Dr.Liliana Pere/
Si një melodi që vjen nga thellësitë e kohës dhe përshkon butësisht damarët e historisë, dokumentari “Një Love Story” me skenar të Angjelina Xharës është një rrëfim filmik – është një këngë e përmallshme për dashurinë, artin dhe kujtesën.
Në qendër të saj qëndron Tefta Tashko Koço, ajo bilbilja e muzikës shqiptare, zëri i së cilës ngjan sikur ka mbirë në një fushë me lule mali dhe është rritur nën dritën e hënës. Filmi e përshkruan Teftën si një shpirt të ndjeshëm, të ngjashëm me harqet e violinës që dridhen në ajër, si një petal i bardhë trëndafili që ruan aromën e një epoke të artë dhe të dhimbshme njëherësh.
Me një mjeshtëri të rrallë, Xhara thur një rrjetë emocionesh, ku fjala dhe imazhi ngatërrohen si fijet e një tapicerie të lashtë që rrëfen më shumë sesa mund të thotë historia.
Tefta nuk është thjesht një këngëtare në këtë dokumentar – ajo është një simbol i dashurisë së patundur, një yll që nuk shuhet edhe pse nata ka rënë. Dashuria e saj me Kristo Koçon ngjan me një poemë të ndaluar, një letër e lënë përgjysmë mbi një piano të heshtur. Është një dashuri që flet pak, por thërret fort, si një valë që përkëdhel bregun por mban brenda saj gjithë fuqinë e detit.
Dokumentari nuk qëndron në sipërfaqe. Ai zbret thellë në shpirtin e një gruaje që i këndoi Shqipërisë me zë të perëndive, që veshi muzikën popullore me petkun e operës dhe që vdiq e re, por jetoi sa për dhjetë jetë. Xhara i jep Teftës një jetë të dytë nëpërmjet kujtesës kolektive, nëpërmjet një rrëfimi që të merr përdore dhe të çon në një kohë ku arti ishte rrëfim i zemrës, jo i tregut.
Dokumentari ka per regjisori Ylli Pepo sjell në vëmendje jetën dhe historinë e dashurisë së dy figurave të shquara të skenës shqiptare të viteve ’30–’40: sopranoja lirike Tefta Tashko Koço dhe baritoni Kristaq Koço. Përmes një qasjeje artistike të veçantë dhe një rrëfimi të ngrohtë emocional, filmi eksploron udhëtimin e tyre përmes kujtimesh personale, letrave të dashurisë, intervistave dhe materialeve arkivore të rralla.
Skenari, i shkruar nga Angjelina Xhara Papalilo – një autore me përvojë të gjatë në fushën e artit dhe letërsisë – është i ndërtuar mbi dokumente autentike dhe emocione që tejkalojnë kohën. Filmi shpaloset në vende të lidhura ngushtë me jetën e tyre, si Tirana, Korça, Dardha dhe Boboshtica, si dhe në qytete franceze ku Tefta kreu studimet – Montpellier dhe Paris.
Kontribut të rëndësishëm në këtë prodhim ka dhënë edhe Eno Koço, djali i çiftit, i cili ka mbledhur me kujdes një thesar të vërtetë kujtimesh: letra, fotografi dhe dëshmi që gjallërojnë jetën e prindërve të tij dhe periudhën në të cilën ata krijuan. Përmes këtij materiali të çmuar, dokumentari pasqyron jo vetëm lidhjen e tyre të fortë personale, por edhe përkushtimin ndaj artit dhe sfidat që përballuan për të ngritur muzikën qytetare shqiptare në nivele të larta.
Filmi përshkruan gjithashtu rrugëtimin e tyre artistik, që nga debutimi i Teftës në vitin 1927 deri te koncertet e shumta në qytete të ndryshme si Durrësi, Gjirokastra apo Vlora. Nuk mungojnë as episodet sfiduese të jetës së tyre, si ndërprerja e bursës së Teftës në Francë apo vështirësitë ekonomike që ndikuan në rrugëtimin e tyre profesional.
Duke ndërlidhur të kaluarën me të tashmen përmes interpretuesve bashkëkohorë – aktorë dhe këngëtarë të njohur – dokumentari shndërrohet në më shumë sesa një histori dashurie: ai bëhet një testament i trashëgimisë shpirtërore dhe kulturore të një epoke që formësoi identitetin artistik të Shqipërisë.
Një film që i bën nder dy emrave të mëdhenj të artit tonë, duke sjellë një reflektim të thellë mbi fuqinë që kanë dashuria dhe arti për të ndikuar në jetën individuale dhe kolektive. Siç shprehet vetë regjisori Pepo, ky është një film që ka rëndësi për kohën në të cilën jetojmë – një rikujtesë frymëzuese për të kaluarën dhe një thirrje e heshtur për brezat e rinj.
Dëshiron ta përshtatim edhe si tekst për narracion filmi apo ndoshta për një katalog artistik?
Në fund, “Një Love Story” nuk është vetëm thjesht një film – është një lutje e ëmbël, një psherëtimë e gjatë në erën e kujtesës kombëtare, një himn për një grua që u bë zë. Dhe ky zë, i Teftës, tingëllon ende – si një jehonë që nuk shuhet, por vazhdon të këndojë në shpirtin e çdo shqiptari që di të dëgjojë.