18 vjet – Dielli

KUJTESA- 18 VJET PA BABE TAHIRIN

September 1, 2020 by dgreca

Në Kujtim të Patriotit Tahir Kerrnaja dhe Përpjekjeve për Njohjen e Cështjes së Kosovës dhe Viseve Shqiptare në Ballkan – (Me rastin e 18 vjetorit të vdekjes)–

Nga: Drita Gjongecaj-New York- Më 4 shtator mbushen 18 vjet që kur u nda nga jeta Tahir Kerrnaja i cili njihej me emrin “Babë Tahiri” apo “Njeriu i Demonstratave”. Tahir Curran Kerrnaja ia kushtoi krejt jetën përpjekjeve për njohjen e cështjes së shqiptarëve në trojet etnike e sidomos Kosovës.

Ai ishte nga fshati Kerrnajë në zonën e Gashit të Tropojës nga një familje e njohur për tradita patriotike. Megjithëse kjo ishte në të vërtetë familja e nënës sime, për arsye sigurie nga rregjimi komunist, nuk flitej shumë për të në praninë e ne të rinjve pasi, i akuzuar për vepra që nuk i kishte kryer, ai ishte arratisur nga Shqipëria.

Ndër ato që kisha dëgjuar unë ishte se ai i jepte një rëndësi të vecantë arsimimit dhe, në një kohë kur shumica dërrmuese e popullsisë në Shqipëri ishte analfabete, pikërisht në vitet ‘30 ai kishte ndjekur shkollën Amerikane Bujqësore në Kavajë. Më vonë ai ndoqi edhe shkollën e Kuesturës në Itali.

Personalisht e kuptova nga afër ndjeshmërinë dhe vlerësimin e tij ndaj arsimimit në verën e vitit 1991 kur ai më dërgon nga Amerika një cantë lëkure cilësore librash, ngjyrë kafe, me shënimin: “… Mos ju ndaj shkollimit se vetëm dituria të con përpara. …”

Deri në atë kohë askush nga familja nuk kishte dijeni për punën e tij madhore në NY në shërbim të kombit e shqiptarëve pasi lidhjet me jashtë ishin të këputura plotësisht. Unë u vendosa në Amerikë në muajt e fundit të jetës së tij, kështu që përvec dy-tre takimeve të shkurtra nuk pata fatin të shpenzoj kohë me të. Ishte fjalëpak dhe më se modest. Duke e quajtur veten thjesht ushtar në cështjen e Kosovës, punën kolosale dhe arritjet ia atribuonte bashkëpunëtorëve e mbështetësve të shumtë të aktivitetit të tij dhe organizatës Rinia Shqiptare e Kosovës në Botën e Lirë (RShKBL) e themeluar nga vetë ai.

Në rininë e tij në Shqipëri, Tahir Kerrnaja i ishte bashkuar forcave partizane, më vonë forcave nacionaliste dhe kishte shërbyer edhe në kuesturën e Tiranës. Me një akuzë të sajuar nga qeveria komuniste, ai qe dënuar fillimisht me vdekje. Meqë nuk kishte prova dhe duke qenë se asnjë nga dëshmitarët nuk e mbështetën akuzën ndaj tij, vendimi ndryshoi në dënim me burgim të përjetshëm që më vonë përsëri u ul në disa vite. Për afro 10 vjet ai vuajti në kampet e burgjet famëkeqe të Shqipërisë së atëhershme përfshi edhe Kampin e Vdekjes në Kavajë. Vuajtje e tortura të paimagjinueshme përjetoi ai pastaj në ish-Jugosllavi derisa më në fund fitoi statusin e emigrantit politik dhe në vitin 1963 hyri në Amerikë.

Me largpamësi, ai themeloi Shoqërinë RShKBL (Albanian Kosovar Youth in the Free World-AKYFW) dhe mblodhi rreth vetes shumë anëtarë e bashkëpunëtorë me të cilët nuk reshtën punën e organizuar për sensibilizimin ndaj shtypjes së rëndë sllavo-komuniste të shqiptarëve në Kosovë dhe territore tjera në Jugosllavi, kërkesës për mbrojtjen e të drejtave të tyre, si dhe të drejtat e shqiptarëve kudo në trojet etnike. Disa nga bashkëpunëtorët më të ngushtë ishin familja e Musë dhe Shahe [Kerrnaja] Zherka (të vetmit të afërm të tij në Amerikë në atë kohë), Vëllazrit Bytyci (Bitici), Maliq Arifaj, Prof. Dr. Rexhep Krasniqi, Kryetar i Komitetit Shqipëria e Lirë, Prof. Sami Repishti, Prof. Peter Prifti, e shumë e shumë të tjerë. Sic e përshkruajnë, muret e apartamantit i kishte mbushur me parulla, fletëthirrje e pjesë të shkëputura nga gazetat e kohës duke e kthyer banesën e tij në 43 Street në zyrë të organizatës. Në program shkruhej shprehimisht se vullnetarët e këtij grupimi janë të mobilizuar në shërbim të kauzës së kombit shqiptar dhe asaj të ribashkimit nacional shqiptar; se në kushtet aktuale, detyra më urgjente është qartësimi i opinionit publik i pozitës në të cilën ndodhen vëllezërit e motrat kosovare; se veprimet do të zhvillohen në mënyrë paqësore, etj. Vetëm në harkun kohor të një muaji, përgjatë më se 30 vjetëve, fletushkat në anglisht dhe në shqip kapnin shifrën e 4 apo 5000 të tilla të shpërndara. Një aktivitet patriotik në këto përmasa në llojin e vet mbetet padyshim unik jo vetëm për volumin e materialeve, por edhe për kohështrirjen në dekada dhe përhapjen gjeografike brenda e jashtë Amerikës. Njohja e thellë e gjendjes, largpamësia, energjia, trimëria e përkushtimi deri në vetëmohim ishin mbledhur në figurën e Babë Tahirit.

Në aktivitetin e tij në Amerikë, Tahir Kerrnaja mbetet unik edhe si individ në disa drejtime: forma e organizimit të RShKBL, përkushtimi maksimal, shtytja dhe motivimi që u jepte anëtarëve dhe përkrahësve, etj. Qysh me ardhjen në Amerikë e deri në fund të jetës, Tahir Kerrnaja ia dedikoi tërësisht cështjes kombëtare kohën, mundin, biles edhe të gjitha të ardhurat e veta personale që i mbeteshin pas detyrimeve të qirasë e ushqimit. Ai ishte nismëtari, themeluesi, udhëheqësi, dhe propaganduesi i RShKBL. Ishte aktiviteti i mirëorganizuar dhe paqësor i drejtuar nga Babë Tahiri dhe RShKBL i cili i parapriu dhe krijoi kushtet për krijimin më vonë të Lidhjes Qytetare Shqiptaro-Amerikane (American Albanian Civic League (AACL) dhe Këshillit Kombëtar Shqiptaro Amerikan (National Albanian American Council-NAAC) të cilat gjithashtu luajtën rol esencial në lobimin ndaj cështjes së Kosovës.

Vetë ish-Presidenti Ibrahim Rugova e ka vlerësuar punën e Tahir Kerrnajës me këto fjalë: “… Duke ndjekur traditën shqiptare, Babë Tahiri u bë lajmëtar i çështjes së Kosovës, u bë burrë i kushtrimit, që nuk pushoi natë e ditë… Babë Tahiri me veprën e tij ishte një pioner i lëvizjes shqiptare në mbështetje të Kosovës në Shtetet e Bashkuara, lëvizje kjo e cila së shpejti u bë aq e fuqishme sa që të siguronte respektin dhe admirimin e Kongresit, të Administratës dhe të popullit amerikan. Me punën e tij, ai përshpejtoi lirinë dhe pavarësinë e Kosovës. Tahir Kërrnaja do të mbetet si njëri ndër burrat e shquar të Kosovës dhe të botës shqiptare. Ai e përmbylli shekullin e tij të mbushur me një vepër të shkëlqyer për Kosovën dhe kombin shqiptar. Jemi krenar që e patëm.”

Në librin e tij “Kosova: Rruga e Lirisë – Roli i Rinisë Shqiptare të Kosovës në Botën e Lirë në Clirimin e Kosovës”, autori Sergio Bitici përshkruan qartë rolin e pakrahasueshëm të Babë Tahirit dhe shton se “… pa angazhimin e palodhur të Tahir Kerrnajës kjo organizatë nuk do të egzistonte”.

Tahir Kerrnaja nuk krijoi familje por iu përkushtua Kosovës më gjithë fuqitë e tij. Trupi i tij u cua në Kosovë i shoqëruar nga nipat e tij Hysen Kerrnaja e Kujtim Zherka, bashkëpunëtorë, miq dhe admirues duke plotësuar kështu amanetin e tij për t’u prehur në Prishtinën e lirë.

Premtime janë dhënë herë pas here që Tahir Kerrnajës do t’i ngrihet një shtatore në Prishtinë por deri më sot nuk ka filluar një projekt i tillë. Të shpresojmë se arsenali i cmuar i punës së tij do të përjetësohet në një mënyrë a formë që edhe brezat e ardhshëm të mësojnë kush ishte Babë Tahiri dhe cili ishte roli i tij në historinë e lirisë së Kosovës.

http://illyriapress.com/illyria_content/uploads/2017/08/14086442_1192947980770120_8714296445491357976_o-1-640x519.jpg

http://illyriapress.com/illyria_content/uploads/2017/08/6-DSC05656.jpg

Shtator 202

KUJTESA- Si u realizua kthimi i Familjes Mbretërore shqiptare në Atdhe

June 27, 2020 by dgreca

-me rastin e 18 vjetorit – 28 qershor 2002-/

*Nga Ekrem Spahiu/

Megjithëse diktatura komuniste ra si regjim në pranverë tëvitit 1991 dhe në Shqipërinisi të ngrihej një sistem demokratik, Familja Mbretërore shqiptare ende nuk lejohej të kthehej nëatdhe nga pushtetarët e kohës. Asokohe politika gjente justifikim në absurditetin e mbajtjes në fuqi të vendimit të udhëheqjes komuniste në Kongresin e Përmetit, të 24 majit 1944, ku i “… ndalohej Mbretit Zog dhe Familjes Mbretërore kthimi në Shqipëri”. Por arsyeja e vërtetë dihej se cila ishte… Familja Mbretërore, personaliteti i Mbretit Leka, mund të ndryshonte shumë gjëra në skenën politike, madje mund ta përmbyste statusquo-në e dakordësuar. Droja ndaj këtij faktori madhor politik ishte e prekshme,qoftë në artikulimet publike të politikës së kohës, qoftë në frymën e përgjithshme që sundonte e kontrollonte median. Në fillimvitet ’90-tënuk u lejua madje as veprimtaria politike e Partisë sëLegalitetit në atdhe. Aprovimii PLL-së u bë rreth 15 muaj mbas lejimit të partive politike në vend.

Sot, në distancën e kaq shumë viteve, kthimi i Familjes Mbretërore shqiptare, mund të duket si njëproces i natyrshëm, e pa ndonjë ngarkesë të posaçme, por siç do ta shtjellojmë më poshtë, nuk ka qenë aspak e lehtë. Ky kthim u bë i mundur si rezultat i kombinimit tënjë përpjekjeje madhore të faktorit mbretëror/legalist në Shqipëri, ndërhyrjes së miqve ndërkombëtarë të Mbretit Leka e gjithashtu edhe rrethanave të brendshme, që luajtën një rol gati vendimtar në një pikë të caktuar.

***

Mbreti Leka, – qëishte larguar foshnje dy ditësh nga Shqipëria, më 7 prill 1939 nga pushtimi fashist dhe qëgjithë jetën e tij ia kishte kushtuar atdheut e kombit, -me rënien e diktaturës,donte sa më parë të kthehej në Shqipëri, pore kishte të pamundur për shkak të koniukturave të kohës. Por Ai nuk mund të rrinte duarkryq e tëpristepërshumë vite.Nëkoordinimdhe me mbështetjenga faktorëtë rëndësishëm ndërkombëtarë, të interesuar edhe për të testuar demokracinë në Shqipëri,Mbreti Leka vendos qënë momentin mëtë përshtatshëm thjesht të vijëdhevizitojë Shqipërinë.

Rast i volitshëm u konsiderua 50-vjetori jubilar i krijimit të O.K.L.L, (Organizata Kombëtare e Lëvizjes së Legalitetit) në kongresin e Zall-Herrit. Më 21 nëntor 1993 bëheshin 50 vjet nga kjo ngjarje e rëndësishme për lëvizjen mbretërore në Shqipëri.Kjodatë ukonsiderua si oportune qëMbreti Leka të kthehejnë atdhe për herë të parë që prej largimit në 7 prill 1939.

Kështu, më 19 nëntor 1993, rreth orës 16:00, menjë avion të posaçëm, mbërrin në Rinas Mbreti Leka, i shoqëruar nga stafi ivet, shqiptarë dhe të huaj.Pas kryerjes sëprocedurave të hyrjes në aeroport, niset drejt Tiranës dhe akomodohet në suitën 214 të Hotel “Dajti”.

Lajmi i mbërritjes së Mbretit në Tiranë u përhap si rrufe në gjithë vendin.Mijërambretërorë, nga të katër anët, udhëtojnë për gjithë natën dhe, në orët e para të mëngjesit, ishin para Hotel “Dajti”, përgjatë bulevardit e deri te Pallati i Kongreseve. Këtu, në sallën e madhe të kësaj ndërtese, në ora 10:00, do të kremtohej 50 vjetori i O.K.L.L. por në thelb do të realizohej takimi i ëndërruar me Mbretin Leka.

Të alarmuar nga interesimi i jashtëzakonshëm i mbretërorëve për t’u takuar me Mbretin,pas mesnate, rreth orës 03:00, funksionarë të lartë të SHIK-ut dhe Policisë së Shtetit, shkojnë në Hotel “Dajti” dhe kërkojnë kthiminnë Rinas dhe largimin e Mbretitnga Shqipëria, për shkak të “problemeve” me “dokumentete udhëtimit dhe armatimeve personale”.

Për të evituar ndonjë përplasje të mundshme mes mbretërorëve dhe policisë, Mbreti Leka respekton “kërkesën” e zyrtarëve të shtetit dhe,në ora 08.30, del nga hoteli, niset për në Rinas dhe largohet nga atdheu, pa mbushur 18 orë.Ky ishte largimi i dytë traumatik pas atij të7 prillit 1939.

***

Vjen viti 1997. Në një moment shumë të vështirë për Shqipërinë dhe popullin shqiptar, partitë politike, në marrëveshjen e 9 marsit 1997,për të përfituar nga kredibiliteti që kishte Mbreti nga jugu në veri të vendit (socialistët nuk mund të shkonin në veri, ndërsa demokratët nuk mund të shkonin në jug),lejuan “kthimin e Mbretit Leka I në atdhe”, madje edhe “zhvillimin e referendumit për formën e regjimit”.Mbreti mbërriti në Shqipëri për herë të dytë më 12 prill 1997, duke përdorur po ato dokumente udhëtimi si në 1993.

Referendumi do të zhvillohej më 29 qershor 1997,në të njëjtën ditë me zgjedhjet parlamentare. Mbreti zhvilloi një fushatë shumë dinjitoze në mbarë vendin dhe fitoi referendumin me votën e shqiptarëve. Politika e kohës, e befasuar nga rezultati surprizë, urdhëronte KQZ-në, të mos shpallte fitoren e Monarkisë dhe tëzgjaste procesin e numërimit, deri sa të manipulonte votat pro Republikës. Përballë këtij manipulimi të hapur, mbështetësit e Mbretit që votuan pro Monarkisë, vërshuan në një tubim-protestenë sheshin “Skënderbej” dhe përgjatë bulevardit “Dëshmorët e Kombit”, duke kërkuar shpalljen e rezultatit. Policia ndërhyri me armë për të shpërndarë protestuesit, duke vrarë njërin prej tyre dhe plagosur shumë të tjerë. Prokuroriaurdhërohettë nisë hetimet, duke e akuzuar Mbretin Leka “Për organizim e grumbullim të manifestimit të paligjshëm për rrëzimin e rendit kushtetues dhe armëmbajtje pa leje”.

Mbreti Leka, për të evituar konfliktet e provokacionet, fiks pas tre muajshdetyrohet të largohetpërsëri nga atdheu më 12 korrik 1997, me premtimin se ishte i gatshëm të kthehej në momentin që do ta kërkonte populli shqiptar.

***

Një nga prioritetet kryesore të Partisë “Lëvizja e Legalitetit”, ka qenëkthimi i Familjes Mbretërore në atdhe.Momentii parë, shumë i rëndësishëm, i këtij procesi, ishte hartimi dhe firmosja e njërezolutenë 04.06.1998 nga kryetarët e të gjitha partive (tëdjathta dhe qendrës së djathtë) opozitare parlamentare dhe joparlamentare, ku ndër të tjera kërkojnë: “…i bëjmë thirrje Mbretit Leka I për t’u kthyer në atdhe, pasi edhe procesi gjyqësor i ngritur ndaj tij është një farsë politike e koalicionit të majtë”.

Ndërkohë vjen dhe momenti më i mirë për ta realizuar kthimin e Familjes Mbretërore në atdhe. Në vitet 2001-2005, Partia “Lëvizja e Legalitetit” ishte në pikun e fuqisë së saj politike dhe me njëkredibilitet të madh në elektorat, jo thjeshtë seishte parti parlamentare, por edhe për shkak të qendrimeve të mbajtura dhe kompaktësisë sëgrupitparlamentar. Shkurt, PLL ishte faktor real në politikën shqiptare.

Me nismën e grupitparlamentartëPLL, në pranverën e vitit 2002, filloi përgatitja e infrastrukturës së duhur institucionale për kthimin e Familjes Mbretërore në atdhe. Pas një lobimi të fuqishëm me drejtuesit e partive parlamentare, u arrit një marrëveshje politike kukryetarët e 9 grupeve parlamentare të Kuvendit të Shqipërisë, më 17 qershor 2002, firmosën një dokument të përbashkët, kundër të tjera shkruhej: ”Duke respektuar Familjen Mbretërore Shqiptare, jemi të bindur se respektojmë themelimin e shtetit modern shqiptar nga Mbreti Zog I. Me kthimin e Familjes Mbretërore nëatdhe, merr fund një padrejtësi e shkaktuar nga pushtimi fashist dhe diktatura komuniste”.

Deklarata e grupeve parlamentare u shoqërua me kërkesën e 74 deputetëve firmëtarë (nga 140 që kishte Kuvendi), ku kërkohej: “Ne, deputetët e Kuvendit të Shqipërisë, të mbështetur në vlerësimin që kemi për historinë e Shtetit Shqiptar dhe vazhdimësinë e tij juridike, si dhe në zhvillimet e sotme demokratike, paraqesim kërkesën tonë që Nëna Mbretëreshë Geraldina dhe Familja Mbretërore Shqiptare të vijnë e të jetojnë përgjithmonë në Shqipëri”.

Pse duhej firma e 74 deputetëve?

Partia Socialiste kishte mazhorancën dhe drejtonte Qeverinëdhe Kuvendin, ndërsa opozita kishte gjithsej 53 deputetë. Mbreti Leka vazhdonte tëishte nën akuzë për ngjarjen e 3 korrikut 1997 dhe vazhdonte procesi farsë i seancave gjyqësore. Në këto kushte pasigurie, për të shmangur votimin në Parlament ku mund të kishte rrjedhje votash, me shumë negocime u arrit të merren 74 firma = 52.9% të numrit të deputetëve të Kuvendit, duke e bërë të panevojshëm një votim formal.

Edhe pse kanë kaluar shumë vite, në cilësinë time si ish-deputet e kryetar grupi, por edhe si ish-kryetar i PLL, gjej rastin të rifalenderoj të gjithë deputetët firmëtarë për atë akt politik e patriotik, poredhe njerëzor njëherësh.

Pas kësaj arritjeje të madhe politike, Partia “Lëvizja e Legalitetit” me gjithë strukturat e saj, filloi organizimin dhe përgatitjet për një pritje dinjitoze të Familjes Mbretërore. Më 28 qershor 2002, ditë e premte, që në orët e para të mëngjesit kishin ardhur në Tiranë me mijëra legalistë dhe qytetarë të ndryshëm nga të gjitha rrethet e Shqipërisë dhe trevat shqitare. Nisja e organizuar për në Rinas u bë nga sheshi “Nënë Tereza”. Në aeroportin“Nënë Tereza”, atmosfera ishte e jashtëzakonshme – festë kombëtare. Me flamuj kombëtarë dhe të Legalitetit, me pankarta në duar, me kostume të larmishme kombëtare, nën muzikën e orkestrës frymore dhe asaj popullore,me këngë e valle, të pranishmit festonin dhe i uronin mirëseardhjen Familjes Mbretërore në atdhe.

Në ora 11.15, ulet në Rinas avioni “Boeing727” i kompanisë “Million Air”, qëtransportoi nga aeroporti “Lanceria” i Johanesburgut, Familjen MbretëroreShqiptare të përbërë nga: Nëna Mbretëreshë Geraldinë, Mbreti Leka I, Mbretëresha Suzan, Princi trashëgimtar i kurorës Leka II dhe Kontesha Virxhinia (motra e Nënës Mbretëreshë Geraldinë).

Mbreti Leka, sapo zbriti në Rinas u shpreh për mediat e shumta: “Dua të falënderoj popullin shqiptar, shtetin shqiptar që na dha këtë rast me u kthye në atdheun tonë”.

Karvani i gjatë i makinave të simpatizantëve të mbretërisë shoqëroinga aeroporti “Nënë Tereza” e deri në Tiranë,pjesëtarët e Familjes Mbretërore, që përshëndeteshinnga qytetarët e shumtë të vendosur përgjatëgjithërrugës. Ekzaltimi arriti kulmin kur Familja Mbretërore mbërriti në Vilën Nr. 4dhe pjesëtarët e familjes zbritën nga makinat për t’u akomoduar në këtë rezidencë, që ishte fill pas Hotel “Rogner”, 100 metra larg selisë së qeverisë shqiptare dhe njëndër më modernet ndërtesa në kryeqytet.

Kështu, pas 63 vitesh mërgimi të detyruar nëpër vende të ndryshme të botës, Familja Mbretërore shqiptare u kthye përfundimisht në atdhe me të gjitha nderimet e duhura, ashtu sikurse e meritonte, jo thjeshtë për kontributet e jashtëzakonshe që kishte dhënë për shtetin dhe kombin shqiptar,por edhe për të ardhmen e shqiptarëve.

* ish deputet & ish kryetar i PLL-së

Krimi serb i helmimit të fëmijëve shqiptarë, krim që nuk falet

March 22, 2018 by dgreca

* 18 –të pranvera pas helmimit të rinisë shkollore nga i cili pati dhe të vdekur, akoma ndihen pasojat e saj tek të prekurit. Viktimë nga helmimi ishte nxënësja Selvie Hoti, për shkak se policia serbe nuk lejon dhënien e ndihmës me kohë. Unë autori i shkrimit, si mësimdhënës i shkollës së mesme jam dëshmitar i përjetimeve të ditëve më të rënda në jetën time, kur sheh që nxënësi bie përtokë para teje i alivanosur duke u përpëlitur me vdekjen./

* -23 marsi të shpallet Dita e Rikujtimit të Viktimave të Helmimit nga Serbia./

Nga Hazir MEHMETI , Vjenë/
Pranvera e vitit 1990 do nis me helmin dimetil phosphoditionat, sarin, dhe helme tjera me ndikim në sistemin nervore mu në ditën pranverës 21 mars dhe 23 mars në qytet kryesore të Kosovës: Prishtinë, Podujevë, Ferizaj, Gjilan, Vushtrri, Mitrovicë etj. duke vazhduar për shumë kohë me pasoja 8 mijë nxënës shqiptarë të helmuar. Ishte ky sulmi më antinjerëzor në kohën e pasluftës së Dytë Botërore. Këtij akti gjenocidi i paraprinë rrethanat e shtetrrethimit pas ndryshimeve kushtetuese me dhunë nga pushteti okupues serb në Kosovë. Rezistenca popullore e vazhdueshme shekujve tani tregohej akoma më e fuqishme kundër pushtuesve sidomos nga viti 1989 kur hiqet autonomia e Kosovës nën shtypjen e tankeve. Ishte koha kur shovinizmit serb ëndërronte në realizimin e qëllimit shovinizmit i nxitur nga propaganda e vazhdueshme antishqiptare dhe represion permanent për dëbimin e shqiptarëve nga toka e tyre shekullore. Kjo politikë ishte e mbështetur edhe nga çarqet nacional-shoviniste brenda shtetit jugosllav i cili kishte nisur teposhtën drejtë shkatërrimit.

Akademikë famëkeq serb nuk e harruan detyrën e paraardhësve në shërbim të gjenocidit antishqiptar dhe pa nxitim ripërsëriten memorandumin serb për zhdukjen e shqiptarëve nga territoret e tyre etnike në Kosovë, ashtu siç kishin bërë me 770 fshatra në Nish, Toplicë, Vranjë, Medvexhë një shekull pa ndërprerë. Ky memorandum nuk u bekua nga kisha ortodokse serbe e mbytur në urrejtje patologjike ndaj shqiptarëve autokton, kulturës e dokeve të tyre që jetonin mijëra vjet në tokat e tyre. Kjo detyrë kriminale iu ngarkua qeverisë shoviniste serbe, si pjellë e fobiste serbe ndaj shqiptarëve, e drejtuar nga kryekrimineli më i madh pas fashizmit, Sllobodan Millosheviq, i cili vdiq në gjyqin e Hagës si kriminel lufte me pasoja vdekjen e gjysmë milioni njerëz.

Njëri nga aktet kriminale serbe ishte akti i helmimit të 8 mijë nxënësve shqiptarë në shkolla, kopshte fëmijësh si dhe punëtor në fabrika e uzina në vitin 1990. Me datat 21 e 23 mars të këtij viti ishte helmimi i një shkalle të gjerë në qytet kryesore të Kosovës. Siç do vërtetohet, helmimi i nxënësve shqiptarë u bë nga shërbimi sekrete ushtarak e policore serbe. Paraprakisht propaganda armiqësore serbe përmes kishës ortodokse serbe, mediave publike e private nxiti urrejtje luftënxitëse. Kjo parapërgatiti segregacionin, duke ndarë nxënësit serb e malazez në lokale tjera shkollore nga nxënësit shqiptarë.

Populli i Kosovës i pa armatosur, i varfëruar nga padrejtësia në shtetin e sllavëve, ishte i vendosur në realizimin e përcaktimit kombëtar për liri e barazi me kombet tjera. Qëndresa e paparë në përballimin e pasojave të helmimit ishte një tregues se kombi shqiptar di të vepron edhe ndaj provokimeve të rënda. Kurse Prof. Dr. Masllum Belegu i cili si specialist u përball me të helmuarit në spitalin e Prishtinës, për mjetet e informimit tha: “Ky është helmim masovik, helmimi masovik është baras me luftën. Unë nuk kam mbërri të shoh diçka të tillë”. (youtube.com/watch?v=7mzxXjLQJiI). Akad. Prof. Dr. Idriz Ajeti:” Akti i helmimit është i tmerrshëm”. (Rilindja, 23 mars 1990). Diplomati i njohur austriak Alber Rohan do deklaron: “ Gjatë viteve të 90-ta, autoritetet serbe vazhduan të diskriminonin kosovarët duke i përjashtuar nga të gjitha sistemet administrative, shëndetësore e arsimore forcat jugosllave dëbuan mbi 800 mijë kosovarë nga shtëpitë e tyre drejt vendeve fqinje. Pas kësaj NATO vendosi të ndërhyjë ushtarakisht ndaj Jugosllavisë”. (Bota Pres- 03.02.2018).

Murgesha nga Kroacia e cila kishte shërbyer në Binç të Kosovës, shkruan një letër për gazetën kroate “Glas Koncila“, 6 maj, 1990 ku mes tjerash thuhet: “Njerëzit sillnin djemtë e vajzat e veta në dëshpërim të vërtetë, sepse spitali nuk deshi t’ua pranonte fëmijët. Është e tmerrshme se si vuajnë ata njerëz të rinj. Para dy ditëve një vajzë e kanë varrosur. Duket se helmi ishte i hedhur para shtëpisë, sepse tërë familja ishte helmuar. Veçse helmimi nuk ndikon njësoj te secili. Në TV nuk e kanë treguar këtë. Murgeshat tona japin ampula bedoksin dhe tableta novalgetol, por këto na kanë mbaruar, sepse për shkak të helmimit të madh, janë harxhuar në barnatoret e Ferizajit dhe Gjilanit. Se si do dalë kjo, vetëm zoti e di. Sa lot janë derdhur”.

Gazeta e njohur austriake “Der Standard” Me 21 e 22 prill 1990 në artikullin e saj anlitik mes tjerash rreth helmimit shkruan: “ Për pak kohë 4000 nxënës shqiptarë u ballafaquan me helmim, shpjegoi Xhemajli, dhe shkaktari deri sot nuk u zbulua. Mjekët në Prishtinë janë të bindur nga faktet, se kemi të bëjmë me një helmim të rëndë nga gazrat psikotoksike me të cilët duhej të ballafaqoheshin. Deri më tani tre fëmijë u shtruan për shërim në Zvicër”. Argument rreth prodhimit të helmit sarin në Jugosllavi i cili u përdor në Kosovë është dokumenti nga Stipe Mesiq, Lider i DPK-së dhënë gazetës kroate “Slobodna Dalmacia. “Dokumentet për APJ-në i dërgova më 1991 në Pentagon. Informatë, se APJ (Armata Popullore Jugosllave) prodhon gazin helmues sarin dhe bashkëpunon me irakianet e dërgova në Pentagon, ngaqë konsideroja se aktiviteti i tillë është rrezik për mbarë bashkësinë ndërkombëtare” Nga Suedia Goran Vasenius rreth helmimit shkuan një libër. Mes tjerash citojmë: “Me të dëgjuar se çfarë në të vërtetë po ndodhë me helmimin e fëmijëve të Kosovës, unë jam tmerruar prej atij realiteti. Librin e kam shkruar që bota të kuptojë realitetin se cfarë po ndodh në Kosovë, kam formuar një ekip të përbashkët europian, për viktimat e helmimeve të viteve 90-ta, për të demantuar propagandën e Millosheviqit. Dhe më vjen mirë që libri im zgjoi nga gjumi botën që ishte verbuar nga propaganda e Millosheviqit” (zëri.info – 14 janar 2016 )

Propaganda serbo jugosllave ishte shumë e fuqishme krahasuar me mundësitë e nxjerrjes së vërtetës para opinionit botëror lidhur me shtypjen e popullsisë shqiptare në Kosovë. Kjo makineri propagandistike komuniste e nacional shoviniste antinjerëzore kishte aleat kryesor Akademinë e Shkencave Serbe, Kishën Ortodokse Serbe, Komitetin Qendror Federativ, Republikan, Komitetin Krahinor të Kosovës. Vepra antinjerëzore e saj u vërtetua me gjithë konglomeratin e saj të ndotur antinjerëzore e shkatërrues me rastin e helmimeve. Mjekësia serbe vepronte si dorë e zgjatur e krimit, ku mjekët serb nuk pranuan dhënien e ndihmës pacientëve shqiptarë. Diçka e tillë nuk është regjistruar ndonjëherë në historinë e mjekësisë njerëzore në thyerjen e Betimit të Hipokratit, ashtu siç ndodhi me mjekët serb në Kosovë.

A po harrohet ky akt kriminal serb?

Deri më tani nuk është e njohur se Kosova ka dërguar ndonjë ankesë kundër Serbisë rreth aktit kriminal të saj. As nga dëshmitarët e thirrur në gjykimet e Hagës nuk u shtrua ky argument i gjenocidit serb ndaj shqiptarëve. Ja deklarata e Dr.Besnik Bardhi, organizator i simpoziumit “Kosova sprovë e ndërgjegjes mjekësore” me 9 qershor 1990 në Zagreb. “Unë u kam shkruar letër të hapur presidentit të Republikës së Kosovës z. Fatmir Sejdiu, kryeministrit Hashim Thaqi dhe kryetarit të Parlamentit, ku kam kërkuar (është e botuar) që ti bashkëngjitet dosja e helmimeve, të merret parasysh dokumentacioni i helmimit të fëmijëve në Gjyqin Ndërkombëtar të Drejtësisë”. ( Buimi: Emisioni RUBIKON, Adriatik Kelmendi KTV – emisioni, helmimet në Kosovë)

Krahas punës edukativo-arsimore mësuesëve/eve iu shtua detyra e mbrojtjes së nxënësve dhe shkollës shqipe në vitet në vazhdim. Shumë prej tyre ishin të helmuar edhe pse helmi ishte efektiv kryesisht tek të rejat me organizëm të ndjeshëm. Represioni kundër mësuesve ishte i madh dhe me pasoja të rënda: vrasje, rrahje, arrestime, maltretime nga më të ndryshmet. Periudha e viteve nëntëdhjeta është sa e vështirë aq e lavdishme, andaj e meriton tretmanin e merituar nga qeveria dhe shoqëria kosovare sot.

MASAKRA E DHUNES SERBE NË SLLOVI TË LYPJANIT

April 10, 2017 by dgreca

KUJTESE- Në 18-vjetorin e rënjeve të mëdha për liri/

Nga Ismail GASHI/

Më 15 e 16 Prill 1999 në fashtin Sllovi të Lypjanit, masakra e dhunës barbare serbe vrau e masakroi 45 civilë shqiptarë dhe plagosi 11 të tjerë. I vuri flakën 92 shtëpive shqiptare, dhe pas dëbimit me dhunë të të gjithë shqiptarëve nga fshati, shkatërroi e plaçkiti gjitha vlerat materiale e shpritërore në pasuritë e tyre. Sllovia për 78 ditët e bombardimit të NATO-s, ishte çerdhe e dhunës serbe për trevën e Lypjanit e më gjerë.

Shkruan : Ismail Gashi-Sllovia

Që nga fillimi i sulmeve të NATO-së, 24 mars 1999, në fshatin Sllovi të Lypjanit, përveç 64 familjeve serbe të këtij fshati, nga të cilat kishin mobilizuar në formacione të forcave rezervë të Serbisë edhe shumë të rijnë serbë e romë vendas nga Sllovia, këtu silleshin e krrokatnin edhe shumë persona zyrtar e jozyrtar, emrat dhe funksionet e tyre në këto formacione për shqiptarët paraqisnin kërcim e rrezikim për qenjën biologjike njerëzore e kombëtare shqiptare. Këtu /në Sllovi/, frekuentonin çdo ditë prijsit e policisë dhe qeverisë komunale, si kryeshefi i policisë komunale Nikola Iliq, Komandanti i postëkomandës policore në Lypjan, Stevo Ragjenoviq, zv.komandanti Toshiq dhe inspektori i sigurimit Çanoviq. Sllavisha Dukiqi, Dimiq Vllado – kryetar i qeverisë dhe kryetar i Mbrojtjes Civile e të tjerë. Ata vazhdimisht kuvendonin me liderët serbë në Sllovijë si me Stanishiq Tomisllav, kryetar i serbëve lokal, Simiq Millan i graduar në kolonel, përgjegjës për forcat ushtarake, Lubisha Arsiq një paramilitar i theksuar e shumë të tjerë të implikuar në krime ndaj shqiptarëve. Para se të sulmonin këtë fshat, në Radion serbe të Prishtinës, u dha informacioni se ky fshat dhe fshati Shushicë i Prishtinës, janë vendbanime të sigurta ku mund të jetohet pa rrezikim. Andaj në Sllovi, ditë para stuhisë tmerruese të dhunës serbe në prillin e përgjakur të 1999, erdhën shumë shqiptarë për strehim të përkohshëm. Deri më 14 prill 1999, nuk ndodhi ndonjë kërcnim i drejtpërdrejt, rrezikimi i jetës dhe i qenjës shqiptare vërvitje kudo e ngado në Kosovë, gjuhej, vritej, digjej e ndiqej.

Kërkesat serbe

Më 14 prilli, kah ora 10-të paradreke, inspektori i sigurimit serb Qanoviq me dy eprorë ushtarak erdhën në Sllovi dhe në vendin e quajtur “kryezabelet”, takuan Shefqet Berishën nga Sllovia, të cilin e kanë ndalur dhe nga ai kërkuan, që sot deri në orën 14-të, shqiptarët e këtij fshati të dorëzojnë gjitha armët te shkolla e vjetër, dhe nga ai kanë kërkuar me këmbëngulësi të njoftojë, a ka pjesëtarë të UÇK-së në Sllovi. Sepse, siç është shprehur Qanoviq, në Sllovi te kryetari i LDK-së Shefqet Bytyqi, para disa ditësh, siç kishte gjëja ai informacione, ka fjetur një ushtarë i UÇK-së dy netë. Qanoviq me dy personat përcjellës skiconin pozicionet e Sllovisë dhe bisedonte për skicën të cilën e kishin përpara në autoveturë, thotë Shefqet Berisha. Ndërsa në mbrëmjen e 14 prillit serbët vendas, meqë dinin për pozitën e rëndë të shqiptarëve, improvizuan si edhe në shumë vende e raste të tjera në Kosovë një takim për një “marrëveshje”. Për këtë dredhi jo të natyrshme, edhe në Sllovi u ftuan disa shqiptarë, që të nesërmen me 15 prill, në ora 8-të të mëngjesit, të vijnë në lokalet e shkollës së vjetër një delegacion prej 10-të shqiptarëve, që në emër të shqiptarëve sllovias të lidhur marrëveshje me serbët vendor, Tomqin, Rada Arsiqin, Simiqi Milanin, Çaushin, Milivojin e disa të tjerë si dhe me një Major apo epror ushtarak, të cilët me atë marrëveshje, do të sigurohet një garanci për qëndrim e jetë të sigurt për shqiptarët e të tjerët në këtë vendbanim me popullatë të përzier. Një veprim të tillë për slloviasit përsëritet edhe më 17 prill 1999, kur dy shqiptarë u murrën vesh me kryepolicin Nikolla, për strehim të popullatës shqiptare, që ishin strehuar në Grykën e Tërshovinave, të vendosen nëpër shtëpitë e fshatit Smallushë, slloviasit tentuan të bisedojnë me serbët vendor edhe më 23 prill 1999 për kthim të tyre në fshat. Për këtë “dialog”, serbët kërkuan të shkojnë dy pleq sllovias të bisedojnë me serbët vendor. Por pleqtë priten kot 7 orë “takimin”e pakuptimët të komshive gënjeshtarë. Ndërkaq të nesërmen me 15 prill 1999 që në orën 5,30, ushtria serbe erdhi me 5-6 tanke nga krahu i Smallushës u pozicionua në kodër mbi fshat me tyta tankesh të kthyera kah vet fshati, kurse në orën 6-të të këtij mëngjesi, ushtria e policia serbe filloi sulmin në fshatin Akllap, në këte fshat shtihej me armë, digjeshin shtëpit dhe ndiqej popullata shqiptare, ku një qytetarë / Ibush Gashi/70/ u vra. Sulmi, ndjekja dhe kallja e mbi 80% e Akllapit përcillej lehtë nga Sllovi. “Delegacioni” 10-të anëtarësh i shqiptarëve nga Sllovia, në orën 7.00 shkoi në takim të paqart, kush e ftoi e kujt ju desht, siç ishte kërkuar për marrëveshje alogjike me situatën mes shqiptarëve dhe serbëve për një “siguri” e jetë të qetë. Një natë më parë, kur u mor vendimi nga disa veprimtarë, biznesmen e qytetarë lokal shqiptarë, për këtë takim “marrëveshjeje”. Përkundër mashtrimit evident, se do të merremi vesh, bënë diçka të pazakonshme dhe për rrethanat, kohën dhe pozitën e shqiptarëve jo i natyrshëm. Popullata shqiptare përkundër kërcënimit nga forcat ushtarake e policore nuk e mori largimin, siç ndodhte zakonisht ato ditë të trishta, motivacion për qëndrim se do të ketë marrëveshje. Si zakonisht takimi nuk u mbajt, me arsyetim të serbëve vendas, se oficeri “nuk ka ardhur”. Ju shkoni në shtëpi, pritni atje, kur të vijë oficeri, ne do të ju ftojmë me telefon, i thanë Tomqi e Rada Maksut Bytyqit. Kështu, pritja e heshtja e varrit e përfshiu popullatën shqiptare në Sllovi tërë paradreken e asaj ditë të kobshme. Këtë qetësi të panatyrshme e prishi kah ora 10.30 ardhja e dy kampanjollave ushtarake në Sllovi, me të cilat kishin ardhur disa ushtarak që ti njoftojnë serbët dhe disa romë vendor, që ishin në krahun serb, që të vejnë shenjat për identifikim, katër e-S-a në dyert e shtëpive, punë të cilën e kreu mësuesi Toshiq/Cilki/. Sepse, sulmi që do të pason pasdreke mund të mos i dallon shtëpitë serbe dhe përkrahësve të tyre nga ato shqiptare, të cilat do të jenë caku i këtij sulmit. Kështu, Sllovia e dyfishuar me banorë në heshtje varri priste sulmet serbe.

Ndjekjet, kalljet, plaçitjet

Në orën 13.40, pasi me kallje, ndejkeje, plaçkitje e vrasje i duelën Akllapit në krye, filloi sulmi në fshatin Sllovi. Ky sulm filloi nga dy drejtime, nga krahu i Akllapit e Gushtericës së Epërme, dhe i dyti nga ana tjetër Grykës së Gushevcit. Paralel me këtë furi, forcat serbe sulmuan edhe nga brenda, ku pjesëtarë serb paraprakisht të pozicionuara mbreda vet fshatit e për rreth tij. Të cilat me të filluar të sulmit shpejt zunë udhëkryqet dhe gjitha hyrje-daljet e fshatit, ku forcat serbe më herët ishin përqendruar nëpër familjet serbe të Sllovisë. Fshati dukej i trazuar nga përpjekjet për shpëtim nga rreziku, hapësirën mbi fshat e mbuloi tymi e flaka e shtëpive të kallura, ndërsa rrugët krismat e armëve serbe. Në anën tjetër fshati gumëzhiste nga automjetet, traktorët e turma të mëdha njerëzish të tmerruar nga rreziku, britmat e thirrjet shqetësuese. Ikja u bë nga të gjitha anët, kush nga dinte e mundëte të gjejë hapësirë depërtimi. Ndodhi kështu, pasi më parë nga asnjë faktor politikë e shtetëror shqiptarë, përveç UÇK-së, nuk kishte planifikuar, si të veprohej në këtë rrethanë katrahure e luftë barbare. Kush dhunshëm u ndoq në drejtim të bjeshkëve, Grykës së Zhegovcit, Grykës së Manastirit, Grykës së Tërshovinave, e kush u dëbua në drejtim të Smallushës dhe në fshatrat e rrafshit, Bujari, ish-Gumnasella, Banullë, Gllogovc e Llugaxhi. Grykat e bjeshkëve këto kohë të trishta u bënë vend i tmerrit e terrorit fatal. Po asaj dite, sulmet serbe si edhe në rastet të tjera vepruan sipas planit ushtarak serb “Patkoi” në Zhegovc e Vërbicë, ku ishin konfrontuar me forcat e UÇK-së, veçmas në Betejën te Hani i Zhegocvit, ku në rezistencë me forcat ushtarake serbe u vra Pajazit Ahmeti/Paja/, dhe u plagos Afrim Myrtaj, por në këtë rezistencë të pjesëtarëve të UÇK-së, forcat serbe përveç humbjeve në njerëz e teknik ushtarake, ato u penguan për afro dy orë që të sulmojnë fshatin Zhegovc që ishte pikësynim i tyre. Me këtë, banorëve të Zhegovcit iu mundësua largimi pa pasoja. Asaj ditë në Sllovi kryepolici Toshiq me disa policë të tjerë, kishte zënë pozitë krye fshatit, në lindje të Sllovisë, që ti kthejë slloviasit që të mos shkonin në drejtim të grykës së Bjeshkëve të Zhegovcit. Gjatë kohës së shkurtër të kësaj dite të Bartolomeut, nga vet shqiptarët e Sllovisë janë vërejtur e dalluar disa serb vendas të prirë nga zëvendëskomandanti i policisë komunale,Toshiqi, si Tomisllav Stanishiq/Tomqi/, me funksion, komandant lokal i policisë rezervë për Sllovi, Peic Milivoje, zëvendëskomandant i policisë serbe në Janjevë, vendas i këtij fshati, Radomir Arsiq/Rada/, kryetar i fshatit Sllovi, Stanoje Milkiq/Qauashi/, paramilitar, Sllobodan Simiq “Duci” i nënshkruar për kolonel i rezervës ushtarake, Lubisha Arsenije Periq e të tjerë. Por ka pasur edhe shumë e shumë persona të panjohur e të maskuar, që kanë bartur uniformën e policisë sërbe dhe forcave rezervë.

Vrasja e fqinjit

Sulmi i furishëm pasqyrohej me të shtëna të shumta, ndalje dhe vrasje të qytetarëve, kallje të shtëpive, plaçkitje të të hollave dhe automjetesh, ndalje vajzash dhe kushtëzim me të holla për lirimin e tyre si dhe tentim dhunimesh. Veçantë tmerronte ndalja dhe ndarja nga familja e personave, por edhe me ekzekutime të shpejta. Që në fillim serbi i quajtur Radomir Arsiq “Beli” vrau gruan e Ajet Krasniqit, Hedije Krasniqi /51/, e cila u vra para dyerve të Rexhepit deri sa ishte duke ikur nga rreziku, Rada ishte fqiu i parë i Ajetit. Pak më larg, të udhëkryqi afër shtëpisë së Murat Gashi, u vra edhe vajza 19 vjeçare Fatushe Dubova, të cilës siç dëshmohet, Rada për së vdekuri me thikë ja ka prerë xhemperin dhe ja ka hedh në fytyrë. Pastaj dëshmon Ismet Hetemi nga Sllovia, i cili asaj dite, kur ka arritur te dyert e Muratit Gashit thotë, se ka parë Miroslav Stanishiqin, Stanoje e Sinisha Milkiqin dhe dy të tjerë që nuk i ka njohur, të gjithë të armatosur dhe të uniformuar me rroba policie, që u futën në oborrin e shtëpisë së Murat Gashit, nga më vonë morëm vesh, se të njëjtit, pasi i kanë nxjerr nga shtëpitë gjithë meshkujt /pesë sa ishin aty/, kanë larguan fëmijët e gratë, me përjashtim të Xhyles, vajzës së martuar të Muratit, e cila është strukur pavrejtshëm afër dyerve të oborrit dhe ka vërejtur, se këta persona serbë Muratin me dy djemtë Enver Gashi/41/, Omer Gashi/37/, djalin e Enverit Arben Gashi/19/ dhe djalin e vajzës së martuar Xhylës, Bekimin/19/, i kanë nxejrrur para shtëpisë, i kanë renditur më parë i kanë plaçkitur dhe në fund i kanë ekzekutuar në oborr para shtëpisë. Xhyla ishte dëshmitarja më e afërt e cila përkundër tmerrit e dhembjes e ka vëzhguar ekzekutimin e babait, dy vëllezërve, djalit dhe djalit të vëllait. Ndërsa, Gafurr Hysenin, veprimtar i dalluar, pas luftës është shpallur dëshmor i kombit, serbi vendas Lubisha Arsenije Arsiq me dy të tjerë e zbresin nga kamioni, ku ishte duke vozitur familjen në ikje dhe e ekzekutuan menjëherë para shtëpisë së djemve të Metushit, të cilën shtëpi më vonë e kanë djegur bashkë me kufomën e Gafurrit. Të ndarë nga familjet e të ndalur e më vonë të ekzekutuar të “udha e bahçeve”, ishin edhe Bajram Gashi/34/ pas luftës i shpallur dëshmor, po kështu nga traktori e kanë zbritur edhe Faik Krasniqin /35/ dhe të njetit serb e kanë ekzekutuar në oborr të Habib Gashit. Bajram Gashi, Ramadan Kryeziu /31/, Mehdi Pacolli /56/, Jakup Kryeziu /44/ dhe Elmi Barisha, bashkërisht pas një kohë maltretimi e mbajtjes mbështetur për muri, i dërgojnë rrugës, të urdhëruar ti mbajnë duart mbi kokë dhe janë ekzekutuar të “rruga e bahqeve” në rrethana të panjohura. Një Dëshmitar okular nga Sllovia, thotë: ishin katër persona të panjohur të cilët pasi kryen ekzekutimin i mori me veturë një serb nga Sllovia dhe i ktheu në fshat Ky ishte “Ducki” i biri i Novica Arsiqit. Kalimtarët që ishin në ikje nga tmerri e terrori i kanë parë të gjallë këta gjashtë/6/ persona, duke i dërguar kah kisha serbe.

Lista e qytetarëve civilë shqiptarë të vrarë e të masakruar nga forcat ushtarake e policore serbe, me datën 15.04.1999 në fshatin Sllovi, të komunës së Lipjanit.

Nr. Emri,emri i babës dhe mbiemri Viti i lindjes Data e vrasjes Vendi i vrasjes Vendbanimi

1. Murat Nebih Gashi 1934 15.04.1999 Sllovijë Sllovi

2. Enver Murat Gashi 1958 15.04.1999 Sllovi, Prishtinë

3. Omer Murat Gashi 1962 15.04.1999 Sllovi

4. Arben Enver Gashi 1982 15.04.1999 Sllovi, Prishtinë

5. Bekim Jakup Haziri 1980 15.04.1999 Sllovi Prishtinë

6. Hedije Krasniqi 1947 15.04.1999 Sllovijë

7. Fatushe Sherif Dubova 1980 15.04.1999 Sllovi

8. Jakup Elmaz Kryeziu 1955 15.04.1999 Sllovi

9. Ramadan Halil Kryeziu 1968 15.04.1999 Sllovi

10. Mehdi Xhemajl Pacolli 1937 15.04.1999 Sllovi

11. Elmi Xhevat Berisha 1964 15.04.1999 Sllovi

12. Mehmet Hazir Sopjani 1926 15.04.1999 Sllovi

13. Sherife Sopjani 1912 15.04.1999 Sllovi

14. Qamile Sopjani 1935 15.04.1999 Sllovi

15. Bajram Qazim Gashi 1965 15.04.1999 Sllovi

16 Agim Rrahim Berisha 1969 15.04.1999 Sllovi

17. Florim Rizah Ibrahimi 1974 15.04.1999 Sllovi

18. Faik Hysen Krasniqi 1964 15.04.1999 Sllovi

19. Ajvaz Qazim Gashi 1937 15.04.1999 Sllovi

20. Gafurr Qazim Hyseni 1948 15.04.1999 Sllovi

21 Rifat Zenel Gashi 1953 15.04.1999 Sllovi

22. Milaim Musli Gashi 1977 15.04.1999 Sllovi

23. Adem Rrahman Bytyqi 1940 15.04.1999 Sllovi

24 Latife Haqif Kryeziu 1952 19.04.1999 Smallushë, Sllovi

Vërejteje: Viktimat deri në numrin rendor 16, janë ekzekutuar e masakruar gjatë sulmit të fashtit më 15 prill 1999. kufomatë janë varrosur nga serbët në dy varreza masive në vendin e quajtur “Çukë”. Të cilat pastaj forcat policore-ushtarake serbe të ndihmuara nga disa romë të fshatit dhe të Lipjanit, me datën 29.04.1999, pas kthimit të pjesërishëm të popullatës së ikur të fshatit Sllovi, e më qëllim të fshehjes së krimit, i zhvarrosin kufomat nga varresat masive dhe i dërgojnë në shkollën e vjetër të fshatit, ku kanë qenë të stacionuar. Të nesërmen, me 30 prill, i urdhërojnë antarët e familjeve të viktimave, të vijnë në shkollë, ti identifikojnë të afërmit e tyre, e pastaj, nën përcjelljen e forcave serbe i urdhërojnë ti rivarrosin në varrezat e fshatit veç e veç në varre familjare. Të katërmbëdhjetë kufomat e para, janë varrosur në varrezat e “Gashëve” në hyrje të fshatit, kurse viktimat nën numrin rendor 15-16 janë varrosur në varrezat e “ Bytyçëve ose te Lisat”të cilat gjenden në krah të lindjes së fshatit. Trupat e viktimave të tjera janë varrosur gjithashtu në varrezat e fshatit, nga anëtarët e afërm të familjës, apo nga bashkëfshatarët, varësisht nga dita dhe vendi ku janë gjetur kufomat. Përveç viktimave nën numrin rendor 21 e 22 të cilat janë vrarë në oborrin e tyre e poashtu janë varrosur ditë më vonë në oborret e tyre. Këto dy viktima janë zhvarrosur nga oborret e tyre më datën 14.07.1999 dhe janë varrosur në varrezat e fshatit. Latife Haqif Kryeziu ka vdekur më vonë, nga pasojat e lëndimeve trupore të marra gjatë ikjes nga fshati dhe traumave të pësuara, për djalin e vrarë, nga forcat serbe, Latifja është varrosur në fshatin Smallushë, ku ka qenë e strehuar, sikurse edhe shumica e popullsisë të fshatit Sllovi.

Faktet në Tribunal

Ndërsa, pas ekzekutimit te “udha e bahçeve”, të vdekur i ka parë Mehmet Bytyqi/60/ nga Sllovia i cili ishte në ikje nga shtëpia për Smallushë. Rasti i posaçëm është ai i tre pleqve që u masakruan dhe u vranë në shtëpi të tyre, siç dëshmon Adem Sopa kushëri i tyre, janë masakruar pleqtë Mehmet Sopa/74/, nëna e tij Shehide Sopa /87/ dhe gruaja e vëllait Qamile Sopa/64/, të cilët, pasi nuk kanë dalur nga shtëpia në ditën e krimit, siç njofton Adem Sopa, kushëri i të ndjerëve dhe i afërt me shtëpi, Ademi asaj dite meqë kishte ngelur në shtëpi nga frika ishte fshehur në hambar të vet dhe ka dëgjuar britmat kur disa serb, të cilët Ademi nuk ka arritur ti njoh, kanë bërë masakër me thika në këta tre pleq. Pas ditës së krimit për këta pleq të masakruar janë gjetur gjurmët e krimit, shamitë e shlyera, protezat e dhëmbëve dhe shkopi i thyer i Mehmetit. Edhe ekspertët e Tribunalit, gjatë ekzaminimit kanë dëshmuar për kufomat e tyre të masakruar, me thika u është vizatuar kryqi me katër S-sa. Masakrime u janë bërë edhe dy plakave. Ndërsa Rifat Gashi /46/ dhe Milaim Gashi /22/, po më 15 prill 1999, u vranë para shtëpisë, derisa vështroni lëvizjet e dhunës serbe nga shtëpia, vrasjen e bënë personat nga një kombi me ngjyrë të bardhë që asaj dite ka qarkulluar pandalur. Nga vendi i quajtur “Vorrët e Bytyçëve”, siç dëshmojnë dëshmitarët okular Feriz e Idriz Gashi, në kombi kanë qenë Milivoji dhe Qaushi, ata u vranë para shtëpisë, derisa nga aty vëzhgonin lëvizjet e policisë menjëherë, kjo ndodhi gjatë sulmeve të fshatit. Pos të vrarëve Rifat e Milaim Gashi, në oborr janë plagosur nga ata policë edhe Safete Gashi, Florie Gashi dhe Salih Gashi. Dy të vrarit kanë qëndruar të pavarrosur 7 ditë, Rifatin e ka ruajtur babai i tij Zenel Gashi, hoxhë. Ndërkohë i kanë varrosur në oborr të shtëpive ku kanë qëndruar deri në përfundim të luftës. Këta dy të vrarë e të varrosur në oborr të shtëpisë pas përfundimit të luftës, më 14 korrik 1999, janë rivarrosur në varrezat familjare. Ndërsa Adem Bytyçin/59/ më 15 prill 1999 më parë e kanë plagosur rëndë derisa ishte në ikje arave prapa shtëpisë për të shpëtuar nga vrasja, siç dëshmon vet fqiu sërb Stevan, dhe më vonë, siç dëshmon i njëjti serb, mos e pastë vrarë vet. I thotë axhës së Ademit, Shabanit, se dikush ka shkuar te “arat e arxihanës” 200 m. nga shtëpia e Ademit, deri ku ka arritur Ademi të shkon zhag i plagosur, dhe atje e ka vrarë, Ademin gjatë ofanzivës familjarët e kanë varrosur në varre. Nga 16 të vrarit nga serbët më 15 prill 1999, vet serbët me ndihmën e romëve të NSH.”Vllaznimi” i kanë i varrosur në dy varreza masive jashtë fshatit në vend të quajtur “Quka”, nuk dihet kur është bërë ky varrim, por dihet se varrosjen e kanë bërë po forcat serbe me ndihmën e romëve të komunales. Kurse Gafurr Hysenin /51/ dhe Ajvaz Gashin /62/ nga Terbuvci, gjatë bombardimeve i kanë varrosur fshehurazi familjet e tyre në rrezikim të vet. Kufomat e varrosura nga forcat serbe. Murat Gashi, Enver Gashi, Omer Gashi, Arben Gashi, Bekim Haziri, Hedije Krasniqi, Fatushe Dubova, Jakup Kryeziu, Ramadan Kryeziu, Mehdi Pacolli, Elmi Berisha, Mehmet Sopa, Sherife Sopa, Qamile Sopa, Agim Berisha dhe Florim Ibrahimi nga varreza e Qukës serbët me qëllim të fshehjes së krimit, më 29 prill 1999, përseri i kanë çvarrosur, i kanë sjellur në shkollën e vjetër, aty janë thirrur anëtarët e disa nga familjarët dhe shqiptarë të tjerë për gjëja për identifikim dhe të nesërmen me 30 prill 1999, prapë detyrimisht i kanë tubuar disa shqiptarë, të cilën përkundër rrezikut, ishin kthyer në shtëpitë e tyre, dhe nën kërcimin e policisë i kanë rivarrosur në varrezat e fshatit. Aty ishin vendasi Milivoje polic dhe një oficer ushtarak, pjesëmarrësit e këtij rivarrimi thonë se janë kërcuar, që asnjë fjalë mos ta flasin gjatë varrimit, përndryshe, të gjithë do të vriten aty për aty. Një serb nga Piroti ka kërkuar nga varrmihësit shqiptar të tregojnë ku është furrtari i fshatit, kur një fashatar i thot çka të duhet, po tash as “kfasac”,majë nuk gjendet. Serbi nga Piroti iu përgjegj. Do të gjej unë kfasac për te dhe një plumb të zi, “nacicu ja za njega kfasac i jedan cerni metak”, do të gjej unë për te majë dhe një plumb të zi. Shefki F. Salihu/49/ është marr më o3.o5.1999, nga serbët vendas, mësuesi Toshiq siç dëshmon Halla Zepë e cila ngjarjen e ka vërejtur nga afër, e ka sjellur një dru në lokalet e shkollës së vjetër ku është rrahur Shefkiu me të vëllanë, ata që i kanë rrahur nuk ishin të njohur, nga pasojat e rrahjes Shefkiu ka vdekur po atë ditë ende pa arritur në shtëpi, kjo ishte mbytje me dru që është njëlloj terrori e masakre e njohur në traditën serbe.

Varrimi i tretë

Latife Kryeziu, gjatë ikjes traktori ia ka thyer këmbën, ajo kishte edhe mërzinë e djalit Ramadanit, të cilin gjatë ikjes më 14 prill 1999 e morën paramilitarët serb dhe u vra po atë ditë, si dhe nga mungesa e intervenimit mjekësor, ajo ka vdekur nga infektimi i plagës në Smallushë më 18.o4.1999. Ndërsa varrimi i tretë i këtyre martirëve është bërë pas ekzaminitimt nga ekspertët e Tribunalit të Hagës në varrezat e përbashkëta të dëshmorëve e martirëve të lirisë në shtator të 1999 në kodër të fshatit në Sllovi.

Dita e dytë e vrasjeve dhe ekzekutimeve për të ndjekurit sllovias, që natën e bartolomeut me shi e të ftohtë të madh e kaluan të shpërndarë në shumë drejtime, vazhdoi në “Lugun e Demës”, te “Livadhet e Gjana”, në Grykën e Manastirit. Ditën e 16 prillit 1999, pas djegies së fshatit Plitkoviq, kah ora 14-të, Vrellës kah ora 15-të, sulmit dhe ndjekjes së popullatës së Gadimës. Forcat serbe u kthyen kah Tërshovinat, ku ishin mbi 5000 të strehuar shqiptarë nga Sllovia e Smallusha. Ju kërcnuan atyre me vrasje dhe pa ndonjë veprim tjetër shkuan malit përpjetë. Duke ndjekur popullatën bjeshkëve të Lugu i Demës, ku ishin strehuar 1/3 e familje shqiptare slloviase. Siç dëshmon Zyfer Aliu nga Gadimja, dëshmitarë okular në rreshtin e pushkatimit, serbët filluan “lojën e vrasjeve”. Grupi tjetër vrastar serb që erdhi nga krahu i grykës së Zhegovcit, fshati Tërbuvc, pasi kishte masakruar dëshmoren e kombit nga ky lokalitet, Zylfije Gashin/18/, në “Livadhe të Gjana”, ekzekutoi profesor Sahit Baftiun/1952/, vëllain e tij Shahin Baftiu/1960/, dhëndrin dhe djalin Kastriot Bahtiu /1983/, për lirimin e të cilit më parë morën 8.000 DM nga e ëma e tij Hyrije Baftiu, por gënjeshtra, tipari kombëtar serb, ia vranë djalin. Ishin orët e pasdites së vonë, siç dëshmon Zyfer Aliu, Feriz Gërbeshi, Ismet Hetemi e mbi 100 të tjerë që ishin në rreshtin e ekzekutimit, në rradhët e pushkatimit në masakrën e Lugut të Demës. Serbët pasi tubuan të gjithë, na urdhëruan të dorëzojmë gjitha çka kemi në xhepa, të hollat, dokumentacionin, qelsat, portofolët, ndërsa femrat të gjitha stolitë. Me kërcim se po ju gjetëm diçka që keni fshehur, pas kontrollit që do ta bëjmë pastaj,të gjithëve do të ju vrasim. Kur u krye kjo “ceremoni”, urdhëruan ndarjen e fëmijëve dhe grave nga burrat, madje kjo ndarje duhej të kryhej për dy minuta.

Ekzekutim

Përkundër momenteve shumë të papërshkrueshme, thonë shumë dëshmitarë, që ngelën të gjallë nga ky ekzekutim, u krye ndarja për së gjalli. Aty ishin vetëm 5-6 vrasës të prirë nga një Marko Qirkoviq nga Surqina, apo siç thonin ata që nuk e njihnin Tulleci me mustaqe. Markon e ka vërejtur pas disa ditësh edhe Skënder Ismaili i cili pas një kohe ishte kthyer në Sllovi, dhe Markon e ka parë duke shëtitur me Rada Arsiqin, kryetarin e serbëve lokal nëpër fshatin Sllovi, të cilin serbët gjatë asaj katrahure e emëruan “Sërbska sella”. Më vonë jemi informuar edhe për një kriminel sërb, pjesëmarrës në krimet serbe në fashtin Sllovi, i quajtur Obrad Aleksiq, diku 40-45 vjeçar, djal i një Lluka Aleksiqit nga Ferizaji, malazias, axha i tij Danillo Aleksiq, Obradi ishte dhëndër me gjasa i fshatit Suhadoll të Lypjanit. Ndërsa pjesëtarë të tjerë të policisë serbe afro 40 sosh, që pak më poshtë, prisnin në Livadhe të Gjana si qejtë e tërbuar, derisa ekipi ekzekutiv i krimit të “kryejë punët”. Ndanë gjahun e mbledhur dogjën dokumentacionin e grumbulluar dhe pozicionuan armët, neve na rreshtuan mbi 100 meshkuj. Para se të fillojë ekzekutimi nxorën Isak Bytyçin/42/, ish polic, atëherë punëtor i shkollës në Sllovi. ”Ti musteqok del këndej“, i tha serbisht personi/Marko/ me mustaqe, apo “tulleci”, dhe posa doli Isaku nga rreshti, menjëherë e vrau me automatik me busulle, kjo ishte formë e veprimit dhe mënyra e futjes së tmerrit. Edhe Januz Pacollin/58/ e vranë, pasi e ftuan të zbret nga traktori, Jonuzi ishte i shurdhët, i ndjeri nuk dëgjoi çka po i thuhet, dhe u vra aty para turmës dhe të shoqes së paralizuar, e cila pak çaste më vonë vdiq edhe ajo. Po para rreshtit të përgatitur për ekzekutim dhe babait Shefki Bytyçi iu ekzekutua djali Hasan Bytyçi/18/. Pastaj, urdhëruan serbisht “Shpejt ikni në mal”!askush nuk guxon me shikua anash, kemi mësyer malit, thotë Feriz Gërbeshi. Në turmën tonë një polic serbe ka shkrepur vetëm një rafal nga automatiku dhe ka ndalur gjuajtjen. Ne kemi ikur në mal pa vërejtur, a jemi të goditur apo jo, kush është vrarë e kush ka shpëtuar. Pas një kohe të shkurtër dikush ka filluar të flas, Shkuan! Ikën! Vërtet ata “kryen punën” dhe ikën, u ngarkuan në Ladën. Që ia morën Zyfer Aliut dhe në dy traktorë mjete që paraprakisht i morën nga shqiptarët dhe shkuan. Jemi kthyer dhe kemi parë të vrarë Raif Shalën e 12 të tjerë të plagosur mes tyre tre shumë rëndë. Fundit para se të pushkatohen në masë është vrarë siç thamë më parë Hasan Bytyqi/18/, para babait Shefki Bytyqi. Shefkiu kur e pa se u godit për vdekje i biri, i ofroi ujë që ti dal shpirti më lehtë, thotë ai. Kur e pa polici këtë pozitë e qëndrim të fort të Shefkiut, duke përcjellur përpëlitjen e të birit me jetën, polici shtiu prapë me automatik në kokë të Hasanit. Balik Gërbeshi /74/ i paralizuar dhe Halime Gërgeshi/84/, poashtu e paralizuar, policët serbë i kallën në tendë ku ishin strehuar, kah fundi i Lugut të Demës. Këtu janë vrarë edhe dy djemtë e Balikut, Shaip Gërbeshi/37/, Faik Gërbeshi/34/ dhe Bejtush Gërbeshi/33/ profesor, kushëriri i parë i Balikut, pas luftës i shpallur dëshmor i kombit dhe Haki Ismaili/20/. Po kësaj dite, nga të shtënat ekzekutive janë plagosur nëntë të tjerë që ishin në rreshtin e pushkatimit këtë janë: Ramadan Dubova, Bajram Sadiku, Sami Gashi, Ragip Salihu, Sami Jahiri, Misin Berisha, Lulzim Avdyli, Banush Gërbeshi dhe Fahri Gashi.

Lista e civilëve të vrarë e të masakruar nga forcat ushtarake e policore serbe me datën 16.04.1999 në vendin e quajtur Lugu i Demës të fshatit Sllovi, të komunës së Lypjanit.

Nr. Emri, emri i babes dhe mbiemri Viti i lindjes Data e vrasjes Vendi i vrasjes Vendbanimi

1. Shaip Balik Gërbeshi 1961 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

2. Faik Balik Gërbeshi 1965 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

3. Balik Feriz Gërbeshi 1925 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

4. Bejtush Salih Gërbeshi 1965 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

5. Halime Hamdi Gërbeshi 1915 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

6. Jonuz Hamdi Pacolli 1941 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

7. Fatmir Shefki Bytyqi 1963 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

8. Hasan Shefki Bytyqi 1979 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

9. Isak Zejnë Bytyqi 1957 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

10. Avni Misin Sopa 1979 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

11. Ramadan Azem Sopa 1973 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

12. Zeqir Hamdi Hetemi 1979 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

13. Naser Rexhep Ismajli 1981 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

14. Haki Hasan Ismajli 1979 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

15. Raif Maliq Shala 1948 16.04.1999 Lugu i Demës Sushicë

16 Heset Ilaz Lekiçi 1970 16.04.1999 Lugu i Demës Gadime e Ulët.

17. Havushe Pacolli 1945 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

Këta qytetarë civilë shqiptarë të vrarë e të masakruar nga dhuna ushtarake e policore serbe, më 16 prill 1999, më 24 maj 1999 u sulmuan prap nga dhuna serbe, por tash u sulmuan jo me armë vrastare, por me eksavator, për ti çvarrosur dhe humbur gjurmët e krimit, siç dëshmon Ibrahim Vitia nga Sllovia me 24 maj 1999, më duket ishte ditë e enjte, thot Vitia, nuk jam i sigurtë. Sërbët vendas Tomisllav Stanishiq, Rada Arsiq, Stanoje Milkiq, i quajtur ”Çaushi” me vëlla e shumë të tjerë të gjithë të armatosur, me dy traktorë e rimorkio të mbuluar me najlon të zi, pas tri orë pas shkuarjes, nën përcjelljen e disa ushtarëve dhe një kamioni. Nga të cilët, dy-tre ushtarë kanë qëndruar në roje në kodër nën Vardesh deri sa i kanë sjellur kufomat. Diçka gjatë janë grindur aty të kodra ku edhe kanë qëndruar gjithë natën. Të nesërmen kah ora 7 apo 8 kanë kaluar kah shtëpia ime dhe dy-tre nga ata kanë shkuar shpejt te Milivoje Peica, ku ishte një lloj shtabi i forcave ushtarake e policore sërbe dhe menjëherë janë nisur kah fshati, kurse, kamioni ka shkuar kah shkolla e re, jo këndej kësaj mahalle. Ndërsa, për në fshat kemi deklaratën e plakës Zejnepe Gashi nga Sllovia, e cila ka parë edhe pjesëmarrësit që kanë sjellur dy traktorët te kisha e fshatit nga të cilët janë shkarkuar kufomat dhe janë vendosur në kamion me ceradë dhe janë dërguar në drejtim të Lipjanit. Nuk dihet kush ishte vozitësi i kamionit, e as nga ishte tagra e kamionit. Por halla Zepë përmend afro 12 emra sërbësh vendas dhe romët: Remzi Ramë Hysenin, Salih Tal Xheladinin/Salkin/ e Sabit Hysen Krasniqin. Të cilët bënë ngarkimin dhe transportimin nga traktorët në komion.

Lista e personave civilë të plagosur nga forcat ushtarake dhe policore, datë 16.04.1999 në vendin e quajtur Lugu i Demës në fshatin Sllovi të komunës së Lipjanit.

1 Ramadan Vehbi Dubova 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

2 Bajram Sadiku 16.04.1999 Lugu i Demës Prishtinë

3 Sami Ruzhdi Gashi 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

4 Ragip Ruzhdi Salihu 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

5 Sami Emrush Jahiri 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

6 Misin Aziz Berisha 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

7 Lulzim Jetish Avdyli 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

8 Banush Ferat Gerbashi 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

9 Fahri Demir Gashi 16.04.1999 Lugu i Demës Sllovi

Lista e personave civilë të plagosur nga forcat ushtarake dhe policore serbe, datë 15.04.1999 në fshatin Sllovi të komunës së Lipjanit.

1 Safete Musli Gashi 15.04.1999 Sllovijë Sllovi

2 Florije Bajrush Gashi 15.04.1999 Sllovijë Sllovi

3 Salih Rexhep Gashi 15.04.1999 Sllovijë Sllovi

Nata e Bartolomeut

Të vrarit të cilët familjarët nuk arritën ti varrosin natën e Bartolomeut, që ishte fatale për jetën e të rënëve dhe trishtuese për familjarët dhe të tjerët që asaj nate të fohtë e me shi qëndronin në mëshirën e këtij moti të vështirë e rrezikut nga lubia serbe. Të nesërmen 17 kufomat i varrosën familjarët që i shpëtuan vdekjes, varrimi u bë më 17 prill 1999, aty ku edhe u ekzekutuan. Familjet, gratë e fëmijët e tyre, nga dhembja e papërshkruar, moti i vështirë, pozita e rëndë dhe rrezikimi pas ekzekutimit përjetuan tmerr e trishtim. Popullata e mbetur pas dy-tre ditësh u larguan nga vendi i vrasjes, ndërsa Sllovia gjatë gjithë kohës së bombardimeve u bë qerdhe e forcave policore, ushtarake e paramilitare sërbe, nga të cilët pësuan shumë shqiptarë që gjatë kësaj kohe tentuan për çfardo nevoje të hyjnë në fshat. Serbët për ta zhdukur gjurmën e krimit, me arsyetim se nuk lejohen varrezat masive, siç dëshmohet slloviasit, Radomir Arsiq, Rada ose “Xhemsi” ka pyetur se a janë varrosur veç e veç apo në një varrezë të përbashkët në Lugun e Demës. Kur ka kuptuar se ata janë varrosur në varrezë të përbashkët, ai ka deklaruar, kjo nuk lejohet ashtu, duhet të nxirren e të varrosën në varre të veçanta veç e veç. Kështu më 24 maj 1999, ushtarët dhe policët serbë me një kamion, një grupues e dy traktorë, organizuan punëtorët e komunales dhe tre romët vendor të përcjellur nga ushtarët e policitë serb, nxorën kufomat dhe i sollën në fshat, siç thotë dëshmitari Ibrahim Vitia nga Sllovia, që kishte shtëpinë afër Dragisha Peicës “Gisha”, kriminel që pas luftës ishte i burgosur, por “iku” nga burgu i Mitrovicës e tash bashkë me të vëllain Milivoje jetojnë dhe punojnë në Çaçak. Ibrahimi gjatë luftës mbeti në shtëpi dhe kujdesej për gruan e plagosur ditë më pare në Verbicë të Zhegovcit. Kufomat e të ekzekutuarve nga Lugu i Demës i kanë bartur me dy traktorë Stanoje Milkiq/Qaushi/ me vëllain Sinisha Milkiq, të dy të armatosur me automatik, në rimorkiot e traktorëve ishin vendosur 17 kufomat të cilat ishin të mbuluar me najlon të zi, ato asaj nate i kanë mbajtur afër shtëpisë së “Gishes” në familjen e të cilit vazhdimisht qëndronin shumë policë e paramilitarë serbë, aty kanë qëndruar tërë natën dhe të nesërmen kah ora 8.00, thotë Ibrahimi, kanë kaluar këndej kah shtëpia ime, kurse kamioni ka shkuar andej kah shkolla fillore. Ndërsa siç thotë Halla Zepë, e cila thuaja gjithë kohën, përkundër 5 të vrarëve të saj, vazhdimisht ka qëndruar në shtëpi në fshat, i kanë sjellur te kisha e fshatit ku afro 12 serbë e tre romët vendor i kanë ngarkuar në një kamion, pastaj i kanë dërguar për rrugës në drejtim të Lypjani

Lugu i Demës

Shkuan vite pas luftës nuk dihej ku janë zhdukur 17 kufomat e të ekzekutuarve në Lugun e Demës 15 nga 17 kufomat e zhdukura janë gjetur në prill 2006, ndërsa më 7 nëntor 2007 u gjetën edhe mbetjet nga trupi i Avni Misin Sopës, në varrezat masive të Batajnicë të Beogradit dhe u rivarros në varrezat e dëshmorëve dhe martirëve në Sllovi. Duhet përmendur edhe vrasjet e Shaban Berishës/61/, Mehaz Berishës/22/, djali i Shabanit dhe Ibrahim Beqirit/25/, djali i motrës së Shabanit, të cilët pasi gjetën një minë, më 13 qershor 1999, atë e sollën në Smallushë, ku ende ishte familja e Shabanit, nga mosnjohja e minës, ata e prekën me kaqavidë dhe nga eksplodimi i saj, vdiqën Shabani, djali i tij Mehazi dhe nipi Ibrahimi. Rivarrimi, apo varrimi i tretë, që është veçanti e kësaj lufte dhe e neve shqiptarëve, që njëherë vdesim si të gjithë, por varrosemi dy e tri here, kjo është veçanti dalluese e shqiptarëve dhe përpjekjes sonë për liri e pavarësi. Andaj, rivarrimi i tretë i të vrarëve shqiptar nga masakra e dhunës serbe, është kryer në tetor të 1999, pas ekzaminimit të 24 kufomave për të cilat nga ekspertët e Hagës, familjeve të të rënëve u janë lëshuar aktdëshmi vdekjeje, këto 24 kufoma të cilat janë varrosur në kodrën e fshatit në varrezat e përbashkëta të të rënëve, bashkë me 4 kufomat e të rënëve nga pasojat e luftës. Në këto varreza të fshatit Sllovi janë varrosur gjithsej 28 të rënit. Kurse 17 kufoma të tjera të cilat serbët i patën zhdukur nga Lugu i Demës, të cilat janë gjetur në Batajnicë më 2007, deri atëherë këta të zhdukur i kanë pritur varret e tyre të hapura në Varrezat e përbashkëta të dëshmorëve dhe familjet e tyre në Sllovi të Lypjanit, të cilave gjetja e gjurmëve të të dashurve ka lehtësuar dhembjen. Prova dhe dëshmi për këtë ngjarje të dhunës serbe janë gjithë popullata shqiptare vendore dhe disa mija të tjerë që asaj kohe ishin të strehuar në këtë vendbanim. Dëshmi autentike me shkrim janë edhe 105 deklarata të dëshmitarëve okular, të cilët kanë deklaruar, që në korrik e gusht të 1999, para policisë së UNMIK-ut dhe ato deklarata origjinale gjenden në polici të UNMIK-ut në Prishtinë, kopjet e tyre gjenden edhe në KMDLNJ në Prishtinë, aty janë përmbledhur tekstet analitike, deklaratat e qytetarëve, regjistrat e të vrarëve, të plagosurve dhe të personave e kufomave të zhdukura, fotografi e dokumente tjera faktografike nga kjo kohë dhe ngjarje, që ngelin në kujtesën tonë historike dhe dëshmojnë të kaluarën, pësimet dhe vuajtjet nga okupuesi barbar serbë, gjatë kohërave të lavdishme të historisë sonë kombëtare.

Në 18 vjetorin e ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë: Binomi i pandarë – NATO dhe Kosova

March 23, 2017 by dgreca

Shkruan: Prof. Asoc, Dr. Enver Bytyçi/Nesër mbushen 18 vite nga koha kur avionët e NATO-s filluan bombardimet kundër caqeve ushtarake të Serbisë. Në orën 19. 45 të datës 24 mars 1999 avionët e Aleancës lëshuan mbi Jugosllavinë e mbetur bombat e para, duke shënuar fillimin e një fushate historike për t’i dhënë fund një konflikti më shumë se njëshekullor në Kosovë. Presidenti amerikan, Bill Clinton, atë natë mbajti para popullit amerikan fjalimin historik, duke lajmëruar se ai kishte urdhëruar Aleancën Atlantike të fillonte operacionin ushtarak, si mundësi e vetme e zgjidhjes së konfliktit shqiptaro-serb në Kosovë. Duke njoftuar urdhërin e tij për bombardimet kundër Serbisë, Bill Clinton u tha amerikanëve se “Ne dhe Aleanca e NATO-s kemi bërë të gjitha përpjekjet, me qëllim që të arrinim një zgjidhje paqësore të konfliktit në Kosovë. Por presidenti Milosheviç, i cili në të kaluarën e afërt shkaktoi luftra të tmerrshmë në Kroaci e në Bosnjë, ka vendosur në favor të agresionit në vend se të paqes”. Presidenti amerikan në atë fjalim para kombit amerikan përcaktoi dhe objektivat strategjike të operacioneve ushtarake, të cilat konsistonin në demonstrimin e forcës kundër agresionit të Milosheviçit në Kosovë, që ai të ndalë sulmet kundër civilëve të pambrojtur, si dhe të dobësohej fuqia ushtarake e Serbisë, me qëllim që ajo të mos mund të vazhdonte me tej agresionin e saj ushtarak në Kosovë. Dhe jo vetëm Bill Clinton… Thuajse në të njëjtën njëjtën orë dolën atë natë në ekranet e televizioneve kombëtare udhëheqësit kryesorë të Europës Perendimore për t’u kumtuar popujve të tyre vendimin për t’i ardhur në ndihmë një populli që po përndiqej, masakrohej dhe shpërngulej prej trojeve të veta, shqiptarëve të Kosovës. Tony Blair në Londër, Gerhard Schreoder në Berlin, Shirak në Paris e të tjerë burra shteti u detyruan të justifikonin aksionin ushtarak të ushtrive të tyre, me qëllim që ky aksion të merrte dimensionet e veta reale. Kancelarit gjerman i duhej të shpjegonte se pse Gjermania për herë të parëpas Luftës së Dytë Botërore do ta nxirrte ushtrinë e saj jashtë kazermave të mbyllura e do t’i bashkëngjitej veprimeve luftarake të Aleancës. NATO për herë të parë në historinë e saj 50 vjeçare u bashkua njëzëri për t’i dhënë një mësim të mirë agresionit serb në Kosovë dhe për të parandaluar katastrofën humanitare dhe zgjerimin e konfliktit në rajon. Ishte aksioni i parë ushtarak i Aleancës në një territor jashtë vendeve anëtare të saj. Ishte gjithashtu kthesa më e rëndësishme në vendosjen e rendit të ri botëror pas rënies së Murit të Berlinit. Ishte kjo një ndërmarrje ushtarake më e madhja në historinë e NATO-s, pas shterrimit të të gjitha mjeteve diplomatike e politike preventive për t’i dhënë fund terrorit serb të Milosheviçit në Kosovë. Katër ditë pas fillimit të bombardimeve,më 28 mars, ministri i Mbrojtes i Gjermanisë, Rudolph Scharping kishte folur për herë të parë “për krime kundër njerëzimit” të Beogradit në Koosovë. Ndërsa pak ditë më pas, ministri i Jashtëm gjerman, Joschka Fischer, masakrat e dhunën e Milosheviçit në Kosovë i konsideroi si “Makineria e vdekjes e Milosheviçit” dhe foli për “SS-të serbë”, ndërkohë që kundështarët e sulmeve të NATO-s i quajti “përkrahës të fashizmit të ri”. Fischer shkoi më tej, kur masakrat në Kosovë i krahasoi me Aushvicin. Ai u shpreh se “Nuk kam mësuar vetëm nga nocioni “kurrë më luftë”, përkundrazi, kam mësuar nga nocioni “kurrë më një Aushvic i ri”. Po ashtu Tony Blair paralajmëroi se Europa nuk mund të pranonte që në fund të shekullit të XX të përsëritej koha e nazizmit. Nato vazhdoi bombardimet e saj kundër caqeve ushtarake e policore të Serbisë në një hark kohor prej 78 ditësh. Gjatë gjithë kësaj kohe Aleanca koordinoi jo vetëm programin e përditshëm të sulmeve ajrore, por edhe operacionin mediatik, me qëllim që opinioni publik të ishte gjithnjë i informuar dhe të mbështeste operacionet ushtarake të NATO-s. Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në Bruksel dhe në disa qendra të tjera europiane u krijuan qendrat mediale të informacionit. Më e rëndësishmja prej tyre ishte Qendra Mediale e Operacioneve (Media Operations Centre – MOC) në selinë e NATO-s në Briuksel, ku u angazhuan së paku 20 ekspertët më të mirë të përpunimit të informacionit. Këtë qendër e drejtonte Alastair Campbell, një nga këshilltarët më të zotë te Tony Blair. U formuan gjithashtu kompanitë e performancës së imazhit të luftës. Të gjithë personazhet mediatikë, zëdhënësi i NATO-s Jamie Shea, gjeneralët, ekspertët, politikanët, u angazhuan të argumentonin se “Përse kjo luftë kishte kaq shumë rëndësi për rendin e ri botëror”. Zëdhënësi Jamie Shea thoshte se “Kosova ishte e para luftë mediatike. Përdorimi i medias, beteja për përpunimin e opinionit ishin po aq të rëndësishme sa edhe sulmet ajrore”. Ndërkaq videokonferencat patën një efekt të jashtëzakonshëm sa i përket ritmikës së trajtimit të tematikave dhe proceseve. Megjithatë, siç ndodh në të gjitha rastet e konflikteve në botë, edhe në rastin e ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë konflikti çoi në polarizimin e palëve kundërshtare. Kundërshtarët e intervenimit të NATO-s në Kosovë e trajtuan konfliktin si pjesë të interesit dhe strategjisë së Perendimit dhe NATO-s, veçmas SHBA-ve, për zgjerimin e zonave të influencës. Organizatat e Lëvisjes për Paqen demonstruan dhe protestuan fushqishëm kundër luftës dhe ndërhyrjes së Aleancës në Kosovë. Në këto demonstrime kishte ndikim dhe intervenim nga pala kundërshtare Serbia dhe Rusia. Por pati gjithashtu raste kur kjo qasje u dekonspirua. Psh gjatë një proteste anti-NATO në Berlin protestuesit me kombësi serbe kishin hedhur parullat “Vdekje shqiptarëve”! Kjo e kompromentoi qëllimin e protestës, sepse në opinionin publik perendimor u dha mesazhi se “kërkohej ndalimi i përdorimit të forcës, për të legjitimuar dhunën e terrorin serb në Kosovë”. E gjithë dinamika e zhvillimeve të 78 ditëve të intervenimit ushtarak të NATO-s për Kosovën u zhvillua përmes debatit, nëse sulmet ajrore të saj ishin ose jo legjitime. E vërteta është se për këto sulme nuk pati një mandat të Këshillit të Sigurimit, siç edhe parashikohet në nenin 52 të Kartës së OKB-së. Kjo ndodhi për shkak se Rusia paralajmëroi veton e saj sa i përket autorizimit të aksionit ushtarak kundër Serbisë. Mungesa e një mandati të Këshillit të Sigurimit i çoi shumë ekspertë të konkludonin se bombardimet e NATO-s në Kosovë ishin të paligjshme nga pikëpamja e së drejtës ndërkombëtare. Formalisht kjo ka një impakt jolegjitimiteti. Por në përmbajtje ekziston një e vërtetë tjetër substanciale. Kjo për disa arësye: 1. Masat e diplomacisë preventive të Bashkësisë Ndërkombëtare për ndërprerjen e dhunës serbe në Kosovë jane unikale, të papërsëritshme, së paku deri në këtë kohë. Për t’i dhënë fund këtij konflikti bashkësia ndërkombëtare, SHBA-të, NATO dhe BE punuan në koordinim me njëri-tjetrin në një periudhë kohore të gjatë. Ata u udhëhoqën nga përvoja e mëparshme e mosveprimit në Bosnjë, ku makineria ushtarake serbe shkaktoi terror masiv e masakroi mbi 150 mijë muslimanë, në emër të idesë së çmendur të “Serbisë së Madhe”. Cituar nga historiani me famë europiane, Holm Sundhaussen, Milosheviçi më 1989 kishte deklaruar se “Serbia ose do të bëhet e madhe, ose nuk do të ekzistojë fare”. Kjo formulë hitleriane e kishte zgjuar komunitetin ndërkombëtar. Prandaj bota demokratike krijoi instrumentet e parandalimit të dhunës e agresionit serb në Kosovë. U krijua Grupi i Kontaktit, në të cilin bënin pjesë SHBA-të, Gjermania, Britania e Madhe, Franca, Rusia dhe Italia. Këshilli i Sigurimit e shqyrtoi situatën në Kosovë katër herë dhe në rezolutën 1190 të 30 shtatorit 1998 arriti në përfundimin se “Situata në Kosovë rrezikon një katastrofë humanitare dhe që ta përhapë konfliktin në të gjithë rajonin”. Ky konstatim, i votuar edhe nga Rusia, sipas kapitullit VII të OKB-së justifkon ndërhyrjen ushtarake për t’i dhënë fund konfliktit. Nëse Rusia nuk dha Ok e saj për këtë operacion, kjo ka të bëjë kryekëput me interesat e saj gjeopolitike, por jo me qëllimet dhe misionin që përcakton Karta e OKB-së. Kjo do të thotë se legjitimitetin e ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë e ka cënuar qëllimisht e drejta për veto e Rusisë. Ndërkohë përmbajtësisht ajo parashikohet në Kartën e OKB-së, përkatësisht në kapitullin VII të saj. 2. Legjtimitetin e ndërhyrjes ushtarake të NATO-s në Kosovë e përforcon fakti se para kësaj ndërhyrjeje u zhvillua në Ramboullet të Francës Konferenca për Kosovën, marrëveshjen e së cilës e firmosi pala shqiptare dhe e refuzoi pala serbe. Refuzimi i marrëveshjes nga Beogradi ishte fundi i një procesi dialogues dhe preventiv që konflikti të zgjidhej me mirëkuptim dhe në mënyrë paqësore. 3. Por këtë legjitimitet e përforcon gjithashtu fakti se në përfundim të luftës Këshilli i Sigurimit miratoi një rezolutë të posaçme, atë me nr 1244, e cila e vuri Kosovën nën protektoratin ndërkombëtar dhe sigurinë e saj nën autoritetin e NATO-s. Kjo rezolutë e votuar edhe nga rusët pas kapitullimit të Milosheviçit e shndërroi në null gjithë procesin e mëparshëm, duke legjitimuar jo vetëm bombardimet e NATO-s kundër Serbisë, por edhe duke përcaktuar të ardhmen e Kosovës sa i përket statusit dhe ushtrimit të vullnetit politik të shqiptarëve dhe banorëve të tjerë të saj. 4. Sa i përket legjitimitetit të ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë ekspertiza mund të operojë edhe me një lloj deduksioni të tillë: Nëse Këshilli i Sigurimit do të autorizonte një ndërhyrje të forcës në Kosovë e ndërkohë NATO nuk do të donte ta ndërmerrte këtë aksion, cili do të ishte rezultatntja e një autorizimi të tillë? Eshtë krejt e natyrshme se Këshilli i Sigurimit nuk mund të impononte një aksion ushtarak të NATO-s. Helmetkaltërit e OKB-së do viheshin në situatën e masakrës së Sebrenicës. Prandaj më i rëndësishëm se një autorizim i KS ishte dhe mbetet vullneti i vendeve anëtare të NATO-s për të ndërhyrë dhe për t’i dhënë fund konfliktit në Kosovë. Kompaktësia e vendeve anëtare të NATO-s ishte suksesi më i madh i këtij aksioni. Duhet thënë se në këtë proces pati përpjekje për të ndaluar sulmet me rastin e festave të Pashkëve Ortodokse, por ato përpjekje dështuan. Një inciativë të tillë e ndërmori ministri i Jashtëm i Italisë, Lamberto Dini, i mbështetur nga Greqia dhe Franca, por Madllein Olbright dhe Joschka Fischer paralizuan përpjekjet e tyre për t’i dhënë Milosheviçit një sinjal se ai mund të tolerohej në terrorin që ushtronte kundër shqiptarëve në Kosovë. Më 9 qershor 1999 u nënshkrua në Kumanovë marrëveshja për paqen midis NATO-s dhe përfaqësuesve të Milosheviçit. Më 10 qershor u miratua në KS të OKB-së rezoluta 1244, e cila e shkëputi Kosovën përfundimisht nga Serbia dhe i dha asaj të drejtën për vetëvendosje. Më 12 qershor 1999 trupat ushtarake të NATO-s nën siglën e KFOR-it hyjnë në Kosovë dhe e vendosin atë përfundimisht në hartën e një vendi të lidhur me Aleancën Atkantike, Bashkimin Europian dhe vlerat amerikane të demokracisë. Pa këtë ndërhyrje Kosova nuk do të mund të shpallej e pavarur më 17 shkurt 2008. Megjithatë asaj i mbetet ende rrugë derisa të pranohet në OKB dhe në të gjitha institucionet ndërkombëtare. Kosova ka nevojë të integrohet në BE e sidomos në NATO. Institucionet e saj nuk duhet të harrojnë se mund të konsolidohen së pari përmes përkushtimit të politikës, por edhe përmes mbështetjes së vazhdueshme të NATO-s, SHBA-ve dhe Bashkimit Europian.