Hazir Mehmeti/

Pesëdhjetë vjet udhëtim tokave arbëreshe. “Ju i dashur vëlla Rexhep Rifati, jeni Apostull i Arbëreshëve me plotë kuptimin e fjalës.  Jeni pjesë e jona, e gjakut arbëresh” (At. Antonio Bellushi.

     Në sallën e bukur të Institutit Albanologjik u prezantuan vepra të autorëve nga mërgata, mes tyre ishte Rexhep Rifati me librin i tij të njohur “Arbëreshët fotosintezë e shpirtit tim”. Rreth  kësaj vepre kushtuar arbëreshëve, shkruan kritik e figura të njohura,  mes tyre At Antonio Belushi: “Ju i dashur vëlla Rexhep Rifati, jeni Apostull i Arbëreshëve me plotë kuptimin e fjalës.  Jeni pjesë e jona, e gjakut arbëresh.” Miku i njohur i shqiptarëve Prof. Dr. Basil Schader  kështu vlerëso:    “Rexhep Rifati mund të quhet kujtesa ose enciklopedia e gjallë  (por tejet diskrete!) e mërgatës shqiptare në Zvicër dhe rrethanave që lidhen me të”, e tha miku ynë i madh Basil Schader. Zvicra u pasurua me emrin qytetarin e saj nga Kosova martire ashtu sikurse “Shqiptarët në Zvicër në 1001 pamje”, dhe më shumë.                       

      Pesëdhjetë vjet udhëtim tokave arbëreshe,  a nuk është kjo një histori e llojit të vet!  Në udhëtimet e tij u pasuruan emra të rinj nga fusha e gjuhësisë, publicistikës dhe kulturës shqiptare nga Atdheu dhe mërgata.  Unë si autor i shkrimit, fati e deshi që të jem pjesë e nëntë udhëtimeve mbresëlënëse. Në qenien time ishte kjo hapje horizonti të ri në njohjen e një pjese të kombit, arbëreshët, për të cilët nuk dinim sa duhet.  Por mbi të gjitha njeriu mëson  mbi përkushtimin e Rexhës ndaj arbëreshëve, dashurinë e tij vëllazërore e flakëruar në gjakun arbëror. Përkushtimin i tij e takuam gjithandej, kudo: në takime, muze, biblioteka, shkolla e institucione të shumta të cilat organizuan pritje vëllazërore për grupin tonë.  I mirënjohuri At Antonio Belushi e tha: “Ju i dashur vëlla Rexhep Rifati, jeni Apostull i Arbëreshëve me plotë kuptimin e fjalës.  Jeni pjesë e jona, e gjakut arbëresh” .

      Rexhep Rifatit është simbol e veçantë e një pune me vlera kombëtare.   Kudo që shkon katundeve arbëreshe e njohin të gjithë, edhe barinjtë, me të cilët ndalet të kuvendon pa e harruar kamerën e tij të praruar;  foto peizazhe në fushat e gjëra arbëreshe.  Por, Profesor Rexhep Rifati nuk ndalet deri në përfundimin e librit kushtuar arbëreshëve   me të cilët u mishërua në jetën tij gjysmë shekulli. Përmbylljen e projektit mbi arbëreshët, e arrin simbolikisht  për ditëlindjen e tij të tetëdhjetë festive, kur doli ekzemplari i parë me titull ARBËRESHËT.  Kjo vepër e punuar me kujdes në foto e shkrim, në shqip e italisht, është thesar për arbëreshët, kombin dhe literaturën globale. Janë disa projekt ide të Rexhep Rifatit të realizuara tek arbëreshët të mbështetura fuqishëm nga rrethi i tij i gjerë në Zvicër ku Rexha është i respektuar, familja e tij, veprimtarë, biznese, artistë e krijues. Mes tyre dallohet Gëzim Muriqi, skulptor i njohur nga Kosova.

        As tani kur libri mori dhënë, Rexha nuk ka të ndalur. Ai vazhdon udhëtimin me grupin e tij projekteve madhore për arbëreshët. Kështu e kërkon ushqimi i shpirtit me frymëmarrje arbëresh.      

  Në orën letrare e organizuar nga Lidhja e Krijuesve Shqiptarë në Mërgatë,  në sallën e Institutit Albanologjik, Rexhep Rifati u prezantua me veprën e tij të zemrës “Arbëreshët, fotosintezë e shpirtit tim”. Ishte i bukur takimi i tij me shoqen e klasës në Shkollën Normale dhe të studimeve, Hanëmshahe Ilazi. Të dy krijues e veprimtarë të dalluar në lëvizjen për liri e progres kombëtar. Të dy të persekutuar dhe larguar nga puna e tyre me dhunë nga pushtuesit serb. Profesori i tyre Isak Shema, u gjet në përqafimet e studentëve të tij krenar e i lumtur. Ne, të pranishmit në sallë shijuam kënaqësinë e një momenti emocional, moment i krenarisë së ndërsjellë. Dhe ne ishim me Ta, krenar që i kemi.

      Rexhep Rifati ka lindur në fshatin Komogllavë të Ferizajt në vitin 1942. Mësimet e para i mori në fshatin e lindjes. Më 1966 ka kryer shkollën normale në Ferizaj, është diplomuar në degën Gjuhë dhe Letërsi Shqipe, të Fakultetit Filozofik të Prishtinës. Fillimet e para në fushë të gazetarisë ishin rreth vitit 1967 në të përditshmen “Rilindja”, ku ushtroi këtë profesion deri në vitin 1995. Për shkak të presionit e dhunës së pushtetit serb, më 1 nëntor 1995 ka migruar në Zvicër, ku i njihet edhe statusi i të strehuarit politik. Rexhepi nuk ishte vetëm një korrespondent aktiv “Rilindjes” në qytetin e Ferizajt, por  edhe aktivist në jetën kulturore.

 Shpirti i tij prej artisti hapi shtigjet e jetës hapësirave të reja: themelues i Ansamblit të Këngëve dhe Valleve “Kastriotët”, duke qenë drejtori i parë dhe donator; themelues i Fondit të Bursave të Solidaritetit dhe donator i tij.  Në vitin 2013 ka botuar librin monografik: “Shqiptarët në Zvicër – 1001 pamje”. Në vitin 2018 “Shtegtimet e një gazetari”, libër tre gjuhësor. Në vitin 2019 “Një jetë në shërbim të lirisë dhe të zhvillimit” (Kushtuar jetës dhe veprës së veprimtarit Ilaz Ilazi). Në vitin 2022 “Arbëreshët fotosintezë e shpirtit tim”, shqip dhe italisht. Po ashtu është nënkryetar i Lidhjes së Krijuesve Shqiptarë në Mërgatë, nga e cila lidhje është shpërbluar me titullin “Dielli Dardan”. Jeton në Cyrih të Zvicrës.

Zëra gazmor, emocionues, buçasin ambël në qytetin e arteve Firence. Buzëqeshjet janë mbjellur hijshëm në buzët e fytyrat njomëzake të vogëlushëve. Rëmbehemi në gjirin e emocioneve kënaqësi ndjellëse. Rrokullisen ato brenda nesh me plotë ngjyra kostumesh kombëtare, vogëlushësh simpatik. Edhe dielli sikur lëshon të tjera rreze duke zgjuar llavën e kulturës të kohërave të një kombi. Natyrisht koha na thërret për rizgjim të shpirtërave, me veprimet frymëzuese, kudo në pikat e dheut të rruzullit tokë. Gavinana në qytetin Firence, Toska, Itali, i kulturës e arteve të bukura, sikur ju buzëqesh ngjyrave të ylberta të kostumeve të të vegjëlve valltar. Ato shkëlqejnë, rrezatojn art krijues zejtarie e kulture të një populli të stërlashtë. Shëtitorja gjallëron hareshëm, këtë pasdite të dielë katërmbëdhjetë shtator nga lëvizjet elegante, mrekulluese, të vogëlushëve sy shqiponjë e fytyrë zanash mali. Ato ju ngjajnë fluturave me krahë shumë ngjyrëshe që vallzojn në qendismat e pranverës. Ku aroma e luleve shkrihet ambël me fytyrbukurit fëmijë shqiptarësh. Ato dinë të kërcejnë bukur, të na buzëqeshin herë pas here, por edhe të na mbjellin atë neve që jemi shkrirë me ta, në artin e tyre, valle dhe kangë me za e melodi ambëla.

Shoqata ‘’Adriatiku” e sapo lindur në truallin e bekuar të qytetit artjoshës Firence. Ajo sa vjen e veç rritet e zbukurohet, gjallërohet. Se Naimi si kryetar veç preukupohet. Programon. Komunikon. Konsultohet me anëtarët e Shoqatës. Nga ide në programe në vepra. Kostumet nga Rovereta e Italise e Kavaja në Shqipëri porositur nga kryetar Naim Doda mbërritën. Ndërsa Artan Bakiasi e Ledion Kalivaçi me përkushtim e pregatitën këtë buçetë të kandshme arti për tre muaj. Sejcili vullnetarisht, me deshirë e përkujdesje, vendos një gur në kalanë e artit shqiptar i kudo ndodhur. Sejcili me nga një kontribut në ujitjen e rrënjëve tona. E pema e artit me perkushtim edhe të mësusve, e prindërve të vogelusheve u zbukurua me gjethëza e lule ngjyrë ndezura patriotizmi, atdhe dashurie. Pas kësaj u sdhpreh artistikisht me mjeshtëri, kulturë e dinjitet, shqiptarizme në kostumet e qëndisura e shkathtësinë e valltarëve të vegjël.

Pas kohës që rrjedh pa pushim, ecën pregatitësit përgjatë tre muajve. Dhe ja fruti i tyre, plotë ambëlsi e dhurues kënaqësie u formua. Ai tani na gëzon e zgjon emocione malli për atdheun e peshën, vlerat shpirt mrekulluese të artit buçitës entuziast. Këto janë për neve rizgjim e mbjellje krenarie kombëtare. Dhuratë që ne tani i gëzojmë sëbashku. Dhe ja se çfar gurgullon në këto momente nga shpirti i vrullshëm dhe i pastër e plote limfë atdhedashurie e përkushtimi i A. Bakiasit: “Ne jemi një grup i mrekullueshëm, Zefi që ishte i pranishëm nga ora 14,30, Ledioni si gjithmonë, Fatosi, prindërit e Erzenit, Marios, Aleksandrit, Natalit. Shumë aktive, Senka. Gjithashtu një falenderim i veçantë iu takon fëmijëve tanë, të ardhmes së kombit tonë”.

Vështroi ngultazi me kureshtje lëvizjet plotë energji yjendezëse të një arti emocionues, dinamik, që luhet me shkathtësi, elegancë, shpirt dashuri e shprehje bukuri ndjellëse, gëzimesh. Po ku vallë? Natyrisht në fytyrat si drethëza të kuqe, në sytë shkëndija zgjuarsie, në plisat me shqiponjën dy krenash, kapelet e vogëlusheve e kostumet, praruar nga zbukurime, dalun prej gurrës së artit popullor mbarë kombëtar të fëmijëve artista të vegjël. Vetëvetiu filloi edhe une, ti, ai, ajo, ato, të lëvizin, kambët, duart, kokën, të gëzohemi e buzëqeshim si ato, ngjizur brenda botës së tyre ëndrrimtare, të pastër, ngazëllyese. Dhe sigurisht pena vazhdon të hap hullitë e artit të lashtë, të larmisë se kostumeve, të valleve, të melodive, me veglat muzikore të një populli me rranjë, trup e degë, kudo në pikat e qytetëruara të globit. Por pa me i lanun me u vyshk nga limfa e dashurisë plotë ambëlsi, kulturë e tradita të kombit tonë duke e ushqyer vazhdimisht me dijen të mësuar me shkrimin e të folmen e gjuhës shqipe.

Përsëri festë, përsëri me libra, përsëri me këto vogëlush që po hedhin valle do të hapim dyert e shkolles ‘’J. De Rada” më 27 Shtator. Ato do të ulen me të njëjta energji, zell e pasion, në banka, pranë librave me shkronja, fjalë e fjali në gjuhën shqipe. Do të mëkohen me fjalën e shkruar e të folur të atdheut të prindërve. Gjuhën e Zeusit, zanave e perëndive të stërlashta.

E natyrshëm na vjen ndërmend kumti gezim plote i Gentjan Sheros, veprimtar i flakët nga Trentino: ‘’Ju dërguam me postë 15 libra, ndërsa kur të vijmë në Firence edhe 20 të tjera. “Ishin dallëndyshet e para të dijes kur shkolla e parë (19.04.2025) në Firence hapi dyert e saja për fëmijët Shqiptar. Ndërsa tani me shtatë Shator, Inxhinieri Fatos Kapo, anëtar i shoqatës tonë, shkruan ’Gjashte tekste për këtë vit mi dhuruan në Shqipëri për shkollën”…Gjithmonë shpirt gjërë e bujar, ndërmarrja private Karroceria në Firence ‘’GI.PI.ERRE” dhuroi për shoqatën ‘’Adriatiku” 1000,00€ të tjera. Edhe ky ‘’ushqim” financiar është një shtysë për veprimtari të reja që, të mbajm të gjallë shqiptarizmën. Sigurisht këtyre ju përkasin falenderimet tona, luleçelur zambakësh.

Era e vjeshtës do të ngjyros e këput gjethet e drurëve të pyllit e pemëve. Ato do të vallzojnë nën melodine e fëshfëritjes dhe emocionuar me bukurinë e ngjyrave. Edhe Shoqata ‘’Adriatiku” do të mbaj ndezur veprimtaritë e saja në art e kulturë. Kurse mësueset e mësuesit vullnetar do të ushqejnë me dijen e marrë nga gjuha shqipe, vogëlushët, fidanat ne rritje të pranverës të kombit tonë.

Dr. Selman Meziu

Katedralja Ortodokse Shqiptare e Shën Gjergjit në jug të Bostonit fton komunitetin shqiptar në eventin e përvitshëm “South Boston Street Fest”, që do të zhvillohet ditën e Shtunë, më 20 Shtator 2025 me muzikë live, valle, ushqim dhe argëtim komunitar gjatë gjithë ditës!

Mos e humbisni performancën e veçantë të Valleve Rinore të Kishës Shën Gjergji, si dhe grupin e shoqatës “Laberia” në Boston me iso tradicionale, të cilët do të ngjiten në Skenën 1 nga ora 1:30–2:00 pasdite!

Gjithashtu, të dielën, më 21 shtator 2025 pranë Katedrales Ortodokse Shqiptare të Shën Gjergjit, e njohur edhe si Kisha e Nolit, do të mbahet Festivali i Verës nga ora 11:00am deri 4:00pm!

Ftohet komuniteti për të festuar traditën me shtrydhje rrushi, muzikë dhe atmosferë festive!

Shijoni një drekë të plotë shqiptare me sallatë, qofte, oriz, byrek dhe ëmbëlsirë, plus një gotë falas të verës së vitit të kaluar.

Dreka vetëm me një donacion prej $20 për të rriturit, ndërsa fëmijët hanë falas.

Regjistrohuni këtu: https://forms.gle/KwG77R2uskXX7muD6

VATRA në Boston mbështet këtë event dhe fton komunitetin të bashkohet për këtë fundjavë festive me kulturë, traditë dhe gëzim komunitar.

QSPA/

Shtatorja e Atë Antonio Bellusci-t u realizua me mjeshtëri nga skulptori i njohur Gëzim Muriqi (financoi LKSHM) dhe u vendos në Frasnita (Frascineto) ditën e djeshme, më 14 shtator. Ajo u parapri nga një larmi e pasur aktivitetesh të mbështetura nga komuna e Frasnitës në datat 13-14 shtator. Në këtë larmi aktivitetesh veçojmë prezantimin e librit “Epopeja e Arbërisë me vjershë arbërore”, me autor Antonio Bellusci-n, botim i komunës së Frasnitës nën kujdesin e veçantë të Caterina Adduci-t.

Fotot e aktivitetit nga Gaetano Ferrari.

Nga prof. Viola Isufaj/

I. Një fener dritëbutë që na prin udhën paqësisht

Një thënie prekëse në mënyrën më të pazhurmshme, një thirrje e paqtë sa edhe trandje, kujtesë për atë që kemi humbur, një fener që na heq udhën që e paskemi lënë pas, teksa na pushtoi harresa. Digjemi pa e ditur as ne për një rikthim tek thelbi i përbashkët i njerëzimit (përkundrejt individualizmit që pushtoi mendjet tona!), për rigjentjen e konfiguracionit shpirtëror të humbur.

Në Shqipëri, përplasjet e vazhdueshme kanë krijuar një klimë të ashpër, ku dialogu është zëvendësuar nga akuzat, grindjet dhe përbetimet politike- të gjitha këto janë bërë tregues i simptomave të një harrese më të thellë njerëzore, ndërsa interesi i përbashkët kombëtar mbetet në hije.

Shumë shqetësuese është përçarja mes shqiptarëve edhe përtej kufijve të shtetit amë, një fenomen i ri dhe i dhimbshëm. Kur Shenjta Tereze thotë “i përkasim njëri-tjetrit”, ajo flet për një lidhje që shkon përtej kufijve, përtej dallimeve. Nëse shqiptarët fillojnë të shohin njëri-tjetrin si të huaj, si rivalë, atëherë humbet vetë kuptimi i kombësisë. Paqja nuk lidhet vetëm me mungesë të konfliktit, por me prani të ndjenjës së përkatësisë. Rikthimi te vëllazëria, te bashkimi shpirtëror dhe kulturor ka qenë dhe mbetet gjithmonë forca e shqiptarëve.

Në një tjetër nivel, në nivelin global: kriza ekonomike, luftërat, emigrimi dhe migrimi masiv, polarizimi ideologjik dhe teknologjia që më shumë na largon sesa na afron kanë çuar në një zbehje të ndjeshmërinë ndaj njëri-tjetrit. Kur harrojmë se çdo njeri është pjesë e të njëjtit njerëzim, patjetër i bëhet vend zilisë, frikës, urrejtjes, racizmit, izolimit. Paqja përbotësuese, një ideal i largët e i vagullt tashmë, më shumë se me traktate do të ndërtohej me ndërgjegje kolektive, me rikthimin te humanizmi. Nëse secili prej nesh do të ndjente se i përket tjetrit, bota do të ishte më e butë, më e drejtë, më e paqtë.

Kur njeriu e sheh veten të ndarë nga tjetri, lind dhe vetmia e madhe ekzistenciale, ankthi ekzistencial, konflikti dhe mungesa e kuptimit. Nuk e kemi në ndërgjegjie se jemi të lidhur në mënyrë të pashmangshme në një rrjet të madh kolektiv me ndjenjat, nevojat, dëshirimet, pësimet dhe vuajtjet e njëri-tjetrit. Ne jemi dhe kemi qenë pjesë e pandashme e familjes së madhe njerëzore. Mirëpo, kur harrojmë këtë lidhje të shenjtë, nuk dëgjojmë tjetrin, nuk e kemi durimin për të pritur për të mësuar. Gjykojmë shpejt.

Siç thotë Nëna e Shenjtëruar: Ne do të kemi paqe kur të kujtojmë atë që kemi harruar: që i përkasim njëri-tjetrit.

II. E gjithë gjeografia shqiptare si një e vetme në udhëtimin shpirtëror e kombëtar (26 gusht – 5 shtator)

Ndër studiuesit që i kanë kushtuar vëmendje të posaçme e studime Nënës Terezë, kësaj figure emblematike që përbashkon “universalitetin e virtytit njerëzor dhe shenjtërinë hyjnore” është prof. dr. Skender Asani, drejtor i Institutit të Trashëgimisë Shpirtërore dhe Kulturore të Shqiptarëve (Shkup).

Duke qenë midis njerëzores dhe hyjnores, ajo u mundua të na tregojë se “thellë në natyrën e njeriut bashkëjetojnë flijimi, ndërgjegjësimi dhe besimi, si tre komponentë që e bëjnë të veçantë qenien njerëzore. Nga studimet e shumta që i janë bërë jetës dhe veprës së Shën Nënës Terezës, rezulton që angazhimi i saj nuk ishte thjesht bamirësia… por flijimi, sepse flijimi, sipas Shën Nënë Terezës paraqet shkallën më sipërore në të cilën ndodhet vetëdija e njeriut për ta bërë të lumtur tjetrin duke hequr dorë nga lumturia personale”-ka arsyetuar ai.

Madje, shí për këtë, Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore dhe Kulturore të Shqiptarëve, në vitin 2020 themeloi Departamentin për studimin e trashëgimisë shpirtërore të Gonxhe Bojaxhiut – Nënës Terezë.

Manifestimet kushtuar Ditëve të Nënës Terezë, që shtrihen nga 26 gushti, dita e lindjes së saj, deri më 5 shtator, përvjetori i ndarjes nga jeta, janë një udhëtim shpirtëror e kombëtar dhe, siç e shpreh prof. Asani, e gjithë gjeografia shqiptare bëhet një e tërë: nga Shkupi ku ajo lindi, te Tirana ku prehen nëna dhe motra e saj, nga Prishtina te Prizreni i trungut familjar, e deri te Struga e poezisë dhe solidaritetit. Në këtë hapësirë të gjerë kujtese, drita e Gonxhës shndërrohet në urë bashkimi e frymëzimi, duke na kujtuar se ajo nuk është vetëm shenjtore e botës, por edhe bija jonë, që me veprën e saj e ka bërë kombin shqiptar pjesë të historisë universale të humanizmit.

Nënë Tereza na mëson se një komb i vogël mund t’i dhurojë botës një dhuratë të madhe, ashtu si një Gonxhe e vogël mund të bëhet kurorë e njerëzimit- vijon prof. Asani- Prandaj, sot, duke përulur zemrat tona, shpallim se drita e saj nuk ka perënduar: ajo vazhdon të ndriçojë nga Shkupi në Kalkutë, nga gjiri i popullit tonë deri te mbarë njerëzimi.

III. Berat, 5 nëntor 2025, përurimi i shtatores së bronxtë të Nënës Terezë

Ndër aktivitetet që u zhvilluan këtë vit për ditët e Shënjtës Terezë në mbarë hapësirat shqiptare, përmes një emocioni të rrallë dhe një pastërtie të dridhshme buruar nga vetë shpirti i Nënë Terezës dhe nga puna e mrekullueshme e Klubit Letrar “Në gjurmët e Dodonës”, në bashkëpunim me Bashkinë e Beratit, erdhi edhe ky bashkim i shqiptarëve që jetojnë e punojnë në mjedise të ndryshme gjeografike dhe kulturore brenda dhe jashtë trevave tona. Ky klub ka sjellë në Berat aktivitete që tashmë kanë lënë gjurmë si: Konkursin Poetik në mars të vitit 2025 dhe Festivalin “Dodona”, një festë kulturore që bashkoi të vegjëlit në piano dhe violinë duke e kthyer qytetin në një qendër të melodisë klasike. Një takim i madh, një festim i kujdesshëm dhe i vetëpërmbajtur por dhe plot madhështi në zemër të qytetit.

Ngjarja ishte e madhe në thelbin e vet sepse duke iu përkushtuar plotësisht një shqiptareje të madhe, e përkujtoi atë me nderim të thellë e të sinqertë dhe përbashkoi natyrshëm rreth saj botën shqiptare, pavarësisht përkatësisë fetare apo dallimeve kulturore. Ky aktivitet letrar përkujtimor gati-gati u kthye në një ngjarje në përmasat e një momenti historik që takon bashkësinë e shqiptarëve nga treva të ndryshme, duke krijuar një lidhje dashurie dhe kompaktësie të veçantë.

Një ceremoni në pallatin e kulturës “Margarita Tutulani” të Beratit, një aktivitet me titullin: “Paqja fillon me një buzëqeshje” për të nderuar jetën, veprën dhe mesazhin e saj të përjetshëm, ndjekur nga akordimi i çmimeve për ese të konkursit kushtuar posaçërisht Shenjtores Nënë Tereze, u vijua nga vendosja e shtatores së derdhur në bronx në lulishten e këndshme pranë bibliotekës “Vexhi Buharaja” në tingujt solemnë të bandës muzikore të qytetit. Prerja e shiritit, zbulimi i shtatores dhe buzëqeshja e saj mes pemeve dhe luleve sikur të kish mbirë prej tyre përçuan përjetimin e ndjesisë se ajo, Nëna Terezë, përmes kujtimeve, vlerësimit të thellë dhe përfaqësimit të kësaj shtatoreje kishte qenë në të vërtetë, përherë aty.

Presidentja e Klubit Letrar artistik, organizuesja kryesore e kësaj veprimtarie, znj. Ana Tisi shprehu falënderime “për punën madhështore dhe gjithë mundin e shpirtit të tij artist, zotit Nezir Ago, skulptori i mirënjohur i qytetit tonë.” Shtatorja, kjo vlerë e vyeshme e punuar nga artisti N. Ago iu dhurua qytetit nga Klubi letrar “Në gjurmët e Dodonës”, mbështetur dhe nga dashamirësit e artit dhe dashuruesit e veprës së Nënës Terezë, të cilët dhuruan me gjithë zemër për përfundimin e kësaj vepre që thirri rreth saj shqiptarët ngado që ndodheshin.

Ky bashkim i madh shton rëndësinë e kësaj ngjarjeje në rravgim të një simboli të unitetit, respektit dhe dashurisë për figurat e mëdha që na frymëzojnë.

Në fjalën e saj, në hapje të ceremonisë, presidentja e Klubit Letrar dhe Artistik “Në gjurmët e Dodonës” tha se Berati, qyteti i një mbi një dritareve, i shpallur pasuri e UNESCO-s, është një dëshmi e gjallë e historisë, kulturës dhe shpirtit shqiptar. Ky qytet është një thesar ku arti dhe krijimtaria lulëzojnë.”

Në këtë ngjarje morën pjesë me praninë dhe fjalën e tyre të mençur mbajtur për nder të bijës së kombit dhe të gjithë botës, Nënës Terezë:

– Shkëlqesia e Tij, Ambasadori i Republikës së Indisë në Shqipëri, zoti Ravindra Prasad Jaisal, i cili e nderoi skenën dhe të pranishmit;

– Shkëlqesia e Tij, Ambasadori i Republikës së Kosovës në Shqipëri, zoti Skënder Durmishi, i cili përshëndeti aktivitetin dhe solli mesazhe universale për çdo njeri, anekënd botës, sa dhe për kombin tonë, të dashurisë dhe të mbështetjes për njëri-tjetrin.

– Kryetari i Bashkisë Berat, zoti Ervin Ceca i cili dëshmoi dhe një herë mbështetjen e pakursyer për të gjallëruar jetën kulturore dhe shpirtërore të vendit.

– Prof. Dr. Ejup Ajdini, ligjërues në Universitetin e Tetovës, figurë fort e dashur nga studentët dhe nxënësit. Prof. Dr. Ejup Ajdini tha se figura e Nënës Terezë është simbol i përgjithësimit botëror për humanizëm.

Politika e ekskomunikimit e ndjekur në sistemet diktatoriale, veçmas në Maqedoni, synoi të linte në errësirë edhe figurën e Nënës Terezë, deri në harresë të plotë, por ajo me humanizmin dhe këmbëngulësinë e saj arriti të shpërthejë nëpër qendrat e ndryshme botërore, duke filluar nga Kalkuta e Indisë dhe ky shpirt i lartë human dhe tejet njerëzor arriti që ta sensibilizojë të vërtetën duke bërë thirrje dhe duke u angazhuar drejtpërdrejt me botën e njerëzve me nevoja të veçanta. Ashtu si ka thënë dhe më parë prof. Ajdini, ajo preku ndërgjegjen e botës e për këtë bota e kuptoi realisht dhe i ndau çmimin Nobel. Por ajo edhe më tej, deri në frymën e fundit, u angazhua në misionin e saj të shenjtë dhe sot jemi dëshmitarë të kësaj kohe; që në vitin 2016 u emërua edhe shenjtore e u përcoll me nderime të mëdha nga mbarë opinioni botëror.

Adhurim dhe mirënjohje të pamatë përmes vargjeve kushtuar Nënës Terezë, shprehu përcjellësi i vlerave të kulturës sonë në botën gjuhës sllovene e kulturat sllave, si dhe anasjelltas, z. Nikollë Berishaj. Shkrimtar, poet, përkthyes, eseist, një shqiptar i shkëlqyer nga Mali i Zi, Tuz, laureat i çmimit më të lartë slloven për përkthimin e letërsisë – Çmimit Pretnar, krahas cilit jepet edhe titulli i nderit Ambasador i letërsisë dhe gjuhës sllovene dhe kulturave sllave, mes të tjerash, përkthyes i romanit të Ismail Kadaresë, “Prilli i Thyer” në gjuhën sllovene dhe i shumë veprave të tjera të autorëve të rëndësishëm.

– Prof. Dr. Adem Zejnullahu, studiues i letërsisë gojore dhe i letërsisë së shkruar shqipe, shkrimtar, profesor në universitetin e Prizrenit, me fjalën e mbajtur, i shtoi vlerat dhe dinjitetin aktivitetit mbarëkombëtar, si dhe u shpreh gjatë fjalës së tij.

Profesor Anton Nikë Berisha, fitues i shumë çmimeve si dhe i nderuar me Dekoratën Nënë Tereza akorduar, nga presidenti i Shqipërisë për studimet letrare dhe veprat për Nënën Terezë, ndër njohësit më të mirë dhe më të thellë të esencës së veçantë të figurës së Nënës Terezë.

Profesorit Anton Nikë Berisha i takonte fjala kryesore në aktivitet, pasi mes kontributetve serioze mbi të gjithë veprimtarinë e Shenjtëreshës, ai ka bërë një sintezë të dritës shpirtërore dhe një pasqyrim të rolit të njeriut përballë Krishtit. Kështu, ishte prof. Anton Nikë Berisha ai që kapi thelbin teologjik, udhëtimin shpirtëror e letrar të Nënës Terezë. “Të merresh me Nënën Terezë është të hysh në lutjet dhe letrat e saj, ku çdo fjali është e mbushur me etjen e Krishtit: ‘Kam etje’.” Kjo etje ndaj Krishtit shndërrohet në boshtin që e lidh të djeshmen me të sotmen.

Edhe pse fjalët e tyre burojnë nga horizonte të ndryshme kohore dhe kontekstuale, ato bashkohen në një bërthamë të përbashkët: bindjen se jeta merr kuptim vetëm atëherë kur jetohet për Krishtin dhe për dashurinë që e shndërron njeriun, të krijuar sipas shëmbëlltyrës së Zotit. Studiuesi ka theksuar që më parë se pa lutjen, as Shën Pali as Nëna Terezë nuk do të mund të përballonin peshën e misionit të tyre hyjnor. Ata ishin misionarë të pashoq të dashurisë hyjnore dhe profesori në librin e tij, “Shën Pali dhe Nëna Tereze”, në nënkapitullin e tretë të pjesës së parë, titulluar: “Shën Pali dhe Nëna Tereze – vegla të Hyjit” na ka treguar se asnjë nga këto dy figura nuk i shihnin veprimet e tyre si vepra personale. Ata e dinin se ishin instrumente në duart e Zotit. Shën Pali e shprehte këtë: “Jo unë, por hiri i Hyjit në mua”. Nga ana tjetër, shenjtëresha Nëna Terezë thoshte: “Çdo frymëmarrje imja është akt dashurie për Zotin” – çfarë na dëshmon se misionarët e vërtetë veprojnë për të bërë të dukshme dashurinë e Zotit në njerëzimin në botë. Në nënkapitullin e katërt të pjesës së dytë me titull: “Përvujtëri dhe dashuri e pazakonshme për të varfërit”, autori përshkruan se përvujtëria është themeli mbi të cilin qëndron dashuria e vërtetë.

Shën Pali e quante veten “shërbëtor të Krishtit”, ndërsa shenjtëresha Nëna Tereze, duke jetuar mes varfërisë, e dëshmoi se dashuria bëhet e besueshme vetëm kur shoqërohet me përvujtëri. Libri “Shën Pali dhe Nëna Tereze”, tek i cili e pamë të udhës të ndalojmë shkurtimisht tani, për të kuptuar më mirë fjalën e mbajtur në ceremoni nga prof. dr. Anton Nikë Berisha, nuk le pa theksuar e shpjeguar dhe përmasën komunitare të misionit hyjnor: dashuria bëhet e prekshme kur kalohet nga një person tek një bashkësi e tërë – siç ndodhi dhe këtë ditë në qytetin e Beratit.

Prej Presidentes, shkrimtares Ana Tisi, u falënderua dhe studiuesi Përparim Kabo, profesori i dashur dhe mirënjohur i filozofisë, i cili librin “Epistolate – Antropologji fryme”, ia dhuroi Klubit artistik të qytetit “Në Gjurmët e Dodonës”. “Vjen të jesh drita jonë” – një shkrim frymëzues dhe i ndjerë, një pjesë i të cilit u lexua në sallë gjatë ceremonisë së ndarjes së çmimeve.

Në këtë aktivitet zgjodha të sjell përmes leximit copëza të teksteve të Nënës Terezë, përplot kumte të shenjta, shoqëruar nga tingujt e violinës së instrumentistit të talentuar të orkestrës së Radio Televizionit Shqiptar S. Sinamati. Maestro Spartak Sinamati, violinisti virtuoz të Orkestrës së RTSH-së, krijoi një gjendje të veçantë në sallë sidomos përmes pjesës muzikore që kishte përgatitur për pjesën e dytë të aktivitetit.

Në ceremoni morën pjesë rreth 15 “Ambasadorë për Paqen” nga bashkitë Berat dhe Kuçovë.

Kryetari i Këshillit Rajonal për Paqen për qarkun e Beratit, Ymer Hoxha dhe anëtar i Kryesisë së Federatës për Paqen Universale përshëndeti takimin në emër të Federatës për Paqen Universale dhe kryetarit të saj z. Dëfrim Methasani, si dhe përcolli te të pranishmit pesë parimet më të rëndësishme ku mbështet veprimtarinë Federata e Paqes Universale Shqipëri.

Zotit Arben Qafa, drejtor i Bibliotekës dhe Qendrës Kulturore “Margarita Tutulani”, Berat, iu shpreh mirënjohje për të gjithë mbështetjen dhe përkushtimin e tij në mbarëvajtjen e aktivitetit.

Të pranishëm ishin dhe miqtë poetë, kolegë të klubeve të tjera letrare, profesorë e pedagogë: zoti Ligor Shyti, Kryetar i Klubit të Shkrimtarëve dhe Artistëve “Naim Frashëri”; zoti Kreshnik Hajdari, Kryetar i Bashkisë Kuçovë; Zonja Evisa Cela, Kryetare e Këshillit Bashkiak, Berat; Zoti Agim Desku, pedagog e shkrimtar i Kosovës; zoti Marin Sopi, i ftuar i Kosovës; zonja Xhemazije Rizvani, gazetare e mirënjohur dhe dinjitoze e Shkupit; profesoresha Vjollca Berisha, pedagoge, shkrimtare e aktiviste; profesoresha Lili Sula, studiuese pedagoge e Universitetit të Tiranës; zoti Shkëlqim Ago, shkrimtar e publicist; zoti Arqile Mjeshtri, mjek; zonja Luiza Daci, mësuese e gjuhës angleze, Kuçovë; zoti Sadri Imeri, i ftuar nga Mitrovica; zoti Erald Shoshari dhe të tjerë.

Anëtarët e jurisë për konkursin e organizuar në nder të Shenjtëreshës Terezë, integriteti dhe përkushtimi i të cilëve u vu në dukje nga presidentja, ishin:

Dr. Olimbi Velaj: studiuese, pedagoge e Universitetit “Aleksandër Mojsiu” të Durrësit e poete e nderuar me çmime e vleresime kombëtare e ndërkombëtare, z. Behar Gjoka, studiuesi i mirënjohur i letrave shqipe dhe shkrimtar, anëtar i shumë jurive të nderuara për letërsinë, studimet dhe publicistikën, njëherësh Kryetar i Jurisë në fjalë; dr. Ermelinda Kashah: studiuese, pedagoge nga Universiteti “Eqerem Çabej” i Gjirokastrës; znj. Klarita Islami: mësuese e letërsisë dhe e gjuhës shqipe; z. Sokol Ferro: mësues i letërsisë e gjuhës shqipe.

Fituese e Çmimit të Madh “NËNË TEREZA” u shpall znj. Sherina Dyrma. Përpos këtij çmimi, u dhanë edhe për autorët e tjerë fitues: Çmimi “MARTIN CAMAJ”; Çmimi “ARSHI PIPA”; Çmimi Special “DODONA”; ndërsa për gjimnazistët: Çmimi “NËNË TEREZA”; Çmimi “ONUFRI” dhe Çmimi “VEXHI BUHARAJA”.

Një përshëndetje e përzemërt shkoi së fundmi për të 37-të pjesëmarrësit në konkursin me ese për nder të Nënë Terezës dhe veçanërisht për fituesit që nderuan aktivitetin me praninë, mirënjohjen dhe dashamirësinë e tyre: “Falënderoj secilin prej jush, që pranuat ftesat, morët rrugët nga brenda kufijve të vendit dhe nga të gjitha trevat jashtë tij e u bëmë një zemër e madhe që rrahu fort kur ra mbulesa dhe zbuloi shtatoren e Nënës Terezë në zemër të qytetit” – e mbylli takimin znj. Ana Tisi, organizatorja e kësaj veprimtarie.