Anton Marku – Page 2 – Dielli

ETJE PËR LIRIKËN

July 7, 2018 by dgreca

Shqyrtim mbi librin me poezi “Ishujt e jetës” së poetit Anton Marku/

Shkruan: VIOLETA ALLMUÇA- Shkrimtare/Rrallë mund të lexosh poetë që krijimtarinë letrare dhe përjetimet e tyre nuk i lidhin me atdheun e përjetshëm. Një dukuri e tillë vështrohet nga folklori deri në lirikat e gjithanshme që lexuesi përcjell në kohë dhe hapësirë. Këtë dëshmi të tillë na shpërfaq edhe poeti Anton Marku në vëllimin më të ri me poezi: “ISHUJT E JETËS” një vepër poetike bashkëkohore ku në vargjet e saj shprehen ndjenjat, dëshirat, mesazhet artistike dhe bota e brendshme e krijuesit. Fatin e tij krijuesi e bashkon me fatin e rrënjëve të të shkuarës edhe pse e tashmja e lidh po ashtu me botën e madhe ku jeton. Mirëpo siç duket në poezinë e autorit mbizotëron arti i fjalës së qenësishme edhe në rrjedhat e universales. Le t`i hedhim një sy poezisë “LAKURIQ” të këtij vëllimi poetik: Një i krisur shëtit çative i patrembur/hipur mbi mure këmbëzbathur zvarritet/ Mbi supe mbart një thes me jetë/ dikur në udhëkryqe kishte gjithmonë/ një shteg të hapur/Tash në çdo shteg një udhëkryq/. Ndonëse lind trishtimi poeti gjen në udhën e hapur të fjalës, metaforën e bukur; “thes me jetë”. Duke zbuluar anën shpirtërore nëpërmjet strukturës së gjuhës poetike poeti komunikon me botën dhe njeriun përmes vargjeve duke u bërë kështu pjesë e zbulimit të së tashmes. Me frymën e vargjeve autori na flet për jetën. Trajtimi poetik jo vetëm i individit krijues por edhe hapësira ku është lindur jeta e krijuesit dhe bota e tij shpirtërore e qasin poezinë e Markut mes nesh, ashtu siç ai e ndjen dhe e përjeton secilën fjalë të vargut lirik ku njësohet zëri i secilit me artin e fjalës. Poeti si të gjithë qeniet njerëzore vuan, kërkon dashuri dhe paqe duke përdorur vetëm fjalën poetike nga e cila merr fuqinë për të fituar mbi luftën, urrejtjen, heshtjen, ngjyrën e natës dhe vdekjen. Duke trajtuar thellësisht gjerësinë e jetës në poezinë lirike ai shton edhe një element artistik, perceptimin poetik që na afron me poezinë si krijesë lirike. Harta e botës së brendshme të Anton Markut e përshkuar nga një metaforë e fuqishme dhe figura të tjera letrare e bën të jetësueshme edhe rrëfimin poetik. Ai nuk i pëlqen rrënojat e ëndrrës sepse dashuron ëndrrën e vërtetë. Ideali krijues lind e afrohet me thelbin e realitetit. Çfarë ndodh në trekëndëshin lindje, dashuri vdekje? A është kjo një dilemë e pazgjidhur për poetin? Këto tema të mëdha për njerëzimin ndërlidhen pasi janë të prekshme kur vijnë me shqiptim letrar e gjuhësor. Me një stil vetjak që për çudi gjallon tek poetët e vërtetë, ndoshta do më kujtonin edhe poetin e madh Ali Podrimja, i cili po aq mjeshtëror shfaqet në poezinë e tij që e pushton botën e brendshme dhe të jashtme të vargut poetik. Edhe tek Anton Marku, dilema e njohur tashmë lind vargje që të mbeten në mendje, jo vetëm për shprehjen e fjalës së bukur poetike por edhe për lexuesin e poezisë. Le të lexojmë më poshtë poezinë “VALA”: Në sytë e tu fundosen yjet/ buzëve të tua takohen detrat/ Veten e kërkon degëve të drunjve/ andej nga shkumëzojnë ujvarat/ Urave të gurit shtrihesh/ mbi lëkurën time shkruan emrin tënd/. Ndodh pra që ndjenjat e dashurisë janë më të forta pos ndjenjave të tjera, jo sepse janë vetëm shpirtërore, por, sepse njeriut nuk i ndodh asgjë tjetër më e madhe në jetë se sa dashuria. Dilemën dhe magjinë e saj nuk e kanë zgjidhur poetët. Ata të frymëzuar, gjithnjë e kanë shprehur poetikisht dashurinë edhe ndaj atdheut, vendlindjes, njerëzve të dashur etj. Dashuria mbetet një fuqi e madhe në qenësinë e saj e cila pushton me anë të ndjenjave të furishme shpirtërore gjithë njerëzit e botës. Njeriu duhet të luftojë për dashurinë dhe jo për urrejtjen. Komunikimi shpirtëror gjithnjë ka qenë kështejlla e shpirtit. Ja si shkruan poeti në vargjet e poezisë, “KTHIMI”: Pasiqë ike nga dritarja ime/e mbushe zbrazëtinë me aromën tënde/netët e heshtura i futëm në mes/ përqafonim zërin e asaj nate/një baladë të vjetër/ Tani, eja e struku/ thellë në shpirtin tim/ të ndiej ngrohtësinë e frymës tënde/. Thelbi i trekëndëshit tematik, lindje, dashuri vdekje, mbyllet në një largim hyjnor që përjetohet brenda shpirtit të poetit. Le të lexojmë vargjet “LAVJERRËSI I POETIT”: Varri yt tashmë ka lëshuar rrënjë/i thanë për të dytën herë/Me lëkurën tënde do të mbështjellim/eshtrat e atdheut tënd të paemër/Ai shikoi lavjerrësin tre herë/dhe vazhdoi si më parë/t`i lëkundë këmishën e vdekjes/ pa e çarë kokën/nëse e nesërmja do të vinte ndonjëherë/.

Poeti Anton Marku e ka fjalën si udhëtare të poezive me të cilën nuk bën kompromise në shtegtimin e tij poetik. Ai kërkon t`i mbjellë rrënjët e saj duke krijuar strukturën e tekstit dhe mesazhet drejt lexuesit. Pra ai është përçues i etur i vargjeve lirike me të cilat duke përdorur qenësinë e fjalës arrin kumtin poetik dhe ndikimin estetik.

MURET E LIRISË

May 11, 2018 by dgreca

Nga Anton Marku -Vjenë/

Në vend se të jenë dyer drite, muret e lirisë po trashen çdo ditë e më tepër. Por, a ka nevojë liria për to dhe a është liri ajo që rrethohet me mure.

Politikanët

Kur i dëgjon politikanët e Kosovës duke folur e kupton pse jemi aty ku jemi, në bisht të botës. Ata janë bërë pjesë e pashmangshme e problemit dhe nuk janë doemos pa alternativë. Në relacion me masat janë shndërruar në një zemër që rrahë jashtëgjoksit. Të paktë janë ata që nuk u takojnë këtyre ujërave. Për më tepër, për fat të keq, një pjesë e tyre sot identifikohen si çlirmitarët e djeshëm që u bënë okupatorë të lirisë së sotme. Mbase është koha e fundit që ata të shkojnë tek varrezat. Jo për të vdekur, por për tu gjunjëzuar përultësisht para varreve të ish-bashkëluftëtarëve të rënë dhe kërkuar falje për katandisjen e atdheut.

Majën e ke arritur jo kur të ngjitesh por kur të zbresësh sigurtë prej saj.

Perspektiva evropiane

Në kohën kur Ballkani, vrima e fundit e BE, në vend se të mbyllet ka gjasë që të hapet edhe më dhe kur Serbia është duke gjuajtur përtej shënjestrës, reagimet e pozitës kosovare lidhur me raportin e fundit të progresit të Komisionit Evropian, më të dobëtin në këto vitet e fundit, pa asnjë analizë serioze dhe reflektim, mund të përmbledhen në formulën ‘‘Gjendja nuk është dhe aq e keqe sa thotë opozita. Dita kur do të marrim liberalizimin e vizave nuk është e largët.’’ Por, jo aq keq nuk do të thotë mirë. Jo aq larg nuk do të thotë afër.

Revolucioni

Ajo për çka ka nevojë Kosova është një revolucion demokratik i udhëhequr nga vet qytetarët e saj. Por, a ka realisht forca të cilat do e realizonin njëprojekt të tillë dhe nëse po cilat do të ishin ato. Partitë aktuale politike edhe mund të kenë kapacitetete, nëse jo të duhura atëherë së paku të mjaftueshme, por atyre u mungon vullneti për reforma gjithpërfshirëse dhe ardhja në pushtet është karremi që i mban peng dhe largon nga ky synim. Shoqëria civile është e pakordinuar, sindikatat e kontolluara nga qeveria, mediat, me disa përjashtime, u shërbejnë klasave politike dhe klientelës ekonomike, ndërsa elita intelektuale sillet inferiore dhe nuk po ia del të artikulojë bindjet e saj.

Nëse populli nuk po arrin që për njëzet vite të heq nga skena këtë klasë politike, atëherë duket se problemi qëndron tek vet populli.

Megjithatë, për këmbët e lidhura të gjitha rrugët janë të gjata.

Lideri

Për të ardhur deri tek ndyshimi substancial Kosova duhet që, në një të ardhme të afërt, të prodhojë një lider të ri të tipit të Dr. Rugovës, i cili do të arrinte që të krijojë autoritet si burrështetas, së pari të pastrojë e pastaj të unifkojë spektrin politik dhe tu prij procesve të cilat do ta nxirrnin shoqërinë nga balta ku e kanë katandisur ‘‘heronjtë’’ e luftës dhe kriminelët e pasluftës, dhe atë të të gjitha ngjyrave dhe ideologjive.

Për fat të keq, një figurë e tillë ende nuk është shfaqur edhe pse disa personalitete publike do të mund të arrinin përmasat e përafërta, nëse jo të njëjta.

Deri atëherë muret e lirisë do vazhdojnë të trashen dhe atë me pëlqimin tonë.

Pozita e krijuesit shqiptar në diasporë

September 25, 2017 by dgreca

Nga Anton Marku/

Vjenë, 25 shtator 2017/Krijuesit bëjnë pjesë në grupin më deficitar por dhe më elitar dhe avangard të komunitetit shqiptar në diasporë. Profili i tyre është specifik ndaj kërkon një çasje tjetër shoqërore dhe institucionale nëkrahasim me pjesën tjetër të komunitetit.

Përgjatë migrimit masiv të shqiptarëve drejt perëndimit, sidomos në fillim të viteve të 90-ta të shekullit të kaluar, kryesisht në shtetet gjermanofolëse të Evropës u vendosën edhe një pjesë e intelektualëve, të cilët në vendet e tyre të origjinës ishin marrë me veprimtari krijuese dhe tashmë kishin bërë një emër. Disa prej tyre kishin botuar libra, të tjerët ishin bërë të njohur në fushën e muzikës, aktrimit, arteve pamore e të ngjajshme. Por, në një ambient të ri dhe të huaj, në të cilin pothuajse gjithçka duhej të fillonte nga e para, arti detyrimisht do të duhej të priste ditë më të mira. Në këtë rast do të fokusohemi tek roli dhe rëndësia e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Aleksandër Moisiu’’ në mbatjen gjallë të shpirtit artdashës jashtë mëmëdheut.

Prapavija

Me themelimin e Lidhjes së Shkrimtareve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Aleksandër Moisiu’’ në vitin 2011 krijuesit shqiptarë në Austri arritën të kenë një adresë të tyre, një emër, një shenjë dalluese, një ‘‘kulm mbi kokë’’, qoftë ai dhe virtual. Lidhja u vu në jetë nga entuziazmi i themeluesve të saj dhe për një periudhë të shkurtër kohore arriti që të identifikojë dhe anëtarësoj mbi 30 krijues/e nga të gjitha rajonet e Austrisë. Në dy vitet e para të veprimtarisë së saj u organizuan më se 20 orë letrare në gjuhën shqipe, dhe ate jo vetëm në Vjenë, por dhe në Linz, Graz, Salzburg, Wiener Neustadt, Baden, Kapfenberg, Knittelfeld, etj. Nga viti 2013 orët letrare mbahen në të dy gjuhë, atë shqipe dhe gjermane. Që nga ajo kohë anëtarët e Lidhjes botuan mbi 40 libra individualë, ndërsa u publikuan edhe dy antologji të përbashkëta, po ashtu në të dy gjuhët ‘‘Illyrcum 1’’ dhe ‘‘Illyricum 2’’. Në anën tjetër u vendosën dhe thelluan kontaktet dhe bashkëpunimi me Shoqatën e Shkrimtarëve të Austrisë, PEN klubin austriak, Shoqërinë Austriake për Letërsi, shtëpi botuese, institucione shtetërore, organizata qeveritare e joqveritare, autore dhe autorë austriakë dhe të huaj, etj. Disa nga anëtarët e Lidhjes tashmë janë pranuar si anëtarë të rregullt në këto subjekte me renome kombëtare e ndërkombëtare.

(Mos)mbështetja

Anëtarët e Lidhjes ‘‘Aleksandër Moisiu’’ ofrojnë punë vullnetare, pa asnjë kompenzim financiar. Falë dashamirësisë së disa sponzorëve Lidhja ja ka dalur që të mbijetojë financiarisht. Por, në raport me numrin e madh të biznesve shqiptare, sidomos në qytetin e Vjenës (mbi 150), numri i atyre që shprehin dëshirën dhe vullnetin për të ndihmuar këtë subjekt është tepër i ulët. Një pjesë e këtyre biznismenëve të vetquajtur i nënçmojnë, përbuzin e dekujajojnë krijuesit duke mos fshehur dëshirën që ata para tyre të shëndrrohen në lypës që shtrijnë dorën. Ashtu siç dhe zakonisht ndodhë në jetë: Ata që kanë më shumë japin më pak. Shpesh dhe aspak. Megjithatë, edhe pse në shikim të parë mund të duket se krijuesit tanë në Austri gëzojnë një respekt të posaçëm në komunitet, kjo për fat të keq nuk reflektohet edhe tek pjesëmarrja në aktivitetet e organizuara, blerja e librave, revistave, pikturave, skulpturave, etj. Ky respekt ka më shumë karakter deklarativ se sa praktik. Fitohet përshtypja ata që e duan kulturën, sidomos letërsinë, nuk po ja dalin që ta dëshmojnë këtë, ndërsa ata që nuk e duan nuk po arrijnë që ta fshehin këtë fakt.

Nonsenset mërgimtare

Në një situatë normale do të pritej që elitat (artistët, mjekët, inxhinierët, arkitektët, politologët, juristët, ekonomistët, etj) të jenë në ballë të proceseve, ndër të tjera edhe të atyre për mbatjen gjallë të gjuhës shqipe në diasporë. Për fatin e hidhur, kjo pjesë e komunitetit tonë në mërgim është, me pak përjashtime, pjesa mëpasive, më e fjetur, më e painteresuar dhe më e paangazhuar në këtë proces. Janë mu këta që më së paku marrin pjesë në orët letrare, promovimet e librave, ekspozitave, shfaqjeve teatrale apo koncerteve tëmuzikës klasike. Këtyre nuk u mbeten shumë prapa për nga mosaktivizimi as studentët shqiptarë në Austri.

Letërsia në mërgatë

Sa dhe si shkruhet gjuha shqipe në diasporë?

Me shumë pak përjashtime ajo shkruhet pak, dobët dhe keq, pa përdorim të standardeve elementare, me gabime të shumta ortografike, drejtshkrimore dhe logjike. Pa pikë, presje, apostrof apo thonjëza. Të njëjtën gjë e bëjnë, dhe atë me shumicë, edhe disa gazetarë të vetshpallur në mërgatë, të cilët botojnë artikuj nëgazeta të ndryshme pa përfilluar pothuajse asnjë rregull gjuhësor. Sa i përket letërsisë që krijohet në diasporë ajo është kryesisht patriotike, nacionaliste, populliste, politike e me tone melankolike, e cila shumë rrallë ja ka dalë të lirohet nga historia, temat e luftës dhe nostalgja për ‘‘kohërat e vjetra’’. Ajo po ka vështirësi që të transformohet, reformohet dhe adaptohet me trendet që sot po ndodhin në letërsinë bashkëkohore, e cila sot shkruhet shkurt, qartë, është më dinamike, më reale, prezize, shumëdimensionale, më e hapur dhe më progresiste.

Ka dallim, madje të madh, mes autorëve të librave dhe shkrimtarëve. Jo gjithçka që shkruhet meriton dhe të botohet. Numri i veprave të publikuara nuk e bën autorin automatikisht shkrimtar. Atë e bëjnë vetëm vlerat e veprës, për cilësinë e të cilëve fjalën e fundit e ka kritika dhe lexuesit. E kundërta e kësaj janëpoetët e facebook-ut që komentojnë çdo ditë njëri-tjetrin. Aty postohen edhe poezi të pa artikuluara artistikisht, pothuajse monotone. Të rralla janë ato të stilit modern, me rrjedhë dhe harmoni mes mendimeve, fjalëve, rreshtave e vargjeve. Do të ishte një kombimim i përkryer nëse ata do të posedonin dhe talentin po aq sa e kanë vullnetin.

Në lidhje me këtë mund të konstatohet se kualiteti i letërsisë që ‘‘prodhohet’’ në diasporë nuk është ai që do të duhej të ishte. Me përjashtime të rralla, temat nuk përpunohen aq sa duhet, figurat letrare si metaforat dhe simbolet përdoren vend e pa vend, veprat nuk shquhen për ndonjë thellësi mendimi, narracion, meditim refleksiv apo mesazhe të qëlluara, unike dhe origjinale. Në këtë lloj letërsie dominon poezia, pastaj proza e shkurtër. Esej, drama apo romane botohen në numër të papërfillshëm. Në përgjithësi mungojnë edhe konkurset letrare, të cilët autorëve do t’u mundësonin që të sprovoheshin në konkurencëme njëri-tjetrin. Po ashtu ka pak apo aspak botime gazetash e revistash periodike e as kurse shkrimi. Për kritikë të mirëfilltë letrare as që mund të bëhet fjalë. Edhe vështrimet/rezencionet që shkruhen janëkryesisht me elemente pozitive, madje dhe superlative, edhe atëherë kur vepra nuk i plotëson kushtet minimale të botimit. Ka pak sjellje të reja apo emra të rinj. Sidoqoftë, disa autorë shqiptarë po ja dalin qëedhe të përkthehen në gjuhën gjermane apo dhe në gjuhë të tjera.

Racionaliteti kulturor në këtë rast do të mund të vinte në pah faktin se krijuesit nuk duhet doemos të ju shërbejnë shteteve apo kombeve. Ata duhet të jenë të lirë që të vënë në pikëpyetje dhe t’i vështrojnë me sy kritik këto konstrukte shoqërore por edhe lirinë, drejtësinë, idelogjitë, religjionet dhe fenomenet tjera si këto. Ata nuk duhet të jetojnë nga shkrimet e tyre, por të jetojnë për të shkruar.

Sa po lexohet?

Duke ditur se po jetojmë në epokën në të cilën individualizmi dhe egoja personale janë duke u etabluar si alternativë ndaj socializimit dhe solidaritetit ndërnjerëzor, mund te thuhet lirisht se sot po lexohet pak, shumë pak, edhe pse librat, për fat të mirë, nuk mungojnë e as çmimet e tyre nuk janë të papërballueshme për xhepin e mërgimtarëve.

Përfundim

Pozita e krijuesit shqiptar në diasporë në përgjithësi e në Austri në veçanti nuk është e lehtë. Edhe pse një pjesë e vogël e tyre i’a ka dalur që me sukses të gjej vendin që meritojnë në skenën kulturore të shteteve ku veprojnë, pjesa më a madhe e tyre është lënë në mëshirën e vetvetes, në udhëkryq krijues dhe në kërkim të identitetit artistik. Megjithatë, një numër i tyre po i’a del që të ballafaqohet me sfidat që u dalin përpara në rrugën e përfaqësimit sa më dinjëtoz të gjuhës, kulturës dhe artit shqiptar në botë.

Ajo dhe është jeta e tyre. Tjetër nuk kanë. As që kërkojnë.

Autori është kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Aleksandër Moisiu’’

Qëndrimet e shprehura në këtë shkrim janë personale

Humbësit e zgjedhjeve

May 21, 2017 by dgreca

Nga Anton Marku/Vjenë/

Mbi shitësit e mjegullës, përbuzësit e lirisë, mbledhësit e kokrrava, guralecët dhe gurët që ndrrojnë vend përditë.

Ja që sipas të gjitha parashikimeve ndodhi ajo që pritej: Qeveria e Kosovës nuk arriti të përfundojë mandatin e saj dhe zgjedhjet e parakohëshme do të mbahen me 11 qershor 2017. Në këtë kontekst tashmë ka filluar gara, jo në atë se kush është më i zëshëm në mbrojtje të shtetit dhe interesave të qytetarëve të tij, por kush bërtet më shumë. Kush ulurinë më gjatë.E të shkumbëzojnë po shkumbëzojnë të gjithë.

Arrat, pjeshkat dhe shalqini

Koalicionet e krijuara me këtë rast për shumëkënd kanë qenë befasi. Për njohësit e zhvillimeve politike në vend jo. Tani definitivisht, kur mjegulla u hoq dhe maskat ranë, secili pe gjeti lëmshin që i takon. Dhe që e meriton. Në njërën anë kemi ‘‘Të fortit’’, në tjetrën ‘‘Të butët’’. Mes tyre ‘‘Thuprat’’. Pra ‘‘Arra’’ (PDK-AAK-Nisma) që janë të fortë nga jashtë e të butë nga brenda, ‘‘Pjeshka’’ të butë nga jashtë, të fortë nga brenda (LDK-AKR-Alternativa) dhe ‘‘Shalqini’’ (VV), i gjelbërt nga jashtë dhe plot nacionalizëm të kuq nga brenda.

Për dikë këto koalicione mund të ndahen në neopesimistët (PDK & Co), postoptimistët (LDK &Co) dhe light-anarkistët (VV). Aty janë bërë bashkë liberalët me socialistët, konservatorët me modernistët, globalistët me nacionalistët dhe fanatikët fetarë me ateistët.

Ajo që bie në sy është se kësaj radhe duket se listat zgjedhore janë më ndryshe se sa deri më tash. Megjithatë, edhe aty mund të bien në sy anomalitë e tipit: djali i një kryetari komune në Drenicë (PDK), gruaja e një ish-futbollisti (AAK), mbesa e shtatë vllezërve (LDK), bashkëshorti i lideres partiake (Alternativa), zonja me shami (AKR), etj.

Sidoqoftë, bashkësia ndërkombëtare duhet siguruar se këtë radhë, në krahasim me vitin 2010, çdo votë do të numërohet. Dhe atë vetëm një herë. Jo më shumë se kaq.

Interneti nuk harron

Politikanët i kanë shndërruar konfliktet konceptuale në një betejë të ashpër, në të cilën, pas aktit të fundit, askush nuk do të jetë fitues. Kufinjtë e gjuhës së tyre janë kufijtë e botës së tyre. Ata mohojnë gjithë atë që deri më tani kanë deklaruar. Kur nuk kanë nga të ja mbajnë nuk turpërohen fare të thonë se, mbase edhe ‘‘në një çast ligësie’’ edhe mund të kenë pohuar ashtu, por se në fakt nuk kanë menduar ashtu. Tek ata ajo që duket e pabesueshme nuk është dhe e pamundur. E në anën tjetër, po të mundnin, dje dhe sot, do t’i hanin njërit-tjetrit kokën. Dhe atë pa kripë.

Kjo vlen sidomos për liderin e AAK, por jo vetëm për të. Kryetari i kësaj partie në vitin 2014 ishte kundërshtari më i ashpër i PDK duke lidhur marrëveshje paszgjedhore me LDK. VV dhe Nismën. Nga aty vazhdoi vetëm me këto dy të fundit, për t’i ndarë rrugët edhe me ta dhe përfundimisht t’i hidhet në përqafim ish-oponentit kryesor. Ky ishte pra një rrugëtim plot kthesa në vetëm 3 vite kohë. Për më tepër, gjatë nënshkrimit të koalicionit ‘‘Shefi’’ nuk duhej asgjëkundi por të gjithë e ndjenin prezencën e tij. Ai nuk u pa. Edhe ashtu është kjo një marëveshje për armëpushim. Jo dhe për paqe.

Komandantët po ja japin krahun edhe një herë njëri-tjetrit. Moto e bashkimit të tyre dikur ishte ‘‘Vendlindja thërret’’. Tash çdo ditë e më tepër ‘‘Gjykata troket’’.

Në këtë ambient kontaminues është vështirë të mbetesh normal. Lajm i mirë është se interneti nuk harron. Kurrë.

E aty mund të gjendet mjaft. Për të gjithë nga pak.

U gabove Veton

Është mendim i përgjithshëm se nëse proceset në Kosovë vazhdojnë me këtë ritëm, atëherë nuk do të kemi liberalizim vizash para vitit 2020. Dhe atë, për fat të keq, jo vetëm për shkak të demarkacionit.Shumë nga ne ishin optimist kur menjëherë pas luftës Veton Surroi bashkë me një grup intelektualësh, krijuan ‘‘Forumin 2015’’ me shpresë se ky do ishte viti i aderimit të Kosovës në Bashkimin Evropian. Por, nëse vazhdohet të ecet kështu, më shumë prapa se para, atëherë e vetmja që do të mund të ndodhë është që dy numrat e fundit të ndrrojnë vendet: nga 2015 në 2051. Kësaj radhe do doja të gabohem. Pra, qofsha i gabuar!

Ështe afër mendësh të pritet se demarkacionin dhe asociacionin do i miratojnë mu ata që i kundërshtuan me kaq këmbëngulësi deri më tash. Po ashtu ata do gjejnë edhe ‘‘formatin’’ e duhur që të vazhdojë edhe dialogu me Serbinë në Bruksel, i cili asesi të prodhojë epilog, si dhe të bashkëpunohet me Gjykatën Speciale. Këtu bën pjesë dhe gjendja në veri të vendit, i cili ka mbetur pak Serbi e pak Kosovë. Më së paku Mitrovicë.Zjarri shuhet në dy mënyra: Duke i hedhur ujë apo duke e lënë të vetdigjet. Duket se ndërkombëtarët kanë përzgjedhur këtë të dytën.

Dita tjetër

Një nga skenarët e mundshëm është se kriza politike do të vazhdojë edhe pas mbajtjes së zgjedhjeve pasi që asnjëri bllok nuk do të arrijë të ketë numra të mjaftueshëm për të krijuar qeverinë. Një mundësi mund të jetë që VV të arrijë të mbledhë rreth 20% të votave dhe me këtë të luaj rol përcaktues të fatit të mëtejshëm të vendit. Në tërë këtë matematikë po harrohet edhe fakti se serbët dhe minoritet tjera mund të kenë një rol edhe më qenësor duke bërë që koalicioni i cili fiton më pak se gjysmën e votave të popullsisë shqiptare të udhëheqë me qeverinë e ardhshme. Në rast të kundërt shteti do të detyrohet të shkojë në zgjedhje të jashtëzakonshme. Kriza kështu do të hyj në një fazë të re. Nëse po, do të jetë ky edhe një vit i humbur për Kosovën.

Mrrekullitë ju ndodhin vetëm atyre që besojnë në to. Shumë nga ne kemi hequr dorë prej tyre. Me shumë duam të besojmë se ajo që po na ndodh është ëndërr, e mira e së cilës do të qëndronte jo në gjatësinë por në bukurinë e saj.

Edhe pse ka tentativa për të ndryshuar diçka në këtë relacion, sidomos nga aktivistët e VV, e të cilat duhet vlerësuar, mbase diaspora, si dhe tërë viteve të pasluftës, do ta vazhdojë të qëndrojë pasive dhe indiferente në raport me zgjedhjet në Kosovë. Pjesërisht ajo do i gëzohet më shumë hapjes së ndonjë xhamie të re, siç ishte rasti ky i ditëve të fundit në Gjenevë, i cili entuziazmoi shumë mërgimtarë tanë në Zvicër.

Shteti dhe Kombi edhe mund të presin. Deri në ndonjë shi tjetër.

Humbësit më të mëdhenj kësaj radhe do të jenë ata që nuk do dalin në zgjedhje. Pra, dil e voto!

Jepi frymë zërit tënd!

Vjenë, 21 maj 2017

DIASPORA-Mësimi në gjuhën shqipe në Austri

April 2, 2017 by dgreca

Nga Anton Marku*/ Vjenë/

Hyrje/

Në njëzet vitet e fundit komuniteti shqiptar në Austri ka shënuar progres të dukshëm në procesin e integrimit të tij. Kjo vërehet sidomos në aspektin e pjesëmarrjes në jetën shoqërore dhe ekonomike. Për fat të keq, ende është prezent një stagnim në sferën e përfaqësimit politik. Por edhe këtu, sado që modeste, përpjekjet dhe rezultatet nuk kanë munguar.

Në anën tjetër, duket se komuniteti ynë ende ballafaqohet me sfida nga më të ndryshme, pos atyre që kanë të bëjnë me faktorë të jashtëm, edhe me aspektin e organizimit brenda për brenda vet bashkësisë. Kjo dhe në mbështetjen e strukturave tashmë ekzistuese. Njëra prej tyre, ndër më të rëndësishmet, e themeluar fillimisht në vitin 1994 për t’u riaktivizuar në vitin 2010 (me emrin VALE) është edhe Lidhja e Mësuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Naim Frashëri’’. Për vite të tëra, në mungesë të një strategjie, qoftë ajo dhe afatshkurtër, mësimdhënëset dhe mësimdhënësit e mësimit plotësues në gjuhën shqipe në Austri janë lënë në mëshirën e vetorganizimit dhe dëshirës, pothuajse individuale, për këtë (mos)organizim. Në këtë mënyrë janë arritur efekte të kundërta nga ato që do të jenë pritur: vetëm disa vite pas funksionalizimit të tij si ofertë shtesë për mësimnxënie në gjuhën amtare, numri i vijuesve (nxënësve) të këtij lloji të edukimit ka pësuar dhe po pëson rënie të vazhdueshme. Me këtë edhe numri i mësimdhënësve po bie.Që paradoksi të jetë më i madh, dëshmon edhe fakti se shumica e prindërve shqiptarë, sidomos nga Kosova, si grupi më i madh i bashkëkombasve që jetojnë në Austri, i takon gjeneratës së viteve 1980-ta dhe të cilët në vitet e 1990-ta ishin vet nxënës apo studentë, e të cilëve, nga ana e pushtetit represiv serb, ju ishte mohuar e drejta e shkollimit në gjuhën amtare. Tani, fatkeqësisht, janë pothuajse po këta prindër që, në rrethana krejtësisht tjera, u mohojnë këtë të drejtë themelore fëmijëve të tyre. Pas asnjë presion, as nga eksponentët e jashtëm, e as nga ata të brendshëm.

I-Të gjithë pajtohen se arsimi është komponenta më e rëndësishme e integrimit. Nga ana tjetër, për fat të keq, nga vetë të huajt, e edhe nga migrantët shqiptarë, shpesh mund të dëgjohet paragjykimi i padrejtë se në këtë vend ‘‘nuk jemi të mirë se ardhur’’, se nuk po i ‘‘na lejojnë ’’ që të integrohemi, se jemi vetëm ‘‘numra që nuk kemi zë zë’’, se ‘‘po dukemi por nuk po dëgjohemi’’, etj.

Në mërgim zakonisht janë elitat ato që asimilohen të parat. Pastaj kjo u ndodh masave. Tek ne po ndodh e kundërta. Duke mos aritur që të gjejnë veten në shkallë të mjaftueshme, gjenerata jonë e re gjithnjë e më shpesh po i drejton vetes pyetjen e të gjitha pyetjeve: Kush jam unë? Në këtë ballafaqim identitetesh, në vend se ato (identitetet, Vër. ime) të plotësojnë njëra-tjetrën (shqiptar, austriak, evropian, besimtar-islam, i krishterë, ateist, nxënës/student/punëtor, etj), duket se ato po i bëjnë pengesë njëra-tjetrës, e herë pas here edhe konkurencë deri në oponencë. Si reflektim, ne nuk duhet fshehur dështimet tona. Por në të njëjtën kohë nuk duhet lejuar që ato të dominojnë të ardhmen tonë. Me pak më tepër përkushtim, është e mundur që në të njëjtën kohë të mbesim shqiptarë të devotshëm, të respektojmë ligjet dhe rregullat si qytetarë lojal të shtetit austriak dhe të dëshmohemi si evropianë të mirë.

Ruajtja dhe kultivimi i gjuhës shqipe në diasporë duhet të jetë interes strategjik kombëtar dhe shtetëror e jo vetëm i mërgatës dhe mësidhënësve. Kjo dhe për faktin se ajo është elementi më unifikues i kombit tonë të ndarë në disa besime fetare.Për të shtyrë përpara kultivimin e gjuhës shqipe në mërgatë, mision ky që të tjerët e lanë në duart tona, duhen bërë bashkë dëshirat dhe interesat e mërgatës sonë me vullnetin dhe gatishmërinë e shtetit mikpritës, në këtë rast atij austriak.

Për të arritur deri tek zgjidhja duhet të nisemi jo nga përceptimet, por nga realiteti. E për të parë ndryshime pozitive duket se momentalisht në zinxhirin e zgjidhjes mungojnë disa hallka. Gabimet e së djeshmes mund të shndërrohen në përparësi të së sotmes, që si rezultat do të sillin ndryshme pozitive për të nesërmen.

Kjo do të mund të arrihet jo duke i ndarë ata që mund të kenë më së shumti ndikim në këtë proces-prindërit në ‘‘kombëtar’’ dhe ‘‘më pak kombëtar’’ por duke u angazhuar për t’i bindur ata, duke punuar paralelisht në dy drejtime: me ata që tashmë kanë informacione të mjaftueshme por që mund të mos jenë plotësisht të kënaqur me programet dhe metodologjinë mësimore dhe me ata të cilët ende nuk kanë të dhëna të mjaftueshme për të shfrytëzuar këtë mundësi për fëmijët e tyre.

III

Lidhur me cilësinë e mësimit dhe performancën e mësuesve ka pasur dhe ka vërejte. Debati nuk është i ri. Ata që e bëjnë këtë nuk janë të shumtë në numër, por herë pas here janë më të zëshëm se pjesa tjetër e komunitetit. Ndonjë herë mbase dhe me të drejtë. Dobësitë dhe të metat aktuale do të mund të zvogëloheshin duke angazhuar studentë dhe/apo ekspertë të profileve të ndryshme, sidomos atyre të fushave të didaktikës, shkencave gjuhësore, artit, sociologjisë, psikologjisë, filozofisë, etj. Ata do të bënin monitorimin dhe vlerësimin e procesit mësimor në gjuhën shqipe, duke bërë edhe asistimin në orët mësimore, plotësimin e pyetësorëve dhe zhvillimin e anketave, intervista me prindër, nxënës dhe mësues dhe interpretimin e rezultateve të tyre, analizimin e tekteve mësimore dhe metodologjisë së punës, mbledhjen e të dhënave dhe statistikave (mosha, gjinia, statusi social i nxënësve/prindërve, etj) duke bërë publike, një herë në vit, të gjeturat, konkluzionet dhe sugjerimet për ndërmarrjen e hapave drejt ndyshimeve eventuale.

Konkludim

Lidhja e Mësuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Naim Frashëri’’ ka potencial dhe kapacitet që të jetë bartëse e arsimit shqip në Austri. Duke reflektuar në raport me lëshimet eventuale të deritanishme dhe duke zgjeruar gamën e aktiviteteve si dhe numrin dhe shumëllojshmërinë e partnerëve, qoftë institucionalë apo nga shoqëria civile, kjo Lidhje do të jetë në gjendje që t’u përgjigjet sfidave të kohës. Për të përmbushur këtë mision nevojitet një transformim i tërësishëm, si në qasje ashtu dhe në përmbajtje dhe formë. Në këtë udhëtim, mësimdhënëset dhe mësimdhënësit nuk do duhej të jenë vetëm, por të përkrahur nga të gjitha entitetet dhe individët shqiptarë në Austri, në mënyrë që ata t’ja dalin që me suksese të ballafaqohen me sfidat që kanë dhe mund të kenë para vetes për të mbajtur gjallë dashurinë për gjuhën amtare edhe larg atdheut.

*Autori është kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri ‘‘Aleksandër Moisiu’’…

*Vjenë, 2 prill 2017