bisedimeve me Serbinë, pasi që ato tash, sipas tij, edhe praktikisht po prekin në rregullimin e brendshëm të Kosovës.
“Konsiderojmë që është e domosdoshme që Kuvendi të diskutojë para se të vazhdojë dialogu, pra për ta thirrur një seancë të jashtëzakonshme, e cila do të duhej të mbahej më së largu të enjten”, kishte thënë Ymeri.
Sidoqoftë, nga Brukseli është rikonfirmuar edhe një herë, përmes zëdhënëses së baroneshës Ashton, Maja Kociançiq, se çështjet që kanë të bëjnë me veriun e Kosovës, do të jenë tema qendrore të dialogut.
Në Bruksel, të martën janë takuar grupet punuese në kuadër të dialogut teknik, derisa të enjten më 17 janar, do të zhvillohet takimi i planifikuar ndërmjet kryeministrit të Kosovës, Hashim Thaçi dhe atij të Serbisë, Ivica Daçiq nën ndërmjetësimin e baroneshës Catherine Ashton-(Kortezi: ZIJADIN GASHI)

 

Mbahet sot takimi i radhës, Thaçi – Daçiq

Kryeministri i Kosovës Hashim Thaçi dhe ai i Serbisë Ivica Daçiq do të takohen sot në Bruksel në bisedimet që ndërmjetësohen nga Bashkimi Evropian. Që të dy kryministrat presin që të fokusohen në çështjen e pjesës veriore të Kosovës.
Në deklarimet e dy kryeministrave para këtij takimi është folur për veriun, por edhe për anëtarsimin e Kosovës në Organizatën e Kombeve të Bashkuara.
Kryeministri Thaçi ka thënë se pas përfundimit të këtij raundi të bisedimeve, Kosova do të arrijë të fitojë ulësen e saj në OKB.
Me anë të një komunikate të lëshuar ditë më parë nga Qeveria e Kosovës, Thaçi ka bërë të ditur se pjesë e këtyre diskutimeve nuk do jenë çështjet që kanë të bëjnë me statusin, pavarësinë dhe tërësinë territoriale. Ai gjithashtu ka thënë se diskutimet do të jenë vetëm në bazë të dokumentit të Ahtisaar-it.
Ndërsa, kryeministri i Serbisë, Ivica Daçiq ka deklaruar se Kosova duhet që të ofrojë diçka në shkëmbim të ulëses në OKB. Por, kundër kësaj ideje ka qenë presidenti i Serbisë, Tomisllav Nikolliq. Ai ka hedhur poshtë mundësinë që Kosova të jetë anëtare e OKB-së, duke e quajtur këtë vetëm si një iluzion.
Në takimin që mbahet sot në mes të dy kryeministrave, pritet të diskutohet për mënyrën e legalizimit të strukturave paralele serbe në veri dhe të gjendet një mënyrë që të njëjtat t’i binden organeve shtetërore të Kosovës.(

 

Thaçi: Në fund të bisedimeve, Kosova merr ulësen në OKB

 

 

Kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi ka njoftuar sot kabinetin qeveritar në lidhje me takimin e nesërm në Bruksel me homologun serb, Ivica Daçiq.
Thaçi ka përsëritur qëndrimin e tij se në takimin që do të ndërmjetësohet si zakonisht nga Përfaqësuesja e Lartë e Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme, Catherine Ashton, ai do t’i përmbahet agjendës e cila do të jetë në harmoni me Kushtetutën dhe Planin e presidentit Marti Ahtisaari.
Në asnjë mënyrë, sipas tij, pala kosovare nuk do të pranojë që në tavolinën e bisedimeve të shtrohen çështjet që prekin në sovranitetin dhe integritetin e Kosovës.
Ndërkaq duke iu referuar tashmë temës qendrore të dialogut, asaj për gjendjen në veri të Kosovës, Thaçi tha se synimi i palës kosovare është shuarja e strukturave paralele atje dhe vendosja e institucioneve demokratike që do të punojnë në kuadër të sistemit kushtetues e juridik të Kosovës.
“Në asnjë mënyrë nuk do të bisedoj për statusin politik. Ai është zgjidhur njëherë e përgjithmonë. Pastaj për tërësinë territoriale që është e njohur e pranuar ndërkombëtarisht, për organizimin e brendshëm të Kosovës që është kodifikuar edhe me Propozimin Gjithëpërfshirës të presidentit Ahtisaari, Kushtetutën dhe ligjet në fuqi të Republikës së Kosovës”.
“Ne synojmë që brenda një periudhe të shkurtër kohore të arrijmë largimin e të gjitha strukturave të sigurisë së Serbisë nga veriu i Kosovës. Pastaj transformimin e strukturave ekzistuese në veri në fushën e arsimit, shëndetësisë, çështjeve sociale në struktura të qytetarëve të veriut të Kosovës”, ka thënë Thaçi.
Ndërsa kryeministri serb Ivica Daçiq është cituar të ketë thënë se Qeveria e Serbisë mund të bisedojë me palën kosovare edhe në lidhje me ulësen e Kosovës në Kombet e Bashkuara, por si kundërshpërblim kishte kërkuar që edhe Kosova të jepte diçka.
Thaçi nuk ka komentuar këtë deklaratë, por ka shprehur bindjen e tij se në fund të procesit të bisedimeve palët do të nënshkruajnë një marrëveshje e cila do t’i siguronte Kosovës edhe ulësen e saj në Organizatën e Kombeve të Bashkuara.

“Kosova me të drejtë pret që kjo marrëveshje e cila mund të arrihet në fund të procesit të normalizimit të marrëdhënieve me Serbinë, duhet patjetër që t’i mundësojë Kosovës anëtarësimin në Kombet e Bashkuara dhe të gjithë mekanizmat tjerë ndërkombëtarë. Prandaj është e domosdoshme që Kosovës t’i sigurohet anëtarësimi në OKB, t’i hapet rrugë sa më e shpejtë për anëtarësim në NATO dhe Bashkim Evropian”, është shprehur Thaçi.

Kryeministri Thaçi tha po ashtu se bisedimet me Serbinë duhet të sjellin si rezultat shuarjen dhe largimin e strukturave ilegale serbe nga veriu të cilat i ka financuar shteti serb.

Ndërkaq nuk i ka mohuar të drejtën Serbisë që të investojë në komunat me shumicë serbe në Kosovë në fusha të caktuara si arsim, kulturë e shëndetësi, por ka kërkuar që fondet të jenë transparente dhe të menaxhohen nga Qeveria dhe institucionet e Kosovës.

Kryeministrat Thaçi e Daçiq, pritet që nesër nën ndërmjetësimin e baroneshës Ashton të mbajnë takimin e katërt me radhë në Bruksel.

Risi e këtij takimi është paralajmërimi i Brukselit që të hapet për diskutim edhe tema e zhvillimeve në veri të Kosovës ku Prishtina zyrtare nuk ka qasje për shkak të pranisë dhe ndikimit të fuqishëm të strukturave paralele serbe të mbështetura nga Beogradi zyrtar.

Daçiq: Mund të flasim edhe për një karrige në OKB

 

Kryeministri i Serbisë, Ivica Daçiq, ka porositur sot se Serbia mund të flasë edhe për një karrige për Kosovën në Kombet e Bashkuara, por në atë rast, sipas tij, edhe Prishtina duhet të ofrojë diçka.

“Ne mund të merremi vesh për çkado. Nuk po ikim nga kjo, nuk është kontestuese. Ne kërkojmë një marrëveshje gjithëpërfshirëse, por që ajo të arrihet, duhet edhe të jepet diçka”, ka thënë kryeministri serb, duke folur para gazetarëve në Beograd.

“Çfarë mendojnë ata, që ne të japim çdo gjë?”, është pyetur ai.

Mjetet serbe të informimit citojnë edhe deklaratën e tij se “rezolutën e Serbisë për Kosovën ia ka dorëzuar përfaqësueses së lartë të Bashkimit Evropian, Catherine Ashton“, e cila ndërmjetëson bisedimet Kosovë – Serbi, dhe se Hashim Thaçi, “nuk mund të vendosë se për çfarë do të flitet në takimin e ardhshëm”.

Deklaratën e kryeministrit të Kosovës, se rezoluta serbe do të jetë e papranueshme në tavolinën e bisedimeve, Daçiq e ka quajtur “për konsum të brendshëm”.

Sipas tij, edhe vetë baronesha Ashton, ka thënë se “do të nisin bisedimet mbi paralelizmat institucional dhe mbi veçantinë e serbëve dhe se nisur nga kjo, do të bisedohet edhe për rezolutën, edhe për platformën”.

“Kur them veçantinë e serbëve, mendoj se për të gjithë është e qartë se kjo nënkupton gjetjen e një zgjidhjeje, e cila nisur edhe nga deklaratat e mëhershme të zyrtarëve evropiane nënkupton një rajon të posaçëm”, ka thënë Daçiq, duke nënvizuar se të gjitha këto tema, “do të jenë të pashmangshme në takimin e rradhës”.

Takimi do të mbahet më 17 janar në Bruksel, ndërmjet kryeministrave të të dyja vendeve, Hashim Thaçi dhe Ivica Daçiq, me ndërmjetësimin e zonjës Ashton.

DEMOKRACIA NË RËNIE PËR TË SHTATIN VIT

by

Nga Frank Shkreli/

Si çdo vit edhe sivjet, organizata Freedom House (Fridëm Haus), një organizatë këjo e pavarur me qendër në Washington, misjoni i së cilës është zgjërimi i lirisë anë e mbanë botës, mbështetja e zhvillimeve demokratike dhe mbrojtja e të drejtave të njeriut, botoi raportin vjetor për këtë vit në të cilin vlerësohen  liria dhe zhvillimet demokratike ose mungesa e tyre, anë e mbanë botës.

Në njoftimin për media me rastin e botimit të raportit për vitin 2013, Freedom House thotë se raporti i sivjetëm mbi “Lirinë në Botë’’ tregon se për të shtatëtin vit me radhë, liria në botë gjatë vitit që kaloi ka shënuar më shumë rënje se sa zgjërim. Për më tepër, thekson raporti, të dhënat e raportit  tregojnë dhe pasqyrojnë ndërmarrjen e një fushate persekutimesh në rritje e sipër nga diktatorët  anë e mbanë botës, kundër lirisë dhe të drejatve të njeriut, veçanërisht drejtuar kundër orgnaizatave të shoqërisë civile dhe medias së pavarur.   Arç Pudington, nëndrejtor për kërkime i Freedom House tha se të dhënat  e mbledhura  nga orgnaizata e tij, venë në dukje se,  ”autoritarët modernë po bëhen më të sofistikuar”, duke shtuar  se megjithëse ata , ”tregohen më të kuptueshëm, ata shtrëmbërojnë dhe abuzojnë me kornizat ligjore dhe i përshtaten kollaj teknikave të propagandës moderne.”   Ai shton se,  ”Sidmos ç’prej Pranverës Arabe, ata (diktatorët) janë nervoz nga lëvizjet popullore për liri e demokraci, gjë që çon në intensifikimin dhe persekutimin nga ana e tyre, të  lëvizjeve popullore për ndryshim”.

Raporti flet për rënje të dukshme të lirisë gjatë vitit që kaloi, ndër të tjera,  në Kazakistan, Kenia, Mali, Nigjeri dhe në zonën evropiane, përmenden  Rusia Turqia dhe Ukraina, si vendet ku është shënuar një rënje e dukshme e lirive civile në përgjithësi.   Freedom House thotë se të dhënat mbi gjëndjen e lirisë ishin posaçërisht ogurzeza për  disa vende të Euroazisë.   Rusia, thuhet në raport, ka marrë një drejtim vendosmërisht për më keq ç’prej se Vladimir Putin-i është këthyer në detyrën e presidentit.    Freedom House thotë se pasi ai anashkaloi dhe margjinalizoi opozitën formale politike,  Putini dekretojë një numër ligjesh që kanë për qëllim t’i marrin frymën opozitës në rritje e sipër nga grupe të ndryshme të shoqërisë civile.   Dekretet e reja të imponuara nga udhëheqsi rus Putin, sipas Freedom House, vendosin dënime të rënda për bërjen e demonstratave të pautorizuara, dhe u kufizojnë grupeve të shoqërisë civile të drejtën që të mbledhin fonde për veprimtarinë e tyre dhe  në të njëjtën kohë, vendosin kontrolle te reja mbi përdorimin e internetit në Rusi.   Si përfundim,  thuhet në raport, e gjithë zona e ish- Bashkimit Sovjetik, me përjashtim të tri vendeve baltike,  rivalizon  Lindjen e Mesme, si njëra prej zonave më shtypëse e lirive në botë, ku udhëheqsit autokratë qeverisin në shumicën e 12-vendeve të atij rajoni, duke e bërë këtë si një ndër rajonet më pak të lira në botë.

Ndërsa theksohet se shtypjet e lirisë po shtohen dukshëm në një numër vendesh anaë e mbanë botës,  raporti i Freedom House u bën thirrje Shteteve të Bashkuara dhe vendeve të tjera demokratike që të tregojnë udhëheqje më të vendosur në luftën për liri e demokraci.   Raporti kritikon administratën amerikane të Presidentit Barak Obama si edhe opozitën Republikane për dështimin e tyre që të tregohen udhëheqës në përpjekjet për zgjërimin e lirisë dhe të demokracisë anë e mbanë botës.   Presidenti i Freedom House, David Kramer, tha në lidhje me këtë se ”nga e kaluara kemi mësuar se normalisht liria sigurohet me pjesëmarrjen dhe mbështetjen aktive të vendeve demokratike, siç janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe vendet evropiane.   Dhe ndërkohë që këto vende kanë vendosur  të mos jenë pjesë e përpjekjeve për sigurimin e lirisë në botë, atëherë, rezultati zakonisht është humbja dhe shtypja e lirisë kudo në botë.”

 

Është ironik fakti,  sipas Freedom House, se ky mos interesim nga vendet demokratike perëndimore në mbështetje të lirisë anë e mabnë botës, po ndodhë në një kohë rezistenca kundër shtypjeve  anë e mbanë  botës,  është më e madhe se kurdoherë tjetër.  Thuhet në raport se disidentët anti-komunistë të cilët luftuan për të drejtat e njeriut dhe për liritë themelore  gjatë Luftës së Ftohët — shpesh të izoluar dhe anonim — janë zëvendësuar tani me lëvizje të cilat gëzojnë përkrahje nga shtresa të dukshëme të shoqërisë.

Në lidhje me Evropën Perëndimore dhe Shtetet e Bashkuara raporti i Freedom House thotë se megjithëse këto vende vazhdojnë të jenë të mbërthyera nga kriza ekonomike dhe ndërkohë që Evropa, gjatë vitit të kaluar ka parë një rritje të dukshme të  ndjenjave nacionaliste si përfundim i rritjes së  fluksit  në numërin e imigrantëve, këto vende megjithëkëto sfida kanë mundur të përballen me këto probleme pa dobësuar respektin tradicional për standardet demokratike dhe liritë civile në këto vende.

Freedom House,  Shqipërinë  dhe Kosovën i renditë midis 58-shteteve të  botës duke i vlerësuar ato si vende me liri të pjesëshme, kategori këjo që  — sipas Freedom House, është një vend në të cilin mbizotëron një respekt i kufizuar për të drejtat politike dhe liritë civile dhe një vend i cili shpesh vuan nga një ambijent korrupsioni dhe nga një regjim i dobët ligjor.

 

DILEMA NË ZGJEDHJET E 23 QERSHORIT

by

– DËGJUES TË VERBËR APO TË DËGJUAR – SOVRANË TË FATIT TË TYRE APO FATALISTË TË BINDUR/
Nga ELIDA BUÇPAPAJ/

Jemi në fillim të janarit dhe në Shqipëri ka nisur fushata elektorale, në një mënyrë anormale, duke paralajmëruar rigjenerim të gjuhës të dhunës dhe agresivitetit, ku gjithçka duket se do të fokusohet tek sulmet e ndërsjellta, dhe aspak tek standardet e demokracisë dhe të politikanit. 

Televizionet e shumta, të cilat janë shërbëtore të bindura të politikës, shpejt do të mbulojnë hapësira të pafundme të kohës publike, duke ushtruar dhunë psikologjike tek elektorati, për të krijuar huti, duke e detyruar atë të shkojë tek kutia e votimit me sy mbyllur, pra si skllav i partisë dhe jo si njeri i lirë që zgjedh atë politikan tek i cili beson se ka vlera dhe se do të mbajë premtimet.Të tillë klime, aspak të shëndetëshme për shoqërinë, ku konflikti verbal është shtylla kurrizore e fushatës, i shkojnë për shtat një seri shkrimesh për liderin, shkruar nga Deepak Chopra, titulluar «një stil i ndërgjegjshëm jete – një lider duhet të shohë, dëgjojë e zgjidhë konfliktet». Pra, diçka në antitezë të plotë me çfarë na shohin e na dëgjojnë veshët. Duket sikur Chopra  fokusohet në modelin e liderit të mbrapshtë që ka dalë përgjithësisht nga konfliktet ideologjike dhe fetare, ku demokracia është ëndërr e afërme, e largët apo shumë e brishtë e delikate, si tek ne, për shembull. Sepse lind pyetja, e si është e mundur, ne jetojmë në një rajon me Kroacinë dhe jemi larg kroatëve sa i përket performancës politike të liderit dhe lidershipit, i cili tek ne nuk e lejon, por e bllokon ecjen përpara të vendit dhe shoqërisë.

Mora si shembull Kroacinë, pasi shohim qartë se klasa politike e këtij vendi ka qasje shumë të ndërgjegjëshme ndaj shtetit të së drejtës, korrupsionit dhe mirëqenies së qytetarit, ndryshe me atë që ndodh tek ne. Dhe meqë stili i jetës së politikanëve të Tiranës ka efekt domino, në të paktën pesë shtete ku jetojnë shqiptarët, atëhere merret me mend edhe rreziku, edhe domosdoshmëria për ta luftuar këtë mënyrë sovjetike të të bërit politikë. Kështu do ta përkufizoja, nëse marrim në analizë këta 22 vite tranzicion, ku përfshihen edhe konfliktet në Kosovë, Maqedoni dhe Luginën e Preshevës.

 

Një lidërship i sëmurë përbën rrezik për vendin. Chopra ka shumë të drejtë kur thotë se për një lider kuintessenca e të bërit politik është se ai duhet të shohë, të dëgjojë e të dijë se si t’i zgjidhë konfliktet. Nëse nuk e bën, nuk është lider, le të rrijë në shtëpi, të merret me punë private, të dalë në pension e të heqë dorë nga të bërit politikë surrogato, sepse rezultati që kemi këta 22 vjet tregon se ky lidërship ka gjeneruar konflikte dhe situata konfliktuale nga pozita autokratësh dhe të një klase politike pa standarde demokratike.

 

Deepak Chopra analizon fjalën L-E-A-D-E-R-S, që tashmë ka hyrë dhe huazuar në të gjithë fjalorët e botës, si një akronim, ku „L“ është baraz me Look and Listen – pra, Vështro dhe Dëgjo. Chopra që jeton në një vend me demokraci të konsoliduar si SHBA, shkruan se „në të shkuarën, kur liderët ishin autokratë, populli duhej të dëgjonte dhe t’iu bindej urdhërave, ndërsa liderët kishin monopolin e të dhënit urdhëra dhe të marrjes së vendimeve të rëndësishme“. Por ky realitet që përshkruan Chopra është tejet aktual për Shqipërinë sot. Le të marrim vetëm një shembull, atë të mos votimit të tri ligjeve, ku të dyja palët vazhdojnë të luajnë ping-pong e t’ia hedhin fajin njëra tjetrës. Siç e shihni, ishte politika ajo që mori vendimin e rëndësishëm për fatin e keq të shqiptarëve! Pra në Shqipëri klasa politike është në nivelin autokratik, sepse fati i vendit, varet nga vendimet e saj të gabuara.

 

Pastaj sipas rradhës Chopra vazhdon ta analizojë fjalën Leaders gërmë për gërmë: “L” Look and Listen – Shiko e Dëgjo, – „E“ – Emotional bonding – lidhje emocionale,“A”- Awareness –Vetëdije, „D“ – Dare to dream a new reality and do it- Guxo të ëndërrosh një realitet të ri dhe bëje atë, „E“ – Empowerment – Fuqizim, „R“ – Responsibility –Përgjegjshmëri dhe „S“- Synchronicity – sinkronizim.

 

Këto cilësi dhe veti të vyera për personalitetin e një politikani janë të panjohura krejt për politikanët shqiptarë. Ata s’kanë lidhje me ndjenjat. Ndjenjat nuk i njohin fare. Janë pragmatistë të pacipë. S’kanë vetëdije, ndjekin inercinë e njëri-tjetrit, edhe kur vihen përballë, shkëmbejnë akuza, jo se cili prej tyre është më i mirë, por se cili prej tyre është më i keq. Popullit i japin të zgjedhë midis të keqes dhe më të keqes dhe jo midis të mirës dhe më të mirës. Fuqizimin e shohin në planin e fuqizimit të tyre, nëpër klane dhe jo duke fuqizuar elementet dhe mjetet që të jep demokracia, ndërsa përgjegjshmërinë nuk e njohin fare. Mjafton të kujtojmë 1997 dhe 21 janarin e 2011. Edhe sinkronizimin, që do ta ilustroja me qëndrimet bipartizane për të mirën e vendit dhe në rastin konkret, “s” shpreh edhe shumësin e emrit lider, ky lidërship s’ka lidhje fare me të, janë konfliktualë deri në fund, nuk e njohin kompromisin, dialogun, komunikimin,  paçka se janë përdorues të forumeve sociale Facebook dhe Twitter dhe assesi marrëveshjen për të mirën e vendit, ndërsa kur është fjala për interesat e tyre bëjnë marrëveshje me djallin dhe pranojnë që të gjithë pështymat që kanë hedhur tek njëri tjetrin t’i lëpijnë. Pra nuk e njohin moralin.

 

Kjo është situata me të cilën do të përballen shqiptarët në zgjedhjet e ardhëshme. Pyetja është nëse do të mbeten vëzhgues amorfë dhe dëgjues shurdhanë, në mëshirë të fatit, që liderët dhe klasa politike të vazhdojnë e të mbajnë në mënyrë të paligjëshme monopolin e urdhërave dhe të vendimeve për jetën e tyre e shqiptarët të vijojnë e të jetojnë në mizerabilitetin e tranzicionit edhe gjysmë shekulli tjetër, apo do ta detyrojnë klasën politike të marrë rolin që i takon, e votuesi të marrë rolin e tij legjitim, sepse vetëm kështu shqiptarët do të dalin nga listat e padëshiruara për shkak të një klase politike që nuk e meriton votën e tyre. Freedom House lajmëron se, bashkë me Kosovën, në kategorinë e vendeve pjesërisht të lira janë Shqipëria, Bosnja dhe Maqedonia, ku dihet se shtet pjesërisht i lirë, është ai që ka kufizim të respektimit të lirive politike dhe atyre civile.Dëgjues të verbër apo qytetarë të dëgjuar, sovranë të fatit të tyre apo fatalistë të bindur! Kjo është dilema dhe situata, të cilën duhet ta ndryshojmë, që Sovran për fatin e tyre të jenë vetë shqiptarët, jo një grusht njerëzish që shpërdorin pushtetin dhe nuk njohin asfare nocionin e liderit apo lidërshipit në një shoqëri demokratike, paçka se pretendojnë se janë liderë të një vendi anëtar të NATO-s. Problemi është se si Sovrani dhe politika të marrin rolet që u takojnë, që Sovrani të jetë “i dëgjuari” dhe lidërshipi “dëgjuesi”, që Sovarni të jetë vendimmarrësi dhe politika zbatuesi i vendimeve.