(Në 100-vjetorin e lindjes)

“PER NJI ELITE PATRIOTIKE, DEMOKRATIKE, DHE PROFESIONALE”

Frank Shkreli

Po të ishte gjallë, të djelën që kaloi me 6 Prill, 2025, Profesor Sami Repishti do kishte mbushur 100-vjet. Profesori i nderuar, mik e koleg i dashur ndër vite, ndërroi jetë vitin e kaluar në moshën 99-vjeçare, duke lenë kështu një boshllëk të madh në komunitetin shqiptaro-amerikan—njëri prej aktivistëve më të palodhur ndër dekada – në mbrojtje të të drejtave të shqiptarëve dhe të çeshtjes kombëtare në përgjithsi, por jo vetëm. Me rastin e kalimit në amshim të Profesor Repishtit kam shënuar, ndër të tjera, se të drejtat e njeriut – jo vetëm në trojet shqiptare por anë e mbanë botës, me largimin nga kjo jetë e Profesor Repishtit — humbën njërin prej mbështetësve më të njohur dhe më të fortë në shumë dekada. Se, marrëdhëniet shqiptaro-amerikanë kanë humbur promovuesin më të zellshëm. Dhe se komunizmi kishte humbur njërin prej kritikëve më të ashpër dhe si -ish-i burgosur vet ai i regjimit të Enver Hoxhës, viktimat e komunizmit – të gjallë e të vdekur – kanë humbur përkrahësin më të madh të tyre; sidomos klerikët katolikë të martirizuar nga komunizmi. Frank Shkreli: Sami Repishti: “Lotë, Lavdi e Lumnim” | Gazeta Telegraf – Por veprimtaria, shkrimet e veprat e Dr Sami Repishtit, në përgjithësi, të botuara gjatë dekadave e pothuaj deri në ditë e fundit të jetës së tij, mbeten sot e gjithmonë një thesar kombëtar për brezat e sotëm dhe të ardhshëm të shqiptarëve. Kontributet e tija ishin të shumta në të gjitha fushat e veprimtarisë së tij patriotike, politike, akademike dhe humanitare gjatë viteve, veçanërisht në fushën e të drejtave të njeriut, në arsim, literaturë por edhe në shumë aktivitete të komunitetit shqiptaro-amerikan.  Për dekada të tëra, Prof. Repishti ka qenë një shtyllë e fortë e komunitetit shqiptaro-amerikan. Një pasardhës i denjë i rilindasve të vërtetë të Kombit, njëri prej intelektualëve më të njohur e më të dalluar, jo vetëm në Shtetet e Bashkuara të Amerikës por edhe anë e mbarë trojeve shqiptare dhe më gjërë. Besnik ndaj Kombit, besnik ndaj miqve dhe kolegëve, anti-komunist i përbetuar, besnik dhe mbrojtës i pakompromis i demokracisë së vërtetë për shqiptarët dhe të gjithë popujt! Frank Shkreli: Lamtumirë koleg i dashur! Pushofsh në paqë profesor Sami Repishti | Gazeta Telegraf  | Gazeta Telegraf  Profesor Repishti, në këtë 100-vjetor të lindjes, vazhdon të na flasë nepërmjet shkrimeve dhe veprave të lëna pas si xhevahire shumë të çmueshme të fjalëve e të veprave të tija. Me Profesor Repishtin kam shkëmbyer shpesh komunikime dhe kemi ndarë shkrime deri vonë. Shkrimet e tija, siç e dinë të gjithë ata që i kanë lexuar gjatë viteve, ishin brilante, frymëzuese dhe edukuese –shkrime  në të cilat, me këshillat dhe përvojën e tij, theksonte të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen – gjithmonë duke qarë hallet e Shqipërisë dhe të shqiptarëve dhe duke dhënë këshilla konstruktive për një të ardhme më të mirë.. 

Duke kujtuar Profesorin e nderuar këto ditë të (100-vjetorit të lindjes së tij), mu kujtua një shkrim i tij që Repishti ma kishte dërguar në Gusht të vitit 2017, e që është botuar në gazetën Dielli të Federatës Vatra,  —PER NJI ELITE PATRIOTIKE, DEMOKRATIKE, DHE PROFESIONALE – Dielli | The Sun – Dielli | The Sun— mjaft interesant, konstruktiv dhe aktual edhe për ditët e sotëme, për ata që duan të mësojnë e të dëgjojnë – sidomos duke marrë parasysh se shqiptarët janë në prak të zgjedhjeve të 11 majit, 2025, në Shqipëri.  Në atë artikull, me rastin e fitores së Partisë Socialiste, dhe formimin e qeverisë së re (Rama 2), Profesor Repishti paralajmëronte rrezikun që vjen nga përqendimi i tre pushteteve në duart e nji partie politike të vetme: “Teorikisht, ajo ashtë nji kombinim forcash që lehtësojnë rrugën drejt nji rregjimi autoritar i cili damton zhvillimin demokratik të vendit. Kjo strukturë më shqetëson, prandej sot shkruej!”, arsyetonte ai pa frikë. Ndërkohë që bënte thirrje për një elitë të re politike për shqiptarët – elitë patriotike, demokratike dhe profesionale, siç e cilësonte ai. Po e kujtoj 100-vjetorin e lindjes së Profesor Sami Repishtit me disa shkëputje paragrafesh nga artikulli në fjalë – në kujtim të tij por edhe sepse këshillat e tija më duken tepër aktual edhe sot, sidomos në prak të zgjedhjeve të majit në Shqipëri. Veçova këta paragraph, por lexuesi i interesuar mund të lexoj shkrimin e plotë në linkun e mësipërm.

“…Me ramjen finale të komunizmit, periudha e tranzicionit në demokraci tregoi se e vjetra refuzon me vdekë, dhe e reja demokratike nuk gjen fuqi të mjaftueshme me lindë dhe me u forcue. Sot, nevoja e rishqyrtimit të rrugës së kalueme gjatë këtyne 27 viteve ashtë e domosdoshme për të gjithë, sidomos tashti me krijimin e nji situate të re koncentrimi të pushtetit që rrezikon vetë demokracinë. Shqiptarët duhet të tejkalojnë “lodhjen” që ka shkaktue periudha e tranzicionit në vendin e tyne; dhe për këte, duhet të jenë ma të bashkuem se asnjiherë ma parë. Propaganda negative dhe shterpe e “rrugaçëve” të grupeve të ndryshme nuk duhet lejue me mbajtë vendin peng në nji kaos politik e konfuzion psikologjik. Kemi nevojë për ide të reja!”, ishte thirrja që bënte Profesor Repishti ka bërë 8-vjetë më parë dhe alarmi që ai i jepte me atë rast — për nevojën e një elite kombëtare shqiptare, “patriotike, demokratike dhe profesionale” — politikës dhe shoqërisë shqiptare, një nevojë madhore politiko-kombëtare që mbetet edhe sot e kësaj dite e pa realizuar, sipas  Profesor Repishtit.

“Me ndryshimin e gjendjes politike në vend, 1990-91, populli i këputun nga vuejtja e randë dyzetë e pesë vjeçare, e ndjeu veten të vetmuem, të harruem, e me shpresa që gënjyen.  Ai nuk gjeti përsëri fuqinë e duhun me u ngritë, as me luftue, valën e frikëshme të degradimit moral të gjithanshëm, të vorfënisë dërmuese që përfshiu edhe marrëdhaniet ndër-personale. Shumë prej tyne, të huej në vendin e vet, morën rrugën e mërgimit, për nji copë bukë me nder, në nji vend ku jetohet pa frikën e shtypjes dhe të urisë. Dhe me të drejtë!..”Shembulli ma i ri i këtij degradimi moral, ka qenë shitë-blerja e votave në zgjedhjet e fundit të 25 qershorit 2017, nji njollë e zezë për demokracinë e brishtë, e pothuejse “të dështueme” në Shqipëri.”

Pprofesori, përveç se fajëson politikën për dështimin e demokracisë shqiptare, ai kritikon edhe shoqërinë në përgjithsi: “Manifestimi i plotë i efekteve të këtij “dështimi” shihet në qëndrimin pasiv, gjysëm të përgjumun, të shoqënisë shqiptare, që shijon- e nuk reagon!- programet televizive, ku politikanët e ditës sulmojnë njëni tjetrin me nji fjalor rrugaçërie që ka penetrue edhe sallën e Kuvendit Kombëtar. U përjashtue kështu revoltimi i arsyeshëm dhe pjesëmarrja aktive në transformimin demokratik të Shtetit e të shoqënisë shqiptare.  Akoma të tronditun nga persekutimet e së kaluemes jo të largët, ata që mbijetuen rregjimin komunist vegjetojnë akoma me frikë, e qëndrojnë akoma larg angazhimit serioz në jetën politike të vendit. Neutral…deri në vetë-asgjasim! Veprimtaria qytetare në Shqipëri, e pame prej së largu, paraqitet ende si “nji dëshirë” ma shumë se “nji mundësi”. Ashtë shue shpresa, bashkë me shkendinë e revoltës qytetare… Në Shqipëri, shumica e qytetarëve janë të lodhun, të pa aftë me veprue, e kufizohen me protesta verbale në ambiente të mbylluna. E gjithë kjo, në nji “Shtet” ku manipulohen zgjedhjet, eliminohen kundërshtarët politikë, në nji vend ku mediat e informimit, sidomos programet televizive – shërbejnë padronin qeveritar (ose të pasunit, baronët e drogës me autoritet). Në Shqipëri, turma të vorfnueme jetojnë, krah më krah, me nji oligarki qeveritare tejet të pasun –ose të pasun jo-qeveritarë- të gjithë të shurdhët dhe të pashpirtë, skenar i përsosun për nji pabarazi të madhe ekonomike me tone sociale të thella… Në fakt, flitet për mundësinë e nji revolucioni paqësor, si mjeti i vetëm për rrugëdalje!”.

“Anëtarët e partive politike, shumica militantë të shpërblyem dhe tru-shpërlarë, veprojnë të patrazuem nga zani i ndërgjegjes së mbytun prej të miravet landore. Sepse, “partia”- kjo mbretneshë e pakurorëzueme, ka çveshë shërbyesit e saj nga dinjiteti i aktit të lirë e të pavarun, pa dhanë asnji herë përgjigje për mijëra pyetjet që ngrihen e bien e nuk tërheqin vemendjen e mendjeve të programueme…Duket sikur barka e jonë shqiptare lundron pa një busullë morale. A. Koestler e cilësonte këte gjendje: “kemi pirë kupën e dëshprimit deri në fund!”

“Qytetarët në përgjithësi sikur kanë humbë interesin për nji angazhim aktiv, nji qendrim ky i rrezikshëm, ndërsa në Shqipëri nuk ka dalë ende nji udhëheqës që frymëzon!  Dhe kjo si rrjedhim i qendrimit komunist shqiptar, dhe atij fashist, që zotënoheshin nga nji dëshirë e fortë: me kontrollue jo vetëm trupin, por edhe mendjen e qytetarit. Me këte qëndrim, “mendimi ndryshe” (disidenca) u trajtue si krim dhe u dënue randë. Konflikti politik u krijue artificialisht, jo me shpëtue atdheun, por me shkatërrue “anmikun e klasës”. U mbushën vorrezat me mendje të ndrituna; errësina diktatoriale mbuloi vendin tonë…Sot, paguajmë akoma çmimin e kësaj marrëzie, kryesisht sepse shumica e heshtun vegjeton me ndjenjën e poshtënimit të përjetuem…”

“Na do të hyjmë në “histori”, në se bajmë “histori”; dhe do të bajmë “histori” vetëm atëherë kur të kuptojmë si duhet “historinë” e vendit tonë, pa paragjykime. “Historia” do të bahet kur të kuptojmë se nji rend publik i qendrueshëm kërkon “pushtet” dhe “moralitet”, njikohësisht; kur të përqafojmë sensin e përgjegjsisë sonë personale ndaj shoqënisë si qytetarë të lirë, dhe ndaj bashkësisë sonë kombëtare e ndërkombëtare!” 

“Akoma sot diskutojmë “meritat” e pushtimit pesëshekullor otoman. Akoma sot “krenohemi” me tmerret e murtajës së kuqe 45 vjeçare në vendin tonë, dhe akoma nuk kemi gjetë kohë me zbulue të gjitha viktimët e diktaturës dhe vorrezat e tyne, me krye ritet e përkujtimit dhe nderimit që ata meritojnë. “Diktatura e proletariatit”, në fakt diktatura e nji maniaku kriminel si E.Hoxha, ka qenë nji ndër fatkeqsitë ma të mëdha historike, ndoshta ma e madhja -për popullin tonë. Shkatërrimet që ajo i ka sjellë vendit e popullit tonë janë të pallogaritëshme, dhe vazhdojnë të na torturojnë mendërisht e fizikisht akoma sot… Kështu edhe për nostalgjinë e pushtimit otoman…Okupimi otoman dhe diktatura komuniste në Shqipëri kanë qenë dy fatkeqsitë ma të mëdha historike të vendit tonë, çmonte mendja e ndritun e intelektualit Ismail Kadare. Kjo ashtë historia e jonë!”

“Sot, tranzicioni i pafund “demokratik”në Shqipëri ka prodhue korrupsion, e cinizmin e partive politike, populizëm mashtrues, ndërsa presioni i kapitalizmit pa fre po kthen qytetarët në konsumatorë të thjeshtë. Pa qytetari, vendi i jonë kthehet në nji turmë robotësh të drejtueme nga nji qendër “kompjuterike” të manovrueme nga “specialistët” e njohun publikisht si “elita politike e vendit”. Ky “boshllek” i rrezikshëm duhet mbulue nga forca koshiente të situatës – nga nji elitë Patriotike, Demokratike dhe Profesionale!… Kjo kategori patriotësh gjindet vetëm aty ku ka qytetarë të lirë dhe në nji shtet të lirë e të sunduem nga ligji… Duhet të pyeten qytetarët cili ashtë vizioni i tyne, dhe nga këto vizione të nxjerrim përfundimet tona që duhet të jenë esenca e mendimit tonë kolektiv, dhe origjina e ngritjes sonë qytetare. Cili ashtë vizioni i kombit shqiptar në Ballkan, në Europë, në Botën e Lirë, sot në shekulin 21?  Kjo ashtë pyetja krysore që përballojmë sot në hymje të shekullit të dytë të Pavarësisë sonë kombëtare. Përgjigjja e kësaj pyetje ashtë nji imperativ kategorik, korrektësia e së cilës do të përcaktojë fatin tonë të paktën për nji shekull…e ndoshta për jetë!”, ka shkruar, ndër të tjera, Profesor Sami Repishti në artikullin që ai ka ndarë me mua në gusht të vitit 2017, linkun e plotë të cilit mund ta lexoni më lartë, siç është botuar në atë kohë në gazetën Dielli të Federatës Vatra në Nju Jork.

Ky shkrim dhe qindra të tjerë si ky, një trashëgimi dhe thesar i çmuar politik e letrar kombëtar, lënë pas nga Profesor Sami Repishti, na kujton në këtë 100-vjetor të lindjes së tij — njërit prej të mëdhëjve të Shkodrës, të Shqipërisë dhe Kombit mbarë — porositë për gjëndjen aktuale në trojet shqiptare dhe, njëkohsisht, nënvijon misionin e tij profetik, në mbrojtje të interesave kombëtare. Duke dhënë alarmin se shqiptarët kanë nevojë për udhëheqës që nuk kërkojnë karrierë politike, por për udhëheqës që shërbejnë kauzën e shenjtë të popullit të tyre, për njerëz që “vrasin frikën” duke folur të V ërtetën. Thirrja e Profesor Sami Repishtit për një elitë të re politike ndër shqiptarët –Elitë, “Patriotike, Demokratike dhe Profesionale” — jo vetëm që është aktuale sot, por edhe më e nevojshme se kurrë më parë në histori. I përjetëshëm qoftë kujtimi i Profesor Sami Repishtit!

Frank Shkreli

Nga Keze Kozeta Zylo/

Gjithë pjesëmarrësit në këmbë për të nderuar Fadil Berishën.

Qindra pjesëmarrës të ftuar special të Fadil Berishës u mblodhen në Cipriani organizuar nga drejtueset artistike Inva Mula dhe Dëshira Ahmeti Kerliu, me general sponsor znj. Fotini Allteni Kokeri dhe hosted nga Shoqata Shqiptaro Amerikane “Motrat Qiriazi”.

Ndërtesa gjigande Cipriani mban emrin e Giuseppe Cipriani ai që shpiku Carpaccio-n e famshëm dhe Bellinin origjinal, dhe që janë kthyer në ikona të Venecias, shumë të njohura në të gjithë botën.

Në hollin kryesor ishte varur banner me logon nga puna fotografike me supermodelet e botës ku pjesëmarrësit grupe-grupe bënin foton e radhës me maestron Berisha nga ekipi shumë profesional si Olsi Beçi dhe të tjerë të përzgjedhur nga Fadil Berisha.

Duke parë fotot me supermodelet, punën e jashtëzakonshme artistike-fotografike në mendje më vinin fjalët e autores amerikane Dorothy Parker e cila ka thënë: “Kreativiteti është një mendje e egër dhe një sy i disiplinuar”.

Ishte emocionuese të shihje në karpetin e kuq dhjetra artistë të shquar që mirëpriteshin nga një zotëri në art dhe në sjellje siç është Fadil Berisha, fotograf i modës dhe bukurisë, filantrop, humanitar, drejtor kreativ dhe mentor. Brendësia monumentale e ndërtesës Cipriani që mbante brenda një ikonë të artit të fotografisë si Fadil Berisha, e bënte dhe më madhështore dhe më të bukur këtë mbrëmje gala. Të larta takat e supermodeleve, por më madhështore u ngrit para nesh supermodelja botërore e moshës më të vjetër të punës në botë, 93 vjeçe, Carmen Dell’Orefice e cila shkëlqente aq shumë si tavanet e zbukuruara mahnitëse, në galanë e ditëlindjes së Fadil Berishës. Afresket e pikturuara me dorë dhe natyrisht portreti i saj i sjellë mjeshtërisht bardhë e zi nga Maestro Berisha e bënin këtë vend vërtetë të jashtëzakonshëm. Aty ishte ndërthurur madhështia historike me elegancën moderne.

Nje surprizë të bukur e mori dhe nga bukuroshja shqiptare Angela Martini. Një imazh i Fadil Berishës për 24 orë në Time Square në New York. “Doja që bota të shihte legjendën që ti je”, shkruante mes të tjerash ajo. Personalitete të shquara të artit, muzikes, skenës, veprimtarë të komunitetit, të shoqatave te Kombit si Harri Bajraktari “Nderi i Kombit”, Dr.Elmi Berisha kryetar i Federatës Panshqiptare “Vatra”, Ana Kohen Nderi i Kombit, Bruno dhe Kumrije Selimaj pronarët e “Club A Steakhouse” z. Qemal Zylo themelues i TV dhe Shkollave Shqipe “Alba Life” në gjithë Nju Jorkun, Vera dhe Ismer Mjeku, Toni Dovolani, Shpendi Xani, Dzemal Lanica kryetar i shoqatës “Ulqini”, veprimtaret e motrave Qiriazi si Agathia Luaka, Ariana Elezaj, Eva Burnazi, Myzi Aliaj, TV Kultura Shqiptare: Adem, Mimoza dhe Vera Belliu, Dr. Shpresa Xhakli, Lumi Hadri e shumë të tjerë nderuan në këtë mbrëmje gala. Nën tingujt e celistes së shquar Gjilberta Lucaj Cohen pjesëmarrësit trokëllinin nga një gotë verë në kokteilin e shtruar për këtë event.

Nën efektet e dritave audio musik performancën e hapën dy valltarë me vallen “K’cimi i Tropojës” që është zyrtarisht pjesë e Listës Përfaqësuese të Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të Njerëzimit në UNESCO, ndërkohë një slide show shfaqej në ekrean rreth Shqipërisë dhe Kosovës. Aktorja e Hollivudit Eliza Dushku përshëndeti të gjithë pjesëmarrësit dhe uroi Maestron Berisha. Ajo prezantoi divën shqiptare Inva Mula dhe Maestron Genc Tukici. Inva Mula e hapi spektaklin madhështor me këngën gati hymn: “Shqipëri o vendi im” shoqëruar nga Genci Tukiçi në piano. Çfarë harmonie e përkryer midis tyre, dukej sikur sollën Atdheun tonë në Manhattan. Kënga “Te volio bene” interpretuar nga Inva Mula ishte një tjetër sukses shoqëruar nga violinisti Olen Cezari, Genc Tukiçi të cilët luajnë në tastierë dhe në tela sikur vallëzojnë magjishëm në ajër. Olen Cezari dhe Genc Tukiçi performuan “V. Monti, Czardas”.

Modelja shqiptare Emina Cunmulaj udhëhoqi intervistat me njerëzit e shquar si Carmen Del, Nikki Haskell, Paula Shugart President o Miss Universe.

Një tjetër artiste e shquar e famshme ndriti skenën si gjithmonë Dëshira Ahmeti Kërliu e cila së bashku me Inva Mulën ishin drejtuese artistike të këtij spektakli madhështor. Dëshira interpretoi “O mio Babbino Caro” e cila shoqërohej me nje slide show me foto te realizuar nga mjeshtri Berisha. Artistja Cunmulaj foli për kontributin e Fadil Berishës dhe tributin që i ka dhuruar Nexhmije Pagarushës. Në nderim të këtij tributi intepretoi plot profesionalizëm Dëshira me këngën aq të dashur “Baresha”, ndërsa në ekran shfaqeshin pamje të hatashme nga Rugova, Kosova.

E pamundur të sjellësh të gjithë programin aq të detajuar, por mbresëlënëse ishte kabaja ne klarinetë të interpretuar mjeshtërisht nga Igli Tuga shoqëruar nga Genc Tukiçi.

Artistja me famë botërore Inva Mula prezantoi sponsorin kryesor zonjën fisnike Fotini Kokeri një filantropiste dhe bamirëse e mirënjohur. Një moment special ishin motrat e Fadilit në skenë. Kryetari i Komunës së Prishtinës z. Përparim Rama nderoi Fadilin në emër të kryeqytetit të Kosovës, gjithashtu Atifete Jahjaga ish presidente e Kosovës kishte përgatitur një dhuratë në emër të fondacionit.

Genc Tukiçi dhe Inva Mula performuan një këngë kushtuar mjeshtrit Berisha kompozuar nga Genc Tukiçi, gjithashtu ata intepretuan “Gëzuar Ditëlindjen” ndërsa nipi i Fadilit mbante kekun e ditëlindjes.

Pjesëmarrësit dëgjuan urimin nga presidentja e Kosovës znj.Vjosa Osmani, ndërsa në ballroom performuan valltarët. Ne ekran u shfaq filmi “Dear Albania” ku Eliza Dushku ishte artistja kryesore, ndërsa në skenë ajo qëndronte bashkë me vëllain e saj.

Këngëtarja e famshme e Sanremos Elsa Lila performoi dy këngë ndërkohë jepej një slide show me portretet e saj realizuar nga maestro Berisha. Elsa Lila prezantoi Dea Kërliu e cila ka qenë ish nxënësja ime pranë Shkollave Shqipe “Alba Life”, tashmë nxënëse në Man school një nga shkollat më të njohura në botë për art dhe muzikë. Dea intepretoi dy këngë, e cila premton shumë për në skenat botërore dhe është e ardhmja e Diasporës në art dhe më gjerë.

Parshqevi Simaku nga ferri në dritë, për herë të parë në skenë

Ajo doli për herë të parë në skenë pas ferrit ku kishte rënë dhe kjo fal Maestros Berisha. Parshqevi Simaku u prezantua nga Emina Cunmulaj në skenë dhe natyrisht publiku e mirëpriti me mjaft emocion dhe dashuri divën e muzikës shqiptare siç e quan Elton Iliriani, ëngjëlli mbrojtës i saj së bashku me Elvira Taten. Ata e nxorrën nga tuneli i errët në metropolin më të madh Nju Jork dhe e ringritën në dritën që meritonte, në dritën që i dhuroi publikut nga ninëzat e syve të saj të bukur. Diva u shoqërua nga Eltoni ku mbante në dorë dhuratën për Fadilin. Si një zog fluturues sa hapi gojën për të kënduar publiku u çua në këmbë dhe e shoqëronte me duartrokitje. Ajo ruante po atë butësi të kadifejtë, po ato flokë si pendë palloi dhe po atë mirësi në komunikim si gjithmonë me publikun.

Simaku e uroi Maestron duke interpretuar në skenë këngën: Globi (Dhuratë për ditëlindje). Ajo doli për herë të parë në këtë skenë madhështore pas kaq vitesh vuajtje, përpjekje, mundime dhe hidhërime!

Artistja premton shumë dhe publiku mezi e pret në skenë. Takimi midis mjeshtrit Berisha dhe Simakut ishte shumë i ndjerë, i bukur, rrezëlitës dhe njerëzor, ishte vërtetë një dhuratë e florinjtë në këtë vit jubilar realizuar nga Berisha. Parashqevi Simaku është nje artiste e rrallë që edhe pse ka kohë pa dalje në publik, të ngacmon kujtesën dhe vjen me një jehonë flladitëse shpirtërore dhe të frymëzon për të shkruajtur dhe për ta kujtuar me plot respekt, por mbi të gjitha me dashurinë si artdashëse e saj.

Ajo erdhi nga një qytet i vogël i Shqipërisë, Kavaja dhe u ngrit plot meritë në tempullin e artit, me zërin e saj melodioz, bukurinë femërore, delikatesën në plastikën e lëvizjeve të shoqërimit, buzëqeshjen e trëndafiltë si gonxhe shqipërie. Në këtë mbrëmje performuan shumë artistë të tjerë si artisti i shquar Arjan Kërliu së bashku me bandën “Dea” me muzikantin e talentuar Did Tezha dhe Elis Lloshi. Në këtë mbrëmje performoi dhe artistja tjetër e shquar Mira Konçi etj.

Humanistja Fotini Kokeri prezantoi avokaten e mirënjohur, Beti Beno, presidente e “Motrave Qiriazi” që ishin hosted për këtë mbrëmje dhe natë të paharrueshme duke nderuar ikonën e artit Fadil Berisha. Të nderuara për punët e tyre atdhetare, kulturore gjithmonë na bëjnë të ndihemi krenar për veprimtarinë e tyre. Ato i dhanë bursë studimore për Nora Muhaxhiri e cila përshëndeti me një këngë.

E nderuan me urimet e tyre Ambasadori i Shqipërisë në Uashington z. Ervin Bushati, miku i ngushtë i Fadilit z. Avni Mustafaj si dhe shoqata shqiptaro kanadeze.

Performuan dy yjet e Kombit çifti simpatik Merita Halili dhe Raif Hyseni, artistët e mirënjohur dhe shumë të dashur Gezim Nika “Shqiperi o nëna ime”, Albërije Hadërgjonaj, Yllka Kuqi.

Mbrëmja u mbyll duke shkuar të gjithë artistët në skenë dhe duke performuar së bashku “Xhamadani vija vija”. Ditëlindja e 65-të e ikonës së artit Fadil Berisha do të ngelet përgjithmonë në kujtesën e pjesëmarrësve, dashamirësve të artit, të muzikës, botës së artit. Gëzuar ditëlindjen Maestro Berisha dhe vepra juaj rroftë sa malet e Shqipërisë! Autorja e shkrimit është shkrimtare, autore e tetë librave, publiciste, mësuese dhe bashkëthemeluese e Shkollave Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit në gjithë New York-un dhe në Albany si dhe ka marrë titullin e lartë: Kalorës i Urdhrit të Flamurit nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë.

2 Prill, 2025

Manhattan, New York

Arben Iliazi/

Alket Veliu: Akademia të hartojë një dosje e plotë studimore për Çamërinë.

Fondacioni Çamëria “Hasan Tahsini” organizoi, në mjediset e Hotel Tirana Internacional, një aktivitet në kujtim të 80-vjetorit të masakrës së Filatit. Në 6 Mars 1945 u krye, në pabesi, në Filat – Çamëri, një nga masakrat më të tmerrshme ndaj popullsisë së shqiptare. “Sot kemi mundësinë të dëgjojmë nga studiues të shquar, për të vërtetën e Masakrës së Filatit, me analiza dhe fakte konkrete, duke na ndihmuar të kuptojmë thellë, jo vetëm atë që ndodhi, por edhe ndikimin që kjo masakër ka pasur në kujtesën tonë kolektive”, tha në fillim të takimit moderatorja Sildi Koqini.

Historiani i njohur, Akademik, Prof. Dr. Pëllumb Xhufi, u shpreh se politikanët shqiptarë në 30 vitet e fundit kanë heshtur përballë propagandës greke për spastrimin etnik të Çamërisë, edhe kur ajo është bërë në mes të Tiranës. Në propagandën politike, por edhe në historiografinë moderne greke ekziston një interpretim i mirëkoordinuar për të justifikuar masakrimin e çamëve dhe spastrimin etnik të Çamërisë në çastet e fundit ët Luftës së Dytë Botërore (qershor 19440 mars 1945), tha më tej Prof. Xhufi. Të gjithë udhqëheqësit grekë e kanë mohuar ekzistencën e një problem çam, i kanë deklaruar shqiptarët e Çamërisë si kolaboratorë të pushtuesve italo-gjermanë të cilët, nga frika e ndëshkimit për krimet që paskëshin kryer në dëm të grekëve, në mbarim të luftës ikën vullnetarisht në Shqipëri.

Këto fjalë kanë shqiptuar mu në mes të Tiranës, pa ua bërë kush fjalën dysh nga ana e shtetarëve të Shqipërisë demokratike (nëse përjashtohet presidenti Alia që i përkiste Shqipërisë komuniste).Të njëjtin refren shqiptojnë edhe historianët dhe akademikët grekë. Një zë i ndryshëm ndër ta është ai i Lambro Baltsiotis, një studiues i ri, i cili më së shumti jeton e shkruan jashtë Greqisë. Sipas tij, kur Italia fashiste sulmoi Greqinë, në tetor 1940, krerët e komunitetit çam u arrestuan dhe u dëbuan, duke u dhënë kështu çamëve muslimanë një provë se ata i prisnin gjëma edhe më të mëdha. Baltsiotis ka kapur thelbin e problemit çam, kur del në konluzionin se: “dëbimi i çamëve muslimanë nga Epiri perëndimor ishte rezultat i një politike shtetërore, një politike të frymëzuar nga ideologjia nacionaliste, që mbizotëronte në Greqinë e periudhës mes dy luftërave. Dëbimi i çamëve, prqa, ishte pjesë e politikës së shtetit grek për të ushtruar kinse të drejtën e tij për të dëbuar “jo grekët” nga territori i vet”. Në fakt historia e Greqisë së re është histori e dëbimit të muslimanëve, që në treva të tëra përfaqësonin një pjesë të mirë të popullsisë (Thesali, Peloponez, Kretë), tha në vijim Prof. Pëllumb Xhufi. Kushtetuta e parë greke e vitit 1822 e konsideronte Greqinë vendin e grekëve (ku jogrekët ishin të padëshiruar). Një historiane re greke, e formuar në shkollën shkencore gjermane, Georgia Kretsi, nënvizon: “ndërsa shqiptarët muslimanë të Çamërisë duheshin dëbuar, si jo grekë e gjithashtu si muslimanë, shqiptarët e krishterë u konsideruan nga politika helene potencialisht si “grekë të një gjuhe tjetër” dhe si të tillë mund të integroheshin dhe të asimiloheshin në shoqërinë greke”.

Presioni politik i shtetit grek mbi minoritetin musliman të Çamërisë vazhdoi të ushtrohej edhe nga pushtuesit e saj, italianët dhe, pas tyre, edhe gjermanët, ndoqën një politikë të përçarjes mes elementit musliman dhe atij të krishterë, tha më tej zoti Xhufi. Ndërkohë një numër i madh çamësh, u bashkua me forcat e ELAS-it. Kështu, në prill 1944 raportet gjermane flasin për “bandën bolshevike të Rexhep Plakut”, një komandant i shquar i forcave partizane. Në verën e vitit 1944, me 500 banorë çamë, muslimanë e të krishterë, u krijua batalioni i IV i regjimentit XV të ELAS-it. Pasi bëri një përmbledhje të masakrave që forcat e EDES-it, të komanduara nga nën/koloneli Krania, kryen në Paramithi, dhe krimet e pashëmbullta të ushtrisë greke, të drejtuar nga Napoleon Zerva, Prof. Xhufi citoi një raport të komandantit të misionit britanik, Woodhouse, të 16 tetorit 1945, i cili raportonte lidhur me këto ngjarje: ”Zervas, i inkurajuar nga misioni aleat nën komandën time, i dëboi çamët nga vatrat e veta më 1944 për të lehtësuar veprimet luftarake kundër armikut….Puna e Zervas u çua deri në fund nga një njësi e mbetur e tij, e drejtuar nga një oficer me emrin Zoto…Çamët morën atë që merituan, edhe pse metodat e përdorura nga Zerva kundër tyre ishin tepër mizore. Rezultati ishte gjithsesi shpërngulja e një popullsie, e një minoriteti të padëshiruar, nga territori grek. Ndoshta është më mirë t’i lëmë gjërat kështu”.

“Për këtë masakër”- tha Hajredin Isufi, historian, personalitet i shquar i Çamërisë, “kanë shkruar shumë dhe asnjëherë nuk kanë thënë të vërtetën. Dhe misionarët anglezë kur vinte puna i mëshironin çamët, por në fund të fundit nuk thanë asnjë gjë”.

Ngjarja është zhvilluar në këto rrethana: më datën 6 mars 1945, Lt. Cristo Kaca zbarkoi nga Korfuzi në pjesën kontinentale dhe ky zbarkim i tij ishte parë nga barinjtë e zonës. Ndër banditët e tjerë drejtues, dëshmitarët e tjerë konstatuan edhe Major Ilio Kaca, i cili erdhi nga Palo Fshati, si edhe kolonel Zotto. Ata kishin deklaruar se i përkisnin Organizatës së Plastiras, kanë qenë të veshur me uniforma ushtarake greke. Këtyre, më pas, iu bashkuan gangsterë të armatosur nga Korfuzi dhe nga popullsia lokale koloniste greke, diku rreth 50 deri 100 njerëz të armatosur. Masakra e Filatit shënoi nxjerrjen përfundimtare edhe të 5000 shqiptarëve të fundit të rikthyer pas marrëveshjes së dhjetorit 1944, në mes FNÇ dhe EAM.

Në fund të muajit mars 1945, një detashment i trupave britanike arriti në Filat, për të hetuar dhe raportuar në detaje mbi ngjarjet. Mirëpo, qeveria greke kishte marrë masat dhe udhëzuar Guvernatorin e Përgjithshëm të Epirit, për t’iu raportuar ushtarakëve britanike, se njësitë e Gardës Kombëtare Greke nuk sulmonin çamët dhe se ata kishin marrë veprime të përshtatshme kundër atyre që ishin përgjegjës për incidentet. Por toka çame në këtë kohë ishte e boshatisur nga popullsia. Asnjë dëshmi e vërtetë mbi atë çfarë kishte ndodhur në ato anë nuk mund të merrej në një territor të spastruar etnikisht nga banorët autoktonë.

“Mbaj mend dhjetëra rrëfime nga babai im dhe patriotë që vinin në familjen tonë. Unë jam “ushqyer” nga këto kujtime për dy masakrat, pasi vinin të gjalla rrëfimet për llahtarën që ndodhën në shtator të vitit 1944 dhe në mars 1945 në Spatar e Filat. Emrin Vanër e kam mësuar qysh në rininë time, pasi ishte rreth dy kilometar larg fashatit tonë Spatar. Dhe këtu u therën barbarisht 217 vetë, prej të cilëve 120 burra, 60 gra dhe 15 fëmijë. Vanra notoi në gjakun e pafajshëm të çamëve, duke u bërë pre e xhelatëve të pashpirt”, tha shkrimtari Enver Kushi. – Mbaj mend pyetjen që bënin në fund: C’kishim bërë që na vranë barabarisht? Kujt i kishim rënë në qafë? Ne kishim miqësi me të krishterët. Edhe me vllehët, edhe me grekët. Në shtëpinë tonë por edhe në familje të tjera të Spatarit, morëm në mbrojtje vëllezërit tanë nga Kastria. Po citoj një pjesë nga letra që Musa Demi i dërgoi Theodhori Vitos, njërit nga drejtuesit e EDES-it, publikuar nga hajredin Isufi: “kemi jetuar në miqësi dhe në paqe, si vëllezër. Kur të krishterët e fshatarve të Filatit ishin në rrezik nga propaganda e huaj, që nxiste vëllavrasje dhe për çarje, muslimanët morën në mbrojtje shumë të krishterë dhe u shpëtuan atyre jetën, nderin dhe pasurinë….Dhe tani ka ardhur koha që atë akt të lartë që kryen çamët muslimanë ndaj vëllezërve të tyre të krishterë, ta bëni dhe ju. Në fund të fundit jemi vëllezër të një gjaku. Ngritja e dorës dhe përgjakja e vëllait është turp i shëmtuar dhe historia do të shënojë si një njollë të zezë. Dorës së zezë ju duhet t’i vini fre, siç ia vumë ne…”. Nëse masakra e parë e Filatit, ajo e shtatorit 1944 ishte epilogu tragjik i Camërisë, ajo e marsit 1945 është epilogu i epilogut të tragjedisë çame, tha më tej Enver Kushi, duke përfunduar: Njerëzit ikin por në kokën e tyre mbetet shpirti, mbeten kujtimet, mbeten ëndërrat. E mbi të gjitha mbeten miqësitë. Ka plot dëshmi të kësaj miqësie, që u ndërpre kur familja ime u largua mes llahtarës së marsit 1945. Unë jap për rikthimin e këtyre miqësive, ato janë atje, përtej Qafës së Botës. Ato sfidojnë krimin, ngrihen mbi dasitë, urrejtjet, poltikat përçarëse mes popujve!

Drejtori i Institutit të Historisë, prof. Hamit Kaba, përmendi librin e historianit grek Jorgos Margaritis “Bashkëpatriotë të padëshiruar”, i cili tregon një realitet tjetër për ngjarjet e ndodhitë tragjike në Çamëri.

Besnik i parimit të të vërtetave që jep historia, larg ndikimit të politikës dhe nacionalizmit ekstrem, autori konkludon se shteti i pavarur grek, që në fillimet e jetës së tij, nuk u mësua të jetojë me komunitetet dhe minoritetet e tjera, pra me fe tjetër dhe me origjinë tjetër kombëtare. Jorgos Margaritis, me fakte tronditëse, jep shkatërrimin gradual të komunitetit hebre në Greqi, i cili arriti kulmin gjatë luftës së Dytë Botërore, veçanërisht në qytetin e Selanikut. Sipas autorit, në Selanik “antisemitizmi grek mori formën e tij më luftarake dhe njëkohësisht më politike e teorike, duke ofruar në këtë mënyrë materialin e parë për zhvillimin e organizatave me karakteristika nacionaliste, por edhe naziste”.

Në pjesën e dytë “Peripecitë e çamëve deri në dëbimin e tyre gjatë dhjetëvjeçarit të 40- ës”, Margaritis jep fatin tragjik të minoritetit tjetër historik në Greqi: të çamëve. Periudha së cilës i referohet autori, 1912- 1944, është e mbushur me tensione dhe urrejtje dhe “kur u kthye lufta në fillimet e dhjetëvjeçarit të 1940-së dhe bashkë me të u hapën në çdo vend kacekët e Eolit, retë e pasioneve dhe të kërcënimeve përfunduan në stuhi”.

Duke komentuar mbi gjendjen në Çamëri, koloneli anglez C.A.S.Palmer, në një raport pas vizitës së tij në Çameri, gjate 9-14 prill 1945, pasi përshkruen ndjenjat e urrejtjes se fortë greke kundër shqiptarëve që jetonin në zonat më të mira të Çamërise – Filati, Paramithia, Margëllici, Gumenica, thekson se : ”…ka qene gjithmonë një ndjenje urrejtje e fortë nga ana e grekëve të kësaj zone kundrejt çamëve”. “…Ushtarët e EDES-it gjeten mundësinë për hakmarrje. Përleshjet u hapën gjatë verës së vitit 1944 me provokime ndoshta nga të dy palët, një situatë që, pa dyshim, është inkurajuar nga gjermanët…. Sulme te reja u bënë në mars 1945, që ishin një vazhdim i ndjenjave ekstreme anti-shqiptare që ekzistojnë në Greqi për atë krahinë (Çamërinë) dhe jo të provokuara nga ana e vetë shqiptarëve. Si rrjedhim i këtyre sulmeve, tani nuk ka mbetur asnjë shqiptar mysliman në Greqi”…dhe “është e pamundur për shqiptarët të kthehen në vatrat e tyre sepse vendi kontrollohet nga Qeveria (nacionaliste) greke”.

Shtetet e Ballkanit u ngritën mbi bazën e ideologjive nacionaliste, tha më tej Prof. Kaba. Prandaj në Ballkan sundon historikisht një sherrnajë gjgande. Ajo që ndodhi me popullsinë çame në fund të Luftës së Dytë Botërore është rrjedhojë e kësaj ideologjie. Pra kemi të bëjmë me spastrim etnik ose më saktë “një shpërthim të dhunës, që synonte mbylljen e çështjeve të minoriteteve me metodën më radikale: metodën e zhdukjes së popullsive minoritare”. Çlirimi nga kompleksi i gjenocidit është afirmim dhe triumf i miqësisë mes popujve. Detyra jonë është të shërojmë plagët e genocidit dhe të ndërtojmë ura për të ardhmen, tha në përfundim Prof. Kaba.

Drejtuesi i Fondacionit Çamëria “Hasan Tahsini”, Alket Veliu, kërkoi nga Instituti i Historisë dhe Akademia e Shkencave një studim zyrtar shtetëror të mirëfilltë për Çamërinë që të jetë busull për politikën dhe institucionet tona shtetërore. “Ajo që ndjej unë dhe besoj shumë të tjerë është fakti që ne duhet të themi të vërtetat tona. Të vërtetat e Çamërisë, të historisë sonë kombëtare.

Çështja çame është një dimension tepër i dhimbshëm i tragjedisë kombëtare. Çamët akuzohen nga grekët për bashkëpunimin me fashistët. Ndërkohë që ka qindra partizanë, shqiptarë të Çamërisë, të vrarë në luftë kundër okupatorit dhe, nëse e kemi pak disi të vështirë të identifikojmë ata të gjithë që janë vrarë në Çamëri, e kemi pak më të thjeshtë që të identifikojmë shqiptarët e Çamërisë të vrarë në Shqipëri. Ndaj mendoj se duhet punuar për të ngritur një grup pune për të identifikuar këta shqiptarë të Çamërisë që kanë dhënë jetën për çlirimin e vendit.

Ajo që kemi nevojë sot është që të kemi një studim zyrtar shtetëror të mirëfilltë për Çamërinë. Do të ishte në nderin tonë kombëtar që Instituti i Historisë, Akademia e Shkencave të ngrinte një grup pune për të pasur një dokument historik të plotë, studimor për çështjen Çame që të jetë një lloj busulle edhe për zyrtarët dhe të gjitha ata që duhet të merren me çështjen çame; Parlamentin shqiptar, qeverinë, ministrinë e Jashtme që të mos të kemi qëndrime të shkëputura që kurrsesi nuk kanë bazë historinë. Pra duhet të kemi bazë historike shtetërore. Unë e konsideroj të rëndësishme këtë gjë”, tha drejtuesi i Fondacionit Çamëria “Hasan Tahsini”, zoti Alket Veliu.

“Vatra” Long Island, shtroi një darkë iftari me rastin e muajit të Ramazanit. I ftuar nderi ishte Imami, Edin Gjonaj. Në fjalën e mirëseardhjes, kryetari i Vatrës Long Island, Dr. Paulin Marku ju uroj mirëseardhjen të pranishmëve. Ai shprehu falënderime për të ftuarin special të darkës së “Vatrës”, mikun tim por edhe të degës tonë, Imam, Edin Gjonaj. Në fjalën e tij, Kryetari shprehu përgëzime për të gjithë ata që agjëruan me devotshmëri përgjatë muajit të Ramazanit. Me shpresën që Zoti të pranojë lutjet e të gjithë atyre që agjëruan në këtë muaj të shenjtë, dhe uroj që paqejeja, harmoniua dhe mirësia të mbizotërojnë në për të gjithë shqiptarët. Në si komb kemi dëshmuar modelin e harmonisë fetare që është një trashëgimi e hershme dhe do të vijojë të mbizotërojë në komunitetin tonë shqiptar në Long Island, N.Y. dhe më gjerë duke marrë vlera të shtuara në sfidat globale për mirëkuptimin e bashkëjetesës së besimeve fetare të ndryshme. Përulemi me nderim të veçantë rilindësve tonë kombëtar, kryengritjeve të shumta për Pavarësi, rezistencës së shqiptarëve për lirinë e besimit. Në mbyllje, Dr. Paulin Marku falënderoi të pranishmit për pjesëmarrjen si dhe shprehu mirënjohje për ata që mbështeten këtë darkë dhe së bashku mundësuam që të mbajmë Iftarin në ambientet e restorantit “Belle Vie”, administruar nga vatrani i degës tonë, Milaim Lekaj.

IMAM, EDIN GJONAJ: “Më lejoni të shpreh mirënjohjen time të thellë dhe nga zemra për Shoqatën Vatra Long Island dhe bordin e shkollës “Gjergj Fishta” për ftesën e përzemërt në iftarin që organizuan me kaq kujdes dhe dashamirësi. Nuk ishte thjesht një darkë—ishte një gjest me shumë domethënie që më preku thellë. Një falënderim i veçantë shkon për mikun tim të dashur, Paulin Markun, për mirësinë dhe respektin e tij—bashkë me të gjithë anëtarët e bordit—të cilët treguan vlera të larta dhe një shpirt të vërtetë komuniteti. Vendimi për t’u mbledhur bashkë, për të nderuar Ramazanin dhe ata që agjërojnë, flet shumë për karakterin dhe unitetin që na bashkon.

Iftari u zhvillua në ambientin e ngrohtë dhe mikpritës të restorantit “Bella Vie”, një vend i bukur dhe piktoresk në pronësi të bashkëkombasit tonë, Milaim Lekaj. Vendi ishte i përkryer, por ishte shoqëria ajo që e bëri mbrëmjen të veçantë. Kaluan disa orë të mbushura me biseda të përzemërta, ndarje emocionesh dhe momente të sinqerta që na afruan edhe më shumë si njerëz.

Ishte vërtet emocionuese të shihje njerëz me besime të ndryshme ulur në të njëjtën tryezë, jo të ndarë nga bindjet, por të bashkuar në shpirt. Një harmoni e tillë është në vetvete në përputhje të plotë me frymën e muajit të bekuar të Ramazanit—muaj reflektimi, mëshire, bashkimi dhe mirëkuptimi. Këto janë momente të rralla dhe të çmuara, që na kujtojnë më të mirën e asaj që jemi si popull. Jam thellësisht mirënjohës për ftesën, mikpritjen dhe ngrohtësinë që ndjeva atë mbrëmje.

Lutem që të kemi edhe shumë raste të tjera si kjo—mundësi për t’u mbledhur, për të festuar atë që na lidh dhe për të mbajtur gjallë vlerat që përcaktojnë identitetin tonë shqiptar. Ju uroj suksese të mëtejshme në punën tuaj të vyer për ruajtjen e gjuhës, kulturës dhe traditave tona, duke mbajtur gjithmonë të gjallë shpirtin shqiptar të mirëkuptim, harmonisë dhe dashurisë për njëri-tjetrin”.

Intervistoi për Gazetën Dielli – Dr. Iris Halili , Miami Florida
Kryetare Vatra Miami /Founder Klubi Flas Shqip

Rrëfim ekskluziv – Intervistë me Elvirën Tata, gruan që rigjeti dhe ndihmoi Parashqevi Simakun

Dy ditë pas publikimit të një videoje në rrjetet sociale nga gazetari Blendi Fevziu, ku një grua me pamje të ngjashme me këngëtaren legjendare Parashqevi Simaku shfaqej në një kronikë të televizionit amerikan ABC7, rrjetet shpërthyen: A është kjo diva jonë?
Në Manhattan, Elvira, një shqiptare me zemër të madhe, pa videon dhe ndjeu menjëherë një thirrje të brendshme. Me një parandjenjë të fortë dhe një dëshirë të pashpjegueshme, ajo nisi kërkimin në rrugët e qytetit. Vetëm pak orë më vonë, në një cep pranë Penn Station, ajo e gjeti.

“Iu afrova dhe e pyeta: ‘Are you Parashqevi Simaku?’ Ajo më pa në sy dhe tha ‘Yes’. U drithërova e tëra,” – tregon Elvira, e cila që nga ai moment nuk e la më vetëm.

Takimi që i ndryshoi jetën

Parashqevia, me një buzëqeshje të ëmbël, ndonëse në vështirësi, i tregoi Elvirës se ndodhej atje duke pritur një avokat që të ndihmonte në ribashkimin me djalin e saj. Elvira, me një ndjeshmëri të rrallë, i dhuroi buzëkuqin e saj të ri Dior, hoqi nga qafa shallin e saj dhe i dha byrekun që kishte marrë ta hante në pushimin e drekës në punë.
Që nga ai moment, nisi një histori miqësie, përkushtimi dhe dashurie njerëzore që do të prekte zemrat e shqiptarëve anembanë.
Komuniteti reagon: ‘Mos e lër vetëm’!
Pasi Elvira postoi një foto dhe një video me Parashqevinë në rrjetet sociale, telefoni i saj nuk pushoi më. Shqiptarë nga Shqipëria, Kosova, diaspora – të gjithë kërkonin të ndihmonin. Zonja Fotini Kokeri nga Florida i telefonoi menjëherë duke i thënë: “Mos e lër më vetëm, vendose në hotel, unë e paguaj.”
Shumë të tjerë u ofruan, përfshirë edhe aktivistin Elton Ilirjani, i cili gjithashtu shprehu gatishmërinë për të kontribuar. Së bashku, Elvira dhe Eltoni vendosën ta strehojnë përkohësisht në një hotel pranë shtëpive të tyre, për t’i dhënë Parashqevisë hapësirën dhe privatësinë që meritonte.

Artistët, publiku dhe heshtja!

Ndërsa fansat shpërthyen në gëzim, shumë artistë që kishin ndarë skenën me Parashqevinë qëndruan në heshtje. Pati edhe zëra që flisnin me xhelozi. Por dashuria e publikut ishte më e fortë. Këngëtarja Rita Ndoci ishte ndër të paktat që ndau kujtime me ngrohtësi dhe krenari.

Zemra e madhe e komunitetit dhe indiferenca e disa figurave publike!

Ndërsa disa figura të njohura si Begjet Pacolli dhe Halil Kastrati shprehën publikisht dëshirën për ta ndihmuar, Elvira tregon se nuk mori asnjë përgjigje kur i kontaktoi. I vetmi që ndihmoi konkretisht dhe në heshtje ishte z. Kadri Morina, i cili ofroi mbështetje financiare për strehim në Manhattan dhe vijon të ndjekë gjendjen e saj nga afër.

Një jetë e re, një frymë e re!

Sot, Parashqevia jeton në një ambient të ngrohtë ku ka gjetur paqe dhe identitetin e saj. Ajo gatuan, qep, dëgjon muzikë dhe pret me padurim telefonatat nga djali. Ka krijuar një miqësi të ngushtë me Elvirën, mamanë dhe vajzën e saj dhe tashmë ato janë bërë si një familje.

Muzika, mision i jetës!

“Muzika është jeta e saj. Ajo nuk mund të jetojë pa të,” – thotë Elvira. Parashqevia ëndërron një recital në Shqipëri, për të falënderuar të gjithë ata që nuk e harruan. Ajo planifikon rikthimin në skenë dhe thotë se këtë herë, do të këndojë për shpirtin e publikut.

Një nënë, një grua me yll në ballë!

“Është nënë para së gjithash,” – rrëfen Elvira me emocione. “Ka një shpirt të pastër që më ka ndryshuar edhe mua. Më ka mësuar të fal, të jem më e duruar dhe më e përkushtuar ndaj atyre gjërave që kanë vërtet rëndësi në jetë.”

Elvira e përmbyll me fjalët: “Të gjithë mendojnë se isha unë që e shpëtova Parashqevinë. Por në të vërtetë, ajo po më ndryshon mua. E bekuar qoftë ajo ditë që e takova.”
Një histori që nuk është thjesht për një artiste të madhe. Është një testament i fuqisë së dashurisë njerëzore, i shpresës dhe i ringjalljes së shpirtit.
Për më shumë informacion, intervista me zonjën Elvira në vazhdim.

“Engjëlli i saj në Manhattan” – Intervistë me Elvirën, gruan që rigjeti dhe ndihmoi Parashqevi Simakun

Gazeta Dielli sjell një rrëfim të rrallë, të jashtëzakonshëm, ku zemra, ndjesia dhe dashuria ndaj një artisteje i dhanë jetë një prej historive më prekëse të komunitetit shqiptar në diasporë. Elvira Tata, shqiptarja që jeton në Manhattan, është personi që rigjeti dhe qëndron pranë Divës shqiptare – Parashqevi Simaku.

Si lindi kjo histori? Si e gjete Parashqevi Simakun?

Elvira: Gjithçka nisi kur pashë një video në Instagram nga gazetari Blendi Fevziu. Aty shfaqej një grua që i ngjante shumë Parashqevi Simakut, në një kronikë të ABC7 News. Poshtë emrit ishte shkruar “Simaku Nofle ”. Ata e quanin “homeless” dhe pyesnin nëse ishte ajo. Më erdhi shumë keq. Menjëherë mendova: nëse e gjej, do e marr në shtëpinë time. Banoj në Manhattan, dhe me këtë dëshirë në zemër dola të nesërmen dhe fillova ta kërkoj në zonën e Penn Station. Nuk më zuri shumë – sapo dola nga stacioni, e pashë, ulur buzë rrugës, me atë buzëqeshje të butë dhe të njohur. U afrova, dhe e pyeta në anglisht: “Are you Parashqevi Simaku?” Ajo u kthye dhe m’u përgjigj thjesht: “Yes.”

Si ishte takimi juaj i parë?

Elvira: Ajo ishte shumë e sjellshme, kishte një fytyrë të qeshur e të bukur. Më tha se nuk fliste shqip prej shumë vitesh dhe se po priste një avokat që do e ndihmonte të takohej me djalin e saj pas shumë vitesh. I dhashë një të kuq buzësh Dior që kisha blerë për veten, I hodha në qafë shallin tim që të ndihej ngrohtë dhe I ofrova një byrek me spinaq që e kisha bërë vetë. Ajo qeshi, e pranoi me mirënjohje dhe më tha: “Kam vite pa ngrënë byrek.”

Si reagoi komuniteti shqiptar kur ndave fotot dhe videon?

Elvira: Telefoni im nuk pushoi. Shqiptarë nga New York-u, Shqipëria, Kosova, diaspora – të gjithë telefononin, falënderonin, ofronin ndihmë. E para më telefonoi Fotini Kokeri nga Florida, duke më lutur që ta mbaja Parashqevinë me vete, ta vendosja në një hotel me shpenzimet e saj. Më tha: “Mos e lër vetëm.” Pastaj më telefonuan shumë të tjerë, përfshirë Elton Ilirjanin që kërkoi ta ndihmonte. Unë u ndjeva e përmbushur dhe vendosa ta mbaja vetë në shtëpinë time.

Si vazhdoi kujdesi juaj ndaj saj?

Elvira: Shkova tre herë atë ditë për ta marrë. Ajo më thoshte: “Do vij, kismet.” Ishte shumë e sjellshme dhe e përulur. Më pas, bashkë me Eltonin, vendosëm ta sistemojmë në një hotel pranë nesh për të pasur pak privatësi dhe qetësi. Ajo ndjeu se ishte respektuar. Ndërsa disa figura të njohura si Begjet Pacolli dhe Halil Kastrati shprehën publikisht dëshirën për ta ndihmuar, asnjëri nuk dha përgjigje kur i kontaktova. Ai që ndihmoi konkretisht dhe në heshtje ishte z. Kadri Morina, i cili ofroi mbështetje financiare për strehim në Manhattan dhe vijon të ndjekë gjendjen e saj nga afër.Mirënjohje pa fund atij, Eltonit dhe të gjithë dashamirësve të Divës që ndihmuan në llogarinë e hapur për të.

Në një moment kur një zë i artit shqiptar ndodhet në nevojë, a nuk është artistike dhe njerëzore të tregojmë zemrën, ashtu siç dikur i dhamë duartrokitjet?

Elvira :Të them të drejtën, kam ndjekur me shumë vëmendje reagimet që erdhën pasi u mësua historia prekëse e Parashqevi Simakut. Shumë artistë, brenda dhe jashtë vendit, folën me ndjenjë dhe respekt për të. Por, në të njëjtën kohë, shumë të tjerë heshtën. Disa ndoshta nga mosdija, të tjerë nga stepja, dhe ndoshta disa nga xhelozia që, për fat të keq, ka ekzistuar gjithmonë në skenën artistike.
Parashqevia nuk ishte thjesht një këngëtare. Ajo ishte një zë brilant, një ikonë që na bëri krenarë dhe na bashkoi përmes këngës. Ajo ishte idhulli i një brezi të tërë, e ftuar në çdo festival, fituese e shumë çmimeve të para. Kjo ndër vite e vendosi në një pozicion të veçantë dhe të privilegjuar, por për fat të keq, në një botë ku arti shoqërohet shpesh me konkurrencë të ashpër, ky pozicion solli edhe xhelozi e pakënaqësi.
Dhe sot, kur ajo u gjend në një moment të vështirë, shumë prej atyre që dikur ndanin skenën me të, nuk thanë asnjë fjalë. Të paktët që folën, si Rita Ndoci, treguan shpirtin e vërtetë të artit – ndjeshmërinë, dashurinë, mirënjohjen, kujtimet.
E megjithatë, Parashqevia nuk mban mëri. Ajo nuk gjykon, nuk flet keq për askënd. Zemra e saj e madhe di vetëm të falë, të kuptojë, dhe të ecë përpara me dinjitet.

Si është marrëdhënia juaj sot me Parashqevi Simakun?

Elvira: E quajmë njëra-tjetrën si motra. Ajo më thotë “engjëlli im.” Kalojmë shumë kohë bashkë – në shtëpinë e saj, në pazar, në dreka, në shëtitje. Vjen edhe në shtëpinë time, është shumë e lidhur me mamanë dhe vajzën time. Jemi bërë një familje.

Si po ndihet ajo tani në shtëpinë e saj të re?

Elvira: Është shumë më mirë. Gatuan, qep, dëgjon muzikë. Ka filluar të gjejë veten. Pret me padurim një telefonatë nga djali. Më shpreh gjithmonë falënderim: “Ti më premtove që do më shpëtoje – dhe e mbajte fjalën. Do të jem falënderuese përjetë.”

Po muzika? E ka rikthyer atë dashuri për artin?

Elvira: Ajo nuk e koncepton jetën pa art. Muzika është jeta e saj. Edhe kur ishte në rrugë, dëgjonte këngë jazz dhe këndonte nën zë. Ajo është vetë muzika.

A do rikthehet Parashqevia në skenë?

Elvira: Po, patjetër. Kjo është dëshira e saj më e madhe. Të ngjitet në skenë dhe të këndojë për popullin që e deshi dhe e priti për vite. Parashqevia ëndërron një recital në Shqipëri, për të falënderuar të gjithë ata që nuk e harruan. Ajo planifikon rikthimin në skenë dhe thotë se këtë herë, do të këndojë për shpirtin e publikut.

Çfarë ka më shumë nevojë tani?

Elvira: Ka nevojë për një ribashkim emocional me familjen, për të krijuar një qetësi që i mungoi për vite. Ka nevojë për dashuri të pastër, përkrahje të vërtetë dhe një hapësirë për të krijuar sërish këngë.

A ndan kujtime të bukura nga e kaluara e saj?

Elvira: Po, pafund. Flet me mall për kohën kur doli për herë të parë në audicion, si e përqafuan që në fillim për zërin e saj. Kujton trofetë që i kushtonte gjithmonë publikut. Ka një memorie të jashtëzakonshme dhe flet me shumë ndjenjë.

Çfarë ndikimi pati tek ty kjo përvojë me Parashqevinë?

Elvira: Më duket se më ndryshon përditë. Më bën më të butë, më tolerante, më të dashur. Më mëson të mos urrej, të mos gjykoj. Ka një shpirt të pastër ajo. Më ka mësuar të fal, të jem më e duruar dhe më e përkushtuar ndaj atyre gjërave që kanë vërtet rëndësi në jetë. Ajo më mëson edhe receta gatimi nga nëna e saj. Ndihem me fat që e kam afër dhe e quaj mike, motër. Të gjithë mendojnë se isha unë që e shpëtova dhe i ndryshova jetën Parashqevisë. Por në të vërtetë, ajo po më ndryshon mua gjithashtu. E bekuar qoftë ajo ditë që e takova.”

Faleminderit nga zemra, Elvira! Ti nuk gjete thjesht një këngëtare të humbur, por një shpirt të bukur që i kishte munguar kaq shumë publikut shqiptar. Falë dashurisë dhe përkushtimit tënd, kjo histori mori jetë.