Nga Keze Kozeta Zylo/

7 Shkollat Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit si në Staten Island, Brooklyn, Queens, Bronx, Manhattan më parë, Online dhe Albany kjo e fundit shkolla më e re në Diasporë festuan cep më cep të Nju Jorkut Ditën e Shenjtë të Pavarësisë së Kosovës sonë martire.

TV dhe Shkolla Shqipe “Alba Life” u krijuan në funksion te Kombit dhe Kosovës 18 vjet më parë atëhere kur milloshevici, hitleri i ballkanit dhe shteti i tij nazist, vrau, therri, dënoi, dhunoi, ushtroi genocid mbi popullin e pafajshëm të Kosovës. Si themelues Qemal Zylo bashkë me familjen e ndjemë të nevojshme për të qenë një zë më shumë si media dhe shkolla shqipe në Diasporë.

Duke organizuar aktivitete në kolegj, apo duke marrë pjesë aktive në demonstrata, sheshe për Kosovën, ishte më se e domosdoshme për të krijuar TV dhe shkollat shqipe pasi mijëra fëmijë në këto aktivitete flisnin vetëm anglisht dhe të sensibilizonim mbarë opionionin.

Sivjet në 17 Vjetorin e saj kemi bekimin e Kosovës të patriotëve të mëdhenj dhe njerëzve të thjeshtë pasi nga një shkollë që ishte në fidanishten e Staten Island u bë dhe u përhap në 7 shkolla në gjithë Nju Jorkun. Nxënësit nën udhëheqjen e mësueseve profesioniste si: Entela Muda, Elona Shkreta, Fatlinda Bajçinca Gashi, Rozeta Hyseni, Helena Ujkaj, Albana Lazri, Erinda Isufaj, Vjollca Skënderi, Gresila Basha, Era Shkëmbi Çorbaxhi dhe Edvina Belishta dhanë koncerte të larmishme patriotike nëpër të gjitha klasat e tyre. Ata i kënduan Adem Jasharit, Kosovës, UCK-së, intepretuan poezi nga Ali Podrimja, Azem Shkreli, Agim Shehu dhe të tjerë që i kanë kënduar me aq dashuri Kosovës dhe Kombit.

Metodat e mësimdhënies janë të larmishme dhe studimi i historisë të Kosovës i ndihmon ata të respektojnë vërtetësinë e burimeve historike, dhe në të ardhmen jam e sigurtë se do ta kuptojnë historinë e falsifikatorëve serbë kundër shqiptarëve, ndryshe padija për të shkuarën na bën skllevërit e saj.

Mësuesit me klasat më të reja përqëndrohen kryesisht në informacionin e panjohur apo pjesërisht për nxënësin ku zhvillohet kompetenca e lëndës “analiza shkak – pasojë” .

Mësueset me profesionalizëm ushtrojnë komunikimin gojor dhe krijojnë ndërveprime në klasë që i ndihmon nxënësit të jenë më të përfshirë gjatë orës së mësimit dhe më të motivuar për të mësuar historinë.

Koncertet ishin të larmishme të bukura dhe atdhetare. Tek i shihja me flamujt e shtetit të Kosovës dhe të Kombit ndihesha tejet e emocionuar, e gëzuar dhe e motivuar për të punuar më shumë. Ata kërcyen vallen e Flamurit, vallen e Kosovës, vallen e Xhamadanit, Pogonishten, valle të tjera dhe natyrshëm shumë prej tyre duken sikur janë Ansambli i shtetit.

Vallja e Flamurit, Vallja e Çamërisë nga nxënësit në Staten Island dhe K’cimi i Tropojës nga nxënësit e Alba Life në Bronx u performua në Bashkinë e Nju Jorkut dhe Parlament ne Albany ku pjesëmarrësit i shoqëruan me duartrokitje të zjarrta. K’cimi i Tropojës pranuar nga UNESCO është krenari për ne që e performojmë për 18 vjet radhazi.

Të gjithë prindërit falenderojnë, shprehin mirënjohjen e tyre të pakufishme për themeluesit, mësuesit që punojnë papushuar dhe me një korrektësi të jashtëzakonshme sikur të jemi shkollë Harvardi pasi sipas tyre nuk falet një minutë të iki bosh.

Një gjyshe nga Kosova që më sjellë nipin dhe mbesën e saj pasi më uroi Gëzuar Pavarësinë e Kosovës më tha se nuk ka gëzim më të madh kur unë shoh gjithë këta fëmijë shqiptarë që mblidhen si zogjtë së bashku dhe cicërrijnë në gjuhen tonë hyjnore. sllobodani krimin e parë që bëri ishte të mbylleshin shkollat shqipe. Ndërsa mësuese Fatlinda Bajçinca Gashi nga Prishtina tha se unë gjithmonë prekem dhe sot kujtoj ditët e trishta të miat kur regjimi serb na mbylli shkollat shqipe dhe ne vazhduam nëpër shtëpia dhe nuk e lamë asnjhërë gjuhën tonë.

E meqënse jemi tek Pavarëia e Kosovës, për koicidencë sot Universiteti i Prishtinës ka 55 Vjetorin e krijimit të tij ku i ndjeri Prof. Isa Bajçinca është bashkëthemelues i tij. Ai ishte gjuhëtar shqiptar, ishte profesori më i dalluar i gjuhës dhe ish pjesëmarrës në Kongresin e Drejtshkrimit në Tiranë më 1972. Ai ka ligjëruar lëndën Kultura e Gjuhës si dhe Sintaksën e Gjuhës Shqipe. Ka qenë autorë e bashkautorë i shumë librave shkollorë. Ai ishte gardiani më i fuqishëm i gjuhës së unisuar shqipe.

Sjellë shembuj nga mësueset nga Kosova meqënse jemi në ditën e shenjtë të Kosovës dhe ne kemi fatmirësisht shumë nxënës, prindër që janë nga Kosova dhe që janë mbështetës shumë të fuqishëm të Shkollave Shqipe “Alba Life” .

Të dëgjosh nxënësit kur recitojnë poema është emocionuese. Ja disa poetë Ali Podrimja si: Me shekuj kam shitur gjakun e rritur jam me gjakun e shitur/ Me shekuj kam hëngër me veten/ e ditur s’kam të qesh me veten e tepruar… Miq, Kosova është gjaku im që nuk falet!

Apo Azem Shkreli si: Në vargun me krushq atdheu është krushku i pare/ Në të tëra meshat shenjte ai është Meshari/ dhe poeti i shquar tepelenas Agim Shehu si: Posi nga zër’ i perëndive

u zgjua kontinenti plak/ Nga cili akt i tragjedive/ sot mbi Kosovë kulloi kaq gjak?

Të gjithë nxënësit me seriozitetin sikur të jenë student universiteti e uruan Kosovën nga zemra e tyre dhe të jetë e pavarur përjetësisht. Në Bronx ishte ndarë dhe torta për Kosovën dhuruar nga prindi dhe mbështetëse e shkollave Mirela Arifaj.

Ndërsa shkruaj këtë reportazh për aktivitetete e Shkollave Shqipe “Alba Life” në të gjithë Nju Jorkun nuk e di pse nuk më ndahen nga mendja vargjet aq të dashura dhe të ndjera për mua dhe me këngë në buzë vazhdoj të bëj ritualin tim:

Dashkam sonte ta tund botën,

Pikën e lotit ta bëj krua,

Për Kombin të ngre Flamurin,

Me Kosovën mish e thua.

Gëzuar Kosova jonë dhe me shpirt e profesionalizëm e festuam Cep me cep 17 Vjetorin e Pavaresise së Kosoves nga Alba Life, Ambasadorit i Kombit Amerikë.

Gëzuar Kosova jonë!

-Bilbili i Kosovës, Mbretëresha e muzikës shqiptare, Këngëtarja e Shekullit, Artiste e Merituar, Nderi i Kombit, janë disa prej epiteteve dhe dekoratave për këngëtaren e madhe shqiptare, Nexhmije Pagarusha/

-Në 7 Shkurt 2014, Nexhmije Pagarusha qante per shuarjen e Vaçe Zeles “Unë Vaçen e kam shpirt. Unë me të do jetojë derisa të shkojë edhe unë te ajo…” Fliste e qante këngëtarja për këngëtaren, e pyetur nga korrespondenti në Kosovë tani i Gazetës DIELLI/

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

PRISHTINË, 7 Shkurt 2025/ Bilbili i Kosovës, këngëtarja Nexhmije Pagarusha, e lindur në 7 Maj 1933 në fshatin Pagarushë, ka ndërruar jetë në moshën 86 vjeçare, njoftohej në 7 Shkurt 2020.

 Bilbili i Kosovës, Mbretëresha e muzikës shqiptare, Këngëtarja e Shekullit, Artiste e Merituar, Nderi i Kombit, janë disa prej epiteteve dhe dekoratave për këngëtaren e madhe shqiptare, Nexhmije Pagarusha, për të cilën vlerësimet më të larta shpreheshin edhe në mesazhet e shumëta të ngushëllimit.

E vlerësonte lart edhe media, duke theksuar se “Nexhmije Pagarusha, ikona e muzikës shqipe, ishte e njohur si një grua e cila gjatë gjithë karrierës së saj i ka shërbyer me nder dhe dashuri atdheut të saj përmes artit” dhe se “mendohet se ajo ka interpretuar mbi 150 këngë”.

7 SHKURT 2014: QANTE KËNGËTARJA PËR KËNGËTAREN

Pikërisht në 7 Shkurt 2014, kam shkruar se  Bilbili i Kosovës Nexhmije Pagarusha qante për Vaçe Zelen që u shua një ditë më parë në Basel të Zvicrës në moshën 75 vjeçare:

PËR VAÇE ZELEN SOT QANTE EDHE BILBILI I KOSOVËS

Prishtinë, 7 Shkurt 2014-Behlul Jashari/ Për Vaçe Zelen sot qante Nexhmija Pagarusha, u përgjigj me shumë lotë kur e pyeta si ndihet Bilbili i Kosovës në këtë ditë lamtumire nga Prishtina të Ikonës dhe Mbretëreshës së Këngës Shqiptare.

“Unë Vaçen e kam shpirt. Unë me të do jetojë derisa të shkojë edhe unë te ajo…”, flet  këngëtarja për këngëtaren.

Dhe, si ta ngushëllojë veten vazhdon: “Është me mua Vaçja.Vetëm trupi i saj nuk është, se shpirti i saj është me mua…”

“E takimi i parë ju kujtoht sot?”, e pyesim Nexhmijen.

“Takimi i parë ishte në Shqipëri në vitin 1971. E kam parë në skenë, nuk më ka ndodhë kurrë në jetë dikush të shkëlqejë si ajo, shkëlqente njerëzimi, e mira e saj, shpirti i saj i shëndritshëm…Edhe kur e kam takuar nga afër më është dukur ashtu, më e bukura, më e mira…Unë kam takuar shumë njerëz, kam parë botën, por si Vaçja që më ka hyrë në shpirt nuk kam parë”, shprehet Nexhmija.

Dhe vijon gjithnjë mes lotëve: “I dua të gjithë njerëzit, më duan…Po ajo, Vaçja, është imja, dhe unë ate e mbajë në shpirt. Trupi i saj shkoi, por shpirti i saj është te unë. Ngushëllime gjithë Shqipërisë, gjithë Kosovës, gjithë kombit dhe gjithë njerëzve…”, shprehet Bilbili i Kosovës.

Nexhmija kujton komunikimin e saj të fundit me Vaçen. “Tash kur kishte dalë prej spitalit, që ishte katër muaj, bisedova edhe u gëzova shumë se më tha ishte më mirë…”

 Nexhmije Pagarusha, mes shumë artistëve, shumë njerëzve të pikëlluar kishin ardhur pasditen e sotme në Aeroportin ndërkombëtar “Adem Jashari”  në Prishtinë për të pritur mbërritjen e trupit të pajetë të këngëtares së njohur shqiptare, Vaçe Zela, dhe për lamtumirën artistes së madhe.

Mes tyre ishte, ambasadori i Shqipërisë në Kosovë, Islam Lauka, i cili tha se këtu në Prishtinë plotësohej amaneti i fundit i Vaçe Zelës. “Siç më thanë edhe motrat e saj, ka kërkuar vetë Vaçja që të kalojë nëpër Kosovë, drejt Shqipërisë… Me zërin e saj, me shpirtin e saj, i ka kënduar këtij vendi, i ka kënduar kombit tonë…”, tha ambasadori shqiptar Lauka.

Si një yll, Vaçe Zela, u shua dje në një spital në Basel të Zvicrës, pas një sëmundjeje të gjatë, në moshën 75 vjeçare.

NGA ARKIVI

4 Maj 2010: KOSOVË – NEXHMIJE PAGARUSHA DEKOROHET ME  ÇMIMIN “ARTISTE E MERITUAR”

PRISHTINË, 4 Maj 2010- B.Jashari/.- Nexhmie Pagarusha, e njohur edhe si “Bilbili i Kosovës”, u dekorua sot nga  Presidenti i Republikës së Kosovës, Fatmir Sejdiu, me çmimin “Artiste e Merituar” për veprimtarinë dhe kontributin e veçantë dhënë kultivimit të muzikës dhe këngës së përsosur shqipe, teatrit dhe filmit.

Dekorata u dorëzua sot solemnisht në ambientet e zyrës së Presidentit të Kosovës.

Në arsyetimin e dekorimit të znj. Pagarusha, Presidenti Sejdiu theksoi se “kontributi i Nexhmije Pagarushës në fushën e krijimit, kultivimit, interpretimit dhe të promovimit të artit muzikor shqiptar është i një rëndësie të jashtëzakonshme”.

“E përkushtuar gjithë jetën për të  ngritur vlerat e artit muzikor, duke krijuar identitet referues kulturor, duke qenë zë i fuqishëm i shpirtit dhe vlerave estetike shqiptare, ajo ishte dhe mbetet shenjë identifikuese  e Kosovës dhe simbol i artistit që me veprën e vet komunikon në mënyrë autentike dhe përherë frymëzuese me një audiencë të gjerë muzikore”, theksohet në arsyetim.

Po ashtu vlerësohet se Nexhmije Pagarusha “është shembulli më i mirë i personalitetit që tërë jetën ia kushtoi zhvillimit dhe ngritjes së artit dhe kulturës shqiptare dhe si e tillë ajo është frymëzim nxitës për brezat krijues dhe interpretues të artistëve”.

Presidenti Sejdiu e dekoroi znj. Pagarusha në 77-vjetorin e lindjes së saj dhe dekorimi u bë në  bazë të Nenit 84, pika 28 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, si dhe në bazë të Nenit 3, 34 dhe 49 të Rregullores mbi Dekoratat, Urdhrat dhe Titujt e Nderit të Kosovës që i jep Presidenti i Republikës së Kosovës dhe Procedurat e Dhënies së tyre.

27 Nëntor 2012: “NDERI I KOMBIT” PËR NEXHMIE PAGARUSHËN

     TIRANË, 27 Nëntor 2012/ATSH/.- Presidenti Bujar Nishani nderoi të martën me Urdhrin “Nderi i Kombit” këngëtaren e madhe shqiptare, Nexhmie Pagarusha, me motivacionin: “Artistes së shquar me zë të rrallë dhe interpretim virtuoz, që i dha shpresë dhe besim popullit shqiptar të Kosovës në vitet e vështira të pushtimit serbomadh dhe që i shtoi vlera dhe cilësi të reja kulturës shqiptare, duke u bërë pikë e rëndësishme referimi në historinë e saj”.
     Në ceremoninë e zhvilluar në Presidencë, ku ishin të pranishëm personalitete të artit dhe kulturës shqiptare,
Presidenti vlerësoi veprën e madhe kulturore dhe artistike të zonjës së madhe shqiptare, Nexhmie Pagarusha.
     “Gjatë 100 viteve, ne shqiptarët kemi qenë të pushtuar e të ndarë, por kulturën e këngën kurrë nuk mundën ta izolojnë, ta pengojnë, apo ta ndrydhin. Për ne është fat që, veçanërisht në momentet e vështira të izolimit, mesazhi përmes artit, përmes shpirtit të zonjës së madhe Nexhmie Pagarusha, ishte ndër gjërat e pakta që na mbante gjallë shpesën për të qenë një ditë pranë njëri-tjetrit”, u shpreh Nishani.
     Artistja e madhe, me fjalët e saj i emocionoi të pranishmit, ndërsa përcolli urimet më të mira për ditën e gëzueshme të 100-vjetorit të Pavarësisë. /a.s/ /m.m/

Nga Keze Kozeta Zylo/

Kryeqyteti i shtetit të Nju Jorkut, Albany në mjediset e Senatit brenda Parlamentit mirëpriti Diasporën Shqiptaro Amerikane dhe personalitete të shquara të Kosovës. Ndërsa ecnim me nxënësit ne këtë ndërtesë gjigante prej graniti e përfunduar në vitin 1899 që është në fakt një shumëllojshmëri stilesh arti, punime magjepsëse, duke përfshirë rilindjen romane dhe franceze që i duhej 32 vjet (1867-1899) me pesë arkitektë për t’u përfunduar, kujtonim vitin e kaluar, ceremoninë e16-të vjetorit të Pavarësisë së Kosovës që u organizua për herë të parë në historinë e saj.

Nderonin në këtë ceremony Ambasadori Blerim Reka, Konsulli i Pergjithshëm i Republikës së Kosovës në Manhattan, bashkë me stafin e tij.

Dita e hënë e 3 shkurtit ishte një ditë mbresëlënëse për pjesëmarrësit shqiptarë dhe natyrisht për të gjithë popullin shqiptar në Albany në kryeqytetin e Nju Jorkut në kremtimin e vitit të 17 të të Republikës së Kosovës.

Organi legjislativ i shtetit të Nju Jorkut vendosi që të ndalojë diskutimet e tij të rendit të ditës për të përkujtuar 17-vjetorin e Pavarësisë së Kosovës duke festuar të kaluarën e saj, duke pranuar të tashmen e saj dhe duke pritur me optimizëm të ardhmen e saj.

Ceremonia u moderua nga dy shqiptarë te mirënjohur, atdhetarë të flaktë plot kulturë dhe profesionalizëm të cilët janë zonjusha Vanesa Limani shefe e kabinetit të senatores Jessica Scarcella-Spanton dhe Fitim Shabani shef i kabinetit të Ansambleistit Charles D. Fall.

Ata jane dy të rinj që vinë nga Kosova martire, punojnë plot krenari dhe kanë një të ardhme të ndritur.

Ata thanë se një falënderim i madh iu takon Asambleistit Charles Fall dhe Senatores Jessica Scarsella Spanton për mbështetje dhe realizimin e këtij eventi madhështor. Në këtë ceremoni festive dhe te mirëorganizuar ishin të ftuar dhe Shkollat Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit. Nderuan me pjesëmarrjen e tyre nxënësit e fidanishtes së parë të shkollave shqipe në Staten Island si dhe nga Queensi dhe Bronxi të drejtuar nga z. Qemal Zylo shoqëruar nga mësueset Elona Shkreta Alikaj, Era Çorbaxhi, Algert Çorbaxhi nga shkolla më e re në Albany në bashkëpunim me prindërit Denisa Loka, Rudina Martini, Arjeta Gjonbalaj, Enver Lajqi dhe z.Djaloshi me familjen e tij.

Ndonëse ishte ditë mësimi të gjithë kishin marrë leje për këtë ditë historike dhe së bashku u nisëm me makinat tona drejt Senatit. Nderonin këtë ceremoni modelja Emina Cunmulaj Konsulle e Nderit, z.Hakim Buxhaku Kryetar i Shoqatës Atdhetare Dibra, kryetar i Bordit ekzekutiv të Shoqatës Shqiparo Amerikane “Skënderbej” Inc. në New York z. Gëzim Lamçaj dhe Kryetari i shoqatës “Ulqini” në New York z. Xhemo Lanica.

Ambasadori Blerim Reka, Konsulli i Përgjithshëm i Kosovës në New York përshëndeti dhe falënderoi në emër të shtetit shqiptar, Senatin e shtetit të Nju Jorkut për mbështetjen që i bën Kosovës, popullin amerikan që kanë ndikuar fuqimisht në Pavarësinë e saj.

Ambasadori Blerim Reka në përshëndetjen e tij ndërmjet të tjerash tha se: “Shteti më i ri evropian, lindi nga lufta çlirimtare kundër kolonializmit, aparthejdit dhe gjenocidit të Serbisë kundës popullit shqiptar.

Sot Republika jonë është vendi më demokratik, më pro-amerikan dhe model kushtetues për mbrojtjen e pakicave kombëtare.

Faleminderit Senatores Scarcella dhe Asambleistit Fall!

Faleminderit Amerikë”!

Këtë ditë historike e bekoi paqësisht Imam Tahir Kukaj i cili është zgjedhur si përfaqësuesi kryesor i detyrave islame në policinë e Nju Jork-ut.

Emocionuese ishte përshëndetja e deputetit të Parlamentit të Suedise djali me gjak kosove Arbër Gashi i cili kishte ardhur enkas për këtë festim madhështor.

U intepretuan himnet kombëtare të Amerikës dhe të shtetit të Kosovës. Zonja Limani prezantoi senatoren e shtetit të Nju Jorkut, Jessica Scarcella-Spanton e cila në fjalën e saj ndërmjet të tjerash tha se: “Populli i Kosovës ka treguar qëndrueshmëri dhe vendosmëri të jashtëzakonshme për të çuar më përpara arritjet e saj”.

Z.Shabani prezantoi Ansambleistin z. Charles D. Fall i cili është ndihmës udhëheqësi i shumicës në Asamblenë e Shtetit të Nju Jorkut. Ai përfaqëson me krenari Distriktin e Asamblesë së 61-të të Nju Jorkut që mbulon Bregun Verior të Staten Island, Lower Manhattan dhe pjesë në Brooklyn. Ai ndihej krenar që do të nënshkruante rezolutën për festimin e 17-të Vjetorit të Pavarësisë së Kosovës.

Të nderuar të dëgjonim dhe të takonim Senatoren e shtetit të Nju Jorkut znj. Natalia Fernandez e cila është një mike e madhe e shqiptarëve me fjalë dhe me vepra si në rastin për 17 Vjetorin e Pavarësisë së Kosovës.

Të ftuarit nga Kosova gjithashtu përshëndetën plot mirënjohje Senatin dhe Amerikën për mbëshetetjen e vazhdueshme që i japin Kosovës.

Grupi i valleve “Barbana” interpretuan artistikisht valle të traditës kombëtare.

Mbas ceremonisë të gjithë pjesëmarrësit morën pjesë në sezionin e mbledhjes në sallën madhështore te Ansamblesë së shtetit të Nju Jorkut ku u miratua rezoluta për përkujtimin e 17- vjetorit të Pavarësisë së Kosovës.

Ansambleisti John Zaccaro miku i madh i shkollave shqipe bëri disa fotografi me nxënësit e Shkollës Shqipe “Alba Life” në Assamble duke iu kushtuar një vemendje të posacme dhe duke i frymëzuar që të bëhen bijë të denjë. Krenari të kishim pranë nxënësve dhe drejtorin Legjislativ Z. Justin Devendorf që përfaqëson anëtarin e Asamblesë John Zaccaro Jr.

Rezoluta e Senatit nr. 259 nga Senatore Scarcella Spanton dhe Assembly NO.62 nga ansambleistët A. Fall dhe Zaccaro

Në përkujtim: 17-Vjetorin e Kosovës

Pavarësia:

NDËRSA, Dita e Pavarësisë së Kosovës është festë kombëtare çdo vit çdo 17 shkurt, në përkujtim të deklaratës së Pavarësisë së kombit ballkanik në 2008; dhe

NDËRSA, Kosova, si vendi i dytë më i ri në Juglindje të Evropës, më 17 shkurt 2008, bëri një deklaratë të Pavarësisë nga Serbia pas një lufte vdekjeprurëse e cila zgjati nga 5 mars 1998 deri në qershor, 11, 1999; dhe

NDËRSA, konflikti u ndal pas Atlantikut të Veriut, ndërhyrjes së forcave të NATO-s me sulme ajrore në mars 1999. Forcat jugosllave pastaj u tërhoqën nga Kosova; dhe

NDËRSA, Republika e Kosovës, e cila e ka marrë emrin nga “fusha e zogjve të zi”, një ish krahinë në Serbi, kryesisht përshkruhet si një territor etnik shqiptar; dhe

NDËRSA, Kosova e sotme e ka origjinën në Dardani, duke u formuar si një shtet i pavarur i njohur si Mbretëria e Dardanisë (shek. IV B.C.); dhe

NDËRSA, që nga Pavarësia e saj, qytetarët e Kosovës me të drejtë janë krenarë të progresit që ka bërë Kosova në promovimin dhe avancimin e demokracisë, vlerat dhe forcimin e institucioneve për të ofruar qeverisje të mirë, sundim të ligjit dhe mundësive ekonomike për të gjithë kosovarët; dhe

NDËRSA, deri më sot, partneriteti i qëndrueshëm midis Amerikës dhe Kosovës i ka rrënjët në mirëkuptimin reciprok, vlerat dhe miqësia mes vendeve tona; normalizimi i marrëdhënieve me

Serbinë, e përqendruar në njohjen e ndërsjellë eventuale, mbetet thelbësore për paqe dhe prosperitet në këtë rajon të botës; dhe

NDËRSA, Marrëveshja e propozuar në kuadër të Dialogut të lehtësuar nga BE-ja do ta çojë Kosovën drejt një stabiliteti më të madh rajonal dhe evropian dhe integrimet euroatlantike; dhe

NDËRSA, është kënaqësi e jashtëzakonshme që ky Organ Legjislativ njeh dhe përgëzon popullin e Kosovës, mikun tonë, partner, dhe aleat, në këtë ditë të rëndësishme të Pavarësisë, duke i njohur arritjet e tyre dhe mbështetjen e përpjekjeve të tyre në të ardhmen; tani pra,

Vendosi: që ky Organ Legjislativ të ndalojë diskutimet në punët e tij dhe të

përkujtojë 17-vjetorin e Pavarësisë së Kosovës, duke festuar të kaluarën e saj, duke pranuar të tashmen e saj dhe duke parë përpara me optimizëm për të ardhmen e saj.

Autorja e shkrimit është shkrimtare, publiciste, mësuese dhe bashkëthemeluese e Shkollave Shqipe në New York “Alba Life” Ambasador i Kombit si dhe ka marre titullin e lartë: Kalorës i Urdhrit të Flamurit nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë.

TV “Alba Life” me producent Qemal Zylo, filmoi aktivitetin dhe së shpejti do të transmetohet në kanalet televizive.

3 shkurt, 2025

Albany, New York

Një panoramë mbi strukturën dhe mesazhet e librit “Porosia e kullës” e Dr. Pashko Rr. Camaj

Albert HABAZAJ

Përgjegjës i Sektorit të Bibilotekës dhe Botimeve 

Libri “Porosia e Kullës” = “Dreaming from the trunk of an American car” është udhëtimi jetësor i shkrimtarit, atdhetarit, Doktorit të Shkencave Mjekësore, me banim në New York Pashko Camaj – shqiptar i Malit të Zi, veprimtar i shquar i Federatës Panshqiptare të Amerikës “Vatra”, që aktualisht shërben si Sekretar i saj.

Ky libër, që vjen si letërsi në formën e kujtimeve, është botim i “Onufrit” prestigjioz me botues Kadarejanin Bujar Hudhri.

Është shqipëruar nga intelektuali Nikollë Camaj, nënkryetar i Parlamentit të Malit të Zi, të cilin e kemi sot midis nesh, jo thjesht se është vëllai 4 vjet më i madh i autorit, porse qe dëshira për të ardhur në Vlorë, pikërisht sot, më 26 janar, ditën e ndritmërisë së përjetshme të Themeluesit të Shtetit Shqiptar, edhe për homazhet e 106-vjetorin të Ismail Qemal Historisë.

Arkitekti dhe karikaturisti i madh Arben Meksi është “mbles” i këtij takimi të veçantë letraro-artistik dhe kulturor.

Po zhvillojmë këtë veprimtari simbolike me domethënie të qartë, në mjediset e Bibliotekës, falë mundësisë që na krijoi Rektorja e Universitetit, prof.dr. Aurela Saliaj, e cila e vlerësoi rëndësinë e këtij takimi, edhe me pjesëmarrjen e saj.

Më duket, se këtë kuvend kulturor po e vështrojnë nga yjet dhe po bekojnë nga balli i kësaj bilbiloteke, tok me Plakun e Bardhë të Flamurit – Shenjtorin e kombit tonë, Ismail Qemal Vlorën, edhe dy Themelues e certifikues të Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës “Vatra” eruditët liberatorë Fan. S. Noli e Faik Konica, të cilët, qysh para 116 vjetësh, nisën të shpërndajnë ndër shqiptarë rrezet e diellit vatran anembanë botës, kudo ndodheshin bijat e bijtë e SHQIPES. (nëpërmjet gazetës “Dielli”, organ zyrtar i “Vatrës”, e cila nisi botimin në SHBA më 15 Shkurt 1909).

Është një veprimtari unikale kjo e sotmja, jo vetëm se libri mbart vlera njohëse dhe edukative për studentët tanë, jo vetëm për Universitetin  tonë, por patjetër dhe për Vlorën, për mbarë rininë e sotme andej dhe këtej Shqipërisë së Parë. Është një libër dinjiteti vetiak, jo vetëm për shqiptarin që ndihet i huaj në vend të huaj, por edhe kur ndihet i tillë në vend të tij. Është një manual karriere në furtunë e mbi dallgë. 

Kemi në dorë një libër të vërtetë, letërsi autobiografike me motive emigranti, veshur me petk antropologjik, shkruar me gjuhë të pastër, të pasur, të rrjedhshme, kemi profilin e shkrimtarit bashkëkohor, që strukturën e këtij libri me kujtime, që lëndën e gjen tek kulla si simbolikë e shqiptarit në rrjedhat e kohës, tek malli për zjarrin e të parëve, tymin, zjarrin, amanetin e kullës për të vijuar Udhëtimin dinjitoz të jetës, siç e meriton njeriu.

“Porosia e kullës” vjen në 223 faqe (pa përfshirë shënimet e përkthyesit në gjuhën amtare dhe parathënien e Besnik Mustafajt, njërit nga autorët më përfaqësues të letërsisë moderne shqipe) Libri është ndërtuar me dy pjesë, që mbushen nga 18 kre, ku pjesa e parë ka 11 kre, pjesa e dytë 7 kre..

E kam natyrë që parathënien, ose tekstin shtesë e lexoj mbasi përfundoj librin dhe, sinqerisht, unë jam në një mendje me shkrimtarin e  njohur Besnik Mustafaj, që shkruan se “Porosia e Kullës” është Amaneti i kullës, që e mban lëndën shkrimore në situatë, në dramacitet, me të priturat e jetës dhe me të papriturat e saj.

Libri nis me përshkrimin e mërgimit të dy personave – personazhe: motër e vëlla në bagazhin e një makine të vogël amerikane, frikën e tutjen, me nevojën e besimin, me shpresën e tkurrjen, me mosnjohjen dhe gjuhën e shenjave e gjesteve, me mëdyshjet e dyshimet e këtij fenomeni universal, që u përsëritka kohërash. Ky rrëfim nis pothuaj 40 vjet më parë. Personazhi kryesor i librit është vetë autori. Në moshën 20-vjeçare, iku nga Malësia e Malësisë së Madhe, ky djalosh me ëndrra i Shqipërisë së Veriut… Në moshën 61 vjeçare, vjen në Vlorë, që të kuvendojmë si vllazën të një gjaku për Amanetin e Kullës dhe për të marrë bekim nga qyteti i Flamurit, se Doktor Camaj ka bërë gjënë e duhur, të guximshme, aq të dhembshme, sa të lirë aq të lartë, sepse i nderuar mik i vlertë, përderisa ty, ende sot e kësaj dite të gërryen vetëdijen dyshimi me pyetjen e madhe: dilemën jetësore: “a i kam tradhtuar paraardhësit e mi duke lënë të vetmen atë botë që ata njihnin për kaq shumë breza”, këtë pyetje retorike ekzistenciale që na godet si dilema shekspiriane te “Hamleti”: “Të rrosh apo mos të rrosh?!” – do të thotë se ti nuk e ke harruar vatrën e të parëve, sepse ti herët e dallove të mirën nga e keqja dhe pate dëshirën madhe për ta bërë babain të lumtur dhe krenar për ty. Këtë e pate dhe e ke qëllim kryesor gjatë gjithë jetës. Ti nuk e ke harruar vatrën e të parëve të tu, ndezur tash e 16 breza e kjo flet shumë. Ti i ke pjesë organike të qenies tënde traditat më të mira, doket, zakonet, virtytet morale, historinë, etnokulturën tonë dhe kjo do të thotë, more zotëri, se ti je një atdhetar qytetar, që di të bësh emrin tënd dhe nderin tonë në botën e madhe. Me identitetin tënd, ngritur në lartësinë e qytetarit të botës, doktor je një simbol nderi. Kulla është rrënjosur në qenien tënde, por dëgjove zemrën… Ne mund të japim përgjigje pyetjes tënde, se vërtet kemi shumë përbashkësi, por kemi dhe përveçime, por sipas këndvështrimit tonë fasadesk, ndoshta nuk do të ishim të drejtë në përgjigje, sepse në rast të tillë duhet të futemi në lëkurën tënde, në lokalitetin tënd e në ato rrethana që të gjykojmë si duhet cila është më e mira dhe sa vlen. Kështu mendoj unë, ndoshta ha diskutim. Në libër marrim informacione nga etnologjia, folklori dhe antropologjia kulturore dhe sociale, njohim kodin e nderit, ritet si pjesë e ritualit të dasmës në Malësi, Kanunin e Lekë Dukagjinit, etnologjinë religjonale, atë të banesës, etnologjinë e peshkimit, florën, faunën, mënyrën e jetesës, edukatën morale, që përshkruan autori, që është një nevojë e domosdoshme njohjeje nga brezi i ri, sepse deri tek grupmosha jonë, e kuptojmë ç’ka shkruan dr. Pashko, por këta të rinjtë…aha. Dhe, drejtpërdrejtë, s’kanë shumë faj… 

Ç’frymëmarrje të freskët i jep librit ajo panorama e urimit zakonor në Malësi! Shembulli i dr. Pashkos është fryt i edukimit qytetar, akademik dhe human, me nënshtresime të patundshme atdhetare, në fakt jo shumë të shfaqshme në tekst, por aqsa ngelen gjurmëlënëse  në kujtesën tonë.

Autori është një përshkrues i mirë i morfologjisë mjedisore, i tipareve fizike dhe karaktereve njerëzorë, që i gdhend me një densitet psikologjik të lakmueshëm dhe nga shkrimtarë të mirëfilltë.

Morfologjia e lëndës që lidh vërtetësisht dhe artistikisht grimcat e jetës, hollësi e skena migjeniane që më rrëmbushin sytë nga trishtimi varfëror e lotët më  ndalojnë leximin për disa çaste dhe vijoj më tej. 

Libri duket që është i shkruar nga një njeri me kulturë, i ditur, që ka njohuri nga disa fusha të shkencës, edhe pse modestisht, nuk dëshiron të zhytet thellësish. Libri më duket si  një kalë amaneti, që vjen i ngarkuar me dy hejbe kulturash të shkruara letrarishte: atë të Paqësorit, matanë Atlantikut dhe këtë këtej Adriatikut. Autori nuk i hedh poshtë këto tonat, se ka zjarr malli, por atë të Paqësorit e mban fort, se ka synime të larta.

Dua ta ngushtoj vështrimin tim në 3 cilësi që na dhuron ky libër: “Kulla..” është libër i mirë, i bukur, i dobishëm; është një libër, që duhet të lexohet nga çdo shqiptar, domosdoshmërisht nga ata shqiptarë që nuk e kanë njohur mërgimin me atë rrugë gjithë të lotit të hidhur. Ku i vërej unë këto 3 cilësi që shpreha dhe pse u dashka lexuar ky libër, kur po gufosin botimet, si rrallë herë?!

Në Shqipëri dhe në trojet e Shqiptarisë janë shkruar e botuar shumë libra

autobiografikë, me kujtime  apo biografi të letrarizuara, por letërsi në formën e kujtimeve me subjekt emigracionin është krijuar pak. Ndoshta letërsi e mirë e kësaj natyre, e këtij lloji, me motive kurbeti, me tematikë emigrimin numërohet me gishta.

Dhe shkrimtarët tanë të mërgatës janë të vërtetë, nuk i bëjnë buzëkuq fytyrës letrare, nuk bëjnë patinime në ndërtesën e tyre letrare, se vetëm ata dhe Zoti e dinë ç’kanë hequr për të arritur atje ku janë. Nuk kanë komplekse ata, janë pa ngarkesa, sepse zemra e tyre i shpërfilli mentalitetet e mykura dhe paragjykimet e lodhura, qyshkur morën Udhën e Mërgimit. Të huaj në dhè të huaj…

Eh, more kurbet! Mbete riciklues për ne për një të nesërme më të lehtë, për një të ardhme më të mirë. Gjithë bota në lëvizje është xhanëm, por foleja po mbeti shkretë, vyshket, thahet, mpaket, thërmohet… E, ne qeshim jetën tonë që të mos qajmë…

I nderuar dr. Pashko! Kujtojmë nga libri, se qysh 8-vjeç, ti dëshiroje dhe ëndërroje që është mirë ta marrësh në duart e tua fatin tënd…Ti ike rreth 20 vjeç nga Sukriqi, vendlindja jote, pranë liqenit të Shkodrës. More gjithë pasurinë tënde me vete: ajo çanta e vogël me disa gjëra të tuat personale dhe disa kujtime, albumin e vogël me fotografi, kryesisht bardhezi… Bashkë me Dritën, motrën më të madhe se ti, që siç ka emrin, ashtu u bë dhe për ty. Po nuk u ktheve më këtu për të jetuar e punuar. E thure folenë larg, shumë larg, në Botën e Madhe. Ti i di hallet e tua, sfidat, hutimet, dështimet, dëshpërimet, poshtërimet, se kurrkush nuk të pret me lule, aq më tepër kur udhëton drejt ëndrrës së shumëkërkuar, si të jesh një mall i zhvlerësuar… Por, ti i përballove me durim e vullnet, me zotësi e këmbëngulje, me edukim e mësim, me seriozitet e dinjitet dhe i bëre emër vetes. Nga një send në bagazhin e një veture amerikane, sot je atje – në supershtetin e botës Doktor i Shkencave Mjekësore, një emër i përveçëm dhe bujar.

Doktor i dashur! Edhe unë e kam provuar emigracionin, por jo larg. Ja, këtje përtej, në gadishullin Apenin dhe e njoh mirë Italinë, duke i shprehur mirënjohjen për 5 vjet që jetova, punova dhe veprova atje. Por, ndryshe nga ju, Doktor, unë mërgova vonë, në moshën 37- vjeçare dhe u ktheva herët, një çerek shekulli më parë. Jo, se ta dini…këta shqiptarët e vendit, që s’e kanë provuar migrimin dhe emigrimin – tashmë, domethënë, ne, shqiptarët e këtushëm, se qysh ju shohim juve…si të çuditshëm, gati si ufo, qysh në mënyrën e komunikimit, të veprimeve, tek ato që çfarë thoni e shkruani, sepse jeni më të sinqertë seç duhet, se ashtu jeni edukuar e gatuar me atë brumë, me atë kulturë, sipas standardeve të jetesës andej … 

Ju vini të malluar. Unë e kam provuar dhe i njoh të dy botët, të dy mentalitetet. Ne, këtej, në jo pak raste, bëjmë sikur… Ne, shqiptarëve, nuk na bën mirë mungesa  e idealizmit, ndaj s’ecim qartë.

Sikurse të gjithë ata shqiptarë që kanë njohur emigracionin, edhe unë, të mirëkuptojmë, të vlerësojmë, të shprehim mirënjohjen, sepse te “Porosia e kullës”, në një formë a në një tjetër, përshtat sipas rastit – kohën, hapësirën, personazhet, jam dhe unë, jemi dhe ne. Ti je një nga ne, që ike, por nuk i harron rrënjët. Babai yt, dritë i bëftë shpirti atje ku prehet është heroi yt. Për çdo bir babai i tij është hero. Sot, fatkeqësisht, ndjenjat egërsisht të shkreta, hasmëria e hakmarrja, si plagë të vjetra kullojnë gjak ende, se kanë zënë rrënjë tek psikologjia e shqiptarit në çdo prag. Pikërisht, në situata të tilla tragjike, Rrok Pjetri i Malit të Hotit ngrihet një Anton Çetë i heshtur e i panjohur shqiptar. Anton Çet’ e kaluar për ne… Ai është Rrok Pjetri i Malësisë së Madhe… Babai i doktorit u qëllua, se u fut të shmangte dy vdekje, për të shpëtuar dy jetë burrash të egër siç ishte Gjek Gjoni i malit të Trieshit dhe Rrok Gjoka i malit të Hotit… Ç’përshkrim mjeshtëror, që na mbush me ndjesi ekstreme, ç’etnolgji zakonore barbare shkruar me art, ç’kanun malesh në veprim, i shtjelluar drithërueshëm e me vërtetësi ajo ngjarje tronditëse e vitit 1972. Ç’humanizëm altruist surreal tej përmasave të mendimit njerëzor, ku luhet jeta dhe vdekja, gjakderdhja e hakmarrja, gjykimi dhe paragjykimi, verbimi dhe drita, falja, mirënjohja, vëllazëria. Vërtet hero Rrok Pjetri.

Edhe një imtësi do ta nxjerr nga libri, se më shpon si turjelë: skena e pijacës gjatë tregtimit të prodhimeve të stinës, me gjestin  barbarisht i tmerrshëm të serbit Milorad ndaj Shekit të pafajshëm, gjuha  e tij nënçmuese  për shqiptarët, tërbimi i urrejtjes së trashë, e tronditën aq shumë Pashkon e ri, saqë e shtynë djaloshin të largohej përgjithmonë nga vendlindja 

E, more Doktor! Unë u ktheva shpejt në “kullë”. Ti je atje, të jetosh si njeri. Ti je atje që t’i thuash asaj bote, që edhe shqiptarët mësojnë, mësojnë dhe të tjerët, i shërojnë ata, madje dinë edhe t’i udhëheqin mirë me vizion të qartë përpara.

Në fakt, gjithë Shqipëria është një mërgatë lulesh, nuk më pëlqen të përdor termin “diasporë”. Është mërgatë lulesh, sepse s’ekziston familje shqiptare, që nuk ka një emigrant të paktën…

Ky libër i vërtet deri në drithërimë është shkruar bukur, sepse ka rrëfim të çiltër të ngjarjeve, të shkuar me gjuhë të pastër, të pasur, të rrjedhshme, të kulluar, pa rënë në kurthet e terminologjisë gazetareske. Është një rrëfim i lirë, i vërtetë i  një shqiptaro-amerikani, që banon e punon në një shtet të fortë me ligje. Thyerja në kohë e rrëfimit e bën më emocional, tërheqës, dhe me fuqi imazhi që të rrëmben e si pa kuptuar bëhesh, pa qenë, personazh i librit dhe ti. Pikërisht, kjo kronikë letrare e jetës familjare me emrat e tyre realë, ndërsa e personave të tjerë me emra të trilluar, ka ardhur e thyer në kohë dhe jo në mënyrë drejtvizore të njëtrajtshme është një gjetje me vend e autorit, që i jep dinamikë, gjallëri, kërshëri, freski dhe lexim të mbarë, aspak të mërzitshëm tekstit. Thyerjet në kohë dhe hapësirë, lëvizjet e rrëfimit nga udhëtimi kronologjik në Amerikë me retrospektivën mallëngjyese të vendlindjes e bën më të vëmendshëm e të dashur narrativën, si një shportë e bukur kujtimesh…

Mendoj se tek një autor nuk mund të kërkojmë apo gjejmë gjithologun. Ku e kam fjalën?  Dr. Pashko, nga natyra humanist, është studiues, shkencëtar në fushën e mjekësisë. Por dituria klasifikohet në 10 klasa. Në njërën është zotërues autori ynë dhe, siç e shkruan në f. 209 të librit “ka një fushë të kufizuar kërkimi”. Më se normale. Ndërsa rrëfimi rrjedh burimor. Vjen natyrshëm. Nuk është libër historik, por letërsi kujtimesh. Historinë e të parëve nuk e harron, e kujton, e përmend (brenda formatit përkatës) dhe e nderon.

Rrëfimi është i besueshëm dhe autori është besnik i synimit dhe idealit të tij.

Nuk është se djaloshi Pashko i viteve 1985, më i vogli i bacës Rrok, shkeli mbi nderin e dinjitetin e të parëve, por donte që Udhëtimin ta vijonte në këmbë, jo zvarrë. Gozhdë 12 – çe  më ka depërtuar në tru skena e studentit Camaj (pa prapashtesën oviq në fund, pra jo Camajoviq) me profesorin Çaviq për oksipitalin (os occipitale) “Unë i njoh mirë ata njerëz. Ata nuk mësojnë. Ne duhet t’i dërgojmë të gjithë mbrapa në Shqipëri”… 

Mirë gënjimet e zhgënjimet, po mjerë fyerjet e poshtërimet! Ç’trim stoik ky bir Malsie! Shembull.

Ky libër duhet lexuar me vëmendje nga të gjithë. Sa shumë mëson nga jeta, aq më tepër kur një e tillë është tronditje që dhemb. Jo vetëm nga jeta në emigracion, por aty gjen reminishenca nga kodi zakonor, folklor dhe etnologji të pasur. Vëreni këtë fenomen: dje vajza në Malësi (jo vetëm ç’ka përshkruan autori, por edhe ndër malet tona në Labëri, të paktën) vasha 20 vjeçe quhej e ”plakur”; sot na shfaqet një modë, që s’ka problem edhe 40 vjeçe është normale të jeshë vajzë e pamartuar, se kështu e paska bota…

Doktor! E dimë që gjithë bota është ë lëvizje. Njerëzit, popujt, migrojnë, emigrojnë. Sikurse ne, njësoj apo para nesh. Dilema ekzistenciale “të rri apo të iki” është e rëndë. Bashkë me thellësinë e pikëllimit, përjetojmë tendencën shqetësuese të largimit të të rinjve nga vendlindja, patjetër dhe sidomos nga malësitë. 

Unë, Doktor i dashur, jam një nga të ikurit e rikthyer. Sot, a duhet dëgjuar zemra? A duhet ndjekur mendja? Libri i rrok këto tema të mëdha, që përmbysin tradita dhe praktika jetësore. Dr. Pashku është nga të ikurit që ka rreth 40 vjet që mban në peshoren e dinjitetit lirinë dhe shkëlqimin e Amerikës me dashurinë e dheut të të parëve, të gjysh-stërgjyshërve dhe sigurinë e identitetit që të jep gjaku.

O miq të mirë! Po ky libër na mëson, na mëkon me harmonizimin e shëndetshëm të edukimit atdhetar dhe edukimit qytetar. Është një libër morali, pa rënë në moralizime, pa pasur assesi synim të na bëjë moral. Këtë duhet të kuptojmë, se po shkallafytemi fluturimesh turbullisht të papërcaktuara dhe të pasynueshme. Ngaqë sëmundja e moralit ndër ne shkakton simptoma të dukshme të infeksionit degjenerues, libra të tillë të rrallë si “Kulla” i japin jetë e shëndet Udhëtimit tonë në këmbë.

“Kulla” e Camajt, shkruar me shkronja malli, mbushur me nektarin e mërgatës së luleve është jo vetëm kulla e emigrantit, ajo simbolika e vatrës së Shqiptarisë, është fryma, tymi, zjarri i ndezur, është identiteti ynë. 

Një ndër mesazhet humane që na dhuron bujarisht Doktor Pashko me këtë libër është: “Nuk kam kohë të mbaj mllef asnjëherë, as me vëllanë, as me qenin, s kam gjëra që duhet të bëj”. Me gurët që të kanë qëlluar, jo thjesht në kuptimin figurativ, ti ngrite shkallët e karrierës tënde, të jetës si  njeri me dinjitet, edhe për vete, edhe për familjen, vëllazërinë e fisin, edhe për Malësinë.

…Kur unë e përfundova librin së lexuar, i ngarkuar me shumë mbresa e mendime i thashë gruas: “Vlen ta lexosh “Kullën”, se aty njeh jetën e emigrantit shqiptar, mëson sadopak dhe nga 5 vjetët e mi në mërgim”. Dhe ajo po e lexon me interes dhe vëmendje.

Për ç’ke bërë e arritur dhe për ç’ka po na dhuron këtu, me zemër e mendje, po të shprehem me vlerësim: Të lumtë Çoço! Faleminderit Doktor!

Prend Ndoja/

Reportazh nga shkolla shqipe “Gjergj Fishta” në Long Island, Nju Jork.

Nxënësit janë të ulur në klasë, pranë tavolinave të rreshtuara në formë kuadrati. Orendi të reja e komode, që të vegjëlit ta kenë sa më të kehtë përvetësimin e mësimit. Përpara tyre libri i dashur dhe i çmuar i abetares ,me të cilën për ta nis udha e njohjes së alfabetit, e germave të bekuara shqipe, udha e gjatë e dijes. Në vitet që vijnë secili do të rritet e një ditë do të nisë udhën e jetës me një profesion a zanat, por këtë nisje pranë abetares nuk do ta harrojnë kurrë.

Në ballë të klasës janë shpalosur flamuri kombëtar shqiptar dhe flamuri i Republikës së Kosovës. Aty pranë e pranë, në këto ditë kur afron festa e shpalljes së pavarësisë së Kosovës, duket sikur të dy flamujt duaj të përqafohen e të shkrihen në një, ashtu siç është ëndrra e shumë shqiptarëve anembanë globit. Në mure janë edhe tabela e mjete të tjera mësimore, të përgatitura me kujdes nga mësuesit, vizatime të nxënësve etj. Mësuese Fabjola Gjinaj , një intelektuale shumë e përgatitur, e cila e ka marrë me pasion punën në këtë shkollë, kalon nga njëra tavolinë në tjetrën, kontrollon nxënësit në bukurshkrimin e shkronjave dhe sytë i shkëlqejnë nga përparimi i tyre.

Jemi në shkollën shqipe “Gjergj Fishta” në Long Island të Nju Jorkut. Sa herë vij këtu, provoj emocione të veçanta. Në kujtesë më vijnë udha e shkronjave e patriotit Naum Veqilharxhi, Konica i andej dhe këndej oqeanit, gazeta “Dielli” e Nolit, Fishta e patriotë të tjerë të Kongresit të Manastirit, ABC-ja e Elbasanit, vuajtjet e mërgimtarëve, mbartja dhe mbjellja e germave shqipe në gjeneratat e reja që rriten në vende të ndryshme të botës, gjithandej ku ka shqiptarë. I mendoj këto, ndërsa përpara syve kam fëmijët tanë e të shumë familjeve shqiptare, që i vijojnë mësimet në këtë shkollë shqipe, që mban emrin e patriotit dhe shkrimtarit të shquar “Gjergj Fishta”, që është cilësuar si Homeri shqiptar. Kjo shkollë është hapur para disa muajsh, por sukseset janë të tilla,sa të duket sikur aty punohet prej vitesh. Janë prekës gëzimi që sheh në fytyrat e fëmijëve dhe shkëlqimi në sytë e tyre, sa herë që mësojnë një germë të re të alfabetit, apo kur mbajnë në librat e tjerë të programit të mësimit të gjuhës shqipe,që është ndërtuar posaçërisht për fëmijët e emigrantëve shqiptarë kudo në diasporë.

Kisha dëgjuar për përvojën e mirë që ka shkolla shqipe “Gjuha jonë” në qytetin e Filadelfias, e cila funksionon prej 20 vitesh nën kujdesin e shoqatës “Bijtë e shqipes”, ashtu siç kisha lexuar edhe për faktin që në Itali ishin hapur më shumë se 50 shkolla shqipe, apo për punën që bëhet me pasion e përkushtim nga shoqatat shqiptare në Greqi, Gjermani, Zvicër, Belgjikë, Suedi e deri në Australi, që fëmijët e emigrantëve shqiptarë, të cilët lindin në tokë të huaj, të mos e humbasin gjuhën e nënës. Tani, gëzimi dhe malli më prekin thellë kur shikoj se sa të etshëm janë nxënësit e kësaj shkolle, se me sa gëzim shpirti i tyre plot dashuri e pranon rrezen e ngrohtë nga kombi i tyre, shkrim – leximin e gjuhës shqipe.

-Ne flasim shqip,-thotë me krenari një nxënës që emri i ti ishte Shqiptar, dhe vështron nga moshatarët e tij, shokë e shoqe të klasës. Shumë nga këto lule të pafajshme, fëmijë të mërgimtareve, që nuk e kanë ndjekur shkollën shqipe, e kanë humbur gjuhën amtare. Një fakt i tillë shkakton dhimbje, sepse tani janë krijuar të gjitha kushtet që familjet shqiptare t’i çojnë fëmijët në shkollat që janë hapur. Shumë prej familjeve janë ndërgjegjësuar dhe e shikojnë këtë si një ndihmë e lehtësim, sepse gjuha amtare nuk ruhet e nuk kultivohet vetëm duke e folur atë në shtëpi. Ajo edhe duhet shkruar, që fëmijët t’i njohin, t’i përkëdhelin e t’i shkruajnë shkronjat e arta, për të cilat dikur u sakrifikuan jetë njerëzish me vlera të larta kombëtare. Për këtë arsye, kjo shkollë, vatër e re e dijes dhe e kulturës, është bërë jo vetëm një çerdhe e dashur për fëmijët, por një vend takimi me vlerë edhe për prindërit, të cilët vijnë jo vetëm të sjellin apo marrin fëmijët nga shkolla, por edhe interesohen për mbarëvajtjen e saj e nëse shkolla ka nevojë për ndihmën e tyre.

Shkolla shqipe “Gjergj Fishta”, si gjithë shkollat e tjera që kryejnë këtë mision të çmuar, në brendinë e tyre u ringjall fëmijëve dashurinë për gjuhën amtare, gjuhën e miliona nënave tona. Nga përkushtimi i mësimdhënësve duket se çdo ditë,përveç mësimit të gjuhës, zhvillohet dhe kultivohet kultura jonë kombëtare, njihet historia e kombit dhe figurat e tij të mëdha, ruhen traditat e shquara, që na kanë evidentuar gjithmonë mes kombeve të tjerë. Pjesë e programit mësimor janë edhe aktivitetet e ndryshme kulturore. Nxënësit mësojnë të recitojnë apo të këndojnë në gjuhën shqipe. E kjo e bën më të dashur e më të kapshëm programin shkollor për ta. Ata e ndiejnë veten të lumtur e krenarë kur recitojnë, këndojnë apo hedhin vallen shqipe aty nën palat e flamurit kombëtar kuq e zi. Të lumtur janë edhe prindërit, sepse çdo ditë shikojnë se si po rrënjoset shqiptarizma në cepin e fundit të degës së shkëputur; çdo ditë po mbillet atdhedashuria në mendjet dhe në zemrat e fëmijëve. Përmes shkollës shqipe fëmijët tanë e dëshmojmë kulturën kombëtare dhe zgjuarsinë e tyre në mjedisin ku jetojnë. Përmes këtyre shkronjave, çdo ditë e kultivojmë e ndërtojmë një copë Atdhe, që të mbetet trashëgim edhe për të tjerat gjenerata që do të vijnë.

Ndërsa i shikoj fëmijët me mësuesit e tyre, që ndjekin e zhvillojnë aq bukur programin mësimor, më vijnë ndër mend ato ditë kur kam filluar jetën në këtë ishull të bukur të Long Island, Nju York. Ishte viti 1990 dhe unë isha në moshë të re. Si i ri, dëshiroja ta njihja sa më shumë gjithë rajonin, që të ambientohesha më lehtë. Pas pak kohe, në “Eastern Parkway” në Farmingdele, në pjesën e epërme të ballinës së një ndërtese më ra në sy flamuri shqiptar, i vizatuar me shumë mjeshtri artistike, që e mbulonte një sipërfaqe të madhe të një muri të jashtëm të një ndërtese. U gëzova pa masë. U ndala menjëherë aty, për të takuar ndonjë shqiptar. Por dera ishte e mbyllur dhe nga dritarja shihej hapësira e zbrazët. Dukej që ndërtesa ishte e braktisur. Nga pamja e kuptova se më parë këtu kishte qenë ndonjë klub shqiptarësh, ku shumë mërgimtarë i kishin ndarë gëzimet dhe hidhërimet ndërmjet tyre. Muri pritej të rrënohej së shpejti e, bashkë me të, do të rrënoheshin dhe zhdukeshin edhe gjurmët e tyre. Me shumë nostalgji mendoja sikur ata të kishin lënë ndonjë letër apo dokument të shkruar në gjuhën shqipe. Por asgjë. E një rrënim i tillë çon në humbjen e një pasurie të çmuar, siç është gjuha amtare.

Një gjë të tillë e kisha hasur aty nga viti ‘90-të, në një takim pune në “Deer Park”. Pasi bëmë pëlqimin dhe po përgatisnim dokumentet për nënshkrimin e një kontrate, pronari më pyeti:

-Are you Albanian? (A je shqiptar?).

-Po, -iu përgjigja me shumë kënaqësi.-Po ju nga e kuptuat?-e pyeta.

-Edhe gjyshërit e mi kanë qenë shqiptarë. Ata gjithmonë flisnin shqip në mes tyre.

-Domethënë edhe ju qenkeni shqiptar?-i thashë.

– Disi, ashtu, -u përgjigj.

-A dini ndonjë fjalë në shqip? -e pyeta me kureshtje.

-Po, -tha ai dhe filloi: -Dikur foll shumë, po arru, baba fol mir pak ship, mama mu rrit vogël…

Ngaqë me shumë mund i shqiptonte ato pak fjalë, filloi të skuqej dhe e mbuloi një ndienjë fajësie që nuk dinte ndonjë fjalë më shumë nga gjuha amtare. Ndërsa unë, kur e dëgjoja, u mbusha me një dhimbje shpirtërore, sa që isha gati të shkrehesha në vaj. Në mungesë të një shkolle shqipe rrjedhin mjerime apo asimilime të tilla. Sa pamje e vështirë ishte ajo atë ditë para syve të mi, sa e rëndë qenka të shikosh se si vdes etnia në genin tonë, në qenien tonë.

Raste të tilla më ka takuar të has shpesh ndër shqiptarët në mërgim, por sot e kam fjalën në veçanti për shqiptarët e Long Islandit. Në këto treva jam i bindur se ka pasur në të kaluarën me qindra familje, por në mungesë të një shkolle shqipe e humbën edhe identitetin e tyre kombëtar.Disa prej tyre as nuk e dinë që kanë qenë shqiptarë. Shumë prej tyre e dinë, por në mungesë të komunikimit dhe kontakteve me kulturën shqiptare, e kanë humbur ndienjën kombëtare…E të mendosh se në Kalabri e në Siçili të Italisë, ku ka me dhjetra e dhjetra fshatra arbëresh, ata i kanë ruajtur për mbi 500 vjet gjuhën amtare, kostumet, traditat, historinë, kulturën kombëtare. Në qendrën e çdo fshati arbëresh ngrihet busti ose monumenti i Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastrioti. Atje bëhet punë sistematike për ruajtjen e gjuhës amtare nga brezi në brez. Shembulli i tyre duhet të bëhet frymëzim e të ndriçojë arsyen tek secili prej nesh për të punuar me një përkushtim të tillë, sepse kushtet, zhvillimet tekonologjike, janë të tilla që na e lehtësojnë këtë mision.

Me nxënësit e shkollës “Gjergj Fishta” punojnë me një përkushtim të veçantë profesoresha Fabjola Gjinaj dhe bashkëshorti i saj, dr. Paulin Marku. Duke qenë intelektualë në emigracion, ata nuk mund të rrinin indiferentë përpara plagës së asimilimit, e cila e “vret” në heshtje kulturën kombëtare. Ndaj iu vunë punës dhe e hapën shkollën shqipe. Nuk ishte e lehtë, por me pasion e dashuri për gjuhën amtare arrihet gjithçka. E tani në këtë shkollë mësohet vetëm shqip, këndohet vetëm shqip, aty fëmijët, po edhe prindërit brumosen vetëm me frymën tonë kombëtare. Është kënaqësi kur shikon se si prindërit lumturohen duke parë fëmijët e tyre që përparojnë në mësimin e gjuhës shqipe, e shkruajnë atë në mënyrë korrektë, recitojnë apo këndojnë në gjuhën e të parëve. E, me këtë rast, u drejtohem bashkëkombësve të mi: Nuk dyshoj në atdhedashurinë tuaj dhe ndjenjat e zjarrta për Atdheun që e doni si jetën tuaj, por nuk mjafton të ngremë flamujt dhe simbolet kombëtare shesheve, nëse ne nuk gjejmë një gjuhë të përbashkët për edukimin e fëmijëve tanë në frymë kombëtare. Kot themi se e duam kombin, nëse nuk e duam njëri-tjetrin me ndjenjën më të pastër vëllazërore. Nuk jemi të denjë ndaj kombit, nëse nuk e ruajmë gjuhën tonë. Rilindasi e patrioti Shahin Kolonja, fshehtas edhe te shqiptarët e burgosur i dërgonte shkronjat shqipe. Ne jemi të lirë. Të shndërrohemi në rilindas të kohës sonë, për të mirën e fëmijëve tanë dhe të kombit tonë. Në fushën e shkronjave dhe të letrave shqipe punët e rënda i mbaruan paraardhësit tanë, ashtu të robëruar e të persekutuar. Disa flijuan edhe jetën e tyre që ne të kemi alfabetin dhe mëvetësinë tonë kombëtare. Andaj, sillni fëmijët për të mirën tuaj, për të mirën e fëmijëve tuaj, në shkollën tuaj shqipe. Dyert e saj janë të hapura për të gjithë dhe ju presin me dashuri.

Ndërsa bëj këtë thirrje, shikoj se me sa dashuri i përshëndesin fëmijët, pas mbarimit të mësimit, mësuesit e tyre, Fabjolën dhe Paulinin. Me siguri mirënjohja ngul rrënjë të thella tek ata dhe do ta kujtojnë këtë punë të vyer edhe kur të rriten e do ta transmetojnë tek fëmijët e tyre. E nderimi për mësuesit do të jetë i përhershëm, siç e thotë edhe poeti në vjershë:

Edhe kur kryet të na e mbulojnë thinjat,

në mendje do sjellim një emër nderues,

emrin e dashur porsi fëmijëria,

emrin e thjeshtë, por të madh: Mësues!